1915 06 dagboek van doninck

© Gemeentelijk Archief Bornem - 48 -

Uit de dagboeken van Pater Benedictus Van Doninck

Juni 1915

Dinsdag 1 juni 1915 (dag 302)

Om 5 uur deze morgen heeft men een vliegtuig over

Bornem zien passeren. Om 5 ½ staat meneer Van Baren

ons af te wachten op weg naar het dorp, en vertelt dat

de confraters in Holland het allemaal goed maken, maar

dat er nog niemand aan denkt naar de abdij terug te

keren.

Van 7 ½ tot 12 en van 2 tot 6 uur gaat Leo naar den

Bouw voor de bedeling. Een zak bonen 100 kilo kost 80

franken.

Broeder koster is van de kamer van Martinus beneden

aan den trap gaan wonen. Broeder Arnoldus van Val-

Dieu laat aan zijn familie weten dat te Val-Dieu alles

goed is en hij hoopt in de zomer op vakantie te komen.

De boswachter komt een brief laten lezen van Maurits

zijn zoon aan het front.

Woensdag 2 juni 1915 (dag 303)

Onze zwaan heeft vandaag twee van haar zes eieren

uitgebroed. Om 3 uur waren twee Duitsers op onze

toren aan het timmeren.

Om 3 ½ gaf Placidus een paar blokken aan een arme vent

en om vier uur stonden er 20 wijven van de Kleine Hei

barvoets aan de deur om blokken !

Gisteren betrapte broeder Fons een Duitser die onze

strozolder had opengebroken om wat hooi te halen voor

zijn ziek paard. Gaf aan den broeder 5 centen om er niets

van te zeggen aan de Feldwebel !

Donderdag 3 juni 1915 (dag 304)

Om 8 ½ deze morgen zwommen 5 jonge zwaantjes in de

vijver.

Om 1 uur bezoek van meneer Van Baren in de calefact.

Hij had horen zeggen, maar wist niet waar of van wie,

dat de prelaat van Dendermonde in Engeland overleden

was. Meneer Van Baren deelt de in Holland algemene

zienswijze, dat België verkeerd had gedaan met den

Pruis de weg te hebben willen versperren. Bepaald ze

weten ginder beter dan onze Koning, ministers, kardi-

naal en bisschoppen, wat ’s lands eer en waardigheid

vereist ! Krämervolk !

Na de middag zijn nog Duitsers der naburige forten hier

om nieuwe kleren gekomen. Heel vrolijk of strijdlustig

zien ze er niet uit.

Af en toe hoorden we vandaag ’t kanon in de verte.

Vrijdag 4 juni 1915 (dag 305)

Leo gaat naar den Bouw van 7 tot 12 en van 1 tot 5.

Om 11 ½ juist na de refter zien wij dat in onze pandhof

de 'Schilpad' haren laatste adem uitblaast. Ze stierf

waarschijnlijk van dorst. Een koud vol bad kon niet meer

helpen.

Om 3 uur werd op last der Duitse overheid door de

politie bekend gemaakt dat morgen vóór 8 uren Duitse

Tijd in de Kloosterstraat, Hei en Boskant putten en kel-

ders moesten gevuld zijn en de steenhopen platgelegd

op straf van boete.

Na 3 uur mocht niemand meer over de Temsebrug,

opschudding onder het volk. Het gerucht liep nogmaals

dat aan Holland een ultimatum was gezonden, door

Prentkaart van de 'Kleine Heide' de huidige Puursesteenweg. De foto werd genomen vanaf het kruispunt met de Nieuwe

Kouterstraat richting Bornem-centrum


Uit de dagboeken van

Pater Benedictus Van Doninck

Engeland of door Duitsland of door Japan ! dat wist men

niet juist. Curieus dat sommige mensen - ook ontwik-

kelde paters - zich door zulke praat nog telkens kunnen

laten onthutsen !

Zaterdag 5 juni 1915 (dag 306)

Om 8 uur bracht meneer Van Baren ons de Maasbode en

Rotterdamse Courant. De gazetjongen van Mechelen

vandaag niet gekomen. In het dorp is aangeplakt dat

Mechelen van alle gemeenschap met den buiten is

afgesloten. ’t volk wil er niet werken in het arsenaal.

Te middag eerste aardbezien, geschenk van madame

weduwe Muys. Onze primeurs zijn opgegeten door

merels, lijsters en Pruisen !

Onderofficier Tülecke schold broeder Alfons voor

"ünchristlich und ünmenschlich” uit, omdat hij een

sneeke brood naar z’n katten droeg en men hem, Duits

onderofficier, weigerde brood te verkopen. "Leve de

Katten!”

Daarbij is het verboden door het komiteit zijn rantsoen

te verkopen !

Zondag 6 juni 1915 (dag 307)

Deze middag aardbeziën gegeten uit onze hof, en de

Duitsers die er gisteren aangezeten hebben, zijn aange-

klaagd bij de Feldwebel.

Om 12 uur gaat de Prior naar Temse en komt om 6 ½

terug.

Pater Bruno van Dendermonde is nog altijd daar bij zijn

familie. Hij mag niet over naar Engeland en wist nog

niets van de dood zijner Prelaat. Deze had hem over drie

weken nog verzocht naar Engeland over te komen, waar

ze bij een bisschop goed onthaald zijn en veel werk

hebben.

Om 4 uur werd er vóór de abdij op straat een

vreemdeling aangehouden, naar de wacht en vandaar

naar het fort gebracht. Kanongebulder de hele namiddag

hoorbaar.

Maandag 7 juni 1915 (dag 308)

Aan tafel nieuwe erwtjes.

Leonardus speelt met de kaarten open misere sine dolo.

De timmerman legt een nieuwen vloer in de kamer van

Leo en hermaakt een oude kas van ’t archief voor de

bibliotheek.

Schilpad begraven in den pandhof, aan den hulstboom

voor Leonards kamer.

Om 4 uren komt meneer Van Baren afscheid nemen. Hij

wil morgen terug naar Holland. De 600 man werklozen

zijn in 3 seriën verdeeld, die elk twee dagen ter week

werk zullen vinden met wegen en grachten der gemeen-

te in orde te brengen. Een werkman (zoon van Wardje)

had zijn 4 kleine kinderen naar het gemeentehuis

gebracht wegens ruzie met het comiteit !

Deze middag stond op onze koer een grote bierwagen

van Cammaert. Er lag een mandje kardoezen op van

Duits maaksel. Om 1 uur reden ze ermee naar Boom.

Zwaar kanongedommel de hele dag hoorbaar in het

zuidwesten.


Deze nacht zijn er 3 wagens waaronder die van

Cammaert, op de koer gekomen, geladen met munitie

en geweren.

Deze morgen 10 minuten voor 8 uur en om 9 ½

ontploffing gehoord in de richting van Mechelen. En

deze avond vertelde men dat er het arsenaal in brand

staat.

Aangeplakt : verboden te vissen tot 14 juli.

Van 1 tot 5 uur gaat Leo naar de bedeling van meel. Wij

kregen een zak gratis, maar hij was voor ¾ bedorven.

Van 2 ½ tot 5 ½ onweder. ’t graan in de hof lag flauw.

E.H.Verbist kon gisteren te Antwerpen geen pas krijgen

om naar Turnhout zieken te gaan bezoeken zijner

familie.

De prijs van het koren daalt en de boeren van Bornem

die het hunne hadden ingehouden, komen er nu mee

voor den dag.

Een Duitser die op congé naar Berlijn was, vertelde dat

de oogst in Branderburg slechter staat dan hier. Vlees

kon men te Berlijn met moeite bekomen aan 4 mark de

kilo.


Om 5 ½ stond meneer Van Baren ons af te wachten.

Heeft gisteren geen pas te Antwerpen kunnen bekomen.

Komt om 8 uur in de abdij en zegt morgen nogmaals te

gaan proberen. Om 9 ½ komt hij nogmaals en is in ’t

geheel niet op zijn gemak, met het vooruitzicht niet

meer naar Holland over te mogen.

Om 4 ½ bezoek van madame de Gravin met een prentje

van Adrien die zijn 1e Communie gedaan heeft verleden

donderdag. Zij is reeds bezorgd dat er ons in ’t najaar

wild zal gebracht worden.

Aan den Bouw wappert een witte vlag met opschrift

"Hulp en Voedingscomiteit". Er zijn reeds 750 werklozen

ingeschreven.

Wittock is te Hulst wegens vlassmokkelen over de grens

beboet. Trein Temse–Terneuzen deswegen enige dagen

geschorst.

Vandaag geen kanon gehoord.


Van 7 tot 12 uur gaat Leo naar de bedeling in den bouw.

Om 9 ½ brengt madame de Gravin een bouquet bloemen

en gaat met ons wat bidden op het kerkhof. Vertrok om

10 ¼ uur.

De hele dag door stilaan gedonderd.

In de serre is de weeraal gestorven, met pieren

overvoederd! Feldwebel Schmidt fotografeert onze

zwanen, oude en jongen.




In de schuur zit Gust van Peer Daelemans manden te

maken, en Wanneske Vermeiren kuist de wijmen in de

Donk.

Deze middag komt men ons vertellen dat notaris Aerts

op sterven ligt en Heintje Goossens is in de namiddag

gestorven.

Om 7 ¾ in de doodse stilte beginnen drie klokken

Bornems kerk te luiden, en ook die van Rupelmonde.


In de abdijkerk circa 150 communies uitgedeeld. In de

parochiekerk was er om 5 ½ een gezongen mis met

assistentie voor de soldaten. De kerk was gestampt vol.

Leonardus deelt onder die mis de H. Communie uit

vooraleer naar het Pensionaat te gaan.

Deze morgen zat meneer Van Baren om 5 uur al in onze

kerk, hij was zeer mismoedigd omdat het hem gisteren

nog niet was gelukt te Antwerpen een pas te krijgen. Hij

zou vandaag nog eens gaan proberen.

Leo gaat van 7 tot 12 naar den Bouw voor de bedeling.

Meneer Prior gaat naar ’t gasthuis en heeft onderweg

horen zeggen dat volgens een brief van de Hollandse

consul door de champetter naar de abdij gebracht, de

Duitsers vóór de 15e dezer maand de abdij moeten

ontruimen ! Frans de champetter is werkelijk gisteren-

avond bij de Feldwebel onze klacht komen indienen, dat

er van de muur aan de bospoort een partij pannen is

afgebroken, door de straatjongens om mussen te roven.

Ontevredenen van Bornem zijn met klachten over het

comiteit naar Antwerpen geweest, maar ze zijn van een

kale reis teruggekomen. Tot straf krijgen ze nog minder

rantsoen.

Een dwaze superstitie doet sedert enige dagen de ronde

in Bornem. Een persoon bindt een sleutel in een

kerkboek vast op het Sint-Jans-Evangelie. Een tweede

persoon, leest hetzelfde Evangelie uit een ander kerk-

boek. Blijft de sleutel vastliggen, dan is het een goed

teken, nl. dat de soldaat voor wie men bidt, nog niet

gesneuveld is aan het front. Valt hij eraf dan is de

betreffende gedood ! En brave ontwikkelde mensen

nemen die proef zonder argwaan ! Pater Benedictus

moet zelf gezegd hebben dat het een goede devotie is !!

Om 7 ¾ worden drie klokken geluid.


Deze morgen om 8 ¼ twee of drie

ontploffingen gehoord in ’t westen. Item om

10 uur noordwest en om 4 uur westwaarts.

Meneer Van Baren is vandaag niet te zien.

Wij besluiten er uit dat hij de grenzen over

geraakt zal zijn.

Om 9 ½ staan er wel 150 mannen en

vrouwen om onderstand aan de deur, waar

de hele dag door kinderen komen bellen.

In het dorp is aangeplakt, dat er te Mechelen

in het arsenaal voldoende werkvolk zich

heeft aangeboden en bijgevolg de maatregel

tegen de stad genomen, wordt ingetrokken.

Feldwebel Schmidt brengt ons een exem-

plaar van zijn zwanenfotografie en aan-

zichten van de abdij. Een zwaan die zeer wild

werd, is door Leo vandaag gekortwiekt.

Tegen avond komt Frans de champetter horen wat de

Duitsers moeten hebben. Ze hebben over enige dagen

van de gemeente steenkolen gekregen in plaats van hout

om te stoken, zoals ze verlangd hadden, omdat wij

klachten hadden ingediend dat ze sedert maanden van

ons beste hout gebruikten.

Onder de recreatie horen wij in het dorp een harmonie

spelen met trommel en grosse caisse. Het is de eerste

maal sedert de oorlog. Om 8 uur speelden ze nog.


Het muziek gisterenavond was in de hof van juffrouw

Brijs waar Pruisen van hier en ’t omliggende rendez-vous

hadden.

Om 8 ½ gisterenavond hebben sommigen een Zeppelin

zien passeren.

Tony Cammaert, zegt men, zal naar Scheut missionaris

gaan worden.

Aankomst te Bornem van 4 kisten met kleren voor de

werklozen.

De rondhaling vandaag in de drie missen gedaan voor de

basiliek van ’t H.Hart bracht hier ca. 15 franken op.

Vandaag moest een der broeders van het dorp, een

Hollander, naar het moederhuis te Gent, en seffens ging

het praatje door ’t dorp dat de Hollanders allen weg

moesten. Reeds om 5 ½ deze morgen kwam men hier

vragen of het waar was.

Binnen aanzicht van de abdijkerk.




Het Handelsblad van Antwerpen zal niet meer

verschijnen ten gevolge een beraadslaging der

Antwerpse gazetschrijvers.

Van de hele dag hebben we geen kanon gehoord.


Deze morgen is de krantenjongen van Mechelen

gekomen met de N.Rott.Courant en de Kölnische Volks-

zeitung. Het Handelsblad zou geschorst zijn wegens een

artikel waarin gezegd wordt dat België nooit meer de

nek zou buigen voor vreemde overheersers !

Moeder Pauwels–Gering komt lamenteren dat haar

jongen naar ’t kot moet te Mechelen wegens diefstal van

blokken, een paternoster enz. in de abdij gepleegd. Ik

troostte haar met te zeggen dat een zittijd te Mechelen

haar jongen zou goed doen en een les voor haar 11

andere kapoenen.

Om 12 uur gaat de Prior zonder pas te voet naar Londer-

zeel en vandaar met de tram naar Brussel-Kerniel-Colen.

Meneer de notaris ligt reeds 3 dagen zonder kennis

ingespoten ?

Wardje de timmerman had een jonge merel, uit de nest

gevallen, opgeraapt om mee te nemen. Duitsers die ’t

zagen wilden dat hij ’t beestje terug in de nest zette.

Wardje weigert. Onderofficier Tülecke komt opspelen

tegen Leo, dat het "thierquälerei" is, en in Duitsland niet

zou ongestraft blijven, dat daar alle vogels in vrijheid

leven, enz.

Wardje presenteert hem de merel en op zijne weigering

laat hij het beestje lopen … voor de kat die er kort spel

mee maakte.

De kardinaal Mercier, zegt men, wilde persoonlijk geen

pas vragen aan de Duitsers en is te voet naar Eppegem

gegaan.

Geen kanon vandaag.


Leo gaat om 8 ½ naar den Bouw voor de bedeling.

Benedict en Leonard naar het kasteel.

Oude kast van ons archief naar de bibliotheek gebracht.

Gisteren stierven er twee, vandaag nog één van de 5

jonge zwaantjes.

Broeder Alfons verjaart en ook een der Duitse voerlie,

die een kop heeft als een gloeiende kachelpot. Een

drinkebroer 1ste klas en die volgens eigen bekentenis

een liter cognac met een dozijn eieren voor zijn rantsoen

nodig heeft. Zijn kameraden hebben in de koestal een

strooien man als Pruisische soldaat gekleed te wacht

gesteld met een gelukwensing die hem toewenste

binnenkort naar huis te mogen gaan, waar meer en

betere schnaps te krijgen is dan hier.

In het dorp is een plakkaat van de Keizer te lezen die alle

Landstürmer oproept die zich nog in België ophouden.

Er is ook aangeplakt dat den 21e dezer te Bornem jaar-

markt is. Toekomende zondag is het kleine kermis en de

mensen hebben vandaag 2 kilo in plaats van 1.700 gram

dons kunnen kopen.

Jan de hovenier had deze avond onder ’t officie in de

kersenbomen de jaarlijkse nationale vlaggetjes uitge-

hangen, maar er waren paters die er nu meer schrik van

hadden dan de mussen, en onder de recreatie moest

Jantje zijne driekleurige vaantjes strijken tot betere

tijden.

Leo brengt van het dorp ’t nieuws mee dat er te

Antwerpen Jezuïeten zijn opgepakt en als krijgs-

gevangenen naar Duitsland zijn gevoerd. Item dat de

Duitsers te Antwerpen de hand hebben gelegd op

levensmiddelen van het comiteit.

Vandaag geen kanon gehoord.


Tot 5 uur deze morgen werd er nog al hevig met ’t kanon

geschoten.

Om 7 uur luiden de klokken voor Notaris Aerts, die

gisterenavond tussen 6 en 7 uur is overleden.

Te Branst bij meneer pastoor zijn deze nacht 27 kiekens

gestolen.

Wij aten vandaag onze eerste kersen, de Belgische

vaantjes in de bomen zijn vandaag vervangen door

neutralen oranje-gelen.

Om 4 uur bezoek van madame de Gravin met dochter

Baronnes de Rosée. Deze kon te Brussel geen pas voor

Holland krijgen tenzij tegen borg van 5.000 Mark. Ze gaat

morgen te Antwerpen proberen, en lukt het daar ook

niet, dan wil ze zich oversmokkelen. De baron bevindt

zich te Londen bezig met munitie te maken voor auto-

mitrailleusen.

In het dorp werd verteld dat Pater Reetten te Antwerpen

is gevangen en naar Duitsland gevoerd, item dat er een

onzer broeders der abdij naar Holland voor het rood

Kruis was vertrokken.

Gisteren liet de Luitenant door de Feldwebel Schmidt

vragen om 50 flessen Rijnwijn te kopen. Niet te koop !

Deze nacht hebben de Pruisen de verjaardag van den

paardenman Otto, bijgenaamd ”’t Boerke" nogal luid-

ruchtig gevierd. Het had hem toch maar 10 mark gekost,

zegde hij en dat was toch zijn verjaring wel waard.


Om 3 ¾ gewekt door ontploffingen ten zuidwesten. 10

minuten lang.

In de kersenboom hangt een keukenmortier en een bel

tot schrik van spreeuwen en Duitsers.

Vinus de koperslager, om een dakgoot te repareren, zat

met zijn spirituslamp verscholen, ’t geronk der lamp

deed broeder Alfons en de Duitsers na hem, de neus in

de lucht steken op zoek naar de Engelse vliegers !

Om 2 uur bezoek van madame de Gravin die 10 missen

bestelt voor Jacq.




E.H.De Maeyer, pastoor van St-Elizabeth Schaarbeek,

vraagt per kaart of hij met een jonge student als postu-

lant mag komen zien.

Door meneer Van Strijdonk ontvangt de Prior, brief van

de Prelaat gedateerd 19 mei, item brief van Hugo aan

Placidus en 2 brieven van Bornemse meiden te Schiedam

verblijvende aan hun ouders.


Om 8 uur horen we drie of vier geweerschoten in de

Barelstraat. ’s middags vertelt onderofficier Tülecke dat

de schoten gelost zijn door een officier, per auto van

Antwerpen gekomen, op rondvliegende duiven.

De ringen der gesneuvelden zijn op het gemeentehuis

gebracht en beboet met 2,50 frank stuk. De onderofficier

Tülecke was daarmee gelast en had een uitbrander

gekregen omdat hij ze niet geschoten had. De

gemeentesecretaris moest er voor naar ‘t fort om

insgelijks de les te horen voorspellen.

Het schieten eergisteren was te Brussel op een vlieger.

Om 6 uur komt de Prior thuis van zijn reis Colen-Kerniel.

Brengt aanzichtkaarten mee van Zoutleeuw en Leuven.

Was te Zoutleeuw bij de familie Peeters geweest. item

Prior cigaren van Brussel.

In de namiddag kanongedommel hoorbaar ten zuid-

westen.

Peter De Bruyn SJ. zou te Antwerpen opgelicht zijn

wegens soldatenwerving.

Er zijn te Bornem al 825 werklozen ingeschreven. Poodts

en meneer Verbist zijn maar slecht te akkoord over de

ingeschrevenen.


Om 10 uur stonden 150 mensen aan de deur. Er werd

gezegd dat het de laatste keer is dat men zaterdags aan

de deur geven zal.

De Prior gaat naar de lijkmis van notaris Aerts om 10 uur.

Weinig familie tegenwoordig. Voorlopig begraven te

Bornem.

Aanplakbiljet met regelgeving in verband met het ringen en uitvliegen van duiven.




De E.H.Pastoor van Sint-Amands is sedert drie weken

niet meer van zijn kamer gekomen. Men vreest voor zijn

zinnen.

Leo ontving een kaart van de Prior van Rochefort. De

trappisters eten haver in de pap, bakken dagelijks 200

kilo graan en een koe om aan de behoeftigen uit te

delen.

De gazettenjongen van Mechelen vertelde dat de

dagbladschrijvers van Antwerpen de communiqués der

verkondenen slechts gewijzigd door de Duitsers mochten

drukken en daarom hun uitgave gestaakt hebben. Alleen

het Vlaamse nieuws onder Duitse invloed verschijnt nog.

Te Mechelen in het arsenaal had het werkvolk dat zich

had aangeboden, meegenomen wat ze konden.

Prof. Dr. Knoch te Luik gehaat wegens laster over de

Belgische geestelijken.

Vandaag weinig of niet horen schieten.


In de Presentatie is gisterenavond de 90-jarige Zuster

Humbeline berecht.

Deze morgen om 7 ¾ drie schoten of ontploffingen in ’t

zuidwesten.

Om 8 uur sprong een Duitser over de muur en pakte een

paar bengels met de oren. Er zaten er wel 20 in de appel-

bomen van Schutters. Ze waren verraden door een

andere kapoen, de 12-jarige Willaert die commissies

doet voor de Duitsers, cigaretten rookt en jenever drinkt

en vrij en vrank onder Duits protectoraat hier op de koer

rond loopt.

Om 12 ½ neemt Feldwebel Schmidt afscheid, zichtbaar

aangedaan. Hij moet naar ’t fort Liezele. Hij zou de abdij

geen kwaad aandoen.

In het dorp is aangeplakt dat alle duiven van 1 tot 8

Duitse tijd mogen en van 3 tot 8 moeten uitvliegen en

geringd zijn.

Bangmakers zeggen dat de oogst deze week moet af zijn.

Craenhals brengt de foto’s gemaakt in april.


Af en toe kanongebulder ten zuidwesten.

Deze morgen lag het vierde kleine zwaantje dood in de

nest. Rest: 1

De kleine kermis is gisteren stil afgelopen. Vandaag was

er varkensmarkt, de viggen gelden 4 frank de kilo.

Theodoor De Maeyer, zegt men, heeft proces-verbaal

gemaakt tegen den Pegger, wegens publieke laster over

zijn handelwijze in het comiteit.

Aan het Warregaren is de wachtpost afgeschaft, en deze

middag stond er weder een aan de buitenpoort in de

Kloosterstraat.

Deze morgen komt de nieuwe Feldwebel hier aan uit het

fort, heet ook Schmidt. Er zijn er wel 15 in de compagnie

die zo heten.

Wegens de droogte is er weinig hooigras. Er is order

gegeven dat het hooi dadelijk moet afgemaaid worden.

Om 4 uur begint ons werkvolk in de Donk vóór den Dilft.

Te Hamme hebben de Duitsers verboden hooi te ver-

kopen.

Wij lieten vandaag 25 kilo kersen naar het gasthuis

brengen.

Groentes zijn er overvloedig zodat de hoveniers er geen

blijf mee weten.


Gisterenavond was er Duitse vechtpartij in ’t huis van

juffrouw Brijs.

Vandaag in de school controol voor Belgische dienst-

plichtigen.

Gemeente Bornem is beboet met 1.000 Mark wegens

diefstal van meubelen, gepleegd in het huis van een

Duitser op ’t buitenland.

Van 7 ½ tot 12 en van 1 ½ tot 5 uur gaat Leo naar den

bouw voor de bedeling van meel, twee kilo per kop.

Men vertelt dat er gisteren nogal veel zatlappen geweest

zijn en de wijven van de Kleine Hei krentenbrood hadden

in overvloed. Een winkel verkocht 4 kisten rozijnen !

E.H.Pastoor van Kalmpthout, Verstraeten, oud prof van

Herentals, is opgepakt en naar Duitsland gevoerd om de

weg te hebben getoond aan twee mensen over de

Hollandse grenzen.

Te Klein Mechelen is men begonnen met versterkingen

te maken. Deze avond 7 ¼ drie kanonschoten gehoord

noordwaarts.

In onze kersenboom hangt een oude marmit waarop

alarm wordt geslagen, middels een lange ijzerendraad

aan deze. Spreeuwen en merels vluchten wel maar

komen telkens met meer manschappen ten aanval terug.


Af en toe is er in het zuidwesten kanongedommel

hoorbaar.

Om 9 ½ bezoek van een generaal-majoor met adjudant

per auto van Antwerpen gekomen, bezichtigen kerk en

bibliotheek, hof. Vertelt dat hij zes maanden plaats-

commandant was der vesting Erzeroem in Klein Azië,

waar hij vele moeilijkheden te beslechten had tussen

katholieke Armeniërs en Turkse mohammedanen en dat

hij in verlof was te Antwerpen. Hij verwonderde zich dat

de Abt en de meeste paters in Holland bleven – vroeg of

wij onderstand nodig hadden !

Warûm die Belgische armee nicht länger Antwerpen

vertheidigte ?

Antwoord: Antwerpen wûrde vertheidigt bis die Forten

dùrch die Ubermacht. der Schwere Deutsche Artillerie

zùsamnen geschossen waren,

Da war es zeit. Dem Riesen.feinde zù entwischen – das

Kleine Belgien konnte ja doch dem Riesen nicht wieder-

stehen ! – und hat es doch – Belgischer stolz !




Antwoord: ùnd ehrenvoller !

Und wenn der Zwerz Ihr solm gewesen hätten Sie ihn

gelobt ùnd hochgeschäfzt !

Wir stehen nicht aùf demselben standpùnkt

Hij nam beleefd afscheid. Zijn adjudant interesseerde

zich meer tegenover de Prior over het inwendige kloos-

terleven.

Om twee uur komt burgemeester Cammaert de groeten

brengen van de Prelaat uit Oudenbosch. Deze verlangt

zeer naar Bornem terug te komen. Onderweg Petrus

gezien met een velo ! Albertus en Henricus zich te mid-

dag verzoekend te Roosendaal bij meneer De Roover !

Uit Holland geen uitvoer van graan mogelijk. Gerst in

België 90 frank de 100 kilo, mout 150 frank. Brouwerij zal

weldra stil moeten liggen – reserve oud bier uitgeput.

Toestand in Holland zeer gespannen.

Duitse wachtposten steken de grenzen over in burger-

kleding. Hij toont een Duitse Verordnung dat de pastoors

altijd aan Duitse soldaten moeten toegang verlenen om

op de kerktorens te klimmen, en de burgemeesters

mede verantwoordelijk zijn. Item dat er beter moet

gezorgd worden voor de gemeentewegenis.


In de voormiddag donderwolken zonder regen.

Er is verbod gekomen te Bornem hooi te verkopen in of

buiten de gemeente. Wat men te veel heeft, moet

worden aangeven.

Ook de duiven moeten worden aangegeven.

Onderofficier Tülecke heeft er deze namiddag drie in

beslag genomen en in onze volière opgesloten. Ze waren

niet geringd. De krijgsgevangenen kregen voor rantsoen

twee Duitse patatten, maar ze gingen er met hun staart

overzitten.

Behoeftigen krijgen erwten en bonen van het comiteit

en verkopen ze aan de duivenmelkers.

De werklozen moeten dagelijks op het gemeentehuis

gaan doppen op boete van 0,50 frank. Tegen negen uur

voormiddag is de straat vol.

Vandaag is E.H.Jos Smet als onderpastoor naar Hellegat

vertrokken per velo.

De Duitse kok zit in ons bosje mandoline te spelen de

arme père jammert dat z’n vrouw met 5 kleine kinderen

armoe lijdt.


Om 7 ½ kwam hier aan E.H.De Nayer pastoor van Sint-

Elizabeth Schaarbeek, met een dame met hare zoon. Ze

overnachten in den Nieuwen Wereld en vertrokken om

één uur. De kandidaat, Werry, 19 jaar oud, uiterlijk flink

en volgens z’n mama en de pastoor doorbrave jongen en

geschikt voor het kloosterleven. Hij is bloedverwant van

Mgr.Legraive, die hem beloofde in het seminarie te

zullen aannemen. Hij heeft echter nog maar 3 Latijnse

klassen gedaan in S.Louis en .. we gaven hem rendez-

vous in de abdij na de Retorica.

Om 2 uur bezoek van madame de gravin die vertelt dat

haar dochter te Antwerpen een paspoort wist te krijgen

voor Holland de 19e dezer, op aandringen John en

Therese zou ze wel schilderijen en kostbaarheden van

het kasteel naar de bank te Brussel doen vervoeren,

maar ze kan ’t niet over haar gemoed krijgen daartoe

een permissie te vragen aan de Duitsers.

Goede raad is duur zowel als de eieren die 9 centen ’t

stuk kosten.

Deze middag komen twee Pruisen bezopen binnen en

krijgen een standje.

Om 4 uur gaf Tülecke z’n landsstürmers een nieuw

soldatenliedeke te horen.

"’s morgens zwischen drei ünd vieren – Da müssen wir

soldaten marchieren tralala.”


Door het bisdom gemachtigd schrijft de deken van Puurs

voor de litanie van O.L.Vrouw te lezen na de mis voor

regen.

Om 8 ½ bezoek van madame de Gravin de Marnix.

Om 10 komt juffrouw Verbist, die 2 maanden in

Turnhout verbleef, vertellen dat er te Turnhout 1.500

Duitsers bij de burgerij zijn ingekwartierd, en de ellende

veel groter is dan hier.

De Prior, die over drie weken een brief schreef aan de

Prelaat, krijgt hem vandaag terug met de bemerking op

de omslag "Unzùlassig!" Anderen komen niet terecht en

ook niet terug.

Burgemeester Cammaert, gisteren naar Boom gedaagd,

werd gevraagd hoe hij naar Holland was geraakt ?

a. met een pas.

v. waar gehaald ?

a. te Antwerpen !

v. waarom was er verleden maandag geen paarden-

markt te Bornem ?

a. nooit geweest. wel Jaarmarkt, zonder paarden (op den

plakbrief der gemeente hadden de Duitsers eigenhandig

jaar veranderd in paarden)

v. waarom zijn er geen paarden gekomen ?

a.weet ik niet. Het is uw schuld !

Zo? Pas op, te Bornem is een slechte administratie en de

gemeente zal het uitboeten !

De drie reisduiven die in onze volière gebracht waren,

moesten vandaag naar de Duitse keuken de casserol in.

Leo heeft er de Commissaris kennis van gegeven, want




het zou niet te verwonderen zijn, dat Tülecke, alias Jan

Pas, nu op duiven verlekkerd is, en ze op straat gaat

dood schieten volgens behoefte of ze ongeringd op het

gemeentehuis brengt en item zoveel mark doet betalen.

Tülecke dankt zijn bijnaam Jan Pas aan z’n iever om naar

het paspoort te vragen, bijzonder aan afzonderlijke

buitenmensen tot aan werklieden toe die met de beir-

kuip naar ’t veld rijden. 1 mark boete bij gebreken.

Een boerenjongen van Humbeek vertelt hier te Bornem

dat hij in oktober 1914 met vader en moeder kar en

paard naar Vlaanderen was gevlucht. Te Gent verloren

ze elkaar uit het oog. De jongen kwam alleen terug naar

huis. Hij ontving deze dagen een brief van zijn ouders in

Frankrijk dat ze hun kar en paard achtergelaten hadden

in een klooster te Oostakker. De jongen ging deze dagen

naar Oostakker en vond er kar en paard terug.


In de gemeente grote commotie wegens het interview

van de Paus met een gazetschrijver der Liberté, over-

genomen door de Kölnische Volkszeitung.

Ongelooflijk hoe sommige katholieken dadelijk gereed

zijn om op den Paus af te geven.

In onzen Bouw in ’t dorp heeft Heintje Van Doorslaer

gisteren voor eigen rekening zijn bok geslacht. 50 pond

geslagen vlees.

Diederik De Maeyer ging gisteren per velo naar Boom

om er z’n velopas te laten vernieuwen.

Deze wordt vernieuwd tegen betaling van vijf frank. Te

Puurs, waar men hem op de heenreis had doorgelaten,

verklaart men de pas ongeldig. Hij rijdt terug tot Boom

waar dezelfde Duitser die de pas gegeven had hem nu

ongeldig verklaarde. De jongen reklameert zijn vijf

franken. Niets te doen, hij moest nog 0,50 frank betalen

om terug naar Bornem te rijden zonder paspoort !


Cammaert bedankt zijn werklieden, die als werklozen

gaan doppen.

Er gaan zowat 600 doppers naar het gemeentehuis.

Te Hingene vertelde men dat de zuster van de Hertog,

religieuze Franciscane in Marocco aan typhus is

overleden, aldaar begraven.

Een Duitser vraagt te Hingene aan een 8-jarig meisje een

polleke. "Neen”,zei ’t jong,"Ik spaaf er liever in!”

Deze middag wandeling door de kasteelbossen waar ten

gevolge van het onderwaterzetten vele grote bomen zijn

verdord, konijnen zijn niet meer te zien, fazanten raar,

eenden ook niet gelukt. De boswachters dragen een

stevige knuppel in plaats van geweer.


Geen volk in de missen, al heeft men verleden zondag

over ’t misverzuiming gepreekt. Na de hoogmis gaat Leo

naar den bouw voor de bedeling. item van 1 tot 5.

Jan van de Vel (Eigenlo) op bezoek.

Duitsers die vee komen requireren, bestatigen dat de

stallen leeg gelopen zijn, de wei in.

Jan Pas schildert ’n schets van ’t kapelleke van Luipegem,

heeft kennis aangeknoopt met Batske de schilder van de

Weert.

Burgemeester Cammaert verloor verleden week zijn

beste werkpaard (buikpijn) 1.600 frank geschat.

Assurancie 1.400 frank.


Meneer Van Baren schrijft aan Placidus om zijn schilde-

rijen van den Dilft in ’t droog te brengen naar het gast-

huis?

Het kanon dat enige dagen gezwegen heeft, is vandaag

weer hoorbaar.

Een visser van Branst ving vandaag een monsterkarper

die hij aan Phil Pooter voor 10 frank verkocht.

Twee Zusters der Presentatie zijn naar Antwerpen ge-

weest zonder pas, maar niet zonder moeite. Er is nu aan-

geplakt dat men zonder pas niet verder dan 5 kilometers

uit de gemeente mag gaan.

1915 06 dagboek van doninck

Documents

Transcript of 1915 06 dagboek van doninck