(111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘...
7
) 1388 ( !"# 4 ) 117 - 111 ( # ’() *! + !,- . !/+ 01 )23 ! 4 5 4 !# 1 6+ 72 8 4 2 8 #: ; 1 8 ": <! "6 1 1 !" !#$ % 2 !#$ ’( ( # !) *$ +,- - /%(0 !1 : [email protected] ) 4"%( : 7 / 6 / 87 9!": ; : 29 / 2 / 89 ( (=; > ? %) @! A- (%0!> %( " 9% B" !1 C $ 41 %D E> EFG B" (% . I! !*1 J" %( C E> #1 KL1 + EFG B" C !1 C 4 E!) %!M E1G (% . %) @! " (N > EFG %( ) C E-) C O D %( DP% QG %( E 4 (%0!> EFG %( !1 4RS A-) 9IT1 @! A-) U A-) +V . P!> F (W > %( XV E-) (% %) @! EFG %( Nm/yr 10 18 × 2 / 1 DR$ 4 ( . " E1G " 0 E-) (" ($ (W > E 4 C (W D[ ?R> E% %( -) 9IT1 \%I> A-) ] ( %( E-) C @% % !#$ +D F1V ^ !*1 +D %IP ( . A- J 1G / !> !1 C ?R> > C 1D >W I! !*1 C ?R> _!‘ 4 N C 1D A- !1 C !$a> C % ( . > 4(1 4? : %) @! !*1 !)( !1 41 + C A % ’ %( !1 (" bN$ 9!> A-) QG ( %( ! ( 9!> " (J" A E C - C !’"" 4#W cXP %( P ! d _eXGO E - . U* ! d " (J" A-) QG %( %) . !) > C > E %) " EW$ E> OfP E-) !> 9IT1 I U +V D % C (%0!> E-) ( $ g! %F C ’ %( (0 !) % !1 (P% C (! . !) %) " C !1 %) C ) Seismic moment ( ")%I> 4> 0 / !> E "0 )%I> C ) % C ) Moment magnitude ( 4X > E 4 %fP ) MW ( (( ( . 9IT1 @! E> EW$ > " !> X E-) )" C %( !1 E"a 4RS #0 EFG $ F1> $ " %) @! E-) C (0 %( % EFG g! (! C a %( !Ph E (! (%0!> . 1G " !> C $1G E" !> E!) %O !" %( %> 1 i$ E 4 ) Ward 1998 ( 9% E> %) @! (%0!> 4#W %( C !1 C $(jg !> !’"" > #0 E-"F C a" J % kD "! L 4 . > #> lFL$ X i$ ) Pancha et al. 2006 ( !> C 41" P Basin & Range 4 E!) %O "! . B3C *! %( EF > ? " A-) C O (> C +V > EFG ?> 20 EF / !> ! C /F > 1:100.000 1:250.000 % !"f$ C N$% + EFG E1G (% ) SRTM ( "!$"W kD !’"’" > #0 l*G$ !> J eXO % C +V no E#$ #0 E-) % !) C 4 . !# > Ee! %( OfP E-) C p> %( E EFG !h qR pW! %0 pDW 4 C 4 E) ) EF C 9%I) C 56 61 $FFL$ g! % C% %!> 4L$ !" D A-) C (> C %( !1 C !*1 E " aF C E " %( (W ( !> C P!> E-) C >( E 4(!> 4 E( (W #0 E> C "!LO 4 E!) %O rF- . %) @! Ee! %( !> C 4 (%0!> E1G (% EFG .
Transcript of (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘...
![Page 1: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/1.jpg)
)111-117(4 شماره) 1388(مپنجوسيجلد مجله علوم دانشگاه تهران
يدر البرز مركزيبرآورد نرخ گشتاور به روش زمين شناس
1يمحمد رضا قاسم،1يمنوچهر قرش،2ي، عباس بحرود∗1سرشاريمريم اسد كشور، تهران، ايرانيو اكتشافات معدنيشناس زمين، سازمان زمينپژوهشكده علوم1
گروه مهندسي معدن، دانشكده فني دانشگاه تهران2 [email protected]: الكترونيكي آدرس-مسئول مكاتبات∗
)29/2/89:؛ پذيرش7/6/87: دريافت(
چكيدهميو فعاليت تكتونيكاي لرزهيك روش نوين در برآورد پتانسيل شناسي زميننرخ گشتاوريپيش بين به عنوانيدر اينجا، البرز مركز. رودييك منطقه به شمار
وي شناسي زميننرخ گشتاور. مورد مطالعه قرار گرفته استايهلرزييك منطقه فعال از لحاظ فعاليتها ياصلياه گسلهيهندسيهايژگدر منطقه با استفاده ازو ضخامت لرزه زا در منطقه، برآورد شده است كه در سطح رخنمون دارند همانند دريبا وجود فقدان برخ. طول گسل، شيب گسل، نرخ لغزش گسل اطالعات
ن مورد گسله موجوديها است كه با وجود تعداد زياد گسلهآناين مطالعه مويد. زده شده استنيتخمNm/yr 1018×2/1 در منطقه شناسي زمينرخ گشتاور ها،مياه گسلهدر امتداد چند گسل بزرگ،ياز لغزش گسليدر رشته كوه، بخش اعظم و ورامين رخ ، شمال تهران، پيشوا . دهديخزر، شمال البرز، مشاء، طالقان
هااي لرزهبر اساس مطالعات انجام شده پتانسيل هايالبرز مركزيو جنوبيشماليبين بخش و ظاهراً بخش رايباالتراي لرزهپتانسيليشماليمتفاوت استم .دهندينشان
يا فعال، فعاليت لرزهيدگرشكل،يشناس البرز، نرخ گشتاور زمين:هاي كليدي واژه
مقدمهر م ويداد زمين لرزهدر هنگام افتديها، در امتداد سطح گسل برش اتفاق
و در خالف جهت يكديگريمساويكه عامل ايجاد اين برش، دو نيرواين زوج نيرو سبب.ندشوميهستند كه اصطالحاً زوج نيرو خوانده
بايبا اندازه گير.ندشوميگشتاور در سطح گسل ايجاد اين گشتاور كهبره گسلهيهندسخصوصياتبهتوجه و ميزان لغزش مانند طول، شيب
آزاد شده در هنگامين مقدار انرژتواميدشوميگسله برآورديروشده،ياين گشتاور اندازه گير. كرديرخداد زمين لرزه را اندازه گير
كه بر اساس آن بدستيو بزرگاي) Seismic moment(يا گشتاور لرزهاست كه با عالمت ) Moment magnitude(يشتاورگيبزرگا آيديم
عالوه بر اين با توجه به نرخ لغزش.دشومينشان داده ) MW(اختصار و ويژگه گسله در شناسي زمينيهايا و ضخامت اليه لرزه زا آنها
منطقه را در آزادياه گسلهن نرخ گشتاور يا توان بالقوه تواميمنطقه اين مطالعات. برآورد كردهذخيره شده در پوستياالستيكيكردن انرژ
و بر پايه مطالعاتيبرا است كه توسطياولين بار در ايران صورت گرفته)Ward 1998 (ها زمينيدر جهت برآورد نرخ گشتاور به روش
اياالتيو مقايسه آنها با يكديگر برايو ژئودتيكاي لرزهزمين،يشناسو همچنين اروپا انج يعالوه تحقيق مشابهب. شده استاممتحده امريكا
.Pancha et al(توسط & Basinيشناخت ايالت زمينيبرا) 2006
Range امريكا صورت گرفته است .
روش مطالعهمنطقه با طوليو بنيادياصليها گسلاين پژوهش ابتدا نقشه در
ها20بيش از با مقياسيزمين شناسيكيلومتر بر اساس نقشهاو 1:250.000و 1:100.000 منطقهيو مدل ارتفاعيتصاوير ماهواره
و همچنين جديدترين ) SRTM(مورد مطالعه و تطبيق آنها با يگديگرو سپس طوليرواصالحات انجام شده بر اه گسلهآنها، تهيه شد
وياز خصوصيات هندسيدر مرحله بعد فهرست. شده استيگير اندارهمياه گسله شناسي زمين و راجع مختلف ذكر شده منطقه كه در منابع
ها( گشته استياست جمع آور ها شناسي زمينينقشه يو گزارشپژوهشي شورايكشور، پروژه تحقيقاتي شناسي زمينسازمان61و 56
يهاو لرزه زا در كوهيبنياديها گسليعلمي ايران تحت عنوان بررسها البرز، و پايان نامه يبرخيو برا) موجود در اين زمينهيمقاالتهايكه امكان دستيابيها گسله يبه آنها وجود داشته است برداشت
در مرحله سوم نرخ گشتاور.و مستقيم صورت گرفته استيصحراي.منطقه مورد مطالعه برآورد شده استيبرا شناسي زمين
![Page 2: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/2.jpg)
4 شماره) 1388(و پنجمسيجلد، علوم دانشگاه تهرانمجله 112
مفهوم گشتاوردر مكانيك عامل ايجاد چرخش جسم حول يك محور يا تكيه گشتاور
م ويگاه و ابعاد فيزيكشود و انرژياز نظر واحد . استيمعادل كارآنيو ديمانسيون يا بعد فيزيك)J(يا ژول ) Nm(واحد آن نيوتن مترML2T-2 (T, L, M و زمان هستنديبه ترتيب ابعاد فيزيك ) جرم، طول
و انرژ و ديمانسيون كار يبنابراين با اندازه گير. استيكه همان واحدم رايتوان مقدار انرژيگشتاور در واقع صرف شده در يك سامانه
اندازه گشتاور از حاصلضرب نيرو در فاصله از تكيه گاه. تعيين كردم) گشتاوريبازو( نشانياين مفهوم را به خوب)1(شكل. آيديبدستشكل. دهديم ميبازودر اين . باشديگشتاور فاصله ميان دو نيرو
د:1 شكل و از يكديگر (L)در فاصله (F)ر خالف جهت هم دو نيروي مساوي).سمت راست(مي چرخاند FLميله را تحت يك گشتاور
شناسي زميننرخ گشتاوريطوالنيا، تاريخچهها گسلبر اساساي لرزهپتانسيل زمينيارزيابيكه با توجه به خصوصيات فيزيك شناسي زميننرخ گشتاور. دارد
ميها گسل دريها گسلي، ميزان توانايآيديمنطقه بدست منطقه راماي لرزهو زمينيتكتونيكيفعاليتها . دهدينشان
هايبرآوردها با شناسي زمينينرخ گشتاور تنها بر اساس دادههاينتايج ماي لرزهويژئودتيكيكه از روش آيد متفاوتيبه دست
مشيكه داراياست به دليل آنكه تنها آن مكان هاي خص يك گسلاز. دارنداي لرزههستند پتانسيل بنابراين اين روش به يك دسته معين
. گيرديشناخته شده را در برميها گسلفقطونيازمند استها گسلمحدوده)اي لرزهو زمينيژئودتيك(اين روش نسبت به دو روش ديگر
برآورد نرخ گشتاوريبرا. گيرديرا در برميتريطوالنيزمانهايشناس زمين دريكاف شناسي زمينيدقيق در يك منطقه بايد دادهبايها گسلمورد يبا توجه به اينكه برخ.شدمنطقه وجود داشته
ناشناخته يا مدفون در عمق هستند، امكان برآورد دقيق نرخها گسلو نسبت به دو روش شناسي زمينگشتاور واي لرزهوجود ندارد
اژئودتيك اي .استيد كه طبيعشومييالفاتمر موجب بروز اختنآن شناسي زمينكه گشتاوريمزيت نسبت به دو روش ديگر دارد
يرا در برم شناسي زميناز تاريخيبسيار طوالنياست كه محدوده زمانكهيدر هر حال اشكاالت. گيرد به عدمنتواميبه اين روش وارد استهايتواناي ه،يگسليدر تعيين تمام موقعيت و نوعيانرخ لغزش
.اشاره كرد دقيق طوربهيوضعيت گسيختگ
شناسي زمينبرآورد نرخ گشتاوربه براي به دست آوردن نرخ گشتاور لرزه اي از طريق زمين شناسي
و ستبرا اليهيداده هايي همچون طول گسل، شيب گسل، نرخ لغزشثابت اگر ضخامت اليه لرزه زا در منطقه. لرزه زا منطقه نيازمند هستيم
Ward(باشد نرخ گشتاور لرزه اي ازطريق فرمول زير محاسبه مي شود
1998:( ( )iiSi SHLM δµ cos&& Σ=
µ،ضريب برشيiL،طول گسلS&،نرخ لغزش گسلiδشيب گسلزاSHو يسنگهايبرايضريب برش. منطقه استيضخامت اليه لرزه
.شدبا ميdyneCm-2 1011×3ياNm-21010*3 موجود در پوسته زمينبه صورت مجزاها گسلهريك از ) down dip(ياگر پهناي فروشيب
).Ward 1998(مشخص باشد مي توان معادله زير را به كار برد
( )DDiii WSLM && Σ= µ
DDWگسليپهناي فروشيب )down dip fault (يفروشيبيپهنا. استپسيعمقياز يك منطقه خوب تعريف شده از پراكندگيگسيختگ
در غير اين)Wells & Coppersmith 1994(دشوميبرآوردها لرزهوها لرزهزمينيصورت از ضخامت منطقه لرزه زا يا عمق كانون ژرف
ميشيب صفحه گسل به. آيديبه دست شيب نسبت ضخامت لرزه ايDDW(گسليفروشيبيگسله در واقع معادل با پهنا . است)
را ضخامت وها لرزهزمينيعمقين پراكندگتوامياليه ارزه زاشكل به صورت شكننده رخ مي دهد تخمين حداكثر عمقي را كه تغيير
منها لرزهزد هرچند اين برآورد با توجه به اينكه كانون زمين تها اليه درو عالوه بر آن اين ضخامت در تمام قسمت ها ياليه لرزه زا قرار ندارد
اما بصورت. همراه استيالزاماً ثابت نيست با اشكاالت منطقهيك.ن آن را برآورد كردتوامييتقريب
منطقهيجايگاه تكتونيك º52 30′تا º50 30′مورد بررسي در محدوده طول جغرافيايي منطقه
ش و عرض درجه و در منطقه 00º37′ تا º34 30′رقي درجه شماليموقعيت)2(شكل. البرز واقع شده استيشمال كشور در رشته كوهها
ميرقوميمدل ارتفاعيمنطقه را بر رو .دهديفالت ايران نشانو مرتفع است البرز 600طول آن تقريباً. يك رشته كوه باريك
و پهناي ا 100كيلومتر .Allen et al(ستكيلومتر يها با دامنه) 2003ويبه صورت ناگهانيو جنوبيشماليبسيار پرشيب كه در هر دو پهلو
Jackson et(دشوميبه دشت متصلياصليراندگيها گسلدر امتداد
al. -آلپيسيستم كوهزاييكوه كه در بخش مركز رشتهاين ). 2002رايهيماليا واقع شده است، يك كمربند كوهزاي و مركب شكل داده
![Page 3: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/3.jpg)
113يدر البرز مركزيبرآورد نرخ گشتاور به روش زمين شناس
طيو باالآمدگيكوتاه شدگ آلپ(يترشيريرا در متحمل شده)يوقايع ).Alavi 1996(است
و دگرشكليرژيم تكتونيك به طوريمنطقه از نوع نازك پوست استمياصليها گسلدر امتداد جاييبوسيله جابياصل دهديرخ
)Yassaghi 2005.(
فالت (DEM)در روي مدل ارتفاعي رقومي محدوده مورد بررسي:2 شكل.(Google Earth)ايران
-يشماليالبرز هم به دليل همگراييدر رشته كوههايكنون تكتونيكسويعرب_صفحات اوراسيايجنوب شمال غرب حوضهيو هم حركت به
اين مكانيسم سبب. نسبت به اوراسيا ايجاد شده استيخزر جنوبشده استيدر اين كمربند كوهستانيارشبوجود آمدن يك رژيم ترافش
)Jackson & McKenzie 1984 .( بايها گسلبوسيلهيالبرز مركزيكنونيتكتونيك چارچوب بزرگ زاويه
و ( WNW-ESEيجنوب خاور_يتا شمال باختريباختر-يروند خاور
(E-Wد كه هر دو نوع حركتشوميبا رشته كوه مشخصيو موازو مورب تا شيب لغزيهايچپ بر همراه با جابجاي امتداد لغز راست بر
)Allen et al. & Gansser(با يك مولفه جدايش نرماليحت) 2003
Huber 1962 (م كلياصليها گسل. دهنديرا نشان بهيبه طور وبه سمت داخل رشته كوهيو جنوبيشماليصورت متقارن از بخش ها
.Stocklin 1968; Allen et al(شيب دارند ).3شكل()2003سويدر بخش شمال(هاياختالف در جهت حركت راندگ يبه
و توپوگراف)و در جنوب به سمت جنوبالشم يسبب مرتفع شدن ). Yassaghi 2005(كمربند شده استيغرب_يخشن در بخش مركز
،)GPS(ياساس يك مطالعه جديد سامانه تعيين موقعيت جهان بر Vernant(كيلومتر 100درmm/yr 2±5يباً تقريالبرز مركزيدگرريخت
et al. ويبين بلوك ايران مركزياز كوتاه شدگ%40ي، يعن)2004كه_اوراسيا است كه اين درست با كوتاه شدگي زمان پليوسن كواترنري
در 30 مانده كوتاهيباق. ميليون سال است مطابقت دارد5كيلومترو جنوبmm/yr 6با نرخيبدر شمال البرز در حوضه خزر جنويشدگ
و در روييلبه بلوك ايران مركزي، احتماالً روmm/yr 3البرز با نرخم و پيشوا رخ در. دهديراندگي هاي بيروني پارچين برش چپ بر
نرخ ). Vernant et al. 2004( داردmm/yr 2±4سرتاسر كمربند نرخ نرخ برشوDjamour 2004)(mm/yr 5/1±5/4(به وسيلهيهمگراي
.تعيين شدmm/yr 5/1±5/2چپ بر
از. مقطع ساختاري از البرز مركزي:3 شكل .(Allen et al. 2003)برگرفته
يضخامت اليه لرزه زا در البرز مركزبه ضخامت شكل لرزه اي عمقي از پوسته مي باشد كه در آن تغيير
و گسيختگي اصلي زلزله در اين منطقه رخ مي صورت االستيك استرا. دهد ن با توجه به حداكثر عمق كانون تواميضخامت اليه لرزه زا
Wells( بدست آوردها لرزهپسيعمقيو يا پراكندگها لرزهزمينيژرف
& Coppersmith 1994(.كليها لرزه زمين و زاگرس به طور كمتريدر محدوده عمقيايران
و لرزه خيز پراكنده) كيلومتر20تا5بين(كيلومتر20از يهستند(4شكل(استيمحدود به پوسته باالي (Maggi et al. 2000.(
كه بوسيله مدلسازي امواجها لرزهنمودارهاي اعماق كانوني زمين:4 شكلو فالت ايران تيين شده است .(Maggi et al. 2000)براي زاگرس
دريها لرزهبه دليل فقدان زمينيدر ناحيه البرز مركز و مهم بزرگتنها. شناخته نشده استيزا به خوب اليه لرزه امتضخيدوره دستگاه
با 2004زمين لرزه مهم در اين دوره، زمين لرزه متوسط بلده است كه15-20، ميانگين اين عمق در محدودهها لرزهپسيتوجه به عمق كانون
ميكيلومتر به).5شكل(گيرديقرار اعماق عالوه بر اين با توجهدادهيرويكه در منطقه البرز مركزيگاهدستيها لرزهزمينيكانون
![Page 4: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/4.jpg)
4 شماره) 1388(و پنجمسيجلد، علوم دانشگاه تهرانمجله 114
.et alاست وكاتالوگ 2006) (Engdahl را نسبتاًها لرزهكه عمق زمينن ضخامت منطقه لرزه زا را به صورت تواميدقيق تر تعيين كرده است،
مربوط به عمقيعمقيبيشترين فراوان).6شكل(ميانگين برآورد كردن ضخامت تواميبا توجه به موارد ذكر شده.شدباميكيلومتر 15
. كيلومتر برآورد نمود15در حدوديمنطقه لرزه زا را در البرز مركز
پس:5 شكل ميانگين اين. بلده 2004در زمين لرزهها لرزهپراكندگي عمقي.كيلومتري قرار مي گيرد15-20عمق در محدوده
ف:6 شكل با توجه به كاتالوگها لرزهراواني اعماق كانوني زمين نمودار)Engdahl et al. 2006(.
در منطقه شناسي زميننرخ گشتاورصورتيكه در گذشته در منطقه البرز مركزيوجود مطالعات زياد با
ا كهيگرفته است هنوز نواقص داده ند سبب بروز تواميوجود داردسع. گردد شناسيينزمدر برآورد گشتاورياشكاالت شدهيبا اين وجود
يبرا شناسي زميناست تا با استفاده از اطالعات موجود، نرخ گشتاور . شود برآورديالبرز مركز
رو در ،)يبخش خاور(مشاءيها گسلياين منطقه تاكنون برو طالقان مطالعات ديرينه لرزه شناس و ميزان نرخيشمال تهران انجام
mm/yr 5/0±2/2،mm/yrا به ترتيبه گسله اينيلغزش بر روگسلهيبرا). Nazari 2006(برآورد شده استmm/yr 1و/05/0±3
.Antoine et al( در دره رودخانه گرمروديوخزر با توجه به نرخ فروكا
)30°يك گسل با شيبيبرا(mm/yr 5/2، نرخ لغزش قائم ) 2006)Nazari 2007 (بيو برا ا در نظر گرفتن مقدار گسل شمال البرز
يكيلومتر جابجاي2جابجايي چينه نگاشتي در روي اين گسل، بيش ازبرآوردStöcklin 1974)(،mm/yr4/0(در طي پليوسن تا پليوستسن
. شده استنيز، بوسيله مطالعات سامانه تعيين موقعيتيبخش ايران مركز در
رويميزان جابجاي GPSيجهان و پيشوايبيرونيها گسليبر پارچين(Vernant et al. 2004) mm/yr 3نرخ گشتاور. تعيين شده است
كه نرخ لغزش مشخص دارند برآورديايه گسلهيتنها برا شناسي زمينو مجموع آنها بعنو منطقهيبرايكل شناسي زميننرخ گشتاورانشده.در نظر گرفته شده است
ه با طول بيش از منطقيو بنيادياصلياه گسلهنقشه)7( شكلم 20 يهمانطور كه اشاره شد نرخ لغزش برا. دهديكيلومتر را نشانوه گسلهاز اينيبرخ ا مشخص شده است كه با توجه به اين مقادير
آنهايبرا شناسي زمينمقدار نرخ گشتاورها گسلساير مشخصاتبه سه بخش البرزياگر منطقه مورد بررس).1جدول(برآورد شده است
تقسيم شود، مقدار نرخيو بخش ايران مركزيالبرز جنوب،يشمال.هر بخش به اين صورت خواهد بوديبرا شناسي زمينگشتاور
و شماليالبرز مركزيبخش شماليبرا با توجه به دو گسل خزر برآورد شده 83/6Nm/yr×1017شناسي برابر البرز نرخ گشتاور زمين
مشاء،ياه گسلهبا در نظر گرفتنيالبرز مركزيدر بخش جنوب. استو طالقان اين مقدار برابر بخشيو برا 11/4Nm/yr×1017شمال تهران
بهيايران مركزيشمال و ورامين مقدارياه گسلهبا توجه پيشوا ميزان نرخ گشتاور. تعيين شده است 04/1Nm/yr×1017گشتاور
اطرانيو بخش شماليالبرز مركز(كل منطقهيبرا شناسي زمين.شدبامي 2/1Nm/yr×1017نيز برابر)يمركز
و نرخ گشتاور زمين شناسي:1 جدول .اي با نرخ لغزش معين در منطقه مورد مطالعهه گسلهمشخصات گسلي
)Km(طول گسل نام گسل µ(�m-2)ضريب سختي δشيب گسل slip rate (mm/yr) نرخ لغزش Hs (Km)ضخامت اليه لرزه زا گ M&(�m/yr)شتاور زمين شناسينرخ
454 گسله خزر 3.00E+10 15 2.5 30 5.73876E+17
1.09929E+17 50 0.4 427.5 گسله شمال البرز
)خاوري( گسل مشا 100 2.2 70 2.2E+17
1.6382E+16 30 0.3 108 گسل شمال تهران
113 گسل طالقان 1 81 1.75345E+17
پيشواگسل 34 1.5 70 5.1E+16
![Page 5: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/5.jpg)
115يدر البرز مركزيبرآورد نرخ گشتاور به روش زمين شناس
ازبي بنيادي منطقه با طول گسلهانقشه:7شكل )منطقه250000/1و100000/1تهيه شده براساس نقشه هاي زمين شناسي( كيلومتر20يش
ينتيجه گير منطقهياه گسلهنشان دهنده توان بالقوه شناسي زمينگشتاور نرخ
. ست كه در آنها ذخيره شده استاياالستيكيآزاد نمودن انرژيبرانرخ.شدبامي 2/1Nm/yr×1017منطقه مورد مطالعهياين ميزان برا
يو برا 1/1Nm/yr×1018يدر منطقه البرز مركز شناسي زمينگشتاور شد بنابراينبامي 04/1Nm/yr×1017يمركزانايريبخش شمال
ذخيرهيرژانيو يا به عبارت شناسي زمينبيشترين ميزان نرخ گشتاور و كمترين ميزان آن در ناحيه ايران مركزيشده در بخش شمال يالبرز
دشومينيز ديده)9(همان گونه كه در شكل).8شكل(خواهد بودحداكثر نرخ واتنش بدستيكه بر مبناينتايج حاصل از روش ژئودتيك
ميشبكه ژئوديناميك البرز مركزيآمده از ايستگاه ها ياست نشانيالبرز مركزيدر بخش شماليكه ميزان فعاليت زمين ساختدهد
يموسو(استيايران مركزيو بخش شماليبيش از بخش جنوبهااي لرزهبر همين اساس احتمال خطر ). 1384 يشماليدر بخش
هايمركزرزالب .تر آن استيجنوبيبيش از بخش
مو زمين شناسيتغييرات نرخ گشتاور:8شكل .رد مطالعهدر منطقه
![Page 6: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/6.jpg)
4 شماره) 1388(و پنجمسيجلد، علوم دانشگاه تهرانمجله 116
اي:9شكل ).مي باشد dynecm/yrواحد نرخ گشتاور در اين شكل().1385(برگرفته از موسوي. پهنه بندي البرز مركزي با استفاده از نرخ گشتاور لرزه
:منابع
م ب.مي، قرش.بربريان و بررس: 1364.مي، مهاجر اشجع.، ارژنگ روش ويپژوهش در-خطر زمين لرزه نوزمين ساخت، لرزه زمين ساخت گسلشو پيرامون .صفحه 315.كشوريو اكتشافات معدن شناسي زمينسازمان56گزارش شماره. گستره تهران
ب.مي، قرش.م بربريان و بررس: 1371.مي، مهاجر اشجع.، ارژنگ روش و خطر زمين لرزهيپژوهش در-نوزمين ساخت، لرزه زمين ساخت گسلشو پير .صفحه 197.كشوريو اكتشافات معدن شناسي زمينسازمان61گزارش شماره. امونگستره قزوين بزرگ
م.ر.م قاسمي اي: 1383،.،قرشي و لرزه زا در كوه هاي البرزها گسلبررسي ناحيه 58.پروژه تحقيقاتي شوراي پژوهشي علمي ايران.ي بنيادي.صفحه
پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه صنعتي . GPSلرزه اي در ايران بر پايه مشاهداتو تعيين نرخ تغييرات ممانيپهنه بند: 1384،.ز،يموسو. صفحه 105.يخواجه نصير طوس
Antoine P., Bahain J.J., Berillon G., Asgari Khaneghah A. 2006: Tuf calcaire et se'quence alluvial en contexte tectonique actif : La formation de Baliran (province du Mazandaran,Iran). Quaternaire. 17: 321-331.
Alavi M. 1996: Tectonostratigraphic synthesise and structural style of Alborz mountains in northern Iran. J.Geodynamics. 21: 1-33.
Allen M.B., Ghassemi M.R., Shahrabi M., Qorashi M. 2003: Accommodation of late Cenozoic oblique shortening in the Alborz range, northern Iran. Journal of Structural Geology. 25: 659-679.
Djamour Y. 2004: Contribution de la Géodésie (GPS et vivellment) á l׳étude de la déformation tectonique et de l׳aléa seismique sur la région de Téhéran (montage de l׳Alborz,Iran). Science de la Terre et de l׳Eau.montpellier, L׳université Montpellier II: 180.
Engdahl E. R., Van der Hilst R. D. Buland R.P. 1998: Global teleseismic earthquake relocation with improved travel time and procedures for depth determination. Bull. Seism. Soc. Am. 88: 722-743.
Engdahl E.R., Jackson J. A., Myers S. C., Bergman E. A. Priestley K. 2006: Relocation and assessment of seismosity in the Iran region. Geophys. J. Int. 167: 761-778.
Gansser A., Huber H. 1962: Geological observation in the Central Elborz, Iran. Schweiz. Mine Petrogr.Mitt. 42: 583-630. Jackson J.A. & McKenzie D.P. 1984: Active tectonics of the Alpine-Himalayan Belt between western Turkey and Pakistan.
Geophys. J. R. Astr. Soc. 77: 185-264. Jackson J., Priestly K., Allen M., Berberian M. 2002: Active tectonics of the South Caspian basin. Geophys.J.Int.148: 214-245. Maggi A., Jackson J.A., Priestley K., Baker C. 2000: A re-assessment of focal depth distributions in the southern Iran, the Tin
Shan and northern India: do earthquakes really occur in the continental mantle? Geophys. J. Int. 143: 629-661. Masson F., Anvari M., Djamour Y., Walpersdorf A., Tavakoli F., Daignieres m., Nankali H., Vangrop S. 2007: Larg-scale
velocity field and strain tensor in Iran inferred from GPS measurement: new insight for the present-day deformation pattern within NE Iran. Geophys.Jour.Int. 170: 436-440.
Nazari H. 2006: Analyse de tectonique récente et active dans l’Alborz Central et la région de Téhéran :«Approche morphotectonique et paléoseismologique». PhD thesis, University de Movtpellier II.
Nazari H., Ritz J.F., Balescu S., Lamothe M., Salamati R., Ghassemi A., Shafei, A., Ghorashi M., Saidi A. 2007: Paleoseismology analysis along the North Tehran Fault , Central Alborz, Iran. under review in JGR.
![Page 7: (111-117) 4 !# (1388) ˙ ˇˆ˘ 401 )23 ! ˇ# ’( ) *˘! + !˘,- !˘/+ · 4 !"# (1388) ˙ ˇˆ ˘ 8 112!˘, - D E $ " %L B" +e r-W ?P!] ( J" A B ˆ %( % ˚).4 Cg!ˆ % ˜ +( ˙ ˇ](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022042005/5e6f9ecdb3726b3f3a056286/html5/thumbnails/7.jpg)
117يدر البرز مركزيبرآورد نرخ گشتاور به روش زمين شناس
Stöcklin J. 1968: Structural history and tectonics of Iran:a review. AAPG Bulletin. 52: 1229-1258. Stöcklin J. 1974: Northern Iran : Alborz Mountains. Geol.Soc.Lon. 4: 213-234. Tatar M. 2001: Etude Seismotectonique de deux zones de collision continental le Zagros Central et l’ Alborz (Iran). Ph.D. thesis,
University de Joseph Fourier. Vernant P., Nilforoushan F., Chery J., Bayer R., DjamourY., Masson F., Nankali H., Ritz J.F., Sedighi, M.,Tavakoli F. 2004:
Deciphering oblique shortening of central Alborz in Iran using geodetic data. Earth and Planetary Science Latters. 223: 177-185.
Ward S.N. 1998: On the consistency of earthquake rates, geological fault data, and space geodetic strain: the United States. Geophys.Jour.Int. 134: 172-187.
Wells D.L., Coppersmith K.J. 1994: Emprial relationships among magnitude, rupture lenth, rupture area, and surface displacement. Bull.Seismo.Soc.Am. 84: 974-1002.
Yassaghi A. 2005: The effect of deep seated transvers faults on structural evoluation of West-Central Alborz mountains. Geophysical Research Abstracts. 7: 504.
