1

საქართველოს საპატრიარქოს წმიდა ანდრია პირველწოდებულის სახელობის

ქართული უნივერსიტეტი

ლევან ჯიქია

1924 წლის აჯანყება დასავლეთ საქართველოში

სადოქტორო პროგრამა: საქართველოს ისტორია

სადოქტორო ნაშრომი შესრულებულია ისტორიის დოქტორის

აკადემიური ხარისხის მოსაპოვებლად

სამეცნიერო ხელმძღვანელი: ვახტანგ გურული,

ისტორიის მეცნიერებათა დოქტორი, პროფესორი

თბილისი

2012

2

სარჩევი

ანოტაცია.........................................................................................................................................4-6

Annotation................................................................................................................7-9

შესავალი.....................................................................................................................................10-12

თავი I. პრობლემის შესწავლის მდგომარეობა. საკითხის ისტორიოგრაფია.................13-35

$ 1. საბჭოთა ისტორიოგრაფია..............................................................................................13-21

$ 2. ემიგრანტული ისტორიოგრაფია...................................................................................21-25

$ 3. დასავლური ისტორიოგრაფია.......................................................................................25-27

$ 4. თანამედროვე ქართული ისტორიოგრაფია.................................................................27-32

$ 5. წყაროთმცოდნეობითი ბაზა............................................................................................32-35

თავი II. საბჭოთა ხელისუფლების განმტკიცება საქართველოში....................................36-41

თავი III. რუსული სამხედრო-საოკუპაციო რეჟიმის წინააღმდეგ საპროტესტო

მოძრაობის დასაწყისი (1921- 1922 წწ.)..................................................................................42-48

თავი IV. სვანეთის აჯანყება (1921-1922 წწ.)........................................................................49-52

თავი V. ეროვნულ-პოლიტიკურ ძალთა კონსოლიდაცია. „საქართველოს

დამოუკიდებლობის კომიტეტის“ შექმნა.............................................................................53-79

თავი VI. საქართველოს საგანგებო კომისიის მოღვაწეობა ეროვნული მოძრაობის

ჩახშობის მიზნით......................................................................................................................80-92

თავი VII . აჯანყების მომზადება დასავლეთ საქართველოში........................................93-133

$ 1. იმერეთი (შორაპნის მაზრა. ქუთაისის მაზრა).............................................................93-99

$ 2. სამეგრელო (სენაკის მაზრა. ზუგდიდის მაზრა).......................................................99-107

$ 3. გურია (ოზურგეთის მაზრა)........................................................................................107-113

$ 4. სვანეთი. რაჭა-ლეჩხუმი...............................................................................................113-121

$ 5. აფხაზეთი........................................................................................................................121-128

$ 6. აჭარა.................................................................................................................................128-133

თავი VIII. 1924 წლის აჯანყების მიმდინარეობა და დამარცხება................................134-201

$ 1. იმერეთი (შორაპნის მაზრა. ქუთაისის მაზრა).........................................................134-145

$ 2. სამეგრელო (სენაკის მაზრა. ზუგდიდის მაზრა).....................................................145-178

$ 3. გურია (ოზურგეთის მაზრა)........................................................................................179-187

$ 4. სვანეთი. რაჭა-ლეჩხუმი...............................................................................................188-192

3

$ 5. აფხაზეთი................................................................................................................................192

$ 6. აჭარა.................................................................................................................................193-201

თავი IX. რეპრესიები............................................................................................................202-215

$ 1. იმერეთი (შორაპნის მაზრა. ქუთაისის მაზრა).........................................................203-205

$ 2. სამეგრელო (სენაკის მაზრა. ზუგდიდის მაზრა).....................................................206-209

$ 3. გურია (ოზურგეთის მაზრა).......................................................................................209-211

$ 4. სვანეთი. რაჭა-ლეჩხუმი...............................................................................................211-212

$ 5. აფხაზეთი........................................................................................................................213-214

$ 6. აჭარა.................................................................................................................................214-215

თავი X. სასამართლო პროცესი...........................................................................................216-221

თავი XI. 1924 წლის აჯანყების შეფასებისათვის............................................................222-234

დასკვნა....................................................................................................................................235-240

გამოყენებული წყაროები და ლიტერატურა....................................................................241-255

დანართი.................................................................................................................................256-321

4

1924 წლის აჯანყება დასავლეთ საქართველოში

ანოტაცია

თანამედროვე ქართული ისტორიოგრაფიის ერთ-ერთ აქტუალურ პრობლემას

წარმოადგენს ეროვნული მოძრაობის ისტორიის შესწავლა. ამ მხრივ განსაკუთრებულ

ყურადღებას იმსახურებს 1924 წლის აჯანყება. ამ აჯანყებით დადასტურდა, რომ

ქართველი ერი ვერ შეეგუებოდა სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის დაკარგვას

და საბჭოთა რუსეთის სამხედრო-საოკუპაციო რეჟიმს, რომელსაც კომუნისტური

პრ