1.VIDAN ZEČEVIĆ- Zahtjev za izdavanje ekološke dozvole ...

DOKAZ UZ ZAHTJEV ZA IZDAVANJE EKOLOŠKE DOZVOLE

Broj: 1008/19

Podnosilac zahtjeva: Vidan Zečević, Donji Zovik, Brčko

Objekat: Farma za organizovani uzgoj koza

Mjesto: Donji Zovik, Brčko

Istočno Sarajevo, jul 2019.

Zahtjev za izdavanje ekološke dozvole 2

Investitor: VIDAN ZEČEVIĆ, BRČKO Projektant: UNIS Institut za ekologiju, zaštitu na radu i zaštitu od požara Naučno istraživački institut Magistralni put 64, Pale 71 123 I. Sarajevo Datum: jul 2019 godine

U izradi projekta učestvovali:

Mirjana Knežević dipl.ing.tehn.

Marko Muharemović, dipl.ing.polj.

Danijela Karać, dipl.ing.polj.

Slavica Samardžić, dipl.ing.rud.

Đorđe Stanojević, dipl.ing.maš.

Marijana Nišić, mr.inž.hem.

Odgovorni projektant: Jakšić Milena, dipl.ing.teh.

Saradnik: Milka Radovanović, dipl. maš.ing.(d.o.o. ” ALFA I OMEGA ZAŠTITE ” Brčko) Direktor Instituta Prof. Đorđe Milišić


SADRŽAJ:

UVOD....................................................................................................................................................4 1. IME I ADRESA ODGOVORNOG LICA I INVESTITORA POGONA I POSTROJENJA ..6 2. OPIS POSTROJENJA I AKTIVNOSTI ......................................................................................6 2.1. OPIS POSTROJENJA ...................................................................................................................6 2.2.Opis tehnološkog procesa ..............................................................................................................11 3. OSNOVNE I POMOĆNE SIROVINE, OSNOVNE SUPSTANCE I ENERGIJA KOJA SE KORISTI U PROCESU PROIZVODNJE………………………………………………………...18 4. OPIS IZVORA EMISIJA IZ POSTROJENJA ..........................................................................19 4.1. UTICAJ U TOKU IZGRADNJE POGONA ....................................................................... .......20 4.2. UTICAJ U TOKU EKSPLOATACIJE POGONA.......................................................................21 4.3. UTICAJ U VANREDNIM SITUACIJAMA................................................................................23 5. OPIS STANJA LOKACIJE NA KOJOJ SE POSTROJENJE NALAZI................................23 6. OPIS PRIRODE I KOLIČINE PREDVIĐENIH EMISIJA IZ POSTROJENJA U SVE DIJELOVE ŽIVOTNE SREDINE KAO I IDENTIFIKACIJA ZNAČAJNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU........................................................................................................................31 6.1. Uticaj postrojenja na VAZDUH ..................................................................................................31 6.2. Uticaj postrojenja na VODU........................................................................................................33 6.3. Uticaj postrojenja na ZEMLJIŠTE...............................................................................................34 6.4. BUKA ..........................................................................................................................................35 7. OPIS PREDLOŽENIH MJERA, TEHNOLOGIJA I DRUGIH TEHNIKA ZA SPREČAVANJE ILI UKOLIKO TO NIJE MOGUĆE, SMANJENJE EMISIJA IZ POSTROJENJA ................................................................................................................................38 8. OPIS MJERA ZA SPREČAVANJE PRODUKCIJE I ZA POVRAT KORISNOG MATERIJALA IZ OTPADA KOJI PRODUKUJE POSTROJENJE.........................................41 9. OPIS OSTALIH MJERA RADI USKLAĐIVANJA SA OSNOVNIM OBAVEZAMA ODGOVORNOG LICA, POSEBNO MJERA NAKON ZATVARANJA POSTROJENJA .....43 10. OPIS MJERA PLANIRANIH ZA PRAĆENJE EMISIJA UNUTAR PODRUČJA I NJIHOV UTICAJ ..... ........................................................................................................................44 11. OPIS ALTERNATIVNIH RJEŠENJA......................................................................................45 12. NETEHNIČKI REZIME.............................................................................................................45 ZAKLJUČAK ....................................................................................................................................47 PRILOG ..............................................................................................................................................48


UVOD

Na osnovu zahtjeva investitora : Vidan Zečević, koji planira osnovati farmu za organizovani uzgoj koza, u naselju Donji Zovik, na zemljištu označenom kao k.č. broj 383, K.O. Donji Zovik, Brčko , UNIS - Institut za ekologiju, zaštitu na radu i zaštitu od požara uradio je:

ZAHTJEV ZA IZDAVANJE EKOLOŠKE DOZVOLE.

Ekološka dozvola ima za cilj visok nivo zaštite životne sredine u cjelini, preko

zaštite vazduha, vode i zemljišta.

Postrojenja ne smiju da ugrožavaju niti ometaju zdravlje ljudi niti da predstavljaju nesnosnu/pretjeranu smetnju za ljude koji žive na području uticaja postrojenja ili za okolinu zbog emisija supstanci, buke, mirisa, vibracija, toplote, saobraćaja iz postrojenja ili prema postrojenju.

Postrojenja koja mogu ugroziti životnu sredinu i koja mogu imati negativan uticaj na životnu sredinu stavljaju se pod poseban režim kontrole koja se provodi putem:

- uslova propisanih za dobijanje ekološke dozvole - obaveza lica odgovornog za rad postrojenja o redovnom dostavljanju svih

potrebnih podataka i informacija nadležnim institucijama vezano za ispunjenje propisanih uslova o zaštiti životne sredine

- sanacionih mijera za sprečavanje zagađenosti i dr.

U saglasnosti sa odredbama Zakona o zaštiti životne sredine (''Službeni glasnik Brčko distrikta BiH“, br. 25/04, 1/05 i 19/07) izrađen je Zahtjev za izdavanje ekološke dozvole kako bi se u toku redovne eksploatacije, spriječile negativne posljedice na životnu sredinu.

Svi zaključci i mjere zaštite, koji su proistekli iz ovog Zahtjeva za izdavanje

ekološke dozvole, predstavljaju obavezu koja se mora ugraditi u plansku i projektnu dokumentaciju i ispoštovati u procesu eksploatacije planiranog kompleksa.


U cilju izrade Zahtjeva za izdavanje ekološke dozvole Investitor nam je omogućio uvid u sledeću dokumentaciju:

- Glavni projekat farme za tov junadi, izrađen od strane „PLANUM“ d.o.o. za

promet i usluge, Brčko Distrikt, jun 2019. god. - Rješenje- lokacijski uslovi, broj: UP-I-22-002218/17, od 13.2.2018. godine,

izdatih od strane Odjeljenja za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade Brčko distrikta Bosne i Hercegovine

- Grafički izvod prostornog plana, od 2.2.2018, izdalo Odjeljenje za Prostorno planiranje razmjera 1:1500.

Zakonska regulativa

・ Zakon o zaštiti životne sredine („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj:

24/04, 1/05, 19/07 i 9/09).

・ Zakon o zaštiti vazduha („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 25/04, 1/05,

19/07 i 9/09)).

・ Zakon o zaštiti voda („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 25/04, 1/05 i

19/07).

・ Zakon o upravljanju otpadom („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“ broj: 25/04,

1/05, 19/07, 2/08 i 9/09).

・ Pravilnik o kategorijama otpada sa listama („Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH“

broj: 32/06).

・ Pravilnik za prenos obaveza upravljanja otpadom sa proizvođača i prodavača na

operatera sistema za prikupljanje otpada („Službeni glasnik Vlade Brčko distrikta BiH“, broj: 32/06)

・ Pravilnik o tretmanu i odvodnji otpadnih voda za područja gradova i naselja gdje

nema javne kanalizacije ("Sl.glasnik RS" br. 68/01).

・ Pravilnik o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma ("Sl. list SR BiH" br.

46/98).

・ Pravilnik o graničnim vrijednostima emisije zagađujućih materija u vazduh

("Službeni Glasnik Brčko distrikta BiH", broj 30/06).

・ Pravilnik o monitoringu emisija zagađujućih materija u vazduh („Službeni Glasnik

Brčko distrikta BiH“ broj. 30/06).

・ Pravilnik o graničnim i ciljanim vrijednostima kvaliteta zraka, pragovima

informisanja i uzbune, ("Službeni glasnik Brčko Distrikta" br. 18/11).


1. IME I ADRESA ODGOVORNOG LICA I ADRESA LOKACIJE NA KOJOJ SE NALAZI OBJEKAT

INVESTITOR VIDAN ZEČEVIĆ, Brčko,

ODGOVORNO LICE VIDAN ZEČEVIĆ

АDRESA DONJI ZOVIK , BRČKO

OBJEKAT

FARMA ZA ORGANIZOVANI UZGOJ KOZA

ADRESA DONJI ZOVIK , BRČKO

2. OPIS POSTROJENJA I AKTIVNOSTI (TEHNIČKI OPIS) OPŠTE: Na osnovu zahtjeva investitora i lokacijskih uslova broj: UP-I-22-002218/17, od 13.2.2018. godine, izdatih od strane Odjeljenja za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade Brčko distrikta Bosne i Hercegovine, izrađena je investiciono-tehnička dokumentacija za izgradnju Objekta -farma za organizovani uzgoj koza u naselju Donji Zovik, na zemljištu označenom kao k.č. broj 383, K.O. Donji Zovik, Brčko. LOKACIJA: Predmetna parcela nalazi se u Donjem Zoviku kod Brčkog. Objekat je lociran u okviru predmetne parcele, u naselju Donji Zovik, na zemljištu označenom kao k.č. broj 383, K.O. Donji Zovik, Brčko. Prilaz objektu omogućen je sa postojećeg makadamskog puta u naselju.

NAMJENA: Objekat je u u svojoj namjeni predviđen kao objekti primarne poljoprivredne proizvodnje – farma koza. Farma je kapaciteta do 240 grla . Planiran broj radnika je 2.


2.1. Opis objekta

Planirani objekat projektovan je na parceli k.č. broj 383, K.O. Donji Zovik, Brčko. Farma će biti ograđen a ulaz-izlaz kontrolisan. ARHITEKTONSKO RJEŠENJE: Arhitektonsko projektovanje objekata usklađeno je sa njegovom funkcijom, zahtjevima investitora i postojećom okolinom. Maksimalne horizontalne gabaritne dimenzije objekata su: 33,40m + 27,90m + 12,85m + 15,05m + 20,55m +12,85m, plus dva ispusta: 10,40m x 16,55m + 24,80m. Farma je u „L“ obliku kroz koje prolazi manipulativni hodnik te su boksovi za koze sa jedne i druge strane. Ulaz u objekat je omogućen sa dvije strane u manipulativne hodnike preko dvokrilnih vrata. Drvene jasle su predviđene između hodnika i boksova. Takođe predviđena su i vrata za ulaz u boksove u okviru jasli. Boksovi su pregrađeni drvenim pregradam u obliku tarabe tako izvedeni da mogu da se premiještaju. Ispusti za koze predviđeni su sa dvije strane. Pošto jedna fasadna strana nema ispust, strana koja je ukopana, tu je predviđeno da koze izlaze preko manipulativnog hodnika u boks preko puta i takva su dva boksa koja su u okviru „tora 3“. Inače „tor 1“ je sa 2 boksa a „tor 2“ sa tri boksa koji je inače na „L“. Tavan iznad je sa drvenom međuspratnom konstrukcijom predviđen za skladištenje slame. Ulaz u tavan je na bočnom zabatu preko pokretnih drvenih ljestvi.

KONSTRUKCIJA: U konstruktivnom smislu objekti će biti izvedeni u armirano – betonskoj horizontalnoj i vertikalnoj konstrukciji, u kombinaciji sa AB stubovima, zidanim obimnim fasadnim zidovima od giter bloka i drvenom krovnom konstrukcijom sa drvenom tavanicom. Svi fasadni elementi betonske konstrukcije obloženi su sa 3 ili 5cm termoizolacije koju je potrebno postaviti u oplatu prilikom betoniranja. Temelji su predviđeni kao AB trakasti temelji i temeljne stope. U jednom dijelu objekta koji je ukopan, zidovi se izvode kao potporni AB zidovi. Potporni zid je predviđen i kao obezbjeđenje jednog bočnog ulaza u objekat. Krovna konstrukcija je drvena, pokrivena profilisanim trapeznim čeličnim bojenim sendvič limom sa ispunom od 5cm min.vune, sa svim opšavima i olucima od pocinčanog lima d = 0,55 cm. Rogovi su podaščani daskom sa krovnom folijom, koja je opet letvisana sa kontra letvom i letvom za pokrivanje limom. Tavanica je od drvenih greda 14/16 koja je podaščana daskom od 3cm. Krov je kosi dvovodni složeni sa nagibom krovnih ravni od 14º. Zidovi su od giter bloka 25cm.


Hidroizolacija je predviđena ispod zidova po AB tem.soklu kao i ispod podne ploče. Hidroizolaciju obavezno uzvući uz zidove prema projektu da se vlaga ne bi prenosila na zidove, stubove ili podove. Hidroizolacija potpornog zida u dijelu objekta planirana je da se izvede u kontinuitetu i to vanjska strana, donja površina potpornog zida u kontaktu sa podložnom pločom i unutrašnja strana sve do visine iznad drvenog poda. Pod je drveni sa podnjačama 12/14 koje se preko čeličnih papuča kače na AB konstrukciju ploče s jedne strane i giter zidova sa druge strane. Pod je opšiven sa letvama 3/5 na razmaku. Ispod poda je prostor za stajnjak od 50cm. MATERIJALIZACIJA: Funkcija Sve spoljne površine zidova biće omalterisane produžnim malterom i obojene fasadnom bojom 2 puta. Unutrašnji zidovi se malterišu produžnim malterom dok se dio zidova u visini od 150cm iznad poda malteriše sa cementnim malterom. Zidove po potrebi okrečiti. Plato oko objekta biće izveden kao makadamski plato. Odmah iza kapije pri ulazu u parcelu predviđena je dezinfekciona barijera 6,00m x 3,00m, dubine 2,5cm. Pod manipulativnog hodnika je betonski a pod u boksovima je drveni od letvica na podnjačama. Podnjače su iznad prostora za stajnjak koji je predviđen visine 50cm. Stajnjak pada na zemljani nabijeni pod, koji je u nagibu od 0,5%, prema kanalima za osoku, a visina naboja je oko 20cm. Ispod ovog sloja planirana je folija koja se postavlja ispod i uzvraća uz temeljne zidove i kanal da tečni dio stajnjaka ne bi prodro u tlo i zagadio. Ovu zemlju potrebno je mijenjati prema tehnološkom procesu kako je predviđeno. Osoka koja se bude cijedila iz stajnjaka, kanalima će biti odvedena do osočne jama, koja ima dva šahta za vađenje osoke, preko kojih je moguće crpiti osoku po potrebi.Tako će biti razvjena čvrsta i tečna faza đubreta. Nepropusna jama za osoku-Osočara Osočna jama je dim.12,45mx3,00mx2,13m i ima kapacitet cca 80m3,a prazniće se po potrebi. Kota poda osočare je -3,10m.

Projektovana jama-osočara usvojena je kao nepropusna komora, koja se čisti po potrebi.

Da bi se taloženje i biohemijski procesi što bolje obavili mora se obezbjediti dovoljno sporo kretanje vode u septiku, što duži put, što manje mrtvih uglova, da bude što manje bućkanja vode i mulja, kao i ometanja vertikalnih strujanja. Navedeno će biti postignuto oblikom septika.

Osočnu jamu, kanale i šahtove izraditi od betona MB 30 sa stijenkama debljine

10cm i dnom debljine 20cm. Za unutrašnje površine upotrijebiti glatku oplatu. Betonu je potrebno dodati aditive za postizanje vodonepropusnosti.


Unutrašnje površine zidova premazati bitumenom radi zaštite od uticaja kiselina i plinova. Poklopac izraditi od armiranog betona MB 30 debljine 10 cm armiranu sa mrežnom zavarenom armaturom tip Q 503. Betonu za poklopac takođe dodati aditiv za vodonepropusnost.

Poklopac služi za čišćenje i kontrolu rada septika. Provjetravanje vazdušnog dijela septika izvesti sa ventilacijom od PVC cijevi 110

mm i ventilacionom PVC kapom 100 mm. Na spoju PVC cijevi i betonske ploče postaviti gumeni prsten za postizanje vodonepropusnosti. Za fasadne otvore za ventilaciju potrebno je izvesti drvene kapke koji se po potrebi kada je veoma hladno mogu zatvoriti. Dvoja vrata za ulaz u manipulativni hodnik su dvokrilna drvena. Vrata za ispust koza su takođe drvena s tim što su neka dvodijelna prema šemi stolarije. Sva vrata su zastakljena. Sva stolarija se boji lazurnom bojom 2x. Jasle i ograde između boksova se rade drvene . Visina ograde je 120cm i ona se radi kao montažna da je moguće lako pregrađivanje boksova. Ograda ispusta je metalna, visine 120cm a moguće ju je izvesti i kao industrijsku, a sve prema šemi stolarije. REKAPITULACIJA POVRŠINA:

ANALIZA POVRŠINA:

PRIZEMLJE:Р.брProstorija:а P(m2) Pk(m2) NETO:Pk(m2) O(m1) POD ZID PLAFON

OSTAVE: stambeni dio:

Manipulativni hodnik: 145,06 145,06 140,71 111,00 beton kreč drveni strop

Tor 1: 121,37 121,37 117,73 62,30 drveni pod kreč drveni strop



Ispust 1: 99,2 19,84 19,84 0,00 trava

Ispust 2: 172,12 34,424 34,42 0,00 trava

UKUPNO: 862,38 591,06 573,33 334,10

SVE UKUPNO: Pk(m2): 862,38 591,06 573,33 334,10

P korisno neto: m2573,33


Instalacije Objekat će biti opremljen instalacijama struje,na način i po prethodnom odobrenju nadležnog gradskog Komunalnog preduzeća. Objekat će biti priključen na niskonaponsku el.mrežu,vodosnabdjevanje će biti riješeno preko sopstvenog bunara ili prema mogućnosti mjesnog vodovoda, a kanalizacija priključkom u prirodni ricipijent-oborinska kanalizacija(voda sa krova) i tečna osoka sa farme u nepropusnu jamu- osočaru. Elektroinstalacija

Objekat za koje se projektuje elektroinstalacija predstavlja prizemni objekat, namjenjen za tov junadi i kontejner pratećeg sadržaja namjenjen za smještaj radnika.

Napajanje objekta električnom energijom biće izvedeno vazdušno SKS snopom prema elektroenergetskoj saglasnosti MRO povezat će se sa distributivnim ormaraom, kablom PPOO 4 x 10, koji će biti dovoljnog presjeka da podnese cjelokupno opterećenje oba objekta.

Energetska instalacija u objektu obezbjedit će napajanje osvjetljenja, priključnica

i ostalih električnih uređaja. Cjelokupna instalacija biće izvedena kablovima tipa PPOO i PP-Y, koji će se polagati po zidu, na odstojnim obujmicama ili kroz metalne regalice. Gromobranska instalacija i izjednačavanje potencijala

Projektom je predviđena izrada gromobranskog uzemljivača objekta. U temelj se postavlja uzemljivač sa Fe-Zn trakom 25x4 mm. S obzirom na

veličinu i oblik objekta za gromobransku instalaciju su projektovano šest odvoda, a koji se postavljaju sa Fe-Zn trakom 25x4 mm od uzemljivača do mjernog spoja te sa Fe-Zn trakom 20x3 iznad mjernog spoja. Odvodi se postavljaju po zidu, te na visini 1,8 m obezbjeđuje se mjerni spoj. Na ulazu u zemlju odvodi se štite klasičnom mehaničkom zaštitom. Na krovu sa potporama postaviti Fe-Zn traku 20x3 mm kao hvataljku. Sve metalne mase kao što su oluci i slično povezati sa Fe-Zn trakom.

U MRO i RO2 kratko spojiti nultu i zaštitnu sabirnicu, te preko mjernog spoja

povezati na uzemljivač. Sve metalne mase na objektu vezati na uzemljivač, a posebno obratiti pažnju na uzemljenje metalnih dijelova u prostoru farme. Najbolje rješenje je postavljenje sabirnog zemljovoda od pocinčane trake 25x4, na vanjskom zidu objekta, te na ovaj zemljovod vezati sa P užetom sve metalne dijelove u objektu (metalne


ograde, vrata, pojilice i dr.), ovaj zemljovod sa trakom vezati na uzemljivač. Na ovaj način su sve metalne mase dovedene na isti potencijal, pa pošto je primjenjeno nulovanje, pojava opasnog napona dodira je svedena na najmanju moguću mjeru. Vodovodna mreža Predviđeno je da se objekat vodom snabdjeva priključkom na sopstveni bunar, Unutrašnja vodovodna mreža će se sastojati od horizontalnih i vertikalnih dijelova odgovarajućeg prečnika i armature, neophodnih za funkcionisanje cjelokupne mreže. Horizontalni i vertikalni razvod mreže raditi po zidovima do mjesta potrošnje. Mreža je predviđena od čeličnih pocinkovanih cijevi i armatura na njima. Cijevi obavezno u zavisnosti od mjesta ugradnje antikoroziono i termički zaštititi. 2.2. Tehnologija uzgoja TEHNOLOGIJA UZGAJANJA KOZA: Burska koza ili boer je jedini pravi predstavnik mesnih pasmina koza. Porijeklom je iz Južne Arike i tamo čini oko 30% ukupne populacije koza. Uzgaja se u Europi i Americi, a mnoge su zemlje formirale vlastite uzgojne tipove boer (mesne) koze. Postoje tri tipa burske koze a najcjenjeniji je tip sa smeđom glavom i vratom, te bijelim trupom i nogama. Ovo je pasmina kod koje je dobro izražena mišićavost i popunjenost trupa. Tjelesna masa jarčeva i kastrata prelazi 100 kg, a vrlo često i 150 kg. Koze su dosta lakše i teže od 60 do maksimalnih 90 kg. Ova pasmina je plod dugogodišnje selekcije na tovne i klaoničke osobine. Jarad od poroda kad ima tjelesnu masu 3,5 do 4,9 kg, prosječno dnevno priraste 200 do 250 grama, te pri odbiću (oko 50 dana) postiže tjelesnu masu od 12 do 14 kg. Jarad se kolje s masom od 30 do 35 kg i dobi oko 7 mjeseca. Osim izražene mesnatosti burska koza se odlikuje kvalitetnom kožom te je tako i koža važan njihov proizvod. Također i mliječnost ove pasmine je zadovoljavajuća, te tako koze proizvode 1,3 do 1,8 l mlijeka dnevno. Burske koze su dosta nabijene i odmah se vidi da su mesnatije od koza čija je namjena da se od njih dobija meso i mlijeko. Koze imaju mlijeka isključivo samo koliko je potrebno za jarad i ne mogu da se muzu.

Kod burske koze radman mesa je od 54% do 57%.

Gajenje

Burska koza je dobro priviknuta na uslove na ovim prostorima i nije preterano zahtjevna. Sasvim je uobičajna situacija da se blizni, a ukoliko se dobro odradi


planiranje pripuštanja, postiže se prosek od 3 jareta od jedne koze godišnje. Odlikuje se dobrom plodnošću (oko 7% koza jari 3 jaradi, a 50% dvoje)

Karakteristike su im:

Vrlo mirne životinje Preko cijele godine ćete imati aktuelnu ponudu jaradi Parenje tokom cijele godine (u pogodnim uslovima) Dobro se uklapaju u svaku kombinaciju držanja sa drugim životinjama Velika mesnatost - tovna rasa Brza stasalost i napredovanje u odnosu na mljekarice kako mladih tako i

odraslih Nekomplikovane za hranu - svaštojedi Sposobnost samo-pronalaženja hrane i u najlošijim uslovima Kod odlučivanja jaradi imaju sposobnost vrlo brzog zasušivanja (jer nisu

mljekarice) Neverovatno izdržljive za svakakve uslove i vrijeme Koze su preživari i izuzetno dobro se prilagođavaju na razne vrste klima i uslove okoliša uz sposobnost da konzumiraju čitav niz različitih biljaka i različitih tipova stočne hrane, hraneći se brstom, krmnim biljem, zrnevljem i sl. Smještaj Koze su ţivotinje koje se brzo adaptiraju i ne zahtijevaju skup smještaj. Koze se u Bosni i Hercegovini uzgajaju u razliĉitim sistemima: od ekstenzivne ispaše i brsta pa do zatvorenog stajskog smještaja, od gotovo mediteranske Hercegovine do kontinentalnih i planinskih krajeva. Kakvi god da su klimatski uslovi ili sistem kozarstva kozama je potrebno pruţiti osnovnu zaštitu. Koze mogu da podnesu hladno vrijeme ali ne bi trebale ostati promrzle i mokre duţe vrijeme. Osjetljive su na promaju. Tokom ljetnih mjeseci vaţno je osigurati prostor gdje ima hlada sa adekvatnim strujanjem vazduha. Osnovna potreba za smještajem su izraţene tokom jarenja a posebno ukoliko se ono odvija tokom hladnih dana. Kozarnici bi trebali da udovolje osnovnim zahtjevima kao što su: Relativna vlaţnost 60-80% Adekvatna temperatura za sve kategorije koza, posebno za jarad


Tabela. Temperatura u stajama za različite kategorije koza Kategorija Min. temperature Optimalna temperatura Maks. temp. odrasle životinje 5 °C 10 – 15 °C 27 °C jarad 12 °C 18 – 20 °C 27 °C Dovoljno prostora za sve kategorije Tabela. Prostor za životinje Kategorija Podni prostor (m²) Prostor za hranjenje (m²) Ukupno (m²) odrasle životinje 1,2-1,5 0,35 1,5-1,85 jarad do 30 dana 0,2 - 0,2 jarad odbijena od koza 0,25-0,30 - 0,25-0,30 jarad – ž. r. portomci 1 - 1 jarčevi 3-5 - 3-5 Generalno, trebalo bi obezbijediti 2 m² po jednoj kozi uključujući izmuzište i prostoriju gdje se čuva mlijeko Visina bočnih zidova bi trebala da bude 2,5 do 3 m Postupanje sa stajskim gnojivom Prilikom izgradnje kozarnika treba imati na umu postupanje sa stajskim gnojivom. Uklanjanje gnojiva uz pomoć utovarivača štedi fizički rad. Kompostiranje stajskog gnojiva je dobar izbor jer se njime smanjuje vonj i problemi s muhama. Kompostirano stajsko gnojivo je odlično prirodno gnojivo za koje se može dobiti prilično dobra cijena na tržištu i ostvariti dodatan prihod na farmi. Ventilacija Ventilacija je veoma važan aspekt smještaja koza, posebno kada se radi o zatvorenom smještaju. Loša ventilacija može štetno uticati na zdravlje koza i na njihove prinose. Štetni gasovi (NH2, CO2, SO2) i prašina mogu uzrokovati disajne probleme dok ekstremne temperature mogu smanjiti produktivnost grla. Cilj ventilacije je da se osigura željena količina svježeg zraka, bez promaje, u sve dijelove kozarnika, da se temperatura održava u željenim granicama, da se održava relativna vlažnost u željenim granicama i da se održava nivo amonijaka ispod specificirane granice. Ventilacija može biti prirodna ili mehanička. Sistem prirodne ventilacije tjera zrak kroz podesive i fiksne otvore kao što su prozori i vrata. Sistemi


mehaničke ventilacije uključuju ventilatore, kontrolne uređaje i zračne dovode i/ili odvode. Dobra ventilacija bi trebala da osigura 20 m3 /sat svježeg zraka za svako grlo Protok zraka ne bi trebao biti veći od 0,5 m/s Svjetlost Kako bi se obezbijedilo dovoljno prirodne svjetlosti i dobra ventilacija prozori bi trebali da iznose 10% od ukupne podne površine. ISHRANA KOZA Koza je preživar i poput krava i ovaca ima stomak koji se sastoji od četiri dijela. Koze su energične, znatiželjne i ishrana im je raznovrsna. Prilagodljive su različitim vrstama okoliša i mogu da konzumiraju preko 90 različitih biljaka. Sastojci koje brste (drveće, lišće, grmlje, grane itd) su hranjivi i muzne koze vole tu vrstu ishrane. Međutim, važnost takvih sastojaka u smislu hranjivosti za koze u laktaciji je vjerovatno mala, posebno u situacijama kada se uzgaja prilično veliki broj koza. Kozama je potrebna energija, proteini, vitamini, minerali, vlakna (voluminozna) i voda. Do energije (kalorija) kao hranjivog sastojka se obično najteže dolazi a protein je najskuplji. Nedostaci, višak i disbalans vitamina i minerala može ograničiti prinose grla i dovesti do raznih zdravstvenih problema. Vlakna su potrebna kako bi se održala zdrava flora buraga i kako bi se spriječile probavne smetnje. Voda je najjeftiniji sastojak a često se zanemaruje u ishrani koza. Hrana za koze -Pašnjaci i brst Pašnjaci i brst su obično osnovni i najekonomičniji izvor hranjivih sastojaka posebno za mesne koze i u nekim slučajevima pašnjaci i brst su sve što je kozama potrebno kako bi zadovoljile svoje potrebe za hranom. Pašnjaci pružaju bogat izbor energije i proteina kada su u vegetativnom stanju. Međutim, takva hrana ima visok udio vlažnosti i teško je za jednu visokoproduktivnu kozu ili brzorastuće jare da pojede dovoljno trave kako bi zadovoljili svoje potrebe za hranjivim sastojcima. Kako biljke na pašnjacima sazrijevaju tako njihova palatabilnost i provarljivost opadaju pa je važno rotirati pašnjake kako bi se biljke čuvale u vegetativnom stanju. Tokom samog početka sezone ispaše, brst (drvenkaste biljke i grmlje) i korov pružaju više proteina i energije nego obični pašnjaci. Koze su prirodno brstne životinje i imaju jedinstvenu sposobnost da odabiraju biljke kada sadržavaju najviše hranjivih sastojaka. Koze koje brste imaju manje problema sa crijevnim parazitima.


-Sijeno Sijeno je primarni izvor hranjivih sastojaka za koze tokom zime ili kada nema ispaše. Sijeno varira u kvalitetu i jedini način da se sazna njegovo hranjivo svojstvo jeste da se izvrši test u laboratoriji za kontrolu stočne hrane. Sijeno daje umjerene količine proteina i energije za koze. Energija kao i sadržaj proteina u sijenu zavisi od faze u kojoj se kosi. Potrebno je pravilno osušiti sijeno i skladištiti ga kako bi sačuvalo svoj kvalitet. Leguminoze daju izvanredno sijeno i obično su mnogo bolje u odnosu na sijeno drugih kultura zbog visoke koncentracije proteina. Sijeno lucerke je najbolja leguminoza ali postoje varijacije u kvalitetu takvog sijena. Sijeno lucerke dobrog kvaliteta bi trebalo biti zelene boje, bogato listovima i da sadrži 17-20% proteina. Sijeno leguminoza lucerke i djeteline je bogatije proteinima, vitaminima i mineralima, posebno kalcijumom, nego sijeno slatkih trava. Sijeno trava obično značajno varira u kvalitetu. Ipak sijeno nekih trava može se uspješno koristiti u ishrani. Sijeno trave kao jedini izvor suhe hrane može umanjiti maksimalne prinose. Pored ispaše na pašnjacima i/ili stočne hrane koja se konzumira, cjelokupna ishrana koza bi trebala biti izbalansirana sa dobrim koncentratnim smjesama žitarica koje su obogaćene mineralima i vitaminima. Tačna količina koja je potrebna zavisi od pašnjaka i kvaliteta krme. - Silaža i sjenaža Koze se uspješno hrane silažom i sjenažom od trava ili žitarica. Međutim, posebna pažnja se mora obratiti kvalitetu jer silaža koja je pljesniva može prouzrokovati kod koza bolest listeriozu. Priplodna koza sa visokom proizvodnjom mlijeka ne može zadovoljiti svoje prehrambene potrebe samo silažom. -Koncentrati (zrnevlje) Obroke koza je potrebno dopuniti koncentratnim smjesama kako bi im se pružili hranjivi sastojici koje sama ishrana voluminoznom krmom ne može obezbijediti. Ovo se posebno odnosi na visokoproduktivna grla. Prihrana i dodaci hrani povećavaju težinu jaradi ali bi se trebali primjenjivati do granice kada to povećava prinos. Postoje dvije vrste koncentrata: Ugljiko-hidratni i proteinski Ugljiko-hidratni ili “energetski” podrazumijevaju zrnevlje žitarica: kururuza, ječma, pšenice, zobi i raži te razne nusproizvode kao što su mekinje, repini rezanci itd. Jedan od problema sa zrnevljem žitarica je da su one bogate fosforom ali imaju nizak nivo kalcijuma. Ishrana koja je bogata fosforom a siromašna kalcijumom može dovesti do stvaranja kamenja u bubregu kod uškopljenih i priplodnih jaračeva. Neadekvatan nivo kalcijuma može dovesti do mliječne groznice kod bremenitih ili koza u laktaciji. Proteinski koncentrati ili proteinski dodaci ishrani mogu biti životinjskog ili biljnog porijekla i uključuju sojinu i suncokretovu sačmu. Kvantitet proteina je važniji od kvaliteta (sadržaj amino kiselina) kod preživara jer mikroorganizmi u buragu proizvode svoje tjelesne proteine. Koze ne skladište višak


proteina; on sagorijeva kao energija ili ga eliminišu bubrezi (kao nitrogen). Kozama se ne trebaju davati listovi šljive i breskve i divlje trešnje. -Vitamini i minerali Kozama su potrebni razni minerali. Najvažniji su so, kalcijum i fosfor. Odnos između unosa kalcijuma i fosfora bi trebao da bude 2:1. Vitamini su potrebni u manjim količinama. Kozama su potrebni vitamini A, D i E dok se vitamin K i svi B vitamini proizvode u buragu. Premiks soli, vitamina i minerala po volji bi se trebala davati kozama stalno osim ukoliko premiks nije uključen u obrok sa žitaricama ili u obrok sa svim izmješanim sastojcima. Koze bi se trebale hraniti mineralima tokom kasne gestacije i laktacije. Mogu se ponuditi minerali u rasutom stanju ili mineralni blokovi. Davanje minerala i vitamina je u stvari bolje nego kada se se samo ponude, jer na taj način koze neće konzumirati dovoljnu količinu minerala u skladu sa njihopvim potrebama. Mnoge vrste zemljišta nemaju dovoljno selena tako da bi se predsmjesa trebala pojačati sa selenijumom kako bi se spriječila bolest bijelih mišića kod jaradi te reproduktivni problemi kod ženki. Dodavanje selena smjesi ili mineralnoj smjesi je bolje nego davanje injekcija selenijuma. Smatra se da koze bolje podnose bakar u ishrani u odnosu na ovce tako da se preporučuje da stočna hrana i/ili predsmjese sadrže bakar osim ukoliko se koze ne drže zajedno sa ovcama. Moguće je nabaviti peletirane dodatke ishrani koji sadrže minerale i veliku koncentraciju proteina (34 do 40%). Ovi dodaci ishrani se mogu kombinovati sa žitaricama kako bi se napravio izbalansiran koncentratan obrok. Voda Koze bi trebale imati neometan pritup čistoj i svježoj vodi u svako vrijeme. Zrela koza konzumira između 5 i 8 l vode svaki dan. Neadekvatan unos vode može uzrokovati razne zdravstvene probleme. Nadalje, unos vode i hrane treba da bude izbalansiran ISHRANA JARADI Najvažniji period za jarad je prvih nekoliko dana kada im se još nije uspostavio sistem tjelesne toplotne regulacije i dok njihov imuni sistem potpuno zavisi od antitijela iz prvog mlijeka koje se zove kolostrum. Antitijela se nalaze u vimenu koze prije nego što se ojari i jare prilikom sisanja dobiva antitijela koja se putem intestalnog zida prenose u krvotok jareta. Ovaj prelazak, ili apsorpcija, se odvija zahvaljujući specijalnim ćelijama u crijevnoj flori koje dozvoljavaju antitijelima da pređu u prvih 18 sati života. Stoga je vrlo važno da mladunče posisa mlijeko odmah nakon rođenja, najbolje u toku prvih 2 do 4 sata. Kolostrum je također bogat vitaminima A i B, proteinima i mineralima. Koncentracija proteina u kolostrumu je oko 20% u poređenju sa 3,5% kod normalnog mlijeka. Prekomjerni unos kolostruma ili drugog mlijeka kod jaradi može dovesti do lijenosti crijeva i proljeva. Višak kolostruma treba ostaviti u friţžider i kasnije hraniti jare tim mlijekom koje treba da ima temperaturu tijela. Mora se nježno postupati sa jaretom i ne treba ga siliti da siše mlijeko. Nakon nekoliko sati


izgladnjelo jare će sa zadovoljstvom piti mlijeko. Jaretu se može dati kozje mlijeko, kravlje mlijeko ili pripremljeno mlijeko u prahu jedan dan nakon uzimanja kolostruma. Pri rođenju jare teži otprilike 3 do 4 kg. Sa jaretom se treba postupati kao sa nepreživarima. Prehrana mlijekom je neophodna tokom prvih sedmica života. Da bi dobilo 1 kg na težini jare treba da posiše 7 do 10 l mlijeka. Tokom prvih 8 do 10 dana jarad treba da siše ad libidum i da ostanu zajedno sa majkom. Jarad treba da uzimaju tečnu hranu barem 5 do 6 sedmica nakon rođenja. Ukoliko postoji tržište kozjim mlijekom jarad bi se trebala hraniti mliječnom zamjenicom i obezbijediti im 1,5 l mlijeka ili mliječne zamjenice dnevno. Mala količina žitarica u vidu prihrane može se uvesti jaradi kada napune 2 do 3 sedmice starosti. Generalno, žitarice treba da sadrže oko 14 do 15% sirovih proteina sa dodatim mineralima i vitaminima. Čim jare počne jesti, burag počinje da se razvija i s vremenom će jare početi da preživa. Ovo je pokazatelj da se sve četiri komore u stomaku (burag, kapura, knjižavci i sirište) razvijaju. Kako životinja raste burag postaje najveća komora u stomaku. Čista svježa voda i blokovi soli bi trebali biti dostupni jaradi svo vrijeme a posebno nakon odbijanja od sisanja između 8 i 12 sedmice života. Jarad treba da počnu da uzima tečnost iz kanti nakon odbića. Isto tako jarad treba da počnu da jedu nešto žitarica i sijena. Dok sišu mlijeko ili mliječnu zamjenicu jarad bi trebali da dobiju od 150 do 200 grama dnevno. Težina u raznim fazama Starosna dob Težina (kg) pri rođenju 3,5-3,8 3 mjeseca 15,3-18,0 7 mjeseci 29,5-35,7 20 mjeseci 40,8-58,0 U dobi između 2 i 3 mjeseca jaradi bi trebale razviti sve ĉetiri komore i trebali bi biti spremni za odbiće i ishranu na pomenuti način.

Poslije završetka uzgojnog ciklusa(7mje seci), utovljena jarad će se prodavati. Nadzor nad zdravstvenim stanjem životinja, u toku uzgoja, će vršiti veterinarska

stanica Brčko. Pristup na farmu biće dozvoljen samo zaposlenom osoblju.


3) OPIS OSNOVNIH I POMOĆNIH SIROVINA, OSTALIH SUPSTANCI I ENERGIJE KOJA SE KORISTI ILI KOJU PROIZVODI POSTROJENJE -Sijeno i silaža Osnovni princip hranidbe zasniva se na korištenju pašnjaka tokom pašnog razdoblja i zimske hranidbe na što jeftinijoj voluminoznoj krmi (travna silaža, sijeno osrednje kvalitete, različite vrste slama, nusproizvodi iz prehrambene industrije, ….). Potrebno je napomenuti da su ukupni troškovi hranidbe koza to jeftiniji što je duže pašno razdoblje. Zato sirovinsku osnovicu proizvodnje jaradi čine travnate površine (prirodne i zasijane) uz dodatne ratarske površine potrebne za proizvodnju kukuruzne silaže, koncentrovane krme i slame. Zimski period ishrane traje u prosjeku od sredine oktobra do druge dekade aprila, a obrok je sastavljen je od pretežno voluminozne krme (travna silaža, kukuruzna silaža, sijeno, slama, nus proizvodi prehrambene industrije) i ograničenih količina koncentrata . Dnevne potrebe koza mogu se zadovoljiti s 10 – 15 kg travne silaže uz minimalnu prihranu koncentratom . Sijeno je primarni izvor hranjivih sastojaka za koze tokom zime ili kada nema ispaše. Sijeno varira u kvalitetu i jedini način da se sazna njegovo hranjivo svojstvo jeste da se izvrši test u laboratoriji za kontrolu stočne hrane. Sijeno daje umjerene količine proteina i energije za koze. -Vitamini i minerali Kozama su potrebni razni minerali. Najvažniji su so, kalcijum i fosfor. Odnos između unosa kalcijuma i fosfora bi trebao da bude 2:1. Vitamini su potrebni u manjim količinama. Kozama su potrebni vitamini A, D i E. Premiks soli, vitamina i minerala po volji bi se trebala davati kozama stalno osim ukoliko premiks nije uključen u obrok sa žitaricama ili u obrok sa svim izmješanim sastojcima. Stočna so - mineralni dodatak u ishrani Stočna so je najčešće korišćeni mineralni dodatak u ishrani domaćih životinja. To je najčešće natrijum-hlorid (NaCl) uz druge soli (magnezijum i druge). Životinjama je potreban i natrijum i hlor. Odnos između njih i prisustvo u organizmu utiču na održavanje kiselinsko-bazne ravnoteže. Reakcija 20% rastvora soli u vodi je neutralna. U prometu se nalaze razne vrste soli: - Varena stočna so je po poreklu od izvorske slane vode koja se kuvanjem uparava i gubi. U podzemnim jezerima se otopila kamena stočna so i varenjem se voda isparava i prečišćava. Najčešće se koristi za ljudsku ihranu ali se može dodavati i životinjama u obroku. - Kamena stočna so je nastala mlevenjem rude


- Morska stočna so se dobija isparavanjem morske slane vode spontano u bazenima ili kazanima ("žetva soli"). Prema obliku u prometu može da bude: - Kristalna stočna so (varena i morska) -Mljevena (kamena) so - briketirana stočna so Voda

Koze bi trebale imati neometan pritup čistoj i svježoj vodi u svako vrijeme. Zrela koza konzumira između 5 i 8 l vode svaki dan

Dnevne potrebe grla za vodom (zavisno od uzrasta, tjelesne mase, godišnjeg doba, vrste hraniva-sadržaja vode u hranivu i td.), se kreću između 3-8 l. Električna energija

Procjenjujemo da će se na farmi godišnje trošiti cca 2.000 kW/god. električne energije. Goriva i maziva za održavanje mehanizacije

Koriste se za rad mehanizacije na farmi i poljoprivrednom zemljištu. Goriva i maziva će se nabavljati na benzinskim stanicama. U okviru farme očekuje se godišnja potrošnja od cca 600 l goriva.

Preparati za dezinfekciju

Na ulazu u krug farme potrebno je izgraditi dezobarijeru minimalnih dimenzija 6mx3mx0,025m i na ulazu u farmu (komunikacioni hodnik) dimenzija 2x0,5x0,02m, Kao sredstvo za dezinfekciju koristiće se preparati na bazi hlora (rastvor kalcijum hipohlorida) i njemu slični preparati (natrijum hidroksid, hipermangan itd.). Sadržaj dezinfekcionog sredstva u dezobarijeri će se dopunjavati svakodnevno. Očekuje se godišnja potrošnja rastvora dezificijensa cca 50-90 l. 4. OPIS IZVORA EMISIJA IZ POSTROJENJA

Uticaj predmetne farme za tov junadi, na životu sredinu, može se posmatrati kroz:

- uticaj u fazi izgradnje objekta - uticaj u toku redovne eksplotacije - uticaj u vanrednim situacijama

4.1. Uticaj u fazi izgradnje objekata

U toku izgradnje objekata farme na lokaciji će biti prisutna građevinska mehanizacija (kamioni, rovokopači, sabijači terena i sl.). Ove mašine za pogon koriste


fosilna goriva (nafta, benzin). Kao rezultat rada ovih mašina i transportnih sredstava emitovaće se izduvni gasovi (CO2, CO, HCHO, SO2, čađ i dr.), međutim taj uticaj će biti ograničenog opsega i trajanja.

Prilikom izvođenja građevinskih radova moguće je zagađenje zemljišta, a time i ugrožavanja kvaliteta površinskih i podzemnih voda, raznim štetnim i opasnim tekućinama kao što su naftni derivati, motorna ulja i slično, čemu uzrok može biti nepažnja i nemar radnika ili neispravnost građevinskih mašina, vozila i opreme.

Buka na gradilištu, nastajaće usljed rada građevinske mehanizacije, a nivo buke zavisiće od režima rada i snage motora.

Za vrijeme radova nastajaće građevinski otpad (papir i plastična ambalaža,

drvene palete, građevinski šut i slično) koji se treba prikupljati i predavati nadležnoj komunalnoj službi.

S obzirom na obim građevinskih radova koji će se izvoditi na predmetnoj lokaciji i predviđenom trajanju same izgradnje, uticaj na životnu sredinu se može smatrati zanemarljivim. 4.2. Uticaj u toku redovne eksplotacije objekta Tabela: Oblici, porijeklo i mjere za smanjenje /sprečavanje mogućih zagađenja u predmetnom postrojenju

Oblici zagađenja

Mjesto nastanka zagađenja

Mjere za smanjenje/sprečavanje zagađenja

Emisija neugodnih mirisa

Ispusti, vrata i prozori na farmi

Postavljanje adsorbenasa u objekat farme.

Emisija dimnih gasova Transportna sredstva- Izduvni gasovi

Upotreba goriva manje štetnih za životnu sredinu (enviroment frendly)

Prosipanje goriva, ulja i maziva iz prevoznih sredstava ili mašina.

Manipulativne površine i interne saobraćajnice u krugu farme.

Održavanje ispravnosti prevoznih sredstava i mašina u ispravnom stanju. Uređenje (asfaltiranje/betoniranje) manipulativnih površina i internih saobrajnica

Neadekvatno odlaganje otpada

Komunalni otpad

Komunalni otpad skupljati u zatvorene kontejnere i isporučivati isti nadležnoj komunalnoj organizaciji. Opasan otpad skupljati u eko


Opasan otpad, ambalažu dezinfekcionih sredstava i lijekova koji će se koristiti za tretman životinja Stajnjak,tečna i čvrsta faza

kontejnere i predavati službi koja je nadležna za preuzimanje ovih vrsta opasnih materija ili zbrinjavati u dogovoru sa Veterinarskom stanicom Koristiti kao materijal za kompostiranje ili upotrebljavati kao organsko gnojivo.

Buka vozila Ispravnost sredstava rada(mot. vozila)

Akcidentna situacija-požar

Pojava izvora paljenja (varnica ili sl.) u krugu farme.

Održavanje ispravnosti instalacija u objektu Inst. hidranata i protivpožarnih aparata.Disciplina rada i sprovođenje svih preventivnih mjera protiv požarne zaštite. Obuka radnika iz ppz.

Uticaj predmetne farme za organizovan uzgoj koza, kada se ona izgradi i stavi u

funkciju, na životnu sredinu ogledaće se u emisiji: neprijatnih mirisa, prašine, oborinskih voda, komunalnog otpada i stajnjaka.

Naprijatni mirisi se javljaju kao posljedica fiziološkog mirisa životinje i mirisa

koji su produkt razgradnje organskih materija (fekalije). Objekat predmetne farme provjetravaće se prirodnim putem, preko prozora i

vrata.

Prema tehnologiji uzgoja koza, planirano je da bude : Pod manipulativnog hodnika betonski a pod u boksovima drveni od letvica na podnjačama. Podnjače su iznad prostora za stajnjak koji je predviđen visine 50cm. Stajnjak pada na zemljani nabijeni pod, koji je u nagibu od 0,5%, prema kanalima za osoku, a visina naboja je oko 20cm. Ispod ovog sloja planirana je folija koja se postavlja ispod i uzvraća uz temeljne zidove i kanal da tečni dio stajnjaka ne bi prodro u tlo i zagadio. Ovu zemlju potrebno je mijenjati prema tehnološkom procesu kako je predviđeno. To znači da će se čvrsta faza stajnjaka nalaziti ispod drveni rešetki na kojima borave koze(tor1,tor2,tor3), a kroz koje stajnjak propada. Zapremina prostora planiranog za stajnjak je 336m2x0,5m=168m3 U tom prostoru doći će do ocjeđivanja osoke koja će kanalima biti odvedena do osočne jame. Dio osoke sigurno će primiti i zemljani nabijeni pod.procurivanje kroz zemljani pod spriječeno je folijom. Osočna jama ima dva šahta za vađenje osoke, preko kojih je moguće crpiti osoku.


Čišćenje čvrste faze stajnjaka vrši se ručnim izbacivanjem iz objekta direktno na kamion i izvoženje na poljoprivredne parcele na kojima je planirano zaoravanje. Znači stajnjak se ne skladišti na parceli i neće izazvati zagađenja zemlje i vode. Potrebno je napraviti plan izvlačenja čvrste i tečne faze stajnjaka, s obzirom na doba godine, vremenske prilike, planirani trenutni broj grla, da bi zaoravanje bilo izvedeno pravilno i korisno. Preporuka je da se stajnjak (čvrsti i tečni) na njivama može primenjivati samo u vegetacijskom periodu i u količinama koje obezbeđuju da ukupan iznos azota primenjen putem stajnjaka na zemljištu ne sme prekoračiti 170 kg/ha godišnje. (direktiva EU)

Prašina u objektu farme javljaće se kao produkt fizioloških aktivnosti životinja i

prilikom unošenja hrane(sijeno) Negativan uticaj prašine na ljude može se odraziti kroz pojavu kijavice, bronhitisa i alergija.

Međutim problem kod pojave prašine u ovom tipu objekata nije vezan za

koncentraciju već za mogućnost prenošenja infektivnih mikroorganizama koji se vežu za aerosole prašine.

Kao posljedica infekcije životinja javljaju se bolesti, a neke od njih su opasne i za

ljudsko zdravlje. U slučaju pojave bolesti i uginuća koza neophodno je taj događaj prijaviti nadležnoj veterinarskoj službi radi pružanja odgovarajuće veterinarske pomoći ili eventualnog utvrđivanja uzroka uginuća i neškodljivog uklanjanja leša.

Oborinske vode koje budu dospijevale na krovne površine objekata farme, kada

se isti izgradi, obzirom da se smatraju čistim, prikupljat će se olucima i direktno ispuštati u prirodni recipijent.

U okviru farme, vanjske manipulativne površine biće nasute kameno tucanikom

i izvaljane. Potrebno je posebno obratiti pažnju da transportna sredstva ne zapljaju te površine, jer nije moguće čišćenje. Količine oborinskih voda koje dolaze sa krova ili manipulativnih površina, zavise od atmosferskih prilika.

Komunalni otpad treba sakupljati i odlagati u kontejnere, te predavati nadležnoj

komunalnoj službi. Ambalažu dezinfekcionih sredstava i lijekova koji će se koristiti za tretman

životinja, treba sakupljati i odlagati u kontejnere, te razdvojeno predavati nadležnoj komunalnoj službi ako ima dozvolu za neopasno uklanjanje ili zbrinjavati u dogovoru sa Veterinarskom službom.

Nije planiran boravak radnika . Postaviti jedan pokretni WC.


4.3. Uticaj u vanrednim situacijama U toku eksploatacije objekta neophodno je vršiti redovnu kontrolu ispravnosti i

sigurnosti elektro i gromobranskih instalacija, sistema za vodosnabdjevanje od strane ovlaštene organizacije, što ima za cilj sprečavanje pojave nesretnih slučajeva (strujni udari, atmosferska električna pražnjenja, poplave itd.).

Normalni uslovi korištenja industrijsko-proizvodnih objekata kriju u sebi stalnu potencijalnu opasnost od izbijanja požara.

Obaveza Investitora je da preduzme opsežne preventivne mjere zaštite od požara prema važećim standardima i obezbedi potrebna sredstva za početno gašenje ( protivpožarni aparati, hidrantska mreža), odnosno brzu lokalizaciju požara, te obučavanje radnika za stručno i bezbjedno rukovanje uređajima i sredstvima za gašenje odnosno lokalizaciju požara.

Cjelokupnu električnu instalaciju u fazi eksploatacije mora redovno – periodično

pregledati ovlašćena institucija, čime će se potvrditi da je instalacija urađena u skladu sa važećim propisima, pa kao takva ne može ni predstavljati opasnost po okolinu.

Ekološka nezgoda ili nesreća se može dogoditi ukoliko dođe do prodiranje

organskog đubriva u zemljište, usljed čega može doći do zagađenja zemljišta, površinskih i podzemnih voda.

U tom slučaju moraju se hitno preduzeti mjere saniranja mjesta na kojem dolazi

do isticanja organskog đubriva Obzirom na djelatnost neophodno je, da se obezbjede odgovarajući veterinarsko-

sanitarni uslovi, kako bi se otklonile mogućnosti kontaminacije. Jedan od osnovnih principa zaštite od neželjenih pojava u toku rada farme je

pravovremena primjena profilaktičkih mjera zaštite od pojave zaraznih bolesti, kao i eventualni prenos infekta iz farme u okolinu.

Osnovne mjere zaštite od pojava zaraza je adekvatna primjena zoohigijenskih mjera zaštite, medicinske sanitacije i veterinarskog nadzora nad zdravljem životinja. 5. OPIS STANJA LOKACIJE NA KOJOJ SE NALAZI POSTROJENJE 5. 1. Mikro lokacija

Objekat –farma za organizovan uzgoj koza, planiran je da se gradi na parceli koja se nalazi u naselju Donji Zoviki, označene kao k.č.br. 383, KO Donji Zovik.

Prilaz objektu omogućen je sa postojećeg puta u naselju. Planirani objekat je lociran tako da se najbliži stambeni objekat nalazi dalje

od 50m.


SITUACIJA KOMPLEKSA FARME ZA UZGOJ TOVNE JUNADI

- - - - - - - - radijus r=50m, rastojanje od najbližih stambenih objekata


Kopija katastarskog plana-grafički izvod


5. 2. Makro lokacija

Brčko Distrikt se nalazi na desnoj obali rijeke Save i zauzima površinu od 493,3 km2, što predstavlja manje od 1% ukupne površine Bosne i Hercegovine (51.129 km2). Površina centralnog gradskog područja je 183 km2. Brčko Distrikt je formiran na cjelokupnoj teritoriji nekadašnje Opštine Brčko. Prema unutrašnjim administrativnim granicama u Bosni i Hercegovini, Brčko Distrikt graniči sa više opština Republike Srpske i sa dva od deset kantona Federacije Bosne i Hercegovine, Tuzlanskim kantonom na jugozapadu i Posavskom županijom na sjeverozapadu. Smješteno u Posavini, Brčko se nalazi u prilično niskoj riječnoj dolini koja čini dio bazena rijeka Save, Brke i Velike Tinje. Nadmorska visina se, zavisno od terase koju formiraju rijeke, kreće od 85 m do 200 m (85%). Jedini izuzetak su sjeverni obronci planine Majevice u južnom dijelu Distrikta sa nadmorskom visinom od 200-400 m.

Geoekonomski posmatrano, Brčko Distrikt je značajno čvorište ključnih

prometnica u pravcima istok-zapad i sjever-jug i rijedak je multimodalni transportni čvor (ceste, plovna rijeka, željeznica) u BiH. Brčko predstavlja: izlaz u Hrvatsku i centralnu Evropu i prilaz do rijeke Save i dalje Dunavom do zapadne i Istočne Evrope. Stoga prostorni položaj Brčkog determinira povezanost njegovog šireg zaleđa i gravitacionog područja sa ostalim regijama u centralnoj i Istocnoj Europi.

Prirodni uslovi i resursi kao element podspješivanja ekonomskog razvoja

predstavljaju ograničenje u budučem razvoju Brčko Distrikta, osim vodnog puta i eventualno poljoprivrednog zemljišta. Brčko Distrikt ne raspolaže poznatim ležištima mineralnih sirovina. U blizini graničnih područja na opštini Srebrenik (dolina rijeke Tinje) obavljana su ispitivanja eventualnih nalazišta nafte, ali ne postoje konkretni rezultati vezani za Brčko Distrikt. Postoje jedino nalazišta gline za ciglarsku industriju, mada do sada utvrđena ležišta ne daju posebne šanse za razvoj većih kapaciteta.

Obzirom da se širi pojas (granični dijelovi nekadašnje Panonske nizije) smatra područjem bogatim geotermalnim vodama neophodno je izvršiti ispitivanja i utvrditi eventualne mogućnosti.

Karta područja Brčko Distrikta


5.2.1. Geomorfologija i geološka građa

Područje se odlikuje složenom geomorfološkom građom koja je u direktnoj vezi sa litološkim sastavom i tektonskom evolucijom terena. Obzirom na značajne tektonske pokrete u bliskoj geološkoj prošlosti, reljef nosi u značajnoj mjeri inicijalna tektonska obilježja i u osnovi je mlad, sa aktivnim morfogenetskim procesima na većem dijelu terena.

Na osnovu geneze izdvojeni su sledeći tipovi reljefa:

• Fluvio-akumulacioni;

• Fluvio-erozioni;

• Eroziono-denudacioni i

• Karstno-erozioni

Fluvio-akumulacioni reljef Karakterističan je za šamačko-brčansku Posavinu (Bosanska Posavina), Semberiju i gornje Sprečko polje a duž većih tokova zalazi u brdsko-planinsko područje. To su uglavnom aluvijalne ravni rijeka Save, Bosne i Spreče a blago su nagnute prema tokovima. U njima, naročito u šamačkoj Posavini i dijelovima Semberije, česte su manje depresije koje predstavljaju napuštena riječna korita. Dolinu rijeke Bosne karakterišu naizmjenična suženja i proširenja. Proširenja su vezana za terene od dijabaz-rožnačke formacije i tercijarnih klastičnih stijena, a suženja za karbonatne i magmatske stijene. Fluvio-erozioni reljef Karakterističan je za terene izgrađene od tercijarnih sedimenata na Majevici, Trebovcu, Vučjaku i obodu Sprečkog polja. Ovaj tip reljef nastao je erozijom brojnih tokova. Karakterišu ga složeni morfometrijski odnosi. Pozitivna tektonska kretanja, fizičko-mehanička svojstva stijena i hidrogeološke odlike pogoduju razvoju fluvijalno-denudacionih procesa. Usled ovih procesa stvara se nesklad između ugla nagiba padina i fizičko-mehaničkih svojstava geoloških sredina, pa zbog toga često dolazi do gravitacionog kretanja na dolinskim stranama rijeka. Ovi gravitacioni procesi daju posebna obilježja morfološkoj građi padina i predstavljaju značajan morfogenetski faktor. Eroziono-denudacioni reljef Razvijen je na južnom dijelu terena, kojeg izgrađuju pretežno starije stijene različitih fizičko-mehaničkih svojstava, usled čega ima složenu morfološku građu. Dijelovi terena izgrađeni od čvrstih magmatskih i metamorfnih stijena odlikuju se


manjom razuđenošću reljefa, sa širokim razvođima i nepravilnim rasporedom duboko urezane hidrografske mreže. Karstno-erozioni reljef Karstno-erozioni reljef karakterističan je za manje dijelove terena izgrađene od karbonatnih stijena. 5.2.2. Pedološke karakteristike

Reljefno se područje opštine može podijeliti na dva dijela:

1. Gornji, jugozapadni, terasni (iznad 100 m nadmorske visine) 2. Donji, sjeveroistočni, ravničarski (ispod 100 m nadmorske visine)

Terasno područje karakterišu rasprostranjene diluvijalne gline, a takođe i ravničarsko, ali pomiješane aluvijalnim sedimentima koje je teško razlučiti. Ovakva zemljišta su teškog mehaničkog sastava, zbijena i slabo propusna za vodu pa stvaraju zemljište sa plitkim fiziološkim profilom i lošim fizičkim svojstvima. Na terasnom području prevladavaju i terasne prahulje, a na njenim padinama prema dolinama rijeka i potoka, obrončane prahulje. U samim dolinama Briježnice i Lomnice postoje manje površine livadskih sivo - smeđih degradiranih zemljišta, kao i neznatne površine mineralno močvarnih.

Uslovi reljefa, veći broj brdskih potoka i rječica, kao i blizina rijeke Save, uslovljavali su vijekovima poplave na ovom području. Poplave su redovno nanosile velike direktne štete usjevima i objektima, a odražavale su se štetno i na zdravlje ljudi i stoke. Zbog toga je narod sam preduzimao sve što je bilo u njegovoj moći da se voda odvede, te da se barovita zemljišta isuše.

5.2.3. Hidrološke karakteristike Osnovna hidrografska karakteristika Brčko Distrikta je rijeka Sava. Osim ove

rijeke na ovom području se nalazi i veći niz manjih rijeka, kanala i drugih vodotokova: Tinja, Brka, Lomnica, Rašljanska rijeka, Štrepačka rijeka, Zovičica i Lukavac. Izvorišta ovih vodotokova se nalaze uglavnom na području planine Majevice. U kompleksu podzemnih voda nalaze se velike rezerve za snabdijevanje stanovništva i privrede. Na obroncima Majevice postoje istraženi i potvrđeni izvori pitke vode. U početnim bušenjima je utvrđen kapacitet izvora od 185-200 litara u sekundi, što je u granicama evropskih standarda. Posebno važno je da se radi o vodi visokog kvaliteta, ali se sa sigurnošcu ne može potvrditi kontinuiranost kapaciteta.


5.2.4. Klimatske karakteristike Područje Brčko Distrikta BiH se nalazi na nadmorskoj visini od prosječno 96 m,

pripada sjevernom, ravničarskom pojasu Bosne i Hercegovine koji prati desnu obalu rijeke Save, sa umjereno kontinentalnom klimom. Karakteristike ovakve klime su velika kolebanja temperature u toku godine; od mogućih 400C ljeti, do ekstremno niskih temperatura zimi koje dostižu i do (–35) 0C. Prosječna godišnja temperatura je iznad 100 C, a januar/siječanj je najhladniji mjesec sa prosjekom (–1) 0C do (–2) 0C. Najtopliji je juli/srpanj čija je prosječna temperatura u intervalu 20 ÷ 22 0C. Izmjerena ekstremna temperatura zraka je (-20,5) 0C, a u građevinskoj operativi se manipulira sa računskom vrijednosti temperatura zraka od (-18) 0C. Padavine su neravnomjerne u toku godine, ukupno 700 ÷ 800 mm, a najveće su u junu/lipnju, dok snijeg traje 1,0 ÷ 1,5 mjesec. Vjetrovitost je slaba, odnosno dominira slab sjeverac. Ovakvi klimatski uslovi, naročito slaba vjetrovitost, povoljni su faktori za sprečavanje imisija štetnih polutanata u prizemnim slojevima atmosfere. To posebno povoljno utiče na sprječavanje nakupljanja štetnih izduvnih plinova i čvrstih čestica iz individualnih ložišta i od sve brojnijih motornih vozila u saobraćaju. 5.2.5. Seizmološke karakteristike

Teritorija Bosne i Hercegovine predstavlja jedan od seizmički najaktivnijih dijelova Balkanskog poluaostrva, koji ulazi u sastav sredozemno-trans-azijskog seizmičkog pojasa. Prema raspoloživim podacima na području Bosne i Hercegovine, u prošlosti se dogodilo više razornih zemljotresa iz lokalnih žarišnih zona Magnitude M ≥ 5,0; Intenziteta u epicentru Io ≥ 7° MCS skale.

Seizmološka karta BiH

Distrikt Brčko spada u područja srednje seizmološke aktivnosti u BiH.


5.2.6. Flora i fauna Od 49.300 ha prostora, poljoprivredno zemljište čini 34.990 ha. Prosjek obradivog zemljišta po glavi stanovnika je 0,25 ha. 53% od ukupnih poljoprivrednih površina (18.635 ha) ili 37,8% od ukupne površine čini zemljište višeg kvaliteta, pogodno za intenzivnu proizvodnju. To zemljište je smješteno uz obalu rijeke Save i u jugozapadnom dijelu Brčko Distrikta. Međutim, daljim infrastrukturnim, posebno transportnim, zahvatima, kao što su izgradnja cestovne obilaznice, izgradnja pružne veze istok-zapad, procijenjene poljoprivredne površine biće dodatno iscjepkane čime će biti umanjena njihova upotrebljivost.

Na području Brčko Distrikta BiH površine pod šumom zahvataju 11.247 ha što

čini 32,6% ukupne teritorije. Od ukupne šumske površine državne šume pokrivaju 2.972 ha ili 26,4% teritorija, dok šume u privatnoj svojini pokrivaju 8.275 ha ili 73,6% površina. Navedene površine pod šumama obuhvataju različite tipove od kojih treba izdvojiti šume hrasta (u ravničarskim predjelima i dolinama rijeka),bukove šume (u nižem gorskom pojasu) i šume jele i smrče (na vrhovima planine Majevice). Kao posljedica ratnih šteta došlo je do znatne redukcije šumskog fonda, odnosno zalihe drvne mase u državnim šumama, u odnosu na predratno stanje. Procjenju je se da su navedene zalihe drvne mase u državnim šumama na području Brčko Distrikta umanjene za 50%. Stoga se može zaključiti da su šumski potencijali Brčko Distrikta veoma siromašni. Samo jedan dio šumskog fonda je u kompleksu i to u brdskom podrcju na jugu Brčko Distrikta, dok su ostalo male šumske enklave u ravničarskom dijelu.

Analizirani prostor je slabo naseljen životinjskim vrstama. Nisu uočeni značajni potencijali koji bi zahtjevali zaštitu predmetnog lokaliteta u ovom pogledu. 5.2.7. Naseljenost i koncentracija stanovništva

Na osnovu popisa stanovništa 1991. god. na teritoriji opštine Brčko živjelo je 38.771 stanovnika. Sada je to znatno veći broj.

Prema službenim rezultatima Agencije za statistiku BiH, a na osnovu popisa stanovništva iz 2013. godine, Brčko Distrikt BiH ima 83.516 stanovnika, od toga 41.250 su muškarci a 42.266, žene.

Etnička stuktura stanovništva je sljedeća:

Bošnjaci - 17.411 (42,36%)

Srbi - 14.861 (34,58%)

Hrvati - 8.859 (20,66%)

Ostali - 682 (1,65%),

Ne izjašnjava se - 309 (0,63%),

Bez odgovora - 51 (0,12%)


5.2.8. Kulturno-istorijski spomenici

Na predmetnoj lokaciji, a ni u njenoj blizini nema zaštićenih kulturno-istorijskih spomenika. Takođe u blizini postrojenja ne nalazi se bilo kakvo arheološko nalazište ili slično osjetljivo područje. 6. OPIS PRIRODE I KOLIČINE PREDVIĐENIH EMISIJA IZ POSTROJENJA U SVE DIJELOVE ŽIVOTNE SREDINE KAO I INDENTIFIKACIJA ZNAČAJNIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU 6.1. Uticaj postrojenja (farme) na vazduh

Uticaj farmeza organizovan uzgoj koza na kvalitet vazduha u okolini ispoljavaće se kroz pojavu neugodnih mirisa.

U praksi miris se ne može izmjeriti mjerno-tehničkim uređajima, nego se samo

određuju koncentracije pojedinih materija u određenoj mješavini mirisa. Mirisnim materijama mogu se ocijeniti neka njihova svojstva, i ako su te ocjene vrlo subjektivne. Jedna od tih osobina je intenzitet mirisa koji se izražava u jedinicama mirisa. Jedinica mirisa je broj istog volumena vazduha bez mirisa koji je potreban da se jedan uzorak mirisa razrijedi do izvorne koncentracije. Pojam izvorne koncentracije podrazumijeva onu koncentraciju mirisa koju osjeća 50 % testiranih osoba. Intenzitet mirisa označava se kao: vrlo jak, jak, uočljiv, slab i vrlo slab. Ljestvica određivanja intenziteta mirisa ograničena je mogućnostima ocjenjivača (čovjeka).

Prema definiciji Međunarodne organizacije za standardizaciju ISO vazduh je

zagađen ako sadrži materije koje potiču od ljudske aktivnosti ili prirodnih procesa, u takvoj koncentraciji, trajanju i uslovima da može narušiti kvalitet življenja, zdravlje i dobrobit ljudi i okoline. Prema tome, vazduh opterećen mirisom koji potiče iz farme za organizovan uzgoj koza, zagađuje okolinu i može narušiti kvalite življenja i zdravlja ljudi.

Nosači mirisa se nazivaju osmogeni i oni se stvaraju biohemijskim procesima fermentacije, a oslobađaju se fizikalnim postupcima isplinjavanja i difuzije u atmosferu.

U stvaranju mirisa na farmi aktivni su mikroorganizmi koji se nalaze u ekskrementima životinja. U tom procesu mogu nastati sledeće gasne materija sa mirisom: jedinjenja ugljenika (amonijak, amini, skatol), jedinjenja sumpora (sumporvodonik, merkaptani), ugljevodonici i druga jedinjenja (organske kiseline).

Gasovi koji nastaju biološkom fermentacijom u anaerobnim uslovima, metan i

ugljen dioksid, su bez mirisa, a u manjim količinama nastaje i amonijak koji ima


karakterističan neprijatan miris. U strukturi mirisa učestvuju i jedinjenja sa najmanjim udjelom koncentracije u emitovanim gasovima, a to su skatol, isparljivi enzimi, organske kiseline i sulfidi.

Na smjer i brzinu rasprostiranja mirisa najviše utiče smjer vjetra, njegova brzina

i vrtloženje. Posebno je značajno stvaranje vrtloga u atmosferi zbog termodinamičkih uticaja (gradijentu temperature) koji uzrokuje vertikalno strujanje vazduha, zatim izmjena dana i noći i godišnjih doba.

Takođe je važna topografija terena i prirodne prepreke (šume, uzvišenja i sl.). Mjesto nastajanja neugodnih mirisa u okolni vazduh iz predmetne farme za

organizovan uzgoj koza, nakon njene izgradnje i puštanja u rad, biće vrata i prozori na objektu, kao i ispusti za koze.

Emisija gasova (CO2, CO, HCHO, SO2, čađi i dr.) nastalih sagorjevanjem

pogonskih goriva (nafta, benzin) u transportnim sredstvima doprinosi narušavanju kvaliteta vazduha.

Pogonska goriva (benzin, nafta) su po svom hemijskom sastavu ugljovodonici. Sa stanovišta aerozagađenja pod pojmom ugljevodonika podrazumjevaju se oni

organski spojevi koji se mogu pojaviti u gasovitoj fazi u vazduhu. To su uglavnom spojevi koji u svom molekulu imaju do 12 C atoma. Ugljevodonici u atmosferi ulaze u hemijske reakcije, a kao rezultat nastaju sekundarni polutanti i reakcioni intermedijari koji igraju značajnu ulogu kao aerozagađivači. Pomenuti produkti učestvuju u fotolitičkom ciklusu, reagujući sa kiseonikom ili ozonom pri čemu nastaju slobodni radikali. Brzina eliminisanja emitovanih ugljovodonika iz atmosfere zavisi od vrste ugljovodonika i stepena njegove aktivnosti. Na ovo prvenstveno utiče solarna radijacija i ostali polutanti koji učestvuju u fotolitičkom ciklusu.

Obzirom da je saobraćajni promet u krugu farme mali, negativan uticaj po ovoj

osnovi se može smatrati zanemarljivo malim.

Nulta mjerenje parametara pokazatelja kvaliteta životne sredine za potrebe izrade ovog Zahtjeva za izdavanje ekološke dozvole, izvedena su na lokaciji predviđenoj za izgradnju farme za organizovani uzgoj koza, Investitora Vidana Zečevića , a vršena su 4.7.2019. godine.

U krugu oko objekta hladnjače izvršeno je mjerenje kvaliteta ambijentalnog vazduha

izvršeno je uređajem Ibrid MX6, a mjerenje ULČ pomoću uređaj CEM DT9800.


Tabela. Pregled graničnih i izmjerenih vrijednosti kvaliteta vazduha na lokaciji

Testirani parametar

Mjerno mjesto

br. 1

Mjerno mjesto

br. 2

Dozvoljene vrijednosti po Pravilniku

(µg/m3)

SO2 17 16 350

NO2 13 17 200

CO 117 107 10000

PM10

0,7

0,2

50 μg/m3

Komentar rezultat mjerenja

Na osnovu dobijenih rezultata u tabeli možemo zaključiti da se koncentracija izmjerenih parametara kvaliteta vazduha na predmetnoj lokaciji nalazi ispod maksimalnih graničnih vrijednosti koje su propisane Pravilnikom o monitoringu kvaliteta vazduha (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, broj 32/06)

Investitor ostaje u obavezi da nakon izgradnje i puštanja u rad farme organizuje mjerenje sadržaja amonijaka (NH3) u vazduhu.

U periodu eksploatacije farme mjerenje parametara pokazatelja kvaliteta vazduha

trebaju se vršiti jedan put u tri godine.

6.2. Uticaj postrojenja (farme) na vode - Otpadne vode - Atmosferske vode

U toku rada farma za organizovan uzgoj koza, na kvalitet površinskih i podzemnih voda može uticati u negativnom smislu u slučaju procurivanja fekalnih voda iz osočne jame za vrijeme privremenog odlaganja osoke.

Osoka će se cijediti iz stajnjaka koji propada kroz drveni rešetkasti pod, na zemljani pod ispod koga se nalazi zaštitna folija. Osoka će se nepropusnim kanalima odvoditi iz objekta do nepropusne osočne jame. Taj sistem odvođenja osoke treba da bude zatvoren i nepropusan i da ne utiče na vode u prirodi.


Tehnološka otpadna voda koja nastaje u procesu čišćenja objekta, koji se čisti vodom pod pritiskom je u relativno malim količinama pa je predmetnu vodu nepotrebno prečišćavati nego se i ona uvodi u jamu osokaru.

Sanitarno fekalne otpadne vode zbrinjavaju se postavljanjem pokretnog toaleta (jedan radnik povremeno radi na farmi).

Oborinske vode (kiša, snijeg) koje budu dospijevale na krovne površine objekta farme, obzirom da se smatraju uslovno čistim mogu se direktno odvoditi u prirodni recipijent.

Oborinske vode koje budu sapirale manipulativne površine(putnu komunikaciju unutar posjeda),takođe će odlaziti u prirodni recipijent, s obzirom da se radi o malim površinama koje će u slučaju zaprljanja(procurenja ulja i maziva iz transportnih sredstava ) biti očišćene korištenjem odgovarajućih apsorbenasa, a oni kao opasan otpad biti predate Ovlaštenoj organizaciji za zbrinjavanje opasnog otpada, 6.3. Uticaj postrojenja (farme) na zemljište

Uticaj postrojenja na Zemljište ogledaće se kroz nastajanje i zbrinjavanje otpada.

Nakon puštanja u rad na farmi će nastajati sledeće vrste otpada: Organski otpad (životinjske fekalije) (02 01 06)1 Tijela uginulih životinja (18 01 03*-opasan otpad) 1 Ostaci lijekova i sredstava za dezinfekciju i njihova ambalaža (15 01 10*-

opasan otpad) 1 Komunalni otpad (20 03) 1

1 Klasifikacione šifre otpada prema Pravilniku o kategorijama otpada sa listama (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, br. 32/06)

Organski otpad koji nastaje u procesu uzgoja koza je stajnjak, koji se razdvaja

na tečnu i čvrstu fazu. Količine fekalija koje životinje izluče tokom dana variraju, zavisno od broja

grla, starosti koza (odrasle koze, jarad), tjelesne mase, vrste i kvaliteta hrane, načina ishrane i napajanja, zdravstvenog stanja grla i sl.

Osočna jama ima dva šahta za vađenje osoke, preko kojih je moguće crpiti osoku. Čišćenje čvrste faze stajnjaka vrši se ručnim izbacivanjem iz objekta direktno na kamion i izvoženje na poljoprivredne parcele na kojima je planirano zaoravanje.


Znači stajnjak se ne skladišti na parceli i neće izazvati zagađenja zemlje i vode. Potrebno je napraviti plan izvlačenja čvrste i tečne faze stajnjaka, s obzirom na doba godine, vremenske prilike, planirani trenutni broj grla, da bi zaoravanje bilo izvedeno pravilno i korisno. Preporuka je da se stajnjak (čvrsti i tečni) na njivama može primenjivati samo u vegetacijskom periodu i u količinama koje obezbeđuju da ukupan iznos azota primenjen putem stajnjaka na zemljištu ne sme prekoračiti 170 kg/ha godišnje. (direktiva EU)

Životinje na farmi iz različitih razloga, a pretežno usljed lošeg zdravstvenog stanja mogu uginuti. Obzirom da tijela uginulih junaca mogu biti izvor zaraze za druge životinje, pa i ljude, ona se moraju uklanjati sa farme na način bezbjedan za okruženje.

Zbrinjavanje uginulih životinja vrši se u dogovoru sa Veterinarskom stanicom. Otpad od ambalaža dezinficirajućih sredstava i lijekova koji će se standardno

primjenjivati u toku uzgoja imaju status opasnog otpada. U budućem radu farme pomenuti otpad treba sakupljati zasebno u nepropusne posude i predavati preduzeću ovlaštenom za prihvat i tretiranje ove vrste otpada. O zbrinjavanju opasnog otpada moraju postojati ugovori sa ovlaštenim organizacijama I o tome se mora voditi evidencija. Investitor je dužan izraditi Plan upravljanja otpadom. 6.4. Buka

Nivo buke u okviru lokacije na kojoj se planira izgradnja predmetne farme utvrđen je mjerenjem. Mjerenje izvršeno 4.7.2019.

Za mjerenje buke korišten je instrument Lutron SL - 4012, Sound level meter

Slika br.6. Lutron SL - 4012, Sound Level Meter


Tabela. Nivo izmjerene buke

*vršni nivo

Prema Pravilniku o dozvoljenim granicama inteziteta zvuka i šuma ("Sl.list SR BiH", br.46/89) i to prema članu 4. istog Pravilnika, mjerenja su urađena na visini 1,70 m od nivoa terena, na udaljenosti najmanje 3 m, od prepreka koje reflektuju buku. Tabela. Najviši dozvoljeni nivoi spoljašne buke

Područje (zona)

Namjena područja Ekvivalentni nivoi(Leq)

Vršni nivoi

dan noć L10 L1 I bolničko, liječilišno 45 40 55 60 II turističko, rekreaciono, oporavišno 50 40 60 65

III čisto stambeno, vaspitno-obrazovne i zdravstvene institucije, javne zelene i rekreacione površine

55 45 65 70

IV trgovačko, poslovno stambeno i stambeno uz saobraćajne koridore, skladišta bez teškog transporta

60 50 70 75

V poslovno, upravno, trgovačko, zanatsko, servisno (komunalni servis)

65 60 75 80

VI industrijsko, skladišno, serviosno i saobraćajno područje bez stanova

70 70 80 85

Rezultati mjerenja su pokazali da je nivo buke manji od maksimalno dozvoljene

emisije buke u životnu sredinu propisane Pravilnikom o dozvoljenim granicama intenziteta zvuka i šuma (''Službeni list SR BiH'', broj 46/89).

Mjerenje buke sprovoditi jedan put u toku tri godine.

Testirani parametar

Mjerno mjesto

br.1

Mjerno mjesto

br.2

Dozvoljene vrijednosti

po Pravilniku

Buka

dB (A)

42

38

80* dB (A)


Skica mjernih mjesta na lokaciji farme


7. OPIS PREDLOŽENIH MJERA, TEHNOLOGIJA I DRUGIH TEHNIKA ZA SPREČAVANJE, ILI UKOLIKO TO NIJE MOGUĆE, ZA SMANJENJE

EMISIJA IZ POSTROJENJA

Na osnovu procjene ugroženosti zemljišta, vazduha i voda imajući u vidu lokaciju, namjenu objekta i karakteristike uzgoja, predlažemo mjere zaštite prirodne sredine. 7.1. Zaštita vazduha

Fiziološki ekskrementi (urin i feces) su izvor amonijaka i neprijatnih mirisa.

Intenzitet neprijatnog mirisa u objektu farme može se smanjiti posipanjem po podu zeolitskog preparata, koji snižava koncentraciju CO2 i djelimično neutrališe neugodne mirise.

Obodom parcele, na kojoj će se farma izgraditi, potrebno je zasaditi drvored, što

će dodatno doprinjeti poboljšanju kvaliteta vazduha. Nultim mjerenje parametara pokazatelja kvaliteta vazduha SO2, NO2, CO i ULČ

utvrđeno je da se izmjerene vrijednosti nalaze u okviru graničnih vrijednosti koje su propisane Pravilnikom o monitoringu kvaliteta vazduha (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, broj 32/06)

Investitor ostaje u obavezi da nakon izgradnje i puštanja u rad farme organizuje mjerenje sadržaja amonijaka (NH3) u vazduhu.

U toku daljeg rada farme, mjerenje kvaliteta vazduha, treba se sprovoditi jedan puta u toku godine . 7.2. Zaštita voda Zaštita voda od negativnih uticaja sa farme biće riješena izgradnjom jame

Iz čvrstog stajnjaka, koji propada kroz rešetke drvenog poda, doći će do ocjeđivanja fekalnih voda koje će preko kanala biti uvedene u jamu osokaru.

Tehnološka otpadna voda koja nastaje u procesu čišćenja objekta, koji se čisti vodom pod pritiskom je u relativno malim količinama pa je predmetnu vodu nepotrebno prečišćavati nego se i ona uvodi u jamu osokaru.

Sanitarno-komunalne vode biće zbrinute postavljanjem pokretnog toaleta. Oborinske vode koje budu dospijevale na krovne površine objekata farme mogu

se sistemom oluka odvoditi do krajnjeg recipjenta i ispustati u isti, obzirom da se smatraju uslovno čistim.


Oborinske vode koje budu sapirale manipulativne površine(putnu komunikaciju unutar posjeda) učiniti čistim održavanjem. 7.3. Zaštita zemljišta

Organski otpad (fekalije i prostirka) koje nastaju usljed fizioloških aktivnosti životinja u Katalogu otpada (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, br. 32/06) je označen šifrom 02 01 06. Ovaj otpad će investitor čistiti iz objekta prema potrebi i odvoziti na poloprivredne parcele. Prikupljeni stajnjak investitor će koristiti kao organsko đubrivo.

Obzirom da u toku uzgoja koza može doći od uginuća grla (usljed oboljenja i sl.)

i da tijela uginulih životinja mogu biti izvor infekcije za druge životinje, pa čak i za ljude (zoonoze), u Katalogu otpada (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, br. 32/06) ovi ostaci su klasifikovani pod šifrom 18 01 03 i označeni su kao opasni otpad.

Zbrinjavanje vršiti isključivo uz dogovor sa Veterinarskom službom ili uklanjanje uginulih životinja treba da obavlja institucija ovlaštena za tu

djelatnost prema ugovoru sa investitorom. Zabranjeno je osnivanje stočnog groblja u krugu farme ili izvan nje.

Komunalni otpad koji bude nastajao u okviru predmetne farme treba sakupljati i

odlagati u kontejner, a potom predavati nadležnoj komunalnoj službi. Ambalaža od lijekova, koji će se koristiti za tretman životinja i dezinfikacionih

sredstava, u Katalogu otpada (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, br. 32/06) su klasifikovani pod šifrom 15 01 10 i imaju status opasnog otpada. U budućem radu farme, ovaj otpad potrebno je sakupljati odvojeno u nepropusne posude i predavati organizaciji ovlaštenoj za tretiranje opasnog otpada, sa kojom treba sklopiti odgovarajući ugovor. 7.4. Zaštita od buke

Bilo koji izvor buke u objeku farme i u blizini, ne smije biti stalan niti iznenadan i ne smije prolaziti najviši dopušteni nivo (80 dB). Iznenadni i visoki tonovi izazivaju uznemirenost životinja što štetno utiče na njihov rast (tov). 7.5. Ostale mjere zaštite

Kako bi se okolina farme, zaposleni radnici i same životinje zaštitili od pojave bolesti potrebno je strogo provoditi zoohigijenske mjere zaštite (izolacija farme od okoline-ograđivanjem, postavljanje dezinfikacionih barijera, zabrana ulaska na farmu nezaposlenim osobama, redovno provođenje mjera medicinske sanitacije-dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije i dr.).


Ako ipak dođe do pojave zarazne bolesti, objekat farme treba zatvoriti, bolesne ili iscrpljene životinje izdvojiti i pružiti im odgovarajuću njegu i veterinarsku pomoć.

U slučaju pojave uginuća koza neophodno je prijaviti nadležnoj veterinarskoj službi radi utvrđivanja uzroka uginuća i neškodljivog uklanjanja leša. Nakon uginuća junadi, obavezno je očistiti, oprati i dezinfikovati mjesto na kojem se lešina nalazila.

O liječenju životinja ili o njihovom uginuću, treba voditi urednu evidenciju. Uklanjanje uginulih životinja treba da obavlja institucija ovlaštena za tu

djelatnost prema ugovoru sa investitorom. Zabranjeno je osnivanje stočnog groblja u krugu farme ili izvan nje.

Dvorište farme treba urediti. Obodom parcele na kojoj se nalazi farma treba

zasaditi red niskog zimzelenog rastinja i red visokog drveća. Sve slobodne površine u dvorištu farme zasijati travom.

7.6. Opis konačnog tretmana otpadnih tokova

U tabeli predstavljen je tretman otpadnih tokova u predmetnom pogonu.

Tabela : Tretman otpadnih tokova

Otpadni tok Vrsta tretmana Mjesto konačnog

odlaganja

Otpadna voda od pranja, fekalne vode životinskog porijekla

Otpadna voda od pranja farme i fekalne vode životinskog porijekla-ocjeđene sakupljati u nepropusnoj jami -osokari

jama osokara

Oborinske vode sa krova Prikuplja se zasebnim sistemom kanala

Prirodni recipijent ili upojni bunar

Oborinske vode sa manipulativnih površina

Održavati čiste Prirodni recipijent

Emisije u zrak Usporavanje trulenja Vazduh u području oko objekta

Otpad iz procesa proizvodnje životinjske fekalije izvesti i zaoravati na njivama

Poljoprivredne površine -

Uginule životinje Neopasno zbrinjavanje u dogovoru sa Veterinarskom stanicom ili ovlaštenom org.

Ovlaštena organizacija

Čvrsti otpad Prikuplja se u kontejneru koje odvozi komunalno preduzeće

Ovlaštena organizacija


8. OPIS MJERA ZA SPREČAVANJE PRODUKCIJE I ZA POVRAT KORISNOG MATERIJALA IZ OTPADA KOJE PRODUKUJE POSTROJENJE 8.1. Osnovne mjere, načela i obaveze Osnovni cilj koji se mora ispuniti je da se smanji uticaj na životnu sredinu i zdravlje ljudi, da se smanji količina otpada, da se obezbijedi i promoviše što veći procenat ponovne upotrebe, reciklaže nastalih produkata kao i bezbjedno odlaganje otpada. Osnovna načela koja se odnose na proizvodnju i produkciju otpada su: - Načelo prevencije koje govori da treba izbjegavati stvaranje i nastajanje samog otpada ili smanjiti njegovu količinu i štetnost; - Načelo opreznosti koje kaže da će se za sprečavanje opasnosti i štete koristiti sve raspoložive mjere zaštite kao i one za koje ponekad i ne postoji naučna podloga; - Načelo odgovornosti proizvođača koje iste obavezuje da u procesu proizvodnje odabire i koristi najprihvatljivija ekološka rešenja imajući u vidu životni ciklus proizvoda kao i korištenje najadekvatnije tehnologije; - Načelo zagađivač plaća kaže da proizvođač ili imalac otpada snosi sve troškove prevencije tretmana, odlaganja i monitoringa kao i eventualne troškove sanacije životne sredine koje otpad može prouzrokovati. Osnovne mjere kojima se može spriječiti produkovanje otpada te obezbijediti smanjenje količine i štetnog uticaja otpada su: - Korištenje tehnoloških postrojenja i procesa koji racinalno koriste sirovine i energiju uz minimalnu produkciju štetnih ostataka; - Zadržavanje sirovina i nastalih ostataka unutar tehnološkog procesa u što većem procentu; - Proizvodnja proizvoda koji produkuju minimalnu količinu otpada i najmanje štetnih uticaja na životnu sredinu i zdravlje ljudi; - Zamjena sirovina i materijala koji prouzrokuju rizik kada postanu otpad; - Redovno praćenje potrošnje sirovina i energenata te analiza podataka u skladu sa propisanim proizvodnim procedurama - Redovno praćenje izmjerenih vrijednosti parametara elemenata životne sredine; - Redovno vršiti kontrolu i vođenje evidencije ispravnosti i održavanja mašina i uređaja; Pored toga odgovorno lice farme - Investitor, prema članu 64. Zakona o zaštiti životne sredine ("Sl. Glasnik Brčko distrikta BiH" br. 24/04, 1/05, 19/07 i 9/09), ima sljedeće: Osnovne obaveze Postrojenja moraju da budu izgrađena i da rade tako da: - ne ugrožavaju niti ometaju zdravlje ljudi i ne predstavljaju nesnosnu/pretjeranu smetnju za ljude koji žive na području uticaja postrojenja ili za okolinu zbog emisija


supstanci, buke, mirisa, vibracija ili toplote ili saobraćaja iz postrojenja ili prema postrojenju; - preduzmu sve odgovarajuće preventivne mjere tako da se spriječi zagađenje i da se ne prouzrokuje značajnije zagađenje; - izbjegavaju produkciju otpada; - se energetski i prirodni resursi efikasno koriste; - se preduzimaju neophodne mjere za sprečavanje nesreća/akcidenata i ograničavanje njihovih posljedica; - se preduzimaju neophodne mjere nakon prestanka rada postrojenja da bi se izbjegao bilo kakav rizik od zagađenja i da bi se lokacija na kojoj se postrojenje nalazi vratilo u zadovoljavajuće stanje, što znači da su ispunjeni svi standardi kvaliteta životne sredine koji su bitni za lokaciju postrojenja naročito oni koji se tiču zaštite zemljišta i vode.

8.2. Mjere za sprečavanje i smanjenje nastanka otpada Osnovni princip zaštite okoline na stočnim farmama, jeste da se maksimalno

spriječe emisije u okolinu (zemljište, vodu i vazduh) i da se otpad nastao držanjem koza (đubrivo) iskoristi kao organsko đubrivo.

Količina đubriva koja je dozvoljena za đubrenje poljoprivrednih površina je 30-

60 m3/ha. Sa određivanjem količine đubriva koje se treba primjeniti treba biti posebno oprezan, jer upotreba većih količina đubriva po hektaru može dovesti do zagađenja površinskih i podzemnih voda nitratima.

Ukupnu količinu đubriva, investitor će zbrinjavati na svojim poljoprivrednim površinama ili će sklopiti ugovor sa drugim poljoprvrednim proizvođačima.

Jedan od nedostaka svježeg stajnjaka, je u slučaju da se primjenjuje na nagnutim

terenima, može vrlo lako dospjeti u kanale, jaruge ili potoke te rijeke usled čega dolazi do zagađivanja površinskih i podzemnih voda. Takvo zagađenje je zakonski zabranjeno i može se izbjeći ako se đubrivo primjenjuje u primjerenim količinama i u pravo vrijeme tako da poljoprivredne kulture mogu u potpunosti iskoristiti primjenjena hraniva čime se izbjegava njihovo ispiranje u podzemne vode i vodotoke.

Važno je voditi računa da primijenjena količina đubriva ne smije nikako povećati sadržaj vlage u zemljištu, iznad kapaciteta zemljišta za vodu jer će to dovesti do ispiranja-oticanja stajnjaka u niže slojeve zemljišta (usljed gravitacijskog oticanja) do podzemne vode. Dakle prilikom primjene stajnjaka treba voditi računa o sadržaju trenutne vlage u zemljištu.


Ukoliko vlasnik farme ne bi mogao osigurati dovoljnu površinu poljoprivrednog zemljišta na kojim bi se upotrijebio stajnjak kao organsko đubrivo, višak stajnjaka može se biološkim postupcima pročistiti do nivoa koji je propisan Pravilnikom o uslovima ispuštanja otpadnih voda u površinske vode. Biološko prečišćavanje bi podrazumjevalo izgradnju aerobne biolagune sa prirodnom aeracijom sa povratom ili bez povrata aktivnog mulja i anaerobni postupak.

U koliko nadležna komunalna služba organizuje reciklažu pojedinih materijala

izdvojenih iz komunalnog otpada (staklo, papir, limenke, organski otpad-ostaci hrane), predlažemo razdvajanje ovih otpadnih materijala i njihovo skupljanje u zasebne zatvorene i za tu svrhu namjenjene posude do preuzimanja. 9. OPIS OSTALIH MJERA RADI USKLAĐIVANJA SA OSNOVNIM OBAVEZAMA ODGOVORNOG LICA, POSEBNO MJERA NAKON ZATVARANJA POSTROJENJA (FARME)

Opšta zakonska obaveza Investitora je da obezbjedi preduzimanje svih

odgovarajućih preventivnih mjera u cilju sprečavanja zagađenja: izbjegavanje produkcije otpada, efikasno korištenje prirodnih resursa, preduzimanje neophodnih mijera za sprečavanje nesreća, akcidenata i ograničavanje njihovih posljedica, preduzimanje neophodnih mijera nakon prestanka rada postrojenja da bi se izbjegao rizik od zagađenja i da bi se lokacija, na kojoj se postrojenje nalazi, vratila u zadovoljavajuće stanje.

Otpad koji će nastajati u okviru farme treba preuzimati komunalna služba. Dalji

tretman deponovanje (recikliranje) je u nadležnosti službe koja preuzima otpad. Stoga smatramo da po prestanku rada na lokaciji neće postojati materijali (deponija) radi kojih će biti neophodno organizovati mjere remedijacije prostora.

U slučaju prestanka rada farme i nastanka potrebe za potpunim uklanjanjem

objekta, obaveza Investitora je da dovede zemljište u prvobitno stanje. Teren lokacije treba rekultivirati (zaravniti sve iskope zemljišta, nanijeti sloj humusa i ozeleniti predmetnu površinu).

U narednih godinu dana (po prestanku rada farme) neophodno je vršiti mjerenja

parametara vazduha i zemljišta i rezultate tih mjerenja dostavljati nadležnoj opštinskoj inspekciji.

Investitor je dužan izraditi Operativni plan interventnih mjera u slučaju iznenadnog zagađenja voda i Operativni plan intervencija u zaštiti okoline u slučaju ekološke nezgode ili nesreće postupiti u skladu sa tim planovima.


10. OPIS MJERE PLANIRANIH ZA PRAĆENJE EMISIJA UNUTAR

PODRUČJA I NJIHOV UTICAJ

S obzirom na proces uzgoja koji se odvija na farmi neophodno je vršiti monitoring emisije materija koje doprinose narušavanju kvaliteta vazduha (SO2, NO2, CO, NH3 i ULČ).Neophodno je izraditi monitoring plan i uspostaviti monitoring. Za sprovođenje mjerenja potrebno je angažovati za to ovlaštene institucije, koje će sprovesti mjerenja u skladu sa Pravilnikom o graničnim vrijednostima kvaliteta vazduha. Mjerenja se trebaju vršiti najmanje jedan put u tri godine. U svakom planu monitoringa moraju biti definisani sljedeći stavovi: 1. Predmet monitoringa; 2. Parametar koji se osmatra; 3. Mjesto vršenja monitoringa; 4. Način vršenja monitoringa odabranog faktora/vrsta opreme za monitoring; 5. Vrijeme vršenja monitoringa, stalan ili povremen monitoring; 6. Razlog zbog čega se vrši monitoring određenog parametra. S obzirom na prirodu tehnološkog procesa, koji se odvija u okviru farme Tabela - Monitoring plan

Predmet monitoringa

Parametar koji se osmatra

Mjesto vršenja monitoringa

Način vršenja monitoringa odabranog

faktora/ vrsta opreme za monitoring

Vrijeme vršenja

monitoringa stalan ili

povremen monitoring

Razlog zbog čega se vrši monitoring određenog parametra

Odgovornost

Kvalitet vazduha

Izršiti mjerenja parametara kvaliteta vazduha SO2,NO2, CO i ULČ na lokaciji pogona

na lokaciji pogona označena mjesta za mjerenje SO2,NO2, CO i ULČ

Uzimanje po jednog uzorka na terenu na svakoj lokaciji i automatsko ispitivanje

Jedan put u tri godine

Da se utvrdi stavrni uticaj na kvalitet vazduha

Izvođač/ firma specijalizovana za monitoring vazduha i nadzor Investitora

Nivo buke

Izvršiti mjerenje ukupnog nivoa buke na lokaciji pogona

Na lokaciji pogona

15-minuta ekvivalentni nivo buke

Jedan put u tri godine

Da se utvrdi stvarni uticaj buke na životnu sredinu

Izvođač/ firama specijalizovana za monitoring buke i nadzor Investitora

Kvalitet

tla

Promjene na tlu uočene vizuelno

Na lokaciji pogona

Vizuelni pregled

Što redovnije, minimum jednom u mjesecu, i poslije svake vremenske neprilike

Da se utvrdi eventualno procurivanje fekalija kao i drugih materijala, koji mogu kontaminirati zemljište

Investitor ili radnik koga je investitor zadužio


Održavanje jame za osoku u funkciji, vrši se njihovim čišćenjem (prema potrebi),

o čemu se treba voditi evidencija. Dokument kojim se evidentira redovnost održavanja, osočne jame treba da sadrži podatke o datumu i vremenu čišćenja, količini očišćenog materijala, podatke o sredstvu kojim je čišćeno, ime, prezime i potpis lica odgovnornog za čišćenje i lica kod koga je čišćenje izvršeno.

Odgovorno lice u postrojenjima za koja je prema Zakonu o zaštiti životne sredine potrebna ekološka dozvola, priprema i sprovodi plan upravljanja otpadom. Plan treba izraditi u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, a on treba da sadrži dokumentaciju o otpadu (vrsta, sastav, količina otpada, način tretmana i skladištenja na samoj lokaciji postrojenja, odvajanje otpada koji će se ponovo koristiti, krajnje odredište otpada-deponija, mjere koje preduzima radi sprečavanja produkcije otpada). 11. OPIS ALTERNATIVNIH RJEŠENJA

Iskustvo je pokazalo da kod sličnih proizvodnih objekata koji koriste iste ili

slične tehnologije uzgoja, nisu evidentirana ekstremna zagađenja životne sredine, stoga je ovakav tip uzgoja opšte prihvaćen.

Alternativa tretiranju organskog otpada je njegova upotreba kao osnove za proizvodnju humusa.

Alternativa predloženom načinu skupljanja i odlaganja (reciklaže) otpada na

lokalnim komunalnim deponijama ne postoji.

12.NETEHNIČKI REZIME Elaborat o uticaju objekta- farma za organizovani uzgoj koza investitora Vidan

Zečević, na životnu sredinu izradio je UNIS Institut, za ekologiju zaštitu na radu i zaštitu od požara, za potrebe iste u cilju dobivanja ekološke dozvole.

Objekat je u svojoj namjeni predviđen kao objekat farma za organizovani uzgoj koza. Farma je maksimalnog kapaciteta do 240 grla.

Objekti će se graditi na dijelu parcele označene kao k.č. broj 383, K.O. Donji Zovik, Brčko u Brčko distriktu BiH.

Pristup parceli i kompleksu je sa lokalnog puta u urbanom području D.Zovik. Planiran broj radnika je 2. Nakon izgradnje i puštanja u rad farme, njen uticaj na životnu sredinu ogledaće

se kroz emisiju: - Neugodni mirisi čiji intenzitet zavisi o procesima mikrobiološke

razgradnje organske materije i vremenskih prilika.


- Sanitarne otpadne vode - Otpad - Organski otpad (fekalije) iz procesa proizvodnje (02 01 06)1

- Tijela uginulih životinja (18 01 03*-opasan otpad) 1 - Ostaci lijekova i sredstava za dezinfekciju i njihova ambalaža (15 01 10*-opasan otpad) 1

- Komunalni otpad (20 03) 1

1 Klasifikacione šifre otpada prema Pravilniku o kategorijama otpada sa listama (“Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH”, br. 32/06)

Izvori emisije, mjesto nastajanja, plinova neugodnih mirisa u okolni vazduh će

biti vrata i prozori na objektu predmetne farme. Smanjenje emisije neprijatnih mirisa može se postići i posipanjem zeolitskog preparata po podu štale.

Čišćenje farme će se vršiti ručno, a prikupljene količine stajnjaka će se ručnim

kolicima iznositi iz objekata farme i odmah odvoziti na poljoprivredne površine. Stajnjak će se koristiti kao organsko đubrivo.

Radnici angažovani na farmi koristiće pokretni toalet.

Oborinske vode, obzirom da se smatraju uslovno čistim, sistemom oluka će se

odvoditi sa krovnih površina objekta farme, kada se isti izgradi, i ispuštati u krajnji recipijent.

Oborinske vode, sa manipulativnih površina i saobraćajnica, odvodiće se u krajnji recipijent .

U slučaju uginuća životinja, iste je potrebno propisno zbrinjavati, neškodljivo

uklanjati u dogovoru sa Veterinarskom službom.

Komunalni otpad treba sakupljati i odlagati u kontejnere do njihovog preuzimanja od strane nadležne komunalne službe.

Otpadna ambalaža od lijekova i dezinfikacionih sredstava, ima status opasnog

otpada, zbrinjavati u dogovoru sa Veterinarskom stanicom ili sakupljati u posebne posude i predavati ovlaštenoj organizaciji sa kojom treba sklopiti odgovarajući ugovor.

U okviru farme potrebno je strogo primjenjivati zoohigijenske mjere zaštite

(izolacija farme od okoline-ograđivanjem, postavljanje dezinfikacionih barijera, zabrana ulaska na farmu nezaposlenim osobama, redovno provođenje mjera medicinske sanitacije-dezinfekcije, dezinsekcije, deratizacije i dr.).


Slobodne površine u okviru farme ozeleniti, a obodom dvorišta zasaditi red niskog rastinja i red visokog drveća.

Mjerenja kvaliteta vazduha, kao i mjerenja nivoa buke, treba sprovoditi jedan puta u toku tri godine.

Odgovorno lice u postrojenjima za koja je prema Zakonu o zaštiti životne sredine

potrebna ekološka dozvola, priprema i sprovodi plan upravljanja otpadom. Plan treba izraditi u skladu sa Zakonom o upravljanju otpadom, a on treba da sadrži dokumentaciju o otpadu (vrsta, sastav, količina otpada, način tretmana i skladištenja na samoj lokaciji postrojenja, odvajanje otpada koji će se ponovo koristiti, krajnje odredište otpada-deponija, mjere koje preduzima radi sprečavanja produkcije otpada).

ZAKLJUČAK:

Ukoliko se u toku rada farme za tov koza budu primjenjivale mjere predložene ovim Zahtjevom za izdavanje ekološke dozvole neće biti ugrožena životna sredina.


PRILOG:

- Rješenje- lokacijski uslovi, broj: UP-I-22-000183/17, od 3.3.2017. godine, izdatih od strane Odjeljenja za prostorno planiranje i imovinsko pravne poslove Vlade Brčko distrikta Bosne i Hercegovine

- Grafički izvod prostornog plana, od 3.3.2017, izdalo Odjeljenje za Prostorno planiranje razmjera 1:1500.

1.VIDAN ZEČEVIĆ- Zahtjev za izdavanje ekološke dozvole ...

Documents

Transcript of 1.VIDAN ZEČEVIĆ- Zahtjev za izdavanje ekološke dozvole ...