18.11koto.org.tr/images/upload/edc788f516d5376619833f05f628f0...Kuzey Makedonya’nın nüfusu...

18.11.2019

KUZEY MAKEDONYA

ÜLKE RAPORU

1 Kocaeli Ticaret Odası- Kuzey Makedonya Ülke Raporu

İçindekiler TEMEL GÖSTERGELER .............................................................................................................................. 2

SWOT ANALİZİ ......................................................................................................................................... 3

A- GENEL DURUM ................................................................................................................................ 4

Coğrafi Konum ..................................................................................................................................... 4

Siyasi ve İdari Yapı ............................................................................................................................... 4

Nüfus ve İstihdam ................................................................................................................................ 4

B- GENEL EKONOMİK DURUM ............................................................................................................. 6

Temel Ekonomik Göstergeler .............................................................................................................. 6

Ekonomik Yapı ..................................................................................................................................... 6

Ekonomi Politikaları ............................................................................................................................. 7

Ekonomik Performans ......................................................................................................................... 8

C- PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER ................................................................................................................ 9

Dağıtım Kanalları ................................................................................................................................. 9

Tüketici Tercihleri ................................................................................................................................ 9

Reklam ve Promosyon ....................................................................................................................... 10

Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri .................................................................................................. 10

Kamu İhaleleri .................................................................................................................................... 10

D- DIŞ TİCARET ................................................................................................................................... 12

Kuzey Makedonya'nın Dış Ticareti (Milyon $) ................................................................................... 12

Ülkenin Dış Ticaretinde Başlıca Ürünler ............................................................................................ 12

Kuzey Makedonya'nın İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $) ........................................................ 12

Kuzey Makedonya'nın İthal ettiği Başlıca Ürünler (1 000 $) ......................................................... 13

Ülkenin Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler ............................................................................................. 14

Kuzey Makedonya'nın İhracatında Başlıca Ülkeler (1 000 $) ........................................................ 14

E- TÜRKİYE İLE TİCARET ..................................................................................................................... 16

Türkiye’nin Kuzey Makedonya’ya İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $) .......................................... 16

Türkiye’nin Kuzey Makedonya’dan İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 $) ........................................ 17

İki Ülke Arasındaki Bazı Anlaşma ve Protokoller ............................................................................... 18

İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler ......................................................................................... 18

Türkiye-Kuzey Makedonya Yatırım İlişkileri ...................................................................................... 19

Fuar Katılımları .................................................................................................................................. 19

F- KOCAELİ’NİN KUZEY MAKEDONYA İLE DIŞ TİCARETİ ..................................................................... 19

G- YARARLI ADRESLER ........................................................................................................................ 20

H- KAYNAKÇA......................................................................................................................................... 20


TEMEL GÖSTERGELER

Devletin Adı Kuzey Makedonya Cumhuriyeti

Yönetim Biçimi Parlamenter Demokrasi

Başkenti Üsküp

Resmi Dili Makedonca

Din Ortodoks (% 64,7), Müslüman (%33,3)

Para Birimi Makedonya Dinarı (MKD)

Yüzölçümü 25.713 km²

Nüfus 2.100.000 (2019, IMF)

Başlıca Şehirleri Manastır, Kumanova, Pirlepe, Kalkandelen

GSYİH (milyon $) 12,884 (IMF, Tahmini) -2019

KBGSYİH ($) 6,199 (IMF, Tahmini) -2019

Büyüme Oranı (%) 3 (2019)


SWOT ANALİZİ

GÜÇLÜ YÖNLER • Orta Makedonya Bölgesi, önemli bir Avrupa ve Balkan iş merkezi, lojistik, vb. olarak gelişen tanınmış bir coğrafi konuma sahiptir. • İhracat, Orta Makedonya’da GSYİH’nın yüksek bir yüzdesine katkıda bulunuyor ve bu nedenle potansiyel oluşturuyor. • Makedonya diğer bölgelere göre yüksek oranda Ar-Ge organizasyonuna sahip ve yenilikçi

ZAYIF YÖNLER

Yüksek işsizlik oranı

İş anlaşmalarında pazarlık konularında ve yeni fikirler hakkında çok az değişiklik yapılabilmesi

Yüksek vergi oranları

FIRSATLAR

• Bölge’nin ekonomisi olgun ve entegre birçok dış pazarlara maruz kalmaktadır ve her seviyede üretim faktörlerinin çoğunda gerekli kritik kütleye sahiptir. • Balkanlar alanındaki son siyasi gelişmeler (AB genişlemesi), Makedonya şirketleri için yeni pazarların oluşmasına yol açacaktır.

TEHDİTLER

• Ülkenin beyin göçü olgusu bölgeyi de etkiler • AB’de gelişmekte olan ülkelerin rekabetçi yapıları • Yenilikçiliği ve diğer iş konularını düzenleyen karmaşık mevzuat ve vergi ulusal sistemi.


A- GENEL DURUM

Coğrafi Konum

Kuzey Makedonya; kuzeyde Sırbistan ve Kosova, batıda Arnavutluk, güneyde Yunanistan, doğuda Bulgaristan ile komşudur. Makedonya’nın tek büyük ırmağı tam ortasından geçen Vardar Nehri'dir. Ülkede yüksekliği iki bin metreyi geçen 16 dağ bulunmakla birlikte, en büyük göller Arnavutluk, Yunanistan ve Makedonya Cumhuriyeti'nin kesiştiği noktada bulunan Ohri, Prespa ve Doyuran Gölleri'dir.

Siyasi ve İdari Yapı

Ülke 1991 yılında Yugoslavya'dan Makedonya ismi ile bağımsızlığını ilan etmiştir. Birleşmiş Milletler ülkeyi 1993 yılında Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti (FYROM) ismi ile tanıdığını duyurmuştur. Diğer uluslararası örgütler olan Avrupa Birliği, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü, Uluslararası Para Fonu, Avrupa Yayın Birliği ve Uluslararası Olimpiyat Komitesi gibi örgütler de ülkeyi Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti (EYMC) adıyla tanımışlardır. Türkiye, Makedonya Cumhuriyeti'nin bağımsızlık ilanıyla beraber ülkeyi kendi ismi ile tanımıştır. Eski Yugoslav Makedonya Cumhuriyeti ismiyle (FYROM) tanıyan NATO teşkilatına ait ve içinde Makedonya geçen tüm belgelerde, metinde "FYROM" kısaltması geçerken belgenin sonundaki bir dipnotta Türkiye'nin ve diğer NATO üyeleri olan A.B.D, Arnavutluk, Bulgaristan, Estonya, Hırvatistan, İsveç, İzlanda, Kanada, Litvanya, Macaristan, Norveç, Polonya, Romanya ve Slovakya’nın Makedonya'yı anayasal ismi ile tanıdığı ayrıca belirtilmiştir. 2018 Haziran ayında Yunanistan’la yapılan uzun görüşmeler neticesinde Makedonya’nın resmi adının “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olması konusunda mutabakata varılmıştır. Kuzey Makedonya parlamenter demokrasi ile yönetilmektedir. 120 temsilciden oluşan Parlamento 4 yılda bir yapılan seçimlerle oluşturulmaktadır. Hükümet, Parlamentoda çoğunluğa sahip parti tarafından üstlenilmektedir. Kuzey Makedonya’nın idari yapılanmasında “İstatistiksel Bölgeler” ve “Belediyeler” bulunmaktadır. Kuzey Makedonya’nın İstatistiksel Bölgeleri; Üsküp Bölgesi, Doğu Bölgesi, Kuzeydoğu Bölgesi, pelagonya Bölgesi, Polog Bölgesi, Güneydoğu Bölgesi, Güneybatı Bölgesi ve Vardar Bölgesi'dir. Kuzey Makedonya’da 84 belediye vardır. Belediye seçimleri 4 yılda bir yapılmaktadır. Ağustos 2004’te söz konusu 84 belediye yeniden düzenlenmiştir. Bu belediye merkezlerinden on tanesi Büyük Üsküp'ü oluşturur.

Nüfus ve İstihdam

Kuzey Makedonya’nın nüfusu tahmini olarak 2,1 milyondur ve km2’ye 80,2 kişi düşmektedir. Giderek artmayan ve yaşlanan nüfus nüfusun % 17,5’i 0-14 yaş arasında, % 12,7’si ise 65 yaş ve üzeridir. Nüfusun % 64,8’unu Makedonlar, % 25,2’sini en büyük etnik grup olarak Arnavutlar oluşturmakta ve bunları Türkler, Romanlar, Sırplar, Boşnaklar ve Ulahlar izlemektedir. Ülkede tahmini rakamlara göre 1 milyon civarında işgücü bulunmaktadır. Bu işgücünün % 16,2’si tarım, % 29,2’si sanayi, % 54,5’i hizmetler sektöründe çalışmaktadır. Sanayi altyapısı, eski Yugoslavya


döneminden miras kalan birkaç yatırımdan ibaret olan Ülke, donanımlı ve rekabet edebilir bir işgücüne sahip olmakla birlikte iş olanakları çok yetersizdir. Ülkedeki işsiz sayısının toplam işgücüne oranı 2018 yılında %20,7 olup dünyada işsizliğin yüksek olduğu ülkeler arasında 8. sıradadır (Dünya Bankası-2018). Devletin sağlık programı işverenlerin destekleriyle oluşturulan Sağlık Sigorta Fonu tarafından finanse edilmektedir. Diğer gelirler ise doğrudan devletin kasasından veya vizite ücretlerinden gelmektedir. Ülkede sağlık finansmanının daha güçlü hale getirilmesine ve sektördeki borçlanmanın önüne geçebilmek için düzenlemeler yapılması için çalışmalar yapılmaktadır. Doğal Kaynaklar ve Çevre

Kuzey Makedonya’da, demir (Kicevo yakınlarındaki Tajmiste, Demir Hisar yakınlarındaki Zvan ve Radovis yakınlarındaki Damjan), kurşun-çinko (Kratovo-Zletovo bölgesinde, Sasa ve Toranica’da), bakır (Radovis çevresinde), bakır (Bucim’de), demir mineralleri, manganez, nikel, krom, altın, titanyum ve uranyum bulunmaktadır. Ayrıca Veles’in doğusundan Yunan sınırına doğru ferro-nikel madenine rastlanmıştır. Ülkede az da olsa, molibden, volfram, cıva ve altın da bulunmaktadır. Kuzey Makedonya’da zengin demir-dışı metaller de mevcuttur. Mermer ve dekoratif taşlar Prilep, Gostivar ve Tetova yakınlarında çıkarılmaktadır. Magnesit ve Kratova yakınlarında zengin kuvars yatakları vardır. Ülkenin çoğu yerinde seramik endüstrisinde kullanılan yüksek kalitede bentolitik kil bulunmaktadır. Kuzey Makedonya, zengin bitki örtüsü ve hayvan varlığı ile ünlü yüksek dağlara, dağ akarsularına, göllerine ve birçok termal kaynaklara sahiptir.

Dahil Olduğu Uluslararası Anlaşmalar Kuzey Makedonya siyasi ve güvenlik açısından istikrarlı bir ülkedir. 2005 yılında AB, Makedonya’ya adaylık statüsünü vermiş ve ülke AB üyeliği şartlarına ilişkin ek reformlar uygulanması için çalışmalara başlamıştır. Makedonya NATO’ya üyelik için çalışmalarını devam ettirmekte, bir yandan da NATO operasyonlarına aktif olarak katılmaktadır. Kuzey Makedonya; Arnavutluk, Avusturya, Bosna Hersek, Bulgaristan, Beyaz Rusya, Belçika, Lüksemburg, Almanya, Mısır, İran, İtalya, Hindistan, İspanya, Sırbistan, Karadağ, Çin, Kuzey Kore, Malezya, Polonya, Romanya, Rusya, Slovenya, Türkiye, Ukrayna, Macaristan, Finlandiya, Fransa, Hollanda, Hırvatistan, Çek Cumhuriyeti, İsviçre ve İsveç ile Yabancı Yatırımların Geliştirilmesi ve Korunması Anlaşmaları imzalamıştır. Kuzey Makedonya 3 çok taraflı Serbest Ticaret Anlaşmasına sahiptir. Bunlar; - AB Ülkeleri ile Stabilizasyon ve Katılım Anlaşması (SAA-Stabilization and Association Agreement) - İsviçre, Norveç, İzlanda ve Lihtenştan ile EFTA (European Free Trade Agreement), - Arnavutluk, Moldova, Sırbistan, Karadağ, Bosna Hersek ve Kosova ile CEFTA (Central European Free Trade Agreement). Kuzey Makedonya’nın Türkiye ve Ukrayna ile ikili Serbest Ticaret Anlaşması bulunmaktadır.


B- GENEL EKONOMİK DURUM

Temel Ekonomik Göstergeler

2017a 2018a 2019b 2020b 2021b 2022b 2023b 2024b

GSYİH (Cari Fiyatlar, milyar $)

11,3 12,7 12,7 13,3 14,2 15,1 16,0 17,0

GSYİH Büyüme (Sabit Fiyatlar, %)

0,2 2,7 3,2 3,4 3,2 3,3 3,4 3,5

Kişi Başına Düşen GSYİH (Cari Fiyatlar, $)

5.449 6.100 6.097 6.415 6.820 7.243 7.688 8.182

Toplam Yatırımlar (GSYİH’ya oranı, %)

- - - - - - - -

Tüketici Fiyat Enflasyonu (ortalama, %)

1,35 1,46 1,26 1,70 2,00 2,20 2,20 2,20

Nüfus (Milyon) 2,075 2,077 2,079 2,079 2,079 2,079 2,079 2,079 İşsizlik Oranı (%) 22,4 20,7 17,9 16,9 16,6 16,2 16,0 15,7

Cari İşlemler Dengesi (milyar $)

-0.151 -0.038 -0.083 -0.153 -0.219 -0.268 -0.301 -0.345

Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’ya oranı, %)

-1,34 -0,30 -0,65 -1,15 -1,55 -1,78 -1,89 -2,03

Kaynak: IMF-Ekim 2019, a: gerçekleşen, b: tahmini

Ekonomik Yapı

Kuzey Makedonya bağımsızlığını kazandığı 1991 yılından bu yana serbest piyasa ekonomisine geçiş ve iş imkanlarını geliştirme çabalarında oldukça yol almış olmakla birlikte, yabancı yatırımları çekmekte diğer Balkan ülkelerine nazaran geri kalmaktadır. Kuzey Makedonya, 2018 yılı itibariyle 194 ülke arasında dünyanın 134. büyük ekonomisidir (IMF-Nisan 2019). İnsani Gelişmişlik Endeksine göre dünyada 189 ülke arasında K. Makedonya 80. Sırada (UN-2017), Ekonomik Serbestlik Endeksine göre dünyada 186 ülke arasında 33. sırada (The Heritage Foundation-2019), Küresel Rekabetçilik açısından dünyadaki 140 ülke arasında 84. sırada (World Economic Forum-2018), İş Yapma Kolaylığı açısından da dünyada 190 ülke arasında 10. sıradadır (Dünya Bankası-2018). Bürokratik uygulamalarda şeffaflığın olmaması ve hukuk kurallarının farklı uygulanabilir olması şikayetlerine birçok iş alanında karşılaşılmaktadır. Bununla birlikte, AB’ye adaylık süreci ve bununla bağlantılı olarak son birkaç yıldır gerçekleştirilen reformlar sonucunda sağlanan makroekonomik istikrar sayesinde ekonomideki büyüme ve yeniden yapılanma çabaları sürmektedir. Kuzey Makedonya ekonomisi, hem ihracat hem de yatırım kaynakları açısından Avrupa Birliği’ne çok sıkı bağlıdır. Bu nedenle uzun süredir Euro Zone’da yaşanan zayıflık Makedon ekonomisini de olumsuz olarak etkilemektedir. En önemli sorunlardan biri olan işsizliğin 2008’den bu yana % 20-25 civarlarında olduğu söylenmekle birlikte, GSYİH’nın geniş bir kısmını oluşturan ve resmi istatistiklerde yer almayan


“gray market” nedeniyle bu rakamın daha düşük olduğu tahmin edilmektedir (2019 IMF rakamı % 19,8). Kuzey Makedonya genel olarak tarım ekonomisine dayanan bir ülkedir. Tarım sektörü GSYİH’nın yaklaşık % 10’unu ve aktif nüfusun da % 16,2’sini oluşturmaktadır. Başlıca tarım ürünleri; pirinç, pamuk, tütün ve çeşitli meyvelerdir. Koyun ve keçi besiciliği de bir o kadar önemlidir. Sanayi sektörü GSYİH’nın yaklaşık % 24'üne katkıda bulunmakta, işgücünün de % 29,2’sine istihdam sağlamaktadır. Hizmet sektörü ise GSYİH’nın % 55'ini oluşturmakta ve nüfusun da % 54,5’ini istihdam etmektedir. Hizmetler özellikle ticaret, taşımacılık, telekomünikasyon, bankacılık alanlarında yoğunlaşmaktadır. Ülkede sınırlı kapasitede demir, bakır ve kurşun cevherleri bulunmaktadır. Ülkenin en önemli sanayi sektörleri; kimyevi ürünler, demir-çelik, makine, metalürji ve tekstildir. Tekstil, özellikle de deri sanayii, en önde gelen sanayi kolunu oluşturmaktadır. Kurumlar ve gelir vergisi % 15’ten, 2007 yılında % 12’ye, 2008 yılında ise % 10’a düşürülen Kuzey Makedonya, Avrupa’daki en düşük vergi oranlarından birine sahiptir. Bu önlemle yabancı yatırımların arttırılması, ekonomik büyümenin sağlanması ve işsizlik oranının düşürülmesi hedeflenmiştir. Bir süredir uygulanan ekonomik reform programı ve düşük enflasyon politikası sayesinde Kuzey Makedonya makroekonomi verilerinde kaydedilen görece olumlu gelişmeler devam etmiştir. Hükümetin önceliği yabancı yatırımcıları ülkeye çekmek ve özel sektöre ağırlık vermektir. Kuzey Makedonya’nın diğer Bölge ülkeleriyle kıyaslandığında gelişmiş bir altyapıya sahip olduğu doğru olmakla birlikte, ülke ekonomisinin hemen hemen her alanının ciddi olarak modernleştirilmesi, geliştirilmesi ve her şeyden önemlisi bürokrasi, yargı ve özel sektörde hakim olan ağır ve gevşek iş kültürünün profesyonelleştirilmesi yönündeki şiddetli ihtiyaç devam etmektedir. Yunanistan ile yaşanan isim sorununun çözümüne ilişkin yoğun uluslararası çabalar nihayet sonuç vermiş, Haziran 2018’de Makedonya’nın resmi adının “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti” olarak değiştirilmesi hususunda mutabakata verilmiştir. Böylece Makedonya’nın NATO ve AB üyeliği önündeki en büyük engel durumunda bulunan isim sorunu çözümlenmiş, ülkesel ve bölgesel güvenliği önemli bir ölçüt olarak değerlendiren uluslararası yatırımcılar açısından önemli bir engel aşılmıştır.

Ekonomi Politikaları

Ülkenin sınırlı ve çok çeşitli olmayan ihracat kapasitesini arttırmak amacıyla gayri resmi olarak kontrol altında tutulan kur ve doğrudan yabancı sermaye akışını teşvik eden politikaların devam ettirilmesi beklenmektedir. Hükümet Denar’ın, Avro karşısında dengede tutulması gerektiğini görmekle birlikte, ekonomik aktiviteleri canlandıracak ve yatırımcıları çekecek ulaştırma ve enerji altyapısına ilişkin sermaye harcamalarını da arttırmak istemektedir. Özellikle AB ekonomilerinde görülen olumsuz gelişmelerin Makedonya ekonomisinde de ciddi etkileri olmaktadır. Zira Kuzey Makedonya dış ticaretinin yarısından fazlasını AB ülkeleri ile yapmakta, ülkeye giren yabancı yatırımların çoğu da bu ülkelerden gelmektedir.


Yunanistan ise, iki ülke arasında yaşanan tüm siyasi ve toplumsal sorunlara rağmen, halen Makedonya’nın doğal ticari ve ekonomik ortaklarından biri olma özelliğini korumaktadır. Yunanistan, Kuzey Makedonya’nın en önemli dış ticaret ortaklarından biri olmanın yanında, Makedonya’da 1990’lı yıllarda gerçekleştirilen özelleştirmeler sırasında yapılan satın almalar sonucunda Kuzey Makedonya’daki en önemli yabancı yatırımcı ülkeler arasında ön sıralarda yer almaktadır. Halihazırda Kuzey Makedonya’daki Yunan yatırım tutarının 1 milyar Avronun üzerinde olduğu bilinmektedir. Ülkenin iç siyasi yapısı da Kuzey Makedonya ekonomisi açısından iyi izlenmesi gereken bir nitelik taşımaktadır. Kuzey Makedonya’da resmi rakamlara göre ülke nüfusunun % 25’ini oluşturan Arnavutların içinde yer almadığı herhangi bir hükümetin kurulması mümkün bulunmamaktadır. İki etnik grup arasında genellikle güvene dayanmayan ve farklı öncelikler taşıyan ilişkiler nedeniyle zaman zaman hükümetlerin ciddi sıkıntılar yaşadığı gözlenebilmektedir.

Ekonomik Performans

Kuzey Makedonya ekonomisi gerek dış ticaret gerekse yatırımlar açısından Avrupa’ya bağımlıdır. Bu nedenle “Euro Zone”un uzun süredir devam eden zayıf durumundan olumsuz olarak etkilenmektedir. 2018 yılında sabit fiyatlara göre 12,7 milyar $ olan GSYİH’nın, 2019 yılında da 12,7, 2024 yılında ise 17 milyar $ olması beklenmektedir (IMF). 2018 rakamlarına göre ekonomideki büyüme % 2,7 düzeyinde gerçekleşmiş olup, bu oranın 2019’da % 3,2, 2024’de de % 3,4 olması beklenmektedir (IMF). Ortalama enflasyon ise 2018’de % 1,5 civarında gerçekleşmiş olup, 2019’de % 1,3 olarak tahmin edilmektedir. İşsizlik % 21 gibi yüksek bir oranda olmakla birlikte, ülkede GSYİH’na % 20-45 arasında değişen katkı sağlayan “gri pazar” nedeniyle daha düşük olduğu tahmin edilmektedir (2019 IMF rakamı % 19,8). Cari Fiyatlara göre K. Makedonya, 2018 yılında 6.100 dolarlık kişi başına düşen milli gelir ile dünyada 94. sırada yer almaktadır (IMF-Ekim 2019) Kuzey Makedonya’da ülke çapında doğal gaz boru hattı döşenmesi ve dağıtılması üzerine inşaatlar yürütülmektedir. Şu anda Kuzey Makedonya küçük oranda doğal gaz ihtiyacını Rusya ve Bulgaristan’dan temin etmektedir. 2016 yılında Makedonya Yunanistan’la, tamamlandığında bölgeyi geçecek Trans Adriyatik Boru Hattı'na veya Yunanistan'daki bir LNG ithalat terminaline bağlanabilecek bir ara bağlantı elemanı inşa etmek için bir mutabakat anlaşması imzalamıştır. Kuzey Makedonya, küresel finans krizi boyunca izlediği ihtiyatlı para politikası sayesinde makroekonomik istikrarını korumayı başarmıştır. İzlenen bu politika ile yerel para Avro’ya sabitlenmiş ve enflasyon düşük düzeyde tutulabilmiştir. Makedon ekonomisinin ve özellikle finans piyasasının küresel ekonomiye henüz entegre olamamasının sağladığı avantaj da bunda önemli bir rol oynamıştır. Özellikle krizin kaynağı pozisyonunda bulunan ve küresel ekonomideki çöküşten doğrudan etkilenen uluslararası finans kuruluşlarının zaten çok küçük olan Kuzey Makedonya finans piyasasında operasyonlarının bulunmaması, Makedonya finans sisteminin ayakta kalabilmesine vesile olmuştur. Bununla birlikte Makedonya ekonomisinin, 1991’de ülkenin bağımsızlığını kazandığı dönemlerdeki ekonomik büyüklüklerine ancak ulaşmakta olduğu da dikkate alınmalıdır. Bununla birlikte son iki yılda karşılaşılan iç politik krizler ekonomik performansı olumsuz etkileyerek, büyümenin yavaşlamasına ve gerek özel gerekse kamu yatırımlarının düşmesine neden olmuştur. Üretken olmayan kamu harcamaları ve kamuya ait işletmelerin borçlarının artması ile planlı maliye


politikalarından ve mali hedeflerden uzaklaşılmıştır. Bununla birlikte 2017’de kamu borçları, GSYİH’nın % 47’si seviyesinde durdurularak, Bölgesindeki diğer Batı Balkan ve Avrupa ülkelerine göre daha düşük bir düzeyde tutulabilmiştir. Kağıt üstünde, özellikle maliyetler açısından önemli avantajlar sunan Makedonya’da, çok ağır işleyen, bilgi ve istatistik yaratma ve depolama konusunda önemli zaafları bulunan ve bu nedenle kayda değer bir değerlendirme yapılmasını sağlayacak verilerden yoksun bir bürokrasi bulunmaktadır. Bununla birlikte, AB üyesi olsun olmasın bu sorunlar ve iş kültürü hemen hemen tüm Balkan ülkeleri için geçerli olup, Makedonya’nın genel olarak diğer Bölge Ülkelerine göre kötü bir durumda olmadığı gözlemlenmektedir. Orta vadede Makedonya ekonomisinin büyümesi için, Bölge Ülke ekonomilerin toparlanması, ülkenin kalıcı bir makroekonomik istikrarı sağlaması ve gelecek yıllarda yatırımcıları teşvik eden reformları gerçekleştirmesi gerekmektedir.

C- PAZAR İLE İLGİLİ BİLGİLER

Dağıtım Kanalları

Kuzey Makedonya’da başarılı olabilmek için güçlü yerel bağlantıların olması gerekmektedir. Güvenilir bir acente ya da dağıtım firması ile iletişime geçmek tüm ülkeyi kapsayacak iş bağlantıları için önemli bir çıkış noktası olmaktadır. Bu sayede firmalar, potansiyel pazarlara ulaşabilmekte, iletişim noktası bulabilmekte ve hem ülke içinde hem de ülkenin komşularıyla iş yapabilme becerisine sahip olabilmektedirler. Mevcut yasal düzenlemeler, hem yabancı hem de yerel yatırımlarda ortaklık kurmaya, karma yatırımlara izin vermektedir. Sıklıkla karşılaşılan durum, yerel bir firmanın bina, depo, ofis alanı ve personel sağlarken yabancı firmanın ise eşya, ekipman ve tecrübe ile destek vermesidir. Ülkede her türlü dağıtım kanalı bulunmakla birlikte sistem, sofistike dağıtım ağına sahip batı pazarlarından daha yetersizdir. Ülkedeki en önemli pazar, birçok ticari aktivitenin gerçekleştiği Başkent Üsküp’tür. Diğer önemli iş merkezleri, Bitola (75,000), Prilep (67,000), ve Tetovo’da (Kalkandelen-51,000) bulunmaktadır.

Tüketici Tercihleri

Doğrudan satış Makedonya’da çok gelişmemiştir. Doğrudan pazarlama tekniklerinin geliştirilmesine ve tüketiciyi koruyan düzenlemelerin yapılmasına ihtiyaç vardır. Kırsal alanda yaşayan tüketiciler genellikle yerel satıcılarla görüşmeyi daha çok tercih etmektedirler. Makedonya’daki harcanabilir gelir hala diğer Batı Avrupa ülkelerine göre oldukça aşağıdadır. 2013 verilerine göre kişi başına milli gelir yaklaşık 10.400 ABD $. Tüketiciler aşırı derecede fiyatlara duyarlı ve firmalar da mallarını fiyatlandırırken çok dikkatli davranmaktadırlar. İthal malların fiyatları, yerel mallara göre oldukça yüksektir. Çoğu tüketici için ürünlerin fiyatlarının makul olması birincil faktördür. Bu durum geleneksel dükkanlarda satılan düşük kalitedeki mallara olan ilgiyi devam ettirmektedir. Yerli ürünler ender olarak belli bir kalitede olmaktadır. Fikri mülkiyet haklarındaki gelişmelerin yavaş ilerlemesinin bir sonucu


olarak da çoğu ürün, tüketicilerin ilgisini çekmek için sahte markalarla satılabilmektedir. Ancak her geçen gün, kaliteye olan ilgi ve iyi kalitedeki mallara daha fazla ücret ödemek isteyen tüketici kesimi artmaktadır. Finansman ve ödeme koşullarına dikkat etmek ülkede başarılı bir satışı gerçekleştirmek için en önemli noktaları oluşturmaktadır. Çoğu tüketici alışverişlerinde aylık taksitlendirmeyi tercih etmektedir. Yerel firmalar, kalite artırıcı ve destek hizmetlere daha yeni başlamışlardır.

Reklam ve Promosyon

Reklamcılık Makedonya’da en hızlı gelişen hizmet sektörüdür. Hem tüketiciler hem de firmalar reklam ve diğer pazarlama hizmetlerinin ne kadar önemli olduğunu artık fark etmeye başlamışlardır. Ülkede her türlü medya; gazeteler, dergiler, televizyon, radyo, büyük reklam panoları vb. geniş alanlarda kullanılmaktadır; Ülkede firmalar tarafından tercih edilen reklam şekilleri sırasıyla; yazılı medya, gazete ve dergiler, radyo, büyük reklam panoları-tabelalar, ticari fuarlar, satış geliştirme literatürü (broşür, ilan, katalog vb.), etkinliklere sponsor olma ve televizyondur. Televizyon reklamları çoğu Makedon firması için çok pahalı olduğu için bu yolu genellikle yabancı firmalar, özellikle de tüketim malları için, kullanmaktadırlar. Ülkede resmi devlet kanalı dışında 4 adet özel televizyon kanalı, uydu üzerinden yayın yapan 13 ulusal televizyon istasyonu ve 58 adet bölgesel ya da yerel yayın yapan özel televizyon istasyonu bulunmaktadır. Bölgesel istasyonların sayısı kablolu TV ile giderek artırmaktadır. Ülkede 80 kadar bağımsız radyo istasyonu da bulunmaktadır. Yazılı medya olarak, altı adet özel günlük Makedonca basılan büyük gazete, üç adet özel günlük Arnavutça basılan gazete bulunmaktadır. Ayrıca, her iki dilde de birçok özel dergi bulunmaktadır. Bunlardan biri olan Kapital, ekonomik ve finansal analizlere odaklanan haftalık bir yayındır. Belli başlı bütün medya güncellenmiş web sitelerine sahiptir ve giderek büyüyen bir online medya çıkışı bulunmaktadır. Sosyal medya ağı da giderek gelişmektedir.

Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri

İstanbul ile Üsküp arasında hem havayolu hem de karayolu ulaşımı mevcuttur. Türk Hava Yolları ve Pal Air’in Makedonya’ya uçuşları bulunmaktadır. Uçuş süresi uçak tipine göre değişmekle birlikte, 1 saat 25 dakika ile 1 saat 45 dakika arasındadır. İstanbul ile Üsküp, Gostivar, Tetovo (Kalkandelen) ve Ohri arasında otobüs seferleri mevcuttur. Yolculuk genellikle 12-13 saat arasındadır.

Kamu İhaleleri

Makedonya’da görev ve yetki alanlarına göre ihaleci kuruluş niteliği taşıyan Bakanlıklara ilişkin internet adresleri aşağıda yer almaktadır. • Altyapı, ulaştırma ve haberleşme alanlarında Ulaştırma ve İletişim Bakanlığı, • Çevre projeleri alanlarında Çevre ve Alan Planlama Bakanlığı, • Sulama barajları alanında Tarım, Orman ve Su İşleri Bakanlığı, • Enerji ve turizm alanlarında Makedonya Ekonomi Bakanlığı


Ayrıca, Makedonya’da faaliyet gösteren başlıca ekonomik ve ticari kuruluşlara ilişkin liste de aşağıda sunulmaktadır: Başbakanlık www.vlada.mk Ekonomi Bakanlığı www.economy.gov.mk Ulaştırma ve Haberleşme Bakanlığı www.mtc.gov.mk Tarım, Orman ve Su İşleri Bakanlığı www.mzsv.gov.mk Çevre Bakanlığı www.moe.gov.mk Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı www.mtsp.gov.mk Maliye Bakanlığı www.finance.gov.mk İçişleri Bakanlığı www.moi.gov.mk Merkez Bankası www.nbrm.gov.mk Serbest Bölgeler Genel Müdürlüğü (Teknolojik Sanayi Geliştirme) www.fez.gov.mk Devlet İstatistik Kurumu www.stat.gov.mk Gümrük Müdürlüğü www.customs.gov.mk Vergi Dairesi www.ujp.gov.mk İş Bulma Kurumu www.zvrm.gov.mk Merkez Sicil www.crm.org.mk Çalışma Ajansı www.mtsp.gov.mk Makedonya-Türkiye Ticaret Odası www.matto.com.mk Makedonya Yatırım Ajansı www.investinmacedonia.com Makedonya Ekonomi Odası www.mchamber.org.mk Kuzeybatı Makedonya Ekonomi Odası www.oemvp.org Makedonya Ticaret Odaları Birliği www.chamber.org.mk Sanayi Mülkiyet Koruma Bürosu www.ippo.gov.mk Menkul Kıymetler Komisyonu www.sec.gov.mk Uzun Vadeli Menkul Kıymetler Borsası www.mse.org.mk Menkul Kıymetler Merkez Hazinesi www.cdhv.org.mk Halk Banka AD Skopje Adres: Bul. Mito Hadzivasilev Jasmin BB 1000 Üsküp, Makedonya Tel: +389 (0)2 3250 972 İzvozna i Kreditna Banka AD- Skopje www.ikbanka.com.mk Komercijalna Banka AD- Skopje www.kb.com.mk Uni Banka AD- Skopje www.unibank.com.mk Eurostandard Banka AD- Skopje www.eurostandard.com.mk İnvest Banka AD- Skopje www.investbanka.com.mk Makedonska Banka AD- Skopje www.makbanka.com.mk Ohridska Banka AD- Ohrid www.ob.com.mk ProKredit Banka AD- Skopje www.procreditbank.com.mk Rado Banka AD- Skopje www.radobank.com.mk Stopanska Banka AD- Skopje www.stb.com.mk Tutunska Banka AD- Skopje www.tb.com.mk Alfa Banka AD- Skopje www.alphabank.com.mk Sileks Banka AD- Skopje www.sileksbanka.com.mk Makedonya Kalkınmayı Destekleme Bankası www.mbdp.com.mk Avrupa Birliği www.europa.eu.int Avrupa Kalkınma Ajansı www.ear.eu.int USAİD www.usaid.org.mk Avrupa Yeniden Yapılanma ve Kalkınma Bankası www.ebrd.com Dünya Bankası www.worldbank.org.mk UNDP www.undp.org.mk Amerikan-Makedon Ticaret Odası www.amcham.com.mk


D- DIŞ TİCARET

Kuzey Makedonya'nın Dış Ticareti (Milyon $)

2014 2015 2016 2017 2018

İhracat 4,9 4,5 4,8 5,7 6,9 İthalat 7,3 6,4 6,8 7,7 9,0 Hacim 12,2 10,9 11,6 13,4 15,9 Denge -2,4 -1,9 -2,0 -2,0 -2,1

Kaynak: ITC-Trade Map

Ülkenin Dış Ticaretinde Başlıca Ürünler

Kuzey Makedonya'nın İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTİP NO

GTİP TANIMI 2016 2017 2018

2017-2018

Değişim %

2018 Pay %

Genel Toplam 4.784.605 5.670.379 6.906.337 21,8 100,0

3815 Reaksiyon başlatıcılar, hızlandırıcılar, katalitik müstahzarlar

972.532 1.162.321 1.447.928 24,6 21,0

8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları

550.025 597.898 725.947 21,4 10,5

8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik kablolar

387.120 458.985 618.114 34,7 8,9

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

130.054 179.400 239.112 33,3 3,5

8702 Toplu halde yolcu taşımağa mahsus motorlu taşıtlar

142.175 148.114 206.779 39,6 3,0

7306 Demir/çelikten diğer tüpler, borular, içi boş profiller

92.583 129.497 165.473 27,8 2,4

8537 Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, mücehhez tablolar

35.757 110.350 163.804 48,4 2,4

7208 Demir/çelik sıcak hadde yassı mamulleri-genişlik 600mm. fazla

96.345 129.981 151.091 16,2 2,2

2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri

118.120 142.531 137.816 -3,3 2,0

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

30.611 94.309 137.143 45,4 2,0

7202 Ferro alyajlar 140.740 69.101 129.613 87,6 1,9

6204 Kadın/kız çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.

107.288 94.170 107.225 13,9 1,6


6203 Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs.

101.452 108.183 106.921 -1,2 1,5

3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış)

75.939 89.996 103.471 15,0 1,5

7210 Demir/çelik yassı mamul, kaplı, sıvanmış (600mm. Den geniş)

83.277 103.278 99.268 -3,9 1,4

8507 Elektrik akümülatörleri, separatörleri

47.833 65.893 88.525 34,3 1,3

2607 Kurşun cevherleri ve konsantreleri

42.039 72.184 81.390 12,8 1,2

6205 Erkek/erkek çocuk için gömlek 77.889 80.956 79.574 -1,7 1,2

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

38.574 47.720 73.857 54,8 1,1

1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.

60.979 66.973 72.031 7,6 1,0

6206 Kadın/kız çocuk için gömlek, bluz, vs.

65.749 69.577 64.670 -7,1 0,9


Kuzey Makedonya'nın İthal ettiği Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTİP NO

GTİP TANIMI 2016 2017 2018

2017-2018

Değişim %

2018 Pay %

Genel Toplam 6.757.023 7.719.128 9.051.677 17,3 100,0

7110 Platin, paladyum, rodyum, iridyum, osmiyum, rutenyum (ham, pudra vb.)

830.903 958.704 1.075.722 12,2 11,9

2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar

396.583 478.492 604.421 26,3 6,7

6909

Laboratuarda, kimyasal/teknik işlerde kullanılan seramikten cihaz ve eşya

236.864 289.680 380.690 31,4 4,2


141.748 213.377 267.332 25,3 3,0

8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik k

139.139 178.583 238.283 33,4 2,6

8703 Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları

153.992 171.865 198.464 15,5 2,2


122.612 130.536 176.967 35,6 2,0

3824 Kimya ve bağlı sanayide kullanılan kimyasal ürünler

108.640 113.195 144.141 27,3 1,6

8536 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi teçhizatı

85.245 111.079 143.188 28,9 1,6


2716 Elektrik enerjisi 92.743 124.673 134.092 7,6 1,5

2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar

72.225 105.161 120.277 14,4 1,3

8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları

58.243 87.748 105.749 20,5 1,2

8517 Telli telefon-telgraf için elektrikli cihazlar

104.991 102.352 99.781 -2,5 1,1

5903 Plastik emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış mensucat

60.748 75.084 88.737 18,2 1,0

8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları

64.893 69.053 82.645 19,7 0,9

8538 Elektrik kontrol/dağıtımı için tablo, konsollar, masalar vb. Diğer mesnetler

20.926 50.705 82.461 62,6 0,9

2604 Nikel cevherleri ve konsantreleri

24.380 31.012 72.223 132,9 0,8

7214 Demir/çelik çubuklar (sıcak haddeli, dövülmüş, burulmuş, çekilmiş)

45.721 55.285 59.218 7,1 0,7

3926 Plastikten diğer eşya 34.028 44.437 57.184 28,7 0,6 Kaynak: ITC-Trade Map

Ülkenin Dış Ticaretinde Başlıca Ülkeler

Kuzey Makedonya'nın İhracatında Başlıca Ülkeler (1 000 $)

ÜLKELER 2016 2017 2018 2017-2018 Değişim

%

2018 Pay %

Dünya 4.784.605 5.670.379 6.906.337 21,8 100,0

Almanya 2.248.626 2.662.467 3.248.100 22,0 47,0

Sırbistan 423.706 474.635 542.966 14,4 7,9

Bulgaristan 246.502 332.915 360.719 8,4 5,2

Belçika 189.267 200.673 259.265 29,2 3,8

Yunanistan 163.327 203.513 225.113 10,6 3,3

İtalya 175.225 185.257 217.196 17,2 3,1

Romanya 134.712 175.969 194.795 10,7 2,8

Avusturya 43.177 70.109 164.389 134,5 2,4

Macaristan 45.062 85.784 141.934 65,5 2,1

Birleşik Krallık 58.369 76.822 121.322 57,9 1,8

İspanya 117.303 107.377 116.495 8,5 1,7

Hırvatistan 89.276 86.908 101.466 16,8 1,5

Hollanda 61.634 78.384 100.903 28,7 1,5

Türkiye 70.721 88.596 96.167 8,5 1,4

Bosna Hersek 82.022 84.503 93.332 10,4 1,4

Slovenya 65.881 76.053 91.663 20,5 1,3

Arnavutluk 62.756 74.378 89.203 19,9 1,3

Çek Cum. 42.426 61.069 78.092 27,9 1,1

ABD 50.768 55.548 67.377 21,3 1,0

Slovakya 49.445 30.313 66.978 121,0 1,0 Kaynak: ITC-Trade Map


Kuzey Makedonya'nın İthalatında Başlıca Ülkeler (1 000 $)

ÜLKELER 2016 2017 2018 2017-2018 Değişim

%

2018 Pay %

Dünya 6.757.023 7.719.128 9.051.677 17,3 100,0

Almanya 829.896 910.252 1.050.359 15,4 11,6 Birleşik Krallık

726.830 780.176 863.262 10,6 9,5

Yunanistan 497.191 617.953 766.756 24,1 8,5

Sırbistan 541.003 590.390 646.570 9,5 7,1

Çin 421.227 444.004 523.224 17,8 5,8

İtalya 384.902 427.157 508.045 18,9 5,6

Türkiye 349.265 367.197 425.513 15,9 4,7

Bulgaristan 311.688 332.081 389.116 17,2 4,3

Romanya 213.854 246.067 310.211 26,1 3,4

G. Afrika Cum. 172.985 250.096 295.604 18,2 3,3

ABD 150.212 176.565 244.758 38,6 2,7

Polonya 119.001 222.531 237.877 6,9 2,6

Macaristan 140.131 207.499 232.541 12,1 2,6

Slovenya 138.781 157.320 169.428 7,7 1,9

Avusturya 131.383 134.092 154.823 15,5 1,7

Fransa 97.094 119.089 143.990 20,9 1,6

Belçika 95.241 133.448 142.065 6,5 1,6

Çek Cum. 99.352 117.169 141.459 20,7 1,6

Hollanda 82.780 101.531 140.994 38,9 1,6 Rusya Federasyonu

142.963 148.494 131.373 -11,5 1,5

Japonya 76.450 104.167 130.443 25,2 1,4

Ukrayna 46.125 70.875 122.875 73,4 1,4

Hırvatistan 101.879 104.757 112.112 7,0 1,2

İspanya 73.048 83.453 99.134 18,8 1,1

İsviçre 60.518 64.758 77.101 19,1 0,9

Arnavutluk 41.518 69.211 76.928 11,1 0,8 Bosna Hersek

73.716 73.846 68.873 -6,7 0,8



E- TÜRKİYE İLE TİCARET 2018 yılında Kuzey Makedonya ile ticaret hacmimiz en yüksek seviyeye ulaşarak 500 milyon ABD dolarını aşmıştır. Türkiye-Kuzey Makedonya Dış Ticaret Değerleri (1 000 $)

Yıl İhracat İhracat Değişim %

İthalat İthalat Değişim %

Hacim Denge

2005 162.476 8,8 52.080 0,3 214.556 110.395

2006 172.756 6,3 55.945 7,4 228.701 116.811

2007 271.744 57,3 55.818 -0,2 327.563 215.926

2008 296.172 9,0 29.713 -46,8 325.885 266.459

2009 283.482 -4,3 39.879 34,2 323.361 243.603

2010 262.621 -7,4 52.399 31,4 315.020 210.222

2011 298.861 13,8 91.963 75,5 390.825 206.898

2012 274.497 -8,2 103.224 12,2 377.721 171.273

2013 293.976 7,2 81.513 -21,0 375.489 212.463

2014 347.965 18,4 79.194 -2,9 427.159 268.770

2015 324.613 -6,7 80.929 2,2 405.542 243.684

2016 378.004 16,4 82.581 2,0 460.585 295.423

2017 360.253 -4,7 101.147 22,5 461.400 259.106

2018 396.838 10,2 107.928 6,7 504.766 288.910

2018 / (1-9) 287.880 13,3 80.641 15,7 368.522 207.239

2019 / (1-9) 285.655 -0,8 73.184 -9,2 358.839 212.471

Kaynak: TÜİK, ITC-TradeMap

Türkiye’nin Kuzey Makedonya’ya İhracatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTİP NO

GTİP TANIMI 2016 2017 2018 2017-2018 Değişim %

2018 Pay %

Genel Toplam 378.004 360.253 396.953 10,2 100,0


12.717 13.881 10.214 -26,4 2,6

7604 Alüminyum çubuk ve profiller 6.836 8.228 7.861 -4,5 2,0

9403 Diğer mobilyalar vb. aksam, parçaları

7.629 7.328 7.698 5,0 1,9

8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik iletkenleri; fiber optik kablolar

5.816 6.220 7.502 20,6 1,9

5209 Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla)

6.836 6.059 7.038 16,2 1,8

3926 Plastikten diğer eşya 7.090 5.819 6.992 20,2 1,8


6006 Diğer örme mensucat 6.387 6.249 6.799 8,8 1,7

0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş) 7.369 7.118 6.792 -4,6 1,7

5702 Dokunmuş halılar, yer kaplamaları (kilim, sumak, karaman vb.)

7.573 6.362 6.713 5,5 1,7

9401 Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam-parçaları

4.438 4.215 5.756 36,6 1,4

1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. ile boş ilaç kapsülü mühür güllacı vs.

7.496 7.212 5.737 -20,5 1,4

8418 Buzdolapları, dondurucular, soğutucular, ısı pompaları

4.558 4.708 5.714 21,4 1,4

4411 Lif levha, orta yoğunlukta 4.008 4.328 5.668 31,0 1,4

9619 Hijyenik ürünler 8.839 4.464 5.521 23,7 1,4


Türkiye’nin Kuzey Makedonya’dan İthalatında Başlıca Ürünler (1 000 $)

GTİP NO

GTİP TANIMI 2016 2017 2018

2017-2018 Değişim %

2018 Pay %

Genel Toplam 82.581 101.147 107.925 6,7 100,0


22.450 31.085 37.299 20,0 34,6

6902 Ateşe dayanıklı tuğla, blok, karo, ateşe dayanıklı seramik eşya

4.788 7.008 8.067 15,1 7,5

7309 Demir/çelik depolar, sarnıçlar, küvler (hacim>300lt)

- 3.176 5.698 79,4 5,3

5515 Diğer devamsız sentetik liften dokumalar

1.902 3.819 4.675 22,4 4,3

5407 Sentetik iplik, monofil, şeritlerle dokumalar

145 1.717 4.614 168,7 4,3

8534 Baskı devreler 3.929 7.473 3.467 -53,6 3,2

5211 Pamuk men (dokuma, %85 >pamuklu, suni-sentetik karışık, 200g/m2 den ağır)

8.959 5.922 3.197 -46,0 3,0

3815 Reaksiyon başlatıcılar, hızlandırıcılar, katalitik müstahzarlar

- 1.048 3.009 187,1 2,8

8516 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar (şofbenler)

567 1.452 2.768 90,6 2,6

5903 Plastik emdirilmiş, sıvanmış, kaplanmış mensucat

4.960 4.113 2.442 -40,6 2,3

5603 Dokunmamış mensucat (emdirilmiş)

1.501 1.634 2.405 47,2 2,2

5209 Pamuk men (dokuma %85 < pamuklu 200g/m2 den fazla)

857 1.138 1.976 73,6 1,8

5806 Dokunmuş kordelalar, boldükler 1.524 2.378 1.895 -20,3 1,8


4707 Kağıt ve karton döküntü ve kırpıntıları

1.680 1.861 1.834 -1,5 1,7

8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar

- 140 1.831 1.208 1,7

4102 Koyun ve kuzuların ham derileri 891 1.589 1.790 12,6 1,7

5513 Ağarlık; %85 >devamsız sentetik-pamuk dokuma < 170 gr/m2

- 1.407 1.470 4,5 1,4

7210 Demir/çelik yassı mamul, kaplı, sıvanmış (600mm. den geniş)

1.761 2.165 1.454 -32,8 1,3

8705 Özel amaçlı motorlu taşıtlar - 466 1.398 200,0 1,3

9018 Tıp, cerrahi, dişçilik, veterinerlik alet ve cihazları

232 1.881 1.367 -27,3 1,3

8607 Demiryolu taşıtlarının, tramvayların aksam-parçaları

5.286 2.035 1.312 -35,5 1,2


İki Ülke Arasındaki Bazı Anlaşma ve Protokoller

Anlaşma Adı İmza Tarihi

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi 16.06.1995

Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması 14.07.1998

Serbest Ticaret Anlaşması 07.09.1999

İhracat Potansiyeli Olan Başlıca Sektörler

Makedonya pazarı hala birçok açıdan bakir bir pazar niteliği taşımakla ve hemen hemen tüm sektörlerde önemli rekabet imkanları bulunmakla birlikte, aşağıdaki sektörler potansiyel açısından ön plana çıkmaktadır:

• İşlenmiş her türlü gıda ve tarım ürünü • Taze sebze/meyve • İnşaat malzemeleri • Tekstil/hazır giyim • Makineler, aksam ve parçaları • Otomotiv ana ve yan sanayi • Otomobil lastikleri • İlaç, tıbbi malzemeler • Beyaz eşya • Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri • Hijyenik ürünler • Mobilya • Aydınlatma gereçleri • Plastik ambalaj ürünleri • Kağıt/karton ürünler • Elektronik ürünler • Seramik ürünler • Klimalar


Türkiye-Kuzey Makedonya Yatırım İlişkileri

İkili ekonomik ve ticarî işbirliğinde açılım ve atılımda bulunulmasına yönelik yoğun çabalar sonucunda, büyük Türk şirketlerinin Makedonya’ya olan ilgileri son zamanlarda artmaya başlamıştır. Ülkeyi ekonomik ve sosyal açıdan tehdit eden işsizlikle mücadelede dış yatırımlara büyük umut bağlayan Makedonya hükümetlerinin de son dönemde şirketlerimizi büyük ölçüde özendirici bir tutum takındığı gözlemlenmektedir. Türkiye'nin 2018 yılında yurtdışına gerçekleştirdiği 4 milyar dolar değerindeki toplam yurtdışı doğrudan yatırımda, K. Makedonya 1 milyon dolar ve %0,03 pay ile 49. sıradadır (TCMB). Makedonya’da doğrudan yabancı sermaye yatırımı gerçekleştiren Türk şirketlerinin önemli bölümü KOBİ niteliğindeki firmalardır.

Fuar Katılımları

Ülkede yapılacak ticari fuarlara ilişkin detaylı bilgilere http://export.gov/tradeevents/index.asp , www.auma.de Üsküp Fuar İdaresi'nin http://www.eragrupa.mk/mk/SkopjeFair/index.aspx internet adreslerinden ulaşabilirsiniz. Ticaret Bakanlığımızın destek verdiği uluslararası fuarlar için ise https://www.ticaret.gov.tr/ihracat/fuarlar adresine başvurunuz.

F- KOCAELİ’NİN KUZEY MAKEDONYA İLE DIŞ

TİCARETİ 2018 yılında Kuzey Makedonya’ya gerçekleştirdiğimiz ihracat tutarı 21,3 milyon dolar, ithalat tutarı ise 6,7 milyon dolardır. İhracatta başlıca ürünler: Plastikler ve mamulleri, Ağaç ve ahşap eşya, odun kömürü, Bakır ve bakırdan eşya, Demir ve çelik, Alüminyum ve alüminyumdan eşya İthalatta başlıca ürünler: Elektrikli makina ve cihazlar, Muhtelif kimyasal maddeler, Demir ve çelik, Demir veya çelikten eşya, Plastikler ve mamulleri

http://export.gov/tradeevents/index.asp

http://www.auma.de/

http://www.eragrupa.mk/mk/SkopjeFair/index.aspx

https://www.ticaret.gov.tr/ihracat/fuarlar


G- YARARLI ADRESLER

T.C. Üsküp Büyükelçiliği Turkish Embassy Ul. Slovej Planina-BB 1000 Skopje Republic of Macedonia Tel: +389-2-310 47 10 Faks: +389-2-311 70 24 e-posta: [email protected]

T.C. Üsküp Ticaret Müşavirliği

Turksih Office of the Commercial Councellor Ul. Borka Taleski 55 1000 Skopje Republic of Macedonia Tel: +389-2-322 40 10 Faks: +389-2-322 20 14 e-posta: [email protected]

K. Makedonya Büyükelçiliği Filistin Sok. No.30/2 GOP Ankara Tel: 312/446 92 04/05 Faks: 312/446 92 06

K. Makedonya İstanbul Başkonsolosluğu İnönü Cad. Üçler Apt. No. 20, K. 2, D. 3 Gümüşsuyu Taksim/İstanbul Tel: 212/251 22 33, 246 99 77 Faks: 212/293 77 65 e-posta: [email protected], İ[email protected]

H- KAYNAKÇA 1. Ticaret Bakanlığı Bilgi Sistemi – www.ticaret.gov.tr 2. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı – www.mfa.gov.tr 3. Türkiye İstatistik Kurumu – www.tuik.gov.tr 4. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği – www.tobb.org.tr 5. Uludağ İhracatçılar Birliği – www.uib.org.tr/tr 6. Trademap – www.trademap.org 7. Expodatabase – www.expodatabase.com 8. World Meters – www.worldmeters.info/tr/ 9. The Economy Intelligence Unit (EIU) – www.eiu.com

mailto:[email protected]



mailto:%C4%[email protected]

http://www.ticaret.gov.tr/

http://www.mfa.gov.tr/

http://www.tuik.gov.tr/

http://www.tobb.org.tr/

http://www.uib.org.tr/tr

http://www.trademap.org/

http://www.expodatabase.com/

http://www.worldmeters.info/tr/

http://www.eiu.com/

18.11koto.org.tr/images/upload/edc788f516d5376619833f05f628f0...Kuzey Makedonya’nın nüfusu...

Documents

Transcript of 18.11koto.org.tr/images/upload/edc788f516d5376619833f05f628f0...Kuzey Makedonya’nın nüfusu...