Број 15 ЦЕНТАР ЗА ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ НА МАКЕДОНИЈА Јуни 2004

МАЦЕФ

МАЦЕФ промовира енергетска ефикасност и почиста животна средина

В

OД Почитувани колешки и кИако месец јуни е преоод областа на енергеопштеството се повеќтиката од областа нпроектот АМБО � реалКаспискиот гас ќе ја заона Фондот за енергетскфинасирани од Светскаво Битолскиот регион кРЕК Битола, студијатаприроден гас од 200 MWјавните медиуми и меѓу

За одбележување е изтика, од страна на спОва се последни момезакон со свои сугестии. Продолжуваме со кусаткои беа реализирани запаралелно со Саемот заОтворен е јавниот повлокалната канцеларијафинансирање до 10 0предизвик за сите члеидеи од областа на одрмерки од областа нреализираат преку дсредства. За подеталрасполагање. Се појави првиот броентузијасти им пожелуизвонредниот билтен �пролистате� на наведенВи пожелуваме пријатннајдете информација кработа.Проф. Д-р Константин Димитро

ЦЕНТАР ЗА ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ НА МАКЕДОНИЈА МАЦЕФ

! Од уредни! Центар за е

Македониј! Регионална

на енергија! Алијанса з! Новости од! Новости од! Корисни w! Манифеста

МАЦЕФ е доброволно научно здружение, основано да делува во рамките на Република Македонија и надвор од неа. МАЦЕФ е член на меѓународната мрежа за енергетска ефикасност RENEUER (Regional Network on Efficient Use of Resources). МАЦЕФ има поддршка и тесно соработува со ALLIANCE TO SAVE ENERGY фондација формирана од Сенатот на САД и делумно финансиски поддржана од USAID. МАЦЕФ e член на Асоцијацита на Консултантски организации,

Во овој број: кот нергетска ефикасност на а МАЦЕФ мрежа за ефикасно користењета и водата RENEUER а штедење на енергија ASE Македонија другите земји eb-адреси ции

Имате желба за с

е молиме контактирајте не� на: МАЦЕФ � тел. 02 3099216, факс 02 3061 013, e-

УРЕДНИКОТ

олеги, членови на МАЦЕФ! д кон летните одмори, битни случувања тиката се извршуваат, без застој. Во е се чувствува интерес за проблема-а енергетиката. Цената на нафтата, ност или пуста желба, транспортот на биколи Македонија или не, формирање а ефикасност, изработката на студиите та Банка во врска со јаглените резерви ои треба да го продолжат животот на за когенеративната термоцентрала на во Скопје, се се теми кои кружат и во

стопанствениците.

.

ј

работката на новиот Закон за енерге-ецијализирана Американска компанија. нти кога можеме да влијаеме на овој а презентација од поедините активности време на Неделата на енергетика 2004, енергетика 2004.

ик за апликации за финасирање преку на РЕЦ (види во текстот) со можност за 00 евра. Краен рок 31 август Ова е нови на МАЦЕФ, да се обидат своите жливиот развој (пред се со примена на а енергетската ефикасност) да ги обивање на потребните финасиски ни информации стоиме секогаш на

на Билтенот на ЦЕА. На младите ваме да истрајат во уредувањето на

(и на англиски јазик!). Можете да го ите web адреси (во текстот). и моменти со ИнфоМАЦЕФ, со желба даоја може да Ви послужи во Вашата

нрМнw

ВонТеППДС

Н

ОРППДЛкСТФМNИКСБОМГп

удејќи професионални експертски услуги од својот делокруг на абота, во земјата и надвор од неа. АЦЕФ е дел од мрежата managenergy формирана од страна а European commission DG Energy and Transport ww.managenergy.net .

Активности на МАЦЕФ

.

о рамките на Неделата на енергетика организирана во рганизација на МАЦЕФ и одржана во периодот 06-10.04.2004, а 7 април беше реализиран Mеѓународен воркшоп со наслов рајни енергетски извори и градскиот смет како нергетски извор, на кој што претседаваа: роф. Д-р Славе Арменски, МФС; роф. Д-р Слободан Мирчевски, ЕТФ; рагче Поповски, дипл. град. инж., Комунална хигиена - копје. а овој форум беа презентирани следните реферати:

пределување на количините на цврст отпад во епублика Македонија роф Д-р Славе Арменски, Машински факултет Скопје, МАЦЕФ отенцијал на депонијата Дрисла рагче Поповски, дипл. град. инж, Комунална хигиена Скопје огистика, процесирање и согорување на цврст омунален отпад согенерирање на енергија тефан Поп Дучев, Христо Поп Дучев, ИНА Енергетски системи оплинска пумпа на геотермална енергија ОНКО - Скопје ожности за производство на опрема на компанијата AАNOVO од Шведска НА . Енергетски системи арактеристики на патентиран тип сончеви колектори лаве Јорданов, ТИНГ ио масата како енергетски потенцијал во Македонија гнен Димитров, дипл.маш.инж., Машински факултет Скопје, АЦЕФ еотермални топлински пумпи за резиденцијална римена

в

оработка? ул. Н. Парапунов 3а/52, 1000 Скопје, mail: macef@mf.ukim.edu.mk

ИНФОМАЦЕФ 15 Страна 2

М-р Живко Димов, дипл.маш.инж , TED Consulting (www.tedconsulting.com)

.

Заинтересираните колеги кои сакаат да станат активни членови на МАЦЕФ, треба да се јават на нашата адреса, за да ги добијат потребните формулари за зачленување. Колегите со поголемо искуство и резултати во оваа област, со желба да бидат внесени во меѓународниот регистер на експерти, ги замолуваме да контактираат со нас, за да им го доставиме потребниот формулар. Тоа не значи и обврска да се биде член на МАЦЕФ.

РЕГИОНАЛНА МРЕЖА ЗА ЕФИКАСНО КОРИСТЕЊЕ НА ЕНЕРГИЈАТА И ВОДАТА

RENEUER (www.reneuer.com) RENEUER е формирана по иницијатива на претставници на владите, невладините организации и претпријатијата од 8 земји и тоа Албанија, Бугарија, Босна и Херцеговина, Србија и Црна Гора, Македонија, Молдавија, Романија и Хрватска. Основната задача на оваа мрежа е да се ангажира за решавање на проблемите за ефикасна употреба на енергијата и водата во земјите од Југоисточна Европа. RENEUER ги дефинира основните определби во областа на ефикасното користење на енергијата и водата преку анализа на проблемите со кои се среќаваат земјите од Југоисточна Европа и можностите за нивно решавање.

АЛИЈАНСА ЗА ШТЕДЕЊЕ НА ЕНЕРГИЈА ASE (www.ase.org)

Алијансата за штедење на енергија има за мисија да ја промовира енергетската ефикасност ширум светот, со цел да се постигне здрава економија, почиста околина и енергетска сигурност. Таа е непрофитна коалиција на лидери од бизнисот, државната управа, екологијата и потрошувачите. Алијансата ја поддржува енергетската ефикасност како најефтин енергетски ресурс при постоечките пазарни услови и советува да се применат енергетски политики кои ги намалуваат цените за потрошувачите и општеството, како и емисијата на штетни гасови кои имаат влијание на глобалните климатски услови.

Центарот за енергетска ефикасност на Македонија � МАЦЕФ учествуваше на конкурс за доделување на две награди: Награда за граѓанско општество и демократија, во категориите за постигнувања во претходната година и јавност и информирање и/или соработка и Награда за одржлив развој�Hert Jan van Apeldorn�, во категоријата за постигнувања во претходната година. Конкурсот беше организиран од страна на Македонскиот центар за меѓународна соработка. Доделувањето

на наградите се одржа на 08 јуни 2004 година, во х. Холидеј Ин. НАГРАДА ЗА ГРАЃАНСКО ОПШТЕСТВО И ДЕМОКРАТИЈА На конкурсот за оваа награда се пријавија вкупно 14 кандидати, од кои 9 организации, 3 поединци, еден медиум и едно Основно училиште. Во категоријата за Долгогодишенпридонес беа предложени 6 кандидати, а наградата е доделена на Аце Коцевски. Во категоријата за Постигнувања во претходната година беа предложени 4 кандидати меѓу кои е и Центарот за енергетска ефикасност на Македонија-МАЦЕФ, а наградата ја доби Европското движење во Република Македонија. Во категоријата за Јавност и информирање и/илисоработка беа предложени 3 кандидати, а наградата е доделена на Организацијата на жени Радика. НАГРАДА ЗА ОДРЖЛИВ РАЗВОЈ �HERT JAN VAN APELDORN�

На конкурсот за оваа награда се пријавија вкупно 22 кандидати, од кои 12 организации и 10 поединци, од кои 11 кандидати за долгогодишен придонес и 11 кандидати за постигнување во минатата година. Во категоријата за Долгогодишен придонес од предложени 6 кандидати, наградата е доделена на Виолета Томовска и д-р арх. Михаил Токарев. Во категоријата за Постигнување во минатата година во потесен избор беа предложени 6 кандидати, меѓу кои е и Центарот за енергетска ефикасност на Македонија-МАЦЕФ, а наградата е доделена на Специјална олимпијада Македонија. Им честитаме на наградените и им пожелуваме и натаму

успешно да делуваат во своите области. МАЦЕФ аплицираше со два национални проекта пред РЕЦ (Регионален Еколошки Центар). Едниот проект, на колегата Огнен Димитров, помина во вториот круг, но сепак на крајот не беше прифатен. Кои се прифатените проекти, можете да прочитете на ЕКО.НЕТ сајтот. МАЦЕФ приготви апликација за меѓународен проект со EEC од Албанија. И овој проект помина во вториот круг, но од 10 проекти, само 6 беа избрани за финансирање (средства по проект 30 000 евра), но овој заеднички проект не помина. Еден проект од Македонија е прифатен за финасирање!

Им честитаме на колегите!! Во соработка со Техничката служба при Клиничкиот Центар во Скопје, Макпетрол , Технички факултет Битола и Машинскиот факултет во Скопје, МАЦЕФ се пријави на јавниот повик од Фондот за екологија со апликација од областа на заштитата на животната средина преку мерките на енергетската ефикасност. Оваа сериозна проблематика наиде на поволен прием во Министерството за Заштита на животната средина и просторно планирање, така да овој проект е влезен во неколкуте најсериозни проекти за финансирање. Предложено е во овој проект да учествуваат околу 14 членови на МАЦЕФ, повеќето од нив експерти во оваа област со меѓународно признато искуство.

teking@mt.net.mk

Канцеларијата на РЕЦ во Скопје објави втор круг на јавен повик за апликација за финасирање на проекти со основна тематика Одржлив развој. Краен рок за поднесување на апликациите е 31 август!

Имате желба за соработка? Ве молиме контактирајте не� на: МАЦЕФ � ул. Н. Парапунов 3а/52, 1000 Скопје,

тел. 02 3099216, факс 02 3061 013, e-mail: macef@ereb1.mf.ukim.edu.mk

ИНФОМАЦЕФ 15 Страна 3

Членовите на МАЦЕФ се повикуваат да предложат идеи, кои би ги обработиле во потребната форма за аплицирање. Предлагачите ќе бидат во исто време и носители на проектот. Од една Организација може да се пријават само 2 теми. РЕЦ финасира до 10 000 евра по проект.

Новости од Македонија

Во Министерството за економија на 11 јуни, беше презентиран нацртот на новиот Закон за енергетика. Овој Закон, со финансика подршка од УСАИД (во форма на техничка помош) го приготвува специјализирана за оваа намена компанија од САД.

За одбележување е дека во Новиот закон за енергетика, се предвидуваат многу ингеренции да се префрлат на Регулатор-ната комисија. Тезите на овој Закон беа прифатени и поздра-вени од експертите кои учествуваа на оваа расправа. Експертскиот тим на изготвувачот на Новиот закон за енерге-тика, во придружба на локалните експерти-соработници и членови на Министерството за економија, одржаа работна средба на Машинскиот факултет. При тоа беа презентирани и ставовите на МАЦЕФ, кои веќе ги прикажавме во предходните броеви на Информаторот. Тоа се однесува пред се на потребата од соодветна обработка на проблематиката на енер-

гетската ефикасност и борбата против енергетската сиромаш-тија. Беше сугерирано да се внесат заклучоците од приготвена-та Стратегија за енергетска ефикасност на Македонија, дело-вите кои се однесуваат на законската регулатива.

Како што информиравме во ИнфоМАЦЕФ 13, американската агенција за енергија �NEXANT�, ја изработи Нацрт-верзијата на стратегијата за енергетска ефикасност во Македонија. Според оваа агенција, треба да се искористат сите можности за заштеда на електричната енергија, бидејќи Македонија, во споредба со многу други развиени земји, има поголема потрошувачка на енергија во однос на бруто општествениот производ. За задоволување на растечките потреби за енергија во наредните две децении мора да постои штедење, рехабилитација на постојните неергетски производствени капацитети, користење на алтернативни обновливи извори на енергија, како и поголем број на корисници на природен гас кој како енергенс е достапен и во нашата држава. Според стратегијата, вредноста на вкупните заштеди би можела годишно да достигне и до 14 милиони долари, а за реализацијата на сите зацртани цели треба да се формира ново владино тело, Агенција за енергетска ефикасност при Министерството за економија и Фонд за енергетска ефикасност, што е и обврска со досегашниот закон за енергетика.

Centarot za ekonomska analiza (CEA) e istra`uva~ki centar od mladi ekonomisti koi delat zaedni~ka vizija za Republika Makedonija kako nova evropska ekonomija vo podem integrirana so regionalnite i svetskite pazari. Misijata na CEA e kontinuirano da go

istra`uva ekonomskiot razvoj i ekonomskata politi-ka vo Republika Makedonija i da nudi preporaki, re{e-nija i merki. М-р Марјан Николов info@cea.org.mk www.cea.org.mk

Имате желба за соработка? Ве молиме контактирајте не� на: МАЦЕФ � ул. Н. Парапунов 3а/52, 1000 Скопје,

тел. 02 3099216, факс 02 3061 013, e-mail: macef@ereb1.mf.ukim.edu.mk

ИНФОМАЦЕФ 15 Страна 4

Новости од другите земји

Американската меѓународна егенција за развој и Соединетата бугарска банка (UBB) потпишале договор со кој агенцијата ќе обезбеди седум-годишни гаранции за 30% од кредитите кои банката ќе ги насочи кон развивање на проекти за штедење на енергија. Се очекува UBB кредитите да имаат вкупен износ од 10 милиони долари. Ова е трет по ред кредитно-гарантиран договор помеѓу USAID и UBB. Со првите два договора банката овозможила финансирање на 33 проекти од областа на енергетската ефикасност во вкупен износ од 9.6 милиони долари. Како резултат на примената на проектите биле заштедени 400 GW електрична енергија и 1,419 TJ еквивалентно течно гориво. Изградбата на планираниот Касписки гасовод со траса која се протега од Турција до Грција се очекува да почне на 1 декември, 2004 година. Договорено е 285 km (177 mile) долгиот гасовод, кој што ќе се протега од Karacabey на јужниот брег на Мраморното море до Komotini во Thrace, да има дијаметар од 91 cm (36 inches). Беа предвидени три можни траси за продолжување на овој гасовод: Италијанска (низ Албанија, со крак за Македонија), Северна низ Македонија, Србија, кон Босна и Словенија, и Источна � низ бугарија, Романија, Унгарија и Австрија кон Европа. Голема веројатност е оваа варијанта да победи, со што Македонија ќе биде целосно заобиколена и без пристап кон поефтиниот гас од Каспискиот регион. Владата на Албанија и Светската банка, во Тирана потпишале договор за кредит вреден 25 милиони долари, кој ќе се искористи за отпочнување на првата фаза на работа од изградбата на новата ТЕЦ во Vlora, јужна Албанија, и техничка помош за поддршка на реформите кои се превземаат во енергетскиот сектор во земјата.

Корисни web-адреси

DOE Biomass Program Yields A New Integrated Web Site The Biomass Program, one of 11 energy programs in the DOE Office of Energy Efficiency and Renewable Energy (EERE), has produced a new Web site that effectively combines information about biomass power, biomass fuels, bioproducts, and other biomass energy technologies. The Biomass Program takes an integrated approach, developing technology for the conversion of plant-derived material into valuable fuels, chemicals, materials, and power, so as to reduce dependence on foreign oil and foster the growth of the domestic biomass industry. http://www.eere.energy.gov/biomass/ BP Releases "Statistical Review of World Energy 2004" This year's report shows that at current rates of production, the world's proved reserves of oil are sufficient to last for 40 years, although nearly 77 percent of those reserves are located in OPEC countries. The proved reserves of natural gas are sufficient to last for 67 years at current rates of production, with the largest reserves in the countries of the former Soviet Union. Proved reserves of coal are sufficient to last 192 years at current production rates, with most reserves in North America, the Asia Pacific region, and Europe and Eurasia. World energy use increased 2.9 percent in 2003, with the strongest growth (6.3 percent) in the Asia Pacific region. Among fossil fuels, coal grew fastest in 2003, with an increase of 6.9 percent, largely due to a reported increase of more than 15 percent in China. The report does note that world geothermal capacity was just shy of 6,000 megawatts in 2000 and that wind power capacity has reached 40,000 megawatts worldwide, "signaling wind's emergence as a mainstream energy source." The report also notes that solar photovoltaic capacity has increased more than ten fold over the last decade. World consumption of large hydroelectric power held nearly steady in 2003, increasing by only 0.4 percent. http://www.bp.com/subsection.do?categoryId=95&contentId=2006480

Манифестации

08-11 АВГУСТ, 2004 настан: Energy 2004 локација: Rochester, New York Дополнителни информации: http://www.energy2004.ee.doe.gov/ 27-29 СЕПТЕМВРИ, 2004 настан: The Renewable Energy & Energy Efficiency Meeting Place локација: Radisson SAS Hotel, Budapest, Hungary Дополнителни информации: Email: sarah.ellis@greenpowerconferences.com , Sarah Ellis For related web-based information http://www.greenpowerconferences.com/events/CEEAgenda.htm 20-22 СЕПТЕМВРИ, 2004 настан: Biomass for energy локација: National Academy of Sciences of Ukraine Дополнителни информации: Email: geletukha@biomass.kiev.ua Telephone: (+38 044) 456-9462 ; Fax: (+380 44) 484-8151 For related web-based information http://www.biomass.kiev.ua/index.php?page=events&lang=en, http://www.biomass.kiev.ua/conf2/index_e.php?im=1&it=11 20-21 СЕПТЕМВРИ, 2004 настан: 6th Annual Renewable Energy Finance Forum локација: Royal Garden Hotel, Kensington, London, UK Дополнителни информации: Contact: Tanya Mayrhofer (tmayrhofer@euromoneyplc.com) Tel: 020 7779 8103 Fax: 020 7779 8946 Web site: www.coaltrans.com 28 АВГУСТ-03 СЕПТЕМВРИ, 2004 настан: World Renewable Energy; Congress VIII & Expo Linking the World with Renewable Energy локација: Denver Marriott Hotel � City Center, Denver, Colorado 80202, USA Дополнителни информации: Ms Ivilina Thornton, Senior Events Specialist National Renewable Energy Laboratory (NREL) 1617 Cole Boulevard, MS 1623, Golden, Colorado, 80401, USA Tel: +1 303 275 3781 Fax: +1 303 275 4320 Email: ivilina_thornton@nrel.gov Official Website: www.nrel.gov/wrec/ 18-19 СЕПТЕМВРИ, 2004 настан: "Energy efficiency in buildings and use of biomass" локација: Zilina, Slovakia Дополнителни информации: http://www.energie-server.de/Slowakei/engl/ 05-09 СЕПТЕМВРИ, 2004 настан: World Energy Congress локација: Sydney, Australia http://www.tourhosts.com.au/energy2004/

Имате желба за соВе молиме контактирајте не� на: МАЦЕФ � у

тел. 02 3099216, факс 02 3061 013, e-ma

Уредник: Проф. Д-р К. Димитров Центар за енергетска ефикасност на Македонија Тех. Секретар. Л. Хаџиевска, дипл.ел.инж. Н. Парапунов 3а/52 1000 Скопје Тел. 02 3099 216, факс: 02 3061 013 e-mail: macef@mf.ukim.edu.mk

работка? л. Н. Парапунов 3а/52, 1000 Скопје,

il: macef@ereb1.mf.ukim.edu.mk