1.1 akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

58
सससससससससससससससससससससससससस ससससससससस “ससससससससससस” Samskrit Promotion Foundation presents Samskrit Tutorials सससससससससससससससससससससससससस

Transcript of 1.1 akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

Page 1: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्� प्रस्त�तित

“अन�शि�क्षणम्�”

Samskrit Promotion Foundation

presents

Samskrit Tutorials

Page 2: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

षष्ठाकृक्ष्या�या�� पु�स्तकृम्�

अन�शि�क्षणम्�Tutorial

रुचि"रा�

Page 3: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

प्रथम्� पा�ठः�

अकृ�रा�न्त-पु��चि%ङ्गः�

Page 4: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

• पु��चि%ङ्गः�ब्दाः��

• स्त्री*चि%ङ्गः�ब्दाः��

• नपु��संकृचि%ङ्गः�ब्दाः��

Page 5: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

पु��चि%ङ्गः�ब्दाः��

Page 6: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

आसंन्दाः�

Page 7: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

तिवद्या�%या�

Page 8: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

दाः-पु�

Page 9: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

"षकृ�

सं�चि"कृ�

Page 10: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

��नकृ�

ब%*वदाः�

Page 11: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

व�द्धः�

स्या0त�

Page 12: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

अन्त1 अकृ�रा� अस्तिस्त। अत� अकृ�रा�न्त�� संन्तिन्त।

ब� % कृ

कृ� ष कृ

छा� त्री

ब�%कृब�%कृ�

म्0%�ब्दाः��ब्दाः� वण-तिवच्छे1दाः�

अछ्� + आ + त� + र्� +

कृ� षकृ

छा�त्रीछा�त्री�

कृ� षकृ�

ब्� + आ + ल्� + अ +

कृ� +कृ� + ऋ + ष्� + अ + कृ� +

Page 13: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

अध्या�पुकृ� या�वकृ� ��कृ�

Page 14: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ब्�ल्कृ� कृ� ष्कृ�

छ्�त्रः� गा�यकृ�

अकृ�रा�न्तपु��चि%ङ्गः�ब्दाः��

अ�

Page 15: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ब�%कृ� गच्छेतित।

कृ� गाच्छतित?

Page 16: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

छा�त्री� पुठतित।

कृ� पाठःतित?

Page 17: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ग�याकृ� ग*त� ग�यातित।

कृ� गा"त� गा�यतित?

Page 18: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

कृ� षकृ� कृ� तिषकृ�या: कृरा;तित।

कृ� कृ� तिष्कृ�य# कृर्$तित?

Page 19: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

गाच्छतित पाठःतित

गा�यतित कृर्$तित

तित

Page 20: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

कृ� षकृ� कृ� तिषकृ�या: कृरा;तित।

छा�त्री� पुठतित।

ग�याकृ� ग*त� ग�यातित।

ब�%कृ� गच्छेतित।

ब�%कृ�, छा�त्री�, ग�याकृ�, कृ� षकृ�

अ� तितगच्छेतित, पुठतित, ग�यातित, कृरा;तित

Page 21: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

अकृ�रा�न्तपु��ल्लि=%ङ्गः�

ति>व"नम्�

Page 22: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

आसंन्दाः�

आसंन्दः� + आसंन्दः� = “आसंन्दः'”

Page 23: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

तिवद्या�%या�

Page 24: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

"षकृ�

सं�चि"कृ�

Page 25: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

��नकृ�

ब%*वदाः?

Page 26: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

व�द्धौ'

स्या0त�

Page 27: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

व�क्षौ'

दः+पा'

Page 28: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

“ औ ”

ब्�ल्कृ' छ्�त्रः'

गा�यकृ' कृ� ष्कृ'

Page 29: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ब्�ल्कृ' गाच्छत�।

कृ' गाच्छत�?

Page 30: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

छ्�त्रः' पाठःत�।कृ' पाठःत�?

Page 31: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

गा�यकृ' गा"त� गा�यत�।

कृ' गा"त� गा�यत�?

Page 32: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

कृ' कृ� तिषकृ�या: कृ� रुत�?

कृ� षकृ� कृ� तिषकृ�या: कृ� रुत�।

Page 33: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

गाच्छत� पाठःत�

गा�यत� कृ- रुत�

तिAया�पुदाः�तिन (ति>व"नम्�)

त�

Page 34: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ब्�ल्कृ' गाच्छत�।

कृ� ष्कृ' कृ� तिष्कृ�य# कृ- रुत�।

छ्�त्रः' पाठःत�।

गा�यकृ' गा"त� गा�यत�।

औ त�ब्�ल्कृ', छ्�त्रः', गा�यकृ', कृ� ष्कृ' गाच्छत�, पाठःत�, गा�यत�, कृ- रुत�

Page 35: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

अकृ�रा�न्त-पु��चि%ङ्गः�

ब्हुवचनम्�

Page 36: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

आसंन्दाः��

आसंन्दाः� + आसंन्दाः� + आसंन्दाः� + ........ = “आसंन्दाः��”

Page 37: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

तिवद्या�%या��

Page 38: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

दाः-पु��

Page 39: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

"षकृ��

सं�चि"कृ��

Page 40: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

��नकृ��

ब%*वदाः��

Page 41: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

व�द्धौ��

स्या0त��

Page 42: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

व�क्षौ��

दः+पा��

Page 43: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

“ आ� ”

छा�त्री��

ब�%कृ��

ग�याकृ�� कृ� षकृ��

Page 44: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ब�%कृ�� गच्छेन्तिन्त।

कृ1 गाच्छन्तिन्त?

Page 45: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

छा�त्री�� पुठन्तिन्त।कृ1 पुठन्तिन्त?

Page 46: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

गा�यकृ�� गा"त� गा�यन्तिन्त।

कृ1 गा"त� गा�यन्तिन्त?

Page 47: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

कृ� षकृ�� कृ� तिषकृ�या: कृ� वन्तिन्त।

कृ1 कृ� तिषकृ�या: कृ� वन्तिन्त?

Page 48: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

ति2य�पादः�तिन (ब्हुवचनम्�)

कृ- वन्तिन्त गा�यन्तिन्त

पाठःन्तिन्त गाच्छन्तिन्त

अन्त3 “अन्तिन्त” इतित श्रू7यत3।

Page 49: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

• ब�%कृ�� गच्छेन्तिन्त।

• कृ� षकृ�� कृ� तिषकृ�या: कृ� वन्तिन्त।

• छा�त्री�� पुठन्तिन्त।

• गा�यकृ�� गा"त� गा�यन्तिन्त।

आ� अन्तिन्तब�%कृ��, छा�त्री��, गा�यकृ��, कृ� षकृ��

गच्छेन्तिन्त, पुठन्तिन्त, गा�यन्तिन्त, कृ� वन्तिन्त

Page 50: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

अकृ�र्�न्तपा-�लिल्ङ्गः�प्रथम्�तिवभलि;�

एकृव"नम्� ति>व"नम्� बहुव"नम्�

“अ�” “औ” “आ�”

Page 51: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

प्रथम्�तिवभलि;�

एकृव"नम्� ति>व"नम्� बहुव"नम्�

ब�%कृ� ब�%कृ� ब�%कृ��

छा�त्री� छा�त्री� छा�त्री��

"षकृ� "षकृ� "षकृ��

म्0%�ब्दाः�

ब्�ल्कृ

छ्�त्रः

चष्कृ

Page 52: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

सं�चि"कृ� सं�चि"कृ� सं�चि"कृ��

��नकृ� ��नकृ� ��नकृ��

ब%*वदाः� ब%*वदाः? ब%*वदाः��

एकृवचनम्� ति=वचनम्� ब्हुवचनम्� म्0%�ब्दाः�

सं�चि"कृ

��नकृ

ब%*वदाः

Page 53: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

एकृव"न1 - “ तित ”

ति>व"न1 - “ त� ”

बहुव"न1 - “ अन्तिन्त ”

इतित ध्वतिन� श्रू0यात1।

तिAया�पुदाःस्या

Page 54: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

एकृव"नम्� ति>व"नम्� बहुव"नम्�

ति2य�पादःम्�

[ तित - त� - अन्तिन्त ]

गाच्छतित गाच्छत� गाच्छन्तिन्त

कृर्$तित कृ- रुत� कृ- वन्तिन्तगा�यतित गा�यत� गा�यन्तिन्तपाठःतित पाठःत� पाठःन्तिन्त

Page 55: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

एकृव"नम्� ति>व"नम्� बहुव"नम्� गाच्छतित गाच्छत� गाच्छन्तिन्त पाठःतित पाठःत� पाठःन्तिन्त

ब�%कृ� ब�%कृ� ब�%कृ��

ब्�ल्कृ� गाच्छतित।ब्�ल्कृ' गाच्छत�।ब्�ल्कृ�� गाच्छन्तिन्त।

ब्�ल्कृ� पाठःतित।ब्�ल्कृ' पाठःत�। ब्�ल्कृ�� पाठःन्तिन्त।

Page 56: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

एकृव"नम्� ति>व"नम्� बहुव"नम्�

ति2य�पादः�तिन गाच्छतित गाच्छत� गाच्छन्तिन्त

पाठःतित पाठःत� पाठःन्तिन्तइत्य�दः+तिन

प्रश्नव�चकृ�� कृ� कृ� कृ1

पुठिठत�� अ���� -

ब्�ल्कृ� ब्�ल्कृ' ब्�ल्कृ��अकृ�रा�न्त-पु��ल्लि=%ङ्गः�ब्दाः�� इत्य�दःय�

Page 57: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

प्रथम्� पा�ठः� 11

23

4

अन-लि@क्षौणम्�A project of Samskrit Promotion Foundation

Page 58: 1.1   akaranta-pumlinga (ncert-ruchira-6th std.)

सं�स्कृ� तसं�वर्धनप्रतितष्ठा�नम्�

र्धन्याव�दाः�