1

2ο Λύκειο Λευκάδας Ερευνητική Εργασία Β΄ Τετράµηνο 2018 Τµήµα Β’2

Έλληνες Εθνικοί Ευεργέτες

Υπεύθυνος Καθηγητής Τσιοκος Αποστολος

2

Ανδρέας Συγγρός

Ο Ανδρέας Τσιγγρός, όπως ήταν το πραγµατικό του όνοµα (Συγγρός είναι εξευγενισµένη µορφή του, που υιοθέτησε αργότερα) γεννήθηκε στη συνοικία Σταυροδρόµι (Πέρα) της Κωνσταντινούπολης στις 12 Οκτωβρίου του 1830 και ήταν γιος του Χιώτη γιατρού Δοµένικου Τσιγγρού και της Μονδινής Νοµικού. Φοίτησε στην περίφηµη σχολή του Θεόφιλου Καΐρη στην Άνδρο και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στην Ερµούπολη της Σύρου το 1845. Ο πατέρας του επιθυµούσε να τον καµαρώσει γιατρό, αλλά ο νεαρός Συγγρός είχε ακαταµάχητη έφεση για το επιχειρείν.

Το 1863 άρχισε να ασχολείται µε τραπεζιτικές εργασίες και γρήγορα σχηµάτισε µία αξιοσέβαστη περιουσία. Τον ίδιο χρόνο δάνεισε το ελληνικό κράτος µε 6.000.000 δραχµές. Συνεταιρίστηκε µε τον τραπεζίτη Γεώργιο Κορωνιό στην ετερόρρυθµη εταιρεία Συγγρός, Κορωνιός και Σία και το 1867 αποφάσισε να µεταφέρει την έδρα της επιχειρηµατικής του δραστηριότητας στην Αθήνα.

Το 1871 παραλίγο να χρεοκοπήσει, εξαιτίας της οικονοµικής κρίσης, που προκλήθηκε από τον Γαλλο-Πρωσικό Πόλεµο του 1870-1871 και την κατακόρυφη πτώση των τουρκικών χρεογράφων. Με µια σειρά ριψοκίνδυνων χρηµατιστηριακών ελιγµών διέσωσε µεγάλο µέρος της περιουσίας του και µαζί µε τους Γεώργιο Κορωνιό, Στέφανο Σκουλούδη και Αντώνιο Βλαστό, ίδρυσε την Τράπεζα Κωνσταντινουπόλεως µε έδρα την Κωνσταντινούπολη.

Το 1872 επέστρεψε στην Αθήνα και µαζί µε τον Ιωάννη Σκαλτσούνη ίδρυσε τη Γενική Πιστωτική Τράπεζα, ενώ τον επόµενο χρόνο αγόρασε το κτήµα των Ρου-Σερπιέρη στο Λαύριο και ίδρυσε την Ελληνική Λαυρίου. Για να αντιµετωπισθεί η δαπάνη της εξαγοράς της γαλλοϊταλικής µεταλλευτικής εταιρείας προχώρησε σε µετοχοποίησή

3

της. Η διακύµανση της µετοχής ήταν τέτοια, που οδήγησε σε πτώχευση πολλούς επενδυτές που είχαν εµπιστευθεί τις οικονοµίες τους στον Συγγρό. Ήταν το πρώτο χρηµατιστηριακό σκάνδαλο στην Ελλάδα, σε µια εποχή που δεν υπήρχε χρηµατιστήριο στη χώρα µας και οι συναλλαγές γίνονταν στο καφενείο Η Ωραία Ελλάς στην Οµόνοια.

Μετά την ενσωµάτωση της Θεσσαλίας και µέρος της Ηπείρου στο Ελληνικό Κράτος (1881), ο Συγγρός µαζί µε άλλους κεφαλαιούχους ίδρυσε την Τράπεζα Ηπειροθεσσαλίας, η οποία έδρευε στον Βόλο και είχε το εκδοτικό προνόµιο για τις Νέες Χώρες. Η δραστηριότητά της δεν κράτησε για πολύ, καθώς έπαθε µεγάλες καταστροφές κατά τη διάρκεια του Ελληνοτουρκικού Πολέµου του 1897 και δύο χρόνια αργότερα συγχωνεύτηκε µε την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος.

Πιστός στη ρήση του «Άµα µυρισθώ επικερδή επιχείρησιν δεν αντέχω», συµµετείχε σε πλήθος επιχειρηµατικών σχηµάτων, όπως ο σιδηρόδροµος Αθηνών - Λαυρίου, η διάνοιξη της Διώρυγας της Κορίνθου, η ίδρυση της Πανελληνίου Ατµοπλοΐας, η αποξήρανση της Στυµφαλίας, και η Εταιρεία σιδηροδρόµων Αθηνών - Πειραιώς. Οι τράπεζές του συµµετείχαν στη σύναψη των δανείων του ελληνικού κράτους και λέγεται ότι συνέβαλε στη χρεωκοπία της Ελλάδας το 1893, προκειµένου να αποκτήσει την Εθνική Τράπεζα.

Θαυµαστής του Χαρίλαου Τρικούπη, συµπορεύτηκε µαζί του πολιτικά. Εξελέγη βουλευτής Σύρου (1885-1886, 1892-1895), Αττικοβοιωτίας (1890-1892) και Αττικής (1899). Παρά τις προτάσεις που του έγιναν από τον Χαρίλαο Τρικούπη, αρνήθηκε να αναλάβει υπουργικό αξίωµα. Το 1887 εκλέχτηκε δήµαρχος Αθηναίων, αλλά η εκλογή του ακυρώθηκε για τυπικούς λόγους, επειδή δεν ήταν γραµµένος στους εκλογικούς καταλόγους.

Ο Ανδρέας Συγγρός πέθανε τις πρώτες πρωινές ώρες της 13ης Φεβρουαρίου του 1899 από καρδιακό επεισόδιο. Την εποµένη έγινε η κηδεία του στην Αθήνα και ήταν «πάνδηµος, εκτάκτως πολυτελής και πρωτοφανής δια την Ελλάδα», όπως ανέφερε ο Τύπος της εποχής. Στην τελευταία του κατοικία στο Α' Νεκροταφείο τον συνόδευσαν ο Βασιλιάς, σύσσωµο το υπουργικό συµβούλιο, το διπλωµατικό σώµα και χιλιάδες κόσµου. Σε ένδειξη πένθους, τα σχολεία παρέµειναν κλειστά επί τριήµερο, ενώ µαταιώθηκαν οι εκδηλώσεις της Αποκριάς.

4

Έργα Ανδρέα Συγγρού

• 6.000 σχολικές αίθουσες (εντός και εκτός Ελλάδος). • Ανέγερση Δηµοτικού Θεάτρου Αθηνών (δεν υπάρχει σήµερα: κατεδαφίσθη µετά τη µικρασιατική καταστροφή, διότι ήτο ασύµφορος η ανοικοδόµησή του).

• Κατασκευή των εγκαρσίων πεζοδροµίων της Αθήνας. • Ίδρυση Μουσείων Ολυµπίας και Δελφών. • Ανέγερση πυρποληθέντων Παπαφείων Νοσοκοµείων & Ορφανοτροφείων στη Θεσσαλονίκη.

• Ίδρυση των οµωνύµων φυλακών στην Αθήνα (και αυτές δεν υπάρχουν σήµερα).

• Περαίωση Ισθµού Κορίνθου. • Συνέβαλε και εις την περαίωση του Καλλιµαρµάρου Σταδίου.

Με τη διαθήκη του, διέθεσε ποσά για:

• Το «Αµαλίειον Ορφανοτροφείον». • Το Βρεφοκοµείο Αθηνών. • Το Πτωχοκοµείο Αθηνών. • Το Ορφανοτροφείο Χατζηκώστα. • Το «Δροµοκαΐτειον Φρενοκοµείον». • Την Χριστιανική Ορθόδοξο Κοινότητα Χίου. • Τον Μουσικό και Δραµατικό Σύλλογο Αθηνών. • Τη Μεγάλη του Γένους Σχολή της Κωνσταντινούπολης. • Τα Φιλανθρωπικά Ιδρύµατα του Οικουµενικού Πατριαρχείου κ.α.

• Την ίδρυση Σχολείου στο χωριό καταγωγής του (Λιθί Χίου). • Την κατασκευή νέας πτέρυγας του Νοσοκοµείου

«Ευαγγελισµός». • Την ίδρυση του Νοσοκοµείου «Ανδρέας Συγγρός» (1910: υπό την εποπτεία της συζύγου του Ιφιγένειας, το γένος Μαυροκορδάτου).

5

Επίσης:

• Το Κτήµα Συγγρού (Ανάβρυτα – Γεωργική Σχολή κλπ.). • Την κατοικία του (Υπουργείο Εξωτερικών). • Το κτίσµα της οδού Ακαδηµίας. • Το κτίσµα-στοά Παλαιάς Βουλής. • Το Πτωχοκοµείο (Ι.Ν. Αγ. Νικολάου – Βρετανική Πρεσβεία). • Το Γηροκοµείο Αθηνών (Λάµψα): οικόπεδο. • Τα πρώτα 5 περίπτερα και η εκκλησία του Αγ. Ανδρέου. • Το Δηµοτικό Νοσοκοµείο «Η Ελπίς» (η αρχική δωρεά και εδώ ξεκίνησε από τον Α.Σ.)

Το φιλανθρωπικό έργο του Συγγρού συνέχισε η χήρα του, Ιφιγένεια Μαυροκορδάτου (1842-1921), µε την οποία δεν απέκτησε παιδιά. Το 1908 εκδόθηκαν τα «Αποµνηµονεύµατα» σε τρεις τόµους, µε την επιµέλεια του Δηµητρίου Βικέλα και του Γεώργιου Δροσίνη.

Η πληθωρική προσωπικότητα του Ανδρέα Συγγρού διχάζει τους ιστορικούς. Ο Σπύρος Μαρκεζίνης γράφει: «Ήτο προικισµένος µε τα προσόντα του µεγάλου επιχειρηµατίου. Ήτο κυνικός εις τας διαπιστώσεις του, αλλά πάντοτε µέσα στα πράγµατα. Και µόνον η επιγραµµατική φράσις, µε την οποίαν έκρινε τον Τρικούπην, όταν εκήρυξε την πτώχευσιν, αρκεί δια να χαρακτηρίση τον τρόπον του σκέπτεσθαι του ανδρός. Ηρκέσθη να είπη τότε λακωνικότατα, ότι και η πτώχευσις εχει την τέχνην της. Ο Γιάννης Κορδάτος χαρακτηρίζει τον Ανδρέα Συγγρό «µηχανορράφο και επιδέξιο πολιτικάντη», ενώ ο Τάσος Βουρνάς αναφέρει ότι παρίστανε τον εθνικό ευεργέτη για να εξαγοράσει τις αµαρτίες του.

6

Γιώργος Κυριαζής

Γεννήθηκε στην κωµόπολη Πλατάνου, πρωτεύουσα του δήµου της επαρχίας Ναυπάκτου το 1830. Ο πατέρας του ήταν εφηµέριος στην πόλη αυτή. Αφού έµαθε στοιχειώδη γράµµατα στη γενέτειρά του πήγε σε συγγενείς του στο Μεσολόγγι για να συνεχίσει τα µαθήµατα. Από εκεί πήγε στην Αθήνα και γράφτηκε στην ιατρική σχολή του πανεπιστηµίου, στην οποία αρίστευσε µε διδακτορικές εξετάσεις. Πήγε στη Γαλλία για να συµπληρώσει τις ιατρικές σπουδές του και συγκεκριµένα στα πανεπιστήµια Μοµπελιέ και των Παρισίων.

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα άσκησε το ιατρικό επάγγελµα πρώτα στη Ναύπακτο. Την εποχή εκείνη άρχισαν να παρουσιάζονται κρούσµατα χολέρας στη Δυτική Ελλάδα, µα οι τοπικοί γιατροί δεν ήταν σε θέση να τα αντιµετωπίσουν και ούτε οι δηµόσιες αρχές δεν έλαβαν µέτρα. Μετά από λίγα χρόνια ο Κυριαζής µετακόµισε στη Ρουµανία και εγκαταστάθηκε µόνιµα στο Βουκουρέστι, όπου έγινε διευθυντής του πρώτου νοσοκοµείου της πόλης αυτής και ο προσωπικός γιατρός του ηγεµόνα Κούζη. Ίδρυσε ιατροχειρουργική εταιρία και δέχτηκε αναρίθµητους Έλληνες που τον επισκέπτονταν στη Ρουµανία προσφέροντάς τους δωρεάν τις υπηρεσίες του.

Στο Βουκουρέστι παντρεύτηκε την Ελένη Ξενοκράτη, η οποία διέµενε µόνιµα εκεί µε τον πάµπλουτο πατέρα της, Κωνσταντίνο Ξενοκράτη και ο οποίος την κολοσσιαία περιουσία του µε διαθήκη του την άφησε υπέρ του στόλου και των φιλανθρωπικών καταστηµάτων, ορίζοντας ως εκτελεστή των όρων αυτής το γαµπρό του Γιώργο Κυριαζή. Με την ιδιότητα αυτή ο Κυριαζής και µετά από πολλές προσπάθειες κατόρθωσε να ιδρύσει στο Μεσολόγγι το 1885 το «Ξενοκράτειο Παρθεναγωγείο», ενώ δύο χρόνια µετά επιστρέφοντας και πάλι στο Μεσολόγγι, διέθεσε από τη δική του, πλέον, περιουσία αφ’ ενός για την οικοδόµηση του καινούριου ναού αγίου Παντελεήµονος και αφ’ εταίρου για τον εξοπλισµό του νοσοκοµείου Χατζηκώστα και του δηµοτικού σχολείου θηλέων.

7

Ωστόσο, η µεγαλύτερη και σηµαντικότερη προσφορά του ήταν η ίδρυση και λειτουργία της «Επαγγελµατικής Σχολής Γεωργίου και Ελένης Κυριαζή» το γνωστό σε όλους τους Μεσολογγίτες ως «Πολυτεχνείο».

Ο Γιώργος Κυριαζής απεβίωσε στης 24 Μαρτίου του 1893 στο Βουκουρέστι.

Οικογένεια Βαρδινογιάννη

Η οικογένεια Βαρδινογιάννη είναι µία από τις ισχυρότερες οικογένειες στον εφοπλιστικό κόσµο τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, µε καταγωγή από την Κρήτη.

Μέλη της οικογένειας Βαρδινογιάννη έχουν διακριθεί στη ναυτιλία, τα επιχειρήσεις, την πολιτική και τις ένοπλες δυνάµεις. Η απώτερη καταγωγή της οικογένειας αυτής είναι από τα Σφακιά.

Η οικογένεια από το 1979 µέχρι το 2012 κατείχε το µεγαλύτερο µέρος της ΠΑΕ παναθηναϊκός. Παράλληλα µε τις επιχειρηµατικές δραστηριότητές τους συµµετέχουν και σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, ενώ µέλη της οικογένειας είχαν ενεργή δράση στο κίνηµα του ναυτικού.

Η πρώτη επιχείρηση του οµίλου Βαρδινογιάννη ήταν η ΣΕΚΑ που ιδρύθηκε το 1963. Ακολούθησε η ίδρυση µονάδας παραγωγής λιπαντικών που εξελίχθηκε αργότερα στα σηµερινά διυλιστήρια της Motor Oil στην Κόρινθο.

Ο Όµιλος Βαρδινογιάννη απαρτίζεται σήµερα από πολλές εταιρίες και επιχειρήσεις τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Οι εταιρίες αυτές δραστηριοποιούνται σε διάφορους τοµείς, όπως: ναυτιλία, διυλιστήρια πετρελαίου, διανοµή πετρελαιοειδών, ανεφοδιασµό

8

πλοίων, ξενοδοχεία, χρηµατοπιστωτικά, µέσα µαζικής ενηµέρωσης, αθλητισµός, αντιπροσωπίες, ψυχαγωγία και εµπορικά κέντρα.

Μέλη της οικογένειας Βαρδινογιάννη:

Ø Βαρδής Παπαδάκης, ηγέτης του κινήµατος των Μουρνιών το1933.

Ø Γιάννης Βαρδινάκης ή Βαρδινογιάννης, επαναστάτης του κινήµατος το 1877-1878 και γιος του Βαρδή.

Ø Ελένη Βαρδινογιάννη, σύζυγος Ρούσου Κούνδουρου και κόρη του Γιάννη.

Ø Ιωσήφ Κούνδουρος, δικηγόρος, βουλευτής, υπουργός και γιος της Ελένης.

Ø Γιώργος Κούνδουρος, σύζυγος Κλωντίν Καρακάλου και γιος του Ιωσήφ.

Ø Ρούσσος Κούνδουρος, σκηνοθέτης µε δράση στην αντίσταση και γιος του Ιωσήφ.

Ø Νίκος Κούνδουρος, σκηνοθέτης και γιος του Ιωσήφ. Ø Παύλος Βαρδινογιάννης, γιος του Γιάννη. Ø Ιωάννης Βαρδινογιάννης, έµπορος, σύζυγος της Χρυσής Θεοδωρουλάκη και γιος του Παύλου.

Ø Παύλος Βαρδινογιάννης, βουλευτής, υπουργός, σύζυγος της Λήδας Καντακουζηνού και πρωτότοκος γιος του Ιωάννη.

Ø Σήφης Βαρδινογιάννης, επιχειρηµατίας, σύζυγος της Ελένης Πετράκη και γιος του Ιωάννη.

Ø Νίκος Βαρδινογιάννης, ιδρυτής του οµίλου, γιος του Ιωάννη. Ø Παύλος Βαρδινογιάννης, επιχειρηµατίας, σύζυγος της Τζίνας Αλοιµόνου και γιος του Νίκου.

Ø Αµαλία Βαρδινογιάννη, επιχειρηµατίας και κόρης του Ιωάννη, σύζυγος του Κυριάκου Σεραφειµάκη.

Ø Βαρδής Βαρδινογιάννης, µεγαλοεπιχειρηµατίας, επικεφαλής του οµίλου εταιριών Motor Oil και σύζυγος της Μαριάννας Βαρδινογιάννη.

9

Ø Γιάννης Βαρδινογιάννης, επιχειρηµατίας, πρόεδρος της Avin, σύζυγος της Μελίσα Γκόµπελ και γιος του Βαρδή.

Ø Χριστιάνα Βαρδινογιάννη, σύζυγος του εφοπλιστή Τζωρτζ Τουλανδρή και κόρη του Βαρδή.

Ø Γιώργος Βαρδινογιάννης, επιχειρηµατίας, σύζυγος Αλεξίας Αντσακλή και γιο του Βαρδή.

Ø Βαρδιάννα Βαρδινογιάννη, σύζυγος Ιδοµενέα Κογχυλάκη και κόρη του Βαρδή.

Ø Γεώργιος Βαρδινογιάννης, επιχειρηµατίας, πρώην πρόεδρος του παναθηναϊκού, σύζυγος Αγάπης Πολίτη και γιος του Ιωάννη.

Ø Θεόδωρος Βαρδινογιάννης, επιχειρηµατίας, µεγαλοµέτοχος της Motor Oil, χρηµατοδότης του ΟΦΗ, σύζυγος της Αναστασίας Καράβελα και γιος του Ιωάννη.

Ø Ελένη Βαρδινογιάννη, δικηγόρος, σύζυγος Γιάννη Κεφαλογιάννη και κόρη του Ιωάννη.

Ø Όλγα Κεφαλογιάννη, βουλευτής, υπουργός και κόρη της Ελένης

.

Γιώργος Ζαρίφης

Ο Γιώργος Ζαρίφης υπήρξε µια αξιοθαύµαστη προσωπικότητα, που χάρη στην οικονοµική του ιδιοφυΐα, προέδρευσε ταχύτατα δηµιουργώντας µια οικονοµική αυτοκρατορία, που εκτεινόταν από τη Μεσοποταµία ως την Κωνσταντινούπολη, την Οδησσό, το Βουκουρέστι, τη Μασσαλία και το Λονδίνο. Η κατ’ εξοχήν υποστήριξη τον προς τον Ελληνισµό διαπιστώνεται από τις πολυάριθµες και µεγάλες ευεργεσίες του. Αν και το όνοµά του δεν είναι τόσο γνωστό όσο άλλων ευεργετών, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι ευεργεσίες του δεν πραγµατοποιήθηκαν στον Ελλαδικό χώρο, αλλά στη Μικρά Ασία και στην ευρύτερη περιοχή της Θράκης.

Ο Γιώργος Ζαρίφης γεννήθηκε το 1807 στο εξοχικό των Ζαρίφηδων, στο Μέγα Ρεύµα του Βοσπόρου. Με την έναρξη της

10

επανάστασης του 1821 όπου ξέσπασε µεγάλος διωγµός των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη, αποδήµησε µαζί µε την οικογένειά του στην Οδησσό, όπου σπούδασε στο Λύκειο Ρισελιέ. Το 1830 ήρθε στην Ελλάδα και διορίστηκε επί Ι. Καποδίστρια γραµµατέας της διοικήσεως της Καρύταινας.

Ο Ζαρίφης απεβίωσε στις 27 Μαρτίου 1884 στην Κωνσταντινούπολη. Έργα του ήταν η Μεγάλη του γένους σχολή, τα Ζαρίφεια Διδασκαλεία ( σχολεία αρένων και θηλέων ) της Φιλιππούπολης, α Ελληνικά νοσοκοµεία, ορφανοτροφεία και πτωχοκοµεία της Κωνσταντινούπολης και πολλές άλλες θεολογικές, εµπορικές και ιερατικές σχολές.

Γιώργος Καρυτσιώτης

Ο Γιώργος Καρυστιώτης γεννήθηκε στον Άγιο Ιωάννη και ήταν γιος του Ιωάννη και της Κανέλλας Καριτσιώτη. Η οικογένεια του καταγόταν από την Κορυτσά Λακωνίας. Ο Γιώργος, προσεκλήθη από τον αδερφό του Δηµήτρη στην Τεργέστη, όπου εργάστηκε για αρκετά χρόνια στον εµπορικό του οίκο.

Ο Γιώργος διέθεσε µεγάλο µέρος της περιουσίας του για κοινωφελή έργα στην πατρίδα του. Βοήθησε στην ύδρευση του Άστρους και των γύρο χωριών, κατασκευάζοντας ένα υδραγωγείο. Για τη λειτουργία του υδραγωγείου άφησε το 1865, 500 τουρκικά γρόσια στη Μονή Λουκούς, προκειµένου το 10% των τόκων να χρησιµοποιηθούν για να καθαρίζεται το υδραγωγείο. Επίσης προσέφερε χρήµατα σε εκκλησίες, σχολεία, δρόµους, πτωχούς συγγενείς και στο «κοινό» του Άγιου Ιωάννη.

Μέσω της διαθήκης του, άφησε 50 φιορίνια στη µόνη Λουκούς και 84 παλαιές δραχµές στο κράτος. Ενίσχυσε ακόµα την κοινότητα των Ελλήνων ορθοδόξων της Τεργέστης, της οποίας είχε εκλεγεί κυβερνήτης κατ’ επανάληψη τα έτη 1790-1795.

Απεβίωσε µάλλον το 1839.

11

‘Αρης Βουδούρης

Ο Άρης Βουδούρης γεννήθηκε στην Σιάτιστα της Δ. Μακεδονίας στο νοµό Κοζάνης, το 1927. Τα πρώτα γράµµατα τα έµαθε στο Τραµπάτζειο Γυµνάσιο της γενέτειρας του. Στη συνέχεια σπούδασε πολιτικές επιστήµες στο Πάντειο Πανεπιστήµιο στην Αθήνα. Πολιτικά άνηκε στο κεντρώο-βενιζελικό χώρο και υπήρξε καθοδηγητικό στέλεχος της νεολαίας του κόµµατος Γεωργίου Παπανδρέου. Το 1958 νυµφεύθηκε την Λίλιαν Τριβυζά. Εργάστηκε ως αντιπρόσωπος εµπορικών οίκων του κοµµουνιστικού Ανατολικού Μπλοκ στην Ελλάδα, δραστηριότητα που του απέφερε σηµαντική περιουσία αλλά και συνεχή παρακολούθηση από τις ελληνικές µυστικές υπηρεσίες.

12

Ευεργεσίες:

Κατά τη διάρκεια του 1960 γνωρίστηκε και συνδέθηκε φιλικά µε τον Σωκράτη Κόκκαλη και από κοινού άνοιξαν γραφείο προµηθειών στο κέντρο της Αθήνας στην οδό Νίκης. Εκεί εκπροσωπούσαν τις ανατολικογερµανικές RTF και F lextrotechnik. Τότε έκλεισαν κάποιες πολύ σηµαντικές δουλειές, όπως η προµήθεια τηλεφωνικών συσκευών στον ΟΤΕ και η προµήθεια σταθµών ζεύξεως στο δίκτυο της ΔΕΗ, ενώ το 1976-1977 προµήθευσαν καδοφόρους εκσκαφείς και αποθέτες για µεγάλο λιγνιτωρυχείο της Πτολεµαϊδας, κατασκευής του ανατολικογερµανικού εξαγωγικού οργανισµού Machine Export. Τελικά όµως οι δύο συνέταιροι ήλθαν σε σύγκρουση που συνεχίστηκε αµείωτη µέχρι και τον θάνατο του Βουδούρη.

Ο Βουδούρης µετά την ρήξη µε τον Κόκκαλη ασχολήθηκε µαζί µε την σύζυγο του Λίλιαν, µε τις εκδόσεις και τον τύπο, αλλά προσπάθησε να µείνει ενεργός και στις προµήθειες. Μετά από διάφορες ανεπιτυχείς προσπάθειες πέτυχε τελικά την επανέκδοση του Ελεύθερου τύπου το 1983. Η εφηµερίδα αρχικά πριµοδοτούσε το ΠΑΣΟΚ. Ήταν η περίοδος που ο Ανδρέας Παπανδρέου µεσουρανούσε. Τότε αυτός είχε υποσχεθεί στον Βουδούρη και µία πολύ µεγάλη κρατική δουλειά, την ανάθεση των µηχανών εξαγωγής λιγνίτη για το εργοστάσιο της ΔΕΗ στην Μεγαλούπολη. Τελικά όµως και εκείνη η ανάθεση πήγε στον Κόκκαλη, µε αποτέλεσµα την ολική µεταστροφή της πολιτικής γραµµής της εφηµερίδας, προς τα Δεξιά και της Ν.Δ. Ο Βουδούρης προσέλαβε στην εφηµερίδα τον Δηµήτρη Ρίζο, ο οποίος ταυτίστηκε µε τον Ελεύθερο τύπο και εξέφραζε ιδανικά την τότε Δεξιά, µε σκληρές προσωπικές επιθέσεις στον Ανδρέα Παπανδρέου. Πολλές φορές ο Βουδούρης καταδικάστηκε σε διάφορες ποινές για δηµοσιεύµατα της εφηµερίδας του, υφίστατο συνεχές έλεγχο από την τότε ΥΠΕΔΑ ενώ σε τρείς περιπτώσεις συνελήφθη µε την αυτόφωρη διαδικασία και κρατήθηκε στην Ασφάλεια, προτού προσαχθεί δικασθεί και καταδικαστεί αυτόφωρο.

13

‘Ένα µεγάλο θέµα που αποκάλυψε ο Ελεύθερος Τύπος ήταν εκείνο µε τα «Pampers» στο σκάνδαλο Κοσκωτά, όπου παρουσίασε τα συγκεκριµένα κουτιά µε τον δικαστικό του συντάκτη, Χρήστο Κυρίτση, στα οποία υποτίθεται ότι µετέφερε χρήµατα για τον Α. Παπανδρέου ο Γιώργος Λουβάρης. Ο Ανδρέας Παπανδρέου αποκάλεσε τότε την εφηµερίδα «πατσαβούρα του Βουδούρη». Ο Βουδούρης σκοτώθηκε στις 4 Μαρτίου του 1990 σε τροχαίο ατύχηµα στην Λεωφόρο Βουλιαγµένης. ‘Ένα χρόνο νωρίτερα είχε σκοτωθεί η σύζυγος του Λίλιαν. Διέθεσε όλα του τα χρήµατα για την Δηµιουργία του Ιδρύµατος Λίλιαν Βουδούρη, το οποίο διέθετε το κληροδότηµα για φιλανθρωπικούς σκοπούς.

Γεώργιος Κουρτέσης Σχολάριος

Ο Γεώργιος Κουρτέσης Σχολάριος ήταν λόγιος και κληρικός. Είναι περισσότερο γνωστός ως ο πρώτος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως μετά την Άλωση, με το όνομα Γεννάδιος Β'. διδάχτηκε τα "εγκύκλια μαθήματα" από τον Ιωάννη Χορτασμένο και το Μάρκο Ευγενικό. Στη συνέχεια, μελετώντας μόνος του απέκτησε πολύ μεγάλη θεολογική και φιλοσοφική μόρφωση και έκανε κύριο σκοπό της ζωής του την ενίσχυση της παιδείας στην Κωνσταντινούπολη, γιατί θεωρούσε ότι αυτό θα ενδυνάμωνε τη βυζαντινή αυτοκρατορία. Μακάριζε τους Δυτικούς για την κλασική παιδεία τους και έμαθε μάλιστα λατινικά για να μελετήσει στο πρωτότυπο τους δυτικούς θεολόγους και φιλοσόφους. Μετέφρασε πολλά έργα των τελευταίων από τα λατινικά στα ελληνικά, όπως αυτά του Θωμά Ακινάτη και του Πέτρου Ισπανού. Επιχείρησε επίσης να σχολιάσει τον Αριστοτέλη και το έργο του αυτό ξεπέρασε σε έκταση και ποιότητα τα ανάλογα έργα όλων των προγενέστερων βυζαντινών σοφών. Τα πιο ενδιαφέροντα από τα υπόλοιπα φιλοσοφικά έργα του είναι τα κείμενα με τα οποία κρίνει και

14

απορρίπτει το φιλοσοφικό σύστημα του Πλήθωνα. O τελευταίος ήταν ιδεολογικός του αντίπαλος, γιατί ο Γεννάδιος παρά τη γνώση της δυτικής θεολογίας, ποτέ δεν υιοθέτησε τη δυτική σχολαστική φιλοσοφία όπως έκανε ο Πλήθων. Αντίθετα, ο Γεννάδιος ήταν οπαδός του Γρηγόριου Παλαμά. Μετείχε στη Σύνοδο της Φλωρεντίας διακείμενος υπέρ της Ένωσης των Εκκλησιών, αλλά μετά την αποτυχία της Συνόδου άλλαξε στρατόπεδο και μετά το 1444 διαδέχτηκε το Μάρκο Ευγενικό στην ηγεσία των πολέμιων της Ένωσης. Από το 1454 ως το 1458 υπήρξε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Πέθανε το 1468 φημισμένος ως ο τελευταίος μεγάλος βυζαντινός πολυμαθής.

15

Παναγής Χαροκόπος

Γεννήθηκε στο ορεινό χωριό Πλαγιά της επαρχίας Σάµης στην Κεφαλονιά. Ήταν ο πρωτότοκος από τους οκτώ γιους του µικροκτηµατία Απόστολου Χαροκόπου. Νεαρός εγκατέλειψε το νησί διαφλεγόµενος υπό της φιλοδοξίας του να αποκτήσει περιουσία αποδηµώντας αρχικά εις την Κωνσταντινούπολη και ασκώντας το εµπορικό επάγγελµα. Έπειτα από σύντοµο χρονικό διάστηµα εγκαταστάθηκε στο Βουκουρέστι της σηµερινής Ρουµανίας, όπου απέκτησε µεγάλη περιουσία ασχολούµενος µε το εµπόριο σιτηρών και την καλλιέργεια µεγάλων κτηµάτων τα οποία νοίκιαζε. Διετέλεσε µάλιστα σύµβουλος του βασιλέως Καρόλου του Α' για γεωργικά θέµατα. Το 1899 επέστρεψε στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και αγόρασε µεγάλες εκτάσεις στη Θεσσαλία. Ασχολήθηκε επίσης και µε χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητες. Στα τέλη της ζωής του αναµείχθηκε στην πολιτική και εξελέγη βουλευτής µε το Κόµµα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου το 1910. Συνέβαλε στον εκσυγχρονισµό της γεωργίας στη Ρουµανία και στην Ελλάδα. Δραστηριοποιήθηκε, επίσης, για την ανάπτυξη της βιοτεχνίας και βιοµηχανίας στην Ελλάδα και συµµετείχε ενεργά στη διαµόρφωση του χρηµατιστικού-τραπεζικού κλάδου της χώρας κατά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Ανέπτυξε πλούσια κοινωφελή δραστηριότητα, τόσο την Ελλάδα όσο και στη Ρουµανία. Πέθανε το 1911 στην Αθήνα.

16

Ευεργεσίες

Ø Συνέδραµε σηµαντικά στις ανάγκες των ελληνικών κοινοτήτων της Ρουµανίας.

Ø Μεταξύ των άλλων δώρισε ένα από τα τσιφλίκια του στους αγρότες που το καλλιεργούσαν.

Ø Ίδρυσε µε δική του δαπάνη γεωργικό σταθµό στα Φάρσαλα.

Ø Διά της διαθήκης του κληροδότησε 5.500.000 χρυσές δραχµές που διατέθηκαν για την ίδρυση εργαστηρίου απόρων γυναικών και κορασίων στην Κεφαλονιά, υπέρ της γεωργικής εταιρίας Αθηνών, υπέρ της Πολυκλινικής Αθηνών, υπέρ του Οίκου Τυφλών, υπέρ της Βιοτεχνικής Εταιρίας.

Ø Το σπουδαιότερο δηµιούργηµά του υπήρξε η Χαροκόπειος Οικοκυρική και Επαγγελµατική Σχολή Θηλέων, για την ίδρυση και χρηµατοδότηση της οποίας µερίµνησε µε τη διαθήκη του. Για το σκοπό αυτό είχε αγοράσει το 1906 οικόπεδο 20.000 τ.µ. στην Καλλιθέα. Σε αυτό ανεγέρθηκε, µε τη φροντίδα του αδελφού του Σπυρίδωνα Χαροκόπου, η Σχολή κατά τα έτη 1915-1920. Η Σχολή αυτή απετέλεσε πρόδροµο του σηµερινού Χαροκοπείου Πανεπιστηµίου, το οποίο ιδρύθηκε το 1990.

17

Χαροκόπειο Πανεπιστήµιο

Πολυκλινική Αθηνών

Εµµανουήλ Μπενάκης

Γεννήθηκε το 1843 στην Ερµούπολη της Σύρου και ήταν γιος του - γεννηµένου στη Χίο- Αντωνίου Μπενάκη και της Λώξη Μάξιµου. Ακολούθησε εµπορικές σπουδές στο Μάντσεστερ και εν συνεχεία εγκαταστάθηκε, το 1865, στην Αίγυπτο, όπου και ασχολήθηκε µε την εµπορία βάµβακος. Κατά τη διάρκεια της παραµονής του στην Αίγυπτο διετέλεσε πρώτος πρόεδρος του Επιµελητηρίου της Αλεξάνδρειας καθώς και πρόεδρος της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξάνδρειας (1901 - 1911). Κατά τη διάρκεια της δεκαετούς θητείας του µετέφερε τα γραφεία του Ε.Κ.Α. στο κτίριο που βρίσκονται ακόµα και σήµερα και αναβάθµισε τα παροικιακά ιδρύµατα. Το 1910 εγκαταστάθηκε στην περιοχή της Κηφισιάς στην Αθήνα. Εκεί συνδέθηκε µε στενή φιλία µε τον Ελευθέριο Βενιζέλο, µε το κόµµα του

18

οποίου έθεσε υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές του 1910 (Αυγούστου) κατά τις οποίες εξελέγη βουλευτής Αττικής. Επανεξελέγη στην ίδια περιφέρεια στις εκλογές του 1910 (Νοεµβρίου και, ως βουλευτής Αττικοβοιωτίας, στις εκλογές του 1912. Τον Ιανουάριο του 1911 ανέλαβε το χαρτοφυλάκιο του νεοσύστατου υπουργείου Γεωργίας, Εµπορίου και Βιοµηχανίας και εν συνεχεία το υπουργείο Εθνικής Οικονοµίας, στο οποίο παρέµεινε µέχρι τον Μάϊο του 1912. Το 1914 εξελέγη Δήµαρχος Αθηναίων. Κατά τη διάρκεια των Νοεµβριανών συνελήφθη, διαποµπεύθηκε και φυλακίστηκε.[5] Ειδικότερα, στις 2 Δεκεµβρίου 1916, µε το παλιό ηµερολόγιο, η οικία, στην διασταύρωση των οδών Κουµπάρη και Βασιλίσσης Σοφίας, δέχθηκε επίθεση από σώµα επιστράτων µε αποτέλεσµα να τον συλλάβουν. Συνέπεια της εισβολής των επιστράτων ήταν η λεηλασία της οικίας του. Κατά τη διάρκεια της µεταφοράς του στους στρατώνες του Ιλισσού έγινε αποδέκτης βίαιων προπηλακισµών ενώ παρολίγον γλίτωσε από το λιντσάρισµα. Μετά την απελευθέρωσή του τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισµό, ενώ εν συνεχεία φυλακίστηκε παραµένοντας στις φυλακές Αβέρωφ για 41 ηµέρες. Το 1920 εξορίστηκε αρχικά στη Νίκαια και έπειτα στο Παρίσι, απ' όπου επέστρεψε το 1924. Απεβίωσε στις 20 Ιουνίου 1929 και κηδεύτηκε δηµοσία δαπάνη.

19

Ευεργεσίες

Ø Ίδρυσε στις 7 Ιουνίου του 1925 τη Μπενάκειο Σηροτροφική Σχολή.

Ø Παράλληλα µαζί µε τη γυναίκα του ανέγειραν το «Παιδικό Άσυλο Κηφισίας Αγία Ελένη».

Ø Επίσης ανέγειραν το «Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο» σκοπός του οποίου ήταν η φυτοπροστασία της χώρας.

Ø Επιπλέον ανέγειραν τη «Σχολή Νοσοκόµων Ερυθρού Σταυρού» και το «Ελληνοαµερικανικό Κολλέγιο» στο Ψυχικό.

Ø Προσέφεραν 500.000 δραχµές για ανέγερση σχολείων.

Ø Ο Μπενάκης βοήθησε τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας χτίζοντας προσφυγικό νοσοκοµείο, ενίσχυσε οικονοµικά διάφορα ιδρύµατα όπως την Εθνική Πινακοθήκη, τη Σιναία Ακαδηµία Αθηνών, ενώ καθιέρωσε βραβεία και υποτροφίες σε αριστούχους µαθητές.

Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο

20

Σχολή Νοσοκόµων Ερυθρού Σταυρού

Ελληνοαµερικανικό κολλέγιο Ψυχικού

21

Αδελφοί Σισµάνογλου

Ο Κωνσταντίνος Σισµάνογλου γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1857. Ήταν ο δευτερότοκος γιος του τραπεζίτη και βιοµηχάνου Ιωάννη Σισµάνογλου (1820-1894). Σπούδασε στο Ελληνικό Λύκειο της Κωνσταντινούπολης και έλαβε κατ’ ιδίαν εµπορικά µαθήµατα. Από νεαρή ηλικία ανέλαβε τη διεύθυνση των τραπεζιτικών επιχειρήσεων του πατέρα του, µαζί µε τον µεγαλύτερο αδελφό του Αναστάσιο (1854-1934), µε τον οποίο συµπορεύτηκε έκτοτε στις επιχειρηµατικές και τις φιλανθρωπικές δραστηριότητές του. Μετά τον ελληνοτουρκικό πόλεµο του 1897, τα δύο αδέλφια εγκατέλειψαν την Κωνσταντινούπολη και εγκαταστάθηκαν στο Παρίσι, όπου άνοιξαν χρηµατιστηριακό γραφείο. Πολλές φορές εκδήλωσαν το αγαθοεργό τους πνεύµα, βοηθώντας τους Έλληνες του Παρισιού και κυρίως τους φοιτητές. Με την έναρξη της Μικρασιατικής Εκστρατείας κατήλθαν στην Αθήνα, όπου παρέµειναν έως το 1922. Ενθουσιασµένοι από τις πρώτες επιτυχίες του ελληνικού στρατού, εκδήλωσαν την πρόθεση να ιδρύσουν Λύκειο στην Άγκυρα, γενέτειρα του πατέρα τους, και γι' αυτό το σκοπό διέθεσαν το ποσό των 4.000 χρυσών λιρών. Το σχέδιό τους, όµως, δεν υλοποιήθηκε, λόγω της Μικρασιατικής Καταστροφής. Ο Κωνσταντίνος Σισµάνογλου πέθανε στις 27 Ιουνίου 1951 και τάφηκε στην Κωνσταντινούπολη. Ο αδερφός του απεβίωσε το 1934.

22

Κωνσταντίνος Σισµάνογλου

Ευεργεσίες των δύο αδελφών

Τα δύο αδέρφια είχαν κληρονοµήσει από τον πατέρα τους µια τεράστια περιουσία την οποία κατάφεραν να µεγαλώσουν κι άλλο µε τις επιχειρηµατικές τους δραστηριότητες. Έτσι µπόρεσαν να κάνουν µεγάλες δωρεές σε διάφορα µέρη της Ελλάδας αλλά και στο εξωτερικό.

Ø Όσο ζούσαν στη γαλλική πρωτεύουσα βοηθούσαν οικονοµικά Έλληνες φοιτητές.

Ø Όταν, µετά την Μικρασιατική καταστροφή, ήρθαν οι πρόσφυγες στην Ελλάδα, δώρησαν ένα κτήµα που διέθεταν στην Καβάλα προκειµένου να εγκατασταθούν εκεί 300 οικογένειες προσφύγων και κατέβαλαν συγχρόνως τα έξοδα για την εγκατάστασή τους.

Ø Από το 1924, τα δύο αδέλφια συνέλαβαν την ιδέα να κτισθεί στην Ελλάδα ένα Σανατόριο ευρωπαϊκών προδιαγραφών για την περίθαλψη των πασχόντων από φυµατίωση και την καταπολέµηση της νόσου, που τόσο σκληρά είχε δοκιµάσει την οικογένειά τους. Στις 6 Νοεµβρίου 1936, δύο χρόνια µετά τον

23

θάνατο του Αναστάσιου Σισµάνογλου, τέθηκε ο θεµέλιος λίθος του “Φυµατιολογικού Ινστιτούτου Ιωάννου Α. Σισµάνογλου και του Οίκου αυτού” στα Μελίσσια Αττικής (σηµερινό Γενικό Νοσοκοµείο Αττικής “Σισµανόγλειο - Αµαλία Φλέµινγκ”).

Ø Την ίδια περίοδο ο Κωνσταντίνος Σισµάνογλου δώρησε στην πόλη της Κοµοτηνής το “Σισµανόγλειο Γενικό Νοσοκοµείο”, που λειτουργεί µέχρι σήµερα.

Σισµανόγλειο Γενικό Νοσοκοµείο Γενικό Νοσοκοµείο Αθηνών

Κοµοτηνής ‘’Σισµανόγλειο-Αµαλία Φλέµινγκ’’

Γρηγόριος Μαρασλής

Γεννήθηκε στην Οδησσό το 1831 και ήταν γιός του εµπόρου Γρηγορίου Μαρασλή µε καταγωγή από τα Μαράσια Έβρου και της Ζωής Θεοδωρίδη, από την Κωνσταντινούπολη. Φοίτησε στην ελληνεµπορική σχολή Οδησσού, στο Λύκειο Ρισελιά στην Οδησσό και εν συνεχεία στο Παρίσι. Μετά την επιστροφή του στην Οδησσό ακολούθησε σταδιοδροµία στην δηµόσια διοίκηση εργαζόµενος αρχικά στο γραφείο του γενικού διοικητή του Καυκάσου Βοροντσώφ. Το 1867 άρχισε να υπηρετεί ως δηµόσιος υπάλληλος στον δήµο Οδησσού. Το 1877 εξελέγη δηµοτικός σύµβουλος Οδησσού και το 1878 δήµαρχος Οδησσού. Επανεξελέγη τέσσερις φορές στην ίδια

24

θέση παραµένοντας µέχρι και το 1894Για την πολυσχιδή δραστηριότητά του τιµήθηκε πολλάκις. Συγκεκριµένα είχε τιµηθεί από το ελληνικό κράτος µε τον Αργυρό Σταυρό των Ιπποτών του Βασιλικού Τάγµατος του Σωτήρος (1871), µε τον ρωσικό τίτλο του Ιππότη του Αυτοκρατορικού Τάγµατος της Αγίας Άννας (2ας τάξεως) καθώς και µε τον τίτλο του Κρατικού Συµβούλου (1874). Από το 2004 ο δήµος Οδησσού έχει καθιερώσει το "Μετάλλιο Μαρασλή" ως τιµητική διάκριση. Να σηµειωθεί επίσης πως η πλατεία των Ελλήνων, στο κέντρο της Οδησσού, κοσµείται µε προτοµή του Μαρασλή ενώ άγαλµά του υπάρχει στην αρχή της οδού Μαρασλή. Εκτός από την Οδησσό, το όνοµά του φέρουν δρόµοι σε αρκετές πόλεις της Ελλάδας µεταξύ των οποίων και στην Αθήνα.

25

Ευεργεσίες

Ø Υποστήριξε την ελληνική κοινότητα της Οδησσού µε πολλές προσωπικές χρηµατικές δωρεές και τιµής ένεκεν ανακηρύχτηκε ισόβιος πρόεδρός της.

Ø Το 1897 ίδρυσε οργανισµό µε την επωνυµία «Βιβλιοθήκη Μαρασλή», κύριος σκοπός του οποίου ήταν η µετάφραση στην ελληνική γλώσσα επιστηµονικών κλασσικών συγγραµµάτων από άλλες γλώσσες. Η «Μαράσλειος Βιβλιοθήκη» υπήρξε µοναδική στο είδος της τότε και η συµβολή της πολύτιµη στην αναζήτηση της νεοελληνικής ταυτότητας.

Ø Στις 5 Νοεµβρίου του 1905 εγκαινιάστηκε το «Μαράσλειο Διδασκαλείο Αθηνών» σε έκταση 10 στρεµµάτων στο Κολωνάκι Αθηνών, τα οποία παραχωρήθηκαν το 1876 από την Ιερά Μονή Ασωµάτων Πετράκη. Ο Γρηγόρης Μαρασλής κάλυψε τα έξοδα της δαπάνης ανεγέρσεως του κτιρίου αλλά και του υλικού εξοπλισµού του. Το συγκρότηµα σχολικών κτιρίων περιελάµβανε τη «Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδηµία» και το «Μαράσλειο Διδασκαλείο Δηµοτικής Εκπαίδευσης».

Ø Στην Κέρκυρα ανέγειρε το «Μαράσλειο Ορφανοτροφείο Κέρκυρας». Με δωρεές του κτίστηκε µεταξύ άλλων και η «Μαράσλειος Εµπορική Σχολή Θεσσαλονίκης».

Ø Στην Αθήνα ίδρυσε µαζί µε άλλους Έλληνες της διασποράς τη Βιοµηχανική και Εµπορική Ακαδηµία Αθηνών, πρόδροµος του Οικονοµικού Πανεπιστηµίου Αθηνών. Δηµιούργησε επίσης το «Μαράσλειο ενυδρείο» εντός του ζωολογικού κήπου του Παλαιού Φαλήρου, το οποίο όµως καταστράφηκε το 1912.

26

Μαράσλειο Διδασκαλείο Αθηνών

Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών ( πρόδροµός του η Βιοµηχανική και Εµπορική Ακαδηµία Αθηνών)

27

Σταύρος Νιάρχος

Ο Σταύρος Νιάρχος γεννήθηκε στις 3 Ιουλίου 1909 στην Αθήνα και ήταν Έλληνας εφοπλιστής, επιχειρηµατίας, νεουλλέκτης έργων τέχνης και ιδρυτής του ιδρύµατος Σταύρος Νιάρχος. Οι γονείς του, µε καταγωγή από την Λακωνία, µόλις είχαν επιστρέψει στην πατρίδα από τις Ηνωµένες Πολιτείες, όπου διατηρούσαν ένα πολυκατάστηµα στο Μπάφαλο της Νέας Υόρκης. Ο πατέρας του Σπύρος ασχολήθηκε µε το εµπόριο λαδιού, ενώ η µητέρα του Ευγενία καταγόταν από την πλούσια οικογένεια των αδελφών Κουµάνταρου, που διατηρούσε στον Πειραιά τον αλευρόµυλο «Ευρώτας».

Ο Σταύρος Νιάρχος τελείωσε το Βαρβάκειο και τη Νοµική Αθηνών. Το 1929 άρχισε να εργάζεται στον αλευρόµυλο των θείων του και γρήγορα ξεχώρισε για τις διοικητικές ικανότητές του. Αντιλαµβανόµενος το µεγάλο κόστος από την εισαγωγή σιταριού από την Αργεντινή και τη Σοβιετική Ένωση, έπεισε τους θείους του ότι θα τους συνέφερε καλύτερα εάν είχαν δικά τους πλοία. Κατά τη διάρκεια της µεγάλης οικονοµικής κρίσης, αγόρασε 6 πλοία αντί 120.000 δολαρίων.

Το 1930 συνάπτει τον πρώτο του γάµο µε την Ελένη Σπορίδη, κόρη ναυάρχου, µε την οποία χωρίζει ένα χρόνο αργότερα. Στα µέσα της δεκαετίας του '30 ο θείος του Νίκος Κουµάνταρος µεταναστεύει στις ΗΠΑ. Μετά από λίγο τον ακολουθεί και ο ανιψιός του. Το 1939 παντρεύεται σε δεύτερο γάµο την 20χρονη Μελποµένη Κάπαρη, κόρη πλοιοκτήτη από τη Σύρο και χήρα διπλωµάτη. Τον ίδιο χρόνο αυτονοµείται επιχειρηµατικά από τον θείο του. Ιδρύει τη Niarchos Group, µε 2 πετρελαιοφόρα και 5 φορτηγά.

Κατά τη διάρκεια του Β’ Π. Πολέµου στρατεύεται και υπηρετεί ως Σηµαιοφόρος στο Πολεµικό Ναυτικό. Συµµετέχει στις συµµαχικές επιχειρήσεις στη Νορµανδία, όπου παρασηµοφορείται. Τα πλοία του µισθώνονται από τους Συµµάχους και έξι από αυτά βυθίζονται. Το 1947 χωρίζει από τη γυναίκα του Μελποµένη και η γνωριµία του µε τον εφοπλιστή Σταύρο Λιβανό θα τον βάλει στα µεγάλα σαλόνια, ενώ παντρεύεται και την κόρη του Ευγενία εφόσον δεν µπορεί να συνάψει σχέση µε την µικρότερη αδερφή της, Τίνα. Τρία χρόνια αργότερα, η Τίνα παντρεύεται τον µεγάλο ανταγωνιστή του, Αριστοτέλη Ωνάση, γεγονός που εξοργίζει τον Νιάρχο.

28

Ευεργεσίες:

Από τα µέσα της δεκαετίας του '50 άρχισε να επενδύει στην Ελλάδα, επωφελούµενος του ευνοϊκού νοµοθετικού πλαισίου. Οι δύο σπουδαιότερες επενδύσεις του είναι τα «Ελληνικά Διυλιστήρια» Ασπροπύργου (σήµερα ΕΛΔΕ) και τα «Ελληνικά Ναυπηγεία» στον Σκαραµαγκά, που για µεγάλο διάστηµα υπήρξε το µεγαλύτερο ναυπηγείο στη Μεσόγειο. Μετά την κρίση του 1973, ο Νιάρχος πούλησε κάποιες από τις ναυτιλιακές επιχειρήσεις του και επεκτάθηκε στο εµπόριο διαµαντιών και τα χρηµατοοικονοµικά, φθάνοντας να κατέχει το 2% της µεγαλύτερης τράπεζας του κόσµου Citybank. Επένδυσε, επίσης, στα άλογα κούρσας µε εκτροφεία στη Γαλλία και τις ΗΠΑ. Συνέχιζε να εµπλουτίζει τη συλλογή έργων τέχνης του µε έργα των Βαν Γκογκ, Γκόγια, Ελ Γκρέκο και Ρούµπενς. Η αυτοπροσωπογραφία του Πικάσο τού κόστισε 47.850.000 δολάρια το 1989. Ο Νιάρχος βρισκόταν στην κορυφή και συµπεριλαµβανόταν στη λίστα µε τους 100 πλουσιότερους ανθρώπους του κόσµου, σύµφωνα µε τη λίστα του περιοδικού «Fortune».

29

Στις αρχές της δεκαετίας του '90 αποσύρθηκε στο ησυχαστήριό του στο Σεν Μόριτζ, όπου πέθανε στις 16 Απριλίου 1996, χτυπηµένος από µια σπάνια αρρώστια, που του είχε παραλύσει το ανοσοποιητικό του σύστηµα.

Όσα είχε σκεφθεί και δεν πρόλαβε να κάνει ο ίδιος για την Ελλάδα, τα πραγµατοποιεί σήµερα το «Ίδρυµα Σταύρος Σ. Νιάρχος», που συνεστήθη µε τη διαθήκη του. Δραστηριοποιείται µε την παροχή δωρεών στους τοµείς της παιδείας, της κοινωνικής πρόνοιας, της υγείας, των τεχνών και του πολιτισµού. Το ίδρυµα, που διευθύνουν τα παιδιά του, ανακοίνωσε το 2006 ένα φιλόδοξο έργο: την κατασκευή Μεγάλης Βιβλιοθήκης και Λυρικής Σκηνής σ' ένα τµήµα του παλιού Ιπποδρόµου επί της Λεωφόρου Συγγρού.

Ιωάννης Παπαφής

Βιογραφικά στοιχεία

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, το 1792. Από έφηβος ανέπτυξε εµπορική δραστηριότητα, δίπλα στον πατέρα του στη Σµύρνη (1808) και µετά τον θάνατό του στις επιχειρήσεις του θείου του στην Αλεξάνδρεια (1810). Έτσι εργάστηκε για κάποιο διάστηµα στο εµπορικό κατάστηµα του θείου του

αναπτύσσοντας τις ικανότητές, ενώ στη συνέχεια έφυγε στη Μάλτα, όπου δηµιούργησε τις δικές του επιχειρήσεις. Εκεί ασχολήθηκε µεταξύ άλλων και µε την τροφοδοσία του αγγλικού στόλου της Μεσογείου

30

Ο Ιωάννης Παπαφής παρέµεινε µέχρι το τέλος της ζωής του στη Μάλτα. Πέθανε άτεκνος στις 16 Φεβρουαρίου 1886 σε ηλικία 94 ετών, έχοντας δηµιουργήσει τεράστια περιουσία και λαµβάνοντας αρκετά δηµόσια αξιώµατα. Παράλληλα µε τις εµπορικές του δραστηριότητες πραγµατοποίησε σηµαντικές δωρεές προς την πατρίδα του αλλά και προς την Μάλτα.

Οι δωρεές του Διέθεσε σηµαντικά χρηµατικά ποσά για την Επανάσταση του 1821. Εγγράφηκε από τους πρώτους στη αγορά µετοχών της πρώτης Εθνικής Τράπεζας δίνοντας τέσσαρις χιλιάδας ισπανικά δίστηλα. Προσέφερε πολλά χρήµατα στο Οικουµενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως ενώ λόγω των σηµαντικών δωρεών του προς το νεοσύστατο πανεπιστήµιο Αθηνών τιµήθηκε µε το Μετάλλιο Εθνικής ευγνωµοσύνης. Προσέφερε επίσης 8000 λίρες για το Πολυτεχνείο Αθηνών. Για τα σχολεία και το νοσοκοµείο της Θεσσαλονίκης κληροδότησε ετήσιο εισόδηµα από 12000 φράγκα. Τέλος µε τη διαθήκη του διέθεσε την περιουσία του στη γενέτειρά του για την ίδρυση και συντήρηση Ορφανοτροφείου που θα έφερε το όνοµα της χώρας που ήταν η δεύτερη πατρίδα του: "Ο Μελιτεύς". Επίσης κληροδότησε µε 10.000 λίρες Αγγλίας το Ορφανοτροφείο Χατζηκώστα στην Αθήνα. Ανωνύµως επίσης απέστειλε 15.000 χρυσά γαλλικά φράγκα προς το Ορφανοτροφείο Ελένης Tζάνη στον Πειραιά. Δωρέες προσέφερε και στους κατοίκος της Μάλτας. Ακόµα δώρησε στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία της Μάλτας 25 λίρες και στους πιο φτωχούς από τους Έλληνες κατοίκους της 25 λίρες επίσης.

Η διαθήκη του και η ίδρυση του Παπάφειου ορφανοτροφείου Στα Σχολεία και στο Νοσοκοµείο της Ορθοδόξου Ελληνικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης κληροδοτούσε µε την πρώτη διαθήκη ετήσιο εισόδηµα 12.000 φράγκων. Το Δεκέµβριο του 1879 και τον Απρίλιο του 1880 επέτυχε να εγγράψει στο δηµόσιο χρέος της Γαλλίας υπέρ των ευαγών καταστηµάτων της Θεσσαλονίκης ετήσιο εισόδηµα 12.000 φράγκων. Επιπλέον στη δεύτερη διαθήκη εκφράζει τη στοργή του προς τη Θεσσαλονίκη µε την επιθυµία ιδρύσεως ασύλου, το οποίο θα

31

ονοµαζόταν "Γηροκοµείο Μελίτη". Σ' αυτό θα κατέφευγαν προς συντήρηση τελείως γέροντες και των δυο φύλων, πτωχοί ή ανίκανοι για εργασία ανήκοντες στην Ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία. Για την ίδρυση του Γηροκοµείου του προσδιόριζε τα τοκοµερίδια εισοδήµατος 4.000 φράγκων.

Μαρίνος Κοριαλένιος

Ο Μαρίνος Κοριαλένιος (1830-1911) υπήρξε Έλληνας επιχειρηµατίας, τραπεζικός και εθνικός ευεργέτης. Γεννήθηκε στο Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς το 1830. Καταγόταν από πλούσια οικογένεια, και γονείς του ήταν ο Σπυρίδωνας Κοργιαλένιος και η Ρεγγίνα Πήλικα. Ενώ οι οικογενειακές επιχειρήσεις είχαν ήδη χρεωκοπήσει, σε ηλικία 11 ετών έµεινε ορφανός από πατέρα. Το 1846 µετανάστευσε στη Σµύρνη και εργάστηκε ως υπάλληλος σε αγγλικά καταστήµατα. Στη συνέχεια βρέθηκε στην Οδησσό της Ρωσίας, όπου µέχρι το 1858 ασχολήθηκε µε το εµπόριο σιτηρών. Το 1861 παντρεύτηκε την Αγγελική Γεραλοπούλου, κόρη µεγαλεµπόρου του Λονδίνου, χωρίς να αποκτήσουν όµως απογόνους. Στη συνέχεια ίδρυσε εµπορική εταιρεία στη Μασσαλία µε συνεταίρους τον Γ. Γεραλόπουλο και τον Σ. Μπαλή µε µεγάλη αρχικά επιτυχία, που όµως εξαιτίας λανθασµένων επενδύσεων τελικά

32

χρεωκόπησε. Το 1872 αποφάσισε να εγκατασταθεί µόνιµα στο Λονδίνο. Αρχικά εργάστηκε σε µία αγγλική τράπεζα, ενώ στη συνέχεια ασχολήθηκε µε τη χρηµατιστηριακή αγορά και ίδρυσε τη χρηµατιστηριακή εταιρεία M. Corgialegnos & Co.. Αφού ξεπέρασε την οικονοµική κρίση του 1878 χωρίς απώλειες, δηµιούργησε µια µεγάλη περιουσία, την οποία επένδυσε σε έργα τέχνης, κοσµήµατα και κρατικά χρεώγραφα. Ο Μαρίνος Κοργιαλένιος υπήρξε διακεκριµένο µέλος της ελληνικής κοινότητας του Λονδίνου, ενώ κατά την περίοδο 1906-1907 διετέλεσε πρόεδρός της. Το 1876 έλαβε την αγγλική υπηκοότητα, ποτέ όµως δε διέκοψε τις σχέσεις του µε την Ελλάδα. Διετέλεσε συνδιευθυντής της Αγγλογαλλικής Τράπεζας από το 1875, ενώ ίδρυσε και ο ίδιος δική του τράπεζα. Απεβίωσε στο Λονδίνο κατά τον Απρίλιο του 1911. Η σορός του µεταφέρθηκε στο Αργοστόλι, όπου και τάφηκε.

Φιλανθρωπικό έργο

Εν ζωή δώρισε στον βασιλιά Γεώργιο γενναίο ποσό υπέρ της εθνικής οργάνωσης. Δώρισε επίσης υπέρ των νοσοκοµείων της Ελλάδας και για την ανέγερση Πινακοθήκης. Κληροδότησε µετά θάνατον µεγάλο ποσό για την ίδρυση του Κοργιαλενειού Νοσοκοµείου, και για την ίδρυση σχολής στα περίχωρα των Αθηνών κατά το πρότυπο των αγγλικών σχολείων. Ευεργέτησε επίσης το Νοσοκοµείο Παίδων «Αγία Σοφία», και προσέφερε για την ανέγερση αναµορφωτικών φυλακών στην Αθήνα και για την ίδρυση Επαγγελµατικής Σχολής στο Αργοστόλι. Τέλος, ίδρυσε έπαθλο υποτροφίας για σπουδές φοιτητών στο εξωτερικό.

33

Μαρίνος Κοριαλένιος

Βασίλειος Σιβιτανίδης

Ο Βασίλειος Σιβιτανίδης, γιος του Κύπριου Ιερώνυµου Σι- βιτανίδη από την Πάφο, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αι- γύπτου το 1830. Έµαθε τα πρώτα γράµµατα στην Αλεξάνδρεια σε ελληνικό σχολείο και συνέχισε τις σπουδές του σε Γαλλική Σχολή όπου και ειδικεύτηκε στο εµπόριο. Στην αρχή εργάσθηκε ως υπάλληλος στον µεγάλο Εµπορικό Οίκο Πρωίου στην Αλε- ξάνδρεια. Πολύ σύντοµα όµως ίδρυσε δική του επιχείρηση και εργαζόταν µαζί µε τον αδελφό του Λοΐζο του οποίου η τελευταία επιθυµία ήταν να ιδρυθεί στην Αθήνα δηµόσια Σχολή Τεχνών και Επαγγελµάτων σύµφωνα µε τα Ευρωπαϊκά πρότυπα και κυρίως σύµφωνα µε την περίφηµη Παρισινή Σχολή "Arts et Metiers", και να αναφέρεται το όνοµα του ως ιδρυτού. Αναδείχθηκε σε έναν από τους ισχυρότερους οικονοµικούς και κοινωνικούς παράγοντες της Ελληνικής Κοινότητας της Αλεξαν- δρείας και διατέλεσε µέλος, αντιπρόεδρος και πρόεδρός της ευ-

34

εργετώντας την πολλαπλώς και προσφέροντας πλούσιες δωρεές του σε εκπαιδευτικά ιδρύµατα και κοινωφελείς οργανισµούς και συµβάλλοντας στην κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της Πέθανε στις 3 Ιουνίου του 1921 σε ηλικία 91 ετών.

Φιλανθρωπικό έργο

Η Σιβιτανίδειος Δηµόσια Σχολή Τεχνών και Επαγγελµάτων ιδρύθηκε στην Καλλιθέα το 1927 µε τη διαθήκη του Βασιλείου Σιβιτανίδη, µεγαλοεπιχειρηµατία και ευεργέτη από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου(1830-1921). Αρχικά λειτούργησε µε πέντε ειδικότητες οι οποίες στη συνέχεια αυξήθηκαν. Στις αρχές της δεκαετίας του '50 πελάτες της Σχολής ήταν η Πάντειος Σχολή, το ΠΙΚΠΑ, το Υπουργείο Οικονοµικών, Βιοµηχανίας, Εθνικής Άµυνας κ.ά. για εργασίες ξυλουργικές, µηχανουργικές κ.λπ. Στα µέσα της δεκαετίας αυτής 1.000 περίπου µαθητές φοιτούσαν στα τµήµατα της Σιβιτανιδείου σε διάφορες ειδικότητες. Σήµερα είναι νοµικό πρόσωπο δηµόσιου δικαίου (ΝΠΔΔ) µε έδρα την Καλλιθέα Αθήνας και συνεχίζει να παρέχει µέση και κατώτερη τεχνική εκπαίδευση συντηρούµενη από το κληροδότηµα του Βασιλείου Σιβιτανίδη και υπό την εποπτεία του Υπουργείου Παιδείας. Στη Σιβιτανίδειο λειτουργούν τοµείς µηχανολογίας, ηλεκτρολογίας, ηλεκτρονικής, δοµικών έργων κ.ά.. Στα πλαίσια της Σχολής λειτουργούν και Ινστιτούτο Επαγγελµατικής Κατάρτισης και Κέντρο Επαγγελµατικής Κατάρτισης. Μέχρι το σχολικό έτος 2008-2009 υπήρχε και Γενικό Λύκειο, ενώ σήµερα (2012-2013) λειτουργεί το 1ο Επαγγελµατικό Λύκειο στους τοµείς της Υγείας και Πρόνοιας, Γεωπονίας, τροφίµων και περιβάλλοντος καθώς και στον τοµέα της πληροφορικής.

35

Βασίλειος Σιβιτανίδης

Ευγένιος Ευγενίδης

Ο Ευγένιος Ευγενίδης ήταν Έλληνας εφοπλιστής και µεγάλος εθνικός ευεργέτης από την Θράκη. Γεννήθηκε στο Διδυµότειχο του Έβρου και πέθανε στην Ελβετία. Σπούδασε στην Ροβέρτειο σχολή στην Κωνσταντινούπολη. Μετά τις σπουδές του επενδύθηκε στα ναυτιλιακά. Ο Ευγένιος Ευγενίδης ήταν αρχικά διευθυντής στην σουηδική εταιρεία Χοµ Λέιν, φθάνοντας στο τέλος της ζωής του να έχει αναπτύξει και να διευθύνει όλες τις σουηδικές ναυτιλιακές γραµµές στην Μεσόγειο και ο ίδιος πλοιοκτήτης. Πριν το θάνατο του ζήτησε από τον Βασιλέα Παύλο σε ποιον τοµέα θα µπορούσε να προσφέρει οικονοµικά για την δηµιουργία ενός πρωτοποριακού πνευµατικού κέντρου. Κατέληξε τελικά στην δηµιουργία του γνωστού Ιδρύµατος Ευγενίδους. Για την αναγνώριση αυτή των υπηρεσιών του τιµήθηκε από τον Παύλο µε το Μεγαλόσταυρο του Φοίνικα. Διετέλεσε επίσης πρόξενος στην Φινλανδία και µετά στην Ελλάδα. Υπέγραψε το 1953 ναυτιλιακή σύµβαση µε την Ελλάδα και εγκαινίασε νέα τακτική ναυτιλιακή γραµµή Πειραιά-Αµερική

36

Ίδρυµα Ευγενίδους

Το ίδρυµα Ευγενίδους είναι ένα εκπαιδευτικό κοινωφελές ίδρυµα , το οποίο ιδρύθηκε στην Ελλάδα το 1956, συµφώνα µε την επιθυµία του εφοπλιστή Ευγένιου Ευγενίδη , ο οποίος µε την διαθήκη του διέθεσε µεγάλο µέρος της περιουσίας του για την σύσταση και τη λειτουργία του ιδρύµατος. Στις 10 Φεβρουαρίου 1956 µε σχετικό Βασιλικό Διάταγµα ιδρύθηκε το Ίδρυµα Ευγενίδους κατά την επιθυµία του διαθέτη και τέθηκε υπό την διοίκηση της αδερφής του Μαριάνθης Σίµου. Το ίδρυµα ύστερα από την κλιµάκωση των σκοπών του οδηγήθηκε στην έκδοση τεχνικών βιβλίων τόσο σε θεωρητικό τοµέα όσο και σε πρακτικούς τοµείς. Ήταν το πρώτο ίδρυµα που εφάρµοσε την τεχνική και Τεχνολογική Βιβλιοθήκη για κάθε ενδιαφερόµενο και σπουδαστή, µε πολύ χαµηλό κόστος. Την αδερφή του διαδέχτηκε ο στενός συνεργάτης και διάδοχος του Ευγένιου, Ευγενίδη Νίκος Ευγενίδης. Σήµερα, την προεδρία την έχει ο Λεωνίδας Ευγενίδης. Η έδρα του ιδρύµατος βρίσκεται στην αρχή την λεωφόρου Συγγρού, κοντά στο Δέλτα του Φαλήρου, του οποίου περιλαµβάνουν το

37

Ευγενίδειο Πλανητάριο, Διαδραστική Έκθεση Φυσικής και Βιοτεχνολογίας και συνεδριακούς χώρους. Έργο του ιδρύµατος είναι επίσης η ετήσια απονοµή υποτροφιών και η έκδοση τεχνικών και ναυτιλιακών βιβλίων σε συνεργασία µε το Υπουργείο Εµπορικής Ναυτιλίας και παλαιότερα µε το Υπουργείο Παιδείας

38

Βιβλιογραφία: ‘Αρης Βουδούρης:

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%92%CE%BF%CF%85%CE%B4%CE%BF%CF%8D%CF%81%CE%B7%CF%82

Ανδρέας Συγγρός:http://www.politischios.gr/parembaseis/oi-hrysokantharoi-kai-oi-eyergetes-andreas-syggros-kai-pali https://www.sansimera.gr/biographies/791

Γιώργος Κυριαζής - Γιώργος Ζαρίφης: www.wikipedia.gr www.pronews.gr www.aiximi-news.gr

Παναγής Χαροκόπος: http://www.reporter.gr/Apopseis/Istories/240465-Charokopos-Panaghs-%C2%ABO-megalotsiflikas-ths-Thessalias%C2%BB

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%B3%CE%AE%CF%82_%CE%A7%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%BA%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%82

Εµµανουήλ Μπενάκης: http://www.reporter.gr/Apopseis/Istories/item/208632-Emmanoyhl-Mpenakhs

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%95%CE%BC%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%85%CE%AE%CE%BB_%CE%9C%CF%80%CE%B5%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7%CF%82

Αδελφοί Σισµάνογλου: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%B4%CE%B5%CE%BB%CF%86%CE%BF%CE%AF_%CE%A3%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%8C%CE%B3%CE%BB%CE%BF%CF%85

https://www.sansimera.gr/biographies/854

Γρηγόριος Μαρασλής: http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2014/03/blog-post_3561.html

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9C%CE%B1%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%BB%CE%AE%CF%82