2

1iadd 30

jizdiedu. 11-MOSY

1400 membru, u li ta' lmsomma, Happy Birthday Klabb Huttaf!

Edltorjal Anbarijiet ta' Malta X'gflandna mld-Di Kompetizzjoni 30 imien ii-Qtil

Flora Madwarna Gallerija AUivita Hmerijiet li Mhux Fer Pros it Danna! Mem Posti Hawn! Avvizi ~

pag 2 pag 3 pag 4 pag 4 pag 5 pag 6 pag 6 pag 7 pag 8 pag 9 pag 10 pag 11 pag 11 pag 12 pag 12

Zagnrun to' 1-Gnadajjar

I I

.. · . ' . litlillll' liulitlem ' ·., . ·_, ;, J • s ~ 1;-._ ,. ,. ' - "' "' "'

11-Vjolin tax-Xitwa (Ct1iffchaff Phy!loscopus collybita) narawh fix-xhur s'intendi - fil-

hawn Tai-Maltemp. Gnasfur flafna, li kwiet f'gismu. spiss fil-gonna u fil·kampanja,

xi insetti

Victor Falzon Editur

Ritrau meflud f'xi 1·1980, fejn naraw membri tal-VMS (Kiabb ftuttaf ta' dak: ii-zmien) jgflinu fil-bini tar-riserva ta' 1-Gfladira

Working Group ta' Klabb Huttaf AudreyChetcuti, Norman Chetcuti, Desiree Falzon, Victor Falzon, Chris Pulis.

Klabb Fluttaf huwa Haqsima ta' Bird life Malta gnall­membri ta' tant is-sittax. Norganizzaw nargiet fil· kampanja, zjarat f'riservi naturali, lejliet kraft u anke nagflmlu xognol ambjentali. Nohorgu 1-magaiin 11-Muttafa kull xahrejn gnall-membri, u naglimlu nendawts u logliob gnal waqt 1-attivitajiet Sfwbija fii-Kiabb lmi .50 fis-sena. -----~·--~---------___!

Pu!Jiik:azz:i<mi Bird Life Malta 57 Marina Triq Rigord Ta' Xbiex MSD 12 Tel347646 Fax 343239 Materjal mi!l-11uttala jista'l"igi kkupjat dment Ji lissemma' Birdlile Malta u tintbaghal

tal-materjallil Birdli e 11-indirizz l'hawn gnand Poulton's Print Shop, Jannar

Ftit ii-Milied li _ 1-Agrikoltura nareg

sar kontra l~li9i li zzejjen tazNZnuber jew

tacwCipress. li 1-Pulizija se passi kontra min jikser din il-ligi.

Riga! lied xieraq lis-sigar Maltin! . Tgnid qegndin nitgnallmu li m il-bniedem biss importanti fid-dinja!?

Ftit fatti li

Hafna Maltin ghandhom il-vizzju li fi zmlen i!­Milied imorru jqacetu bicciet minn sigartai:-Znuber u tac-Cipress biex izejnu il-gnien. Hemm

. min anke jqaccat sigar shah! Biex imbaghad I wara ftit graneL jarmuhom! Lanqas naqq is-. snin li jkunu hadu biex kibru.

BirdLife spiss tikkundanna dan 1-agir, anke b'ritratti fii-Huttafa (ara H11 u H23).

f'Dicembru li gnadda, fil-bajja ta' 1-Gnadira, ta' Grampus griseus).

mil-lukanda Mel cemplu Iii ne Group. fil-pront m kienu s-sagntejn

h aktar kalrna u qagfldu miegnu sakemm gfmddielu li kellu. Mas-sebn T1allewh jitlaq.

·. Prosit liefla Hotel! P Mari

ill

Ill

!i1!l

4

.l\';St~An A

New Zealand gnandha park nazzjonali kbir jismu Fiordland National Park. Ftit ddecidiet li d::m il-pa_rk tkabbru

iktar. Se jzidu miegnu bicca toresta antika,kwai:i darbtejn daqs Malta, li kienet fil-periklu li tinqata' gnall-injam. F'din il-foresta jgnixu annima!i rari nafna, bnalma huwa 1-Kaka (Nestor meridiana/is), sped ta' pappagallli jinstab biss fi New Zealand .

"".._,.,._

~

~

~

....-..----

, 1-Astun Afimar (Red Kite Milvus milvus) u xi ftit pari dak il-pajjiz) progett biex terga'

f'innawi minn fejn kien spicca, u sadattant bdiet li dan i-gnasfur huwa ta' gid u gmie!

U jidher li lrnexxa, is-sena 1-oflra sabu 260 bejta ta' dan 1-gnastur! rarissmu li Anmar.

L V 0 B 8 Q G Y I P 0 N K A V WV IF

K Q C N L L L P 0 F B N

z u D U F D

X A G L

F

F

T

B

E

R

E L L

0 s D T Z

R T

U R J

A G

N

F E

N M

E E D S

0 X

F E

N

E K

T

E

u J

A

N p

lr-rebbien jingnata 1-ktieb L-Agflsafar. Cans gnandkom sa 1-1 Marzu 1999.

Tqattgtiux ii-Muttafa!

lr-rebbiena ta' Kompetizzjoni 29 hija Colette Micallef mir-Rabat Colette tista' tmur tigbor is-CD minn gfland il-nanut The Scor­pion ta' Sir Paul Boffa Avenue, Paola. lmportanti li tienu magliha !-membership card u dil-liarga tai-Huttafa. IHmien gnasafar moflbijin kienu sula, bilbla, tudun, rundun, pellikan, gallina u pitirross.

Grazzi ... Sa1111a ... Mer11ba ... Grazzi. .. Sa1i1ia ... Merf'lba ... Grazzi.,.Sa1i1ia ... Mer1iba.. I Klabb ftuttaf jgnid grazzi Iii John Grech, li gnal dawn 1-alinar snin kien president tal-Birdlife, u !i issa waqaf I minn din !1-kariga. Kemm dam President, John nadem nafna gnall-gnaqda tagnna, xognol fir-riservi naturali, xogflol fi6-6ontru 1-(ldid tai-BirdLife u elf fla(j'Oilra. Glialhekk minn qalbna John: Grazzi liafnal J F!-istess nits, Klabb Ftuttaf jifran liii·-President i!-gdid, li huwa Antoine Vella. .

~ 31

~ IXl [)]

~ ID

::;; c i: "' :;:,;

'\', ~

--}~ il-Muttafa 30 • Jannar- Frar 1999

L-istagun tal-kacca f'Malta huwa twll hafna. Fil­fatt hija ta' mistnija gnalina li f'Ma!ta gnandna 1-itwal stagun tal-kacca fi-Ewropa.

Naturalment, Birdllfe ma taqbel ma' 1-ebda stagun tal-kacca f'Malta, gnax f'Malta 1-kacca ssir gnall-gost u mhux gnall-ikel. Bird Life temmen li mhux sew toqtol 1-gnasafar biex tienu pjacir.

Birdlife tlkkundanna 1-aktar 11-kacca fir­rebbiegha. Dan gfla!iex ir-rebbiegna hija imien il­bejta. Bis-sanna tal-bejtiet, jerga' jizdied in-numru ta' 1-gnasafar li jkunu mietu bil-kesna tax-xitwa jew waqt il-passa tal-narifa. Gnalhekk fir-rebbiegna hija 1-agnar nag ali tfixkellill-gllasafar. Specjalmentjekk toqtolhom!

Skond IHigi Maltlja, !1-kacca ma tistax lssir is­sena kollha. Lanqas 1-insib. Jiddependi wkoll x'tip ta' kacca. Gnat-tajr? Gnaii-fenek? Mill-art? Mil!-banar?

Ha\Nn tallt qed ingibulkom tabella li turi 1-istagun tal-kacca u ta' 1-insib f'Malta.

11-partijiet il-bojod f'din it-tabella jfissru zmien li fih i!-kacca jew 1-insib humakontra 1-ligi. Barra minn zewg regolamenti onra, li jgnidu:

"' il-kacca tista' ssir biss saglltejn qabel titla' x-xemx sa sagntejn wara li tinzel ix-xemx @ ta' Ftadd u fil-festi 1-kacca trid fis-1

5

Nota miii-Editur: Did-darba 1-artiklu Nittrumbjaw Fuqrna waslilniex (rninn Cambridge!)fil-flin. Skuzawna, imma tinkwetawx: Mark jerga' jkun magfma miiH1arga li jmiss,

c: 2 ..

U-

0 11 >

Editur, Jisimni Steven u gf'landi 10 snln. Darba wa1ida

kont g1iaddej miz-i:urrieq u rajt ragellsawwat 11-kelb mingf'lajr ma kien g1iamel xejn. Gliaiiex jagf'lmlu hekk in-nies?

GrazzL

GflaZiZ Steven~

Steven Galea Mosta

Ma nafx gnaliex in-nies tigihom ix-xewqa li janqru 1-kiieb. Farsi gnax i!-kelb majpattihiex? gnax il-kelb mument wara li nafx.

Ma nafx ukoll gnaliex meta xi nadd kattiv kelb! Kellu bzonn kulnadd

u jinsa daqs il-klieb!

Indirizzaw l-ittri taghkom hekk!

Birdlife Malta 1' ~ll ~~

Marina Courfi , sc·li ··~

Triq Rigord Ta' Xbiex MSD 12

Gi'laiiz Editur,

~,,,,

\~"f ~-lf/ r:::::::::::::::-:-:.;.

Tista' tgf'lidli jezistux xi kotba dwar ll~mammals 1-Ewropa. Jlena jogf'lgbuni l~annlmali, u

gflalhekk nlxtieq inkun aktar dwarhom. Jlena diga gf'landll-k.tieb Flora u Fawna ta' Malta,

lmma xtaqt li jk.olli k.tieb fuq il-mammals biss. Grazzi.

Gnaziz Iva, jezisti ktieb

ta' 1-Ewropa, u i! darb a \AJ:Zajtu.

Edgar Grech Mosta

il··mammiferi kollha jien gnandi dan il-ktieb u

11-ktieb jismu The Mammals of Britain and Europe ta' G Corbet u D Ovenden. Huwa ta' daqs komdu biex jingarr, gnax huwa field guide.

Gnandek issib tixtrih. L-Editur

;11/lf,E:~~.t:ir rlM':t.:~r t r~ 1~~ L-Ghansar hija pjanta li facli tagnrafha. Bnalissa tara nafna minnha jikbru max-xagnri u 1-isteppa. Gnandha weraq kbir, lixx u andar karg ileqq, isfel wiesa' u t-tarf gej giiall-ponta. Di!-pjanta ttella' 1-weraq kollu madwar il-bazi. Bflalissa 1-weraq biss tara- baqagnlhom

, sas-sajf biex jitfaccaw! Mill-basla kbira ta' 1-Gnansar jagnmlu meditina li ta!-mard tal-qalb.

"f!J3oolc6 nz,a/«3 a /aMi11? !Ji/tJ' a great selection at speclol prices from

ERLIN LIBRARY LT Mou tbatte

• Jannar - Frar 1999 7

;::·:·:-:·:·:::::::::;.·

···:::::::::::=::::::::::·:··· Steven Galea (1 ·:·:·:·::::::::::::::=::::::·:··

,#

. ·-~ Nimrod Mifsud (12) - w f;· ... ~~ -d;..~·;t-;:..~-- -· ~

--· ... -::-::;_,~:-::.....::::::.,

~;-;:'

----~--

-~ =- --- ~~ .-- __ _....,..--~~ -- --·---~··

Denfil Geddumu Qasir

Cita

·.-:·:·:·:;:;:;::::·:-;·

David Pizzuto (11)

Kappun Gojjin

£~-~;J frpingix ikbar minn 1 Ox 1 Ocm, uza karta (mhux k~rtonCina) bajda u tpingix bi!-kulur. lkteb isem i-annimali jew pjanta u ismek Lu l-eta." Jekk ii:i:omm dawn ir-rego!i, it-tpingija tiegflek gflad tidher m-magaiin.

8

Sejrin liarga fll-kampanja fHnliawi ta' Burmarrad. Fuq 1-glioljiet dawk in-naflat hemm xagliri interessanti, fejn torsi naraw xi orkidl. L­orkidi huma pjanti rari u delikati, imma gliandhom fjuri sbieli liafna.

Hemm ukol! Wied Ril'lana, li f'dai-i:mien tas-sena ji:omm 1-ilma. U fejn hemm 1-ilma ... hemm il-najja.

Data: fiin: o.,:n;~JII

"ll"lt-:>rtl"<hJJ' t.t~"";:;. r\1 l-CA"i!d i I u ~.:::

lngib: Lura:/~ Eta:\'

---~.-------------- -

m\ 1 ~~;.:~J~~~; ;~;;:.~_:~.;,:;.::;;,:~~­(

~?:~7~

---=--=~

.f'

'·'" \"''I~ 0;:;:;:.:::. :;:;:;::::::::::::::::::-1~:;:;:;:;:;:;:;:::;:;:

Se mmorru liajk mic-Cirkewwa, u nimxu max-xatt tal-punent ta' Malta sac-Cumnija, imbagliad naqsmu 1-wied gliaii-Gnad!ra.

Data: 11-Madd: 14 fiin:

Niltaqgliu: ingib: Lura:

Data: !=tin:

Niltaqgnu: ingib: Lura: Eta:

ll-Mu·Hafa 30 "' Jannar- Frar 1999

"Tpoggihx fuq I mar! Tpoggihx fuq 1-alimar!"

Ersaqt iejn il-grupp ta' tfal li kienu qed jgnajtu, biex nara x'kien dan 1-ecitament. Kien kamaiejont, li kien f'idejn wiened minnhom. Meta staqsejthom gnaliex kienu qed jgnidu hekk, wanda tifla qaltli: "Gflax jekk tpoggih fuq 1-anmar, huwa jipprova jsir anmar uko!l, u bl-isforz imut."

Ftmerija! Ara kif jista' jkun! 11-kamalejont veru li jbiddel tiegnu, imma ma huwa qawsalla! Fil-giida tiegflu gnandu ceiluli li il-kuluri. Gnandu nodor, sofor, u suwed. Meta i-kamalejont ikun irid jidr1er skur jig bed 'il gewwac-ceiluli sofor u nodor u jispikkaw i(>celluli kannella u nodor skurL U bil-kontra meta jkun

hekk, il-kamalejont litpoggih

fuqu. tiegnu qishom lingwa. Bihom jag lit! messagg lill-annimaii

. Per ezempju, jekk ikun irid ibezi:a' predatur jew

jaqleb gnall-iskur u jintefan jidher ikbar.

U biiliaqq! ll~kamalejont

m'gfiandniex ghalfejn nefiduh f'idejna narawh ibiddel kuluri. Jekk trid tara kamalejont .z: ji osservah fin-natura mhux f'idejk- jimexxllek tilmtlu!!!

Nota mill-editur: li-Kamalejont huwa mnares bil-iigi Maitija, jigifieri ma tistax taglimillu nsara, Ia toqtlu, taqbdu jew ii:i:ommu.

Tissejjanx berdwocer jekk m'intix ... til-Birdwatchers Club!

Birdlife Malta • 57 Marina Court Triq Rigord Ta' Xbiex MSD 12 Tel347646 Fax 343239 email blm@orbit.netmt

9

10

Hafna dawn 1-annimali jinqabdu mis-selvagg bin-nases. Wanda rnin-nases ii tintuza

Heghold annima!i fiha, dawn majmutux mill-ewwel. Jippruvaw u jispiccaw iwegggnu aktar. Hafna jigdmu n­nassa tal-nadid u jkissru snienhom magnha. Onrajn jigdmu s-sieq maqbuda biex jippruvaw jaqtgliuha barra, nalli jkunu jistgliu janarbu.

xorta jmutu gliax liafna demm jew taqbadhom infezzjoni. Jekk le, imutu zgur bil­gufl, gnax bi tliet saqajn rna taqbadx x'tieko!!

Nassa onra li tintuza hija 1-Conibear trap. Jekk annimal jgfladdi minnha, din tkissiriu dahru jewgflonqu. L-industrija tal-fertgliid li din-nassa hija han ina gnax 1-annimai toqt!u mill-ewwel! imma fil­fatt nafna eluf rna jmutux miil-ewwel, imma jibqgnu maqbudin f'ugigii kbir sakemm jinqatlu min-nassab. Hafna annimali gieli jdumu fin-nassa tlett ijiem.

Nigu issa gnall-farms tal-fer. Xi nies jgiiidu li 1-farms huma inqas kattivi mill-insib. lmma fil-verita dawn il-farms m'huma xejn lilief kampijiet ta' tortura, fejn i-uniku interess huwa ·I-flus. L-annimali tal-fur farms jingflalqu f'gageg i:gnar, mingliajr spazju u mingnajr kumpanija ta' annimali onrajn. Dawn 1-annima!i jiggennu f'dak ic-cokon, jippassiggaw bla waqfien min-nana gnall-onra tal-gagga.

Jannar - Frar 1999 @ ll-MuHafa 30 ~'!i ~······················

Elisabeth Conrad

·------~----

·(.) <.0

~ $

E l() N

NS: .,... <D o·:::­cn<D ::i"E ><0 ~19 xl!S - CL ~:;::

-CD '0 ·~

O§' a-·- ro a:::2 0'" CD

~::s -"E :Siii 0= u=

:Sg :ill: a.. ,.._-<n:i:§ ~-~ ~ro ::i!!C' w'P --:::l,n 'Cl-

~:g =~ ;;:o O<n -:::1 o= ~l:S

- ro «<,c: &:en Cl.O

~

%M ···-~· ·- ·--· j

Uaktieb L-Agl'lsafar qed inbigliuh bi prezz specjali ta' Lm1 .75 lm2.50!! Dawn huma li dannlu

·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.·.······.

$ Rofls

al ~@1]]

Klabb f'Novembru u

Rodney Gauci

Andre Naill Retton Marlon Borg Veronica Barbara Christine Saliba

u I i lek nibaglitulek.u e Tliet pitazzi ta' l ... gflasafar u • Stiker bil-kulur ta' gnasfur

'Hajjar nabib jew 1iabiba jidfllu fi Klabb rtuttaf, tihom . jim lew kopja ta' dil-formola, imla isfel id-dettalji tiegliek stess, u ibgtlathomlna, flimkien mai-Lm1.50c tal­membru 1-gdid. 11-pitazzi u Hstiker jaslulek bil-posta fi ftit granet. Garanzija!

Clinton Pisani PCilia Haber

Karen Camilleri M Bartolo

Felicity Borg Ronald Sultana Kyle Bugeja

l l

lndirizz

Postcode

Ftakar ukoll li gtlal kull membru li ddaf'lf'lal, inti tiefw 8 punti fl·iskema Huttafa tas-Sena

Data tat-Twelid

Telefon

lndi

Postcode

:9 i= ~%~z.::.{}~::::::::::x::::::::::::~:::::~:::::::~:!=::::::::::!=~::::x::::-.~::::::*::::::~:::::::::::::~::::::~:~:;:;:~:~:;:~~=~~~=~4:;§~~~~~:~~~:;:~:~=~=~=~=~=~:~:~j

1

Grazzi Gurnali! Nixtiequ ngnidu grazzi lill-gazzetti The Times, The Malta Independent, l-Orizzont u ln-Nazzjon tallikull darba li tonrog IH1uttafa, dawn qed igibulna fil-pagni tagnhom avviz dwar il-magazin tagnna. Grazzi kbira wkoll lill-nabib tagnna berdwocer Alex Casha li qed jieflu nsieb jikteb dawn 1-artikli u jwassalhom lill-gazzetti.

u ... fiuttafa tas-Sena Dig a danlu 99 membru fl-iskema ftuttafa tas­S en a. Dawn huma 1-5 !i jinsabu fuq quddiem.

Jurgen Pavanello 27 Dawn Costa 16 Earl Vella 16 Steven Galea 16 Kristina Bartolo 13

L-indirizz il-gdid ta' Bird life Malta kellna mill-gdid nerggnu nirrangawh ftit, minnabba li fettlilhom bidlu n­numri tal-bibien! Mela issa l-indirizz irid jinqara

Stennewni, kattivi!) \

Birdlife Malta 57 Marina Court Triq Rigord Ta' Xbiex MS 12