1B Chuong02._Khai_luoc_LSTH_truoc_Mac_A._Triet_hoc_phuong_Dong_.pdf

7/28/2019 1B Chuong02._Khai_luoc_LSTH_truoc_Mac_A._Triet_hoc_phuong_Dong_.pdf

1/66

CHNG II

KHI LC VLCH S TRIT HC TRC MC

A. Trit hc phng ng

B. Tri t hc Ty u trc Mc

C. Lch s t tng trit hc Vit Nam


2/66

A. TRIT HC PHNG NG

I. TRIT HC N C, TRUNG I

1. Hon cnh lch s ra i v c

im ca trit hc n c i

a o n c n ra

+ iu kin t nhin

L mt lc a ln Nam , c nhng yu t a l tringc nhau: va c ni cao, va c sng ln; va c ng

bng phi nhiu, va c sa mc; va c tuyt gi, va cnng chy nng bc. (*)


3/66

A. TRIT HC PHNG NG

I. TRIT HC N C, TRUNG I

1. Hon cnh lch s ra i v c

im ca trit hc n c i

a o n c n ra

+ iu kin t nhin

L mt lc a ln Nam , c nhng yu t a l tringc nhau: va c ni cao, va c sng ln; va c ng

bng phi nhiu, va c sa mc; va c tuyt gi, va cnng chy nng bc (*) NT


4/66

Slide 3

NTH1 NGUYEN TAN HUNG, 18-Jun-07


5/66

+ iu kin lch s, kinh t, vn ha

- Cc thi k lch s :- T th k XXV-XV: nn vn minh sngn- T th k XV-VII nn vn minh Va- T th k VI-I l thi k hnh thnh v ht

trin cc trng phi trit hc n c i.- V kinh t, chnh tr, x hi : Kinh t

nng nghip, th cng nghip, thng nghipc s pht trin mnh. Nhiu thnh ph trthnh trung tm thng nghip quan trng.


6/66

Cc quc gia, cc vng triu n hnhthnh, thn tnh ln nhau.

S phn bit, cnh p bc ng cp v tngio rt khc nghit. Bn ng cp chnh:

- Gio s o Blamn

- Qu tc- Thng nhn, i n ch,- Lao ng, n l

Ngoi ra, cn c hng ngi cng inh(pariah), l ng cp ng ngoi l x hi,khng c coi l con ngi.


7/66

+ V vn ha: Ngi n c t duy trutng cao.

Ch vit xut hin rt sm: ting Phn (Sanskrit),ting Pali. Hnh thc s thi v ca dao xut hin sm(Kinh Va v hai thin anh hng ca).

Ngi n c i pht hin ra ch s thp, ,tam gic vung, bit lm lch, gii thch cc hintng nht thc, nguyt thc, tm ra nhiu cy

thuc v vit sch v y hc.Ngh thut kin trc xy dng cha chin co, tinh t.


8/66

2. Cc trng phi v c im trit hc n

trong thi k c ia) Cc h thng

6 h thng trit hc chnh thng (trung

am a, man a,Nyaya, Veisesika, Yoga, Vedanta.

3 h thng khng chnh thng: (b coi lt gio v khng tha nhn Brahma, atman vuy quyn ca Kinh Va): Lokayata, o

Jaina, Pht gio

NTH4


9/66

Slide 7

NTH4 Cc h thng ny trung thnh v i Kinh Va)NGUYEN TAN HUNG, 18-Jun-07


10/66

b) c im ca trit hc n

- Tp trung l gii v ci kh ca cuc icon ngi v con ng gii thot.- Khuynh hng hng ni: i tm ngun

gc ca mi au kh t ci tm, t ham

,cng t ci tm.

- Chu nh hng tn gio rt nng, nn

tuyt i ha i sng tm linh v khngtrnh khi ri vo o tng s gii thot.


11/66

2. PHTGIO:a. Hon cnh ra i v ngi sng lpPht gio ra i vo khong cui th k VI TrsCN, trong

ln sng u tranh chng li o Balamn, phn i cnhphn bit ng cp, i bnh ng x hi.Ngi sng lp l Siddharta (Tt t a, 563-483TrCN), c ngi i tn l Sakyamuni (Thch ca

Mu ni).Nm 29 tui, ng xut gia i tm con ng gii thot.

Sau khi tu luyn gic ng (35 tui), ng ly hiu lBuddha (Pht)------------------------

Tham kho thm: - Lch s Pht gio ( * )- X Hi n Trc Khi Pht Ra i ( * )- Di tch Pht Boddhgaya ( * )


12/66

b. Trit l ca Pht gio:+ Quan im bn th lun:

L trng phi trit hc v thn (nhngkhng trit ), c mt s yu t duy vt, binchng. Nhng nhn chung l mt tro lu trit

hc duy tm ch quan.

- V ngun gc ca th gii:Pht gio cho rng th gii tn ti khch

quan, khng tha nhn Brahma sng to thgii v linh hn bt t atman.


13/66

Th gii do cc yu t vt cht(gi lsc,gm t nc, la, gi) v cc yu t tinh

thn (gi l danh,gm th, tng, hnh, thc)kt hp vi nhau to nn.

Pht gio dng thuytnhn qu gii

thch ngun gc ca tt c s vt, hin tng.(Mi ci u c nguyn nhn. Nhn no qu y. Nguyn nhn v ktqu chuyn ha ln nhau. Nhn khi c iu kin (duyn) s thnhqu. Qu khi c iu kin s trthnh nhn).

Pht gio a ra thuytv thng, v ng gii thch s bin i ca th gii.

V thng (Impermanence): khng c g n nh, mi ci lunlun bin i. V ng (Anatman): khng c ci atman, tc ci ti,

linh hn bt t. Suy rng ra: khng c bn cht bt bin).


14/66

b) Nhn sinh quan Phtgio:- Thuytlun hi, nghipbo:

Pht gio tuy bc b Brahman v atman,nhng li k tha thuyt lun hi, nghip botrong o Blamn.

- Thuyt t diu : (The Four Noble Truths):

+ Kh l chn l ni v nhng ci kh

ca cuc i: (Gm 8 ci kh: sinh, lo, bnh, t, th

bit ly (chia cch khi ngi thn), on tng hi (chungng vi ngi mnh ght),s cu bt c (mun cho mnhnhng khng t c), th ng un (s gn kt cc yu ttinh thn vi vt cht, linh hn b giam hm trong c th).


15/66

+ Tp hay Nhn : Pht gii thch 12nguyn nhn ca ci kh cuc i: V minh

(khng sng sut, ngu dt), hnh, thc, danhsc, lc cn, xc, th, i, th, hu, sinh, lo-t.+ Dit : Pht cho rng ci kh c th tiu

dit c bng cch t b tt c ham mun,

-

dc vng.+ o : con ng tu luyn tiu dit ci

kh.Tm iu ny c gp li thnh 3 iu: Giigm chnhng, chnh nghip, chnh mnh; nhgm chnh tinh tin,chnh nim, chnh nh, Tugm chnh kin, chnh t duy.


16/66

Bt chnh o (The Eightfold Noble Path:

(Con ng tu luyn vi 8 iu ng):1.Chnh kin (right views)2. Chnh t duy (right thought)3. Chnh ng(right speech

.5. Chnh mnh (right livelihood)6. Chnh tinh tin (right effort)

7. Chnh nim (right mindfulness)8. Chnh nh (right concentration)


17/66

Mc ch cao nht ca o Pht ls giithot (release), bng cch tu luyn t b

mi ham mun dc vng i thng, tiu ditv minh, t n s sng sut (s gic ng(enlightenment), khi con ngi s thot

khi vng lun hi, nghip bo, ha nhp vici vnh hng (nhpNitbn).NitBn (Nirvana) theo o Pht l mt trng thi t

duy hon ton ngui lnh, yn tnh, hnh phc, thot khiquy lut sinh t, lun hi, nhn qu, nghip bo.Do khng c gii thch r rng nn trong qu trnh pht trin, trong o Pht

c nhiu cc hiu khc nhau v Nit Bn. C khuynh hng coi Nit Bn ch lmt trngthi ni tm ca ngi tu hnh c o. Tuy nhin, c khuynh hng

khc coi Nit Bn nh l mt ci bng lai, tin cnh). (Xem: Nit Bn)


18/66

c. Nhnxt chung v Phtgio:u im:- L trng phi trit hc v thn (mc d khng trit ), c yu tduy vt, bin chng.- Chng li s phn bit ng cp, ch trng bnh ng x hi.- Khinh ght nhng ham mun dc vng vt cht tm thng.- C tnh nhn o cao: khuyn con ngi l iu thin, trnh xa iu

c, thng yu, cu gip mi ngi. Khng dng bo lc trong quan.Nhc im:- Nhn chung Pht gio l trng phi duy tm ch quan, cho rngnguyn nhn c bn ca ci kh l v minh, l do ham mun, dc

vng; v s sng sut, gic ng l yu t quyt nh s gii thot conngi khi ci kh.- Pht cho cuc i l gi, o; mi ham mun i thng u l ti li.Tri li, Nit bn, ci m Pht cho l thc ti th ha ra ch l iutng tng thun ty, khng c g lm bng chng.


19/66

II. TRIT HC TRUNG HOA C, TRUNG III. TRIT HC TRUNG HOA C, TRUNG I1. Hon cnh ra i v c im

a) Hon cnh lch sLch s Trung Hoa c i chia thnh hai thi k :+ Thi tam i (Ba triu i: H, Thng v Ty

Chu (th k XI-VIII TrCN).+ Thi k xun thu- Chin uc

- Thi k Xun Thu (770-475)- Thi k Chin quc (475-221)

Trit hc Trung Hoa ra i trong thi k XunThu Chin Quc.----------------------------------Tham kho: Bn Trung Hoa c i (*)


20/66

Trong thi k Xun thu-Chin quc, mt lot vn x hi quan trng t ra cho cc nh trit hc,

trong vn quan trng nht l tm con ng, ksch a t nc Trung Hoa t lon thnh tr.

Hn na, trong thi k ny cc th lc phong kinang ln c nhu cu s dng nhng ngi hin ti

i h un l x hi, ht trin th lc, tranh inhquyn lc.

Chnh v th, xut hin nhiu trng phi trit hc

a dng. H a ra nhiu con ng, k sch khcnhau, i lp nhau, u tranh vi nhau, to ra khngkh si ng trong i sng tinh thn ca x hiTrung Quc. Lch s Trung Quc gi thi k ny l

thi k Bch gia ch t, Bch gia tranh minh.


21/66

b) c im tr it hc Trung Hoa c i+ Nhn mnh tinh thn nhn vn, bn nhiu vn con

ngi, cn vn trit hc t nhin th t c bn n.+ t bn n vn tm linh, siu t nhin.+ Ch trng trit hc chnh tr, o c. Mc ch cao

nht ca trit hc l tm con ng, k sch chm dt

tnh trng lon lc, em li thi bnh thnh tr.

+ Nhn mnh s hi ha gia x hi v t nhin (thinnhn hp nht), s thng nht gia cc mt i lp (trungdung).

+ Phng php t duy trc gic, t ch trng n s lgii, chng minh.


22/66

2. CC TRNG PHI TRIT HC TRUNGHOA C I

a) Thuyt Ng hnh, m dngThuyt Ng hnhL mt thuyt duy vt trc quan, cht phc

Trung hoa c i, gii thch ngun gc ca

v tr t y u t v t c t: m, c, y,Ha , Th.

Ng hnh c mi quan h:- tng sinh (chuyn ha ln nhau)- tng khc (thng nhau)


23/66

Mc

Thy Ha

Tng sinhMc sinh Ha

Ha sinh ThTh sinh KimKim sinh ThyThy sinh McMc sinh Ha

ThKim

Tng khcThy khc Ha

Ha khc KimKim Khc McMc khc ThTh khc ThyThy khc Ha

Thuyt Ng hnh cn c vndng gii thch cc gic quan,cc phng hng, cc ma, cchnh tinh, v.v.. (*)

Thuyt Ng hnh cn c vndng gii thch cc gic quan,cc phng hng, cc ma, cchnh tinh, v.v.. (*)


24/66

Thuyt m dng

m v Dng l haimt i lp to nn vtr v vn vt.

Da vo thuyt m Dng, ngi ta a ra nhiu cch gii thch- V tr lc u l mt th thng nht (Thi cc), sau phn ra

thnh hai mt i lp (Lngnghi). Lng nghi sinh T tng(Thidng, Thi m, Thiu dng, Thiu m). T tng sinh Bt qui

- C cch gii thch khc: V tr ban u l mt kh thng nht(Nguyn kh) t sinh khDng v kh m. KhDng sinh raTri, kh m sinh ra t. Tri t (Dng m) giao ha sinh raNgi. T Tri , t, Ngi sinh ra vn vt


25/66

V sau, m v Dng c cn coi l hai mti lp tn ti trong tt c s vt hin tng trongt nhin, x hi.

Dng-m dng ch cc mt c cc thuctnh i lp, nh: sng ti, nng lnh, nh -

nng, cng-mm, mnh-yu, ch ng-b ng,c o p t u c ng n, tr - t, m ttri-mt trng (Dng lch-m lch), ti-sng,ngy-m, sng-cht (Dng gian-m ph), nam-

n, vua-ti, qun t-tiu nhn


26/66


27/66

b) Nho gia (Nho gio)L trng phi trit hc c nh hng ln

nht, l h t tng thng tr trong sut thik phong kin Trung Quc v nhiu nckhc nh Vit Nam, Nht Bn, Triu Tin.

Khn T l n i sn l

Mnh T pht trin v pha duy tm tinnghim,

Tun T pht trin v pha duy vt.


28/66

Khng T(551-479)

tn l Khu, t lTrng Ni, sinh ncL (tnh Sn ng),trong mt gia nh qu

.

Sinh ra v ln ln trong mt thi k vng

o suy vi, b o ni ln ln t vng o,Khng T mun em ti sc ca mnh gip nc,tr dn.


29/66

ng bt u gi mt chc quan nh ncL. Khng c vua nc L trng dng,Khng T i n nhiu nc ch hu khc,nhng u o l ca ng cng khng cnghe theo. Cui cng ng tr v nc L, m

s thc hin o l ca mnh.Ngi Trung Hoa tn Khng T l Vn

th s biu. T chc UNESCO cng nhnKhng T l danh nhn vn ha th gii.--------------------------------Tham kho: Tng i Khng T (*) (*) (*)


30/66

Kinh in ca Nho gia gm c t th, Ngkinh

- T thgm c: 1) Lun ng(): sch ghichp li nhng li dy ca Khng T do hc tr caKhng T su tp v bin son, 2) Mnh T: Schghi chp v Mnh t. 3) i hc: sch ni vn li io d c ca Nho ia 4 Trun dun :sch ni v ng li trit hc.

- Ng kinh gm: Kinh Thi, Kinh th, Kinh l,

Kinh Nhc, Kinh Xun Thu. Nhng sch nyc coi l do Khng T san nh (bin tp).


31/66

Quan im bn th lun:+ Khng T coi Tri i khi nh l t

nhin, i khi nh l lc lng siu tnhin.Mnh tri (Thin mnh) quy nh tt c.

ng ni: Sng cht do mnh, giu sang ti tri

(sinh t ti mnh, ph qu ti thin). o ca ta

t n ra c c ng o m n tr , m p vongcng l do mnh tri.

Hiu bit mnh tri l iu kin trthnh ngi

qun t. Khng hiu mnh tri th khng ly g lmngi qun t. Trong 3 iu s ca ngi qun tcs mnh tri.


32/66

+ Khng T khng ph nhn s tn ti caqu thn, nhng t chi gii thch v quthn.

ng ni: o ca ngi cha bit saobit c o qu thn. Khng hiu c con

sau khi cht.ng ph phn m tn, khuyn ngi ta tn

knh nhng hy xa lnh qu thn (knh nhivin chi).


33/66

Quan im chnh tr-x hi+ Khng T coi x hi l tng hp cc mi

quan h gia ngi vi ngi, trong ccquan h chnh tr-o c ng vai tr nntng. l cc mi quan h : vua -ti, cha-

con, chng-v, anh-em, bnb.Nm m i quan h ny v sau c Nho giagi l Ng lun. Ba mi quan h ging mi:

vua -ti, cha-con, chng-v c gi l Tamcng.


34/66

+ Khng T coi nguyn nhn x hi

lon lc l do s suy thoi o c xhi. ng mong mun khi phc li trtt x hi kiu nh Chu, mt kiu x hi

c ng coi l mu mc, l tng. m t tr t t x c ng c p, t n ttrt t, t vua quan n th dn ai cng

phi ly nhn, ngha, l, chnh danh lmchun mc.


35/66

+ Nhng phm tr c bn trong hc thuyt chnhtr - o c ca Khng T l Nhn, Ngha, L,chnh danh.

Nhn l lng thng ngi. Phn Tr hith no l Nhn, Khng T p i nhn (Yu

ngi). Nhn c hiu nh l ton c Nhn c

a a cn rung v :- Trung l thnh tht vi ngi, Mnh mun lp

thn th hy gip ngi khc lp thn. Mnh mun

thnh t th hy gip ngi khc thnh t.- Th l lng v tha, khoan dung. iu mnh

khng mun th ng lm cho ngi khc (K sbt dc vt thi nhn).


36/66

Trong o nhn, hiul gc. Hiu khng ch thhin vic nui nng cha m m quan trng nht llng thnh knh. Khng T ni: Nui cha m mchng knh trng th c khc g nui th vt.

Ngha: Nhn gn lin vi ngha. Ngha l

hnh vi o c biu hin ca lng nhn.Ngi lm vic ngha th hy sinh li ch ca

mnh, v ngi khc. V th, ngha v li

khng th dung hp vi nhau. Khng T ni:Qun t bit r v ngha, tiu nhn bit r vli (Qun t d ngha, tiu nhn d li).


37/66

L l hnh thc biu hin ca nhn, biuhin lng thng yu, qu trng con ngi. Lbao gm nhiu mi quan h rng ln t quanh vi thn linh (t l) n quan h ng xgia ngi vi ngi, quan h o c, phong

,Theo Khng T, tun theo l l mt iu

kin lm ngi nhn: Khc k phc l vi

nhn. Khng T ni: Khng bit l khngth ng vng.


38/66

Ngi qun t khng bao gilm tri vil. Ci g tri vi l th khng nhn, iu g

tri vi l th khng nghe, iu g tri vi lth ni, iu g tri vi l th khng lm (Phil vt th, phi l vt thnh, phi l vt ngn, phi

l vt ng).Cng vi l , thi v nhccng c vai trquan trng. Khng T ni Hng khi l nhthi,to lp l nh l, thnh t l nh nhc. Nhc mchnh trc, trang nghim, ha nh c tc dng nuidng tm tnh, cm ha lng ngi, hng ci tmcon ngi ti chn, thin, m.


39/66

Chnh danh:Khng T coi chnh danh l iu c bn

tr nc.Danh l tn, khi nim, bn cht.Chnh danh c ngha l ngi cng v

no thphi xng ng vi cng v , philm ng danh phn, chc trch ca mnh,vua ra vua, ti ra ti, cha ra cha, con ra con

(Qun qun, thn thn, ph ph, t t).Danh m khng chnh th ngn (li ni) skhng thun (khng c tnh thuyt phc, skhng c nghe v lm theo).


40/66

Khng T ni: Thn mnh chnh c thkhng phi h lnh mi vic vn tin hnh. Thn

mnh m khng chnh c th d c h lnh cngchng ai theo.

Nhn, l, chnh danh khng ch l o lm

ngi, m cn l o tr nc.ng co trng g o c, p n olc v chin tranh. ng li ny c gi lng li c tr, hay nhn tr.

cho t nc thnh tr, phi bit thnghin (tn trng ngi hin ti). Phi thc hin3 iu: thc tc, binh c-ng, dn tn.


41/66

ng li gio dc:Khng T l nh gio dc ln. Hc tr ca ng c

n 3000, trong c nhiu ngi ni ting. KhngT cho rng tnh ngi vn gn nhau nhngvic rn luyn th xa nhau (Tnh tng cn, tp

tng vin).

Mc ch ca gio dc l rn luyn nhntnh. Khng T ni: Ci o i hc (hc cao,

hc rng) l vic lm rng ci c sng, imi con ngi, t n iu ch thin (iuthin cao nht) (i hc chi o ti minh minhc, ti tn dn, ti ch chthin).


42/66

Ngi nhn cng l ngi c tr, dng. Munc trphi hc tp, tu dng. Nu khng hc th

d c thin tm, nhn c, trung tn n ucng b cng b ci ngu mui, phng ng, phnlon ... che lp.

N i un t hc khn ch hiu bit svt, c tri thc, bit o l, tu thn, t gia(cch vt, tr tri, tu thn, t gia), m cn tr

quc, bnh thin h.


43/66

Nguyn tc gio dc ca Khng T l:+ Hc i i vi hnh. Thc hnh tri thc, o l ca

mnh chnh l ra lm quan gip vua gip nc. KhngT ni: Trong lc x hi ri ren, khng ra lm quankhng phi l k tr, khng ra gip i khng phi lngi nhn. Tuy nhin, i vi ngi qun t, hc

khn hi hi mu cu chc tc bn l c.+Hc khng bit mt mi. Hc phi o su suy ngh

+Hc (l thuyt) i i vi tp(rn luyn k nng)

(Hc nhi thi tp chi)+ Thng qua vic nghin cu ci c bit ci mi(n c nhi tr tn).


44/66

Mnh T (372-289)tn l Kha, t l T D,

ngi nc L.Mnh T pht trin hc

thuyt Khng T v pha

duy tm tin nghim.ng cho r ng ch ng cvic g xy ra m khng

do mnh tri. Mnh TTheo ng, vn vt c trong ta. Ch cnthnh , chnh tm th c th nhn thc c tt c.


45/66

V bn tnh ca con ngi, Mnh T a rathuyttnh thin. Con ngi sinh ra vn c bn tnh

thin.Theo Mnh T, tnh thin ca con ngi biu

hin 4 c tnh ln (t c): nhn, ngha, l, tr.

Bn c ln bt ngun t oan (4 u mi,thng xt), lng tu (bit thn, ght), lng tnhng(bit cung knh) v lng thphi (bit phi

tri). T oan l nhng ci vn c khi con ngisinh ra. Nu c gio dc tt, nhng mm mngny s pht trin trin thnh t c.


46/66

tnhthin

T c

Lngtrcn

nhn

Lngtu

ngha

lngtnh-ng

l

lngthphi

tr

T oan


47/66

V ng li chnh tr: Mnh T pht trin hcthuyt nhn ca Khng T thnh hc thuyt nhn

chnh, ch trng ly c thu phc lng ngi,phn i vic cai tr bng bo lc.

ng phn bit vngchnh (cai tr bng nhn

ngha) vi b chnh (cai tr bng bo lc). Mnh t ,ngi khng theo m cn v sc mnh khng . Lyc thu phc ngi th ngi ta vui lng theo mnh

mt cch thnh thc nh by mi t theo KhngT vy.


48/66

Mnh T coi dn l quan trng nht, k n lgiang sn x tc, vua l thng thi Dn vi qu, x

tc th chi, qun vi khinh.Quan h vua ti l quan h hai chiu, tn trng

ln nhau. Nu vua coi b ti nh c rc th b ti scoi vua nh k th. Nu vua khng c o c th

ngi vua.Thi Mnh T, ch cng hu tan r, ch t

hu ra i. Mnh t ch trng cho dn c hngsn mi c hng tm ngha l dn phi c t liusn xut (rung t canh tc) n nh th mi cci tm n nh c.


49/66

Tun T (315-220) tn l Hung, t lKhanh, ngi nc Triu, nh trit hc duyvt kit xut Trung Hoa c i.

Tun T pht trin hc thuyt ca KhngT, cao nhn ngha, l nhc, chnh danh.

Tu nhin n hn i nhiu uan im caKhng T v Mnh T v cc vn chnhtr, o c.


50/66

V bn th lun, Tun T ng trn quanim duy vt, v thn. ng cho t nhin gmba b phn: Tri, t, ngi.

Theo Tun T, Tri ch l mt b phn cat nhin; o tri din ra theo l t nhin,

khn lin uan n o n i.:Tri hot ng theo bnh thng, khng v

vua Nghiu m cho cn, khng v vua Kit

m lm cho mt... Tri khng v ngi srt m b ma ng. t khng v ngi sxa m rt ngn li.


51/66

Nh vy, tri khng quyt nh vn mnhcon ngi. Vic tr hay lon, lnh hay d l do

con ngi lm ra, ch khng phi ti tri.Tun T ph phn m tn d oan. ng cho

rng nhng hin tng qui d nh sao sa,

nht, nguyt thc l nhng bin ha catri t, m dng, cho l l th nn, m lo sth khng nn, chng khng th quyt nh

iu ha phuc, tt xu ca con ngi, cho nnkhng ng s.V x hi v con ngi, Tun T cho rng

con ngi l sn phm cao nht ca t nhin.


52/66

Tun T khng tin thin mnh. Theo ng conngi khng ch hnh ng ph hp vi t nhin,

m cn c th ci to t nhin (sn xut, tit kim,gi gn sc khe) lm cho cuc sng tt p hn.i vi nhng nghi thc cng t, ng ni

Ngi qun t ly lm vn minh, cn trm h

th l lm thn linh. L lm vn minh th tt.

Ly lm thn linh th xu.

Vquan nim o c, ng a ra thuyttnhc. Theo ng, Tnh ca con ngi l c, thin l docon ngi lm ra. Tnh c ca con ngi btngun t vic tm cch tha mn nhng nhu cusinh l ca mnh.


53/66

C) o giaPhi o gia do Lo T sng lp v c

Dng Chu, Trang T pht trin.Lo Tcng thi vi Khng T. Tn tht,

qu hng ca ng cn l vn tranh ci.

Theo S k ca T M Thin, ng h L,tn Nh, ngi nc S. Tc ph m duy nh tcn li ca ng l cun o c kinh,

khang 5000 t.Trang Ttn l Chu, pht trin hc thuytLo T thnh mt h thng su sc trongcun Nam Hoa kinh.


54/66

o l phm tr trung tm trong hc thuytLo T. Theo Lo T. o l c s, ngun gc

u tin ca vn vt.o l m ca vn vt, khng bit n con ai,

khng bit n tn g nn tm t tn n l o.

N v sc, v thanh, v hnh, nhn khng thy, nghe

ng t y, n m ng c. ng c u, ng cui. o v cng to ln v bt bin. N va khng, va c.o va l ci duy nht, va mun hnh mun v. Vn vt

sinh ra t o ri tr v vi o.o sinh ra mt, mt sinh ra hai, hai sinh ra ba, ba sinh ravn vt. o sinh ra vn vt, c nui dng, che chcho vn vt.


55/66

Trong hc thuyt Lo T, o cn l quylutsinh thnh, bin ha ca mun vt.

o Tri lun lun gi cho vn ng c thngbng. Ci g khuyt t c trn y, ci g congs c thng, ci g c th mi li, ci g t s

c nhiu s mt. Tron u trnh ht trin cig t n nh cao th s trthnh ci i lp vin, tc quay li ci c trong mt vng tun hon.


56/66

Bt c s vt no cng l s thng nhtgia hai mt i lp, lm tin cho nhau,nng ta ln nhau. ng ni:Vn vt cng m m m dngp v xu, thin v c lin h vi nhau.

.ln nhau; ngn v di lm r ln nhau; cao vthp da vo nhau; m v thanh ha vo nhau;

trc v sau theo nhau.


57/66

V vi:M rng quan nim o trong i sng x

hi, Lo T a ra hc thuyt v vi.V vi l sng, hot ng theo l t nhin, thun

phc, khng lm tri vi t nhin, khng can thipvo trt t t nhin.

V vi cn l ng li chnh tr. Lo T cho rngch cn lm cho dn no bng, xng ct mnh

m lng h tnh, khin cho dn khng bit,khng mun. Khng dng lut php, khng cngio dc nhn ngha, l, tr .

Theo chnh sch v vi th mi vic u tr


58/66

Lo T phn i c ng li chnh tr vng li gio dc ca Nho gia. Theo Lo T,

l lm cho ngi ta gi di, tr lm cho dnkhn lanh, xo tr. ng cng ku gi t bngh thut, v ng coi l nhng th xa hoa.

Lo T ch trn hn ch u n lc canh nc v hot ng ca nhn dn n mcti a. cho dn sng theo li sng cht phc

thi nguyn thy: khng dng cng c thay scngi, khng dng thuyn xe, khng dng binhkh, dn sng trong nhng nc nh khng

c quan h vi nhau, ch cn hc li tht gt.


59/66

VV ll lunlun nhnnhn thcthc:: Lo T ng trnlp trng duy tm ch quan. S hiu bit

theo ng hnh nh c sn, khng cn hc,khng cn thc tin.

ng ni: Khng ra khi nh m bit c

vic thin h.; khng dm ra ngoi ca mbi t c o tri.Cng i xa cng bit c t. Cho nn

thnh nhn khng i m bit, khng nhn mthy r, khng lm m nn.


60/66

Lo T phn i ng li gio dc ca KhngT. Theo Lo T, trtu l dc vng, l nguyn nhn

ca xo tr.Tr tu xut, hu i ngu (Trtu xut hin th

c xo tr ln).Mun khi lo lng th ng hc tuyt hc v u.

,v vi o, ng nht vi o.

V o c c nhn, Lo t ch trng sng ttn, khng tranh ginh, ly n bo on, bit th nol , khng tham lam.


61/66

d) Php gia

+ Shnh thnh v pht tr in ca t tngphp tr

- Thi k nh Chu, x hi c cai tr bnghai phng php:

tc, gi l qun t.Hnh ch p dng ring cho th dn, gi

l tiu nhn. Thi php lut cha ccng b cng khai.


62/66

- Qun Trng (khong th k VI trc CN)ngi u tin bn n php lut nh l phng

php tr quc v cn c cng b rng ri cho dnchng bit.

- Thi Chin quc c 3 trit gia l Thn o,

Thn Bt Hi v Thng ng ch trng php trv p p, u , .Thuyt php tr c Hn Phi pht trin ln nh

cao trn c s tng hp nhng yu t hp l trong

ba hc thuyt Nho, Lo gia v Php.


63/66

+ Hn Phi v t tng php trHn Phi (280-233) l vng tht nc Hn

c Tn Thy Hong trng dng, nhng vsau b L T gim pha v b p ung thuc ccht.

K tha t tng ca Lo T, Hn Phi cho

r ng o l quy lut ph bi n ca gii tnhin tn ti vnh vin, khng thay i. Conngi

khngth

thayi c

quylut ca v

tr. Tuy nhin, gii t nhin khng c thc;vn mnh con ngi do con ngi quyt nh.


64/66

Hn Phi l ngi c t tng v thn trit

. ng cho rng khng c g chng thc cqu thn.ng ph phn o tng v s c hi trong

ng li c tr ca Nho gia v da vo

cho s ng n ca ng liphp tr.ng cho rng cai tr x hi cn phi c

ba yu t l Php, Th, Thut.


65/66

Php l php lut. Hn Phi cho rng phplut c cng b cho mi ngi bit tun

theo. Php lut phi thay i ph hp vi tnhhnh c th.

Th theo quan nim ca Hn Phi l a vi,

th lc, quyn uy ca ngi cm u.Ngoi ra, vua phi c thut.Thut l phng php, mu lc, th on

trong vic tr dn.Nu php c cng b rng ri, th thut l ctr, th

on ngm ngm ca vua, khng ai bit. Chnh v th,Hn Phi ni vua dng lut nh tri, dng thut nh qu.


66/66

ng li php tr ca Php gia l t tngca giai cp qu tc mi, kin quyt ontuyt vi t tng bo th, m tn ng thi.

Hc thuyt Php gia l cng c gip vuaTn thng nht Trung Quc. Tuy nhin, hc

thu t n c ch khim khu t n himtrng. l s tuyt i ha yu t php lut,ph nhn vai tr ca yu t o c, nng

hnh pht tn bo, nn ng li cai tr nhvy tt yu dn n ch c ti, mt lngdn, v cng chnh l nguyn nhn dn n

1B Chuong02._Khai_luoc_LSTH_truoc_Mac_A._Triet_hoc_phuong_Dong_.pdf

Documents

Transcript of 1B Chuong02._Khai_luoc_LSTH_truoc_Mac_A._Triet_hoc_phuong_Dong_.pdf