Α2 Λσκείοσ Δεσκάτης

Ηυαίστεια-Τσοσνάμι-Σεισμοί-Πσρηνικές

Καταστρουές

• Πεξηεξρόκελα:

1.1. Ηθαίζηεην

1.2. Δπίδξαζε ζηελ δσή καο

1.3. Πσο γίλνληαη ε εθξήμεηο ησλ εθαηζηείσλ

1.4. Μηλσηθή έθξεμε θαη επηπηώζεηο

1.5. Κξαθαηόα

1.6. Κνπάνπε

1.7. Μπάξδαξκπνπλγθα

2.1. Σζνπλάκη- εηζκνί

2.2. Σύπνη ζεηζκώλ πνπ γελλώληαη από ζηνλ Γήηλν

2.3. Ηθαηζηεηαθνί εηζκνί

2.4. Δγθαηαθξεκληζηγελείο εηζκνί

2.5. Κξπνγελείο εηζκνί

2.6. Σερλεηνί εηζκνί

3.1. Ππξεληθέο Καηαζηξνθέο

3.2. Σζεξλνκπίι

3.3. Οη 9

3.4. κεγαιύηεξεο πεξηβαιινληηθέο θαηαζηξνθέο ζηνλ πιαλήηε

3.5. Ναγθαζάθη

•Ηυαίστειο

•Ηθαίζηεην είλαη ε αλνηρηή δίνδνο από ην εζσηεξηθό ηεο Γεο (ή άιινπ γεσεηδνύο

νπξάληνπ ζώκαηνο) πνπ επηηξέπεη ηελ εθξνή ή έθξεμε ξεπζηώλ πεηξσκάησλ θαη

αεξίσλ από ην εζσηεξηθό (καλδύαο) ζηελ επηθάλεηα ηνπ ζηεξενύ θινηνύ κε ηε κνξθή

ιάβαο. Η δξαζηεξηόηεηα απηή νδεγεί ζηε δεκηνπξγία ελόο βνπλνύ, ην νπνίν ζηελ

θαζεκεξηλή γιώζζα νλνκάδνπκε εθαίζηεην. Σα εθαίζηεηα κειεηά έλαο ηδηαίηεξνο

θιάδνο ηεο επηζηήκεο ηεο Γεσινγίαο, ε εθαηζηεηνινγία.

•Ο όξνο εθαίζηεηα όξε θαη αξγόηεξα απιώο εθαίζηεηα εηπκνινγείηαη από ηνλ Θεό

ηεο θσηηάο θαη ηεο κεηαιινπξγίαο, Ήθαηζην, θαζώο πηζηεπόηαλ πσο κέζα ζε απηά

βξηζθόηαλ ην ζηδεξνπξγείν ηνπ.

•Σα εθαίζηεηα είλαη γλσζηά γηα ηηο θνβεξέο ηνπο εθξήμεηο, νη νπνίεο πξνθαινύλ

πνιιέο θνξέο ζεηζκνύο, θαη αληηκεησπίδνληαη από ηνπο πεξηζζόηεξνπο αλζξώπνπο

ζαλ έλα θνβεξό, επηθίλδπλν θαη βιαβεξό θπζηθό θαηλόκελν. Πξάγκαηη, νη

εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο απνηεινύλ ζπρλά πξόβιεκα θαη κπνξεί λα έρνπλ ηξνκεξέο

επηπηώζεηο ηόζν ζε αλζξσπηλέο δσέο θαη ζηελ νηθνλνκία όζν θαη ζην πεξηβάιινλ.

Από ηελ άιιε πιεπξά, πνιιέο θνξέο ηα εθαίζηεηα απνηεινύλ ηζρπξή πεγή πινύηνπ

γηα ηνπο ληόπηνπο θαηνίθνπο ησλ ηόπσλ όπνπ βξίζθνληαη: Οη γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο

(ε γε γύξσ από ηα εθαίζηεηα είλαη ηδηαίηεξα εύθνξε) θαη ε εμόξπμε εθαηζηεηνγελώλ

νξπθηώλ θαη κεηαιιεπκάησλ είλαη νη θύξηεο νηθνλνκηθέο δξαζηεξηόηεηεο πνπ

αλαπηύζζνληαη γύξσ από ηελ εθαηζηεηαθή δξαζηεξηόηεηα. ε άιιεο πεξηπηώζεηο ηα

εθαίζηεηα είλαη δπλαηή πεγή ηνπξηζκνύ, όπσο γηα παξάδεηγκα ην εθαίζηεην ηεο

αληνξίλεο ην νπνίν δέρεηαη ρηιηάδεο ηνπξίζηεο θάζε ρξόλν. παλίσο, ε εθαηζηεηαθή

δξαζηεξηόηεηα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο.

•Κάπνηε πνιινί λόκηδαλ όηη νιόθιεξν ην εζσηεξηθό ηεο Γεο ήηαλ κία δηάππξε κάδα

πγξνπνηεκέλσλ πεηξσκάησλ θαη όηη ν ζηεξεόο θινηόο ηεο Γεο επηπιέεη ζηελ

πγξνπνηεκέλε νιόζεξκε απηή κάδα. ήκεξα νη γεσιόγνη πηζηεύνπλ όηη κόλν ζε

κεξηθά κέξε ηεο Γεο ππάξρνπλ ηέηνηνη ζύιαθεο. Αλ ηα ζηεξεά πεηξώκαηα, πνπ

βξίζθνληαη επάλσ από απηνύο ηνπο ζύιαθεο, ππνζηνύλ ξήγκαηα ή εμαζζελήζνπλ,

ην κάγκα κπνξεί λα βξεη δηέμνδν αλάκεζά ηνπο. Απηή ε δηέμνδνο ηνπ κάγκαηνο ζηελ

επηθάλεηα απνηειεί ηελ έθξεμεησλ εθαηζηείσλ.

•Τπάξρνπλ εθξήμεηο βίαηεο θαη εθξήμεηο κηθξήο δύλακεο. Αλ ην κάγκα, πνπ βγαίλεη

από ηνλ θξαηήξα ηνπ εθαηζηείνπ, δελ είλαη πνιύ ππθλό, ηα αέξηα εμέξρνληαη εύθνια

θαη νη εθξήμεηο ηόηε δελ είλαη δπλαηέο. Αλ όκσο ην κάγκα είλαη ππθλόξξεπζην, ηα

αέξηα δπζθνιεύνληαη λα βγνπλ θαη ηόηε νη εθξήμεηο είλαη πνιύ βίαηεο.

•Σν κάγκα πνπ βγαίλεη από ην εθαίζηεην ιέγεηαη ιάβα. Η ιάβα όηαλ βγεη από ην

εθαίζηεην, κε ηνλ θαηξό θξπώλεη θαη ζηεξενπνηείηαη. Αλ εθηηλαρζεί ςειά ζηνλ αέξα,

ζηεξενπνηείηαη ζε ζθόλε πνπ ιέγεηαη εθαηζηεηαθή ηέθξα ή ζπνδόο.

•ε θάπνηα εθαίζηεηα, ζηνλ πιαλήηε καο, έρνπκε θαη ηελ άλνδν πιηθνύ πνπ θάπνηε

ήηαλ δσληαλνί νξγαληζκνί. Απηό ζπκβαίλεη όηαλ ην εθαίζηεην βξίζθεηαη ζε πεξηνρή

πνπ ζπγθιίλνπλ νη ηεθηνληθέο πιάθεο, θαη κάιηζηα εδξεύεη ζηελ πιάθα θάησ από ηελ

νπνία βπζίδεηαη ε άιιε. Η βπζηδόκελε πιάθα παξαζύξεη νξγαληθό πιηθό ην νπνίν

ηειηθά αλαθπθιώλεηαη από ην εθαίζηεην ζηελ γήηλε αηκόζθαηξα. Σέηνην παξάδεηγκα

έρνπκε όηαλ ε ζύγθιηζε είλαη ππνζαιάζζηα θαη παξαζύξεηαη βηνκάδα πνπ έρεη

θαηαθξεκλεζηεί ζην βπζό ηεο ζάιαζζαο, όπσο πιαγθηόλ, λεθξνί ζαιάζζηνη

νξγαληζκνί θιπ. Σα θαηλόκελα παξαγσγήο αεξίσλ θαη ηέθξαο ζηηο πεξηπηώζεηο

απηέο είλαη πνιύ έληνλα θαη έρνπλ άκεζε επίδξαζε ζην θιίκα ηνπ πιαλήηε, ην νπνίν

θαη ξπζκίδνπλ είηε κε ηνλ κεραληζκό ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (ιόγσ ηνπ

δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πνπ εθιύεηαη από ηηο πξώελ νξγαληθέο ελώζεηο) πνπ απμάλεη

ηε ζεξκνθξαζία, ή ηε κείσζε ηεο ζεξκνθξαζίαο πνπ πξνθαιείηαη ιόγσ ησλ αεξίσλ

(ζεηνύρεο ελώζεηο) ή ηεο ηέθξαο πνπ έρνπλ αλαθιαζηηθέο ηδηόηεηεο θαη εκπνδίδνπλ ην

ειηαθό θσο από ην λα θηάζεη ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιαλήηε.

•Επίδξαζε ζηελ δωή καο

• Σα εθαίζηεηα είλαη γλσζηά γηα ηηο θνβεξέο ηνπο εθξήμεηο, νη νπνίεο πξνθαινύλ πνιιέο

θνξέο ζεηζκνύο, θαη αληηκεησπίδνληαη από ηνπο πεξηζζόηεξνπο αλζξώπνπο ζαλ έλα

θνβεξό, επηθίλδπλν θαη βιαβεξό θπζηθό θαηλόκελν. Πξάγκαηη, νη εθαηζηεηαθέο εθξήμεηο

απνηεινύλ ζπρλά πξόβιεκα θαη κπνξεί λα έρνπλ ηξνκεξέο επηπηώζεηο ηόζν ζε αλζξσπηλέο

δσέο θαη ζηελ νηθνλνκία όζν θαη ζην πεξηβάιινλ. Από ηελ άιιε πιεπξά, πνιιέο θνξέο ηα

εθαίζηεηα απνηεινύλ ηζρπξή πεγή πινύηνπ γηα ηνπο ληόπηνπο θαηνίθνπο ησλ ηόπσλ όπνπ

βξίζθνληαη: Οη γεσξγηθέο θαιιηέξγεηεο (ε γε γύξσ από ηα εθαίζηεηα είλαη ηδηαίηεξα εύθνξε)

θαη ε εμόξπμε εθαηζηεηνγελώλ νξπθηώλ θαη κεηαιιεπκάησλ είλαη νη θύξηεο νηθνλνκηθέο

δξαζηεξηόηεηεο πνπ αλαπηύζζνληαη γύξσ από ηελ εθαηζηεηαθή δξαζηεξηόηεηα. ε άιιεο

πεξηπηώζεηο ηα εθαίζηεηα είλαη δπλαηή πεγή ηνπξηζκνύ, όπσο γηα παξάδεηγκα ην εθαίζηεην

ηεο αληνξίλεο ην νπνίν δέρεηαη ρηιηάδεο ηνπξίζηεο θάζε ρξόλν. παλίσο, ε εθαηζηεηαθή

δξαζηεξηόηεηα κπνξεί λα ρξεζηκνπνηεζεί γηα ηελ παξαγσγή γεσζεξκηθήο ελέξγεηαο.

•Πωο γίλνληαη ε εθξήμεηο ηωλ εθαηζηείωλ

Κάπνηε πνιινί λόκηδαλ όηη νιόθιεξν ην εζσηεξηθό ηεο Γεο ήηαλ κία

δηάππξε κάδα πγξνπνηεκέλσλ πεηξσκάησλ θαη όηη ν ζηεξεόο θινηόο ηεο

Γεο επηπιέεη ζηελ πγξνπνηεκέλε νιόζεξκε απηή κάδα. ήκεξα νη γεσιόγνη

πηζηεύνπλ όηη κόλν ζε κεξηθά κέξε ηεο Γεο ππάξρνπλ ηέηνηνη ζύιαθεο. Αλ ηα ζηεξεά

πεηξώκαηα, πνπ βξίζθνληαη επάλσ από απηνύο ηνπο ζύιαθεο, ππνζηνύλ ξήγκαηα ή

εμαζζελήζνπλ, ην κάγκα κπνξεί λα βξεη δηέμνδν αλάκεζά ηνπο. Απηή ε δηέμνδνο ηνπ

κάγκαηνο ζηελ επηθάλεηα απνηειεί ηελ έθξεμε ησλ εθαηζηείσλ.

Τπάξρνπλ εθξήμεηο βίαηεο θαη εθξήμεηο κηθξήο δύλακεο. Αλ ην κάγκα, πνπ βγαίλεη

από ηνλ θξαηήξα ηνπ εθαηζηείνπ, δελ είλαη πνιύ ππθλό, ηα αέξηα εμέξρνληαη εύθνια

θαη νη εθξήμεηο ηόηε δελ είλαη δπλαηέο. Αλ όκσο ην κάγκα είλαη ππθλόξξεπζην, ηα

αέξηα δπζθνιεύνληαη λα βγνπλ θαη ηόηε νη εθξήμεηο είλαη πνιύ βίαηεο.

Σν κάγκα πνπ βγαίλεη από ην εθαίζηεην ιέγεηαη ιάβα. Η ιάβα όηαλ βγεη από ην

εθαίζηεην, κε ηνλ θαηξό θξπώλεη θαη ζηεξενπνηείηαη. Αλ εθηηλαρζεί ςειά ζηνλ αέξα,

ζηεξενπνηείηαη ζε ζθόλε πνπ ιέγεηαη εθαηζηεηαθή ηέθξα ή ζπνδόο.

ε θάπνηα εθαίζηεηα, ζηνλ πιαλήηε καο, έρνπκε θαη ηελ άλνδν πιηθνύ πνπ θάπνηε

ήηαλ δσληαλνί νξγαληζκνί. Απηό ζπκβαίλεη όηαλ ην εθαίζηεην βξίζθεηαη ζε πεξηνρή

πνπ ζπγθιίλνπλ νη ηεθηνληθέο πιάθεο, θαη κάιηζηα εδξεύεη ζηελ πιάθα θάησ από ηελ

νπνία βπζίδεηαη ε άιιε. Η βπζηδόκελε πιάθα παξαζύξεη νξγαληθό πιηθό ην νπνίν

ηειηθά αλαθπθιώλεηαη από ην εθαίζηεην ζηελ γήηλε αηκόζθαηξα. Σέηνην παξάδεηγκα

έρνπκε όηαλ ε ζύγθιηζε είλαη ππνζαιάζζηα θαη παξαζύξεηαη βηνκάδα πνπ έρεη

θαηαθξεκλεζηεί ζην βπζό ηεο ζάιαζζαο, όπσο πιαγθηόλ, λεθξνί ζαιάζζηνη

νξγαληζκνί θιπ. Σα θαηλόκελα παξαγσγήο αεξίσλ θαη ηέθξαο ζηηο πεξηπηώζεηο

απηέο είλαη πνιύ έληνλα θαη έρνπλ άκεζε επίδξαζε ζην θιίκα ηνπ πιαλήηε, ην νπνίν

θαη ξπζκίδνπλ είηε κε ηνλ κεραληζκό ηνπ θαηλνκέλνπ ηνπ ζεξκνθεπίνπ (ιόγσ ηνπ

δηνμεηδίνπ ηνπ άλζξαθα πνπ εθιύεηαη από ηηο πξώελ νξγαληθέο ελώζεηο) πνπ απμάλεη

ηε ζεξκνθξαζία, ή ηε κείσζε ηεο ζεξκνθξαζίαο πνπ πξνθαιείηαη ιόγσ ησλ αεξίσλ

(ζεηνύρεο ελώζεηο) ή ηεο ηέθξαο πνπ έρνπλ αλαθιαζηηθέο ηδηόηεηεο θαη εκπνδίδνπλ ην

ειηαθό θσο από ην λα θηάζεη ζηελ επηθάλεηα ηνπ πιαλήηε.

•Μηλωηθή έθξεμε θαη επηπηώζεηο

Μηλσηθή έθξεμε νλνκάδεηαη ε θαηαζηξνθηθή εθαηζηεηαθή έθξεμε πνπ έγηλε θαηά ηελ

Τζηεξνθπθιαδηθή Ι πεξίνδν ζηελ λήζν ηξόγγπιε θαη είρε σο απνηέιεζκα ηελ

δεκηνπξγία απηνύ πνπ ζήκεξα νλνκάδνπκε θαιδέξα ηεο αληνξίλεο θαη ηελ

θαηαζηξνθή ηνπ πξντζηνξηθνύ πνιηηηζκνύ ηνπ λεζηνύ. Έρεη ππνινγηζηεί όηη ν δείθηεο

κεγέζνπο ηεο εθαηζηεηαθήο έθξεμεο (VEI - Volcanic Explosivity Index) είλαη ίζνο κε 7

θαη ν όγθνο ησλ πιηθώλ πνπ εθηνμεύηεθαλ ήηαλ πεξίπνπ 60 θπβηθά ρηιηόκεηξα. Σα

δεδνκέλα απηά θαηαηάζζνπλ ηελ Μηλσηθή έθξεμε σο ηελ δεύηεξε κεγαιύηεξε έθξεμε

ζηελ αλζξώπηλε ηζηνξία κεηά από απηή ζην εθαίζηεην Σακπόξα ζηελ Ιλδνλεζία

ην 1815.

Η πξώηε θιαζζηθή ρξνλνιόγεζε ηεο έθξεμεο βαζίζηεθε ζε ζπγθξηηηθέο κειέηεο ηεο

ηερληθήο ησλ αγγείσλ πνπ βξέζεθαλ ηνλ πξντζηνξηθό νηθηζκό ηνπ Αθξσηεξίνπ θαη ζε

Αηγππηηαθέο πεγέο θαη είρε εθηηκεζεί όηη ε έθξεμε ηνπ εθαηζηείνπ είρε ζπκβεί ην 1500

π.Υ.. Δπίζεο, ν θαζεγεηήο πύξνο Μαξηλάηνο, ν νπνίνο είρε πξαγκαηνπνηήζεη

αλαζθαθηθέο δξαζηεξηόηεηεο ηόζν ζηελ Κξήηε, όζν θαη ζηελ αληνξίλε, είρε

δηαηππώζεη ηελ άπνςε όηη ε Μηλσηθή έθξεμε ήηαλ απηή πνπ πξνθάιεζε ηελ

θαηαζηξνθή ηνπ Μηλσηθνύ πνιηηηζκνύ. Οη απόιπηεο ρξνλνινγήζεηο, όκσο, πνπ

έγηλαλ κε βάζε ηνλ ξαδηελεξγό άλζξαθα, ηε δελδξνρξνλνιόγεζε θαη ηελ

παγνρξνλνιόγεζε κεηαηόπηζαλ ηελ εκεξνκελία 100 κε 150 ρξόληα παιαηόηεξα, ελώ

ε πιένλ πξόζθαηε ρξνλνιόγεζε κε ξαδηελεξγό άλζξαθα ελόο θιαδηνύ ειηάο πνπ

ζάθηεθε από ηελ ηέθξα ηεο έθξεμεο ηνπνζεηεί ηελ εκεξνκελία κεηαμύ 1627 θαη 1600

π.Υ. κε πην πηζαλό ην δηάζηεκα κεηαμύ 1613 κε 1614 π.Υ.. Η λέα ρξνλνιόγεζε,

ζύκθσλα κε θάπνηνπο αξραηνιόγνπο, απνδεηθλύεη ηελ κε ζύλδεζε ηεο έθξεμεο κε ην

ηέινο ηνπ Μηλσηθνύ πνιηηηζκνύ[, ελώ άιινη ζεσξνύλ όηη ε θπζηθή θαηαζηξνθή ήηαλ

θαζνξηζηηθόο παξάγνληαο.

ε ζρέζε κε ηελ επνρή ηνπ ρξόλνπ πνπ έγηλε ε έθξεμε, ζεσξείηαη όηη ήηαλ ηέινο

άλνημεο κε πξώηεο κέξεο ηνπ θαινθαηξηνύ, θαζώο έρνπλ αλαθαιπθζεί ζην ζηξώκα

ησλ πιηθώλ ηεο έθξεμεο θόθθνη γύξεο από ειηέο, θσλνθόξα δέληξα, ακπέιηα,

δεκεηξηαθά θαη άιια δέληξα θαη θπηά.

Δθηόο από ηα δεδνκέλα πνπ δίλνπλ επξήκαηα γεσινγηθώλ εξεπλώλ, ζεκαληηθά

ζηνηρεία, ηόζν γηα ηα γεγνλόηα πνπ πξνεγήζεθαλ, όζν θαη γηα ηελ ίδηα ηελ έθξεμε,

δίλνπλ ηα επξήκαηα ησλ αλαζθαθώλ ζην πξντζηνξηθό νηθηζκό ηνπ Αθξσηεξίνπ. Σν

γεγνλόο όηη ζηνλ νηθηζκό δελ βξέζεθαλ θαζόινπ αλζξώπηλνη ζθειεηνί καξηπξεί όηη

κηα ζεηξά από πξνεηδνπνηεηηθνύο ζεηζκνύο εμαλάγθαζε ηνπο θαηνίθνπο λα ηνλ

εγθαηαιείςνπλ έγθαηξα. Πάλησο πξηλ ηαθεί ν νηθηζκόο θάησ από ηελ ηέθξα ηεο

εθαηζηεηαθήο έθξεμεο, είρε ρηππεζεί από κεγάιν ζεηζκό. Κάπνηνη θάηνηθνη

επέζηξεςαλ αξγόηεξα ζηνλ νηθηζκό γηα λα απεγθισβίζνπλ όζνπο δελ είραλ

πξνιάβεη λα θύγνπλ θαη λα ζπιιέμνπλ πνιύηηκα θαη πξνζσπηθά αληηθείκελα. Άιια

πξόδξνκα ηεο εθαηζηεηαθήο εθξήμεσο θαηλόκελα, όκσο, αλάγθαζαλ ηνπο θαηνίθνπο

λα μαλαεγθαηαιείςνπλ ηελ πόιε, όπσο απνδεηθλύεη ην γεγνλόο όηη νη εξγαζίεο

δηάλνημεο ησλ δξόκσλ δελ νινθιεξώζεθαλ πνηέ, ελώ έλαο κεγάινο αξηζκόο από

αγγεία βξέζεθαλ πάλσ ζε ζσξνύο κπαδώλ , όπνπ, πξνθαλώο, είραλ ηνπνζεηεζεί

αξρηθά γηα λα κεηαθεξζνύλ ζε πην αζθαιείο ζέζεηο. Ο ρξόλνο κεηαμύ ηνπ κεγάινπ

ζεηζκνύ θαη ηεο εθαηζηεηαθήο έθξεμεο δελ πξέπεη λα ππεξέβαηλε ηηο ιίγεο δεθάδεο

κέξεο.

Η εθηίλαμε δεθάδσλ θπβηθώλ ρηιηνκέηξσλ κάγκαηνο δεκηνύξγεζαλ ην καλδερικό

βύθιζμα θαη ηηο δηόδνπο κεηαμύ Αζπξνλεζίνπ- Θεξαζίαο θαη αληνξίλεο - Θεξαζίαο,

ελώ ε ρξνληθή δηάξθεηα από ηηο πξώηεο εθξήμεηο κέρξη ηελ δεκηνπξγία ηεο θαιδέξαο

ππνινγίδεηαη ζε δύν κε ηξία εηθνζηηεηξάσξα. Απηό απνδεηθλύεηαη θαη από ην γεγνλόο

όηη νη θαηεζηξακκέλνη ηνίρνη από ηνλ ζεηζκό πνπ πξνεγήζεθε ηεο εθξήμεσο ζηνλ

πξντζηνξηθό νηθηζκό ηνπ Αθξσηεξίνπ δελ παξνπζηάδνπλ ζεκεία δηάβξσζεο. Σν

ύςνο ηνπ πίδαθα ηεο ηέθξαο ππνινγίδεηαη από ηνπο εθαηζηεηνιόγνπο ζε πεξίπνπ 35

ρηιηόκεηξα. Από ηελ έθξεμε πξνθιήζεθε ηζνπλάκη πνπ έπιεμε ηα γεηηνληθά λεζηά, ζε

αθηίλα 50 κε 60 ρηιηνκέηξσλ, θαη ηηο βόξεηεο αθηέο ηεο Κξήηεο. Τπνινγίδεηαη όηη

έθηαζε ζηηο αθηέο ηεο Κξήηεο 30 κε 45 ιεπηά κεηά ηελ δεκηνπξγία ηνπ θαη είρε ύςνο

κεηαμύ 15 κε 30 κέηξα. Απνζέζεηο ζεξατθήο Γήο (ειαθξόπεηξα) από ηελ έθξεμε

έρνπλ βξεζεί ζηελ Κξήηε, ηε λνηηνδπηηθή Σνπξθία, αθόκα θαη ζην Γέιηα ηνπ Νείινπ.

Η κεηαθνξά ηεο ηέθξαο πξνο ηελ αλαηνιή καο δείρλεη όηη νη άλεκνη έπλεεαλ θαηά ηε

δηάξθεηα ηεο έθξεμεο από ηα δπηηθά. Μεηά ηελ έθξεμε θαη ηνλ εληαθηαζκό ηνπ

πξντζηνξηθνύ νηθηζκνύ αθνινύζεζε θαηαξξαθηώδεο βξνρή.

Οη πνζόηεηεο ησλ εθαηζηεηαθώλ αεξίσλ πνπ ζπγθεληξώζεθαλ ζηελ αηκόζθαηξα

πξνθάιεζαλ πηώζε ζηελ κέζε εηήζηα ζεξκνθξαζία ηνπ πιαλήηε έσο θαη 3νC γηα

ηνπιάρηζηνλ ηξία ρξόληα. Η ηέθξα θαη ε ειαθξόπεηξα πνπ εθηηλάρζεθαλ από ην

εθαίζηεην ζθέπαζαλ ηα απνκεηλάξηα ηεο ηξνγγύιεο, δειαδή ηελ αληνξίλε,

ηελ Θεξαζία θαη ην Αζπξνλήζη θαη ε απόζεζε απηή θηάλεη ζε νξηζκέλα ζεκεία ησλ

λεζηώλ κέρξη θαη ηα 80 κέηξα.

•Κξαθαηόα

Σν κηθξό εθαηζηεηαθό λεζί Κξαθαηόα (Krakatoa, ζηα ηλδνλεζηαθά: Krakatau),

βξίζθεηαη κεηαμύ ηεο Ιάβαο θαη ηεο νπκάηξαο ζηελ Ιλδνλεζία. Κάπνηε ην λεζί ήηαλ

κεγαιύηεξν, αιιά ηε λύρηα ηεο 26εο Απγνύζηνπ ηνπ 1883 αλαηηλάρηεθε θαζώο ην

λεζί ήηαλ ε θνξπθή ελόο εθαηζηείνπ. Η αλαηίλαμε πξνήιζε από κία έθξεμε ηόζν

βίαηε, πνπ κεγάιν κέξνο ηεο θνξπθήο ηηλάρηεθε ςειά ζηνλ αέξα.

Από ην 1877 ην εθαίζηεην απηό, έπεηηα από κία πεξίνδν εζπρίαο 200 εηώλ, άξρηζε

ζνξπβώδεηο πξνεηδνπνηήζεηο. Καλείο όκσο δε θαληάζηεθε όηη ε έθξεμε απηή ζα ήηαλ

κία από ηηο βηαηόηεξεο ησλ λεόηεξσλ ρξόλσλ. Όηαλ, ύζηεξα από 36 ώξεο, έπαςαλ νη

εθξήμεηο, ην κηζό λεζί είρε εμαθαληζηεί.

Οη θξόηνη ησλ εθξήμεσλ αθνύζηεθαλ ζε απόζηαζε 5.000 ρηιηνκέηξσλ. Ηθαηζηεηαθή

ζπνδόο είρε εθηηλαρζεί ζε ύςνο 30.000 κέηξσλ θη ήηαλ ηόζν πνιιή, πνπ αθόκα θαη

ην κεζεκέξη κία πεξηνρή εθαηνληάδσλ ρηιηνκέηξσλ γύξσ από ην λεζί ήηαλ ζθνηεηλή

ζαλ λα ήηαλ λύρηα. Πνιιέο κέξεο κεηά ηηο εθξήμεηο, έπεθηαλ εθαηζηεηαθά

αλαβιήκαηα ζηα θαηαζηξώκαηα ησλ πινίσλ πνπ έπιεαλ αλνηρηά ηνπ λεζηνύ.

Τπνινγίδεηαη όηη ν όγθνο ησλ εθαηζηεηαθώλ αλαβιεκάησλ ήηαλ 21 θπβηθά

ρηιηόκεηξα, θαηαηάζζνληαο ηελ έθξεμε σο ηζρύνο 6 ζηελ θιίκαθα VEI. Η πην αδξή

ηέθξα θαηαθάζηζε γξήγνξα, αιιά ε πην ιεπηή ηαμίδεςε κε ηα ζύλλεθα γύξσ

ζηε Γε θαη έθαλε γηα αξθεηό θαηξό ηηο δύζεηο ηνπ Ήιηνπ πην θόθθηλεο από ηηο

ζπλεζηζκέλεο, ώζπνπ θαηαθάζηζε θη απηή.

Σηο κεγαιύηεξεο όκσο θαηαζηξνθέο επέθεξαλ όρη νη ίδηεο νη εθξήμεηο, αιιά ηα

ηεξάζηηα ηζνπλάκη, πνπ νη εθξήμεηο απηέο πξνθάιεζαλ ζηνλ σθεαλό. Σα θύκαηα

ύςνπο 15 κέηξσλ έπεζαλ πάλσ ζηηο γύξσ αθηέο. Σξηαθόζηα ρσξηά θαηαζηξάθεθαλ

ηειείσο θαη 36.417 άηνκα πλίγεθαλ από ηα κεγάια θύκαηα.

ηε ζέζε ηνπ Κξαθαηόα δεκηνπξγήζεθε έλα λέν λεζί, ην Αλαθξαθαηόα, πνπ ζεκαίλεη

παηδί ηνπ Κξαθαηόα. Σν λεζί αλαδύζεθε ην 1930 από ηα λεξά ζηε ζέζε ηνπ

Κξαθαηόα. Σν λεζί ελεξγό θαη ζε θαηάζηαζε έθξεμεο, απμάλνληαο ην ύςνο ηνπ

πεξίπνπ 7 κέηξα θάζε ρξόλν.

Κξαθαηόα

Έθξεμε ηνπ Κξαθαηόα ηνλ Φεβξνπάξην ηνπ

2008

•Κνπάνπε

To Κνπάνπε είλαη ελεξγό εθαίζηεην ζηα ζύλνξα Υηιήο-Αξγεληηλήο. Σν εθαίζηεην

βξίζθεηαη ζην επαξρηαθό πάξθν Κνπάνπε/Καβηάνπε ζηε βόξεηα Παηαγνλία. Σν

εθαίζηεην έρεη ύςνο 2.997 κέηξα. Απνηειείηαη από ελλέα θξαηήξεο πνπ ζρεκαηίδνπλ

κηα γξακκή κήθνπο 2 ρηιηνκέηξσλ. Ο αλαηνιηθόο θξαηήξαο έρεη κέζα κηα όμηλε

εθαηζηεηαθή ιίκλε κε δηάκεηξν 300 κέηξα θαη παξνπζηάδεη έληνλε θνπκαξνιηθή

δξαζηεξηόηεηα. ηε γιώζζα ησλ Μαπνύηζε Κοπάοσε ζεκαίλεη «λεξό κε ζείν».

Οη εθξήμεηο ηνπ εθαίζηεην θαηά ηνπο ηζηνξηθνύο ρξόλνπο (από ην 18ν αηώλα θαη κεηά)

ήηαλ κηθξήο ή κεζαίαο ηζρύνο θαη αξαηέο. Δθξήμεηο ηνλ 20ν αηώλα από ηελ ιίκλε

έρνπλ πξνθαιέζεη ππξνθιαζηηθέο ξνέο θαη παξαγσγή ζείνπ. Οη πην πξόζθαηεο

εθξήμεηο ηνπ έιαβαλ ρώξα ην 1992, 1994, 1995, 2000 θαη 2012

Η έθξεμε ηνπ 1992 μεθίλεζε ηηο 31 Ινπιίνπ κε έλα κηθξό λέθνο ζηάρηεο θαη ζείνπ λα

αλέξρεηαη από ηνλ αλαηνιηθό θξαηήξα. Μηθξέο ζηήιεο ζηάρηεο ζπλέρηζαλ λα

παξάγνληαη θαη ηελ επόκελε κέξα. Η όμηλε ιίκλε (pH 1,5) κέζα ζην θξαηήξα θαη

κέξνο ηνπ εθαηζηείνπ είρε θαιπθζεί κε ζηάρηε. Μηα ηζρπξόηεξε θξεαηηθή

έθξεμε έιαβε ηηο 2 Απγνύζηνπ, ε νπνία ήηαλ ε ηζρπξόηεξε πξνθάιεζε πηώζε

ηέθξαο κέρξη 10 ρηιηόκεηξα καθξηά από ην εθαίζηεην. Μηα αθόκε θξεαηνκαγκαηηθή

έθξεμε παξήγαγε κηα ζηήιε ζηάρηεο ύςνπο 700 κέηξσλ ηηο 5 Απγνύζηνπ. Η έθξεμε

ζπλνδεύηεθε από απμεκέλε ζεηζκηθή δξαζηεξηόηεηα. Η εθαηζηεηαθή δξαζηεξηόηεηα

πξνθάιεζε πηώζε ηεο ζηάζκεο ηεο ιίκλεο ηεο ηάμεο ησλ 10 κέηξσλ.

Η έθξεμε ηνπ εθαηζηείνπ ηεο 22 Γεθεκβξίνπ 2012

Η έθξεμε ηνπ 2000 ήηαλ ε ηζρπξόηεξε ηνπ εθαηζηείνπ πνπ θαηαγξάθεθε ηνλ 20ν

αηώλα. Ξεθίλεζε ηελ 1ε Ινπιίνπ 2000 κε πηώζε ηέθξαο θαη ιηζαξηώλ (lapilli). Από ην

θνληηλό ρσξηό Κνπάνπε έθπγαλ κεηά από απόθαζε έθηαθηνπ ζπκβνπιίνπ 200

άλζξσπνη. Ο ζπλαξγεκόο γηα ηηο αεξνκεηαθνξέο άιιαμε ζε πνξηνθαιί. ηελ πόιε

Καβηάνπε, 15 ρηιηόκεηξα από ην εθαίζηεην, έπεζε ζηάρηε πάρνπο 30 εθαηνζηώλ, ελώ

ε ζηάρηε πξνθάιεζε πξνβιήκαηα ζηελ ειεθηξνδόηεζε ηεο πόιεο. Μέρξη ηελ

επόκελε κέξα ην λέθνο ζηάρηεο είρε θηάζεη 100 ρηιηόκεηξα καθξηά από ην εθαίζηεην.

Σν pH ζηε ιίκλε Καβηάνπε είρε πέζεη ζην 2 θαη ην ρξώκα ηεο είρε αιιάμεη. Μεηά ηηο 3

Ινπιίνπ ε δξαζηεξηόηεηα ηνπ εθαηζηείνπ κεηώζεθε. Σηο 5 θαη 6 Ινπιίνπ

παξαηεξήζεθαλ ππξνθιαζηηθέο ξνέο θαη δξαζηεξηόηεηα ζηξνκπνιηθνύ ηύπνπ. Σηο

13 Ινπιίνπ κηα έθξεμε παξήγαγε κηα ζηήιε ηέθξαο ύςνπο 3 κε 5 ρηιηόκεηξσλ. Η

εθξεθηηθή δξαζηεξηόηεηα ηειείσζε ζηηο 18 Οθησβξίνπ 2000.

Σν πξσί ηηο 22 Γεθεκβξίνπ 2012 μεθίλεζε κηα λέα έθξεμε, κε ζηήιεο θαπλνύ ύςνπο

1,5 ρηιηνκέηξνπ πάλσ από ην εθαίζηεην. Η Αξγεληηλή ύςσζε ην επίπεδν ζπλαγεξκνύ

γηα ηηο ελαέξηεο κεηαθνξέο ζην θόθθηλν, ην πςειόηεξν. Οη πηιόηνη θαινύληαη λα

απνθύγνπλ ηελ πεξηνρή. Η έθξεμε έρεη ήδε πξνθαιέζεη ζεκαληηθή νηθνλνκηθή

θαηαζηξνθή επεηδή ζπλέβε ζην απνθνξύθσκα ηεο εηήζηαο ηνπξηζηηθήο θίλεζεο, πνπ

επηθεληξώλεηαη ζηα ζπα θαη ηηο ζεξκέο πεγέο ηεο πεξηνρήο. Αξθεηνί θάηνηθνη ηεο

πεξηνρήο έθπγαλ νηθηνζειώο

ηα ηέιε ηνπ Μαΐνπ ηνπ 2013, ην εθαίζηεην αύμεζε ζεκαληηθά ηε δξαζηεξηόηεηά ηνπ,

κε ζπλερείο ζεηζκνύο, ζε ηέηνην βαζκό ώζηε νη αξρέο Υηιήο θαη Αξγεληηλήο λα

ζέζνπλ ην εθαίζηεην ζε θόθθηλν ζπλαγεξκό ηηο 27 θαη 28 Μαΐνπ αληίζηνηρα. ε πξώηε

θάζε πξνηάζεθε ε εθθέλσζε όισλ ησλ ρσξηώλ ζε απόζηαζε 25 ρηιηνκέηξσλ, πνπ

αληηζηνηρνύλ ζε πεξίπνπ 2.240 θαηνίθνπο από ηε πιεπξά ηεο Υηιήο θαη άιινπο 600

από ηελ πιεπξά ηεο Αξγεληηλήο, ε νπνίνη απνκαθξύλζεθε ηηο 27 Μαΐνπ από ηηο

εζηίεο ηνπο. Οη αξρέο ηεο Αξγεληηλήο δήηεζαλ νη θάηνηθνη ηεο πόιεο Καβηάνπε λα

θαηαθύγνπλ ζηε γεηηνληθή πόιε Λνλθνπνπέ.

Σν Μπάξδαξκπνπλγθα είλαη εθαίζηεην ηεο Ιζιαλδίαο, ην νπνίν βξίζθεηαη θάησ από

ηνλ παγεηώλα Βαηλαγηνθνύι, ζηελ λνηηναλαηνιηθή Ιζιαλδία. Έρεη ύςνο 2.009 κέηξα

θαη είλαη ην δεύηεξν ςειόηεξν βνπλό ηεο ρώξαο. Απνηειείηαη από κηα

εθαηζηεηαθή θαιδέξα βάζνπο 700 κέηξσλ, θαη ζρεηίδεηαη κε δύν κεγάιεο

εθαηζηεηαθέο ξσγκέο θαη έλα αθόκε ππνπαγεησληθό εθαηζηεηαθό ζύζηεκα.

Η έθξεμε ηνπ Μπάξδαξκπνπλγθα ηηο 4 επηεκβξίνπ 2014

Σηο 16 Απγνύζηνπ 2014 ζεκεηώζεθε ζηελ πεξηνρή ηνπ εθαηζηείνπ έλα ζεηζκηθό

•Σζνπλάκη

Τν ηζνπλάκη δεκηνπξγείηαη ζηελ ζάιαζζα θαηά ηελ απόηνκε κεηαηόπηζε κεγάισλ

πνζνηήησλ λεξνύ, όπσο έλαο σθεαλόο, κηα ζάιαζζα, κηα ιίκλε ή έλα θηόξδ.

Σν ηζνπλάκη εθδειώλεηαη σο θύκαηα, ηα νπνία ζηα βαζηά λεξά ησλ σθεαλώλ (κέζν

βάζνο 4.500 κέηξα) νδεύνπλ κε κέζε ηαρύηεηα 210 κέηξσλ/δεπηεξόιεπην ή 756

ρηιηνκέηξσλ/ώξα . Γηαδίδνληαη κε κέησπα θπκάησλ, πνπ κπνξνύλ λα πιεζηάζνπλ ζε

πιάηνο αθόκα θαη ηε γήηλε πεξίκεηξν θαη νδεύνπλ κε ζύλεζεο κήθνο θύκαηνο ηεο

ηάμεο ησλ 50-400 ρηιηνκέηξσλ θαη ύςνο πνπ θπκαίλεηαη, ζπλήζσο, από κεξηθά

εθαηνζηά έσο 1 κέηξν (κε 2 κέηξα ην πνιύ, όηαλ βξίζθνληαη θνληύηεξα ζηελ εζηία

δεκηνπξγίαο ηνπο).

Όηαλ ηα θύκαηα απηά θηάλνπλ ζε ξερά λεξά ράλνπλ ηελ ηαρύηεηά ηνπο θαη ην κήθνο

ηνπο κηθξαίλεη. Σν κήθνο ηνπ θύκαηνο ελόο ηζνπλάκη κεηαβάιιεηαη, θαη ε νξκή ηνπ

δηαηεξείηαη. Φηάλνληαο ζηηο αθηέο ην θύκα ζπκπηέδεηαη θαη θεξδίδεη ζε ύςνο, πνπ

είλαη θαη ν ιόγνο γηα ηνλ νπνίν γίλεηαη θαηαζηξεπηηθό θζάλνληαο ζηηο αθηέο, αθνύ ην

ύςνο ηνπ δηαηεξείηαη θαη θαζώο εηζβάιιεη ζηελ ελδνρώξα.

πλέπεηα ηνπ ζεηζκνύ, θπξίσο ππνζαιάζζηνπ, είλαη ην ηζνπλάκη. Δπίζεο ηζνπλάκη

κπνξνύλ λα πξνθαιέζνπλ ε θαηάξξεπζε θάπνηαο βνπλνπιαγηάο εθαηζηείνπ θαζώο

θαη ππνζαιάζζηα εθαηζηεηαθή έθξεμε ή θαηνιίζζεζε ζηε ζάιαζζα. Δλώ ζε βαζηά

λεξά ην ηζνπλάκη, ιόγσ ησλ ραξαθηεξηζηηθώλ ηνπ εθεί, δελ ζεσξείηαη ζνβαξόο

θίλδπλνο γηα ηηο πιένπζεο θαηαζθεπέο, θηάλνληαο ζηηο αθηέο έρεη ηδηαίηεξα

θαηαζηξεπηηθέο ζπλέπεηεο.

εηζκόο

εηζκόο είλαη ε αηζζεηή αλαηάξαμε θάπνηνπ ξήγκαηνο ηεο Γεο ή θαη ε απόηνκε

κεηαθίλεζε καδώλ. Λόγσ ηνπ ζηεξενύ θινηνύ ηεο Γεο γίλεηαη αηζζεηόο ν ζεηζκόο θαη

ζηνπο αλζξώπνπο. Όκσο ν ζεηζκόο δελ δεκηνπξγείηαη κόλν ζηνλ πιαλήηε γε αιιά

θαη ζε άιινπο πιαλήηεο ή νπξάληα ζώκαηα όπσο ε ειήλε, ν Άξεο θαη ν Ήιηνο, ζε

θάπνην άιιν άζηξν, πιαλήηε ή δνξπθόξν πιαλήηε θαη ζε έλα αζηέξα λεηξνλίσλ.

Ο ζεηζκόο ζε θάζε ηέηνηα πεξίπησζε έρεη δηαθνξεηηθή πξνέιεπζε θαη ηα

ζεηζκηθά θύκαηα κπνξεί λα είλαη δηαθνξεηηθνύ ηύπνπ από ηα γήηλα ειαζηηθά, όπσο

γηα παξάδεηγκα ηα ζεηζκηθά θύκαηα ελόο καγλεηηθνύ ζεηζκνύ ζε έλα αζηέξα

λεηξνλίσλ ή κάγλαζηξν. Σα ζεηζκηθά θύκαηα, ζηελ πεξίπησζε πνπ είλαη ειαζηηθά,

νδεύνπλ κεηαβάιινληαο ηελ ππθλόηεηα ή παξακνξθώλνληαο ην ζρήκα ηνπ κέζνπ

από ην νπνίν δηέξρνληαη θαη ηαμηδεύνπλ ζην εζσηεξηθό, ζηελ επηθάλεηα ή θαη ζηελ

αηκόζθαηξα ελόο πιαλήηε ζαλ ηνλ δηθό καο, κεηαθέξνληαο ηελ ελέξγεηα ηνπ

ζεηζκνύ, ε νπνία ηειηθά απνξξνθάηαη ζην κέζν δηάδνζεο.

Γηάδνζε βαξπηηθώλ ζεηζκηθώλ θπκάησλ έρνπκε θαη ζην «θελό» ηνπ δηαζηήκαηνο.

Παξαηεξνύληαη επηδξάζεηο από ηζρπξνύο γήηλνπο ζεηζκνύο ζηε ειήλε θαη

ζε ηερλεηνύο δνξπθόξνπο γύξσ από ηε Γε. ην ζύζηεκα Γεο - ειήλεο κάιηζηα,

νπνηαδήπνηε μαθληθή κεηαβνιή ηεο απόζηαζεο ησλ δύν ζα πξνθαιέζεη ζεηζκνύο

θαη ζηα δύν νπξάληα ζώκαηα θαζώο ην έλα βξίζθεηαη εληόο ηνπ βαξπηηθνύ πεδίνπ

ηνπ άιινπ. Έλα ηέηνην ζεηζκό ζηε Γε ζα πξνθαινύζε ε ζύγθξνπζε ελόο θνκήηε κε

ηε ειήλε γηα παξάδεηγκα.

Σέινο, ζην «θελό» ηνπ δηαζηήκαηνο έρνπκε θαη δηάδνζε θπκάησλ πνπ αληηζηνηρνύλ

ζε ηζρπξέο κεηαβνιέο καγλεηηθνύ πεδίνπ πνπ παξάγνληαη ζηα κάγλαζηξα , ηθαλέο λα

πξνθαινύλ ζεηζκνύο ζε νπξάληα ζώκαηα εληόο ηεο εκβέιεηάο ηνπο πνπ πεξηέρνπλ

ζε επαξθείο πνζόηεηεο πιηθά ηθαλά λα αληηδξάζνπλ καγλεηηθά. Οη καγλεηηθνί ζεηζκνί

ζηα κάγλαζηξα παξάγνπλ θαη ζεηζκηθά θύκαηα πνπ ηαμηδεύνπλ σο ηε Γε κε ηε

κνξθή εθιάκςεσλ αθηηλώλ γ θαη αθηηλώλ ρ.

ζκήλνο, κε πεξηζζόηεξνπο από 1600 ζεηζκνύο ζε 48 ώξεο κε ηνλ ηζρπξόηεξν λα

έρεη κέγεζνο 4,5 ζηελ θιίκαθα Ρίρηεξ. Απηόο ήηαλ ν ηζρπξόηεξνο ζεηζκόο ζηελ

πεξηνρή από ην 1996. Οη ζεηζκηθέο δνλήζεηο ζεκεηώζεθαλ αξρηθά ζηελ πεξηνρή ηεο

θαιληέξαο, αιιά κεηά ηηο 17 Απγνύζηνπ ε ζεηζκηθή δξαζηεξηόηεηα έιαβε ρώξα ζε

δύν πεξηνρέο, κηα βόξεηα θαη κία αλαηνιηθά ηεο θαιληέξαο. Σα δεδνκέλα από GPS

δείρλνπλ όηη ππάξρεη είζνδνο κάγκαηνο θάησ από ην εθαίζηεην. Δμαηηίαο ηεο

απμεκέλεο ζεηζκηθήο δξαζηεξηόηεηαο ηηο 18 Απγνύζηνπ ζήκαλε πνξηνθαιί

ζπλαγεξκόο γηα ηελ αεξνπνξία, ν νπνίνο ππνδειώλεη απμεκέλε πηζαλόηεηα

Σηο 5 επηεκβξίνπ άξρηζε έθξεμε ζε κία λέα ξσγκή, λόηηα ηεο αξρηθήο, θνληά ζηα

όξηα ηνπ παγεηώλα, αιιά ε δξαζηεξηόηεηα έπαςε λα παξαηεξείηαη ην απόγεπκα ηεο

7εο επηεκβξίνπ . Σηο 6 επηεκβξίνπ ν ππζκέλαο ηεο θαιληέξαο βξέζεθε όηη είρε

ππνρσξήζεη θαηά 15 κέηξα. Απηή είλαη ε κεγαιύηεξε απμνκείσζε πνπ έρεη

παξαηεξεζεί ζηελ Ιζιαλδία από ηόηε πνπ άξρηζαλ νη κεηξήζεηο, ζηα κέζα ηνπ 20νπ

αηώλα. ηηο 7 επηεκβξίνπ ν ξπζκόο έθρπζεο ιάβαο από ηε θύξηα ξσγκή ήηαλ 100

κε 200 m3/s. Η λέα ιάβα θάιππηε εθείλε ηε ζηηγκή έθηαζε 16 ρικ² θαη είρε κήθνο 11

ρηιηόκεηξα. Μέρξη ηηο 29 επηεκβξίνπ, νη ξνέο ιάβαο θάιππηαλ ηνπιάρηζηνλ 46

ρικ²έρξη ην ηέινο ηνπ ρξόλνπ, νη ξνέο ιάβαο είραλ θαιύςεη 83 ρικ², είραλ κέγηζην

πάρνο 40 κέηξα θαη όγθν 1,1 ρικ³. Η ζπλνιηθή ππνρώξεζε ηνπ ππζκέλα ηεο

θαιληέξαο ήηαλ 59 κέηξα κέρξη ηηο 30 Γεθεκβξίνπ. Η έθξεμε ηειείσζε ηηο 28

Φεβξνπαξίνπ 2015 θαη ην επίπεδν ζπλαγεξκνύ ρακήισζε από πνξηνθαιί ζε θίηξηλν.

Σύπνη εηζκώλ πνπ γελλώληαη ζηνλ Γήηλν θινηό

Η ιηζόζθαηξα απνηειείηαη από πνιιέο ιηζνζθαηξηθέο (ηεθηνληθέο) πιάθεο πνπ

βξίζθνληαη ζε δηαξθή θίλεζε επηπιένληαο πάλσ ζην ξεπζηό ππόζηξσκα

ηεο αζζελόζθαηξαο. Οη πιάθεο αζθνύλ πηέζεηο κεηαμύ ηνπο θπξίσο ιόγσ ησλ

θηλήζεσλ ηνπ κάγκαηνο θάησ από απηέο πνπ ηηο παξαζύξεη θαη ιηγόηεξν από

ηηο παιηξξντθέο δπλάκεηο πνπ παξακνξθώλνπλ ηε

γε ζπκπηέδνληαο θαη εθειθύνληαο ηελ, ηε βαξύηεηα πνπ ηείλεη λα βπζίδεη ηηο

βαξύηεξεο από απηέο θιπ. Σν κάγκα θηλείηαη ζε αλνδηθά θαη θαζνδηθά ξεύκαηα

θαζώο θνληά ζηνλ ππξήλα ηεο Γεο ζεξκαίλεηαη, θπξίσο από ξαδηελεξγέο

κεηαπηώζεηο ηεο βαξύηεξεο ύιεο πνπ είλαη ζπγθεληξσκέλε εθεί θαη από ηελ ηξηβή

ιόγσ ηεο γξεγνξόηεξεο πεξηζηξνθήο ηνπ ππξήλα ζε ζρέζε κε ηα εμσηεξηθά

ζηξώκαηα, θαη ειαθξύηεξν αλεβαίλεη πξνο ηελ επηθάλεηα όπνπ ςύρεηαη θαη βαξαίλεη

πάιη. ηα ζεκεία πνπ ν ζηεξεόο θινηόο πξνεμέρεη πξνο ηα θάησ, ζπλήζσο θάησ από

βνπλά, αλαπηύζζνληαη ξνπέο από ηηο δπλάκεηο ηξηβήο κε ην ξεπζηό κάγκα αλάινγα

κε ηε ζέζε ηεο πξνεμνρήο ζε ζρέζε κε ηε ξνή ηνπ κάγκαηνο, ην νπνίν επαλαθάκπηεη

πξνο ηνλ ππξήλα. Σν κάγκα πνπ θηλείηαη θάησ από ηνλ θινηό ππόθεηηαη θαη ζηηο

δπλάκεηο ηνπ θαηλνκέλνπ Κνξηόιηο πνπ ζε κεγάιεο θιίκαθεο θαζνξίδεη ηελ θίλεζε

ησλ ηξνπηθώλ θπθιώλσλ θαη ησλ σθεάλησλ ζαιάζζησλ ξεπκάησλ. Απνηέιεζκα ηεο

ζπληζηακέλεο δπλάκεσλ θαη ξνπώλ, είλαη ε ηάζε γηα θίλεζε ησλ πιαθώλ πνπ

κπνξνύλ αθόκε θαη λα ηείλνπλ λα πεξηζηξέθνληαη. ηα όξηα ησλ πιαθώλ

δεκηνπξγνύληαη εθειθύζηεθεο ή ζπκπηεζηηθέο δώλεο δηάξξεμεο: εθειθύζηεθεο ζηα

ζεκεία πνπ νη πιάθεο απνκαθξύλνληαη κεηαμύ ηνπο, ζπκπηεζηηθέο ζηα ζεκεία πνπ

πιεζηάδνπλ.

Κνληά ζηηο δώλεο δηάξξεμεο, ζηα όξηα ησλ ηεθηνληθώλ πιαθώλ, ζπζζσξεύεηαη

ελέξγεηα (ηαζηθό θνξηίν) από ηνπο κεραληζκνύο εθειθπζκνύ θαη ζπκπίεζεο. Δθεί

ζρεκαηίδνληαη ξσγκέο ζηνλ θινηό, ηα ξήγκαηα, ηηο πιεπξέο ησλ νπνίσλ ζπγθξαηεί ε

ηξηβή πνπ δελ επηηξέπεη ηελ νιίζζεζε κεηαμύ ηνπο. Όηαλ νη ηεθηνληθέο ηάζεηο

μεπεξάζνπλ ηελ θξίζηκε ηηκή ηνπ νξίνπ ζξαύζεο ηνπ πεηξώκαηνο ζηνλ εζηηαθό

ρώξν, ην ζπάζηκν ησλ ζεκείσλ ηξηβήο έρεη σο απνηέιεζκα ηελ νιίζζεζε ηνπ

ξήγκαηνο. Η νιίζζεζε ζπλεπάγεηαη ηε βίαηε ηαιάλησζε ησλ πεηξσκάησλ θαη ε

απειεπζεξσκέλε ελέξγεηα κεηαθέξεηαη κε ηα ζεηζκηθά θύκαηα ώζπνπ λα

απνξξνθεζεί εληειώο. Οη ζεηζκνί πνπ πξνθαινύληαη κε ηνλ ηξόπν απηό απνηεινύλ

ηελ ζπληξηπηηθή πιεηνςεθία (90%) ησλ Γήηλσλ ζεηζκώλ θαη θαινύληαη Σεθηνληθνί

εηζκνί.

•Ηθαηζηεηαθνί εηζκνί

Σν ππόινηπν 10% ησλ παγθόζκησλ ζεηζκώλ ζρεηίδνληαη κε εθαηζηεηαθή

δξαζηεξηόηεηα θαη ζπλήζσο είλαη ιηγόηεξν ηζρπξνί από ηνπο ηεθηνληθνύο. Αθόκα θαη

απηνί πάλησο, κπνξεί λα είλαη ηδηαίηεξα θαηαζηξνθηθνί, πξνθαιώληαο ζρηζκέο ζην

έδαθνο, παξακόξθσζε ηνπ εδάθνπο, θαη δεκηέο ζε θαηαζθεπέο.

Ηθαηζηεηαθόο νλνκάδεηαη ν ζεηζκόο πνπ είλαη απνηέιεζκα αιιαγήο ηεο πίεζεο ζην

εζσηεξηθό ηεο γεο, ιόγσ ηεο εηζξνήο ή εθξνήο κάγκαηνο. Σν ζήκα ηέηνησλ ζεηζκώλ

νλνκάδεηαη εθαηζηεηνγελήο δόλεζε.

•Εγθαηαθξεκληζηγελείο εηζκνί

Δθηόο από ηα δύν πξνεγνύκελα αίηηα, ππάξρεη θαη έλα ειάρηζην πνζνζηό ζεηζκώλ

πνπ νλνκάδνληαη Δγθαηαθξεκληζηγελείο εηζκνί, επεηδή νθείινληαη ζηελ

εγθαηαθξήκληζε νξνθώλ ππνγείσλ θνηισκάησλ (π.ρ. ζπειαίσλ) ιόγσ δηάβξσζεο.

Δίλαη ζεηζκνί ζπλήζσο κηθξνύ κεγέζνπο θαη ηνπηθνύ ραξαθηήξα. Οξηζκέλεο θνξέο

έρνπλ παξαηεξεζεί ζε κεηαζεηζκηθή αθνινπζία σο ζπλεπαθόινπζν άιινπ ηύπνπ

ζεηζκώλ.

•Κξπνγελείο εηζκνί

Τπάξρνπλ πεξηπηώζεηο ζεηζκώλ πνπ ζπκβαίλνπλ κε ηελ απόηνκε πηώζε ηεο

ζεξκνθξαζίαο. Σν έδαθνο ζπγθξαηεί λεξό ζε πγξή κνξθή. Όηαλ ε ζεξκνθξαζία ηνπ

πέζεη θάησ από ην θξίζηκν ζεκείν πνπ ην πγξό λεξό γίλεηαη πάγνο, ε δηαζηνιή πνπ

πξνθαιεί ε αιιαγή θάζεο ηνπ λεξνύ ζπκπηέδεη ηα πεηξώκαηα θαη είλαη πηζαλό λα

πξνθιεζεί δηάξξεμε ζε απηά. Οη επηπηώζεηο ελόο θξπνληθνύ ζεηζκνύ δελ είλαη

ζνβαξέο, θαζώο γίλνληαη αηζζεηνί ζε αθηίλα ειάρηζησλ ρηιηνκέηξσλ από ηνλ

άλζξσπν. πλνδεύνληαη από ηνλ θξόην ζξαύζεο θαη πξνθαινύλ δεκηέο ζε

ηζηκεληέληεο ππνζηξώζεηο θαη πιάθεο, ζην δίθηπν ζσιελώζεσλ θαη ζε πιηθά

ζεκειίσζεο πνπ βξίζθνληαη ζηε γξακκή ζξαύζεο. πκβαίλνπλ ζπλήζσο ηηο πξώηεο

πξσηλέο ώξεο θαηά ηηο θξύεο πεξηόδνπο ηνπ ρεηκώλα. Δπεηδή δελ πξνθαινύληαη από

ηεθηνληθά αίηηα, είλαη ζεκαληηθό λα αλαγλσξίδνληαη σο θξπνγελείο γηα λα κελ

εηζάγνπλ ζθάικα ζηα ζεηζκνινγηθά δεδνκέλα ησλ ξεγκάησλ.

•Σερλεηνί εηζκνί

Οη ηερλεηνί ζεηζκνί πξνθαινύληαη κε εθξήμεηο ή ρηύπεκα ηεο επηθάλεηαο ηνπ γήηλνπ

θινηνύ. πλήζσο ρξεζηκνπνηνύληαη γηα ηελ ηνκνγξάθεζε ηνπ ππεδάθνπο. ε

κεγάιε θιίκαθα είλαη δπλαηή θαη ε πξόθιεζε ζεηζκώλ.

Ππξεληθέο Καηαζηξνθέο

26 Απξηιίνπ 1986, Σζεξλνκπίι, Οπθξαλία, επηπέδνπ 7 Θεσξείηαη ε ρεηξόηεξε ππξεληθή ηξαγσδία ζηελ ηζηνξία, εάλ βέβαηα δελ μεπεξαζηεί από ηελ ησξηλή. εκεηώζεθε 400 θνξέο πεξηζζόηεξε ξαδηελεξγόο θαηαθξήκληζε ζηελ αηκόζθαηξα

από ηελ αηνκηθή βόκβα ζηελ Υηξνζίκα. 200.000 άλζξσπνη κεηαζηεγάζηεθαλ κεηά ηελ θαηαζηξνθή. Ο Παγθόζκηνο Οξγαληζκόο Τγείαο εθηηκά όηη ν αξηζκόο ζαλάησλ πνπ ζρεηίδνληαη κε ην Σζέξλνκπηι ήηαλ πεξίπνπ 9.000 θαζώο ε νβηεηηθή Έλσζε

ζέιεζε λα θαιύςεη ην εύξνο ηεο θαηαζηξνθήο.

29 επηεκβξίνπ 1957, Κπζηύκ, Ρωζία, επηπέδνπ 6 Σν δεύηεξν πην θαηαζηξνθηθό

ππξεληθό αηύρεκα, ηαμηλνκεκέλν ζην επίπεδν 6, δειαδή ζνβαξό αηύρεκα, ζπλέβε

θαη απηό ζηε νβηεηηθή Έλσζε. Σν ζύζηεκα ςύμεο ζε κία δεμακελή πνπ πεξηείρε 70

ηόλνπο ξαδηελεξγά απόβιεηα ράιαζε κε απνηέιεζκα λα πξνθιεζεί έθξεμε. Δλώ δελ

ππήξραλ άκεζα ζύκαηα ππήξμε ζεκαληηθή έθθιεζε ξαδηελεξγνύ πιηθνύ θαη ην

ξαδηελεξγό λέθνο απιώζεθε εθαηνληάδεο κίιηα ζηα ΒΑ. Δθθελώζεθαλ 10.00

άλζξσπνη θαη εθηηκάηαη όηη 200 άλζξσπνη πέζαλαλ από θαξθίλν άκεζα.

10 Οθηωβξίνπ 1957, Οπηληζθέηι Φάηαξ, Μεγάιε Βξεηαλία, επηπέδνπ 5

Οη ρεηξηζηέο ηνπ ζηαζκνύ παξαηήξεζαλ όηη ε ζεξκνθξαζία ηνπ αληηδξαζηήξα

αλέβαηλε ζπλερώο ηε ζηηγκή πνπ έπξεπε λα πέθηεη. Όηαλ δύν εξγαδόκελνη πήγαλ λα

ειέγμνπλ ηνλ αληηδξαζηήξα ηνλ είδαλ ηπιηγκέλν ζηηο θιόγεο. Δθηηκάηαη όηη 200

άλζξσπνη ζηε Βξεηαλία αλέπηπμαλ θαξθίλν, πνπ ήηαλ ζαλαηεθόξνο γηα ηνπο κηζνύο.

Ωζηόζν, ν αθξηβήο αξηζκόο ησλ ζπκάησλ δελ κπνξεί λα εμαθξηβσζεί θαζώο ε

θπβέξλεζε επερείξεζε λα ζπγθαιύςεη ην γεγνλόο, ελώ ε αθηηλνβνιία απιώζεθε

εθαηνληάδεο κίιηα ζηελ Βόξεηα Δπξώπε.

28 Μαξηίνπ 1979, Θξη Μάηι Άηιαλη, Ηλωκέλεο Πνιηηείεο, επηπέδνπ 5 Σν πην

θαηαζηξνθηθό αηύρεκα ζηελ ηζηνξία ησλ ΗΠΑ. Μηα κηθξή πδξαπιηθή βιάβε

πξνθάιεζε ηελ ππεξζέξκαλζε ηνπ ππξήλα ηνπ αληηδξαζηήξα πνπ έθηαζε ηνπο

4.300 βαζκνύο Φαξελάηη (2.3710 Κειζίνπ). Σν αηύρεκα επέδξαζε θαηαιπηηθά ζηε

ζηάζε ησλ πνιηηώλ απέλαληη ζηελ ππξεληθή ελέξγεηα. ηα 32 ρξόληα από ηόηε δελ

έρεη εγθξηζεί νύηε έλαο ππξεληθόο ζηαζκόο.

30 επηεκβξίνπ 1999, Σνθαϊκνύξα, Ιαπωλία, επηπέδνπ 4 Σελ επνρή εθείλε ην

ρεηξόηεξν αηύρεκα ζηελ Ιαπσλία, ΒΑ ηνπ Σόθην. Σν αηύρεκα ζπλέβε θαζώο εξγάηεο

αλακίγλπαλ πγξό νπξάλην ζε δεμακελή πνπ δελ ήηαλ θαηάιιειε. Πεξίπνπ 100

άλζξσπνη πνπ δνύζαλ θνληά ζην ζηαζκό λνζειεύηεθαλ γηα έθζεζε ζε αθηηλνβνιία,

ελώ 161 άλζξσπνη εθθελώζεθαλ ζε κηα αθηίλα 300 κέηξσλ από ην εξγνζηάζην.

11 Μαξηίνπ 2011, Φνπθνπζίκα, Ιαπωλία O ζεηζκόο ησλ 8,9 ξίρηεξ θαη ην ηζνπλάκη

πνπ αθνινύζεζε επέθεξε κεγάιεο δεκηέο ζην ζύζηεκα ςύμεο ελόο παιηνύ

αληηδξαζηήξα ζηε ΒΑ αθηή ηεο Ιαπσλίαο. Σν αηύρεκα ππξνδόηεζε εθξήμεηο ζε

αξθεηνύο αληηδξαζηήξεο ζην ζπγθξόηεκα. Καλείο δελ μέξεη αθόκα ηελ έθηαζε ηεο

θαηαζηξνθήο ε νπνία κέρξη ζήκεξα ζπλερίδεηαη. Σν επίπεδό ηεο ζα εθηηκεζεί κεηά

από αξθεηό θαηξό ελώ δελ είλαη ιίγνη εθείλνη πνπ ηζρπξίδνληαη όηη ζα είλαη ζην πην

ςειό επίπεδν, όπσο δειαδή ηνπ Σζεξλνκπίι.

•Σζέξλνκπηι .

H Οπθξαλία ηίκεζε ζήκεξα ηελ 29ε επέηεην ηεο ρεηξόηεξεο ππξεληθήο θαηαζηξνθήο

ζηελ Ιζηνξία, ην δπζηύρεκα ζηνλ ππξεληθό ζηαζκό ηνπ Τζεξλόκπηι, πνπ βξίζθεηαη

ζε απόζηαζε πεξίπνπ 100 ρηιηνκέηξωλ από ην Κίεβν, ηελ ώξα πνπ θαζπζηεξεί ε

νινθιήξωζε ηωλ εξγαζηώλ θαηαζθεπήο κηα λέαο ζαξθνθάγνπ ζηνλ αληηδξαζηήξα

πνπ εμεξξάγε.

Σηηο 01:23 ην πξωί ηνπηθή ώξα, αθξηβώο ηε ζηηγκή πνπ ζεκεηώζεθε ε έθξεμε,

εθαηνληάδεο άλζξωπνη ελαπόζεζαλ ινπινύδηα θαη αλακκέλα θεξηά ζην κλεκείν πνπ

έρεη αλεγεξζεί ζηε κλήκε ηωλ ζπκάηωλ ηνπ Τζεξλόκπηι ζην Σιαβνύηηηο, ζε

απόζηαζε 50 ρηιηνκέηξωλ από ηνλ ππξεληθό ζηαζκό, κεηέδωζαλ δεκνζηνγξάθνη ηνπ

Γαιιηθνύ Πξαθηνξείνπ. Τν αηύρεκα ήηαλ ηεο ηάμεο ηνπ κέγηζηνπ πξνβιεπόκελνπ

αηπρήκαηνο ζηελ Δηεζλή Κιίκαθα Ππξεληθώλ Γεγνλόηωλ, δηαηάξαμε ζνβαξόηαηα ηηο

νηθνλνκηθέο θαη θνηλωληθέο ζπλζήθεο πνπ επηθξαηνύζαλ ζηηο γύξω πεξηνρέο θαη είρε

ζεκαληηθέο επηπηώζεηο ζην πεξηβάιινλ θαη ζηελ πγεία.

Τνπιάρηζηνλ 100.000 άλζξωπνη απνκαθξύλζεθαλ από ηελ πεξηνρή ζε κηα αθηίλα 30

ρηιηνκέηξωλ πεξηκεηξηθά ηνπ ππξεληθνύ ζηαζκνύ, ε πξόζβαζε ζηνλ νπνίν δελ

επηηξέπεηαη έωο ζήκεξα, ηελ ώξα πνπ ν απνινγηζκόο ηωλ ζπκάηωλ από ην

δπζηύρεκα ηνπ Τζεξλόκπηι ζπλερίδεη λα δηράδεη. Η επηζηεκνληθή επηηξνπή ηωλ

Ηλωκέλωλ Εζλώλ πνπ εξεπλά ηηο επηπηώζεηο ηεο αθηηλνβνιίαο δελ αλαγλωξίδεη

επίζεκα παξά ηνπο ζαλάηνπο 31 εξγαδνκέλωλ θαη ππξνζβεζηώλ πνπ πέζαλαλ από

ηα άκεζα απνηειέζκαηα ηεο έθζεζήο ηνπ ζηε ξαδηελεξγό αθηηλνβνιία, ελώ ε κε

θπβεξλεηηθή νξγάλωζε Greenpeace κηιά γηα ηνπιάρηζηνλ 100.000 ζαλάηνπο πνπ

νθείινληαη ζηε κόιπλζε από ηε ξαδηελέξγεηα, θπξίωο κεηαμύ ηωλ «εθθαζαξηζηώλ».

Ο αληηδξαζηήξαο εμεξξάγε θαηά ηε δηάξθεηα δνθηκήο ηωλ κέηξωλ αζθαιείαο, ιόγω

ζθάικαηνο ζην ρεηξηζκό, πξνθαιώληαο έθιπζε ξαδηελεξγώλ πιηθώλ πνπ

αληηζηνηρνύζε κε ηνπιάρηζηνλ 200 βόκβεο ηεο Χηξνζίκα. Δεπηεξόιεπηα κεηά ηελ

έθξεμε, έλα ηεξάζηην ζύλλεθν ξαδηελεξγώλ πιηθώλ απειεπζεξώζεθε, κνιύλνληαο

κεγάιν κέξνο ηεο βόξεηαο Επξώπεο θαη ηωλ Βαιθαλίωλ, αλάκεζά ηνπο θαη ηε ρώξα

καο.

Η πεξηνρή εξεκώζεθε θαη εθαηνληάδεο ρηιηάδεο θάηνηθνη απνκαθξύλζεθαλ από ηηο

κνιπζκέλεο εθηάζεηο ζηελ Οπθξαλία θαη ηε Λεπθνξωζία, πνπ ηόηε απνηεινύζαλ

αθόκα ηκήκαηα ηεο Σνβηεηηθήο Έλωζεο.

•Οη 9 κεγαιύηεξεο πεξηβαιινληηθέο θαηαζηξνθέο

ηνπ πιαλήηε Ο ππξεληθόο ζηαζκόο ηεο Φνπθνπζίκα ζηελ Ιαπσλία είλαη ην ηειεπηαίν κεγάιν

πεξηζηαηηθό πεξηβαιινληηθήο απεηιήο. Οη ζπλέπεηέο ηνπ έρνπλ ήδε δείμεη ην κειαλό

ηνπο πξόζσπν, κε ηα θύκαηα ξαδηελέξγεηαο πνπ εθιύζεθαλ λα θξίλνληαη αθόκα θαη

ζήκεξα ηδηαίηεξα πςειά.

Με αθνξκή ινηπόλ ηνλ νηθνινγηθό όιεζξν πνπ ιίγν έιεηςε λα ζπείξεη ην ηζνπλάκη

ζηελ Ιαπσλία, αο δνύκε ηηο πεξηβαιινληηθέο θαηαζηξνθέο πνπ έθεξε ε αλζξώπηλε

δξάζε ζηνλ πιαλήηε…

• Bhopal Σα κεζάλπρηα ηεο 2 Γεθεκβξίνπ 1984, έλα ηξαγηθό αηύρεκα ζην εξγνζηάζην

παξαζθεπήο θπηνθαξκάθσλUnion Carbide ζηελ Bhopalηεο Ιλδίαο ζα θαηέιεγε ζηε

δηαξξνή 45 ηόλσλ δειεηεξηώδνπο κεζπιίνπ. Υηιηάδεο άλζξσπνη πέζαλαλ κέζα ζε

ιίγεο ώξεο. Πεξηζζόηεξνη ζα αθνινπζνύζαλ ηνπο επόκελνπο κήλεο, εθηνμεύνληαο

ηνλ αξηζκό ησλ ζπκάησλ ζηνπο 15.000. Βέβαηα, ν ζπλνιηθόο αξηζκόο ησλ

αλζξώπσλ πνπ επεξεάζηεθαλ από ηε δηαξξνή ηνπ ηνμηθνύ θπηνθαξκάθνπ ζα

έθηαλε ην κηζό εθαηνκκύξην αλζξώπνπο: όζνη ηειηθά επηβίσζαλ, ζα ππέθεξαλ από

ηύθισζε, αλεπάξθεηεο νξγάλσλ θαη άιιεο θξηθηέο ζσκαηηθέο δπζιεηηνπξγίεο, ελώ

έλαο ζνθαξίζηεθα κεγάινο αξηζκόο παηδηώλ ζα γελληόληαλ κε όισλ ησλ εηδώλ ηηο

γελεηηθέο αλσκαιίεο. Σν 1989, ε εηαηξία Union Carbide ζα πιήξσλε απνδεκηώζεηο

ζηα ζύκαηα ύςνπο κηζνύ δηζεθαηνκκπξίνπ δνιαξίσλ, πνζό πνπ δελ κπνξεί βέβαηα

λα αλαπιεξώζεη ηηο καθξνπξόζεζκεο ζπλέπεηεο ηεο πεξηβαιινληηθήο θαηαζηξνθήο.

Σν δπζηύρεκα ζηελ Bhopal παξακέλεη ε ρεηξόηεξε βηνκεραληθή θαηαζηξνθή ηνπ

θόζκνπ…

• Κνπβέηη

Ο αληάκ Υνπζεΐλ γλώξηδε όηη ν Πόιεκνο ηνπ Κόιπνπ είρε ηειεηώζεη. Αθνύ δελ

κπνξνύζε λα έρεη ην Κνπβέηη, θαλείο δελ ζα θαξπσλόηαλ ηνλ πινύην ηεο

πεηξειαηνπαξαγσγνύ ρώξαο! Ήηαλ ην 1991 ινηπόλ όηαλ ν αληάκ έζηειλε ηνπο

άληξεο ηνπ λα αλαηηλάμνπλ ηηο πεηξειαηνπεγέο ηνπ Κνπβέηη: πεξίπνπ 600

πεηξειαηνπεγέο ηπιίρζεθαλ ζηηο θιόγεο, κε ηηο θσηηέο -πνπ έθηαλαλ θπξηνιεθηηθά

ζηνλ νπξαλό- λα θαίλε γηα 7 κήλεο. Η επξύηεξε πεξηνρή κνιύλζεθε από ηνλ ηνμηθό

θαπλό θαη ηελ ηέθξα, ελώ καύξε βξνρή έπεθηε, ζρεκαηίδνληαο ιίκλεο πεηξειαίνπ. Η

θηελνηξνθία πέζαλε κνλνκηάο, ελώ θαη ε άγξηα δσή θαηέιεμε ηειηθά, εμαηηίαο ηεο

πεηξειατθήο νκίριεο πνπ «καύξηδε» ηνπο πλεύκνλεο ησλ δώσλ. Η πεξηβαιινληηθή

θαηαζηξνθή ήηαλ αλππνιόγηζηε…

• Ο νηθηζκόο Love Canal

Σν 1978, ν νηθηζκόο Love Canal, εγθαηεζηεκέλνο θνληά ζηνπο θαηαξξάθηεο

ηνπ Νηαγάξα ζηα βόξεηα ηεο πνιηηείαο ηεο Νέαο Τόξθεο, ήηαλ έλα θαινζρεδηαζκέλν

ρσξηνπδάθη γηα ηελ εξγαηηθή ηάμε, κε εθαηνληάδεο ζπίηηα θη έλα ζρνιείν. Σν κόλν

πξόβιεκα ήηαλ όηη «θαζόηαλ» πάλσ ζε 21.000 ηόλνπο ηνμηθώλ βηνκεραληθώλ

απνβιήησλ, πνπ είραλ ζαθηεί επηκειώο θάησ από ην έδαθνο θαηά ηηο δεθαεηίεο ηνπ

’40 θαη ηνπ ’50 από ληόπηα εηαηξία. Με ηα ρξόληα βέβαηα, ηα ηνμηθά απόβιεηα άξρηζαλ

λα αθξίδνπλ ζηηο απιέο θαη ηα θειάξηα ησλ ζπηηηώλ. Σν 1978, ην ζέκα δελ κπνξνύζε

πιένλ λα ζπγθαιπθζεί, κε ηνπο θαηνίθνπο λα πσινύλ ηα ζπίηηα ηνπο ζηελ

νκνζπνλδηαθή θπβέξλεζε θαη λα εγθαηαιείπνπλ άξνλ-άξνλ ηελ πεξηνρή. Η

θαηαζηξνθή έκειιε βέβαηα λα νδεγήζεη ζηελ ίδξπζε νκνζπνλδηαθνύ πξνγξάκκαηνο

γηα ηνλ θαζαξηζκό θαη άιισλ κνιπζκέλσλ κε ηνμηθά εδαθώλ…

•Σν ηάλθεξ Exxon Valdez

Σε λύρηα ηεο 24εο Μαξηίνπ 1989, ην ηάλθεξ Exxon Valdez πξνζέθξνπζε ζηνλ

ύθαιν Bligh ησλ παξζέλσλ λεξώλ ηεο Αιάζθαο: ην πεηξέιαην άξρηζε λα ρύλεηαη ζηε

ζάιαζζα ζρεκαηίδνληαο κηα πεηξειαηνθειίδα πνπ έκειιε λα θηάζεη ζηα 10,8

εθαηνκκύξηα γαιόληα θαη λα απισζεί ζε κηα αθηίλα πάλσ από 500 κίιηα, κνιύλνληαο

ηαπηόρξνλα θαη κεξηθέο ρηιηάδεο κηιίσλ αθηνγξακκήο. Δθαηνληάδεο ρηιηάδεο πνπιηά,

ςάξηα, θώθηεο θαη άιια δώα ζα πέζαηλαλ σο απνηέιεζκα ησλ δνινθνληθώλ

ζπλεπεηώλ ηεο πεηξειαηνθειίδαο, παξά ηελ άκεζε θηλεηνπνίεζε 11.000 αλζξώπσλ

θαη 1.000 ζθαθώλ γηα ηνλ θαζαξηζκό ηεο. Η πεηξειαηνθειίδα ηνπ Exxon Valdez

ζεσξείηαη ε κεγαιύηεξε πεξηβαιινληηθή θαηαζηξνθή πνπ δεκηνύξγεζε πνηέ ν

άλζξσπνο ζε νιόθιεξε ηελ ακεξηθαληθή ηζηνξία…

•Σν ππξεληθό εξγνζηάζην Tokaimura

ηηο 30 επηεκβξίνπ 1999 ζπλέβαηλε ην ρεηξόηεξν -κέρξη ηόηε- ππξεληθό αηύρεκα ηεο

Ιαπσλίαο ζε εγθαηαζηάζεηο βνξεηναλαηνιηθά ηνπ Σόθην. Σξεηο εξγάηεο ηνπ ππξεληθνύ

εξγνζηαζίνπ ηεο Tokaimura, ην θέληξν ηόηε ηεο ππξεληθήο βηνκεραλίαο ηεο ρώξαο,

έθαλαλ ιάζνο ζην κείγκα νπξαλίνπ, κε ηελ κπιε ιάκςε λα αλαγγέιιεη ηελ

θαηαζηξνθή: ν έλαο έπεζε επηηόπνπ ιηπόζπκνο, ελώ νη δύν άιινη εληόο νιίγσλ

ιεπηώλ έλησζαλ λαπηία, κε ηα ρέξηα θαη ην πξόζσπό ηνπο λα παξαδίδνληαη ζε

ζνβαξά εγθαύκαηα. Γύν από ηνπο ηξεηο εξγάηεο πέζαλαλ, ελώ εθαηνληάδεο άιινη

εθηέζεθαλ ζε πςειά επίπεδα ξαδηελέξγεηαο…

•Η ιίκλε Αξάιε

ηηο αξρέο Απξηιίνπ ηνπ 2010, ν γεληθόο γξακκαηέαο ηνπ ΟΗΔ Μπαλ Κη-Μνπλ

πεξηόδεπε ζηελ Κεληξηθή Αζία, όηαλ ην βιέκκα ηνπ έπεζε ζην ηδηόκνξθν απηό

«λεθξνηαθείν πινίσλ» – κηα ζεηξά από ζθνπξηαζκέλεο ςαξόβαξθεο, ηξάηεο θαη άιια

εγθαηαιεηκκέλα ζθάθε θείηνληαλ πάλσ ζε κηα έξεκν πνπ εθηεηλόηαλ γηα ρηιηόκεηξα

πξνο θάζε θαηεύζπλζε. Ήηαλ ε ιίκλε Αξάιε, ή ηνπιάρηζηνλ όηη ήηαλ θάπνηε ε ιίκλε

Αξάιε! Δγθαηεζηεκέλε κεηαμύ Οπδκπεθηζηάλ θαη Καδαθζηάλ, ε Αξάιε ήηαλ άιινηε ε

ηέηαξηε κεγαιύηεξε ιίκλε ηνπ πιαλήηε (ηόζν κεγάιε όζν ε Ιξιαλδία), από ην ’60

σζηόζν θαη ηα αξδεπηηθά έξγα ησλ νβηεηηθώλ έρεη απνκείλεη έλα θιάζκα ηεο άιινηε

κεγαιεηώδνπο ιίκλεο. Η Αξάιε έρεη πιένλ ζπξξηθλσζεί θαηά 90%, θη εθεί πνπ ήηαλ

θάπνηε έλαο πγξνβηόηνπνο πνπ έζθπδε από δσή, ζήκεξα είλαη κηα ηεξάζηηα έξεκνο

ζαλάηνπ, πνπ δηαδξακαηίδεη αξλεηηθό ξόιν ζηνπο αλζξώπνπο θαη ηα δώα πνπ

θαηνηθνύλ ζε κηα αθηίλα εθαηνληάδσλ ρηιηνκέηξσλ γύξσ ηεο. Καη βέβαηα ην ηνπίν ηεο

απεξήκσζεο ζπκπιεξώλεηαη ηδαληθά κε ηα απνκεηλάξηα ησλ θαξαβηώλ, ζπλζέηνληαο

κηα άθξσο ζνπξεαιηζηηθή ζθελή..

•Σν ζύλλεθν δηνμίλεο πάλω από ηε Seveso

ηηο 10 Ινπιίνπ 1976, κηα έθξεμε ζε εξγνζηάζην ρεκηθώλ ηεο βόξεηαο Ιηαιίαο

απειεπζέξσζε έλα παρύ θαη ιεπθό ζύλλεθν δηνμίλεο, πνπ εγθαηαζηάζεθε γξήγνξα

πάλσ από ηελ πόιε Seveso, ζηα βόξεηα ηνπ Μηιάλνπ. Σα πξώηα ζύκαηα ήηαλ ηα

δώα, πνπ πέζαηλαλ αλεμήγεηα. Έπεηηα από 4 εκέξεο, ε αξξώζηηα ρηύπεζε θαη ηνπο

αλζξώπνπο, κε ηα ζύκαηα λα ππνθέξνπλ από λαπηία, ζπγθερπκέλε όξαζε, πιεγέο

ζην ζώκα θαη άιιεο ζνβαξέο δεξκαηνπάζεηεο. Η πόιε εθθελώζεθε άξνλ-άξνλ ηηο

επόκελεο εβδνκάδεο, γηα λα πεξηνξηζηνύλ νη ζπλέπεηεο. Οη θάηνηθνη επέζηξεςαλ

ηειηθά θάπνηα ζηηγκή πνιύ αξγόηεξα, θαη πιένλ έλα ηεξάζηην πάξθν κε δύν

θνινζζηαίεο δεμακελέο, κε ηα απνκεηλάξηα εθαηνληάδσλ δώσλ, ηα εξείπηα ηνπ

εξγνζηαζίνπ θαη ην ρώκα πνπ έιαβε ηηο κεγαιύηεξεο δόζεηο δηνμίλεο, ζηήζεθε γηα λα

ζπκίδεη ηελ νηθνινγηθή θαηαζηξνθή…

•Η αζζέλεηα ηεο Minamata

Γηα ρξόληα, νη θάηνηθνη ηεο πόιεο Minamata. πνπ βξίζθεηαη ζην λνηηόηεξν λεζάθη ηεο

Ιαπσλίαο, Kyushu, παξαηεξνύζαλ ηα δώα λα έρνπλ πεξίεξγεο ζπκπεξηθνξέο,

ηδηαίηεξα ηηο θαηνηθίδηεο γάηεο: ηα αμηαγάπεηα αηινπξνεηδή πάζαηλαλ μαθληθνύο

ζπαζκνύο θαη θάπνηεο θνξέο πεδνύζαλ ζηε ζάιαζζα θαη πλίγνληαλ! Οη θάηνηθνη

νλόκαδαλ κάιηζηα ηελ πάζεζε πνπ ρηππνύζε ηηο γάηεο ηνπο «ε αζθένεια ηης γάηας

ποσ τορεύει». Σν 1956 σζηόζν ζα ζεκεησλόηαλ ην πξώην αλζξώπηλν θξνύζκα ηεο

αξξώζηηαο πνπ ζα έκελε γλσζηή σο «αζζέλεηα ηεο Minamata», κε ηα ζπκπηώκαηα

λα πεξηιακβάλνπλ ζπαζκνύο, δηαηαξαρέο νκηιίαο, απώιεηα θηλεηηθώλ ιεηηνπξγηώλ

θαη αθνύζηεο θηλήζεηο ησλ άθξσλ. Σξία ρξόληα αξγόηεξα, ε έξεπλα θαηέιεμε όηη ηα

βάζαλα αλζξώπσλ θαη δώσλ πξνήιζαλ από ηε βηνκεραληθή κόιπλζε ηνπ θόιπνπ

ηεο Minamata από ηελ εηαηξία Chisso Corp, ηνλ κεγαιύηεξν εξγνδόηε ζηελ πόιε-

ιηκάλη. Ο θαηαζθεπαζηήο πιαζηηθώλ κόιπλε γηα ρξόληα ηα λεξά κε πδξάξγπξν θαη

άιια βαξηά κέηαιια, ηα νπνία απνηεινύζαλ πιένλ κέξνο ηεο θαζεκεξηλήο

δηαηξνθήο ησλ θαηνίθσλ. Υηιηάδεο άλζξσπνη είραλ ππνθέξεη ζησπειά γηα ρξόληα

από ηελ αζζέλεηα, ελώ θαη νη «αλεμήγεηνη» ζάλαηνη ησλ θαηνίθσλ ζπλδέζεθαλ

επζέσο κε ηε κόιπλζε…

•Σν Three Mile Island

«Ππξεληθό εθηάιηε» ραξαθηήξηδαλ ηα ακεξηθαληθά πξσηνζέιηδα ηεο 9εο Απξηιίνπ

1979 ηα γεγνλόηα ζην λεζάθη Three Mile Island. ηηο 28 Μαξηίνπ, ν ππξεληθόο

αληηδξαζηήξαο ηνπ Three Mile Island, δίπια ζην Harrisburg ηεο Πελζηιβάληα, έιησλε

κέξα κε ηε κέξα, επηβεβαηώλνληαο κε δξακαηηθό ηξόπν ηηο αλεζπρίεο γηα ηελ

ππξεληθή ελέξγεηα. Σν παξάδνμν ηεο ππόζεζεο είλαη όηη ελώ ην γεγνλόο έγηλε

γλσζηό σο έλα από ηα ρεηξόηεξα ππξεληθά ζπκβάληα ζηελ ηζηνξία ηεο Ακεξηθήο,

ηίπνηα ην θνβεξό δελ ζπλέβε: θαλείο δελ πέζαλε, θαλείο δελ εθηέζεθε ζε πςειά

επίπεδα ξαδηελέξγεηαο, ελώ ην εξγνζηάζην είλαη ιεηηνπξγηθό κέρξη θαη ζήκεξα. Σν

δηαθύβεπκα σζηόζν ηεο ππόζεζεο έκειιε λα αθήζεη ην ζηίγκα ηνπ: ν «ππξεληθόο

εθηάιηεο» -πνπ δελ ήξζε σζηόζν πνηέ- ηνπ Three Mile Island ήηαλ ν βαζηθόηεξνο

ιόγνο πνπ θαλέλα θαηλνύξην ππξεληθό εξγνζηάζην δελ θαηαζθεπάζηεθε ζηελ

Ακεξηθή ηα ηειεπηαία 30 ρξόληα…

Η ηαπσληθή πόιε Ναγθαζάθη (長崎市, Nagasaki-shi) είλαη, κε 455.156 θαηνίθνπο ην 2006, ε

κεγαιύηεξε πόιε θαη πξσηεύνπζα ηνπ νκώλπκνπ λνκνύ ηεο Ιαπσλίαο. Παιαηόηεξα ήηαλ ηκήκα

ηνπ δηακεξίζκαηνο Νηζηζνλόγθη. Σν Ναγθαζάθη είλαη πεξηζζόηεξν γλσζηό σο ε δεύηεξε (θαη

ηειεπηαία) πόιε ζηελ Ιζηνξία πνπ βνκβαξδίζηεθε κε αηνκηθή βόκβα(νξζόηεξα: ππξεληθή

βόκβα), θαηά ηνλ Β΄ Παγθόζκην Πόιεκν (1945) από ηηο ΗΠΑ, κόιηο ηξεηο εκέξεο κεηά

ηε Υηξνζίκα.

Η έθηαζε ηνπ Ναγθαζάθη είλαη 406,35 ηεηξ.km, νπόηε ε κέζε ππθλόηεηα πιεζπζκνύ είλαη 1.120

θάηνηθνη αλά ηεηξ.km. Γήκαξρνο ηνπ Ναγθαζάθη ήηαλ ν Itchō Itō κέρξη ηηο 17 Απξηιίνπ 2007,

νπόηε ππέθπςε ζηα ηξαύκαηά ηνπ έπεηηα από δνινθνληθή επίζεζε ζε ειηθία 61 εηώλ. Σνλ

δηαδέρζεθε ν Σνκηρίζα Σανπέ.

Η πόιε ππήξμε θέληξν ηεο επξσπατθήο επηξξνήο ζηε θενπδαξρηθή Ιαπσλία, από ηελ πξώηε

επαθή ησλ Ιαπώλσλ κε ηνπο Δπξσπαίνπο κέρξη θαη ηνλ εθζπγρξνληζκό ηεο ρώξαο ηνλ 19ν

αηώλα. Δμειίρζεθε ζε κεγάιε βάζε ηνπ ηαπσληθνύ λαπηηθνύ θαηά ηνλ πξώην ηλνταπσληθό

Πόιεκν θαη ηνλ Ρσζνταπσληθό Πόιεκν .Σν Ναγθαζάθη είλαη ρηηζκέλν ζε έλα καθξόζηελν θόιπν

πνπ ζρεκαηίδεη ην θαιύηεξν θπζηθό ιηκάλη ζην λεζί Κηνπζνύ. Η θπξίσο πόιε θαηαιακβάλεη κία

κηθξή πεδηλή πεξηνρή θαη δύν θνηιάδεο πνπ ζρεκαηίδνληαη από δύν πνηακνύο. Η

ππθλνδνκεκέλε πεξηνρή πεξηνξίδεηαη από ηε κνξθνινγία ηνπ εδάθνπο ζε πεξίπνπ 10.000

ζηξέκκαηα. Οη ρεξζόλεζνη Ναγθαζάθη θαη Νηζηζνλόγθη βξίζθνληαη κέζα ζηα όξηα ηεο πόιεσο. Σν

Ναγθαζάθη πεξηβάιιεηαη από ηηο πόιεηο Ιζαράγηα θαη ατθάη.Σν Ναγθαζάθη ηδξύζεθε πξηλ

ην 1500 κ.Υ., αιιά ήηαλ ζρεηηθώο αζήκαλην κέρξη ην 1542, νπόηε έλα πνξηνγαιηθό πινίν έδεζε

ηπραία εθεί θνληά, θάπνπ ζηνλ λνκό Kagoshima. Ο Ιεζνπίηεο ηεξαπόζηνινο Φξαγθίζθνο

Ξαβηέ απνβηβάζζεθε ζε άιιε πεξηνρή ην 1549, αιιά αλερώξεζε γηα ηελ Κίλα ην 1551 θαη πέζαλε

εθεί. Οη εθρξηζηηαληζζέληεο από απηόλ Ιάπσλεο πξνζειύηηζαλ κεξηθνύο daimyo (θενπδάξρεο), κε

ζεκαληηθόηεξν ηνλ Omura Sumitada, πνπ απεθόκηζε κεγάια θέξδε κεηά ηνλ πξνζειπηηζκό ηνπ

εμαηηίαο κηαο ζπκθσλίαο λα δηαρεηξίδεηαη κέξνο ηνπ εκπνξίνπ από ηα πνξηνγαιηθά πινία ζε έλα

ιηκάλη πνπ θαηαζθεύαζαλ κε ηε βνήζεηά ηνπ ζην Ναγθαζάθη ην 1571. Από ηόηε ε θσκόπνιε

Ναγθαζάθη αλαπηύρζεθε γξήγνξα ζε εκπνξηθό θέληξν κε πνιπδύλακν ιηκάλη.

Σα πνξηνγαιηθά πξντόληα πνπ εηζάγνληαλ από ην ιηκάλη (θαπλόο, παμηκάδηα, πθάζκαηα θαη έλα

πνξηνγαιηθό γιύθηζκα, ην castella) ελζσκαηώζεθαλ ζηελ ηαπσληθή ιατθή θνπιηνύξα. Οη

Πνξηνγάινη επίζεο έθεξλαλ θαη πνιιά θηλέδηθα πξντόληα.

Δμαηηίαο ηεο αζηάζεηαο πνπ επέθεξαλ νη ηνπηθνί πόιεκνη, ν Sumitada θαη ν επηθεθαιήο ησλ

Ιεζνπηηώλ Αιεράληξν Βαιηληάλν ζθέθζεθαλ λα πεξάζνπλ ηνλ δηνηθεηηθό έιεγρν θαηεπζείαλ ζηελ

Δηαηξεία ηνπ Ιεζνύ. Γηα κηα ζύληνκε πεξίνδν ινηπόλ κεηά ην 1580, ην Ναγθαζάθη ήηαλ κηα

απνηθία ησλ Ιεζνπηηώλ, ππό ηνλ δηνηθεηηθό θαη ζηξαηησηηθό ηνπο έιεγρν. Καηέζηε θαηαθύγην γηα

ηνπο εθρξηζηηαληζκέλνπο Ιάπσλεο πνπ έθεπγαλ εμαηηίαο δησγκώλ από άιιεο επαξρίεο. Αιιά

ην 1587 ε εθζηξαηεία ηνπ Σνγηνηόκη Υηληεγηόζη γηα ηελ ελνπνίεζε ηεο ρώξαο έθζαζε

ζην Κηνύζνπ. Αλεζπρώληαο γηα ηε κεγάιε ρξηζηηαληθή επηξξνή ζηε λόηηα Ιαπσλία, θαζώο θαη γηα

ηνλ ελεξγό ξόιν ησλ Ιεζνπηηώλ ζηελ ηαπσληθή πνιηηηθή ζθελή, ν Υηληεγηόζη δηέηαμε ηελ εθδίσμε

όισλ ησλ ηεξαπνζηόισλ θαη έζεζε ην Ναγθαζάθη ππό ηνλ άκεζν έιεγρό ηνπ. Ωζηόζν, ε δηαηαγή

ηνπ δελ εθαξκόζζεθε θαη ην κεγαιύηεξν πνζνζηό ηνπ πιεζπζκνύ ηεο πόιεο παξέκεηλε αλνηθηά

Ρσκαηνθαζνιηθό.

Σν 1596, ην ηζπαληθό πινίν San Felipe λαπάγεζε ζηηο αθηέο ηνπ ηθόθνπ, θαη ν Υηληεγηόζη έκαζε

από ηνλ ηηκνληέξε ηνπ όηη νη Ιζπαλνί Φξαγθηζθαλνί ήηαλ ε εκπξνζζνθπιαθή κηαο εηζβνιήο ζηελ

Ιαπσλία. Σόηε δηέηαμε ηελ εθηέιεζε 26 Υξηζηηαλώλ ζην Ναγθαζάθη ζηηο 5 Φεβξνπαξίνπ 1596.

Αιιά νη Πνξηνγάινη έκπνξνη δελ εθδηώρζεθαλ θαη ε πόιε ζπλέρηζε ηελ αθκή ηεο.

Σν 1603 ν Σνθνπγθάβα Ιεγηάζνπ αλέιαβε ηελ εμνπζία θαη αξρηθά αλέρζεθε ηνπο Υξηζηηαλνύο,

θαζώο πνιινί Καζνιηθνί daimyo ήηαλ θξίζηκνη ζύκκαρνί ηνπ θαηά ηε Μάρε ηεο εθηγθαράξα, θαη

ε ζέζε ηνπ δελ ήηαλ αξθεηά ηζρπξή ώζηε λα θηλεζεί ελαληίνλ ηνπο. Μόιηο ην Κάζηξν ηεο

Οζάθα θαηαιήθζεθε θαη ηα παηδηά ηνπ Σνγηνηόκη Υηληεγηόζη δνινθνλήζεθαλ, ε θπξηαξρία ηνπ

Σνθνπγθάβα ήηαλ εμαζθαιηζκέλε. Δπηπξνζζέησο, ε παξνπζία πιένλ ησλ Οιιαλδώλ θαη ησλ

Βξεηαλώλ επέηξεπε ην εκπόξην ρσξίο λα ππάξρεη ζύλδεζκόο ηνπ κε ηε ζξεζθεία. Έηζη

ην 1614 ν Καζνιηθηζκόο απαγνξεύζεθε επηζήκσο θαη όινη νη ηεξαπόζηνινη δηαηάρζεθαλ λα

εγθαηαιείςνπλ ηελ Ιαπσλία.

Η εμέγεξζε ηκακπάξα ην 1637 ηέινο έπεηζε πνιινύο άξρνληεο όηη νη μέλεο επηξξνέο ήηαλ πην

πνιύ θαθό παξά θαιό. Οη Πνξηνγάινη, πνπ δνύζαλ σο ηόηε ζε κία εηδηθά θαηαζθεπαζκέλε

θπιαθή ζε λεζί ζην ιηκάλη ηνπ Ναγθαζάθη, ην Deshima, εθδηώρζεθαλ ηειείσο από ηε ρώξα, ελώ

νη Οιιαλδνί κεηαθηλήζεθαλ από ηε βάζε ηνπο ζην Υηξάλην ζην λεζί απηό. Σν 1720 ε

απαγόξεπζε ησλ νιιαλδηθώλ βηβιίσλ άξζεθε, πξνθαιώληαο ηελ εηζξνή ζην Ναγθαζάθη

εθαηνληάδσλ αλζξώπσλ ησλ γξακκάησλ πνπ επηζπκνύζαλ λα κειεηήζνπλ ηελ επξσπατθή ηέρλε

θαη επηζηήκε. Η πόιε έγηλε θέληξν ηνπ rangaku, ηεο «νιιαλδνκάζεηαο» ζε ειεύζεξε απόδνζε.

Καηά ηελ πεξίνδν Έλην ην Ναγθαζάθη ην θπβεξλνύζαλ νη ζνγθνύλ ηνπ Σνθνπγθάβα, δηνξίδνληαο

έλα hatamoto, ηνλ bugyōηνπ Ναγθαζάθη, σο ηνλ δηνηθεηή ηνπ.

Η ζύγρξνλε ηζηνξηθή έξεπλα αλαηξέπεη ηελ παιαηόηεξε άπνςε όηη ην Ναγθαζάθη ήηαλ εθείλε ηελ

επνρή ην κνλαδηθό «παξάζπξν» ηεο Ιαπσλίαο πξνο ηνλ έμσ θόζκν, αθνύ ππήξρε εκπόξην θαη

αιιειεπίδξαζε κε ηελ Κνξέα θαη ηε Ρσζία από ηελ Σζνπζίκα θαη ην βόξεην Υξνζνύ

αληηζηνίρσο. Παξόια απηά, ην Ναγθαζάθη, όπσο αλαπαξίζηαηαη ζηελ ηέρλε θαη ηε

ινγνηερλία ηεο επνρήο, ήηαλ ην θαηεμνρήλ θνζκνπνιίηηθν ιηκάλη ηεο ρώξαο, γεκάην

εμσηηθά αγαζά από ηνλ δπηηθό θόζκν.

Σν 1808, ε βξεηαληθή θξεγάηα Φαέθων (Phaeton) έθζαζε ζην ιηκάλη ηνπ Ναγθαζάθη

αλαδεηώληαο νιιαλδηθά εκπνξηθά. Ο ηνπηθόο θπβεξλήηεο δελ κπόξεζε λα αληηζηαζεί

ζηηο απαηηήζεηο ησλ Βξεηαλώλ γηα θαγεηό, θαύζηκα θαη λεξό, θαη αξγόηεξα

απηνθηόλεζε. Δμαηηίαο ηνπ πεξηζηαηηθνύ απηνύ, ε Ιαπσλία ζέζπηζε λόκνπο γηα ηελ

ελίζρπζε ηεο άκπλαο ησλ αθηώλ, ηε ζαλάησζε εηζβαιιόλησλ μέλσλ θαη ηελ

εθπαίδεπζε κεηαθξαζηώλ ηεο αγγιηθήο θαη ηεο ξσζηθήο γιώζζαο.

Σν Tōjinyashiki (ηληθό Δξγνζηάζην) ζην Ναγθαζάθη ήηαλ έλα άιιν ζεκαληηθό ζεκείν

εηζόδνπ θηλεδηθώλ πξντόλησλ θαη πιεξνθνξηώλ. Γηάθνξνη Κηλέδνη έκπνξνη θαη

θαιιηηέρλεο ηαμίδεπαλ κεηαμύ Κίλαο θαη Ναγθαζάθη. Μεξηθνί απ΄απηνύο πξαγκαηηθά

ζπλδύαδαλ ηελ ηδηόηεηα ηνπ εκπόξνπ θαη ηνπ θαιιηηέρλε, όπσο ν Yi Hai ηνλ 18ν

αηώλα.

Επίινγνο:

Με βάζε απηήλ ηελ εξεπλεηηθή εξγαζία δηεπξύλακε ηνπο νξίδνληεο καο αλαθνξηθά κε

ηεο πιεξνθνξίεο πνπ βξήθακε γηα ηα Ηθαίζηεηα ην Σζνπλάκη ηνπο εηζκνύο θαη ηηο

Ππξεληθέο Καηαζηξνθέο, κάζακε ηελ ηζηνξία ηνπο, ηελ εμέιημε ηνπο, ηελ ζεκεξηλή

ηνπο κνξθή. Η εξεπλεηηθή απηήλ εξγαζία καο βνήζεζε λα απνθηήζνπκε κηα πην

ζθαηξηθή άπνςε γηα ην ζέκα απηό.

Πεγέο:

https://www.google.gr/search?hl=el&site=imghp&tbm=isch

https://el.wikipedia.org/wiki/