117 câu chuyện kể về Bác Hồ

Ti liu sinh hot Tui tr Vit Nam hc tp v lm theo li Bc

1

117 Chuyn k v tm gng o c H Ch Minh

*******

Chuyn th 1:

Bn yu sch ca nhn dn An Nam gi Hi ngh Vc-xy.

Thng 6 nm 1919, nghe tin cc on i biu mi my nc ng minh chin thng hp Vc-xy cch th Pa-ri 14 ki-l-mt, Nguyn Tt Thnh bn vi nh yu nc Phan Chu Trinh v lut s, tin s Phan Vn Trng vit bn "Yu sch ca nhn dn An Nam" gi Hi ngh Vc-xy. Nh yu nc h Phan trnh trng ni:

- By iu yu sch m anh Thnh nu ra, theo ti tht l xc ng v ng nh bn mnh thng trao i vi nhau. Ch Trng xem c nn thm iu g khng?

- Ti thy th l tt... Th xem cn vn g v quyn ca nhn dn ta cn i... - Vn Trng ni v g nh vo trn mnh theo thi quen ca ng khi cn suy tnh mt iu g.

- Tha hai bc - Tt Thnh ln ting - Hm trc chu phc tho ra 7 iu yu sch a hai bc xem, nhng m hm qua chu mi ny thm mt . Chu thy rng ng Dng, bn quan li ch da vo cc sc lnh ca tn ton quyn cai tr dn ta m khng h c lut. Chu mun a thm mt iu yu sch na: "Thay th ch sc lnh bng ch lut php".

- ng! ng! Lut s h Phan si ni hng ng. Mun cho dn ta c t do th phi i h cai tr theo lut php!

- Ti cng tn ng! Phan Chu Trinh ni nh kt lun bui gp mt. By gi ta lm th no chuyn bn Yu sch ti Hi ngh Vc-xy y?

Tt Thnh:

- Tha bc, chu ngh rng phi nh bc Phan Vn Trng vit ngay ra bng ting Php th mi kp.

Hai ngy sau, Nguyn Tt Thnh ngi bn lut s Phan Vn Trng, trc bn "Yu sch ca nhn dn Vit Nam" va tho xong bng ch Php.

- Chng ta s ng tn di bn yu sch ny nh th no y? Bc ng tn nh. Nguyn Tt Thnh nu kin.

- Khng! Phan Vn Trng p - bn Yu sch ny tuy l ti chp bt vit ra bng ting Php. Nhng ti phi vit ch v anh cha thng tho Php vn m thi, ch sng kin ln lao ny ca anh, v hu ht kin nu ra trong bn Yu sch cng l ca anh.

- Tha bc, sng kin ca chu cng ch l phn nh nguyn vng chung ca nhng ngi yu nc ch c phi ca ring chu u. Bc l mt nhn vt c danh ting, b con Vit kiu trn t Php u bit bc l mt lut s yu nc dm bnh vc cng l, che ch cho b con. Bc ng tn cho bn yu sch ny th gi tr ca n cng cao, nh hng ca n cng rng.

- Khng! Khng th c! Ti tuy c cht danh vng hn anh ngy nay, nhng ci tm, ci ch ca anh cn ln hn ti nhiu. V li v nguyn tc, ngi tr thc khng c php ly cng ngi khc lm cng ca mnh: "Ci g ca X-da th phi tr li cho X-da". mi l l phi. Chng nhng ti khng th ng tn, m bc Hy M Phan Chu trinh cng khng nn ng tn.

Cuc trao i gia hai nh yu nc i ti kt lun: dng mt ci tn g tiu biu cho nguyn vng chung ca nhn dn, nhng phi l tn mt c nhn th tnh cht php nhn ca vn


2

bn mi c gi tr. Cui cng anh Nguyn quyt nh t mnh ng mi chu so vi ci tn chung cho tm lng ca mi ngi. Anh k:

Thay mt nhng ngi yu nc Vit Nam

Nguyn i Quc

Ngay bui chiu hm y, sau khi bn Yu sch c gi i, anh Nguyn ri khi nh s 6 ng Vi-la G-b-lanh, ni anh vn vi lut s Phan Vn Trng. Anh sng b mt, phng s truy lng ro rit ca bn mt thm B Thuc a Php.

*

* *

Vo bui sng sm c ngi n bm chung cn nh s 6, ph -bi-nhi. y l nh ca Giuyn Cm-bng, i s c ca Php c, hin l thnh vin ca on i biu Php i d Hi ngh Vc-xy. Gi-n-vi-e-v Ta-bu-i, c chu gi tr ca Cm-bng ra m ca. Sau ny c l mt nh bo ni ting, nhng lc by gi c l th k ca cu c. Ngi bm chung l mt thanh nin chu , mnh khnh, c khun mt ci m, d mn, i mt to, sng long lanh. Anh lch s cho c v ni bng th ting Php khng si:

- Ti mun trao cho ngi i s Cm-bng mt vn kin.

Gi-n-vi-e-v mi khch n sm vo nh ri ra hiu cho khch ngi xung cnh chic bn di chm tr theo kiu ch. Chic bn ny hin nay vn k trong phng khch gia nh Ta-bu-i. C gi hi ngi thanh nin l ai?

- Tha c, ti l Nguyn i Quc, ti mun gp ngi Cm-bng.

Chng thanh nin ly ra mt cun giy buc bng dy mnh. Anh m ra v trao cho c gi.

- Ti n y trao cho ngi i s "bn trn tnh ca nhn dn ng Dng.

C th thy ngay l nhng t giy trong cun giy vit bng mt th ch rt p. T u tin l bc th gi cho ch nh:

Tha ngi i s Cm-bng, i din ton quyn ca nc Php ti Hi ngh Vc-xy. Ti l ngi i in cho nhn dn ng Dng. Chng ti l mt dn tc chm pht trin, chng ti c bit th no l nn vn minh ca nc Ngi...".

Ti liu m ngi thanh nin chu mang n c tn l Bn Yu sch ca nhn dn An Nam ". Bn Yu sch vit: "Trong khi ch i nguyn tc dn tc s t lnh vc l tng chuyn vo lnh vc hin thc do ch quyn t quyt thing ling ca cc dn tc c tha nhn thc s, nhn dn nc An Nam trc kia, nay l x ng - Php, xin trnh by vi cc qu Chnh ph ng minh ni chung v vi Chnh ph Php ng knh ni ring nhng yu sch khim tn sau y:

1- Tng n x cho tt c nhng ngi bn x b n t chnh tr.

2- Ci cch nn php l ng Dng bng cch cho ngi bn x cng c quyn hng nhng m bo b mt php lut nh ngi u chu; xo b hon ton cc to n c bit dng lm cng c khng b v p bc b phn trung thc nht trong nhn dn An Nam;

3- T do bo ch v t do ngn lun;

4- T do lp hi v hi hp;

5- T do c tr nc ngoi v t do xut dng;


3

6- T do hc tp, thnh lp cc trng k thut v chuyn nghip tt c cc tnh cho ngi bn x;

7- Thay th ch ra cc sc lnh bng ch ra cc o lut;

8- on i biu thng trc ca ngi bn x, do ngi bn x bu ra, ti Ngh vin Php gip cho Ngh vin bit c nhng nguyn vng ca ngi bn x.

Vi ngy sau, cc on i biu khc tham gia Hi ngh v nhiu ngh s Php cng nhn c bn yu sch tng t nh vy. Km theo bn yu sch c bc th ngn:

"Tha ngi! Nhn dp chin thng ca ng minh, chng ti xin mn php gi n Ngi km theo y bn ghi nhng yu sch ca nhn dn An Nam. Tin tng s lng cao c ca Ngi, chng ti mong Ngi ng h bn yu sch ny trc nhng ngi c thm quyn.

Thay mt nhm nhng ngi An Nam yu nc: Nguyn i Quc".

Ngi ta nhiu ln bt gp ngi thanh nin Vit Nam kin tr ny vi tp giy t cp di nch ti cc hnh lang n o, m mt khi thuc ca cc ban bin tp bo Pa-ri, trong cc gian phng cht chi do cc cng on v ng X hi thu t chc cc cuc hp v mt tinh.

Lu-i c-nu, Trng ban ng Dng ca S Mt thm Php, sau ny l Chnh Mt thm Php ng Dng, nhn vai khi nghe bo co v hnh ng ca mt ngi no tn l Nguyn i Quc v v ni dung mt "ti liu chng Php" ang c ngi phn pht khp ni. Do ngh nghip i hi, c-nu hu nh bit rt r mi ngi An Nam kh nghi sng Pa-ri, c bo co t m v bc i ca "nhng k ch mu gy bt an" t ng Dng sang. Mt trong nhng ngi l Phan Chu Trinh, m mt hiu nh v thc t ngng hot ng chnh tr. V li, hnh ng khiu khch nh vy vn khng phi l Phan Chu Trinh, v ng lc no cng c thi knh n nc Php. Mt ngi khc l lut s Phan Vn Trng, cng sng Pa-ri, c coi l nh mc-xt, nhng ch l ngi dch sch, bo chnh tr ra ting Vit v khng bao gi tham gia lm nhng vic nh vy. Ch cn mt ngi duy nht trong s nhng nhn vt quen bit c ca S Mt thm dm c gan lm vic ny l Phan Bi Chu. Nhng c-nu bit chc chn Phan Bi Chu ang mt ni no ti min Nam Trung Quc, hn na, mi y ng ta c cho ng mt bi bo, li l rt n ho c li cho ch trng hp tc Php - Vit.

C c-nu - k c con mt c v, nhm ng khp ni, thm ch c nhng ngi bn gn gi ca ngi yu nc tr tui c gan ct ln ting ni bo v nhn dn b p bc ca mnh ngay gia tri tim ca bn quc Php cng khng bit c v cng khng th ng vo lc rng, Nguyn i Quc - tc gi bn Yu sch, anh Vn Ba, ngi ph bp trn tu bin, ngi con trai quan Ph bng duy nht lng Sen, cu b ham hiu bit Nguyn Tt Thnh - cng ch l mt ngi m thi.

K chuyn Bc H.

NXB Gio dc, H Ni, 2006, t. 2, tr. 19.

*

* *

Chuyn th 2:

"Con ng dn ti n ch ngha Lnin"


4

Ngay sau chin tranh th gii ln th nht, ti lm thu Pa-ri, khi th lm cho mt ca hng phng i nh, khi th v c m ngh Trung Hoa" (do mt xng ca ngi Php lm ra!). Hi , ti thng ri truyn n t co ti c bn thc dn Php Vit Nam.

Lc by gi, ti ng h Cch mng thng Mi ch l theo cm tnh t nhin. Ti cha hiu ht tm quan trng lch s ca n. Ti knh yu Lnin v Lnin l mt ngi yu nc v i gii phng ng bo mnh; trc , ti cha h c mt quyn sch no ca Lnin vit.

Ti tham gia ng X hi Php chng qua l v cc "ng b" y - hi ti gi cc ng ch ca ti nh th - t ng tnh vi ti, vi cuc u tranh ca cc dn tc b p bc. Cn nh ng l g, cng on l g, ch ngha x hi v ch ngha cng sn l g, th ti cha hiu.

Hi y, trong cc chi b ca ng X hi, ngi ta bn ci si ni v vn c nn li trong Quc t th hai, hay l nn t chc mt Quc t th hai ri, hoc tham gia Quc t th ba ca Lnin? Ti d rt u cc cuc hp mt tun hai hoc ba ln. Ti chm ch nghe nhng ngi pht biu kin. Lc u, ti khng hiu c ht. Ti sao ngi ta bn ci hng nh vy? Vi Quc t th hai, hoc th hai ri, hay l th ba, th ngi ta cng u lm c cch mng c, sao li phi ci nhau? V cn Quc t th nht na, ngi ta lm g vi n ri?

iu m ti mun bit hn c - v cng chnh l iu m ngi ta khng tho lun trong cuc hp l: vy th ci quc t no bnh vc nhn dn cc nc thuc a?

Trong mt cuc hp, ti nu cu hi y ln, cu hi quan trng nht i vi ti. C my ng ch tr li: l Quc t th ba, ch khng phi Quc t th hai. V mt ng ch a cho ti c Lun cng ca Lnin v cc vn dn tc v thuc a ng trn bo Nhn o.

Trong Lun cng y, c nhng ch chnh tr kh hiu. Nhng c c i c li nhiu ln, cui cng ti cng hiu c phn chnh. Lun cng ca Lnin lm cho ti rt cm ng, phn khi, sng t, tin tng bit bao! Ti vui mng n pht khc ln. Ngi mt mnh trong bung m ti ni to ln nh ang ni trc qun chng ng o: "Hi ng bo b o y au kh! y l ci cn thit cho chng ta, y l con ng gii phng chng ta!".

T ti hon ton tin theo Lnin, tin theo Quc t th ba.

Trc kia, trong cc cuc hp chi b, ti ch ngi nghe ngi ta ni; ti cm thy ngi no cng c l c, ti khng phn bit c ai ng ai sai. Nhng t ti cng xng vo nhng cuc tranh lun. Ti tham gia tho lun si ni. Mc d cha bit ting Php ni ht ngh ca mnh, ti vn p mnh nhng li l chng li Lnin, chng li Quc t th ba. L l duy nht ca ti l: Nu ng ch khng ln n ch ngha thc dn, nu ng ch khng bnh vc cc dn tc thuc a th ng ch lm ci cch mng g?

Khng ch tham gia cc cuc hp ca chi b m thi, ti cn n nhng chi b khc bnh vc lp trng "ca ti". y, ti cn nhc thm rng cc ng ch Mc-xen Ca-sanh, Vay-ng Cu-tuya-ri-, Mng-mt-x v nhiu ng ch khc gip ti hiu bit thm. Cui cng i hi thnh ph Tua, ti cng cc ng ch y biu quyt tn thnh tham gia Quc t th ba.

Lc u, chnh l ch ngha yu nc, ch cha phi ch ngha cng sn a ti tin theo Lnin, tin theo Quc t th ba. Tng bc mt, trong cuc u tranh, va nghin cu l lun Mc - Lnin, va lm cng tc thc t, dn ti hiu c rng ch c ch ngha x hi, ch ngha cng sn mi gii phng c cc dn tc b p bc v nhng ngi lao ng trn th gii khi ch n l.


5

nc ta v Trung Quc cng vy, c cu chuyn i xa v ci "cm nang" y php l thn tnh. Khi ngi ta gp nhng kh khn ln, ngi ta m cm nang ra, th thy ngay cc gii php. Ch ngha Lnin i vi chng ta, nhng ngi cch mng v nhn dn Vit Nam, khng nhng l ci "cm nang" thn k, khng nhng l ci kim ch nam, m cn l mt tri soi sng con ng chng ta i ti thng li cui cng, i ti ch ngha x hi v ch ngha cng sn.

H CH MINH

H Ch Minh: Ton tp, tp 10.

NXB Chnh tr Quc gia, H Ni, 2000

*

* *

Chuyn th 3:

Bc H vi c Phan Chu Trinh.

Ngy 5/6/1911, Nguyn Tt Thnh vi ci tn l Ba ri Si Gn v ngy 15/7/1911 n cng L Ha-v-r, cn Phan Chu Trinh ri Si Gn ngy 1/4/1911 v n Php vo ngy 27/4 cng nm, ng ti Pa-ri. Khong cch gia L Ha-v-r v Pa-ri - ni c Phan ang sng - ch c hn 100 cy s, i li d dng... Chc chn trong dp ny Ngi tranh th n Pa-ri gp c Phan, lm quen vi nhng ngi quanh C, v c bit bn bc vi C v hng sng v hc tp. V c th khng phi ch n mt ln...

C ba bc th vi th bt ca Tt Thnh m c Phan cn gi c em v nc nm 1925 v gia nh gi ra Vit Bc tng Trung ng trong khng chin chng thc dn Php, nay lu ti Bo tng H Ch Minh... C l do yu cu bo mt, cc th u khng c ghi ngy thng nhng c th phn on bc th sau y c vit vo dp trn. Nguyn vn nh sau:

Hy M nghi b i nhn,

Cch y khng tip c tn tn, khng hay Bc hnh ch th no v s th bn ta th no? V chu mun bit nh chu c th gp Bc trc lc i hay khng, v chu rt cn mt t li tn hi, xin Bc tr li lin cho chu v chng trong tun l chu s xung tu i cha bit u. Knh chc Bc, M.Trng v em Dt v cc ng bo yu ho.

Cung it: Tt Thnh

10.orchard Place

Southampton England

Theo li th trn y th: Tt Thnh bit r tnh hnh c Phan ang b B Thuc a p phi i khi Pa-ri nn yu cu C tr li ngay n gp ch trong vng mt tun l Do c th on l mc d ghi a ch Anh nhng lc Tt Thnh khng phi Anh m thc ra ang khng xa Pa-ri, c th nh ch tu ti Anh A--ret-x (Saint - Adresse), ngoi L Ha-v-r ch cch Pa-ri hn mt trm cy s. Li thm hi rt thn tnh v mi ngi quanh Phan Chu Trinh lc , k c lut s Phan Vn Trng ni ln h gp g nhau ri.

Sau th trn c th c cuc gp g gia c Phan Chu Trinh v Tt Thnh ti Pa-ri trc chuyn i xa bng tu bin.

Theo phn on th thi ni dng chn ca Bc H sau cc chuyn i l cng L Ha-v-r. V my nguyn nhn: l ni dng lu nht ca tu La-tt-s T-r-vin, c nh ca ch tu v nhiu bn b quen bit trn tu c th lm ni t tc; ni rt gn Pa-ri, ch ca c


6

Phan v nhng ngi bn khc, ch 1 n 2 gi l c th n gp c; ni c th lnh sang t Anh thuc chnh quyn hong gia vn lc ny khng my thn thin vi Php (nh th hin trong nm 1915, Chnh ph Anh khng p ng yu cu ca Php sot xt ni ca Tt Thnh tm cc th phc p ca Phan Chu Trinh, hoc c sau ny, khi Chnh ph Hong gia k lnh th Nguyn i Quc ti Hng Kng nm 1931...).

Cn khm ph chu M v nc M ang thi k pht trin mnh m, Tt Thnh ln lm vic mt chic tu i Nam M v Bc M. Anh dng li Niu-yoc, ln b lm thm kim sng, vit th v nc nh tm tin, a ch ca cha, v gp i din phong tro yu nc Triu Tin ti M v hc tp kinh nghim u tranh ca h...

Nhng Tt Thnh khng M lu, trong khong nm 1913 Ngi tr v L Ha-v-r, cng bn bc vi c Phan v chuyn sang Anh, Tt Thnh gi bc th sau cho c Phan:

Hy M nghi b i nhn,

Chu knh chc Bc, em Dt v ng Trng, my anh em ta Pa-ri u mnh gii. Nay chu tm ni hc ting. My bn thng ri nay th ch lm vi Ty, ni ting Ty lun lun. Tuy Anh nhng chng khc g Php v ngy thng ch lo lm cho khi i ch chng hc c bao nhiu. Chu ao c rng 4-5 thng na khi gp Bc th chu s ni v hiu c ting Anh nhiu nhiu.

Bn ta c g mi khng? V nu Bc dch xong my hi ri xin Bc gi cho chu. Chuyn ny Bc s i ngh h u?

Nay knh

Cung it Tt Thnh.

Crayton Cong Hotel

West Ealingw

Lon don

Cu cui th hi v vn i ngh h theo tp qun Phng Ty v khng ni g n khng kh chin tranh, cho php ta on thi gian vit th khong gia nm 1913.

Cu "Xin gi my hi sau " ca mt bn dch chc l ca tp Giai nhn k ng m Tt Thnh c "my hi trc trong mt chuyn n thm c Phan trc .

Anh m lm vic vi ngi Php v ni ting Php c th l vi s gi gm ca bn b Php, Tt Thnh vo lm vic trong -kp hu ht l ngi Php ca vua bp -xcp-phi-e.

Vi li c hn 4, 5 thng na lc gp Bc chu s c th thy r hn trong tnh hnh Bc Phan kh di chuyn v b kim sot, t Anh, Tt Thnh c th c nhiu cuc n gp Bc ti Pa-ri...

Ngoi hai bc th trn, c Phan cn gi c mt ci cc ca Cung it Tt Thnh gi t mt a phng tn l Xu-ph-ra-rat" m tp sch H Ch Minh, bin nin tiu s xc nh l Anh. Ni dung l mt bi th tm cu by ch ni ln cm xc ca bn thn vi tc phm: Giai nhn k ng", C Phan phng tc...

Li cui tht thm thit "Hy M nghi b i nhn thu Cung it".

C mt bc th th t ca Tt Thnh do b Thu Trang tm c bn dch ting Php th kh -i-n ca B Ngoi giao Php dch li nh sau:

"Knh gi Nghi b i nhn,


7

Ting sng rn vang v thy ngi ph trn t, Nm cng quc vo vng chn nc ang nh nhau. Chu cht nh n th cch y my thng vit v cn dng bo ny. nh mnh s dnh cho chng ta nhiu bt ng v khng th ni trc ai s thng

Cc nc trung lp ang cn lng l v cc nc tham chin cha r c h. Tnh hnh th vy ai nhng mi vo th ch c th ng v pha ny hoc pha kia. Hnh nh ngi Nht c nhng tay vo. Chu ngh trong vng ba, bn thng na s phn chu s thay i, v thay i nhiu. Mc k nhng k ang nh nhau v bo ng, phn chng ta hy c bnh tm.

Xin gi li thm Nghi b v em Dt. Xin tr li chu v a ch sau y:

Nguyn Tt Thnh

S nh 8

Stenphen Totterham Rd. Lon don".

Th trn c vit khi cuc chin din ra c lit. Nhng theo ti liu su tm c th Phan Chu Trinh cng vi Phan Vn Trng b bt ngy 14/9/1914, ch hn mt thng sau khi chin tranh bt u. Nh vy c th l Tt Thnh vit th khi cha bit c Phan b bt v th ny b c quan iu tra ly c, cho dch v gi cho B Ngoi giao.

Ngoi ra, Bo co kt thc v n ca D thm to n binh Ca-ron vit r l "Sot nh Phan Chu Trinh ly c nhiu th rt kh nghi trong c cc th ca Tt Thnh s 8 ng Stenphe Road - Totterham London, gi cng hm cho Chnh ph Anh nh sot nh Tt Thnh khng c pha Anh p ng".

Trong bin bn thm vn Cao c Minh vi t cch nhn chng, Ca-ron c a ra mt th v c Minh khng nh l th Tt Thnh tr li cho C Phan.

Trong bc th b Thu Trang tm thy c th kh -i-n, Tt Thnh cng nhc n th vit v "cn dng bo" chc cng trong s th b ly khi sot nh C Phan.

Cc ti liu trn cho thy mi quan h thn tnh gia Bc H v c Phan ngay t trong nc v s gn b gia hai v trong nhng nm u Ngi tham gia hot ng cch mng.

Nim hy vng cui i ca Phan Chu Trinh

Phan Chu Trinh l nh yu nc ln ca Vit Nam u th k XX. V tui tc, Phan Chu Trinh l bc cha ch ca Nguyn i Quc. Mc d gia hai ngi c s khc nhau v phng php cu nc, nhng i vi Phan Chu Trinh, Nguyn i Quc lun mt lng tn knh. Trong thi gian c hai ngi cng sng chu u, nhng c lc khng gn nhau: Nguyn i Quc Anh, Phan Chu Trinh Php; Nguyn i Quc c mt s ln vit th gi c Phan trong thi gian xy ra Chin tranh th gii th nht.

Sau Chin tranh th gii ln th nht, Nguyn i Quc v hot ng Pa-ri v c c Phan Chu Trinh gip rt nhiu. Pa-ri lc cn c lut s Phan Vn Trng. Vo thng 11/1919, mt thm Php c nhn xt v ba ngi nh sau:

"a s nhng ngi thng ngn nhn xt v Phan Chu Trinh l mt nh cch mng khn kho, Phan Vn Trng l ngi dch t tng ca ng, cn Quc th l mt nh nho cng s ca hai ngi trn, t ai bit".

Sau Chin tranh th gii ln th nht, i sng Php rt kh khn, vt v. Phan Chu Trinh lc y thnh tho ngh th cha nh. Mi thng C kim c 100 quan, nn gip Nguyn i Quc.


8

Nguyn i Quc c Khnh K v c Phan Chu Trinh tr gip sinh sng. Nhiu mt bo gi v cho B Thuc a Php cho bit:

"Quc nh nh ca Phan Vn Trng. Sinh sng th do Khnh K v Phan Chu Trinh cp dng, mi thng khng qu 500 Francs". Pa-ri, Nguyn i Quc c tham gia vo vic chuyn cha nh ti xng cha nh ca Phan Chu Trinh c thm tin tiu dng.

Ngoi vic gip ni trn, trong thi gian u, c Phan Chu Trinh cn gip Nguyn i Quc lm quen vi nhng ngi bn Php.

Ti liu th kh cho bit, nhng ngi bn Php c cm tnh vi Phan Chu Trinh th cng tr thnh bn ca Nguyn i Quc. C Phan Chu Trinh gii thiu nhng ngi Php m C bit chc chn c cm tnh vi Vit Nam nhng ngi ny c th gip Nguyn i Quc nh: Giu-lt Ru, Ma-rin Ma-tel, nh bo Bc-but.

Bc-but l ngi vn ng Hi Nhn quyn cu Phan Chu Trinh thot n t hnh sau v chng thu 1908.

Ru l nh Vit Nam hc, vo nm 1914, khi c Phan Chu Trinh b bt vn ng ro rit, tm cch chng minh c Phan Chu Trinh v ti.

Ma-tel tng chng i chnh sch h lm, c c ca thc dn Php ng Dng.

Nh c Phan Chu Trinh gii thiu, Nguyn i Quc tr thnh bn ca nhng ngi ni trn.

Cng c nhit tnh yu nc, cng c trch nhim i vi nhn dn nhng phng php cch mng ca Nguyn i Quc v c Phan Chu Trinh lc u khng hon ton ging nhau. C Phan Chu Trinh mun gi cng v ca mnh l mt nh ch s yu nc khng ng phi... cn Nguyn i Quc th n vi hc thuyt Mc - Lnin. V sau nhiu tht bi, khi cm thy mnh bt cp vi thi th, trong mt bc th ngy 18/2/1922 gi t Mc-xy cho Nguyn i Quc Pa-ri, c Phan Chu Trinh chn thnh bc bch: Ti t v thn ti nh con nga gi ht nc kiu, phi nc t. Thn ti ta nh chim lng, c chu. V li, cy gi th gi d lay. Ngi gi th tr d ln. Cnh ti nh hoa sp tn, him v quc ph gia vong, m hi tn cng phi go cho h, may ra c tnh gic hn m...

V cui th, c Phan Chu Trinh vui mng vit rng Nguyn i Quc nh cy ng lc, ngh lc c tha, dy cng hc hnh, l thuyt tinh thng. C Phan Chu Trinh tin rng "khng bao lu na ci ch ngha Anh tn th ( ch ch ngha Mc Lnin) s thm cm c (sn r bn gc) trong m dn tnh ch s nc ta .

Nm 1925, c Phan Chu Trinh v nc v sm qua i vo nm 1926. Trong thi gian , nhng nh gi v nim tin i vi Nguyn i Quc ca Phan Chu Trinh vn nguyn vn. C Phan th l vi cc ng ch ca mnh nh L Vn Hun, Hunh Thc Khng trc khi C qua i rng "S nghip c lp nc nh trng cy vo Nguyn i Quc". Cu ni y cng c nhc li vi lp ngi cch mng tr nh Trn Huy Liu, Tn Quang Phit... khi tm n hi C v vn mnh ca t nc.

Trong mi trng hp, thi tn knh ca Nguyn i Quc i vi c Phan Chu Trinh l iu d hiu. Trong tc phm Nhng mu chuyn v i hot ng ca H Ch tch, Trn Dn Tin cho bit tnh cm ca Nguyn Tt Thnh i vi c Phan Chu Trinh, khi Anh vui mng vit th cho bn b: "Ti gp nh i quc Phan Chu Trinh". Sau ny, khi tr thnh Ch tch nc, Ch tch H Ch Minh - nh li c Phan, Ngi vit: C Phan Chu Trinh m


9

trng hc, b mt truyn b ch ngha yu nc v cng kch bn cm quyn Php. V vy, C b kt n t hnh, nhng c Hi Nhn quyn Pa-ri cu.

Tnh cm ca Nguyn i Quc i vi c Phan Chu Trinh rt su sc khi C qua i (1926). Nguyn i Quc trn trng ng mc tinh thn yu nc ca c Phan Chu Trinh, nh gi cao nh hng ca C i vi phong tro cch mng ca t nc. Nguyn i Quc vit: "Nh ch s Phan Chu Trinh, mt ngi thuc phi quc gia khc va qua i. 30.000 ngi An Nam khp x Nam K lm l an tng theo quc l v khp nc t chc l truy iu nh ch s. Ch trong vng vi ba ngy, mt cuc lc quyn thu c 100.000 ng. Tt c hc sinh, sinh vin u tang C.

Trc phong tro yu nc ca ton dn, bn thc dn Php s hi, bt u phn cng li. Chng cm hc sinh tang v t chc lc quyn. Chng cm t chc cc l truy iu, v. v phn i li, hc sinh bi kho".

tc phm Bo co gi Quc t Cng sn v phong tro cch mng An Nam, Nguyn i Quc nhc li phong tro c nc tang c Phan Chu Trinh.

"Nm 1926, c mt s thc tnh trong ton quc tip theo sau ci cht ca mt nh quc gia ch ngha gi - Phan Chu Trinh. Khp trong nc u t chc l truy iu Ch "ch ngha quc gia" t c ni v vit mt cch cng khai. Nhng gio vin Php tm cch ngn cm hc sinh tham gia cc cuc mt-tinh . Nam, n hc sinh nhiu trng, c bit l Si Gn l ni t chc m tang, tuyn b bi kho. 20.000 ngi di theo linh cu, mang biu ng vit nhng khu hiu c tnh cht quc gia ch ngha. Ngi An Nam cha h c chng kin mt vic to ln nh vy bao gi trong lch s".

Ngun : Bc H vi t Qung, Tnh u Qung Nam.

NXB Chnh tr Quc gia, H Ni, 2000.

Chuyn th 4:

Bc H vi c Phan Bi Chu

Bc th Phan Bi Chu gi L Thu (Nguyn i Quc)

Ngi chu rt knh yu ca Bc,

Hm trc anh Lm (c Th) v anh H (H Tng Mu) gi li th ca Chu, trong th c ni tng tn v chuyn ng Hy M (Phan Chu Trinh). Tuy th a trc tip trn chuyn tht nhng ng tht su sc, m li lp lun li da trn nhng tng ln, nhn mi bit l hc vn, tri thc ca chu nay tng trng qu nhiu, qu tht khng phi nh hai mi nm v trc.

Nh li hai mi nm trc y, khi n nh chu ung ru g n ngm th, anh em chu u cha thnh nin, lc Phan Bi Chu ny u c ng rng sau ny chu s tr thnh mt tiu anh hng nh th ny. By gi em so k gi ny vi chu th bc thy rt xu h. Nhn c lin tip hai l th ca chu, bc cm thy va bun va mng. Bun l bun cho thn bc, m mng l mng cho t nc ta. Vic tha k nay c ngi, ngi i sau gii hn k i trc, trn tin en ti s xut hin nh sng ban mai. Ngy x ng cng,


10

ch s khng c thy ngy , lm sao bc khng cm thy bun cho chnh mnh c? Mt i tn kh, gnh vc cng chuyn mt mnh, c sc ln ca chu gip vo th t s c nhiu ngi hng ng theo. Vic gy dng li giang sn, ngoi chu c ai nh y thc gnh vc trch nhim thay mnh. C c nim an i ln lao nh th, lm sao bc khng cm thy vui mng c.

Bc ang nh tm mt dp tt v Qung ng mt chuyn m lun vi chu, khng bit chu cn li Qung ng lu mau, hoc gi trong tng lai c nh i ch khc khng? Trong lng bc c nhiu chuyn mun hi kin chu, nhng khng gp mt th lm sao c th bn cho ht c? Lm sao c? Nu khng coi gi yu l b th chu vit th nhiu cho bc, bc thnh tht yu cn chu y.

Cn nhc li l Bi Chu lc ri nc gn bn mi (ba mi chn tui n Nht) li khng th trnh khi nhng trch nhim ny n ng chuyn ch hc hnh, cho nn tri thc lc by gi cng vn nh xa. Chu hc vn rng ri, v tng i nhiu ni, hn bc c chc c trm ln. Tri thc v k hoch ca chu tt vt sc o lng ca bc: khng bit chu c th chia s cng bc mt hai vic? Bc rt ht sc mong i, mong chu khng ngi. V nu khng c k hoch th bt qu ch lm nhng khch tha hng than th khng u cho hn c quc, ch ging ng Hy M th cng ging Phan Bi Chu m thi!

Th bt tn ngn, mong chu hiu gim c nhng khng vit thnh li. Chc chu bnh an

Ngy 21 thng 1 lch ta (14 thng 2 nm 1925 dng lch) vit di n du

Ch bc u ni t khch th Quc ng (H Tng Mu bit tn khng ghi y. Th ny nh Quc ng chuyn gip.

Bc Th C Ngun: Con ng vn dm ca H Ch Minh,

Mai Vn B. NXB Tr, TP. H Ch Minh, 2000.

Chuyn th 5:

Bc H vi c Hunh Thc Khng

Dn ta c C H qu l hng phc

Vo cui nm 1945, sau hai ln nhn c in mi ca Ch tch H Ch Minh, c Hunh Thc Khng t Hu ra Th H Ni. Gp nhau, hai ngi a nc mt. Bc H ni: Vic mi C ra nhm chc B trng B Ni v l kin chung ca tt c anh em cc ng phi, ch khng phi kin ring ca ti, v C li trong nc, C bit r trnh tin b ca ng bo ba k, ng thi ng bo ba k u tn nhim C.

C Hunh ni: "Ti ra y l ct gp C, ch lc ny l lc cn tng gia sn xut m ti khng bit cm cy, cm cuc; li cn phi khng chin m ti li khng mang sng ni. C nn kin ngh ngi tr tho vic trao nhim v th hn".

Sau nhiu ln trao i, cui cng c Hunh Thc Khng nhn li tham gia Chnh ph do Ch tch H Ch Minh ng u.


11

Ti cuc hp u tin ca Quc hi ngy 2/3/1946, khi gii thiu danh sch Chnh ph Lin hip Quc hi thng qua, Ch tch H Ch Minh trnh by:

"B Ni v: mt ngi o c danh vng m ton quc dn ai cng bit: C Hunh Thc Khng".

Sau c Hunh li c c lm Hi trng Hi Lin hip Quc dn Vit Nam (gi tt l Hi Lin Vit).

Sng ngy 31/5/1946, Ch tch H Ch Minh ri H Ni i Php m cuc m phn chnh thc vi Chnh ph Php. Sn bay Gia Lm hm y ng nght ngi ra tin. Ch tch H Ch Minh i mt vng cho cc i biu v ng bo. ng bo vy c, v tay hoan h v chen ln nhau ra pha trc c nhn r Ngi.

Sp n gi ln my bay, Bc ti nm tay c Hunh ni:

- Ti v nhim v quc dn giao ph phi i xa t lu, nh trm s kh khn nh cy C cng vi anh em gii quyt cho. Mong C "d bt bin ng vn bin" (ly ci khng thay i i ph vi mun s thay i).

C Hunh rt cm ng, cm tay Bc hi lu, Bc u nhim c Hunh lm Quyn Ch tch nc trong thi gian Bc i vng.

Trc Cch mng thng Tm nm 1945, c lc c Hunh Thc Khng cm thy c n, chn nn. T sau khi c gp v hiu r Ch tch H Ch Minh, c Hunh Thc Khng vui mng v c gp ngi bn gi tri k l H Ch Minh. C ni vi mt ngi bn: "Dn ta c C H qu l hng phc". Trong bi "Tht thp t th ", C Hunh vit:

By tun u bc nh bng

Gp ngi tri k thi xong gi

Thi gian Ch tch H Ch Minh i thm nc Php, c Hunh c bi th ca ngi Ngi:

Tung honh b S vi non Ng

m lc ai hn Ch tch H

Ma gi di du bao tu nguyt

Nc non gy dng ni c

Sen kia chng ngi hi bn lm

Tng h bao phen ngn gi x

Khp c ba k u tn nhim

Rn rng mun ming ting hoan h

Gii thch v vic Ch tch H Ch Minh k vi Php Hip nh S b ngy 6/3/1946, c Hunh ni:

"Hi ng Chnh ph khng bn nc!... Ti xin tuyn b vn tt vi anh em, chng qua l mt nc c ca H Ch tch vi c nc Php ln Tng Gii Thch. H Ch tch l mt tay cao c. Ti chc chn v anh em c inh ninh ri y th no mnh cng thng th".

Trc ngy cuc khng chin chng Php bng n, ngy 3/11/1946, bo co trc Quc hi v vic thnh lp Chnh ph mi, Ch tch H Ch Minh ni: C Hunh, v tui gi sc yu m c t, nhng v ti ly i ngha m lu C, C cng gng li.

Sau , C Hunh c Bc c i kinh l min Trung v min Nam Trung B vi danh ngha i din Chnh ph Trung ng. Cui nm 1946, khi v thm qu hng Tin Phc, c


12

Hunh tm tnh vi b con: "Ti vo loi sng nhng c H li sng hn ti nhiu. C H c nhng ngi gip vic thng minh lm, gii lm, tin tng lm. C H rt v i, di c i ng gip vic ti nng, nht nh s a dn tc ta n ton thng. H Ni, H Ch tch tit kim lm. Mi ba cm, c H ch dng c mt qu trng...".

u nm 1947, vi danh ngha Hi trng Hi Lin hip quc dn Vit Nam, c Hunh vit bc th di bng ch Hn (th ph) nhan : Knh co ng bo ph lo khng chin th

Ni v H Ch tch v Cch mng Thng Tm nm 1945, bc th c on (theo bn dch ca Nguyn Vn Hp...):

Ngi thn yu, knh mn nht ca ng bo quc dn ta l H Ch Minh tin sinh. L bc yu nc i ch s, l nh lch nghim cch mng i chuyn gia, chn i khp nm chu, mt trng xa vn dm....

u thng t nm 1947, ti Qung Nam, trong mt bui ni chuyn vi cc thn ho nhn s, c ngi ln ting hi c Hunh:

'Ti thu nay nghe bit tn nhiu nh cch mng hot ng trong nc cng nh nc ngoi. Nhng cha tng nghe ting ng H Ch Minh. Vy H Ch Minh l ai vy?.

C Hunh tr li:

ng H Ch Minh l con c Ph bng Sc Ngh An, sut sot lp ng v ti. ng H hot ng chnh tr nhiu nc , , Phi v hot ng b mt, tt nhin l thay tn i h lun lun trnh mng li mt thm quc t. Nhng ci tn lm chn ng th gii l Nguyn i Quc. Chc ng bit, nhiu ngi bit.

C Hunh nhn xt: "ng H khng phi nh nhiu ngi khc mn hai ting cch mng ri lm giu hoc lm quan to nh cc ng tng u. ng H khng ng xu dnh ti. Ni v bng cp th ng H khng l tin s, ph bng g c. Nhng ni v tri thc v s nghip cch mng th chc chn lp chng ta cng nh lp trc chng ta khng ai b kp.

S hiu bit ca ng H rt xa, rt rng, chng nhng vic trong nc m c vic th gii na. Nc ny tng lai s i v u? Nc kia ri y s th no? ng ni rt rnh rt, mch lc, nghe khng chn.

Bc H i vi c Hunh nh i vi ngi thn. Nhiu chi tit nh trong mi quan h gia Bc v C ni ln iu ny. C mt chai tng Nam n do b Nguyn Th Thanh (ch gi ca Bc) em ra lm qu, Bc cng mi c Hunh n dng cm cng thng thc hng v qu hng x Ngh. Li c ln nhn dn Thi Bnh gi biu hai chai mm tm c sn, Bc cng vit th gi biu C mt chai. C trong chuyn thng ngy gia hai ngi cng hm hnh thn tnh. C mt ln vo nm 1946, gp Bc, c Hunh ng tc hai cu th nhc nh:

Nm mi su tui vn cha gi

C ng thy, C b khng?

Lc y Bc ch ci, nhng ri trong thi gian sang Php, bn cnh nhng bc in vn gi v hi tnh hnh v thm c Hunh, Bc cn c ring mt bi th gi C:

Ngh rng ra th tr li

Nh n C lm c Hunh i

Non sng mt mi chung nhau gnh

c lp xong ri ci v thi.


13

Thng 4/1947, c Hunh b m nng. T Qung Ngi, trn ging bnh, ngy 14/4/1947, C Hunh c cho ngi th k ring ca mnh ghi bc th gi H Ch tch:

Knh gi H Ch tch

Ti bnh nng chc khng qua khi. Bn mi nm m p c lp v dn ch, nay nc c lp, ch dn ch thc hin, th l ti cht h.

Ch tic khng c gp C ln cui cng. Chc C sng lu du dt quc dn trn ng vinh quang hnh phc.

Cho vnh quyt

Rt thng tic v au bun, Ch tch H Ch Minh vit th cho ng bo c nc:

Gi ton th ng bo sau ngy c B trng Hunh Thc Khng t th.

Hi ng bo yu qu.

V chin s lo tin bi Hunh Thc Khng, B trng B Ni v v Hi trng Hi Lin hip quc dn va t th.

Trc s au xt , Chnh ph ta ra lnh lm Quc tang.

Nhn dp ny, ti c vi li bo co cng ng bo.

C Hunh l mt ngi hc hnh rt rng, ch kh rt bn, o c rt cao. V lng yu nc, m trc y C b bn thc dn lm ti, y ra Cn o. Mi my nm trng, gian nan cc kh. Nhng lng son d st, yu nc thng ni ca c Hunh, chng nhng khng sn li thm kin quyt.

C Hunh l ngi m giu sang khng lm xiu lng, ngho kh khng lm nn ch, oai v khng lm sn gan.

C i c Hunh khng cu danh v, khng cu li lc, khng thm lm giu, khng thm lm quan. C i c Hunh ch phn u cho dn c t do, nc c c lp.

n nay nc Vit Nam Dn ch Cng ho thnh lp, Chnh ph ta mi C ra. Tuy hn 71 tui, nhng C vn hng hi nhn li. C ni: Trong lc phc hng dn tc, xy dng nc nh th bt k gi, tr, trai, gi, ai cng phi ra sc phng s T quc".

Nay chng may c Hunh sm t th, trc khi c thy khng chin thnh cng.

C Hunh tuy t th nhng ci ch v nc, v ni ca c vn lun lun sng mnh m trong lng 20 triu ng bo chng ta.

Hi ng bo yu qu,

Chng ta thng tic c Hunh v cng. Nhng chng ta khng nn thng tic bng cch than khc ru r. Chng ta thng tic C bng cch: cng on kt cht ch, cng hng hi khng chin; bng cch: theo gng dng cm, noi ch qut cng ca C; bng cch: hon thnh s nghip cu nc, cu dn m C ra sc eo ui sut i. Chng ta phi ng thanh th trc tin linh ca c Hunh rng:

ng bo Vit Nam quyt theo gng kin quyt ca C.

Con Rng chu Tin quyt khng lm n l.

Tinh thn khng chin ca c Hunh sng mi.

Vit Nam thng nht v c lp mun nm!

Ngy 29 thng 4 nm 1947

H Ch Minh


14

Ngy 3/5/1947, phng vin cc bo Vit Nam i thm mt trn X, may mn li c gp Ch tch H Ch Minh cng n thm mt trn . Nhc n Hunh B trng, Ch tch H Ch Minh ri nc mt m ni rng:

C Hunh l mt nh cch mng rt kin quyt, trung thnh. C mt l mt iu thit thi ln cho dn tc, cho T quc ta. Nhng ti tin chc rng s c hng vn hng c ng bo theo gng dng cm v nc v dn ca c Hunh

Nhn ngy gi u ca c Hunh, Ngi c in thm hi n gia nh.

in gi gia nh c B trng Hunh Thc Khng

Gi gia nh Hunh B trng,

Nhn ngy gi u c B trng, thay mt Chnh ph ti knh cn nghing mnh trc linh hn C v xin gi gia nh C li cho thn i v quyt thng.

Ngy 21 thng 4 nm 1948

H Ch Minh Ngun: Bc H vi t Qung, Tnh u Qung Nam. NXB Chnh tr Quc gia, H Ni, 2000.

*

* *

Chuyn th 6:

Ti l ngi cng sn nh th ny ny!

Bc H ca chng ta, t sau khi b phiu tn thnh gia nhp Quc t th ba ti i hi Tua ng X hi Php m 30/12/1920, th cng t gi pht y, Ngi tr thnh ngi cng sn, tr thnh mt trong nhng ngi sng lp ng Cng sn Php. ng thi cng l ngi cng sn Vit Nam u tin.

T ngi yu nc tr thnh ngi cng sn, nh Ngi ni r, l do tri qua thc t u tranh v nghin cu l lun, Ngi hiu c rng "ch c ch ngha x hi, ch ngha cng sn mi gii phng c cc dn tc b p bc v nhng ngi lao ng trn th gii khi ch n l".

Trong gn 50 nm mang danh hiu ngi cng sn, khi thun li, lc kh khn, d khi ch l mt ngi th nh bnh thng hay tr thnh v Ch tch nc y uy tn v danh vng, bui cch mng thng li rn r hay khi b k th dn dp phn kch, lc no Bc H ca chng ta cng t ra l mt ngi cng sn kin nh, thu chung, ngha kh, thng khng kiu, bi khng nn, v cng khim tn nhng cng rt mc t ho v danh hiu ngi cng sn ca mnh.

c thi, c ngi nhn mnh qu ng phm cht siu vit ca ngi cng sn, cho rng l nhng ngi c l mt tnh cch c bit ring, v.v... c cu to bng mt cht liu c bit ring. Khng bit c phi l mt trong nhng nguyn nhn ra ci gi l "thi kiu ngo cng sn" hay khng?

C iu chc chn rng Bc H ca chng ta khng tn thnh cch ni thm xng , nht l vo khi ng cm quyn, vo lc cch mng ang thun li. Ngi ni: "ng vin chng ta l nhng ngi rt tm thng, v chng ta u l con ca giai cp cng nhn, ca nhn dn lao ng... th thi. Chnh v chng ta rt tm thng nn ng ta rt v i".

Ngi tng ni nhiu ln: Ngi cng sn cng l con ngi, nn c u, c khuyt, c tt, c xu.


15

"ng ta khng phi trn tri sa xung. N trong x hi m ra". "Cng nh nhng ngi hng ngy li bn m trn mnh h c hi bn, vt bn... Cn phi tm ra lu mi sch". V vy, Ngi dy: Khng phi c khc ln trn hai ch "cng sn" l c nhn dn tn nhim u; phi khim tn, khng hiu danh, khng kiu ngo, phi nh mnh va l ngi lnh o, va l ngi y t ca nhn dn.

Bc H ca chng ta, trong cuc i hot ng cch mng i u v , tng gip mt vi bao gian kh, kh kh khn (hai ln ngi t: 1931 - 1933 v 1942 - 1943), tng lnh n t hnh vng mt (nm 1929); nhng v tin vo l tng, tin vo nhn dn, tin chnh mnh, nn lc no Ngi cng ung dung, t ti, lun th hin nhn cch cao p ca ngi cng sn.

Nm 1931, khi Ngi b giam trong nh ngc Vich-to-ri-a ca quc Anh ti Hng Kng hoc khi b bnh phi a vo nh thng, nhiu "ng b" ngi Anh c quyn th v c mt s nhn vin ngi Trung Quc r nhau n xem, chng h mun thy mt mi "l lng" ca mt ngi cng sn! Cui cng, h bt gp mt nhn cch ln m h rt khm phc v sn lng gip t .

Nm 1944, ti Liu Chu, tuy Ngi c ra khi ngc Quc dn ng, nhng vn b qun thc v h bit Ngi l lnh t cng sn, khng mun th cho v nc. Bc H ni thng vi Trng Pht Khu: "Ti l ngi cng sn, nhng iu m ti quan tm hin nay l c lp v t do ca nc Vit Nam". Chnh lng yu nc, c v ti tr ca Bc H lm cho Trng cm phc, tr li t do v to mi iu kin thun li cho Ngi tr v Vit Nam.

Nm 1946, Pa-ri, trong mt cuc hp bo, mt nh bo Php mun lm gim thin cm ca nhng ngi Php khng a cng sn i vi Bc, bng cch a ra mt cu hi:

- Tha Ch tch, Ngi c phi l cng sn khng?

Bc H ca chng ta lin i n lng hoa by trn bn, va rt ra tng bng tng mi ngi, va vui v ni:

- Ti l ngi cng sn nh th ny ny!

cng l iu gip ta c th hiu c v sao my chc nm qua, th gii c bao s i thay, Bc H vn lun c c th gii tn knh v ngng vng, coi nh mt biu tng cao c ca nhn o, chnh ngha ca ho bnh, mt kiu ngi cng sn hi ho gia yu nc v quc t, anh hng dn tc v danh nhn vn ho, phng ng v phng Ty.

C th dn ra y mt kin, trong rt nhiu kin ca nh bo M Sa-ph-len, vit t nm 1969:

"Trong rng Vit Bc, C H nh mt ng tin. Nu c ai bo y l mt ngi cng sn th ti c th ni C l mt ngi cng sn khc vi quan nim chng ta vn thng nghe v theo ti, c th dng mt t mi: Mt ngi cng sn phng ng, mt ngi cng sn Vit Nam".

Theo Trn Hiu c, Ngun: Bc H, con ngi v phong cch, NXB Lao ng, H Ni, 1993, tp 1.

*

* *

Chuyn th 7:

Mt ln nh mi

u nm 1967 Bc v Thi Bnh. t a Bc n bn Triu Dng th phi sang ph. My ng ch Tnh u n n, mt cn b nh gii thiu vi Bc. Bc ni:


16

- Thi, thi i v cho sm.

Ca-n mc cn loay hoay mi vn cha cp c bn.

Tri chiu, khng th Bc ch lu nn nh phi a thuyn nan ra n Bc vo b. Bc tro ln , hi c nh thng v tnh u:

- C cn li no i l th hn na khng?

C nh thnh tht tha:

- Bc phi i xe, ch v chng chu cn xa lm.

Anh cn b i theo Bc ci:

Bc ph bnh kho y! Ri ni kh "tng b".

V x Tn Ho, cn b a phng mi Bc ngi gh gia u tin. Bn k th cht, Bc la mi mi ng ln c.

Bc m u nh mt v i:

- Gh u tin nn ngi khng nhc nhch...

Anh ch em ch bit ci tr.

n ba cm, Bc gi cm nm ra n. C nh c nn n mi, mi Bc dng cm nng, Bc bo:

- Bc dng cm ny quen ri...

Trong ba cm c bt da. C nh c gp mi da, Bc hi:

- Da c ngon khng?

C nh ni mt mch:

- Ngon lm . Tnh chng chu nm nay trng da tha n cn em bn cho cc tnh bn.

Bc tm tm ci:

- Da ny khng phi da Thi Bnh u. Da Bc em t H Ni v y...

Sau ny, c nh ni: Ch mt ln y m ti nh i. Hc c bao nhiu iu.

Chuyn th 8:

"Va p va chi mt ng bo..."

Nm 1956, Bc H n mt v Tng thng ti khu vn Ph Ch tch.

Mt s cng nhn Nh my n H Ni c Bc "mi vo mc n in trn cc cnh cy gip Bc".

Anh em lm vic sut ngy, rng dy dn in lp n nhiu loi mu sc trn ngn, trn cnh trong cc lm cy.

Khong 19 gi 30 cng ngy, Bc ra vn thm anh em. Bc ni:

- Cc ch bt n ln cho Bc xem i.

Sau khi ng cu dao, nhng bng n in bng vt hin ln, lung linh nh trong mt hi hoa ng. ng ch t trng cng nhn in mi Bc i xem v kim tra.

Bc ch tng ngn n, tng on dy dn an ton cha, gt gt u t hi lng.

n mt n pha chiu sng t di mt gc cy, Bc dng li ni:

- Ngn n ny phi khut trong lm cy, va p va chi mt ng bo i qua ng.


17

Bc nhanh nhn bc ti ngn n. ng ch t trng Dng Vn Hu lo Bc vp ng v i guc mc di chn Bc i trn ng ri si, chy vi n:

- Bc chng chu lm.

Nhng Bc ci xung, rt "ngh nghip", hai bn tay bng ly thn ngn n pha du vo mt lm cy inh hng.

Ngn n pha mi c t, p hn ln, ngi ngoi nhn vo khng b chi mt, m ch thy nhng tia sng chiu qua cc k l ht ln mt mu xanh du. Ln sau, anh em nh my in H Ni li c n Ph Ch tch mc n dy Bc tip khch.

Rt kinh nghim ln trc, ln ny anh em lm khc hn li treo n c, nh tha vi Bc "phi lun lun i mi, khng ngng pht huy sng kin" - nh li Bc dy.

Anh em t mt dy n mu t di gc cy da nc ln ngn ri to ra cc cnh, mi cnh mt n mu khc nhau. cc thn cy c qu n mu trng, cnh cy n mu xanh, gn qu, mt chm n nh mu . Chch hai bn t hai n pha du trong lm cy ht nghing ln.

Nh ln trc, va chp ti, Bc n trc khch, thm anh em cng nhn in v kim tra. Bc khen:

- Ln ny cc ch mc p y. Chc khch qu ca chng ta cng s khen...

Bc ly thuc l chia cho anh em cng nhn in mi ngi mt iu (sau ny c bit l thuc l thm Cu-ba do Th tng Phi en Ct-xtr tng Bc). Bc chia gn hai hp thuc. Mt cng nhn tr, thy Bc vui, hp thuc i cn, mun c mt k nim v Bc, mnh dn tha vi Bc xin ci hp. Bc ci v ni:

- Cc ch c phn ri. Ci hp ny Bc dnh cho cc c cc c ng kim ch ch! Theo Minh Anh vit theo li k ca Dng Vn Hu,

Sd, T. 2, tr. 123.

Chuyn th 9:

Bc tng khn qung.

u nm 1964, ng ch Xu-pha-nu-vng v ng ch Kay-sn Phom-vi-hn sang H Ni thm Bc.

Hai ng ch v Bc gp nhau, tnh cm Lo - Vit v cng thm thit. ng ch Xu-pha-nu-vng m cht Bc, hai bn tay Hong thn v nh vo lng Bc mt hi lu.

Gi ma ng bc mi v la hi lnh vo phng khch. Thy Bc hng hng ho, ng ch Kay-sn ni:

- Bc khng c kho?

Bc lng sang chuyn khc:

- Lo khng rt nh Vit Nam. Cc ng ch c lnh lm khng? Sao hai ng ch li khng chong khn c?

- Tha, hm sang H Ni, tri cn m...

Bc ng dy m t ly ra hai khn qung mi, ri ni:


18

- ng ch Xu-pha-nu-vng v ti l ngi gi, nhiu tui, mi ngi mt khn qung mi...

Bc tho chic khn ang qung, a ng ch Kay-sn:

- Bc trao khn ny ng ch Kay-sn qung.

Trn ng v, ng ch Xu-pha-nu-vng ni:

- Ch, Bc vi ti mi ngi mt khn mi. Mi nh nhau.

ng ch Kay-sn th gt gt u:

- Cn ti, ti "k tha" chic khn qung ca Bc... Ngun: theo Ng Tuyn Sd, T. 2, tr. 125.

*

* *

Chuyn th 10:

Ngi cng gio ghi n Bc H.

Ngy 12/6/1987, ti Hi tho khoa hc "Bc H vi Hu - Hu vi Bc H" do Thnh u Hu t chc nhn dp k nim ln th 30 ngy Bc H v thm ng Hi - Qung Bnh, lc thuc tnh Bnh - Tr - Thin, linh mc Nguyn Vn Ngc k mt k nim khng bao gi qun ca ng bo cng gio x Hu v c bc i bao la ca Bc H:

Nm 1949, Vit Minh bao vy kinh t thnh ph Hu. Linh mc Nguyn Vn Ngc, khi , m ng cng vic rung t ca Nh Chung ti gio x Lng Vn, c trch nhim cung cp lng thc i th cho 600 linh mc, chng sinh dng tu nam, n ca thnh ph. Trong iu kin Hu b bao vy, linh mc khng c cch no ch c s la go vo thnh ph cho Nh Chung n tiu.

Linh mc rt lo lng, em chuyn ny tha li vi ng ch Qu, lc l cn b Vit Minh ca mt trn Tha Thin - Hu, vn c lin lc vi gio x Lng Vn. Sau mt hi suy ngh, ng ch Qu khuyn linh mc Ngc nn vit th xin php Bc H, ng ch s c gng tm cch chuyn gip.

Khng cn cch no khc, linh mc Ngc nh bo vit th ln C Ch tch, thc lng cng khng dm hy vng s n c vi Bc H trong hon cnh chin tranh, Ngi li qu xa v ang bn rn trm nghn cng vic ln lao ca t nc.

Tht bt ng, mt thng sau, ng ch Qu chuyn n cho linh mc Ngc mt ci thip c ch k v du ca C Ch tch. Ni dung gm hai im:

1- Cho php linh mc Nguyn Vn Ngc c php ch 9000 thng la ln thnh ph Hu trong vng mt thng tr cp cho Nh Chung.

2- Linh mc Ngc c t do i li trong tnh Tha Thin coi sc rung t ca Nh Chung, tip tc trng cy, khng c rung t b hoang.

Nh c giy php c bit ca Bc H, linh mc Ngc hon thnh c nhim v, ch c lng thc ln thnh ph, cu nguy cho hn 600 con ngi ang trong cnh nguy ngp. Ai cng mng r v ht lng ca tng Bc H, v Ch tch c lng bc i mnh mng ca Cha, tt c v li ch v cuc sng ca con ngi, khng phn bit lng hay gio. Bc H ng l hin thn ca chnh sch i on kt dn tc, i on kt tn gio.

k nim v ghi n Bc H, v gim mc ngi Php a phn Hu gi tm thip ca Ngi v Pa-ri v hin nay tm thip vn ang c trang trng lu tr ti Hi Tha Sai Pa-ri.


19

Theo li k ca Nguyn Vn Ngc, S .Th. ghi,

Sd, T. 2, tr. 126.

*

* *

Chuyn th 11:

Ba cm gia nh

Khong cui nm 1951, trong mt ln n thm v ni chuyn vi hc vin lp chnh tr ca qun i Vit Bc, Bc bo anh Phng - chng ti l cn b ph trch lp:

- Chiu nay, ch cho Bc n ba cm, v ni chuyn xong, ti, Bc cn phi i hp vi mt chi b nh Ho.

By gi ti cng lm vn th Hiu b, nn anh Phng c ngi nhn ti chun b.

Cng vic ca Bc xong xui, Bc v n c quan th cm nc cng sn sng. Sinh hot rng cn thiu thn, kham kh. Anh em mun "bi dng" cho Bc, Bc kho, nhng li s. Nhng ri cng quyt nh tht mt con g "tng gia" kim t mng rng lm cm mi Bc.

Bc ngi vo bn n, bo anh Vn (i tng V Nguyn Gip), hai v chng ti v ng ch cnh v cng n. Ti c mt mc t chi:

- Tha Bc chu n ri. Mi Bc v cc anh, cc ch xi cm i...

Mi sau, Bc mi ng v bt u dng cm. Vo ba cm Bc ni:

- C cho Bc xin qu t.

Ti vi tha:

- Tha Bc, trong bt mng c t ri y .

Nhng khi n, Bc tm mi khng thy t.

Ti ngi qu, bn ni tht:

- Tha Bc, chng chu s Bc n t c hi sc khe nn khng dm cho vo mng nu .

Bc quay sang anh Phng:

- Chc ch lnh cho c vn th ch g. Th l ch quan liu ri...

Anh Vn ch tm tm ci ni thm:

- t l "vi-ta-min " ca Bc y.

Ba cm ca Ch tch nc gin d, vui v, thn mt nh ba cm trong mt gia nh m cng.

Cm nc xong Bc hi ti:

- C th k c my chu, tn l g?

Anh Phng li ti:

- Tha Bc, c ba chu gi t tn l Thu Thu, Thu Tho, Thu Vn.

Bc ci hin t, ni:

- Ti c hi ch u! Sao t tn "vn chng" th! Gi l "Thu Ng, Thu Khoai, Thu Sn" c hay khng? Mi ngi cng ci vui v bit Bc lin h vi phong tro tng gia sn xut, trng thm mu ng, khoai, sn... sn xut nhiu lng thc ng thu nng nghip, nui b i nh gic, m Chnh ph mi pht ng.


20

Lt sau, Bc li bo:

- Bc ni vui th thi. Nhng ci tn Vit Nam y rt p.

Cha kp ngh ngi, Bc chun b ln ng, Bc eo bal i trc, hai ng ch cnh v, anh Vn tip bc sau Bc. Mi ng m sng chiu Vit Bc xung rt nhanh t thnh nhng m my la mng trng ba rng.

Chng ti nhn theo Bc, ung dung, khoan thai nh i do cnh thin nhin hng v, ng ngng nh va c qua mt gic m p trong mt ba cm gia nh.

Thu Vn ghi theo li ch Thu Hng,

Sd, T. 2, tr. 126.

*

* *

Chuyn th 12:

"Lch s" ba b qun o ca Bc.

Ch tch H Ch Minh c hai b qun o c anh em gip vic t tn l "b khng chin", "b ka ki vng".

"B khng chin" c may t khi Bc ln Vit Bc v Bc mc trong sut nhng nm khng chin chng Php.

Ngoi hai b trn, Bc cn mt b qun phc mu xanh, mt b la H ng mu g. Ma rt, Bc mc bn trong mt o len, khoc ngoi mt o "ba--xuy" chin li phm di qu u gi, qu ca mt n v tng Ngi. Trong chin dch Bin gii 1950, khi n thm thng binh, thy mt chin s b mt mu nhiu, rt, Bc ci chic "ba--xuy" ny p ln ngi ng ch .

Trn chic o qun phc c mt ming mng vai o phi, "k nim" mt u nhn chic inh n gnh ca mt c gi dn cng phc v chin dch Bin gii, qua sui, trt chn ng lm toc vai o Bc.

Thng khi a o i git, Bc nhc:

- Git xong cc ch xem o c ch no sn th sa li cho Bc, ng em nh cc c c quan. Cc c cn bn nhiu vic dnh th gi cho cc c chm sc dy d cc chu nh...

Bch Hnh ghi theo li k ca ng ch Trng, Sd, T. 2, tr 130.

*

* *

Chuyn th 13:

Bc H thch n mn g nht

Nhiu ngi quan tm n sinh hot i thng ca Bc H c lc t ra cn hi y. Mi xem qua, dng nh n chng c ngha g my, bi n ring t, mi ngi u c s thch ca mnh, khu v v th hiu l vn khng th bn ci!

ng nh vy. Nhng tm hiu s thch ca mt ngi cng l mt hng tip cn tnh cch ca con ngi , cng cn thit hn khi l mt v nhn.

Cng nh mi ngi, c mn n Bc H rt thch, nhiu mn n c, c mn khng thch. V d qua ba cm vi b Thanh c k li, ta bit cu Thnh t nh khng n c ti.


21

Nt ni bt l v Ch tch nc u tin ca chng ta li rt thch n cc mn n dn d nh mm, c dm tng, canh cua n vi rau chui thi ghm,...

C ln, trong khng chin chng Php, ng ch Ch tch Lin khu IV L Vit Lng c gi ln Vit Bc biu Bc mt l c dm mm. Bc rt thch n. Ngy , Bc vn thng n chung vi cc nhn vin phc v ca mnh. C ba bn phi n sau, Bc dn:

- Cc c ch c n tht c, phn Bc mn c dm mm.

rng, thnh thong vn thiu rau. Bc bo:

- Ta thiu rau nhng nhiu mt, c Mai (v bc s Chnh) lm mn nht n cho xt rut.

Ch Mai th thc khng bit lm. Bc li by cho cch lm nht t qu mt xanh. C l trong cc mn mang hng v qu hng, Bc thch nht mn c bng kho l gng. Hm no ng ch Cn, cp dng ca Bc, lm mn n , Ngi thng n ht, mn tht li.

C ln Bc c mi i ngh ti Lin X. Bn cho n ton nhng mn c sn vo loi tuyt ho. Bng mt hm Bc bo: "Mnh nh mn c bng kho l gng qu!".

Mt chuyn tht n gin, nhng trong hon cnh thc hin li khng d. Nu nh ngh th khng n, hn na bn li rt s mi nc mm. Kho s qun ri mang vo, li s bn bit s pht . Cui cng, nh s tr ti kho lo ca ng ch V K trong vic gii thiu cc mn n c truyn ca dn tc, mn c bng kho l gng c thc hin.

Vit Bc, hm no c iu kin n ti, Bc li bo: ra gi c Cc (v ng ch Phm Vn ng) v c Mai vo tr ti cho Bc chu mnh thng thc. Ch Mai lm mn g rt xng, tht bm trn nm hng nhi i g, em hp. Ch Cc lm mn bt-tt. Bc khen ngon, v lm rt cng phu. Bc nhn xt:

- Gia v i vi mn n Vit Nam rt quan trng. Thiu gia v, mn n s gim hng v i rt nhiu.

Coi trng ni dung, Bc cng nhc nh cn ch n c hnh thc trnh by. Hi Vit Bc, c ln i cng tc, bui tra, Bc chu dng li bn b sui nu n. Bc bo: cc ch nu cm, Bc rn trng cho. Bc lm rt tho. Trng rn xong m cm cha chn. Bc ly que st nung trn than hng ri t ln khoanh trng thnh nhng hnh qu trm rt p. Anh em ci thn phc. Bc bo:

- Khi c iu kin lm cho ngon hn, p hn th ta c lm ch cc ch!

Ngy 16/6/1957, Bc i thm ng Hi (Qung Bnh). Trong ba cm tra c cc mn c sn ca ng Hi: mm tm chua, rau mung ch, c thu kho,... Bc chu va n va tr chuyn. Bc ch tay sang bc s Nh Th Bo ni a:

- Bc s khuyn mi ngi n chn, ung si, cn bn thn bc s th li n rau mung sng hi qu nhiu y!

Mi ngi ci vang. Ba n ngon lnh cng thm vui v. Trn Song ghi theo li k ca ng ch V K v v bc s Chnh,

Sd, T. 2, tr. 140.

*

* *

Chuyn th 14:

Ti ng khu ca Bc.


22

Bc l mt lnh t, nhng khi ho mnh vi nhn dn, khng ch bng nhng li gio hun n iu, m l s kt hp hi ho gia tc phong qun chng, nhng li ni bnh d, d hiu v kh nng gy ci, s d dm t nhin. Phn x, ng p nhanh nhy trc mi tnh hung Bc c nt c trng ring, tr thnh thi quen ph hp vi tng i tng tip nhn, thch ng i vi mi hon cnh xung quanh. l kt qu ca mt tr tu mn tip, ca thi , phong cch qun chng. Bc lun to nn mt khng kh ha ng, mt mi lin h gn gi gia ngi ni, ngi nghe, xo i nhng cch bit, nhng suy ngh t ti ca ngi dn trc lnh t v a li khng kh t nhin vn c gia con ngi vi con ngi. N khng ch dng li ngh thut ng x m l phn x t nhin ca lnh t rt nhn dn.

Mt ln ti ba tic do Hu Ch Minh (ngi gp phn a Bc ra khi nh t ca Tng Gii Thch) ch nhim Cc chnh tr t chin khu chiu i, hm c Bc v Nguyn Hi Thn cng d. Nguyn Hi Thn rt t ph v vn Hn hc ca mnh v nhn dp ny ra mt v i:

"Hu Ch Minh - H Ch Minh, lng v ng ch, ch giai minh"

(Hu Ch Minh - H Ch Minh, hai v ng ch, ch u sng).

Khi mi ngi cn ang ngh v p, th Bc ng khu:

"Nh cch mnh ng cch mnh, i gia cch mnh, mnh tt cch"

(Anh cch mng ti cch mng, mi ngi cch mng, mng phi cch).

Ch kh v hay ca v i l hai ch "ch" v "minh" l tn ca hai nhn vt chnh trong ba tic, ci ti tnh trong v p ca Bc l va kp thi, hp cnh v chun chnh c ln t, nhng nng tm nhn thc, t tng cao hn, mang tnh cch mng hn. Hu Ch Minh ht li ca ngi ngi i p "i tuyt lm, tuyt lm". Nguyn Hi Thn cung knh tht ln: "H tin sinh, ti tr mn tip, bi phc, bi phc".

Nm 1946, Bc sang Php, ngi ph trch lm h chiu xin php Bc lm th tc, Bc vui v ni: "Ch c hi, Bc tr li y ". n cu thn sinh Bc l g? Bc ci, tr li hm hnh: "Bc l H Ch Minh th ng c thn sinh l... H Ch Thng". Mi ngi nhn nhau ci vui v.

Mt ln c nh bo nc ngoi hi Bc: "C phi H Ch Minh l Nguyn i Quc khng?". Bc tr li: "ng c n ng Nguyn i Quc m hi".

Ln khc, nh bo nc ngoi xin phng vn Bc, ng ta t cu hi: "Tha Ch tch, trc hot ng nc ngoi, vo t ra khm, nay lm Ch tch nc. Ch tch thy c g thay i trong i mnh khng?". Bc tr li hm hnh: "Khng, khng c g thay i c, lc b t Qung Ty lun lun c hai lnh gc gii i, lc trong t mi ngy 5 pht c hai ngi lnh bng sng dn ra do chi. Nay lm Ch tch nc i u cng c hai ng ch mang sng lc i theo, ng thy c g thay i khng no?". Ln khc, Bc ln tu m phn vi c c-ging-li- Vnh H Long, khi gp, Bc ch ng m hn c, cc ng ch i theo thc mc, Bc ni: "nh nhau th nh nhau, mnh hn n mt ci th c mt g". Hm sau bo ch a nh v bnh lun: "H Ch tch m hn c chnh l m cht bp cht...".

Nm 1946, trn ng t Php v Vit Nam, n vng bin Cam Ranh, Bc nhn c bc in ca c c-ging-li- xin gp Bc trong cng, mc ch ca chng l giu v, gng oai uy hip tinh thn Bc. Trong b qun o gin d Bc ngi gia mt bn l c hi qun Php, bn kia l Thng soi lc qun Php Vin ng vi nhng b qun phc sng long cc th bi tinh, qun hm, qun hiu. c-ging-li- ni bng gi: "Tha ng Ch tch,


23

ng b ng khung gia hi qun v lc qun ," Bc thn nhin mm ci: " c bit , chnh bc ho mi em li gi tr cho b khung". Bt ng v cay c trc ti ng x thng minh ca Bc, c hai khng dm ni xch m na m t ra lch lm v knh phc.

Khi bn v quy nh cc ph hiu i li trn xe ca U ban Lin hip thi hnh Hip nh Gi-ne-v, pha Php ngh trn xe c hai l c mt bn ca ta mt bn ca Php, cn pha di l c chnh quyn Bo i. Vic c hi kin Bc, Bc bo c chp nhn i ri s c nhng din bin l th. ng nh Bc ni, khi xe i n u dn cng ch giu l c n theo ngoi bang. Chuyn tu lan khp ni "3 ct 3 c" c nho bng c Bo i. Bn b nhn ngy quyn phn i i thay i. Ta ly c, l ca Php nu ra.

Thi k khng chin chng Php, c mt cn b cp cao nc ngoi ng trc hng qun c ni thao thao bt tuyt, no l ch ta ci ny ci n, c yu cu lm theo h th ny th kia. Bc nghe, rt bc nhng khng ni g. n gi ngh, cng ngi ung nc, Bc gii thiu ng ch Hong o Thu trc y l hng o sinh, nay l cn b ph trch cng tc thng tin ca qun i. V cn b n ht sc thc mc v sao li giao mt nhim v quan trng nh th cho mt hng o sinh, Bc bo: "Nc ch khc, nc chng ti khc". ng ta chc hiu Bc.

u nm 1950, Chnh ph Lin X m tic chiu i trng th Ch tch nc lng ging ca ta. Hm chiu i c mi Bc n d. Khi chuyn tr, Bc hi ng ch Lin X: "Cc ng ch k hip c vi nhau, nhn dp ti y chng ta cng k mt hip c vi nhau". Chuyn i ca Bc lc l b mt, nn ng ch Ch tch tr li Bc l: "Ngi ta s ni ng ch u t ngt n th khng tin". Bc tr li: "Ci d thi, ng ch cho mt chic my bay a ti bay mt vng trn tri, sau cho ngi ra n, ri quay phim chp nh a tin l n.

Nm 1967, Lin X quyt nh tng Bc hun chng Lnin. Nu Bc t chi khng nhn th khng thun cho quan h ngoi giao. Bc vn xa nay cha bao gi nhn hun chng, ln ny Bc c cch t chi kho. Bc vit th ch xin hon vic trao hun chng, ch khi no gii phng hon ton T quc lc Bc s thay mt nhn dn Vit Nam, nhn hun chng cao qu . Hm sau, cc bo Lin X ng trang trng trn trang nht quyt nh tng hun chng ca Nh nc Lin X v th ca Bc. Qua nhn dn Lin X cng yu qu Bc hn.

Nh ln Bc n thm mt nng trng ngoi Ki-p, Bc i xung ni cng nhn ang lao ng, thy Bc mc gin d ai cng qu, cng mun n gn. Khi c mt c cng nhn ng cnh Bc, mnh dn hi: "Tha Bc, chu trm ngh mt mnh Bc chc chn khng tiu ht lng Ch tch nc?". Bc nhm tnh v vui v tr li: "Th tnh ra lng chu gp i lng Bc y".

Hi khng chin chng Php, Bc thng i xung thm cc n v c s. Mt ln i thm xng qun gii L T. Bc tr li cu hi ca anh ch em ngn gn, d hiu. C ngi hi, khi no th ng tin Vit Nam tr li c gi tr nh khi n mi c, Bc tr li: "Khi cc c ch tng gia sn xut tng hai ln th n tr li hai ln, tng ba ln n tr li ba ln". C ngi hi, ng ta sp ra cng khai, vy Bc c ra khng, tn tht Bc l g? Khi ni n Bc c ra khng? C hi trng cng ci. Bc ni: "y, ci l tr li ri y". "Tn tht Bc l Bc". C cu hi: "Khi no th Bc c Bc gi? Ton th reo ci, Bc tr li: "Khi no c th Bc s tr li". Cu hi tip: "Ph n cc nc dn ch h lm g ? Bc tr li: "H cng lao ng v tng gia sn xut, v hc ht, cc c cc thm thua h ch hc ht"...

Nm 1948, nhn ngy phong i tng cho ng ch V Nguyn Gip, Bc vui v ra cu i:

"Gip phi gii Php".


24

Cc v c mt gp th b v v i ni li ny gi gn i tng Gip phi gii gip c qun Php.

ng Tn Quang Phit nhn B trng B Ti chnh L Vn Hin c v i:

"Hin ti, hi tin"

Bc khen v i hay, t c ln li, nn Bc tng tc gi mt qu cam.

Sau cuc hp ln, gia tra h nng p, mi ngi ng u vo y c ri, th nh c chy bn ny bn kia, chn gc chp, Bc ng cnh nh th T M, Bc ni vui:

- "Ch chp nhanh khng th tt c bn ny thnh T M c".

Mi ngi c phen ci vui v. Bc va ni theo ngha ting Php (tout l tt c, m l m hi) va theo ngha ting ta, ng d dm, vui v.

ng ch Nguyn ng By, thi k khng chin l phng vin nhip nh thng tin Trung ng, khi chp c mt s nh ca Bc, anh em bn a ra trng by trin lm. Hm Bc tnh c vo xem. ng ch ang h hoy trang tr, Bc hi: "Ch treo c bao nhiu bc nh tt c?" ng ch By tr li Bc l c tt c 20 tm , Bc ni: "Hn ch, ch m li xem th". ng ch m i tnh li cng ch c 20. Lc y, Bc ci, ch vo mnh m ni: "Cn y l chic th 21 ch".

Hm khai mc lp chnh hun c vui vn ngh. C ng ch xung phong ln c th ca Huy Cn, Bc hi vui: "Ci tc gi bi th c y khng?". Nh th Huy Cn tha c. "Th th mi "tc tht" ln c th ca mnh "cho n tht hn". Sau Bc hi: "C ch no dn tc Mng ln ht mt bi ting Mng cho mi ngi thng thc". C ng ch xung phong c bi th lc bt ting Kinh, c l l, b ht du, Bc bo "y khng phi ting Mng".

Bc n thm nh ch Loan (ngi ko c qung trng Ba nh ngy 2/9, sau l phu nhn i tng Hong Vn Thi) chin khu. Vo n nh thy ng con nh, Bc ni vui: " tng y l nh c Loan, ho ra mnh vo nhm nh tr". Bit Bc ph bnh kho, ch ngng ci v bo co: "Tha Bc y l "tiu i" ca v chng chu y ". Bc vui v bo ch tp trung "tiu i" c ln lt b nht ng trc Bc chia ko, ch ang loay hoay sp xp i hnh, Bc bo: "Tiu i trng cng ng vo hng ch". Bc chia ko cho cc chu v cho c ch na. Khi n lt ch, Bc ni vui: "Bc khen l c c cng nui dy cc chu ngoan".

Nh ln Bc n thm mt gia nh cn b, thy ba chu gi xinh xn ra cho Bc, Bc hi v chng ch nh tn cc chu l g. Ch nh tha Bc tn cc chu l Thu Thu, Thu Tho, Thu Vn, Bc ci hin lnh v ni: "Sao t "vn chng" th, gi Thu Ng, Thu Sn, Thu Khoai c hay khng". Khi ra v bc bo: "Ni vui th thi, ch nhng tn Vit Nam y rt p".

ng ch T Quang Bu sinh chu trai u lng, Bc c chai mt ong, Bc gi tng chu, t tay Bc vit "nhn hiu tng chu Quang. Thi gian sau, Bc gh vo thm nh ng ch Bu, Bc gi u ym "Thng Quang u? Thng "x x" u, ng b no". Ri Bc chp nh vi chu v khng qun gi tng nh cho chu.

Mt ln n d cuc hp Trung ng, thy mt c gi ng cnh ng, cho Bc, Bc hi, chu ng y lm g, c bit c l lnh bo v, Bc hi vui: "Th chu ng bo v Bc th ai bo v chu?"

C ln Bc n thm mt a phng, ng ch B th Tnh u ng ln tha vi Bc, c cu: "Tha Bc H, v cha gi dn tc", Bc ngonh li ni vi mi ngi: "Bc cha gi u". Bui Bc c tng ba b hoa, Bc hi ng ch B th: "Theo ch th Bc nn tng hoa cho ai?". ng ch tr li Bc: "Tha Bc, Bc tng cho ph n, thanh nin...". Bc ci v ni vui:


25

"Ph n, thanh nin khng tng Bc th thi...". Bc xung sn v tng mt c gi cao tui nht, mt chu thiu nhi v cho b i.

Ln Bc tip cc anh hng qun i, Bc hi: "Ch no h c nhiu my bay nht?". Tha Bc, ng ch Cc . Mi ngi ng thanh tr li. Bc gi: "Ch Cc ln y Bc bt tay". Bc ni: "Nm nay mong chng ta c nhiu Cc hn na".

n thm i hi chin s thi ua ton quc, Bc n gn mt c gi v hi: "n v chu c my ngi trong on?" C gi lng tng tr li: "Tha Bc, ch mt mnh chu c i thi ". Bc d dm: "Th n v chu nhiu ngi tiu cc th , ch c mt mnh chu?".

Mt on cn b vo gp Bc, Bc mi n ko nhng ai cng mun nghe Bc ni chuyn ch khng mun n, thy th Bc bo: "Khng ai n ko th Bc cho mang v".

Lc , B trng Nguyn Vn Huyn hm hnh ni: "Bc cho, ta a c v". Bc ci vui ni ngay: "Bc cho a ko v, a phi li Bc cn tip khch ch".

Nh ln i "d ngoi" ba n mang theo c tht b, n ba n, ng ch V K ch vo a tht, hi ng ch bo v: " bit y l tht g?". ng ch ny tr li l tht b, ng ch V K hi tip: "Nhng m tht b g ch?". ng ch bo v ang bn khon cha kp tr li, ng ch V K ni tip: "y l tht b rng, loi ny c bit lm, ngi ta khng bn c n m phi dng mui b vo by ri mi bt c n". ang lng tng li nghe k c v ly k, nn ng ch c v chm ch lng nghe, tng nh tht. Thy vy, Bc v vai va ci va hi: "Th Bc ch mt cn st nng hn hay mt cn bng nng hn?". Nghe Bc , lc u ng ch nh tr li l cn st nng hn, nhng nhn nh mt vui v ca Ngi, ng ch bnh tnh cn nhc tr li l nng bng nhau. Bc ni a vui: cn st chc nng hn ch" nh mun ni tht b no m ch ging nhau, ci chnh l phi tr li dt khot ngi ta khi vn vo, quanh co.

Mt ln n thm n v b i, i ng xa tri nng, nhng ti ni Bc i thm anh em ngay, Bc n thm ni n chn , thm ni sinh hot vn ho, thy t bo tng vit cu: "H Ch tch mun nm" k p nn nt nhng khng c du, Bc bo vui: " ng, Bc i mt, H Ch tch mun nm", ri Bc hi: "Sao vit khng c du, ngi c c th c sai ". C ng ch tr li Bc l thm du n mt p i, Bc ni: "Cc ch vit p nhng cha ng nn mt p i y, ch Vit ta rt p, khi ng, du cng p hn". Ln n thm x Si Sn, thy tm bin treo trn tr s Vit Minh x c dng ch khng du "TRU SO VIET MINH", Bc lin c: "S vit mnh", ri Bc bo cc ch vit th ai m c ng c. Tm bin c thm du nn r rng hn, ai mi bit ch cng c c. Bc vo thm nng trng Sng Hiu, cng i vi ng ch gim c vo trung tm nng trng, Bc ch cu khu hiu vit khng du, Bc hi: "LAM TRA NOI SONG" l g. ng ch tha Bc cu khu hiu l: "Hng ng chin dch Lam Tr ni sng"; Bc bo: "Th th ch phi cho mt ngi ng y c dch cu khu hiu ch". Khi Bc i thm xong nng trng th cu khu hiu cng c sa xong. Ln Bc i qua nh my c kh Gia Lm, n trc cng nh my thy dng ch to chy di trn cng nh my: "NHA MAY CO KHI GIA LAM", Bc bn c: "Nh my c kh gi lm". Bc ph bnh, ch vit phi c du ngi c khi nhm.

Ngun H Ch Minh, chn dung i thng,

NXB Lao ng, H Ni, 1996.

*

* *


26

Chuyn th 15:

Cch ng p mn tip ca Ch tch H Ch Minh.

Nm 1946, mt nh vn l u vin thng trc Ban vn ng i sng mi n gp H Ch tch xin kin Ngi v ni dung cuc vn ng. Bc H ni nn vn ng nhn dn thc hin my ch: Cn, Kim, Lim, Chnh.

- Tha c, my ch y rt hay nhng nghe c v c. C c th thay bng my ch khc khng ?

- Th cm ng cha ta tng n hng ngn nm trc, hin nay ch v ti hng ngy vn n, ch thy c c khng? Khng kh ng cha ta tng ht th, ngy nay chng ta vn tip tc ht th, ch thy c c khng?

Sau Cch mng thng Tm nm 1945, my chc vn qun Tng ko vo tm cch khiu khch ly c tiu dit cch mng Vit Nam. Bc H triu tp cc v lnh o cao cp x l mt vn "h trng", Bc ni:

- Tng T.V ca qun i Trung Hoa dn quc c gi cho ti mt bc cng vn, ni dung nh sau:

Knh tha C H Ch Minh, Ch tch nc Vit Nam Dn ch Cng ha,Yu cu C cho mn mt ci ni nu cm?

Khng cn phi ni, ai ny u c th hnh dung khng kh tc gin bao trm ln cuc hp. C nhng kin i nh.

Vi phong thi bnh tnh, ung dung, Bc H ni: "Nn c lp ta va mi ginh c ging nh mt chic bnh ngc. Nay c nhng con kin b trn ming bnh, nu ta dng gy p kin, cha chc kin cht m bnh ngc v. Nu ta ly mt ci que bc cu cho chng xung th kin s i ht, nh vy c hn khng? Cn trong s vic va em ra bn, h mn ci ni nu cm th ta cho h mn, vic g cc ch phi ni nng nh vy?

Khong gia nm 1949, mt nh bo Thi Lan trc tip phng vn H Ch tch thm d xem Vit Nam ng v pha no trong cuc chin Quc - Cng Trung Quc.

- Tha C Ch tch, nc Vit Nam ca C ng v pha ng Tng hay ng Mao? Xin C min cho cu tr li "ng trung lp".

- Chng ti ng trung lp. Cng nh Thi Lan ca ng ang ng trung lp gia Anh v M!

- Nghe ni qun gii phng nhn dn Trung Hoa gi cho C sng ci v sng lin thanh. C nhn c cha, nu cha th C c nh nhn khng?

- Chng ti cha nhn c g ht. Cn ng nh ng ni l h c nh gi cho chng ti th trong trng hp ny, ng khuyn chng ti nn lm nh th no?

Ngy 5/10/1959, ng Si-ra I-si Bn, c vn bin tp bo A-xa-hi-sin-bun Nht Bn phng vn Ch tch H Ch Minh nhiu vn , trong c vic Chnh ph Nht Bn d nh bi thng chin tranh, m pha Nht li chn Vit Nam lc do ngy quyn Si Gn kim sot lm i tc. Cu hi v tr li nh sau:

Hi: Vic m phn v vn bi thng chin tranh c tin hnh gia Chnh ph Nht Bn v Vit Nam. Ngay Nht Bn cng c ngi ch trch vic m phn ny v tin tc cho bit Ngi khng hi lng.


27

Theo Ngi, nhn dn Nht Bn cn c hiu vn ny nh th no? Theo Ngi, vn ny cn c gii quyt nh th no mi ng?

Tr li: Trong cuc i chin ln th hai, qun phit Nht Bn xm chim nc Vit Nam v gy ra nhiu tn tht cho nhn dn Vit Nam t Bc ch Nam. Ton th nhn dn Vit Nam c quyn i hi Chnh ph Nht Bn tin hnh m phn v k kt bi thng chin tranh vi chnh quyn min Nam Vit Nam l khng hp php.

Nhn dn Vit Nam v Chnh ph nc Vit Nam Dn ch cng ho thy rng, vic i hi Nht Bn bi thng s l mt gnh nng cho nhn dn Nht Bn. Vn ct yu trong quan h gia hai nc khng phi l vic i bi thng, m tnh on kt hp tc gia hai dn tc Vit - Nht u tranh chng chin tranh, bo v ho bnh l qu hn ht.

Ngun Trn Thnh - Hu Chi, Bo An ninh th , s 562 ngy 20/2/2001.

*

* *

Chuyn th 16:

Trong Quc dn i hi Tn Tro.

Nh li s kin "Quc dn i hi Tn Tro", ng ch Nguyn Lng Bng k:

Ngy 16/8/1945 on i biu nhn dn Tn Tro em go, tru, b, g n mng i hi... ng bo b bn rt n xng tu, ai ny u tiu tu, rch ri. ng thng nht l cc em vng dn tc thiu s gy g, vng vt. Chng trung tng ngng theo ngi ln n cho Quc dn i hi.

Bc n gn cc chu, ch vo chng v ni vi cc i biu: "Nhim v ca chng ta l phi lm sao cho cc em b c cm n, c o m, c i hc, khng lam l mi th ny".

Chng ti u cm ng. Cu ni y, v sau ny, Bc thng nhc nh lun. Ngun Nhng ln gp Bc,

Bo Nhn dn, s ra ngy 22/9/1963.

Chuyn th 17:

Cng H bit thuc gii lm.

Thi k Pc P, do phi gi gn b mt, Bc H t tip xc vi cc chu thiu nhi bn ngoi m thng ch ra khu nh ng ch Dng i Lm.

Nh ng ch i Lm rt ng anh em v nhiu chu b. Nhng ln Bc ra chi, ngoi vic tr chuyn vi ng c thn sinh ng ch i Lm, Bc cn chm sc cc chu nh, gip gia nh ng ch i Lm.

Do cc chu chi nghch t ct, qun o lem luc, bn thu; mt khc do i sng thiu thn, kh khn v s bc lt ca bn thng tr, c chu u b chc l, tanh ti m khng c thuc cha chy.

Bc H cha cho cc chu bng cch em nc nng ra tht sch ch l chc, ri ly tro bp nng, gi li p ln u cho chu. Bc lm vic ny vi tt c s cn thn, tn tnh nn ch trong mt thi gian ngn, l chc trn u chu b bay i ng no. Chu li chi vui. Nhn dn kho nhau "Cng H bit thuc gii lm (Cng H ting a phng l Bc H). Thc ra, Bc H cha bnh cho cc chu khng ch bng thuc m bng tm lng thng yu ca mt ngi cha, mt ngi ng lc no cng mong cho con chu kho mnh, ln khn. Chnh v lo lng n tng lai hnh phc ca con em, Bc khng ch quan tm m cn rt ch trng n


28

vic t chc gio dc nhi ng. Bc H lun nhc nh cn b phi ch n "Hi nhi ng cu quc". ng ch c Thanh nghe li dy ca Bc t chc ra Hi nhi ng cu quc thn N M, trong c Kim ng, ngi thiu nin anh dng cng hin tui thiu nin p , bt dit ca mnh cho cch mng.

Theo Bc H knh yu, tp 1.

NXB Kim ng, H Ni, 1975.

*

* *

Chuyn th 18:

Mt ngy thu khng th qun.

Mt chiu thu thng 8/1942, bu tri xanh ngt, gi nh thi, khng gian thoang thong mi hng ca ng la sp chn. Kim ng xch ng nc di sui ln, thy anh Ng Mn i di chn cu thang. Vi nt mt rng r, anh Ng Mn gh st vo tai Kim ng ni nh:

- C mt cn b cao cp va n, cho gi em ln gp y!

- Anh c bit ai khng?

- Sut! Nguyn tc b mt c m.

Kim ng hi hp bc theo anh Ng Mn ln ngn ni sau bn. n trc ca hang Nc n, anh ra hiu cho Kim ng i mt cht. Lt sau Kim ng thy anh c Thanh bc ra, vn i mt lc no cng du dng u ym, anh a Kim ng vo trong hang. Trng ngc Kim ng bng p rn ln khi nhn thy mt "ng K" ngi trn mt tng , da lng vo thnh hang, chm ru v mi tc im bc. Trn khun mt gy, hi xanh, sng rc mt i mt nh hai v sao m p. "ng K" nhn Kim ng tru mn. Vn cn ang lng tng cha kp cho, Kim ng bng thy "ng K" hi:

- Chu l Kim ng, i trng i Thiu nhi cu quc phi khng?

- Vng !

- Li y vi Bc no !

"ng K" vy Kim ng li gn v ko vo lng, a tay xoa u u ym:

- Chu c ght bn Ty khng?

- D, c !

- V sao no?

- V bn Ty sang cp nc ta lm cho dn ta kh.

"ng K" khen Kim ng v ngh Kim ng k v hot ng ca i cho mi ngi cng nghe. Nghe k xong, "ng K" khen i c nhiu hot ng phong ph, mu tr v dng cm.

"ng K" cn khuyn Kim ng ni ng v cc i vin va hot ng, va phi hc vn ho, hc chnh tr mai ny nc nh c lp, c ti sc xy dng t nc.

Bui chiu , Kim ng c "ng K" gi li n cm. Ch m xung, Kim ng c c theo ba anh a "ng K" vo Pc P an ton. Do nguyn tc b mt, ngy , Kim ng cha c bit rng "ng K" chnh l Bc H knh yu, v cha gi ca dn tc Vit Nam.

Theo cun Bnh minh N M,

Sd, T. 2, tr. 162.


29

*

* *

Chuyn th 19:

Bc H vi Trung thu c lp u tin

Chiu hm , th 6, ngy 21/9/1945 tc ngy 15/8 nm t Du, tan gi lm vic, Bc bo ng ch th k v nh trc, cn Bc li Bc B ph n cc em thiu nhi vui Tt Trung thu.

Ngay t chiu, Bc cho mi ng ch Trn Huy Liu, B trng B Tuyn truyn v mt ng ch ph trch thiu nhi ca Thanh nin n hi v t chc Trung thu ti nay cho cc em. Nghe bo co ch c ba a im xung quanh B H by mm c cho hng vn em, Bc bo cc anh ch ph trch phi t chc cho tht kho em no cng c phn. V chng trnh vui chi, Bc khen l c nhiu c gng v mt hnh thc v cn dn l phi m bo an ton, nht l i vi cc em nh.

Sau , Bc tr v phng lm vic ca mnh trn cn gc 2 Bc B ph. Nhng chc chc Bc li hi:

- Cc em tp trung B H cha?

Trng bt u ln. Bc H ra ng ca ngm m trng v lng nghe ting trng rn rng t cc ng ph vng n. Ai m bit c nim vui ln m nay ca Bc H, ngi chin s cch mng bn ba khp nm chu, bn b, nm mt nm gai, vo t ra ti, ch nhm mt mc ch duy nht l em li c lp cho T quc, no m cho nhn dn v c bit, chy bng trong lng Ngi l mm mong c hnh phc m no cho lp tr th.

m nay, gia lng H Ni, ngay trong Dinh Ch tch, Bc H hi hp chun b n tip "By con cng" ca mnh.

Trc Trung thu my hm, Bc vit mt l th di gi cc em nhn ngy tu trng.

Lin sau , Bc li vit "Th gi cc chu thiu nhi" nhn dp Tt Trung thu. Th vit trc Trung thu mt tun l kp n vi cc em khp cc min t nc. Bc H bao gi cng chu o nh th.

V m nay, Trung thu thc s n trong ni bi hi mong i ca Bc. Theo chng trnh th ng 21 gi cc em mi n vui chung vi Bc H. Th m lc ny cha n 20 gi Bc bn chn i li trong phng, xem li cng bi pht biu lt na s ni vi cc em, xem li nhng tm nh lt na Bc s tng cho mi em mt tm... Tht kh m hnh dung c mt c gi gn tui 60, mt v Ch tch nc, mt nh hot ng quc t ni ting, mt con ngi vn c bn lnh ung dung, bnh thn trong mi tnh hung, m nay li nng lng ch i, gp g cc em nh nh vy.

H Hon Kim tng bng no nhit. Nhng bng in lp lnh trong cc vm cy. Hng ngn, hng vn n giy trn tay cc em soi bng xung mt h. Trn nh Thp Ra rc sng nh in vi bng khu hiu "Vit Nam c lp".

ng 20 gi, l Trung thu c lp u tin bt u. Sau l cho c, mt em i din cho hng vn thiu nhi H Ni pht biu nim vui sng c tr thnh tiu ch nhn ca nc c lp. Tip ng ch Trn Huy Liu, i din Chnh ph, trnh trng c th ca Bc H gi thiu nhi, cn dn cc em c gng hc tp xng ng vi s quan tm, chm sc ca Bc.


30

Bui l kt thc, cc on i ng chnh t u bc trong ting trng vang vang hng v Bc B ph. Dn u on l nhng i ma ln, ma s t cng hng ngn, hng vn chic n giy lung linh un ln nh mt dng sng sao...

ng 21 gi cc em c mt trc Bc B ph. Bc H xut hin ti ci, thn thit. Ting hoan h nh sm dy. Ting trng rn rng. S t li nhy ma. Tt c sung sng h reo. Chc mng Bc H knh yu.

Bc H xc ng bc xung thm n cc em, ting hoan h li dy ln. Mt em ng trc my phng thanh c li cho mng. c xong em h to "Bc H mun nm!". Lp tc ting h "Mun nm" rn vang khng ngt

Bc H gi cao hai tay t cm n cc em ri Bc ln lt bc n bt tay tng em ng hng u. Cp mt ca Bc nh ln mt nim vui c bit. Trong lc pha ngoi, cc on "xe tng", cc binh s ca Hai B Trng, ca inh B Lnh, cc i s t vi rt nhiu em eo mt n... n n ko vo dinh ca Ch tch trong ting trng h reo vang dy, khu vn Ph Ch tch bng nhin im phng phc khi ng ch ph trch gii thiu Bc H s ni chuyn vi cc em.

Bng ging x Ngh c pha ln ging cc min ca t nc, Bc thn thit tr chuyn vi cc chu: "Cc chu! y l li Bc H ni chuyn...".

Cui cng Bc ni: Trc khi cc chu i ph c, ta cng nhau h hai khu hiu: "Tr em Vit Nam sung sng!", "Vit Nam c lp mun nm".

Ting h hng ng ca cc em rn vang c mt vng tri.

Trng rm vng vc to sng. Nim vui trn ngp c H Ni. Bc H vui sng ng nhn cc em vui chi.

Ai hiu c ht nim vui ca Bc H lc ny. Bao nhiu nm xng pha chin u, phi chng Bc cng ch mong c c giy pht sung sng nh m nay.

"Tr em Vit Nam sung sng!". Khu hiu ca Bc H cch y 45 nm, vn ang l mc tiu phn u ca cc th h hm nay v mi mi mai sau.

V K - Bo H Ni mi s ra ngy th t, 3/10/1990.

Chuyn th 20:

Bc nh cc chu thiu nin dng s min Nam.

Thng Chp nm 1968, cc dng s thiu nin min Nam ang hc T Ngn th c my ch a xe t n n v H Ni. Luyn, Thu, Nt, Ph, Men, Ho... cha hiu c chuyn g. V Th hm trc th 5 gi chiu ngy hm sau c xe n n i, vo n sn Ph Ch tch mi bit l c vo gp Bc H.

Va bc chn xung xe, cc chu thy Bc H v Bc Tn ngi mt ci gh g di k trc ca nh. Tt c chy o ti cho hai Bc.

Bc chu tr chuyn vi nhau. Sau hai Bc bo:

- Thi, cc chu vo n cm vi hai Bc!

Ba cm chng c tht c g nhiu, nhng rt m cng.

Cc dng s thiu nin c ngi n cng Bc H, Bc Tn. Nt ngi nh qu, ci u ch lp l cnh bn, c Bc gp thc n cho lun.

Va n, Bc chu va ni chuyn rt vui n xong, hai Bc cho mi chu mt bng hng, mt qu to, mt qu l v ba quyn sch "Ngi tt vic tt".


31

Sau , Bc H bo:

- Cc chu li c y hn hai Bc ri v.

Cc dng s hn hai Bc xong, Bc H dn li:

- Cc chu v trng c gng hc tp cho gii.

Tt c u cm ng, on Vn Luyn ln ting tha vi Bc:

- Tha Bc chng chu c tng hai Bc gi chng chu v c vic cn.

Bc H ci hin t v bo:

- Hai Bc nh cc chu cho nn gi cc chu v hai Bc gp hi chuyn.

Nghe ni, Luyn v cc bn cm ng mun tro nc mt. Hai Bc tui cao, trm nghn cng vic, vy m vn nh n cc chu min Nam. Luyn ngh: "Mnh c ngoi Bc m hai Bc cn lo v thng bit chng no!..".

Theo Bc H knh yu.T. 2, tr. 167.

*

* *

Chuyn th 21:

Ba ln c gp Bc H

H Th Thu k:

Khi chu trong Nam, chu c nghe cc ch c li dy ca Bc H, chu cng thng nh Bc nhiu. Chu v cc bn chu mong sao nc nh thng nht, cng ng bo min Nam n Bc vo thm. Qua thi gian chin u, chu c ng, Mt trn cho ra min Bc hc tp, chu vinh d c gp Bc.

Ln u chu c gp Bc, Bc hi chu bit ch cha. Chu vng tay tr li Bc m chu ni khng nn li, v chu cm ng qu. Sau, chu c gng tr li Bc nghe:

- D tha Bc, chu cha bit ch no . V gia nh chu ngho, ba m chu mt sm, chu ng em nn khng c i hc.

Va ni xong, chu ngc ln nhn Bc. Hai hng nc mt Bc rng rng lm cho chu cng thm cm ng.

Ln th hai chu c gp Bc. Bc hi chu:

- ng bo min Nam u tranh v chin u nh th no?

Chu lin ng ln vng tay li:

- D, tha Bc, ng bo min Nam u tranh khng s gian kh, chin u khng s b thng, khng s hy sinh, m ch s m hai mt, sau ny nc nh thng nht, Bc vo thm khng nhn thy Bc.

Chu ngc nhn ln li thy Bc rng rng nc mt. Ba y Bc cho chu n cm. Chu ngi bn Bc, Bc gp thc n cho chu...

Ln th ba, chu c gp Bc hi trng Ba nh. Chu mng r chy li m v hn Bc. Bc hi chu:

- K ny chu c n c cm khng, n c my bt?

Chu p:

- D, tha Bc, chu n c hai bt !

n th l t y! C n nhiu cho kho vo.


32

Bc dn thm chu phi gi gn sc kho cho tht tt, hc tp vn ho, chnh tr, lao ng cho tht tt, on kt tt, thng yu ng i tt, phi nghe li cc c, cc ch dy bo.

Sau nhng gi pht qu bu y chu ra v, khng mun ri Bc, ch mong sao gn Bc lun lun.

Ngy thng qua i, bnh ca chu li pht trin, nn cc ch a chu vo vin. c tin y, Bc in vo thm chu. Lc y bnh chu qu nng, n khi chu tnh dy, cc ch ni li, chu v cng xc ng, v Bc bao nhiu l cng vic m Bc cn quan tm n sc kho ca chu. Thi gian sau chu xa H Ni v trng hc, hng ngy chu lun thc hin li Bc dy.

H Th Thu - Dng s thiu nin min Nam,

i i n Bc. NXB Kim ng, H Ni, 1970.

*

* *

Chuyn th 22:

Bc cng cc chu thiu nin dng s min Nam tip on i biu hi hu ngh Cuba - Vit Nam thm nc ta.

on Vn Luyn k: Tt nm 1969, chng chu li c n v H Ni. Cc ch bo n v n Tt. Nhng n c quan, nghe cc ch dn khng dc i u trong bui chiu hm y, chng chu on ngay l c gp Bc, nht l khi thy chic xe mu sa ca Ph Ch tch n xch cng. Chng chu a ln xe. H Ni lo chun b Tt rt tng bng. ng ph no cng thy hoa o.

Bc ra ng trc nh n chng chu. Chu nhn k Bc, thy Bc yu hn ln gp trc, tuy Bc hng ho. Bc hn chng chu ri bo:

- My chu vo y chi ri tip khch vi Bc.

Chng chu li c n cm vi Bc. Cm xong, ln xe i n phng khch. Chu nhn theo, xe ch chy chng mt trm mt ri dng li. Bc xung xe i vo nh khch. Chu nhn Bc i, lo lng v cng. Trc kia c bao gi Bc chu ln xe i on ng ngn nh vy.

Chng chu i ln theo. on i biu Cuba cha n. Bc bo cc chu n ngi bn, ri hi my c phc v, my ch quay phim... on Cuba n (on i biu Hi Hu ngh Cu ba - Vit Nam). B trng on bt tay Bc ri xc ng khc, Bc cng rt xc ng. Bc gii thiu tng chu vi on. Bc thuc tn tng a mt. n mt chu, Bc ni thm:

- Chu Luyn ny lc ra cn b. By gi ln nh th ny ri. on Vn Luyn, Dng s dit M tnh Qung Nam, Bc H vi thiu nhi. NXB Kim ng, 1977

*

* *

Chuyn th 23:

Nhng khch "c bit" ca Bc H.

Vo mt bui sng ma thu thng tm nm 1990, trong on ngi ko di v tn vo thm nh sn, ni Bc H knh yu tng sng v lm vic, c hai cha con ngi Php. Ngi ph n ngoi 50 tui, gng mt sng, n ci ti tn, dng ngi mnh mai, i bn ngi cha c gng mt n hu, cht phc. l hai cha con ng -brc, mt gia nh ngi Php c nhiu k nim su sc vi Bc H. Ngi ph n mnh mai kia l -li-da-bt, ngi con gi u ca Bc H. i cng vi dng ngi ngm nhn vn cy ao c, dng chn hi lu bn nh sn, ng -brc bo vi con gi ca mnh:


33

- y l ton b gia ti ca ngi cha u ca con , con c hiu khng con?

Nhng git l ln trn m ch. Chng l Bc H - ngi cha u ca em khng c mt ci g khc ngoi cn nh sn i vo huyn thoi v li sng trong sng, gin d, vn cy, ao c v thin nhin xanh ngt quanh mnh. iu kh tin nhng c tht. Mi m 54 nm tri. Bit bao k nim v Bc H knh yu khng bao gi phai m, nht nho trong k c ca mi thnh vin trong gia nh ch. Nhn nhng em b nh by chim non vo Lng ving Ngi, ch cng hiu su sc cu ni khng ch Vit Nam, m khp mi ni trn tri t, ni Bc H tng n, ai ai cng thuc:

Ai yu nhi ng bng Bc H Ch Minh".

Ngy y, khi ch mi ra i trong mt nh h sinh mt lng thuc ngoi Pa-ri. Lc by gi, Ch tch H Ch Minh ang c mt trn t Php vi t cch l mt thng khch ca Chnh ph Php. Bo ch xut bn Th Pa-ri hoa l u trang trng in trn u trang nht bc chn dung ca Bc H vi nhng hng tt ln trang trng.

Hi ngh Phng-ten-n-bl ang hp, Bc H l thng khch, tm tr Ngi lun hng ti vic ginh li nn ho bnh, c lp cho dn tc, vn Nam B "l mu tht ca Vit Nam". trong to lu i sang trng, Bc H cm thy khng thoi mi v khng c vn cy, thiu hoa l, thin nhin. Khi ng -brc ngh Bc n ti ngi nh c knh ca ng ngoi vi Pa-ri, Bc H nhn li dn n 6 tun l.

Ni y, c chiu chiu sau gi hi m, gp g vi cc chnh khch, Bc H thng dt chu Ging Pi-e, 7 tui, con trai u lng ca ng b -brc ch nh, i do chi khp lng, thm hi i sng ca b con lao ng, ni chuyn vi ng lo trng hoa, vui a vi cc em b vng ngoi . C bui tra, ng -brc cn thy Bc H ang cng con trai ng, Ging Pi-e ngh tra thanh thn trn bi c trong vn.

Chnh trong dp ny, vo ngy 15/8/1946, gia nh ng -brc n mt tin vui mi: c con gi t va cho i. c tin ny, Bc H ngi trn xe c h tng n tn nh h sinh chc mng b -brc v chu b mi sinh. Bc H t tn cho chu b l Ba-bt v nhn chu lm con gi u ca Ngi.

T ngy xa Pa-ri, xa vng ngoi vi Pa-ri tr v nc, d bn trm cng ngn vic, lnh o nhn dn Vit Nam trong cng cuc trng k khng chin v nhng nm ho bnh min Bc cng nh cuc u tranh chng M gii phng min Nam, thng nht t nc, Bc H vn lun dnh tnh cm ca mnh cho con gi u Ba-bt. Thng 6/1967, ng -brc c Hi ng cc nh bc hc th gii hp Pa-ri nh chuyn n Ch tch H Ch Minh mt bc thng ip. Gp li ng -brc gia nhng ngy H Ni ang chin u chng chin tranh ph hoi bng khng qun ca quc M, Bc H rt vui v khng qun hi thm v ngi con gi u Ba-bt ca mnh. ng -brc chuyn cho Ngi mn qu m ch Ba-bt nh gi n cha u: mt chic hp vung bn trong ng mt qu trng c lm t th qu. Theo ch cho bit th "qu trng l biu hin ca s sng, tng lai v hon ho. Cha u ca ch l hin thn ca nhng iu . Khi chia tay, Bc H gi mt tm la nh ng -brc chuyn cho "con gi u ca ti chu may o ci,"

Hng nm ch Ba-bt vn gi th u cho Bc H. Ngy Bc qua i, cng nh ton th nhn dn Vit Nam v nhn loi yu chung ho bnh, c gia nh ng -brc v cng thng tic Ngi. Bao nhiu k nim, nhng mn qu Bc gi cho ch Ba-bt vn cn : bc nh nh ca Ngi, cc con vt d thng bng ng, bng s, tm la Bc gi ch may o ci... vn


34

cn y. V ln ny, ch c sang thm t nc, thm ni , ni lm vic ca ngi cha " u v tinh thn" ca mnh...

Khi nghe ch thuyt minh ni rng hai hng gh v b c vng l ni Bc H thng dng tip cc khch t hon, "khch c bit'' ca mnh, ch Ba-bt nc mt tun tro. Ch lng l ngi xung tm gh mt lnh, mt nhn nhng con c vng tung tng bi li trong b, th lng mnh trong nhng hoi nim khng bao gi qun v Ngi. Tnh thng bao la ca Bc vn dnh cho tt c mi ngi, c bit nht vn l cc em nh "nh bp trn cnh". Ch Ba-bt cng l mt trong nhng "chu b" ngy no c si m bng mun vn tnh thng yu ca Bc".

Ngun: Kim Dung, H Ch Minh bn Ngi to sng, NXB Thanh nin, H Ni, 1977.

*

* *

Chuyn th 24:

i th ng yu

Ngy 7/2/1958 hn 3.000 em thiu nhi n ng din cho mng Bc H. Cc em h vang si ni "Cha, Cha H!" (Bc H). Th tng N-ru ngi cnh Bc sung sng ni vui:

- Ngi l i th ng yu ca ti, v c cc em gi l Bc.

n , cc em thiu nhi ch gi N-ru l Bc N-ru, v Bc H l ngi th hai c cc em gi l Bc.

Khng kh hm vui nh ngy hi. Cc em a ln tng hoa, c em tng Bc H hai ci ko. C em m c hai mt c Bc m ln s ru, s m Bc, ri m cht ly Bc mt cch u ym. Trc tnh cm ai cng cm ng.

B Cng su tm theo Time of India 8/2/1958, Bo Nhn dn ch nht s 40 ngy 12/11/1989

Chuyn th 25:

Qu ca Bc H tng cc chu.

Ngy Tt dng lch nm 1960, mi ngi ln Ph Ch tch chc Tt Bc H. Cc c quan, on th trong nc, on ngoi giao v U ban Quc t u n ng .

Vn trong b ka-ki gin d, vi phong thi ung dung, ch ng, Bc p l vui v v ni li chc mng.

Sau tic ngt, Bc cm ly mt qu to to cng mt ti ko ng ln...

Bc i n ch ng i s n v hi:

- Ngi i s c a phu nhn sang y khng?

V i s ru hm, hm n, lm lit oai phong l vy m lc y, v v cng xc ng trc vinh d bt ng, bng l v lng tng, p ng p:

- Tha Ch tch... Cm n Ch tch... Ti ch a theo sang y chu trai nm nay chn tui.

- Th th - Bc H ni - ti gi ng mang v cho chu qu to ny v gi chu nhng ci hn.

Mi ngi u xc ng v v cng cm phc mt c ch va thn mt, t nhin ca H Ch tch.

Ri quay li pha khch nc ngoi, Bc ni:


35

- Tt nht, nh cc v chng thiu th g. Nhng xin cc v hy cm ly cht hoa qu trn bn v mang v gi l qu ca Bc H tng cc chu nh.

C phng khch n o nhn nhp hn ln. Khch nc ngoi, khch trong nc a n bn tic cm ly l, to, bnh ko, nt mt hn h.

Theo cu chuyn Qu to Bc H. Sd, T. 2, tr. 177.

*

* *

Chuyn th 26:

Mt cuc i thoi sinh ng

Mt ln, thm tri thiu nhi Tip Khc gn Pra-ha, Bc H c mt cuc i thoi sinh ng vi cc chu:

- Cc chu thn mn! Cc chu c bit Bc l ai khng?

- Ano (C ). Strycek H! (Bc H). Cc chu ru rt tr

- Bc t nc no n?

- Vit Nam! Tt c ng thanh ni to.

- Cc chu c yu hc tp khng?

- Ano!

- C yu lao ng khng?

- Ano!

- Bc H rt yu cc chu. Cc chu c yu Bc H khng?

- Ano! Nhiu chu chen nhau xin c hn Bc. Bc ci n hu ni vui:

Bc H gy, cc chu hn Bc nhiu qu, Bc s gy hn. Cc chu hy c i biu n hn Bc vy.

Tt c ci ngt ngho. L B Thuyn - Ch tch H Ch Minh

s gi cho tnh hu ngh, Sd, T. 2, tr. 181

*

* *

Chuyn th 27:

Chu ca Bc H

Va l ngi lo toan th h ni tip cho tng lai, va l ngi thn chm lo cho con chu, c l cng v vy, m dn ta, gi tr, ln b u gi Ngi l Bc. M khng ch nhn dn ta!

R-mt Chn-ra, nguyn Ch tch Hi ng ho bnh th gii pht biu trong dp d Hi ngh quc t "Vit Nam v th gii" nhng li chn tnh, thn thit: " Vit Nam, cc bn t xng rt ng mnh l chu ca Bc H.

Cc bn cho php chng ti thay mt hng trm triu nhn dn th gii c c mt hm nay ti y. Chng ti yu cu cc bn thm mt c n na: Mong cc bn, nhng ngi chu ca Bc H cho php chng ti t cc ni trn th gii u c t nhn l chu ca Bc


36

H. Tt c chng ta, chu ca Bc H tt c cc nc trn th gii, s tp hp li ging cao ngn c H Ch Minh tin ln nhng thng li mi hn na".

Chu ca Bc H.

Bc H ca cc chu. Ngi suy ngh v tui tr chng ta,

Hi tng ca V K, Sd, T. 2, tr. 186.

*

* *

Chuyn th 28:

Thng ngy Bc yu tr con mt cch l

Mi ngi chng ta u bit Bc H yu thng tr em nh th no. Chng ta c th k ra bit bao hnh nh sinh ng, nhng k nim su sc, ni ln tm lng yu thng thm thit ca Bc H i vi tr em. Ngh n tr em, t nhin chng ta ngh n Bc H. Nhng ng ch c vinh d c sng gn Bc u k li rng, Bc H c cm tnh c bit i vi tr em.

ng ch Hong Hu Khng, Cc cnh v B Ni v "C mt m, Bc ng trn gc mt cn nh, ti 4 gi sng Ngi thc gic. Ngoi tri gi vun vt p vo ca knh. Ngi trong nh cn thy lnh, th m c ting tr rao hng di ng ph vng ln. Bc m ca ng xung nhn cho n khi em b i khut mi t t khp ca li.

Nh th T M nh li trong i hi chin s thi ua nm 1952, sau mt bui chiu bng, mi ngi lc tc ng dy ra v, Bc vi ng ln a tay ra lnh trt t v ni to:

"Hy khoan , cho chu b ra trc, ko ln xn cc chu s lc y". ng ch T M tht ln: "Chao i! c sng sut ca Bc tht l k him c! Bc chm lo hng vn vic ln m khng qun st mt vic nh m ngi khc thng khng ngh ti. Ai ch chm sc cc chu nhi ng bng Bc H Ch Minh".

'Chuyn thng ngy ca Bc H" do ng ch Hong Quc Vit vit khng nh:

"Bc yu tr con mt cch l! ang tr chuyn, c bo m nghe trn i c ting tr em b ht l Bc dng li nghe. nhiu ln Bc thi vi ng ch phc v on xem em b va ht xong my tui. Ri Bc bo ng ch y, lc no tin, hi bn i pht thanh xem. Mc d ng ch y thng ngy v nh vn chm sc con nh m li hay on sai, cn Bc thng l on trng. Bc bo mt ng ch gn Bc thnh thong a chu nh nm tui n chi vi Bc. Nhng v Bc bn, phi chn thi gian vo bui sng sm. Chu b sp c n vi Bc H th thch lm, t mnh thc dy rt sm, gic b i tng pht mt. C ln n thy trn nh sn cha bt n, b con cha dm ln. Khi Bc bt n b con ln nh thy Bc cm sn trn tay my bng hoa cho chu, Bc hi chuyn chu ri bo hai b con ngi chi i Bc tp th dc. Bc tp xong vo nh, thy ng ch ta khng dm ly ko bnh Bc by sn cho n, Bc khng bng lng v bo:

- nh, chu n l con ca c ch, nhng n y chu l khch ca Bc, ch c nhim v gip Bc i khch ch".

K chuyn Bc H, Sd, T. 2, tr. 189.

*

* *


37

Chuyn th 29:

Dnh cho cc chu

Trc khi thit k ngi nh sn g ca Bc ti Ph Ch tch (tng trn c hai phng, mt phng Bc dng lm vic, mt phng ngh. Cn tng di l ni Bc hp v tip khch). Bc c kin:

- Khch ca Bc c nhiu, c lc Bc phi tip ng cc chu, v vy ch thit k cho Bc mt hng gh xi mng bao quanh.

Vng li Bc, cc ng ch thit k hng gh . Mi ln cc chu n, cc chu u quy qun bn Bc v c Bc chia bnh ko.

Mt hm, Bc ni vi ng ch gip vic:

- Ch xem, khch "t hon" ca Bc kh nhiu, cc chu vui th phi c cnh cho cc chu xem, ch gng kim mt chic b v nui c vng lm cnh cho cc chu.

Vng li Bc, ng ch gip vic i tm mua mt b nui c t ti hnh lang ca tng di ngi nh sn v th ba con c vng rt p.

Hng ngy, sau gi lm vic, Bc thng cho c vng n. Ngi dnh nhng mu bnh m lm thc n cho c. c Bc chm sc, ba con c vng ngy mt ln v pht trin.

Ma ng tri lnh, Bc ni:

- C cng nh ngi, ma ng phi gi nhit m. Ch nn lm mt chic np y b c bo m m cho c.

Khch n thm nh Bc, nht l khch "t hon" rt thch th ng ngm b c vng, nhng con c mu sc tht sc s, tung tng, lp lnh, bi ln trong b nc.

Theo Bc H ngi Vit Nam p nht,

Sd, T. 2, tr. 189.

Chuyn th 30:

cc chu lm ch

Cng chnh ti ngi nh ca Bc Ph Ch tch c mt s kin ng ghi nh, th hin s quan tm c bit ca Bc H vi thiu nhi. T ngy 22/6 n ngy 11/7/961 Bc dnh ch cho cc chu lm phng trin lm "Thiu nhi vi 5 iu Bc H dy". Trong 20 ngy, c gn 10 vn thiu nhi n xem trin lm v vui chi trong dp h. Bc H, Bc Tn n ni chuyn v d lin hoan vi 2.000 thiu nhi trong bui b mc ngy 11/7/1961.

ng ch phc v Bc cm thy nh vn cn si ng khi vo dp h nm 1961 cc chu thiu nhi t chc trin lm "Lm theo 5 iu Bc H dy" trong nh khch Ph Ch tch.

Trung tm trin lm chnh l phng khch long trng ca ngi nh. Nhiu em ln u tin c n ni ny thch lm, ch no cng s, sung sng ln c ra nh, ra bi c.

Nhng ting ht, ting ci ni vang vang, ng l ngy hi. C ng ch s ting loa lm nh hng sang cc c quan xung quanh nn xin Bc b bt loa i, nhng Bc bo:

- Trin lm ca cc chu phi loa mi vui.

Bc cn nhc phi c nhiu kem, xi-r, nc v bnh ko phc v cc chu.


38

Thnh thong nhng khi ngh, Bc cng ra xem cc chu vui chi. C hm Bc i do pha di, thy mt phng c k cc gh bng. Bc hi cc ng ch gh lm g. ng ch phc v tha:

- Tha Bc dnh cho cc chu b mt .

Thy vy, Bc bo:

Sao dnh cho cc chu m li khng c ging?

Ngy hm sau, cc ng ch phc v trin lm lin h vi B Y t, v cc gh bng c xp li nhng ch cho nhng chic ging xinh xn.

Bc H l nh vy. Khch ca Bc, d l nhng ngi nh b nht cng lun c tn trng v quan tm chu o.

Bc H ngi Vit Nam p nht,

Sd, T. 2, tr. 193.

*

* *

Chuyn th 31:

Trong i hi anh hng chin s thi ua chng M cu nc

i hi nm y, c su thiu nhi i d, c Bc rt quan tm. Hm cui i hi, cc chu rt vinh d c ln gh on Ch tch vi Bc. Sng qu, cc chu chy a ln. Bc H v Bc Tn ko gh ra cho cc chu ng vo cnh hai Bc.

Trong on thiu nhi c Hoa Xun T b ct c hai tay. Bc H chm ch nhn T, ko T li gn. Bc gii thiu vi i hi:

- Dn tc ta rt anh hng, ngi ln anh hng, thiu nhi cng rt anh hng. Nh chu Hoa Xun T ny ct hai tay m vn hc gii.

Ri ch vo inh Th L Kim, c b "Ba m ang", Bc bo:

- C c b ht mt ny cng hc lp 6 ri y.

Bc bt nhp cho i hi ht bi "Gii phng min Nam", Bc khng ht nhng v tay theo nhp, mt Bc nhn tru mn.

Sau tt c i biu anh hng v tp th anh hng cng cc chu thiu nhi c chp nh chung vi Bc.

Bc ng gia, cc chu thiu nhi vy quanh.

... Bc li cho on i biu thiu nhi c gp ring Bc.

Ngi quy qun quanh Bc, cc chu c Bc hi tn tng ngi. Bc chia cho mi chu mt ci bnh, Bc hi:

- V d i hi, cc chu mun ni g na khng?

inh Th L Kim k vi Bc H Thi Lan, Kim khng c hc phi i bn bnh, b cnh st nh. K n y, Kim khc, Bc v vai an i Kim, ri Bc k chuyn Bc hot ng Thi Lan, Bc khen thiu nhi ta rt anh hng, d l trong nc hay nc ngoi.

... Cc chu li c chp nh chung vi Bc, ht cho Bc nghe bi Nguyn B Ngc, ngi thiu nin dng cm".

Khi cc chu thiu nhi ra v, Bc H ng trng theo cho n khi xe ca cc chu ri bnh.


39

Bc H vi t

117 câu chuyện kể về Bác Hồ

Documents

Transcript of 117 câu chuyện kể về Bác Hồ