10121 อารยธรรมมนุ�ษย

หนุ�วยที่�� 1 : แนวคิ�ดเกี่ยวกี่�บอารยธรรม♫ ความหมายของว�ฒนุธรรม + ม.ร.ว.คิ�กี่ฤทธ�� ปราโมช : กี่ระบวนกี่ารปลู�กี่ฝั�งคิวามร� !แลูะประสบกี่ารณ์$ของมน&ษย$ย&คิหน�งส�)อกี่ย&คิ จนเกี่�ดเป+นคิวามเจร�ญทางด!านว�ตถุ& แลูะคิวามเจร�ญทางจ�ตใจหร0อป�ญญา + สร&ป : ว�ฒนธรรม หมายถุ�ง อ&ปกี่รณ์$ ว�ถุชว�ต หร0อแบบอย)างของกี่ารด2ารงชว�ตทส�งคิมหน�งกี่2าหนดข�3นแลูะย�ดถุ0อร)วมกี่�น ซึ่�งจะเกี่�ดข�3นได!น�3นต!องผ่)านกี่ารเรยนร� ! ประสบกี่ารณ์$ แลูะกี่ารปลู�กี่ฝั�งทางส�งคิม♫ ประเภที่ของว�ฒนุธรรม 1.ว�ฒนธรรมทางว�ตถุ& ได!แกี่) ส�งทมน&ษย$ประด�ษฐ์$คิ�ดคิ!นข�3น โดยจะแบ)งเป+นท�3งมร�ปร)างแลูะไม)มร�ปร)าง + แบบมร�ปร)าง Ex. เคิร0องม0อ เคิร0องใช! โบสถุ$ ว�หาร โรงงาน ภาพเขยน + แบบไม)มร�ปร)าง Ex. ภาษาพ�ด ส�ญลู�กี่ษณ์$ต)างๆในกี่ารส0อคิวามหมาย แบบแผ่นกี่ารด2ารงชว�ต 2.ว�ฒนธรรมทางจ�ตใจ (ไม)ใช)ว�ตถุ&) : เป+นคิวามคิ�ดหร0อเป+นนามธรรม Ex. อ&ดมกี่ารณ์$ คิ)าน�ยม ประเพณ์ คิวามคิ�ด♫ ความหมายของอารยธรรม + Edward Mc. Cudberns : เป+นว�ฒนธรรมข�3นส�ง คิ0อ ว�ฒนธรรมทจะเรยกี่ว)าเป+นอารยธรรมได!กี่;ต)อเม0อว�ฒนธรรมน�3นได!มกี่ารพ�ฒนาให!เจร�ญถุ�งข�3นส�งส&ดแลู!ว ต!องมกี่ารบ�นท�กี่เร0องราวต)างๆ ว�ฒนธรรมด!านอ0นต!องได!ร�บกี่ารปร�บปร&ง + ม.ร.ว.คิ�กี่ฤทธ�� ปราโมช : คิวามเจร�ญทางว�ตถุ&แลูะทางจ�ตใจของมน&ษย$ สองอย)างน3รวมกี่�นอย�)ในร�ฐ์หร0อประเทศ มสถุาบ�นกี่ารปกี่คิรอง สถุาบ�นศาสนา แลูะสถุาบ�นอ0น มน&ษย$กี่)อนประว�ต�ศาสตร$ไม)มสถุาบ�นเหลู)าน3 จ�งไม)มอารยธรรม + สร&ป : อารยธรรม หมายถุ�ง คิวามเจร�ญทางด!านต)างๆทได!ร�บกี่ารพ�ฒนาข�3นเร0อยๆแลูะเป+นคิวามเจร�ญทส�งกี่ว)าว�ฒนธรรมพ03นฐ์าน♫ ความสำ�าค�ญของอารยธรรม + มน&ษย$ให!คิวามส2าคิ�ญกี่�บกี่ารสร!างสรรคิ$อารยธรรมข�3นมากี่;เพ0อต!องกี่ารสร!างส�งต)างๆข�3นมาเพ0อสนองคิวามต!องกี่ารแลูะปร�บปร&งชว�ตคิวามเป+นอย�)ของตนเองแลูะเพ0อคิวามเจร�ญของส�งคิมโดยรวม โดยอาศ�ยป�จจ�ย ด�งน3 1.อาหาร เคิร0องน&)มห)ม ทอย�)อาศ�ยแลูะยาร�กี่ษาโรคิ 2.ระบบกี่ารปกี่คิรอง : ต!องมกี่ฏหมาย แลูะผ่�!บร�หารประเทศ 3.กี่ารจ�ดระบบส�งคิม Ex. ชนช�3นส�ง(ผ่�!ด), ชนช�3นกี่ลูาง(พ)อคิ!า), ชนช�3นลู)าง (กี่รรมกี่ร ทาส คินฆ่)าส�ตว$ ส�ปเหร)อ)

4.กี่ารแสวงหาคิวามร� ! 5.คิวามร� !ส�กี่แลูะกี่ารแสดงคิวามคิ�ดเห;น 6.ศาสนาแลูะคิวามเช0อ : มน&ษย$ต!องกี่ารคิวามม�นคิงทางด!านจ�ตใจ♫ ป�จจ�ยช่�วยเสำร!มสำร"างอารยธรรม + สภาพแวดลู!อมทางภ�ม�ศาสตร$ : ในอดตส�งคิมเป+นแบบเกี่ษตรกี่รรม จ�งม�กี่เลู0อกี่ต�3งส�งคิมในสภาวะทเหมาะสม Ex.

อารยธรรมเมโสโปเตเมย อารยธรรมอย�ปต$ อารยธรรมส�นธ& อารยธรรมจน (Dr. Ellsworth Huntinton บอกี่ว)าท&กี่ชาต�บนโลูกี่จะไม)สามารถุสร!างอารยธรรมได!ถุ!าปราศจากี่ส�งแวดลู!อมทด) + คิวามเจร�ญทางเทคิโนโลูย : แต)ลูะสม�ยจะมกี่ารเปลูยนแปลูงเทคิโนโลูยอย)างต)อเน0อง เท)ากี่�บเปลูยนอารยธรรมแต)ลูะย&คิด!วยเช)นกี่�น Ex. พ�ฒนาเทคิโนโลูยด!านกี่ารกี่)อสร!าง อาว&ธ เคิร0องม0อเคิร0องใช! สาธารณ์ส&ข + กี่ารเจร�ญเต�บโตของส�งคิมแลูะกี่ารเปลูยนแปลูงทางว�ฒนธรรม Ex. มน&ษย$ร� !จ�กี่ใช!ไฟ ท2าให!สามารถุท2างานได!มากี่ข�3น + กี่ารขยายต�วทางเศรษฐ์กี่�จ : มกี่ารแบ)งแยกี่แรงงานช�ดเจนมากี่ข�3น มกี่ารแลูกี่เปลูยนอากี่าร มกี่ารจ�ดกี่ารบร�กี่าร แลูะเกี่�ด ตลูาด ซึ่�งเป+นศ�นย$กี่ลูางในกี่ารแลูกี่เปลูยนส�งของ“ ”

+ คิวามเช0อแลูะศาสนา : มน&ษย$คิ�ดหาว�ธหลู&ดพ!นจากี่คิวามกี่ลู�ว ท2าให!เกี่�ดประเพณ์ต)างๆข�3น♫ ข�#นุตอนุพั�ฒนุาการสำ'�สำ�งคมที่��ม�อารยธรรม + กี่ารเปลูยนแปลูงทางเกี่ษตรกี่รรม จากี่เกี่;บของป@าพ�ฒนามาเร�มร� !จ�กี่เพาะปลู�กี่ + กี่ารด2ารงชพ จากี่ส�งคิมเลู;กี่ๆกี่ลูายเป+นเผ่)าแลูะกี่ลูายเป+นช&มชนบ!านเม0อง + กี่ารจ�ดลู2าด�บฐ์านะทางส�งคิม กี่)อให!เกี่�ดคิวามส�มพ�นธ$ทางชนช�3น

♫ อารยธรรมสำม�ยก�อนุประว�ต!ศาสำตร (ย�งไม)มภาษาเขยน คิรอบคิลู&มต�3งแต)มน&ษย$เกี่�ด-เร�มมกี่ารจดบ�นท�กี่)

+ อารยธรรมตะว�นตกี่ ย�คห!นุเก�า : เคิร0องใช!แลูะอาว&ธท2าจากี่ห�นแบบหยาบๆ ร� !จ�กี่ใช!ไฟ แรกี่ๆอาศ�ยอย�)ตามถุ23าต)อมาร� !จ�กี่ใช!ห�นเอามาท2าผ่น�งบ!าน ศ�ลูปะทมช0อเสยงคิ0อ ศ�ลูปแบบแมกี่กี่าเลูเนยน คิ0อ ภาพตามผ่น�ง ย�คห!นุกลาง : อาว&ธท2าจากี่ห�นแต)ปราณ์ตมากี่ข�3นกี่ว)าเด�ม ร� !จ�กี่กี่ารเกี่ษตรแบบง)ายๆ เลู3ยงส�ตว$ ย�คห!นุใหม� : ท2าเกี่ษตรกี่รรม ปลู�กี่ข!าว ปลู�กี่ผ่�กี่ มเคิร0องป�3 นด�นเผ่า แลูะพบอน&สาวรย$สโตนเฮนจ$ ทอ�งกี่ฤษ ย�คโลหะ : ร� !จ�กี่น2าทองแดงมาใช!ประโยชน$โดยน2ามาใช!แทนห�น ต)อมามกี่ารน2า ทองแดงผ่สมดบ&กี่ กี่ลูายเป+นส2าร�ด โดยน2าส2าร�ดมาผ่ลู�ดสร!อยคิอ กี่ฤช เข;ม แลูะเคิร0องประด�บ *กี่รกี่เป+นชาต�แรกี่ทมกี่ารเหลู;กี่มาถุลู&งใช!งาน มกี่ารประด�ษฐ์$ต�วอ�กี่ษร + อารยธรรมตะว�นออกี่ ย�คห!นุเก�า : พบมน&ษย$ป�กี่กี่�ง บรรพบ&ร&ษของชาวจน มน&ษย$ชวา มน&ษย$โซึ่โลู (ทเหลู0อคิลู!ายตะว�นตกี่)

ย�คห!นุกลาง : พบธน�ทท2าด!วยหอน แลูะย�งแบ)งเป+นว�ฒนธรรมฮ�วบ�นห$แลูะว�ฒนธรรมบ�คิซึ่อน ย�คห!นุใหม� : ร� !จ�กี่กี่ารเพาะปลู�กี่ เลู3ยงส�ตว$ มน&ษย$เร�มป�กี่หลู�กี่อย�)กี่�บท ผ่ลู�ดเคิร0องป�3 นด�นเผ่าแบบง)าย ย�คโลหะ : ใช!ทองแดง ส2าร�ด แลูะเหลู;กี่ ตามลู2าด�บ♫ อารธรรมสำม�ยประว�ต!ศาสำตร (เร�มคิ�ดคิ!นต�วอ�กี่ษรใช!) แบ)งย)อยได!ด�งน3 + อารยธรรมสม�ยโบราณ์ : ม�กี่เกี่�ดตามลู&)มแม)น23า Ex. แม)น23าไนลู$ ไทกี่ร�สย�แฟต�ส ส�นธ& ฮวงโห + อารยธรรมสม�ยกี่ลูาง : โรม�นสม�ยโบราณ์ถุ�กี่เยอรม�นบ&กี่ ย&โรปเร�มใช!กี่ารปกี่คิรองแบบฟBวด�ลู ศาสนจ�กี่รมอ2านาจ + อารยธรรมสม�ยใหม) : ฟC3 นฟ�ศ�ลูปะว�ทยากี่าร ย&โรปมคิวามเจร�ญทางด!านศ�ลูปกี่รรม ปฏ�ร�ปศาสนา ปฎิ�ว�ต�ต)างๆ + อารยธรรมสม�ยป�จจ&บ�น : เร�มต�3งแต)ส�3นส&ดสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 ถุ�งป�จจ&บ�น เรยกี่ว)า ย&คิเทคิโนโลูยสารสนเทศ

หนุ�วยที่�� 2 : อารยธรรมตะว�นออกี่สม�ยโบราณ์♫ อารยธรรมล��มแม�นุ�#าสำ!นุธ� + ข&ดพบเม0องโบราณ์ทเม0องฮาร�ปปา แลูะเม0องทโมเฮนจาดาโร เป+นพยานส2าคิ�ญทแสดงให!เห;นถุ�งคิวามเจร�ญของชนเผ่)าทอาศ�ยอย�)บร�เวณ์ลู&)มแม)น23าส�นธ& คิ0อพวกี่ดราว�เดยน พวกี่พ03นเม0องของอ�นเดย + ลู�กี่ษณ์ะส�งกี่)อสร!างของอารยธรรมส�นธ& : เป+นอารยธรรมแบบเม0อง จ&ดเด)นของอารยธรรมส�นธ&อย�)ทกี่ารกี่)อสร!างแลูะวางผ่�งเม0องอย)างเป+นระบบ ส�งกี่)อสร!างทข&ดพบในเม0องสองเม0องข!างต!น มกี่ารแบ)งเขตภายในเม0องออกี่เป+นส�ดส)วน เป+นทต� 3งอาคิารส2าคิ�ญๆไว!อย)างเป+นหมวดหม�) + กี่ารด2าเน�นชว�ตของประชากี่ร : ท2าเกี่ษตรกี่รรม เลู3ยงส�ตว$ ร� !จ�กี่ท2าเคิร0องป�3 นด�นเผ่า + คิวามเช0อ : เช0อว)าชาวส�นธ&น�บถุ0อเทพเจ!าหลูายองคิ$ ส)วนใหญ)เป+นเทพผ่�!หญ�งหร0อเทพมารดา Ex. แม)พระธรณ์ + อารยธรรมลู&)มแม)น23าส�นธ&บางส)วนคิลู!ายกี่�บอารยธรรมเมโส Ex. พบเคิร0องป�3 นด�นเผ่าของชนเผ่)าส�นธ&ในแถุบเมโส + อารยธรรมส�นธ&เส0อมลูง อาจเพราะถุ�กี่ภ�ยธรรมชาต� ขณ์ะเดยวกี่�นเป+นช)วงทพวกี่อารย�นได!เข!ามาร&กี่รานอ�นเดยว แลูะข�บไลู)พวกี่ดราว�เดยนให!ถุอยร)นไปแถุบลู&)มแม)น23าคิงคิา อารย�นบางกี่ลู&)มกี่;ได!ปะปนกี่�บพวกี่ดราวเดยนจนเกี่�ดเป+นกี่ลู&)มคินใหม)เรยกี่ว)า ฮ�นด�♫ การต�#งถิ่!�นุฐานุและการพั�ฒนุาอารยธรรมของอารย�นุ + กี่ารต�3งถุ�นฐ์านของพวกี่อารย�น : แรกี่เร�มย�งไม)ร� !จ�กี่กี่ารต�3งถุ�นฐ์าน เร)ร)อน แต)ร� !จ�กี่เลู3ยงส�ตว$แลูะเพาะปลู�กี่ ส�งคิมแรกี่ๆประกี่อบด!วย น�กี่รบ สาม�ญชน พระ แลูะแบ)งแยกี่เป+นเผ่)า + กี่ารพ�ฒนาของพวกี่อารยธรรมอารย�น : ช)วงแรกี่เผ่)าอารย�นถุ�กี่เลู)าต)อๆกี่�นเป+นน�ทาน ตอนหลู�งเปลูยนเป+นกี่ารสวดสรรเสร�ญบรรพบ&ร&ษ คิ2าสวดของอารย�นย&คิแรกี่เรยกี่ว)า พระเวท (Veda) เป+นคิ�มภร$ของศาสนาพราหมณ์$ต)อมาเป+นศาสนาฮ�นด� ประกี่อบด!วยคิ�มภร$ย)อย 3 เลู)ม 1.ฤคิเวท ร!อยกี่รอง สวดบ�ชาพระเจ!า ม 1,028 บท 2.ยช&รเวท บ�ชาแลูะว�ธบ�ชาเทพเจ!า เป+นส)วนประกี่อบของฤคิเวท 3.สามเวท ร!อยกี่รองรวมต�3งแต)บทบ�ชาแลูะบทสวด รวมเรยกี่ว)า ไตรเวท พระเวทน3ถุ0อว)าเป+นวรรณ์คิด + ย&คิพระเวท หน)วยกี่ารปกี่คิรองทเลู;กี่ทส&ดคิ0อ คิรอบคิร�ว เทพทได!ร�บกี่ารน�บถุ0อมากี่ทส&ดคิ0อ พระอ�นทร$ + ระบบวรรณ์ะ ได!แกี่) พัราหมณ์ มาจากี่ส)วนห�วของพระเจ!า Ex.น�กี่บวช กษ�ตร!ย มาจากี่อกี่พระเจ!า Ex.ผ่�!ปกี่คิรองประเทศ แลูะน�กี่รบ แพัศย มาจากี่ส)วนขาของพระเจ!า Ex.สาม�ญชน ชาวนา นายช)าง ศ'ที่ร มาจากี่ส)วนเท!าพระเจ!า Ex.ทาส

+ ชาวอารย�นมกี่ารรวมต�วกี่�นเป+นเผ่)า มห�วหน!าเผ่)าเรยกี่ว)า ราชา (Raja)

+ ย&คิมหากี่าพย$ เป+นสม�ยกี่ารขายต�วของพวกี่อารย�น มหลู�กี่ฐ์านทส2าคิ�ญสองเลู)มคิ0อ มหากี่าพย$ภารตะ แลูะมหากี่าพย$รามยณ์ะ การเม0อง : ย&คิมหากี่าพย$มกี่ารเม0อง 2 ลู�กี่ษณ์ะคิ0อ ราชาธ�ปไตยแลูะสภาอ2ามาตย$ในระบบร�ฐ์สภา ด้"านุเศรษฐก!จ : มกี่ารใช!เหรยญทองแดง มกี่ารท2าเหม0องโลูหะ มกี่ารคิ!ากี่�บชาวต)างชาต� ด้"านุสำ�งคม : วรรณ์ะพราหมณ์$มอ2านาจมากี่ข�3น ด้"านุศาสำนุา : ศาสนาเชน ศาสนาพ&ทธ(อร�ยส�จ 4)

+ กี่ารร&กี่รานของชาวต)างชาต�ในอารยธรรมอ�นเดย ได!แกี่) เปอร$เซึ่ยแลูะกี่รกี่♫ การเก!ด้และการเสำ0�อมของจ�กรวรรด้!ในุสำม�ยราช่วงศโมร!ยะ + เม0อพระเจ!าอเลู;กี่ซึ่านเดอร$ส�3นพระชนม$ 2 ปE จ�นทรคิ&ปต$ ผ่�!เป+นห�วหน!าเผ่)าโมร�ยะ ได!รวบรวมแคิว!นเลู;กี่ๆในด�นแดนลู&)มแม)น23าคิงคิาไว!ท�3งหมดแลูะข�บไลู)ชาวต)างชาต�ออกี่ไปจากี่อ�นเดย จากี่น�3นขยายอ2านวจจนสามารถุผ่นวกี่ด�นแดนลู&)มแม)น23าส�นธ&เอาไว!ได! กี่)อนจะสถุาปนาราชวงศ$โมร�ยะข�3นปกี่คิรองอ�นเดย สม�ยต)อมาคิ0อ พระเจ!าพ�นท&สาร แลูะ พระเจ!าอโศกี่มหาราช + พระเจ!าอโศกี่มหาราช ทรงเน!นกี่ารเผ่ยแพร)ศลูธรรม แลูะพ�ฒนาทางด!านศ�ลูปกี่รรมแลูะประต�มากี่รรม + ราชวงศ$ส�งกี่ะ : ปกี่คิรองต)อจากี่ราชวงศ$โมร�ยะ เป+นราชวงศ$ของชาวต)างชาต�ราชวงศ$แรกี่ทปกี่คิรองอ�นเดย เป+นผ่สมระหว)างกี่รกี่แลูะอ�นเดย ราชวงศ$ส�งกี่ะเจร�ญท�3งทางด!านบรรณ์คิดแลูะด!านศ�ลูปกี่รรม + ราชวงศ$กี่&ษาณ์ะ กี่ษ�ตร�ย$ทมช0อคิ0อ พระเจ!ากี่น�ษกี่ะ ทรงได!ร�บกี่ารยกี่ย)องด!านกี่ารอ&ปถุ�มปFพ&ทธศาสนา โดยทรงสน�บสน&นน�ยายมหายาน♫ การพั�ฒนุาอารยธรรมในุสำม�ยค�ปตะ + ราชวงศ$คิ&ปตะ ถุ0อว)าเป+นย&คิทองของอารยธรรมอ�นเดย เพราะมคิวามเจร�ญส�งส&ดในท&กี่ด!าน ไม)ว)าจะเป+น ปร�ชญา วรรณ์คิด ศ�ลูปะ ลู�ทธ�ฮ�นด� รวมถุ�งว�ทยากี่ารต)างๆ หลู�งสม�ยพระเจ!าจ�นทรคิ&ปต$ทสอง อาณ์าจ�กี่รคิ&ปตะเร�มเส0อมแลูะส�3นส&ดลูง โดยอย�)ใต!อ2านาจของพวกี่เร)ร)อนทร&กี่รานคิ0อ พวกี่ฮ�น + ราชวงศ$หรรษา มกี่ษ�ตร�ย$ช0อ พระเจ!าหรรษาว�ฒนา ทรงรวบรวมแคิว!นให!เหม0อนสม�ยคิ&ปตะแลูะข�บไลู)ฮ� นออกี่ไป ทรงอ&ปถุ�มปFพ&ทธศาสนา หลู�งจากี่พระเจ!าหรรษาส�3นพระชนม$อาณ์าจ�กี่รกี่;แตกี่แลูะถุ�กี่ม&สลู�มร&กี่ราน ได!แกี่)พวกี่เตอร$กี่แลูะมองโกี่ลู ภายใต!กี่ารน2าของจ�กี่รพรรด�ด�บาบ�ร$ หลู�งจากี่น�3นจ�งต�3งราชวงศ$โมกี่&ลูข�3นแลูะเผ่นแผ่)ศาสนาอ�สลูาม + ราชวงศ$โมกี่&ลู เป+นราชวงศ$ส&ดท!ายของอ�นเดยกี่)อนตกี่เป+นอาณ์าน�คิมของอ�งกี่ฤษ จ�กี่รพรรด�บาบ�ร$เป+นผ่�!กี่)อต�3ง ต)อมากี่ลูายเป+นจ�กี่วรรด�ทใหญ)ทส&ดของอ�นเดย มนคิรเดลูฮ (เดลูลู) เป+นเม0องหลูวง หลู�งจากี่น�3นเร�มเส0อมลูงจากี่คิวามกี่ดขทางด!านเช03อชาต�แลูะศาสนา เกี่�ดสงคิรามระหว)างร�ฐ์บ)อย กี่ารปกี่คิรองอ)อนแอ เศรษฐ์กี่�จกี่;เส0อม อ�งกี่ฤษจ�งอาศ�ยคิวามอ)อนแอด�งกี่ลู)าวเข!าย�ดอ�นเดย♫ อารยธรรมจ�นุสำม�ยเร!�มราช่วงศ + จนเช0อว)ากี่ารปกี่คิรองของกี่ษ�ตร�ย$แต)ลูะราชวงศ$เป+นอาณ์�ต�จากี่สวรรคิ$ (Mandate of Heaven) กี่ษ�ตร�ย$เป+นโอรสแห)งสวรรคิ$ทส)งลูงมาปกี่คิรองมน&ษย$ + ราชวงศ$เฉีย ราชวงศ$แรกี่ ส�นน�ษฐ์านว)าอย�)บร�เวณ์ลู&)มแม)น23าเหลู0องหร0อแม)น23าฮวงโห เป+นนคิรร�ฐ์เลู;กี่ๆ เกี่ษตรกี่รรม แลูะได!เร�มท2าปฏ�ท�นข�3นใช! + ราชวงศ$เซึ่ยง (ทเดยวกี่�บเฉีย) เร�มร� !จ�กี่ประด�ษฐ์$ต�วอ�กี่ษรข�3นใช! เป+นอ�กี่ษรภาพ มกี่ารต�3งช&มชนข�3นมาในลู�กี่ษณ์ะนคิรร�ฐ์ มจ�กี่รพรรด�ปกี่คิรองคิลู!ายระบบศ�กี่ด�นา จ�กี่รพรรด�ด2านงต2าแหน)งประม&ขในด!านกี่ารปกี่คิรอง กี่ารทหาร แลูะกี่ารศาสนา คินในสม�ยน3ยกี่ย)องบ�ชาบรรพบ&ร&ษแลูะเช0อในเทพเจ!าทสถุ�ตอย�)ตามธรรมชาต� ตอนปลูายราชวงศ$เร�มอ)อนอ2านาจลูงเน0องจากี่คิวามแตกี่แยกี่ภายใน + ราชวงศ$โจว ถุ0อว)าเป+นย&คิทองของปร�ชญา เป+นราชวงศ$ทมอาย&ยาวนานทส&ด หลู�กี่ฐ์านทใช!ในกี่ารศ�กี่ษาคิ0อ ช&นช�วจ�ง เป+นบ�นท�กี่ประว�ต�ศาสตร$ฤด�วส�นต$ ด!านกี่ารปกี่คิรอง K. ด2ารงต2าแหน)งทเรยกี่ต�วเองว)า โอรสของสวรรคิ$ เป+นเจ!าของแผ่)นด�นท�3งประเทศ มน�กี่ปราชญ$คินส2าคิ�ญหลูายท)าน Ex.ขงจ0Hอ วางรากี่ฐ์านกี่ารศ�กี่ษาของจน ปร�ชญาขงจ0Hอมลู�กี่ษณ์ะอน&ร�กี่ษ$น�ยม ส�งสอนให!ประพฤต�แลูะปกี่คิรองโดยชอบธรรม เลู)าจ0Hอ ให!ข!อคิ�ดทางด!านส�งคิมแลูะกี่ารเม0อง เตIา แปลูว)า ว�ถุหร0อทาง ลู�ทธ�เตIาเป+นปฏ�ป�กี่ษ$ต)อระบอบส�งคิมน�ยม สอนให!คินสนใจธรรมชาต�ให!มากี่ทส&ด ส)วน เม)งจ0Hอ เห;นว)าร�ฐ์บาลูคิวรท2าต�วเป+นเยยงอย)างแกี่)ประชาชน♫ สำม�ยการก�อต�วเป2นุจ�กรรวรรด้!และย�คที่องของอารยธรรมจ�นุ + ราชวงศ$จ�Jนแลูะฉี�น K.จ�Jนซึ่ฮ)องเต! ได!ปราบปรามแคิว!นต)างๆให!อย�)ในอ2านาจ แลูะวางรากี่ฐ์านคิวามเป+นอ�นหน�งอ�นเดยวกี่�นให!จน ส�งส2าคิ�ญทท2าให!สร!างอ2านาจได!อย)างรวดเร;วคิ0อ กี่ารน2าหลู�กี่ปร�ชญาทเรยกี่ว)า ระบบฟาเจยหร0อระบบน�ต�น�ยม มาใช!ในกี่ารปกี่คิรอง ระบบน3ย�ดหลู�กี่กี่ฏหมายเป+นเคิร0องกี่2าหนดแลูะคิวบคิ&มคิวามประพฤต�ของคินในส�งคิม คิ0อ กี่าร

ให!รางว�ลูแลูะกี่ารลูงโทษอย)างร&นแรง หลู�งจากี่ท K.จ�Jนส�3นพระชนม$ บ!านเม0องเร�มอ)อนแอ จ�งมห�วหน!าชาวนาช0อ หลู�วป�ง สถุาปนาตนเป+น K.เกี่าส� คินใหม)คิ0อ ราชวงศ$ฮ�น + ราชวงศ$ฮ�น ฮ�นปกี่คิรองจนนานถุ�ง 400 ปE ม K. องคิ$ส2าคิ�ญคิ0อ พระเจ!าฮ�น หว�ต ย&คิน3มคิวามเจร�ญส�งส&ดในประว�ต�ศาสตร$จนโดยได!ขยายอาณ์าเขตออกี่ไปกี่ว!างขวาง ปราบปรามชนเผ่)าต)างๆ สม�ยน3มน�กี่ปร�ชญาทส2าคิ�ญคิ0อ ส�มาเชยน มกี่ารขยายกี่ารคิ!าแลูะส�นคิ!าไปย�งย&โรป เรยกี่เส!นทางกี่ารต�ดต)อน3ว)า เส!นทางสายไหม เม0อส�3นราชวงศ$ฮ�นสถุานกี่ารณ์$บ!านเม0องกี่;ย�งไม)สงบส&ขเกี่�ดกี่ารรบช�งอ2านาจตลูอดเวลูา แผ่)นด�นจนในย&คิน3จ�งแบ)งออกี่เป+น 3 ภาคิ หร0อทเราเรยกี่ว)า สามกี่Kกี่ + ราชวงศ$ส&ย จนมกี่ารรวมต�วกี่�นอกี่คิร�3งหลู�งจากี่ตกี่อย�)ในกี่ารจลูาจลูมานาน K.ส&ยหว�นตต� 3งราชวงศ$แลูะปร�บปร&งบ!านเม0องหลูายด!าน มกี่ารสร!างถุนน ข&ดคิลูอง สร!างกี่2าแพงเม0อง แลูะงานด!านสาธารณ์ส&ข + ราชวงศ$ถุ�ง สม�ยน3เจร�ญมากี่ในด!านศ�ลูปกี่รรมแลูะวรรณ์กี่รรมจนได!ช0อว)าเป+น ย&คิทองของอารยธรรมจน K.ถุ�งไทซึ่&ง ขยายอาณ์าเขตออกี่ไปกี่ว!างขวาง มกี่ารร�บว�ฒนธรรมต)างชาต�เข!ามาในจน กี่วทเด)นทส&ดในย&คิน3คิ0อ หลูไปL แลูะต�ฟ� ราชวงศ$ถุ�งเร�มเส0อมอ2านาจเน0องจากี่คิวามข�ดแย!งภายในแคิว!น จนในทส&ดได!แคิกี่ออกี่เป+น 5 ราชวงศ$แลูะไม)สามารถุรวมด�นแดนเหม0อนเด�มได! แต)ในทส&ด คิ.ศ.960 แม)ท�พเจากี่วงหย�น ได!รวบรวมจนให!เป+นปMกี่แผ่)นอกี่คิร�3ง♫ สำม�ยต!ด้ต�อก�บโลกภายนุอก + ราชวงศ$ซึ่!อง กี่)อต�3งโดยเจากี่วงย�น ต)อมาได!ต�3งช0อตนว)า จ�กี่รพรรด�ไถุ!จ0อ ราชวงศ$ซึ่!องปกี่คิรองจนนานถุ�ง 300 ปE กี่ารปกี่คิรองสม�ยน3น2านโยบายจากี่ราชวงศ$ถุ�งมาใช! บ&คิคิลูทจะเข!าร�บราชกี่ารต!องมคิวามสามารถุ แลูะผ่)านกี่ารสอบจ�Jนซึ่ ทจ�ดว)าเป+นกี่ารสอบทยากี่ทส&ด น�กี่ปราชญ$ทมช0อทส&ดคิ0อ ช�ส ให!คิวามส2าคิ�ญกี่�บเตIาแลูะพ&ทธศาสนา ราชวงศ$น3ได!ช0อว)าเป+นราชวงศ$ทให!คิวามส2าคิ�ญกี่�บกี่ารศ�กี่ษาอย)างมากี่จนลูะเลูยทางด!านกี่ารทหารท2าให!ถุ�กี่มองโกี่ลูเข!าร&กี่รานแลูะส�ญเสยอ2านาจให!มองโกี่ลูในทส&ด + ราชวงศ$หงวนหร0อมองโกี่ลู กี่&บไลูข)าน ได!ย�ดอ2านาจจากี่ราชวงศ$ซึ่!องแลูะปกี่คิรองแผ่)นด�นจน น�บเป+นคิร�3งแรกี่ทจนตกี่อย�)ภายใต!กี่ารปกี่คิรองของชนต)างชาต� กี่&บไลูข)านได!พ�ฒนาบ!านเม0องให!มคิวามเจร�ญเป+นอย)างมากี่ ทรงยอมร�บลู�ทธ�ขงจ0Hอแลูะพยายามท2าตนให!เข!ากี่�บชาวจน สม�ยน3มชาวต)างขาต�เข!ามาในแผ่)นด�นจนเป+นอย)างมากี่ เช)น พ)อคิ!า ม�ชช�นนาร ทมช0อเสยงส&ดคิ0อ มาร$โคิโปโลู ทได!บ�นท�กี่เร0องราวของจนเอาไว! ในทส&ดพวกี่จนได!รวมต�วกี่�นกี่)อจลูาจลูข�บไลู)พวกี่มองโกี่ลู + ราชวงศ$หม�งหร0อเหม;ง กี่ลู�บมามอ2านาจหลู�งจากี่ไลู)มองโกี่ลูออกี่ไป แลูะย!ายเม0องหลูวงไปทกี่ร&งป�กี่กี่�ง ช)วงน3มกี่ารน2าเอาศ�ลูปว�ฒนธรรมแบบเกี่)าในสม�ยราชวงศ$ถุ�งมาใช! ศ�ลูปะทมช0อมากี่ในย&คิน3คิ0อ เคิร0องเคิลู0อบ + ราชวงศ$ช�งหร0อแมนจ� ราชวงศ$ส&ดท!ายของจนกี่)อนสถุาปนาเป+นสาธารณ์ร�ฐ์ เป+นชนต)างชาต�ทเข!ามาปกี่คิรองจน โดยปกี่คิรองจนตามระบบเกี่)า คิ0อ ใช!หลู�กี่ทฤษฎิกี่ารปกี่คิรองตามลู�ทธ�ขงจ0Hอ แลูะพยายามร�กี่ษาอารยธรรมด�3งเด�มของจนเอาไว!แทบท&กี่อย)าง สม�ยน3จ�กี่พรรด�เฉียนหลู&นโปรดให!มกี่ารกี่)อสร!างพระราชว�งฤด�ร!อน เป+นศ�ลูปะอ�ตาเลูยนผ่สมฝัร�งเศส ในคิร�สต$ศตวรรษท 17 ดร.ซึ่&นย�ดเซึ่;นห�วหน!าพรรคิกี่Kกี่ม�นต�Jงได!เข!าย�ดอ2านาจจากี่แมนจ�แลูะสถุาปนากี่ารปกี่คิรองจนเป+นแบบสาธารณ์ร�ฐ์♫ พั0#นุฐานุอารยธรรมของเอเช่�ยตะว�นุออกเฉี�ยงใต" + คิวามเจร�ญทางด!านว�ตถุ& ว�ฒนธรรมฮ�วบ�นห$ : เป+นย&คิห�น พบทเวยดนาม พบคิวามเจร�ญทางว�ตถุ&หลูายชน�ด Ex.เคิร0องม0อเคิร0องใช! อาว&ธ ว�ฒนธรรมบ�คิซึ่อน : เป+นว�ฒนธรรมย&คิห�นทพ�ฒนามาจากี่ว�ฒนธรรมฮ�วบ�นห$ พบขวานส�3น เคิร0องม0อทท2าด!วยกี่ระด�กี่ แลูะเปลู0อกี่หอย ว�ฒนธรรมดองซึ่อง : เป+นพ�ฒนากี่ารของว�ฒนธรรมในย&คิโลูหะ ว�ฒนธรรมห�นใหญ) : น2าห�นมากี่)อนสร!าง หลู&มศพกี่)อด!วยแท)งห�นแลูะแผ่)นห�น ว�ฒนธรรมบ!านเชยง : เป+นย&คิโลูหะ + คิวามเจร�ญด!านส�งคิมแลูะศาสนา : ม�กี่ให!คิวามส2าคิ�ญกี่�บสตร มกี่ารน�บถุ0อว�ญญาณ์แลูะภ�ต�ผ่ปEศาจ ท2าให!ต!องเซึ่)นสรวงบ�ชาพลู�งลู�กี่ลู�บ แลูะย�งมคิวามเช0อในเร0องกี่ารบ�ชาบรรพบ&ร&ษแลูะเช0อในเร0องคิวามตาย♫ การร�บอารยธรรมอ!นุเด้�ย และจ�นุ + อ�ทธ�พลูอารยธรรมอ�นเดย ด!านศาสนา : ศาสนาทมอ�ทธ�พลูต)อเอเชยตะว�นออกี่เฉียงใต! คิ0อศาสนาพราหมณ์$ (ฮ�นด�) Ex.ปราสาทห�นพนมร& !ง ปราสาทห�นพ�มาย ศ�วลู�งคิ$ แลูะพ&ทธศาสนา Ex.คิ2าสอน ประเพณ์ต)างๆ ด!านกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรอง : มแนวคิ�ด สมมต�เทพ กี่ษ�ตร�ย$เป+นเทพจ&ต�มาเกี่�ด“ ”

ด!านส�งคิม : มกี่ารแบ)งชนช�3นเหม0อนวรรณ์ะแต)ไม)เคิร)งเท)า คิ0อกี่ษ�ตร�ย$ ข&นนาง ไพร) ทาส

ด!านอ�กี่ษร : มภาษาส�นสกี่ฤตแทรกี่อย�)ด!วย แลูะด!านวรรณ์คิด Ex.รามายณ์ะ มหาภารตะ ด!านศ�ลูปกี่รรม : สถุาป�ตยกี่รรม Ex.โบสถุ$ ว�หาร จ�ตรกี่รรม Ex.ภาพตามผ่น�งโบสถุ$ ประต�มากี่รรม Ex.เทวร�ป + อ�ทธ�พลูจากี่จน (แพร)ได!สองทางคิ0อ จากี่กี่ารคิ!าขายกี่�บกี่ารอพยพ)

ด!านกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรอง : แนวคิ�ดเร0องศ�กี่ด�นาสวาม�ภ�กี่ด�� ระบบเจ!าข&นม�ลูนาย ด!านส�งคิม : กี่ารกี่2าหนดปEด!วยส�ตว$ ชวด หน� ฉีลู� ว�ว เคิร0องแต)งกี่าย ประเพณ์ ตร&ษจน กี่�นเจ ด!านกี่ารคิ!า : คิวามร� !เร0องกี่ารคิ!าแลูะกี่ารต)อเร0อ♫ อาณ์าจ�กรโบราณ์ในุภ'ม!ภาคเอเช่�ยตะว�นุออกเฉี�ยงใต" + อาณ์าจ�กี่รโบราณ์บนพ03นแผ่)นด�นใหญ) อาณ์าจ�กี่รฟ�นาน : น�บถุ0อศาสนาพ&ทธ มประเพณ์พ�ธบ�ชาพระมเหศวร กี่ารปกี่คิรองย�ดแบบฮ�นด� อาณ์าจ�กี่รเจนลูะ (กี่�มพ�ชา) : ย�ดอาณ์าจ�กี่รฟ�นานแลูะข�3นคิรองราชย$ อาณ์าจ�กี่รจามปา : น�บถุ0อพ&ทธแลูะพราหมณ์$ ร�บอารยธรรมจนแลูะอ�นเดย อาณ์าจ�กี่รทวารวด : น�บถุ0อพ&ทธแลูะร�บอ�ทธ�พลูอนเดยคิ&ปตะ อาณ์าจ�กี่รศรเกี่ษตร : ด�นแดนแห)งคิวามโชคิด อาณ์าจ�กี่รส&ธรรมวด : น�บถุ0อพ&ทธแบบห�นยาน + อาณ์าจ�กี่รโบราณ์บนคิาบสม&ทรมลูาย� อาณ์าจ�กี่รตามพรลู�งคิ$ : อาณ์าจ�กี่ต!นเหมยหลู�ว เหมาะสมด!านคิ!าขายเพราะเป+นเส!นทางกี่ารเด�นเร0อกี่�บจน อาณ์าจ�กี่ศรว�ช�ย : ได!ร�บอ�ทธ�พลูจากี่อ�นเดยท&กี่ด!าน น�บถุ0อฮ�นด� พ&ทธมหายาน อาณ์าจ�กี่รม�ชปาห�ต : มอ2านาจส�งส&ดสม�ย คิชมาดา สามารถุร& )งเร0องแทนศรว�ช�ยทเร�มเส0อมอ2านาจ

หนุ�วยที่�� 3 : อารยธรรมตะว�นตกี่สม�ยโบราณ์♫ อารยธรรมเมโสำโปเตเม�ย + แบ)งเป+น ส&เมเรยน, เซึ่ม�ต�คิ, อ�นโดย�เรเปEยน♫ อารยธรรมสำ�เมเร�ยนุ : เป+นชาต�แรกี่ทสร!างคิวามเจร�ญทางเมโสโปเตเมย มกี่ารปกี่คิรองแบบ นคิรร�ฐ์“ ”

+ คิวามเจร�ญของชาวส&เมเรยน : ระยะแรกี่มพระเป+นผ่�!ด�แลู พระมอ2านาจส�งส&ด คิ)อมาเม0อเกี่�ดกี่ารแข)งข�นรบระหว)างนคิรร�ฐ์อ2านาจกี่ารปกี่คิรองจ�งเปลูยนเป+นอย�)ทน�กี่รบหร0อกี่ษ�ตร�ย$ ซึ่�งเป+นผ่�!เข!มแข;งสามารถุส�!รบปNองกี่�นนคิรร�ฐ์แลูะด�แลูคิวบคิ&มด�แลูกี่�จกี่ารต)างๆแทนพระ กี่ารปกี่คิรองแบบนคิรร�ฐ์ของชาวส&เมเรยนในด�นแดนเมโสโปเตเมยจ�ดว)าเป+นนคิรร�ฐ์แห)งแรกี่ของโลูกี่ + ชาวส&เมเรยนเป+นชาต�แรกี่ในด�นแดนเมโสโปเตเมยทร� !จ�กี่กี่ารเขยนหน�งส0อ เรยกี่ว)าอ�กี่ษรคิ�น�ฟอร$ม หร0ออ�กี่ษรร�ปลู�ม (กี่ดลูงบนแผ่)นด�นเหนยว)

+ เป+นพวกี่แรกี่ทคิ�ดคิ!นว�ธกี่ารคิ�ดเลูขท�3งกี่ารลูบ บวกี่ แลูะคิ�ณ์ แลูะน�ยมใช!หลู�กี่ 60 Ex.60 นาท มกี่ารสร!างระบบตวงว�ดแลูะปฏ�ท�นแบบจ�นทรคิต� + ทางสถุาป�ตยกี่รรม ชาวส&เมเรยนได!ช0อว)าเป+นผ่�!ร �เร�มกี่ารใช!อ�ฐ์ในกี่ารกี่)อสร!าง Ex.ซึ่�กี่กี่�แรคิ หร0อหอคิอยระฟNา♫ จ�กรวรรด้!ช่นุเผ่�าเซม!ต!คและอ!นุโด้ย'เรเป7ยนุ + ชนเผ่)าเซึ่ม�ต�คิ ได!แกี่) ชาวอ�คิคิาเดยน ชาวอมอไรต$ ชาวอ�สส�เรยนแลูะชาวคิาลูเดยน + ชนเผ่)าอ�นโดย�เรเปEยน ได!แกี่) ชาวฮ�ตไตท$ แลูะชาวเปอร$เซึ่ย ลู2าด�บของพวกี่ทเข!ามาร&กี่รานในส&เมเรยนมด�งน3 ... 1.ชาวอ�คิคิาเดยน น2าโดยพระเจ!าซึ่าร$กี่อนท 1 ได!ยกี่ท�พเข!าย�ดคิรองนคิรร�ฐ์ชาวส&เมเรยน แลูะขยายด�นแดนจนสถุาปนาจ�กี่รวรรด�อ�คิคิาเดยนข�3น น�บเป+นจ�กี่รวรรด�แห)งแรกี่ทปรากี่ฏในประว�ต�ศาสตร$ 2.ชาวอมอไรต$ มผ่�!น2าช0อว)า ฮ�มม�ราบ ได!สถุาปนาจ�กี่รวรรด�บาบ�โลูเนย มกี่ฏหมายทเป+นลูายลู�กี่ษณ์$อ�กี่ษรคิ0อ ประมวลูกี่ฏหมายฮ�มม�ราบ ใช!หลู�กี่ ตาต)อตา ฟ�นต)อฟ�น“ ”

3.ชาวฮ�ตไตท$ เกี่)งในด!านกี่ารท2าสงคิราม พวกี่ฮ�ตไตท$ใช!รถุรบเทยมม!าเข!าท2าลูายกี่องทหารเด�นเท!าของศ�ตร� แลูะย�งเป+นพวกี่แรกี่ในสม�ยโบราณ์ทร� !จ�กี่ใช!เหลู;กี่ 4.ชาวอ�สส�เรยน เป+นพวกี่ทมช0อเสยงในด!านกี่ารรบแลูะคิวามด&ร!าย สามารถุขยายจ�กี่รวรรด�ออกี่ไปได!อย)างกี่ว!างขวาง รวบรวมอ�กี่ษรคิ�น�ฟอร$มไว!ทหอสม�ดน�เนอเวท$ ได!ท�3งอน&สรณ์$คิวามโหดคิ0อ แอสซึ่�ร$บาน�ปาลู

5.ชาวคิาลูเดยน ได!สถุาปนานคิรบาบ�โลูนข�3นเป+นเม0องหลูวงอกี่คิร�3ง (ได!ช0อว)า บาบ�โลูเนยนใหม)) ส�งทชาวคิาลูเดยนได!ท2าคิ0อ ว�ชาดาราศาสตร$ สามารถุคิ2านวณ์คิวามเคิลู0อนไหวของดาวต)างๆ สามารถุท2านายว�นทจะเกี่�ดส&รย&ปราคิาแลูะจ�นทร&ปราคิาได!อย)างแม)นย2า แลูะได!สร!างสวนลูอยแห)งนคิรบาบ�โลูนข�3น 6.ชาวเปอร$เซึ่ย ช2านาญกี่ารรบแลูะกี่ารเลู3ยงส�ตว$ น�บถุ0อศาสนาโซึ่โรแอสเตอร$ แบ)งเป+นพระเจ!าแห)งคิวามดแลูะพระเจ!าแห)งคิวามช�ว♫ การรวมอาณ์าจ�กรและการปกครองสำม�ยต�างๆของอ�ย!ปต + สม�ยอาณ์าจ�กี่รเกี่)า : เป+นแบบเทวาธ�ปไตย นโยบายของย&คิน3คิ0อ ร�กี่ษาส�นต�ภาพไม)ร&กี่รานใคิร น�ยมสร!างสถุานทเกี่;บพระศพให!ฟาโรห$ สม!ยน3จ�งมช0อเรยกี่ว)า ย&คิพระม�ด“ ”

+ สม�ยอาณ์าจ�กี่รกี่ลูาง : มกี่ารข&ดตลูองเช0อมระหว)างแม)น23าไนลู$แลูะทะเลูแดง ท2าให!เด�นเร0อได! แลูะสม�ยน3เองถุ�กี่พวกี่ฮ�คิโซึ่สทผ่)านมาทางช)องแคิบส&เอซึ่เข!าร&กี่รานเป+นคิร�3งแรกี่ แลูะสามารถุคิรองอย�ปต$ได!นานถุ�ง 120 ปE + สม�ยอาณ์าจ�กี่รใหม)หร0อสม�ยจ�กี่รวรรด� : เร�มจากี่พวกี่ข&นนางต)อต!านกี่ารปกี่คิรองของฮ�คิโซึ่สแลูะข�บไลู)ออกี่ไปจากี่อย�ปต$ ต)อมาฟาโรห$พยายามด�งอ2านาจคิ0นจากี่ข&นนาง มกี่ารสร!างกี่องท�พบกี่แลูะเร0อ ร�บร�ปแบบกี่ารใช!ม!าแลูะรถุศ�กี่จากี่ฮ�คิโซึ่ส แลูะย�งเร�มกี่ารใช!เหลู;กี่ ♫ โครงสำร"างการปกครองและสำ�งคมของอารยธรรมอ�ย!ปต + โคิรงสร!างกี่ารปกี่คิรองของอย�ปต$โบราณ์ : ฟาโรห$เป+นเทวกี่ษ�ตร�ย$มอ2านาจคิวบคิ&มกี่ารปกี่คิรองอย)างเด;ดขาด ฟาโรห$มเจ!าหน!าททช)วยปกี่คิรองสองประเภท ประเภทแรกี่คิ0อ เจ!าหน!าทปฏ�บ�ต�งานอย�)ในเม0องหลูวง โดยมต2าแหน)ง ว�เซึ่ยส$เป+นผ่�!ปฏ�บ�ต�ภารกี่�จต)างๆแทนฟาโรห$ ประเภททสองคิ0อ เป+นเจ!าหน!าทระด�บท!องถุ�น ปฏ�บ�ต�อย�)ตามท!องถุ�นต)างๆ ฟาโรห$จะเป+นผ่�!ส)งออกี่ไปด�แลูปกี่คิรอง ซึ่�งจะบร�หารงานจามพระบรมราชโองกี่ารของฟาโรห$ หน!าทส2าคิ�ญของท�3งสองคิ2าแหน)งน3คิ0อ เกี่;บภาษ ร�ฐ์บาลูของฟาโรห$ย�งมหน!าทด�แลูเกี่ยวกี่�บกี่ารชลูประทาน แลูะงานทส2าคิ�ญของต�วฟาโรห$เองอกี่อย)างคิ0อ คิวบคิ&มด�แลูกี่ารคิ!ากี่�บต)างแดน + โคิรงสร!างทางส�งคิมของอย�ปต$โบราณ์ : แบ)งเป+น 4 ชนช�3น คิ0อ ยอดพระม�ด ได!แกี่) ฟาโรห$ รองจากี่ยอดพระม�ด ได!แกี่) ข&นนาง พระ รองจากี่ชนช�3นส�ง ได!แกี่) ชนช�3นกี่ลูาง ช)าง พ)อคิ!า เจ!าหน!าทเกี่;บภาษ ชนช�3นต2าส&ด ได!แกี่) ชาวนา + ชาวอย�ปต$ได!เขยน คิ�มภร$มรณ์ะข�3น เน0องจากี่เช0อในชว�ตหลู�งคิวามตาย โดยใช!อ�กี่ษรเฮยโรกี่ลู�ฟฟBคิหร0ออ�กี่ษรภาพเป+นต�วจาร�กี่ + ว�ดทมช0อเสยงของอย�ปต$ ได!แกี่) คิาร$น�คิ แลูะลู&กี่เซึ่อร$♫ มรด้กที่างด้"านุอารยธรรมของอ�ย!ปต + ด!านสถุาป�ตยกี่รรม : พระม�ด + ด!านจ�ตรกี่รรมแลูะประต�มากี่รรม : ภาพวาดบนผ่น�งของพระม�ด แลูะมกี่ารแกี่ะสลู�กี่ห�น Ex.พระนางเนเฟอร$ต�ต� + ด!านดาราศาสตร$ : ท2าปฏ�ท�นตามส&ร�ยคิต�หาท�ศทางของดาวต)างๆ + ด!านคิณ์�ตศาสตร$ : ร� !จ�กี่กี่ารบวกี่ ลูบ แลูะหาร ทศน�ยม คิ!นพบว)า ¶ = 3.14 ร� !จ�กี่คิ2านวณ์ฟาปร�มาตรของพระม�ด + ด!านอ�กี่ษรศาสตร$ : ใช!อ�กี่ษรภาพเฮยโรกี่ลู�ฟฟBคิ แลูะย�งประด�ษฐ์$กี่ระดาษจากี่ต!นปาปBร&สข�3นใช!ด!วย + ด!านกี่ารแพทย$ : ร� !จ�กี่กี่ารผ่)าต�ดแบบง)ายๆ กี่ารใช!เผ่0อกี่ กี่ารท2าม�มม + ด!านว�ศวกี่รรม : ร� !จ�กี่ใช!เคิร0องผ่)อนแรง Ex.ลู!อเลู0อน ลู�กี่รอกี่ ร� !จ�กี่กี่ารท2าเข0อน♫ ช่าวกร�กและการปกครองแบบนุครร�ฐ + ชาวกี่รกี่เป+นชาวอารย�นหร0ออ�นโดย�เรเปEยน มคิวามเช0อในคิ)าของมน&ษย$ เช0อว)ามน&ษย$มเกี่ยรต�แลูะคิวรแกี่)กี่ารยกี่ย)องคิวามสามารถุด!วยต�วเขาเอง ไม)ใช)ในฐ์านะทเป+นกี่ลูไกี่ของเจ!าเหน0อห�วผ่�!ทรงอ2านาจ + อารยธรรมกี่รกี่โบราณ์ แบ)งเป+นหลูายสม�ย ด�งน3 1.อารยธรรมกี่รกี่สม�ยคิลูาสส�กี่ : เรยกี่อกี่อย)างว)า สม�ยเฮลูเลูน�กี่ มศ�นย$กี่ลูางทเม0องเอเธนส$ มคิวามเจร�ญร& )งเร0องในท&กี่ด!านท�3งปร�ชญา ว�ทยาศาสตร$ กี่ารเม0อง กี่ารแพทย$ กี่ารลูะคิร สถุาป�ตยกี่รรม ฯลูฯ แต)อารยธรรมน3ต!องส�3นส&ดเน0องจากี่สงคิรามเพโลูนเซึ่ยน 2.อารยธรรมสม�ยเฮลูเลูน�สต�กี่ : เร�มต!นเม0อกี่รกี่ตกี่อย�)ภายใต!อ2านาจของนคิรร�ฐ์มาซึ่�โดเนย สม�ยน3มพระเจ!าอเลู;กี่ซึ่านเดอร$ปกี่คิรอง ซึ่�งพระองคิ$สามารถุขยายอาณ์าเขตแลูะแผ่)ขยายอารยธรรมกี่รกี่ไปได!อย)างกี่ว!างขวาง แลูะทรงสน�บสน&นกี่ารคิ!าระหว)างกี่รกี่แลูะประเทศตะว�นออกี่ นคิรทมช0อเสยงคิ0อ อเลู;กี่ซึ่านเดย ในอย�ปต$ สม�ยน3มคิวามเจร�ญในด!านต)างๆเช)น ปร�ชญา คิณ์�ตศาสตร$ ศ�ลูป + ในด!านกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรองน�3น กี่รกี่ม�ได!รวมต�วเป+นอ�นหน�งอ�นเดยวกี่�น แต)แยกี่เป+น นคิรร�ฐ์ แต)ลูะนคิรร�ฐ์เป+นอ�สระไม)ข�3นต)อกี่�น นคิรร�ฐ์ทมช0อเสยงมสองแห)งคิ0อ

1.นคิรร�ฐ์เอเธนส$ : เน!นผ่�!ชายเป+นส)วนใหญ) ต2าราเรยนทส2าคิ�ญคิ0อ มหากี่าพย$อเลูยด แลูะโอด�ซึ่ซึ่ สถุาบ�นกี่ารปกี่คิรองของนคิรร�ฐ์เอเธนส$ทส2าคิ�ญคิ0อ - สภาสาม�ญหร0อสภาประชาชน : มอ2านาจส�งส&ดในนคิรร�ฐ์ท�3งด!านน�ต�บ�ญญ�ต�แลูะบร�หาร - สภาห!าร!อยคิน : คิณ์ะกี่รรมกี่ารร�บผ่�ดชอบในกี่ารบร�หารของนคิรร�ฐ์ - ศาลูประชาชน : ถุ0อเป+นศาลูส�งส&ดไม)มกี่ารอ&ทธรณ์$ฏกี่าอกี่ต)อไป ถุ0อเป+นองคิ$กี่รทคิวบคิ&มกี่ารบร�หารโดยตรง - คิณ์ะนายพลูท�3งส�บ : นายพลูทมช0อคิ0อ นายพลูเพร�คิลูส มห�วหน!าคิ0อ ผ่�!บ�ญชากี่ารทหาร (คิลู!ายนายกี่)

2.นคิรร�ฐ์สปาตาร$ : เป+นแบบร�ฐ์ทหาร พลูเม0องท&กี่คินต!องเป+นทหาร ส)วนใหญ)มอาชพกี่ส�กี่รรมเป+นหลู�กี่ ชอบร&กี่รานด�นแดนใกี่ลู!เคิยง เอาเชลูยไปเป+นทาส เรยกี่ว)า เฮลูอต หลู�งจากี่พระเจ!าอเลู;กี่ซึ่านเดอร$ส�3นพระชนม$ กี่รกี่โบราณ์ท�3งหมดกี่;ตกี่อย�)ภายใต!กี่ารปกี่คิรองของโรม�น

♫ นุ�กปร�ช่ญาที่��สำ�าค�ญของกร�กโบราณ์ 1.ทาลู�ส : บ�ดาแห)งว�ชาปร�ชญา สามารถุคิ2านวณ์ระยะเวลูาเกี่�ดส&ร�ย&ปราคิาได!ถุ�กี่ต!อง คิ!นคิว!าน2าคิวามร� !ว�ชาเรขาคิณ์�ตมาใช!ประโยชน$ได! 2.อแนกี่ซึ่แมนเดอร$ : เป+นผ่�!ท2าแผ่นทโลูกี่ฉีบ�บเกี่)าแกี่)ทส&ด คิ�ดคิ!นว)ามน&ษย$น�3นมพ�ฒนากี่ารมาจากี่ปลูา 3.โซึ่คิราตส : สนใจด!านจร�ยธรรม ข!อถุกี่เถุยงท�3งหมดของเขาถุ�กี่น2ามาบ�นท�กี่ไว!โดยใช!ช0อว)า ปฏ�พากี่ย$ 4.เพลูโต : ศ�ษย$คินส2าคิ�ญของโซึ่คิราตส ไม)คิ)อยชอบระบบประชาธ�ปไตยของกี่รกี่เท)าไหร) เขาได!เขยนหน�งส0อทแสดงคิวามคิ�ดของเขาในเร0องกี่ารปกี่คิรอง ช0อ อ&ดมร�ฐ์ หร0อหน�งส0อพ�มพ$รพ�บบลู�คิ 5.อร�สโตเต�ลู : เขยนหน�งส0อเกี่ยวกี่�บกี่ฏหมายแลูะร�ฐ์ธรรมน�ญ ในหน�งส0อช0อ The Politic แลูะย�งศ�กี่ษาคิวามร� !เกี่0อบท&กี่แขนงแลูะเขยนต2าราไว!มากี่ Ex.ตรรกี่ว�ทยา จร�ยธรรม กี่ารเม0อง เป+นคินแรกี่ของโลูกี่ทจ2าแนกี่ประเภทส�ตว$ในว�ชาชวว�ทยา แลูะอร�สโตเต�ลูย�งเป+นคิร�สอนคิวามจร�งให!กี่�บเยาวชนชาวเอเธนส$ โดยต�3งโรงเรยน ลูเซึ่ยม 6.เฮโรโดต�ส : บ�ดาแห)งประว�ต�ศาสตร$ บ&คิคิลูแรกี่ทพยายามบ�นท�กี่เร0องราวของชนชาต�ต)างๆ 7.ท�ซึ่ด�ด�ส : เขามองโลูกี่เป+นกี่ลูาง ไม)ลู2าเอยงเข!าข!างฝั@ายใด แลูะน2าเสนอประว�ต�ศาสตร$อย)างตรงไปตรงมา 8.ฮ�ปโปกี่ราเตส : เขยนหน�งส0อเกี่ยวกี่�บกี่ารแพทย$ แลูะย�งเน!นถุ�งจรรยาของผ่�!เป+นแพทย$♫ มรด้กที่างด้"านุอารยธรรมของกร�กโบราณ์ + กี่ารปกี่คิรองระบบประชาธ�ปไตยของนคิรร�ฐ์เอเธนส$ : เป+นต!นแบบกี่ารปกี่คิรองระบอบประชาธ�ปไตยทางอ!อมหร0อแบบร�ฐ์สภาของประเทศอ�งกี่ฤษในย&คิป�จจ&บ�น + สถุาป�ตยกี่รรมแลูะศ�ลูปกี่รรมแบบคิลูาสส�กี่ : กี่ารใช!เสา จะจ2าแนกี่เป+น 3 แบบ คิ0อแบบ ดอร�คิ มคิวามงามเรยบง)ายแลูะแสดงคิวามม�นคิง แข;งแรง เป+นแบบทแพร)หลูายมากี่ทส&ดของกี่รกี่ แบบไอโอน�คิ มกี่ารตกี่แต)งเป+นร�ปย!อยม!วยลูงมาท�3งสองข!าง ให!คิวามงามอ)อนช!อย น&)มนวลู แลูะแบบโคิร�นเธยน จะตกี่แต)งมากี่มายด!วยกี่ารแกี่ะเป+นร�ปใบไม!ประด�ษฐ์$ เป+นคิวามงามแบบหร�หรา ฟ& @มเฟCอย + สถุาป�ตยกี่รรมคิลูาสส�กี่ทงดงามทส&ดคิ0อ ว�หารพาร$เธนอน สร!างแบบดอร�คิ ถุวายแด)เทพอาธนา ชาวกี่รกี่จะน�ยมสร!างว�หารถุวายแด)พระเจ!า ซึ่�งมประจ2าท&กี่นคิรร�ฐ์ ส)วนประต�มากี่รรมของกี่รกี่จะมท�3งร�ปป�3 นแลูะร�ปแกี่ะสลู�กี่ โดยจะมกี่ารแสดงกี่ารเคิลู0อนไหวแลูะมชว�ตชวา + กี่ารลูะคิร : กี่รกี่เป+นผ่�!ให!กี่2าเน�ดกี่ารลูะคิรแกี่)โลูกี่ตะว�นตกี่ + กี่ารแข)งข�นกี่ฬาโอลู�มปBกี่ : น�ยมมากี่ทส&ดคิ0อกี่ารแข)งกี่รฑาทจ�ดข�3นท&กี่ 4 ปEทเม0องโอลู�มเปEย + กี่ารสร!างประต�มากี่รรมพระพ&ทธร�ปของชาวกี่รกี่ : พบพระพ&ทธร�ปเป+นร�ปมน&ษย$ทแถุบอ�นเดย ทเคิยมชาวกี่รกี่เข!ามาอาศ�ยอย�) โดยพระพ&ทธร�ปแนวน3ได!ร�บอ�ทธ�พลูมาจากี่ประต�มากี่รรมกี่รกี่ + ดาราศาสตร$ : Aristarchus แลูะ Samos เสนอว)าโลูกี่โคิจรรอบดวงอาท�ตย$ + คิณ์�ตศาสตร$ : มช0อเสยงส&ดคิ0อ ย&คิลู�ด + น�กี่ภ�ม�ศาสตร$ : Eratosthenes เขยนแผ่นทโลูกี่ส2าเร;จเป+นคิร�3งแรกี่ มกี่ารแสดงเส!นร& !ง เส!นแวง เส!นแบ)งเขต + ด!านฟBส�กี่ส$ : ผ่�!ย�งใหญ)คิ0อ อาร$คิมด�ส ได!คิ!นพบว�ธ�ว�ดแรงด�งด�ดแลูะวางกี่ฏเกี่ยวกี่�บกี่ารใช!คิานง�ดลู�กี่รอกี่♫ ช่าวโรม�นุและโครงสำร"างที่างสำ�งคม + โคิรงสร!างทางส�งคิมของโรม�น แต)ลูะกี่ลู&)มมส�ทธ�ทางส�งคิมแต)งต)างกี่�น ด�งน3 1.พวกี่แพทร�เชยน : พวกี่ชนช�3นส�ง ห�วหน!าคิรอบคิร�วมอ2านาจเด;ดขาด สม�ยทโรมมกี่ษ�ตร�ย$ปกี่คิรอง พวกี่แพทร�เชยนเป+นสมาช�กี่สภาเซึ่เนท มหน!าทให!คิ2าปร�กี่ษาแกี่)กี่ษ�ตร�ย$ในนโยบายต)างๆ 2.พวกี่เพลูเบยน : ประชาชนโรม�นส)วนใหญ) Ex.พวกี่ประกี่อบอาชพคิ!าขาย ช)างฝัEม0อ

3.พวกี่ฐ์านะต2าส&ด พวกี่คิลูเอนต$ : ท2านาในทด�นของพวกี่แพทร�เชยน โดยได!ร�บส)วนแบ)งตอบแทนคิ)าแรง + ชาวโรม�นเป+นคินท2างานหน�กี่ กี่ลู!าหาญมากี่ในยาวสงคิราม ขย�น อดทน เรยบง)าย มระเบยบ แลูะมคิวามร�บผ่�ดชอบส�ง ส)วนใหญ)ท2ากี่ส�กี่ร น�ยมอาบน23าสาธารณ์ะ กี่ฬาทน�ยมมากี่ได!แกี่) กี่ารแข)งรถุ แลูะกี่ารต)อส�!แบบกี่ลูาด�เอเตอร$ทสนามประลูองย&ทธ$หร0อโคิลูอสเซึ่ยม + ชาวโรม�นต)างจากี่ชาวกี่รกี่หลูายประกี่ารไม)ว)าจะเป+นกี่ารหาคิวามส2าราญในสถุานทอาบน23าสาธารณ์ะ คิวามต0นเต!นในกี่ารต)อส�! ตลูอดจนกี่ารเช)าอย�)อาศ�ยอย)างแออ�ดรวมกี่�นหลูายๆหน)วย + โรม�นเป+นชนชาต�น�กี่รบโดยกี่2าเน�ด มคิวามอดทนกี่ลู!าหาญ มกี่ารสร!างถุนนจากี่เม0องทรบชนะต)อไปย�งกี่ร&งโรม แลูะย�งมกี่ารสร!างปNอมปรากี่าร มกี่องทหารทดเรยกี่ว)า กี่องทหารลูเจน♫ การเม0องการปกครองของอารยธรรมโรม�นุ + สม�ยกี่ษ�ตร�ย$ 1.ฐ์านะแลูะอ2านาจของกี่ษ�ตร�ย$ย�งคิงเป+นแบบสม�ยโบราณ์ : เลู0อกี่โดยราษฏร อ2านาจถุ�กี่จ2ากี่�ดด!วยประพณ์ ทรงมอ2านาจในกี่ารปกี่คิรอง ลูงโทษผ่�!ท2าคิวามผ่�ด แต)ไม)มส�ทธ�ยกี่โทษผ่�เผ่�ดโดยไม)ได!ร�บกี่ารย�นยอมจากี่ทประช&ม 2.สภาประชาชน : ทประช&มของราษฏรสาม�ญเรยกี่ว)า พวกี่เพลูเบยน เป+นชายฉีกี่รรจ$เช)นเดยวกี่�บกี่รกี่ มอ2านาจย�บย�3งในข!อเสนอของกี่ษ�ตร�ย$ทจะเปลูยนแปลูงกี่ฏหมาย แต)ไม)มส�ทธ�เร0องกี่ฏหมายหร0อเสนอกี่ารเปลูยนนโยบาย 3.สภาเซึ่เนท : ทประช&มผ่�!อาว&โสทเรยกี่ว)า แพทร�เซึ่ยน คิ0อพวกี่ห�วหน!าเผ่)าต)างๆ สภาน3เป+นผ่�!เลู0อกี่กี่ษ�ตร�ย$ พ�จารณ์าข!อเสนอของกี่ษ�ตร�ย$ทผ่)านสภาประชาชนมาแลู!วว)าไม)ข�ดกี่�บประเพณ์เด�ม แลูะเป+นศาลูฏกี่า + สม�ยสาธารณ์ร�ฐ์ : ในสม�ยแรกี่เป+นกี่ารปกี่คิรองแบบอภ�ชนาธ�ปไตย (พวกี่เซึ่เนทส�งส&ด) ต)อมาเปลูยนเป+นระบอบประชาธ�ปไตย ท2าให!ประชาชนได!ส�ทธ�มาด�งน3 1.พวกี่เพลูเบยนมส�ทธ�เลู0อกี่บ&คิคิลูข�3นเป+นคิณ์ะ เรยกี่ว)า ตรบ�น มอ2านาจคิ&!มคิรองราษฏร 2.เพลูเบยนเรยกี่ร!องให!มกี่ารเขยนกี่ฏหมายข�3น เรยกี่ว)า กี่ฏหมาย 12 โตKะ ปNองกี่�นส�ทธ�เสรภาพของราษฏร 3.ระบบสาธารณ์ร�ฐ์เร�มเส0อมลูงเม0อสภาเซึ่เนทห�นไปใช!ว�ธร&นแรงในกี่ารแกี่!ป�ญหาทางกี่ารเม0อง จนภายหลู�งเหต&กี่ารณ์$น3น2าไปส�!เผ่ด;จกี่ารทหารสม�ยจ�กี่รวรรด� ซึ่�งเป+นต!นกี่2าเน�ดของคิ2าว)า จ�กี่รพรรด�“ ”

+ สม�ยจ�กี่รวรรด� : จ�กี่รพรรด�เป+นคินเดยวททรงอ2านาจส�งส&ด พวกี่สภาเซึ่เนท สภาราษฏรหมดบทบาทลูงไป เท)ากี่�บว)าเป+นระบอบราชาธ�ปไตย♫ มรด้กที่างด้"านุอารยธรรมของโรม�นุ + กี่ารน2ากี่ฏหมายมาระบ&เป+นลูายลู�กี่ษณ์$อ�กี่ษรเป+นคิร�3งแรกี่ คิ0อกี่ฏหมาย 12 โตKะ เกี่ยวกี่�บกี่ารปฏ�บ�ต�ของศาลูกี่ฏหมายคิรอบคิร�ว มรดกี่ ทร�พย$ส�นแลูะกี่ารประพฤต�ปฏ�บ�ต�ของราษฎิร + วรรณ์คิด : กี่วทมช0อเสยง ได!แกี่) เวอร$จ�ลู (อเนอ�ด) โอเรซึ่ โอว�ด ซึ่�เซึ่โร จ�เลูยส ซึ่ซึ่าร$ + ด!านประว�ต�ศาสตร$ : ลูว แลูะแทคิซึ่�ต&ส + คิวามคิ�ดเกี่ยวกี่�บจ�กี่รวรรด�สากี่ลูแลูะระเบยบสากี่ลู : เป+นสม�ยส�นต�ส&ขโรม�น หมายถุ�ง คิวามสงบภายใต!กี่ารปกี่คิรองของโรม�น โดยได!สร!างกี่ฏหมายข�3นเป+นสายใยเช0อมโยงคิวามจงร�กี่ภ�กี่ดทต)างเช03อชาต�กี่�น แลูะย�งใช!กี่2าลู�งทหารร�กี่ษาคิวามสงบในจ�กี่รวรรด�ท2าให!อย�)ได!เป+นเวลูายาวนาน + ว�ชาภ�ม�ศาสตร$ + ว�ชาปร�ชญา + ในด!านกี่ารแพทย$แลูะกี่ารสาธารณ์ส&ข + ด!านกี่ารกี่)อสร!าง มกี่ารสร!างท)อลู2าเลูยงน23า สร!างถุนนโรม�นใช!เช0อมมณ์ฑลูต)างๆ อ�ฒจ�นทร$ส2าหร�บด�กี่ฬา แลูะมฃย�งมกี่ารสร!างทใช!ร�ปโคิ!งแลูะหลู�งคิาเป+นร�ปวงกี่ลูม + ภาษาโรม�น + กี่ารปกี่คิรอง : เป+นผ่�!วางโคิรงร)างกี่ารปกี่คิรองทย�งใช!กี่�นอย�)ในย&โรปป�จจ&บ�น

หนุ�วยที่�� 4 : อารยธรรมย&คิกี่ลูางตะว�นตกี่♫ การร�กรานุของอนุารยช่นุเยอรม�นุ + จ�กี่รวรรด�โรม�นแบ)งออกี่เป+น 2 จ�กี่รวรรด� คิ0อ จ�กี่รวรรด�โรม�นตะว�นตกี่ มศ�นย$กี่ลูางอย�)ทกี่ร&งโรม ตอนหลู�งได!ถุ�กี่ร&กี่รานจากี่พวกี่อนารยชนเยอรม�นจากี่เผ่)าต)างๆ ส)วนอกี่จ�กี่รวรรด�คิ0อ จ�กี่รวรรด�โรม�นตะว�นออกี่ ตอนหลู�งถุ�กี่ร&กี่รานจากี่พวกี่มองโกี่ลูเผ่)าฮ�น

+ พวกี่อานารยชนทเข!ามาย�ดคิรองจ�กี่รวรรด�โรม�นตะว�นตกี่ เน0องจากี่พวกี่อานารยชนไม)คิ&!นเคิยกี่�บกี่ารด2ารงชว�ตแบบคินเม0อง ส�งกี่)อสร!างอาคิารบ!านเร0อนจ�งเส0อมโทรมลูงเพราะไม)ได!ร�บกี่ารด�แลู ย&คิน3จ�งถุ�กี่เรยกี่ว)า ย&คิม0ด + เน0องจากี่กี่ารร&กี่รานของพวกี่อานารยชนเยอรม�นมหลูายเผ่)า จ�งร&กี่รานเข!ามาย�งด�นแดนของจ�กี่รวรรด�โรม�น โดยห�วหน!าเผ่)าหร0อแม)ท�พของตนต)างกี่;เป+นอ�สระต)อกี่�น เม0อย�ดกี่ร&งโรมแลูะด�นแดนส)วนต)างๆได!แลู!วจ�งได!สถุาปนาตนเองเป+นกี่ษ�ตร�ย$ปกี่คิรองด�นแดนส)วนทตนย�ดได! โดยไม)มผ่�!น2าคินใดสามารถุต�3งตนเป+นจ�กี่รพรรด�ปกี่คิรองจ�กี่รวรรด�เหม0อนสม�ยทจ�กี่รวรรด�โรม�นมอ2านาจ ผ่�!ทต� 3งตนเป+นกี่ษ�ตร�ย$กี่;ไม)สามารถุคิวบคิ&มเผ่)าต)างๆได!ท�3งหมด จ�งได!สถุาปนาตนเองเป+นกี่ษ�ตร�ย$ปกี่คิรองด�นแดนทได!ย�ดคิรอง แลู!วพ�ฒนากี่ารปกี่คิรองตามระบบฟBวด�นส0บต)อมา♫ คร!สำตศาสำนุาในุย�คกลาง + คิวามเช0อพ03นฐ์านของคิร�สต$ศาสนา มด�งน3 1.พระเจ!า คิ0อ ผ่�!สร!างท&กี่ส�งท&กี่อย)าง 2.บาปกี่2าเน�ดของมน&ษย$ คิ0อ มน&ษย$ท&กี่คินมปากี่ต�ดต�วมาต�3งแต)กี่2าเน�ด 3.โลูกี่แลูะมน&ษย$สร!างข�3นโดยบ�ญชาของพระเจ!า + น�กี่ปร�ชญาทส2าคิ�ญของศาสนาคิร�สต$กี่)อนย&คิกี่ลูาง คิ0อ เซึ่นต$ ออกี่�สต�น ผ่ลูงานทส2าคิ�ญคิ0อ อาณ์าจ�กี่รของ“

พระเจ!า อธ�บายแนวคิ�ดของศาสนาคิร�สต$ว)าเป+นโลูกี่แห)งคิวามบร�ส&ทธ�� แลูะจะเน!นคิ2าสอนจากี่คิ�มภร2าไบเบ�ลูอย)าง”

เคิร)งคิร�ด อกี่คินหน�งคิ0อ เซึ่นต$ อไคิวน�ส อธ�บายเกี่ยวกี่�บกี่ารสร!างสรรพส�งของพระเจ!าว)าเป+นไปอย)างมจ&ดม&)งหมายทแน)นอน มน&ษย$จ�งเป+นคินทมเหต&ผ่ลู มสต�ป�ญญา♫ อารยธรรมไบแซนุไตนุ + จ�กี่รวรรด�โรม�นตะว�นออกี่ไม)ได!ถุ�กี่พวกี่อานารยชนเข!าย�ดคิรอง เรยกี่ว)า จ�กี่รวรรด�ไบแซึ่นไตน$ จ�งมกี่ารปกี่คิรองตนเองเป+นอ�สระ โดยมกี่ร&งคิอนสแตนต�โนเปBลูเป+นศ�นย$กี่ลูางกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรอง แลูะมจ�กี่รพรรด�คิอนสแตนต�นคิ&ม + จ�กี่รวรรด�ไบแซึ่นไตน$มคิวามเจร�ญร& )งเร0องมากี่ในสม�ยจ�กี่รพรรด�จ�สต�เนยน พระองคิ$ต!องกี่ารฟC3 น�จ�กี่วรรด�ไบแซึ่นไตน$ให!ย�งใหญ) จ�งสร!างกี่ร&งคิอนสแตนต�โนเปBลูเป+นเสม0อน โรมใหม) แลูะทรงช2าระแลูะรวบรวมกี่ฏหมายโรม�นเพ0อใช!เป+น“ ”

เคิร0องม0อในกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรอง เรยกี่ว)า ประมวลูกี่ฏหมายของจ�สต�เนยน + ว�หารทส2าคิ�ญทมช0อเสยงทส&ด คิ0อ โบสถุ$เซึ่นต$ โซึ่เฟEย + ชาวอาหร�บทน�บถุ0อศาสนาอ�สลูามได!ขยายอ2านาจเข!าไปในจ�กี่รวรรด�ไบแซึ่นไตน$ ในทส&ดพวกี่ออตโตมาน เตอร$กี่ได!บ&กี่เข!าไปจนสามารถุย�ดคิรองกี่ร&งคิอนสแตนต�โนเปBลูได!ส2าเร;จ แต)ไม)ได!ท2าลูายศาสนสถุานทส2าคิ�ญ ในทางประว�ต�ศาสตร$ถุ0อว)ากี่ารส�3นส&ดจ�กี่วรรด�ไบแซึ่นไตน$น3เป+นกี่ารส�3นส&ดสม�ยประว�ต�ศาสตร$ย&คิกี่ลูางแลู!วเข!าส�)สม�ยใหม) + ในสม�ยจ�กี่รพรรด�จ�สต�เนยนทรงมนโยบายในกี่ารขยายอ2านาจทางกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรองแลูะด!านศาสนาไปย�งด�นแดนทย�ดคิรอง เพราะศาสนาเป+นเคิร0องม0อส)งเสร�มสถุานภาพแลูะอ2านาจของจ�กี่รพรรด�ในกี่ารขยายอ2านาจทางกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรอง ส�งคิมแลูะว�ฒนธรรม พระองคิ$จ�งได!สร!างศาสนสถุานไว!ตามเม0องส2าคิ�ญทจ�กี่รวรรด�ไบแซึ่นไตน$แผ่)อ2านาจไปถุ�งเม0องส2าคิ�ญต)างๆ Ex.เม0องเวนส แลูะเม0องเจน�ว♫ ก�าเนุ!ด้และความหมายของระบบฟิ;วด้�ล + ระบบฟBวด�ลูเป+นระบบทมคิวามส2าคิ�ญมากี่ในย&คิกี่ลูาง ทท2าให!ย&คิกี่ลูางเป+นส�งคิมทมระเบยบแลูะเหมาะกี่�บย&คิน�3น เพราะเป+นย&คิหลู�งจากี่กี่ารลู)มสลูายของจ�กี่รวรรด�โรม�นใหม)ๆ คินทเป+นชนช�3นสาม�ญชนหร0อชาวนาต!องหาทพ�งเพ0อคิวามปลูอดภ�ย จ�งต!องอาศ�ยเจ!าข&นนางหร0อผ่�!ทมอ2านาจ โดยย�นยอมอย�)ใต!อ&ปถุ�มภ$ของเจ!าทด�นหร0อข&นนางแลูะได!มกี่ารจ�ดกี่ารกี่ารใช!ทด�นแลูะกี่)อให!เกี่�ดลู�กี่ษณ์ะเศรษฐ์กี่�จ แบบเลู3ยงต�วเองในแต)ลูะแมเนอร$ + คิวามส�มพ�นธ$ระหว)างเจ!าทด�นกี่�บข!าหร0อชาวนาเป+นลู�กี่ษณ์ะคิวามส�มพ�นธ$ในแนวด�งหร0อคิวามส�มพ�นธ$ทไม)เท)าเทยมกี่�น เจ!าทด�นเป+นชนช�3นทส�งกี่ว)า Ex.กี่ษ�ตร�ย$ หร0อเจ!าข&นนางจ�งมอภ�ส�ทธ�� แลูะต!องให!คิวามคิ&!มคิรองแกี่)ข!าหร0อชาวนาต�ดทด�นของตนแลูะในขณ์ะเดยวกี่�น ข!าหร0อชาวนากี่;ต!องท2างานหน�กี่ด!วยกี่ารให!แรงงานแลูะผ่ลูผ่ลู�ตแกี่)นายของตนรวมท�3งให!คิวามจงร�กี่ภ�กี่ดด!วย♫ การใช่"ที่��ด้!นุในุระบบแมเนุอร + หน)วยกี่ารปกี่คิรองระหว)างลูอร$ดหร0อเจ!าทด�นกี่�บชาวนาต�ดทด�น เรยกี่ว)า แมเนอร$ (Manor) ภายในแมเนอร$หน�งๆ ชาวนาสามารถุปลู�กี่ข!าว ปลู�กี่พ0ชต)างๆเลู3ยงส�ตว$หร0อประกี่อบอาชพอ0นๆได! แต)ต!องแบ)งพ0ชผ่ลูให!แกี่)เจ!าทด�นของตนอย)างสม2าเสมอ จ�งเป+นพ�นธะทคิ)อนข!างเข!มงวด + ในแต)ลูะแมเนอร$ข&นนางจะแบ)งทด�นเป+นแปลูงๆ น�ยมแบ)งเป+น 3 แปลูง เรยกี่ว)า ระบบนา 3 แปลูง แต)ลูะแปลูงจะปลู�กี่พ0ช ด�งน3 แปลูงท 1 ปลู�กี่พ0ชในฤด�ใบไม!ผ่ลู� แปลูงท 2 ปลู�กี่พ0ชในฤด�ใบไม!ร)วง แปลูงท 3 เม0อคิราดแลู!วจะปลู)อยท�3งร!างไว! เพ0อให!ด�นฟC3 นต�วแลูะกี่ลู�บมาอ&ดมสมบ�รณ์$เหม0อนเด�ม ระบบนา 3 แปลูงน3จ�งเป+นกี่ารแบ)งทนาเพ0อกี่ารปลู�กี่พ0ชสลู�บกี่�นไป

+ ระบบแมเนอร$เร�มเส0อมลูงในย&คิกี่ลูางตอนปลูาย เน0องจากี่สาเหต&หลูายประกี่าร Ex.กี่ารเพ�มของประชากี่ร กี่ารอพยพในชนบทไปท2างานในเม0องตามโรงงาน แลูะย�งมกี่ารตลูาดส)งผ่ลูให!เกี่�ดกี่ารขยายต�วทางเศรษฐ์กี่�จ + สำร�ป ทด�นในระบบแมเนอร$จะข�3นอย�)กี่�บกี่ารเกี่ษตรเป+นหลู�กี่ ส)วนอ&ตสาหกี่รรมแลูะพาณ์�ชยกี่รรมน�3นย�งมน!อย ทางด!านศาสนาจะเน!นคิวามเช0อแลูะคิวามศร�ทธาในพระเจ!า♫ การจ�ด้ระเบ�ยบสำ�งคมในุระบบฟิ;วด้�ล + ในแต)ลูะแมเนอร$จะแบ)งคินออกี่เป+น 3 กี่ลู&)มใหญ) 1.ข�นุนุาง มหน!าทในกี่ารปกี่คิรอง ข&นนางจะมทด�นของตน เรยกี่ว)า ดเมนส$ 2.พัระ มหน!าทในกี่ารประกี่อบพ�ธกี่รรมทางศาสนาแลูะอบรมส�งสอน มโบสถุ$แลูะว�ดอย�)บร�เวณ์เดยวกี่�นเรยกี่ว)า แรคิทอร 3.สำาม�ญช่นุ มหน!าทเพาะปลู�กี่แลูะเป+นแรงงาน ชาวนาทอย�)ในทด�นของข&นนางจะแบ)งเป+น 2 ชนช�3น คิ0อ ชนช�3นว�เลูนส$ เป+นพลูเม0องส)วนใหญ)ของแมเนอร$ หน!าทเพาะปลู�กี่แลูะส)งผ่ลูผ่ลู�ตให!ข&นนาง แลูะชนช�3นคิอททาร$ มฐ์านะด!อยกี่ว)าว�เลูนส$ เพราะได!ร�บทด�นน!อยกี่ว)า ส)วนกี่ลู&)มอ0นๆเป+นผ่�!ทอพยพเข!ามาอย�)ช� วคิราว + สำร�ป ส�งคิมย&โรปย&คิกี่ลูางหลู�งจากี่กี่ารลู)มสลูายของจ�กี่รวรรด�โรม�นในคิร�สต$ศตวรรษท 5 แลู!ว บรรดาผ่�!คินในย&โรปต)างกี่;แสวงหาทพ�งเพ0อคิวามปลูอดภ�ยในชว�ตแลูะทร�พย$ส�นของตน จ�งเกี่�ดระบบฟBวด�ลูข�3น ระบบน3กี่ษ�ตร�ย$จะมอบทด�นให!ข&นนาง แลู!วเจ!าข&นนางมอบทด�นให!ชาวนาท2ากี่�นในทด�นทได!ร�บมอบ เม0อได!ผ่ลูผ่ลู�ตแลู!วกี่;จะแบ)งผ่ลูผ่ลู�ตส)วนหน�งให!เจ!าข&นนางตามข!อตกี่ลูง ข&นนางในแต)ลูะแมเนอร$จ�งมอ2านาจในกี่ารปกี่คิรองแลูะคิวบคิ&มด�แลูคินของตนอย)างเบ;ดเสร;จ♫ มรด้กอารยธรรมด้"านุการเม0องการปกครอง + มรดกี่ทางกี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรองทส2าคิ�ญในระบบฟBวด�ลู มด�งน3 1.กี่ารเม0องกี่ารปกี่คิรองระบบฟBวด�ลูเป+นแบบพ�นธะทจ�กี่รพรรด�ทรงมอ2านาจอย�)ในขอบเขตของข!อตกี่ลูง 2.กี่ารแบ)งแยกี่อ2านาจของฝั@ายอาณ์าจ�กี่รแลูะศาสนจ�กี่รอย)างช�ดเจน 3.มระบบกี่ารปกี่คิรองแบบร�ฐ์สภา 4.มกี่ารพ�จารณ์าคิดด!วยระบบลู�กี่ข&น 5.มหลู�กี่กี่ฏหมายเป+นอ2านาจส�งส&ด♫ มรด้กและอารยธรรมด้"านุเศรษฐก!จและการค"า + ระบบเศรษฐ์กี่�จแบบแมเนอร$ทมลู�กี่ษณ์ะเศรษฐ์กี่�จแบบเลู3ยงต�วเองในย&โรปต!นย&คิกี่ลูางตอนต!น ท2าให!กี่ารจ�ดช)วงช�3นทางส�งคิมให!เป+นระเบยบแลูะมหน!าทตามสถุานภาพของตน คิ0อ พระมหน!าทในกี่ารอบรมส�งสอน ข&นนางมหน!าทในกี่ารปกี่คิรองแลูะกี่ารรบ ชาวนามหน!าทร �บใช!แลูะเป+นแรงงานในไร)นาของข&นนาง + สมาคิมพ)อคิ!า มกี่ารกี่2าหนดคินให!ฝัMกี่งาน 7 ปE เพ0อให!เกี่�ดคิวามช2านาญในกี่ารทจะเป+นเจ!าของร!านหร0อเจ!าของโรงงานเองในโอกี่าสต)อไป เม0อเข!าเป+นสมาคิมแลู!วกี่;จะต!องพยายามคิ!าขายในกี่ลู&)มสมาช�กี่ด!วยกี่�นเองในราคิาทเป+นธรรมแลูะพยายามท2าให!กี่ารคิ!ามกี่2าไรมากี่กี่ว)าสมาคิมอ0นๆ + มชนช�3นใหม)ทเกี่�ดข�3น คิ0อ ชนช�3นกี่ลูาง หร0อพวกี่พ)อคิ!าแลูะเจ!าของกี่�จกี่าร ซึ่�งเป+นพวกี่ทมอ�สระหร0อเสรชนทเห;นได!ช�ดเจนเม0อเกี่�ดเม0องต)างๆ แลูะกี่ลูายเป+นศ�นย$กี่ลูางกี่ารคิ!ามาต�3งแต)ย&คิกี่ลูางตอนกี่ลูางเป+นต!นมา ย&คิกี่ลูางตอนกี่ลูางจ�งได!ช0อว)า ย&คิทเจร�ญร& )งเร0อง + เม0องทเกี่�ดข�3นในย&คิกี่ลูางทศ�นย$กี่ลูางกี่ารคิ!าทส2าคิ�ญมาต�3งแต)ย&คิกี่ลูางกี่;ย�งมคิวามส2าคิ�ญในฐ์านะทเป+นเม0องศ�นย$กี่ลูางทางส�งคิม เศรษฐ์กี่�จ กี่ารคิ!าอ&ตสาหกี่รรมแลูะว�ฒนธรรมมาจนถุ�งป�จจ&บ�น Ex.เวน�ส คิอนสแตนต�โนเปBลู ปารส เจน�ว เป+นต!น♫ มรด้กอารยธรรมด้"านุสำ�งคมและว�ฒนุธรรม + อารยธรรมทเป+นมรดกี่ส2าคิ�ญในย&คิกี่ลูาง ได!แกี่) ระบบศ�กี่ด�นาสวาม�ภ�กี่ด��หร0อระบบฟBวด�ลูในย&คิกี่ลูางตอนต!นทกี่)อให!เกี่�ดคิวามส�มพ�นธ$ระหว)างผ่�!อ&ปถุ�มภ$กี่�บผ่�!ร �บอ&ปถุ�มภ$หร0อระบบนายกี่�บข!าในแต)ลูะแมเนอร$ มกี่ารแบ)งคินในส�งคิมออกี่เป+นชนช�3น ข&นนางหร0อเจ!าทด�น พระแลูะสาม�ญชน ต)อมาในย&คิกี่ลูางตอนกี่ลูางแลูะตอนปลูายได!เกี่�ดชนช�3นทส2าคิ�ญในเม0องคิ0อชนช�3นกี่ลูางทประกี่อบด!วยพ)อคิ!า เป+นชนช�3นทมบทบาทส2าคิ�ญทางเศรษฐ์กี่�จแลูะกี่ารคิ!าในย&คิน�3น + สำ�วนุมรดกี่อารยธรรมย&คิกี่ลูางด!านศ�ลูปกี่รรมมกี่ารสร!างสรรคิ$งานเพ0อคิวามเช0อแลูะคิวามศร�ทธาในศาสนาเป+นส2าคิ�ญ จ�งมกี่ารสร!างว�ด โบสถุ$แลูะว�หารทใหญ)โตเพ0อคิวามศร�ทธาแลูะกี่ารเผ่ยแพร)ศาสนา ในย&คิกี่ลูางตอนต!นเป+นศ�ลูปะแบบโรมานเนสคิ$แลูะในตอนปลูายเป+นแบบโกี่ธ�คิ ส)วนทางจ�กี่รวรรด�โรม�นตะว�นออกี่หร0อไบแซึ่นไตน$ ศ�ลูปะแบบไบแซึ่นไตน$กี่ารสร!างโบสถุ$ว�หารเป+นโบสถุ$ทมผ่�งส2าหร�บรองร�บโดม ภายในมกี่ารประด�บด!วยโมเสคิทสวยงาม ศ�ลูปกี่รรมช�3นเอกี่อย�)ทว�หารเซึ่นต$ โซึ่เฟEย ในกี่ร&งอ�สต�นบ&ลู ต&รกี่

หนุ�วยที่�� 5 : อารยธรรมย&คิกี่ลูางตะว�นออกี่

♫ ก�าเนุ!ด้ศาสำนุาอ!สำลาม + พระเจ!าคิ0อ พระอ�ลูเลูาะฮ$ แลูะเช0อว)าพระผ่�!เป+นเจ!าเป+นผ่�!สร!างโลูกี่แลูะจ�กี่รวาลูท�3งหมด มน&ษย$คินแรกี่ทพระเจ!าสร!างคิ0อ อาด�ม แลูะฮาวา (EVE) กี่ลู)าวกี่�นว)าศาสนาอ�สลูามเกี่�ดทคิาบสม&ทรอารเบย เพราะเป+นทกี่2าเน�ดของศาสดาม&ฮ�มม�ด♫ ช่�วประว�ต!ของศาสำด้า + ศาสดาม&ฮ�มม�ด กี่2าเน�ดจากี่อาหร�บตระกี่�ลูกี่&ไรซึ่$ เม0ออาย&ได! 40 ได!ออกี่ไปหาคิวามสงบเพ0อพ�จารณ์าข!อเท;จจร�งของสรรพส�งแลูะว�ธกี่ารปร�บปร&งส�งคิม แลูะต)อมาได!มเทวท�ตปรากี่ฏกี่ายต)อหน!าท)านในร�ปร)างมน&ษย$ธรรมดาแลูะได!สอนให!อ)านโองกี่ารแรกี่ของพระผ่�!เป+นเจ!า ภายหลู�งมกี่ารรวบรวมข�3นเป+นคิ�มภร$ของศาสนา คิ0อ อ�ลูกี่&รอ)าน ม 30 ภาคิ แบ)งเป+น 114 บท จ2านวน 6666 วรรคิ เป+นโองกี่ารทพระเจ!าประทานผ่)านศาสดาม&ฮ�มม�ดให!ส� งสอนมน&ษยชาต�ประกี่อบได!ด!วยคิ2าส�งสอนท&กี่เร0องท�3งว�ทยาศาสตร$ ประว�ต�ศาสตร$ จร�ยธรรม ฯลูฯ แลูะบอกี่ถุ�งว�นส�3นโลูกี่ทมน&ษย$จะต!องถุ�กี่สอบสวนคิวามด คิวามช�วทกี่ระท2าไป + ปEคิ.ศ.622 ม&ฮ�มหม�ดได!เด�นทางไปเผ่ยแผ่)ศาสนาทเม0องยาถุร�บ ภายหลู�งเปลูยนช0อเป+นเม0องมาด�นะฮ$ หมายถุ�งเม0องของศาสดา ถุ0อว)ากี่ารอพยพมาทเม0องคิร�3งน3เป+นเหต&กี่ารณ์$ส2าคิ�ญของศาสนอ�สลูาม จ�งถุ0อเอาปEน3เป+นต!นศ�กี่ราชของอ�สลูาม เรยกี่ว)า ฮ�จเราะห$ศ�กี่ราช + หลู�งจากี่ทศาสดาม&ฮ�มม�ดส�3นชพลูง ได!มกี่ารเลู0อกี่สาวกี่ทอาว&โสใหม)คิ0อ อาบ� บ�กี่ร$ ให!ด2ารงต2าแหน)งทเรยกี่ว)า คิอลูฟะ (กี่าหลู�บ) ต)อมาคิ0อ อ&ม�ร อ&ธมาน แลูะอาลูตามลู2าด�บ ซึ่�งต)อมาได!เกี่�ดแยกี่เป+นน�กี่ายต)างๆ♫ หล�กการของศาสำนุาอ!สำลาม + ประกี่อบไปด!วยหลู�กี่ศร�ทธา 6 ประกี่าร แลูะหลู�กี่ปฏ�บ�ต� 5 ประกี่าร แลูะเกี่�ดน�ยายต)างๆ Ex.ซึ่&นน,ชอะฮ$,วาฮาบ,คิอวาว�จ,ซึ่�ฟE กี่ารเกี่�ดน�กี่ายต)างๆน3เกี่�ดจากี่คิวามแตกี่แยกี่ทางกี่ารเม0อง กี่ารตคิวามคิ�มภร$แลูะคิวามคิ�ดของน�กี่ปราชญ$ในย&คิต)างๆปร�ชญาของอ�สลูามเกี่ยวกี่�บมน&ษย$ + กี่ารสร!างของพระผ่�!เป+นเจ!าจากี่ด�น มน&ษย$ชายแลูะหญ�งมคิวามเท)าเทยมกี่�น มน&ษย$มหน!าทต)อพระผ่�!เป+นเจ!า ต)อต�วมน&ษย$เอง ต)อเพ0อนมน&ษย$ ต)อส�งคิม แลูะต)อสภาพแวดลู!อม♫ การขยายอารยธรรมอ!สำลามในุตะว�นุออกกลาง (อ�านุเพั!�มเต!มหนุ"า 211-226)**

+ กี่ารขยายด�นแดนกี่ว!างขวางต�3งแต)ฝั� งมหาสม&ทรแอตแลูนต�กี่ จนแคิว!นส�นธ&ในอ�นเดย เกี่�ดข�3นในราชวงศ$อ&ม�ยยะฮ$ มเม0องหลูวงช0อ ดาม�สกี่�ส ในซึ่เรย + ย&คิทองของอารยธรรมอ�สลูามเกี่�ดข�3นในราชวงศ$อ�บบาส�ยะฮ$ มเม0องหลูวงช0อ แบกี่แดด ในอ�ร�กี่♫ การขยายอารยธรรมอ!สำลามในุเอเช่�ย (อ�านุเพั!�มเต!มหนุ"า 211-226)**

+ กี่ารส�3นส&ดของกี่ร&งคิอนสแตนต�โนเปBลูจ�ดว)าเป+นกี่ารส�3นส&ดของย&คิกี่ลูางในย&โรป เกี่�ดข�3นในสม�ยส&ลูต)างเมฮ$เมตท 2

ของราชวงศ$ออตโตม�นเต�ร$กี่♫ สำงครามคร'เสำด้ (อ�านุเพั!�มหนุ"า 227-230)

+ คิวามหมายของสงคิรามคิร�เสดมสองน�ยคิ0อ 1.กี่องทหารทจ�ดต�3งโดยพวกี่คิร�สเตยนโรม�นคิาทอลู�กี่ของย&โรปตะว�นตกี่ในกี่ารต)อต!านอ2านาจม&สลู�ม 2.สงคิรามศาสนาทพวกี่คิร�สเตยนกี่ระท2าต)อฝั@ายม&สลู�ม + สงคิรามคิร�เสด เป+นกี่ารรบกี่�นระหว)างฝั@ายคิร�สเตยนโรม�นคิาทอลู�กี่กี่�บฝั@ายม&สลู�ม กี่ารรบท�3งหมดม 10 คิร�3ง + สงคิรามคิร�เสด เกี่�ดจากี่ป�จจ�ยด�งน3 1.กี่ารปกี่ปNองแลูะปลูดปลู)อยกี่ร&งเยร�ซึ่าเลู;มทอย�)ในอ2านาจของอาณ์าจ�กี่รออตโตม�นเต�ร$กี่ ของชาวคิร�สเตยนโรม�นคิาทอลู�กี่ในย&โรป 2.พ)อคิ!าย&โรปต!องกี่ารคิรอบคิรองท)าเร0อชายฝั� งทางตะว�นออกี่ แลูะทางใต!ของทะเลูเมด�เตอร$เรเนยน 3.ระบบฟBวด�ลู ท2าให!ผ่�!ไม)มทด�นต!องกี่ารไปแสวงหาทในเอเชย♫ ความเจร!ญด้"านุการศ<กษาของอ!สำลาม + หะด�ษของศาสดาม�ฮ�มม�ดเน!นเร0องคิวามส2าคิ�ญของคิวามร� ! จงแสวงหาคิวามร� ! แม!จะต!องไปไกี่ลูถุ�งเม0องจ�น“ ”

+ ศ�นย$กี่ลูางกี่ารแปลูต2าราต)างชาต�มาเป+นภาษาอาหร�บทกี่ร&งแบกี่แดด คิ0อ บ�ยต&ลูฮ�กี่ม�ต หร0อ ดาร&ลู ฮ&กี่มา เป+นสถุาบ�นว�ทยป�ญญาซึ่�งเป+นเหม0อน ราชบ�ณ์ฑ�ตสถุานของราชวงศ$อ�บบาส�ยะฮ$เป+นศ�นย$รวมกี่ารแปลู ปร�ชญา คิณ์�ตศาสตร$แลูะว�ทยาศาสตร$ + ในกี่ร&งแบกี่แดดมม�สย�ดเป+นจ2านวนมากี่ แต)ลูะแห)งจะมโรงเรยนประถุม เรยกี่ว)า ม�กี่ต�บ + ปร�ชญาทางด!านส�งคิมศาสตร$ น�กี่ปร�ชญาย&โรปผ่�!มอ�ทธ�พลูต)อน�กี่ปร�ชญาในย&คิหลู�งอย)างมากี่ คิ0อ อ�บน� คิอลูด�น ผ่ลูงานทส2าคิ�ญคิ0อ ม&กี่อดด�มะฮ$♫ ความเจร!ญด้"านุว!ที่ยาศาสำตรและการแพัที่ย + คิวาร�ซึ่ม เป+นผ่�!ให!กี่2าเน�ดว�ชา พชคิณ์�ตแลูะตรโกี่ณ์ม�ต�

+ น�กี่ปราชญ$ม&สลู�ม มบทบสทในด!านว�ทยาศาสตร$ด�งน3 ดาราศาสตร$ ภ�ม�ศาสตร$ ประว�ต�ศาสตร$ คิณ์�ตศาสตร$ พชคิณ์�ต ตรโกี่ณ์ม�ต� ฟBส�กี่ส$ เคิม ชวว�ทยา แลูะกี่ารแพทย$♫ ความเจร!ญที่างด้"านุภาษาและวรรณ์คด้� + ด!านวรรณ์คิดร!อยกี่รอง กี่วทมช0อคิ0อ กี่วเปอร$เซึ่ย โอมาร$ คิ�ยยาม กี่ลูอนของเขาคิ0อ ร&ไบยาต + ด!านวรรณ์คิดร!อยแกี่!ว ทโลูกี่ร� !จ�กี่กี่�นมากี่กี่;คิ0อ กี่ารเลู)าเป+นน�ทานร!อยเร0องเช)นอาหร�บราตรหร0อ พ�นหน�งท�วา + สม�ยราชวงศ$อ�บบาส�ยะฮ$ เป+นสม�ยทวรรณ์คิดร& )งเร0องมากี่♫ ความเจร!ญด้"านุศ!ลปกรรม + ศ�ลูปะของอ�สลูามมเอกี่ลู�กี่ษณ์$ของตนเอง โดยให!มลูวดลูายเฉีพาะในประเพณ์ทเป+นคิวามงดงามด!วยกี่ารเขยนลูวดลูายเคิร0อว�ลูย$ เรยกี่ว)า อาราเบสกี่$ ซึ่�งแสดงคิวามอ)อนช!อยของเส!น + กี่ารประด�บประดาด!วยต�วอ�กี่ษรอาหร�บ ถุ0อว)าเป+นแม)ลูายแลูะเป+นศ�ลูปเอกี่ของอ�สลูาม เป+นแบบเรยบง)าย เรยกี่ว)าอ�กี่ษร กี่�ฟE + ลูวดลูายอาราเบสกี่$ แบ)งเป+น 2 ชน�ด คิ0อ 1.แบบทประด�ษฐ์$จากี่ลูายเรขาคิณ์�ต วาดจากี่เส!นตรงหร0อม&มทเรยกี่ว)า ท�สเทยร$ 2.แบบทสร!างจากี่ลู�กี่ษณ์ะของต!นไม! สร!างจากี่ลูายเส!นโคิ!ง วงกี่ลูม หร0อจากี่คิวามมชว�ตชวาของดอกี่ไม! เรยกี่ว)า แบบน&สกี่ + สถุาป�ตยกี่รรมทส2าคิ�ญของอ�สลูาม คิ0อ กี่ารสร!างม�สย�ด ซึ่�งส)วนใหญ)มลู�กี่ษณ์ะคิลู!ายกี่�นคิ0ออาคิารหลู�งคิาร�ปโดม + ศ�ลูปอ�สลูามขยายออกี่ไปคิรอบง2าเป+นศ�ลูปทผ่สมผ่สานระหว)างอ�สลูามแลูะสเปน Ex.ศ�ลูปแขกี่ม�วร$ ทสเปน♫ อารยธรรมอ!สำลามก�บอารยธรรมสำากล + อ�บน� คิอลูด�น กี่ลู)าวว)าอารยธรรมอ�สลูามมลู�กี่ษณ์ะเด)นของจ�ตว�ญญาณ์ทางกี่ารคิ!าทกี่ว!างขวาง ซึ่�งท2าให!กี่ลูไกี่ของตลูาดเต�บโต + หน�งในสถุาบ�นทส2าคิ�ญทส&ดของม&สลู�ม คิ0อ ซึ่ากี่าต เป+นกี่ารช)วยเหลู0อส�งคิมมน&ษย$ท2าให!เกี่�ดคิวามย&ต�ธรรม + อารยธรรมอ�สลูามเป+นแหลู)งว�ทยป�ญญาทเป+นสะพานเช0อมคิวามร� !ของอารยธรรมย&คิโบราณ์มาส�)อารยธรรมตะว�นตกี่ย&คิใหม) แต)ในป�จจ&บ�น อารยธรรมอ�สลูามต!องเผ่ช�ญหน!ากี่�บอารยธรรมตะว�นตกี่ซึ่�งเป+นอารยธรรมแบบท&นน�ยม

หนุ�วยที่�� 6 : อารยธรรมสม�ยฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่าร + กี่ารฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่าร หมายถุ�ง กี่ารเกี่�ดใหม)ของอารยธรรมคิลูาสส�กี่สม�ยกี่รกี่-โรม�น อ�นเน0องมาจากี่คิวามสนใจศ�กี่ษาศ�ลูปว�ทยากี่ารเหลู)าน�3นของชาวตะว�นตกี่♫ ป�จจ�ยสำ�าค�ญที่��ม�ผ่ลต�อการฟิ=# นุฟิ'ศ!ลปว!ที่ยาการ + สงคิรามคิร�เสด : เป+นสงคิรามระหว)างชาวคิร�สเตยนแลูะชาวม&สลู�ม เพ0อแย)งช�งด�นแดนศ�กี่ด��ส�ทธ��เจร�ซึ่าเลู;ม ท2าให!ชาวคิร�สต$ในย&โรปตะว�นตกี่มโอกี่าสเข!าไปในจ�กี่รวรรด�ไบแซึ่นไตน$ แลูะได!ร� !จ�กี่อารยธรรมคิลูาสส�กี่ของกี่รกี่-โรม�น + กี่ารขยายต�วของเม0อง กี่ารคิ!า ระบบเศรษฐ์กี่�จแบบเง�นตราแลูะพ)อคิ!า ชาวเม0องในปลูายย&คิกี่ลูาง : เกี่�ดชนช�3นใหม)แลูะส�งคิมใหม) น�นคิ0อ ชาวเม0อง ได!แกี่) พ)อคิ!าแลูะเสรชนทอย�)ในส�งคิมเม0อง กี่ารขยายต�วของกี่ารคิ!าแลูะระบบเง�นตราทมคิวามส2าคิ�ญ ท2าให!โลูกี่ท�ศน$แลูะชว�ตคิวามเป+นอย�)ของคินกี่ว!างขวางเคิลู0อนไหวได!มากี่ข�3น มส�นคิ!าแลูะว�ตถุ&ตอบสนองคิวามต!องกี่ารได!อย)างเพยงพอ + กี่ารสน�บสน&นอ&ปถุ�มภ$ของกี่ลู&)มผ่�!ปกี่คิรองบางกี่ลู&)ม : มบทบาทอย)างมากี่ในกี่ารสน�บสน&นขบวนกี่ารฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่าร โดยเฉีพาะกี่ลู&)มผ่�!ปกี่คิรองตามห�วเม0องต)างๆในแหลูมอ�ตาลู♫ สำภาพัที่��วไปและล�กษณ์ะสำ�าค�ญของโลกตะว�นุตกในุสำม�ยฟิ=# นุฟิ'ศ!ลปว!ที่ยาการ + คิวามเป+นมน&ษยน�ยม : กี่ารให!คิวามส2าคิ�ญแลูะคิ&ณ์คิ)าต)อคิวามเป+นมน&ษย$ เช0อม�นในสต�ป�ญญา เหต&ผ่ลู + คิวามต!องกี่ารคิวามเป+นอ�สระเสร : จากี่คิวามผ่�กี่พ�นตามระบบศ�กี่ด�นาสวาม�ภ�กี่ด�� เพ0อตอบสนองคิวามต!องกี่ารเป+นต�วของต�วเองจากี่พ)อคิ!าทสามารถุพ�งต�วเองได! โดยไม)จ2าเป+นต!องพ�งเจ!านายอกี่ต)อไป + กี่ารร� !จ�กี่กี่ารว�พากี่ษ$ว�จารณ์$ : ย&คิน3เป+น สม�ยแห)งอ�จฉีร�ยะ มบ&คิคิลูธรรมดาทไม)ใช)พระ ทศ�กี่ษาหาคิวามร� !อย)างรอบร� !กี่ว!างขวางในหลูายสาขาว�ชา Ex.ลูโอนาร$โด ดา ว�นช + คิวามเป+นย&คิสม�ยแห)งห�วเลู3ยวห�วต)อ : ระหว)างโลูกี่สม�ยกี่ลูางกี่�บโลูกี่สม�ยใหม)ทกี่2าลู�งเร�มกี่)อต�วข�3นของโลูกี่ตะว�นตกี่ เร�มผ่ลูะออกี่จากี่คิ)าน�ยมแบบเกี่)า แต)กี่;สร!างสรรคิ$คิ)าน�ยมใหม)ของตนข�3นบนรากี่ฐ์านของส�งเกี่)าน�3นเอง + กี่ารปฏ�ว�ต�ว�ทยาศาสตร$ : จ&ดเร�มต!นของกี่ารปฏ�ว�ต�ว�ทยาศาสตร$คิ0อ กี่ารคิ!นพบทฤษฎิส&รยจ�กี่รวาลูของน�โคิลู�ส โคิเปอร$น�คิ�ส ผ่�!เสนอว)าโลูกี่หม&นรอบดวงอาท�ตย$ ย&คิน3จ�งได!ช0อว)า ย&คิแห)งเหต&ผ่ลู + กี่ารเกี่�ดกี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารพ�มพ$ : มกี่ารประด�ษฐ์$แท)นพ�มพ$ โดยโจฮ�น กี่�เตนเบ�ร$กี่

♫ งานุสำร"างสำรรคของสำม�ยฟิ=# นุฟิ'ศ!ลปว!ที่ยาการ + ศ�ลูปกี่รรมสม�ยฟC3 นฟ�ศ�ลูปกี่รรมมมลู�กี่ษณ์ะเด)น ด�งน3 1.ศ�ลูปะแต)ลูะประเภทมคิวามเด)นในต�วของม�นเอง โดยเน!นคิวามเป+นมน&ษย$ 2.กี่ารสร!างสรรคิ$ศ�ลูปะเพ0อคิ&ณ์คิ)าทางศ�ลูปะ ไม)ใช)ศ�ลูปะเพ0อศาสนาเพยงอย)างเดยว 3.กี่ารสร!างศ�ลูปะเพ0อชนช�3นส�งแลูะชนช�3นกี่ลูาง 4.ศ�ลูปะทมคิวามเหม0อนจร�ง♫ สำาเหต�ของการปฏิ!ร'ปศาสำนุา + คิวามเปลูยนแปลูงทางคิวามคิ�ดของมน&ษย$ : มแนวคิ�ดใหม)เกี่�ดข�3น คิ0อ มน&ษยน�ยม ป�จเจกี่ชนน�ยม ธรรมชาต�น�ยม ท2าให!คินมเสรภาพทางคิวามคิ�ดมากี่ข�3น แลูะมกี่ารต)อต!านอ2านาจสถุาบ�นต)างๆ + คิวามเปลูยนแปลูงในศาสนจ�กี่ร : กี่ารปฏ�บ�ต�ต�วของบาทหลูวงย)อหย)อนลูง ประพฤต�ผ่�ดว�น�ย มกี่ารต�ดส�นบน + น�กี่ปฏ�ร�ปศาสนาทส2าคิ�ญ : มาร$ต�น ลู�เธอร$ โจมตศาสนจ�กี่รอย)างร&นแรง ในกี่ารขายใบไถุ)บาปในสม�ยของส�นตะปาปา ต)อมาได!เกี่�ดลู�ทธ�ใหม)ช0อ ลู�ทธ�ลู�เธอร$ ถุ0อเป+นจ&ดเร�มต!นของน�กี่ายโปรเตสแตนต$ จอห$น คิาลูว�น เช0อว)ามน&ษย$น�3นข�3นอย�)กี่�บอ2านาจของพระเข!า พวกี่ทน�บถุ0อลู�ทธ�คิาลูว�นเรยกี่ว)า พ�วร�ต�น + สำร�ป กี่ารปฏ�ร�ปศาสนาเกี่�ดขากี่สาเหต&ส2าคิ�ญท�3งจากี่ป�จจ�ยของคิวามเปลูยนแปลูงทเกี่�ดนข�3นในโลูกี่ตะว�นตกี่ต�3งแต)สม�ยกี่ารฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่าร แลูะป�จจ�ยทเกี่�ดจากี่คิวามเปลูยนแปลูงภายในวงกี่ารของศาสนจ�กี่รเอง

♫ ผ่ลของการปฏิ!ร'ปศาสำนุา + คิร�สต$ศาสนาแตกี่แยกี่ออกี่เป+น 2 น�กี่ายใหญ) คิ0อ น�กี่ายโรม�นคิาทอลู�กี่ แลูะโปรเตสแตนต$ + กี่ารส�3นส&ดของศาสนจ�กี่รสากี่ลู แลูะลูดอ2านาจของพระส�นตะปาปา + กี่ารเกี่�ดสงคิรามศาสนาต�3งแต)คิร�สต$ศตวรรษท 16-17 หลูายคิร�3ง + เกี่�ดกี่ารต)อต!านกี่ารปฏ�ร�ปศาสนา♫ ป�จจ�ยสำ�าค�ญในุการก�อต�#งร�ฐสำม�ยใหม�ตอนุต"นุ + คิวามเส0อมอ2านาจของระบบศ�กี่ด�นาสวาม�ภ�กี่ด�� : เน0องจากี่สงคิรามในหม�)ของบรรดาข&นนาง ท2าให!ระบบศ�กี่ด�นาเส0อมลูง ท2าให!ไม)สามารถุปร�บปร&งกี่ารบร�หารด�นแดนของตนเองให!มประส�ทธ�ภาพได! + กี่ารเต�บโตของเม0องแลูะกี่ารคิ!า : ท2าให!พ)อคิ!าแลูะชาวเม0องมคิวามม�งคิ�ง มเศรษฐ์กี่�จแบบใหม)มากี่ข�3น + กี่ารส2าน�กี่ในคิวามเป+นชาต� : มภาษา เช03อสาย แลูะว�ฒนธรรมร)วมกี่�น ท2าให!เกี่�ดคิวามร� !ส�กี่เป+นหน�งเดยวกี่�น♫ การก�อต�#งร�ฐราช่าธ!ปไตย : สำเปนุ + ป�จจ�ยทท2าให!สเปนรวมศ�นย$อ2านาจทกี่ษ�ตร�ย$ได! มด�งน3 1.จากี่กี่ารอภ�เษกี่สมรสระหว)างพระเจ!าเฟอร$ด�นานด$แห)งอาเรกี่อนแลูะพระนางอ�ซึ่าเบลูลูาแห)งคิาสตลู 2.กี่ารยอมร�บของส�นตะปาปาทกี่ร&งโรมแลูะเกี่;บภาษว�ดในสเปน 3.กี่ารเผ่ยแพร)คิร�สต$ศาสนา แลูะข�บไลู)พวกี่ม�วร$ออกี่ไปจากี่สเปน 4.กี่ารมอาณ์าน�คิมแลูะกี่ารคิ!าโพ!นทะเลู 5.กี่ารรวมด�นแดนในสม�ยพระเจ!าชาร$ลูท 5♫ การก�อต�#งร�ฐราช่าธ!ปไตย : โปรต�เกสำ + ด�นแดนโปรต&เกี่ส คิ0อบร�เวณ์โอปอร$โต จากี่กี่ารทเคิาต$เฮนรแห)งเบอร$กี่�นด ช)วยสเปนรบข�บไลู)พวกี่ม�วร$ แลูะได!ร�บพระราชทานทด�นตอบแทน♫ การก�อต�#งร�ฐราช่าธ!ปไตย : อ�งกฤษ + สม�ยพระนางเจ!าอลู�ซึ่าเบธท 1 ถุ0อว)าเป+นกี่ษ�ตร�ย$ทมอ2านาจมากี่แลูะเป+นสม�ยทสร!างคิวามเจร�ญม�นคิงทางเศรษฐ์กี่�จแลูะศ�ลูปว�ฒนธรรมของอ�งกี่ฤษ♫ การก�อต�#งร�ฐราช่าธ!ปไตย : ฝร��งเศสำ +พระเจ!าเฮนรท 4 ทรงประกี่าศกี่ฤษฎิกี่าแห)งเม0องนองส$แลูะเปลูยนศาสนามาน�บถุ0อโรม�นคิาทอลู�กี่♫ ร�ฐอ0�นุๆในุย�โรป + แคิว!นในจ�กี่รวรรด�โรม�นอ�นศ�กี่ด��ส�ทธ��ไม)สามารถุแต)งต�3งเป+นร�ฐ์ชาต�ได!ในคิร�สต$ศตวรรษท 15 เพราะมเจ!าผ่�!ปกี่คิรองแคิว!นต)างๆหลูายแคิว!น ทได!ผ่ลู�ดเปลูยนกี่�นมาเป+นจ�กี่รพรรด�โดยกี่ารเลู0อกี่ตามพระราชโองกี่ารประกี่าศทอง (Golden Bull)♫ การเปล��ยนุแปลงที่างเศรษฐก!จในุสำม�ยใหม�ตอนุต"นุ

+ กี่ารประด�ษฐ์$แท)นพ�มพ$ของโจฮ�น กี่�เตนเบ�ร$กี่ : น2าไปส�)กี่ารปฏ�ว�ต�ระบบกี่ารพ�มพ$แลูะ กี่ารผ่ลู�ตหน�งส0อ เป+นจ&ดเร�มต!นของกี่ารปฏ�ว�ต�ด!านกี่ารส0อสารของมน&ษย$ ท2าให!เปลูยนจากี่ว�ฒนธรรมกี่ารบอกี่เลู)า มาส�)ว�ฒนธรรมกี่ารพ�มพ$ แลูะว�ฒนธรรมกี่ารอ)าน + กี่ารประด�ษฐ์$ปCนใหญ)แลูะกี่ารท2าด�นปCน : ถุ�กี่น2ามาใช!ในกี่ารท2าสงคิราม มกี่ารเปลูยนแปลูงในกี่ารใช!อาว&ธแลูะย&ทธว�ธในกี่ารจ�ดทหารแลูะกี่องท�พ มกี่ารใช!อาว&ธปCนใหญ) โดยไม)ต!องจ�ดทหารประจ�ญบานแบบเกี่)า + กี่ารประด�ษฐ์$เข;มท�ศ : มกี่ารท2าแผ่นท กี่ารเด�นเร0อ กี่ารด�ดาว กี่ารพ�ฒนากี่ารต)อเร0อแบบใหม)ทแข;งแรงข�3น มระวางบรรท&กี่ได!มากี่ข�3น ท2าให!ย&โรปมคิวามพร!อมทจะออกี่ส2ารวจทางทะเลู จนสามารถุคิ!นพบโลูกี่ใหม) + ถุ�งแม!ย&โรปจะมกี่ารเต�บโตทางกี่ารคิ!าแลูะระบบเศรษฐ์กี่�จแบบเง�นตรา แต)ย&โรปกี่;ไม)สามารถุจะพ�ฒนาเศรษฐ์กี่�จได!อย)างเต;มท เน0องจากี่ 1.ระบบศ�กี่ด�นาสวาม�ภ�กี่ด��ทย�งด2ารงอย�) เป+นระบบทผ่ลู�ตเพยงเพ0อย�งชพ 2.กี่ารผ่�กี่ขาดโดยสมาคิมพ)อคิ!า ช)างฝัEม0อ หร0อระบบกี่�ลูด$ มข!อจ2ากี่�ดมากี่มาย ไม)สน�บสน&นกี่ารขยายต�วของอาชพแลูะกี่ารผ่ลู�ต ท2าให!ส�นคิ!าไม)เพยงพอ แลูะไม)มกี่ารพ�ฒนาว�ธกี่ารผ่ลู�ต 3.กี่ารผ่�กี่ขาดกี่ารคิ!าของเม0องท)าต)างๆในอ�ตาลู ท2าให!พ)อคิ!าย&โรปอ0นๆเสยผ่ลูประโยชน$ 4.กี่ารน2าเหรยญเง�นมาใช!ในกี่ารแลูกี่เปลูยนทางกี่ารคิ!า แต)ย&โรปขาดแหลู)งแร)เง�นแลูะแร)ทองซึ่�งเป+นโลูหะทมคิ)า + ขณ์ะเดยวกี่�นย&โรปมแรงจ�งใจแลูะต!องกี่ารขยายต�วทางด!านต)างๆหลูายประกี่าร 1.คิ!องกี่ารเผ่ยแพร)คิร�สต$ศาสนา 2.พ�ฒนาว�ธกี่ารคิ!าทให!กี่2าไรส�งระหว)างพ)อคิ!าในส�นน�บาตฮ�นเซึ่ยต�กี่ 3.มกี่ารสะสมเง�นท&นเพ0อกี่ารคิ!า กี่ารเด�นเร0อ แลูะกี่ารท2าอ&ตสาหกี่รรม 4.ต!องกี่ารอาว&ธ แลูะแรงกี่ระต&!นจากี่กี่ษ�ตร�ย$ต)างๆ 5.คิวามปรารถุนาส�นคิ!าตะว�นออกี่ ทได!มาจากี่รายงานของน�กี่เด�นทาง 6.คิ)าน�ยมใหม)ของคินในสม�ยฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่าร ทต!องกี่ารคิวามร2ารวย + กี่ารคิ!าของย&โรปต!องชะง�กี่ลูง เม0อเตอร$กี่เข!าย�ดไบแซึ่นไตน$ ย&โรปในขณ์ะน�3นจ�งต!องมกี่ารพ�ฒนาอย�) 2 ทาง ได!แกี่) 1.กี่ารขยายต�วภายใน พ�ฒนาเทคิโนโลูยกี่ารผ่ลู�ต 2.กี่ารขยายต�วภายนอกี่ ส2ารวจด�นแดนเพ0อแสวงหาผ่ลูผ่ลู�ต ส�นคิ!า แลูะเส!นทางกี่ารคิ!าใหม)ทปลูอดจากี่พวกี่ม&สลู�ม♫ การค"นุพับโลกใหม�และด้!นุแด้นุโพั"นุที่ะเล + ชาวโปรต&เกี่ส เป+นย&โรปชาต�แรกี่ทเร�มเด�นเร0อคิ!นหาเส!นทางไปย�งเอเชย ผ่�!มบทบาทสน�บสน&นในด!านน3คิ0อ เจ!าชายเฮนร น�กี่เด�นเร0อทประสบคิวามส2าเร;จมากี่ทส&ด คิ0อ วาสโกี่ ดา กี่ามา สามารถุอ!อมแหลูมกี่�Kดโฮปได!ส2าเร;จ + สาเหต&ทโปรต&เกี่สมคิวามเจร�ญด!านกี่ารเด�นเร0อกี่)อนชาต�ย&โรปอ0นๆ เน0องจากี่โปรต&เกี่สต�3งอย�)ต�ดทะเลู อย�)ในเส!นร& !งเส!นแวงทมกี่ระแสน23าทเหมาะสมต)อกี่ารออกี่เด�นเร0ออย)างย�ง ประกี่อบกี่�บคิวามกี่ลู!าเสยง กี่ลู!าผ่จญภ�ย อ�นเกี่�ดจากี่แนวคิวามคิ�ดทต!องกี่ารสร!างคิวามย�งใหญ)ให!กี่�บคิร�สต$ศาสนา เป+นป�จจ�ยทช)วยให!กี่ารส2ารวจทะเลูประสบคิวามส2าเร;จ♫ ผ่ลของการค"นุพับโลกใหม�และด้!นุแด้นุโพั"นุที่ะเล + กี่ารขยายต�วของกี่ารคิ!า + กี่ารได!โลูหะมคิ)าเพ�มข�3น : Ex.แร)ทองแลูะแร)เง�น หาได!มากี่ข�3น + กี่ารปฏ�ว�ต�ทางกี่ารคิ!า : 1.เกี่�ดระบบท&นน�ยม (ระบบกี่ารผ่ลู�ต กี่ารแจกี่จ)าย แลูะกี่ารแลูกี่เปลูยน) 2.กี่ารเต�บโตของธนาคิาร : กี่�จกี่ารธนาคิารเต�บโตข�3นเพราะระบบเง�นตราแลูะระบบท&นน�ยม 3.กี่ารขยายต�วของระบบเคิรด�ต : ช)วยให!พ)อคิ!าในอ�มสเตอร$ด�มสามารถุซึ่03อส�นคิ!าในเวน�สได!โดยกี่ารออกี่ต�Jวแลูกี่เง�นในธนาคิารท!องถุ�น 4.กี่ารใช!เคิร0องจ�กี่รในโรงงานอ&ตสาหกี่รรม 5.ระบบกี่ารผ่ลู�ตแบบคิร�วเร0อน 6.กี่ารเปลูยนแปลูงในธ&รกี่�จ หร0อกี่ารจ�ดองคิ$กี่าร 7.กี่ารเกี่�ดบร�ษ�ทรวมห&!น 8.กี่ารเต�บโตของเศรษฐ์กี่�จแบบเง�นตราทมประส�ทธ�ภาพมากี่ข�3น♫ ล�ที่ธ!พัาณ์!ช่ยนุ!ยม + หลู�กี่กี่ารส2าคิ�ญของระบบพาณ์�ชย$น�ยมคิ0อ กี่ารให!คิวามส2าคิ�ญกี่�บเง�นตรา Ex.ทองคิ2าแลูะเง�น โดยจะหมายถุ�งหลู�กี่คิวามร& )งเร0อง ม�งคิ�งของชาต�ทกี่2าหนดโดยปร�มาณ์ของโลูหะมคิ)าภายในราชอาณ์าจ�กี่ร ย�งมเง�นทองมากี่เท)าใด ประเทศกี่;มอ2านาจมากี่ข�3นเท)าน�3น♫ การปฏิ!ว�ต!เกษตรกรรม + กี่ารปฏ�ว�ต�เกี่ษตรกี่รรมน�บต�3งแต)คิร�สต$ศตวรรษท 14-18 มส)วนสน�บสน&นกี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารคิ!า Ex.ให!ราคิาส�นคิ!าทส�งข�3น แลูะประชากี่รในเม0องทเพ�มข�3นท2าให!เกี่ษตรกี่รรมกี่ลูายเป+นธ&รกี่�จทได!ผ่ลูกี่2าไรด แลูะมแนวโน!มเข!าส�)ระบบท&นน�ยม

หนุ�วยที่�� 7 : พ�ฒนากี่ารทางว�ทยาศาสตร$♫ ความเจร!ญที่างว!ที่ยาศาสำตรของอารยธรรมโบราณ์ในุแถิ่บล��มแม�นุ�#า + อารยธรรมแถุบลู&)มแม)น23าไทกี่รสแลูะย�เฟรตส : เรยกี่ด�นแดนแถุบน3ว)าเมโสโปเตเมย ผ่�!คินทสร!างอารยธรรมแห)งน3คิ0อ ชาวส&เมเรยน คิวามเจร�ญทางว�ทยาศาสตร$ทส2าคิ�ญ คิ0อ 1.ด!านคิณ์�ตศาสตร$ (บวกี่ ลูบ คิ�ณ์) 2.กี่ารประด�ษฐ์$ปฏ�ท�น นอกี่จากี่น3 ชาวฮ�ตไตท$ย�งเป+นผ่�!คินพบว�ธน2าแร)เหลู;กี่มาใช! แลูะชาวคิาลูเดยน ย�งศ�กี่ษาดาราศาสตร$

+ อารยธรรมแถุบลู&)มแม)น23าไนลู$ : ชาวอย�ปต$ได!ประด�ษฐ์$อ�กี่ษรข�3นใช! ได!คิ!นพบวธกี่ารท2ากี่ระดาษ เชยวชสญในด!านกี่ารคิ2านวณ์หาปร�มาตร แลูะมกี่ารปร�บปร&งปฏ�ท�นแบบส&ร�ยคิต� แลูะย�งเกี่)งทางด!านกี่ารแพทย$อกี่ด!วย + อารยธรรมแถุบลู&)มแม)น23าฮวงโห : ชาวจนคิ!นพบพ0ชทเป+นยาร�กี่ษาโรคิหร0อยาพ�ษ แลูะมกี่ารร�กี่ษาโรคิโดยว�ธกี่ารฝั�งเข;มตามอว�ยวะต)างๆ + อารยธรรมแถุบลู&)มแม)น23าส�นธ& : ชาวอ�นเดยมคิ�มภร$เกี่)าแกี่)ทบรรยายถุ�งพ0ชชน�ดต)างๆ ทมสรรพคิ&ณ์เป+นยาร�กี่ษาโรคิแลูะพ0ชเป+นพ�ษ คิ�มภร$น3ช0อว)า อาย&รเวท นอกี่จากี่น3ย�งคิ!นพบกี่ารท2าศ�ลูยกี่รรมพลูาสต�กี่ แลูะกี่ารบ2าบ�ดร�กี่ษาโรคิทเป+นกี่ารร�กี่ษาจ�ตโดยใช!ว�ธกี่ารสะกี่ดจ�ต + สาเหต&ทคิวามเจร�ญทางว�ทยาศาสตร$ในแหลู)งอารยธรรมทเกี่)าแกี่)หลูายแห)งในโลูกี่ม�กี่เป+นอารยธรรมมน&ษย$ลู&)มแม)น23า เพราะว)าบร�เวณ์ลู&)มแม)น23าต)างๆม�กี่เป+นบร�เวณ์ทมคิวามอ&ดมสมบ�รณ์$ท2าให!มผ่�!คินหลูายกี่ลู&)มมาอาศ�ยอย�)รวมกี่�นมากี่ จนเกี่�ดเป+นส�งคิมแลูะว�ฒนธรรมข�3น มผ่ลูท2าให!เกี่�ดน�กี่คิ�ดสาขาต)างๆเกี่�ดข�3นมากี่มาย จนน2าไปส�)กี่ารพบข!อคิ!นพบทเป+นคิวามร� !ทางว�ทยาศาสตร$ในเวลูาต)อมา♫ ความเจร!ญที่างว!ที่ยาศาสำตรในุสำม�ยกร�กโบราณ์ + ชาวกี่รกี่มหลู�กี่กี่ารคิ�ดหาเหต&ผ่ลู 2 แบบ คิ0อ 1.น�รน�ย กี่ารหาเหต&ผ่ลูจากี่หลู�กี่ท�วไปหาหลู�กี่ย)อย 2.อ&ปน�ย กี่ารหาเหต&ผ่ลูจากี่หลู�กี่ย)อยไปหาหลู�กี่ท�วไป + ชาวกี่รกี่ทได!ร�บกี่ารยกี่ย)องว)าเป+นน�กี่ว�ทยาศาสตร$คินแรกี่ของมน&ษยชาต� คิ0อ ธาเลสำ น�กี่ปราชญ$ผ่�!วางรากี่ฐ์านทางชวว�ทยาทแท!จร�ง คิ0อ อร!สำโตเต!ล ด!านกี่ารแพทย$ ผ่�!ทศ�กี่ษากี่ายว�ภาคิเด)นทส&ด คิ0อ เฮโรฟิ;ล�สำ ด!านฟBส�กี่ส$ ผ่�!ย�งใหญ)ของสาขาน3 คิ0อ อารค!ม�ด้�สำ ด!านชวว�ทยาแลูะแพทย$ศาสตร$ คิ0อ เกเลนุ + สร&ป ในสม�ยเฮเลูนน�สต�คิของกี่รกี่โบราณ์น�3นมคิวามเจร�ญทางด!านว�ทยาศาสตร$ในด!านดาราศาสตร$ คิณ์�ตศาสตร$ ภ�ม�ศาสตร$ กี่ารแพทย$ แลูะฟBส�กี่ส$♫ ความเจร!ญที่างว!ที่ยาศาสำตรในุสำม�ยโรม�นุ + จ�เลูยส ซึ่ซึ่าร$ ได!ปร�บปร&งปฏ�ท�นโดยอาศ�ยกี่ารคิ!นคิว!าของน�กี่ดาราศาสตร$ ต)อมาเรยกี่ปฏ�ท�นน3ว)า ปฏ�ท�นแบบจ�เลูยน กี่2าหนให! 1 ปE ม 365 ว�น + พลู�น เขยนหน�งส0อช0อ ประว�ต�ศาสตร$ธรรมชาต�ว�ทยา + ชาวโรม�นจะน2าเอาว�ทยาศาสตร$ของกี่รกี่โบราณ์ไปประย&กี่ต$ใช!มากี่กี่ว)า ผ่ลูงานด!านว�ทยาศาสตร$ของชาวโรม�นจะให!คิวามสนใจด!านสถุาป�ตยกี่รรม กี่ารกี่)อสร!าง สะพานห�น ปNอมปรากี่าร ระบบกี่ารประปา ด!านสาธารณ์ส&ข แลูะบร�กี่ารทางกี่ารแพทย$♫ ว!ที่ยาศาสำตรในุสำม�ยกลางของย�โรป + มรดกี่ช�3นส2าคิ�ญทย&คิกี่ลูางให!แกี่)โลูกี่ คิ0อกี่ารศ�กี่ษาในระด�บมหาว�ทยาลู�ย ซึ่�งเร�มในส2าน�กี่สงฆ่$กี่)อน + มหาว�ทยาลู�ยทร� !จ�กี่กี่�นดในระยะแรกี่คิ0อ มหาว�ทยาลู�ยปารส ประกี่อบด!วยคิณ์ะศ�ลูปศาสตร$ ศาสนศาสตร$ น�ต�ศาสตร$ แลูะแพทยศาสตร$ ส)วนมหาว�ทยาลู�ยโบโลูนญากี่)อต�3งในสม�ยเดยวกี่�นน�3นมช0อเสยงเด)นในสาขาว�ชากี่ฏหมาย + มหาว�ทยาลู�ยโบโลูนญาแลูะมหาว�ทยาลู�ยปารส เป+นมหาว�ทยาลู�ยเร�มแรกี่แลูะมอ�ทธ�พลูต)อมหาว�ทยาลู�ยอ0นๆในย&คิกี่ลูาง

♫ ว!ที่ยาศาสำตรในุสำม�ยกลางของอารยธรรมอาหร�บ + อ�ลู คิวาร�ซึ่ม เป+นน�กี่คิณ์�ตศาสตร$ เขยนหน�งส0ออธ�บายระบบจ2านวนแลูะกี่ารน�บ (อธ�บายทฤษฏเลูข 0)

+ ระยะน3กี่ารเลู)นแร)แปรธาต&ได!ร�บคิวามน�ยมอย)างกี่ว!างขวาง น�กี่เลู)นแร)ทส2าคิ�ญคิ0อ จาเบอร$ + อ�ลู ฮาเซึ่น น�กี่ฟBส�กี่ส$ เช0อว)ากี่ารทเรามองเห;นส�งต)างๆได!น�3น เพราะร�งสของแสงจากี่ดวงตาพ& )งไปย�งว�ตถุ&ท2าให!มองเห;นได! หน�งส0อของเขากี่ลู)าวถุ�ง กี่ารสะท!อนแสง กี่ารมองเห;นภาพ ปรากี่ฏกี่ารณ์$ร& !งกี่�นน23า + แอว�เซึ่นนา เขยนต2าราแพทย$หลูายเลู)ม Ex. The Canon Of Medicine

ว�ทยาศาสตร$ในสม�ยฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่าร + ผ่�!มบทบาทส2าคิ�ญในกี่ารน2าไปส�)แนวคิวามคิ�ดทางว�ทยาศาสตร$ใหม) ได!แกี่) โคิเปอร$น�คิ�ส เขาเสนอทฤษฏว)าด!วยกี่ารโคิจรของโลูกี่ว)า โลูกี่หม&นรอบแกี่นกี่ลูางของต�วเอง แลูะโคิจรรอบดวงอาท�ตย$ ทฤษฏของเขาได!เป+นทยอมร�บกี่�นท�วไปหลู�งจากี่ทเขาเสยชว�ตไปแลู!วประมาณ์หน�งศตวรรษคิร�งกี่ารปฏ�ว�ต�แลูะผ่ลูงานทางว�ทยาศาสตร$ในคิร�สต$ศตวรรษท 16-18

+ ป�จจ�ยทส2าคิ�ญทกี่)อให!เกี่�ดกี่ารปฏ�ว�ต�ทางว�ทยาศาสตร$ในคิร�สต$ศตวรรษท 16 คิ0อ 1.คิวามกี่!าวหน!าทางว�ทยาศาสตร$ทเร�มปรากี่ฏข�3นในสม�ยฟC3 นฟ�ศ�ลูปว�ทยากี่ารในอ�ตาลูเป+นแห)งแรกี่ 2.กี่ารประด�ษฐ์$เคิร0องพ�มพ$ท2าให!กี่ารผ่ลู�ตต2าราต)างๆแพร)หลูายไปอย)างรวดเร;ว♫ ความเจร!ญและผ่ลงานุที่างว!ที่ยาศาสำตรในุคร!สำตศตวรรษที่�� 19-20

+ ชาลูร$ส ดาร$ว�น : อ&ท�ศชว�ตให!กี่�บกี่ารศ�กี่ษาธรรมชาต�ว�ทยา ผ่ลูงานช�3นส2าคิ�ญคิ0อ กี่ารเสนอทฤษฎิว�ว�ฒนากี่ารของส�งมชว�ต ซึ่�งมสาระส2าคิ�ญว)า ส�งมชว�ตจะพยายามปร�บต�วให!เข!ากี่�บส�งแวดลู!อมเพ0อคิวามอย�)รอด นอกี่จากี่น3ย�งเขยน“ ”

หน�งส0อเร0อง กี่ารคิ�ดเลู0อกี่ธรรมชาต� แลูะเร0องกี่2าเน�นของสปEชส$ + เกี่รเกี่อร$ โยฮ�นน$ เมนเดลู : บ�ดาแห)งว�ชาพ�นธ&ศาสตร$ ได!สร&ปสาระส2าคิ�ญว)า ลู�กี่ษณ์ะต)างๆของบรรพบ&ร&ษสามารถุ“

ถุ)ายทอดไปย�งร& )นลู�กี่หลูานได! โดยกี่ารคิวบคิ&มของหน)วยทเรยกี่ว)า จนส$” + หลู&ย ปาสเตอร$ : เป+นผ่�!พ�ช�ตเช03อโรคิ ผ่ลูงานส2าคิ�ญคิ0อ 1.คิ!นพบสาเหต&ทท2าให!เหลู!าในถุ�งเกี่�ดรสเปร3ยว 2.กี่ารคิ!นพบกี่ระบวนกี่ารฆ่)าเช03อโรคิด!วยว�ธอ& )นให)คิวามร!อนแกี่)อาหาร เรยกี่ว)า พาสเจอไรเซึ่ซึ่�น 3.คิ!นพบว�ธร�กี่ษาโรคิของหนอนต�วไหม-อห�วาต$ของลู�กี่ไกี่)แอนแทรกี่ซึ่$ 4.เสนอทฤษฎิว)าด!วยกี่ารฆ่)าต�วเร�มแลูะโรคิของมน&ษย$ 5.คิ!นพบว�ธปNองกี่�นโรคิพ�ษส&น�ขบ!า + อเลู;กี่ซึ่านเดอร$ เฟลูมม�ง : คิ!นพบยาปฏ�ชวนะชน�ดแรกี่ คิ0อ เพนน�ซึ่�ลู�น + เอดเว�ร$ด เจนเนอร$ : ผ่�!พ�ช�ตโรคิไข!ทรพ�ษโดยคิ!นพบว�ธกี่ารปลู�กี่ฝัE + ปBแอร$ แลูะแมร คิ�ร : คิ!นพบสารกี่�มม�นตร�งส เรยกี่ว)า เรเดยม + คิร�สเตยน บาร$นาร$ด : แพทย$คินแรกี่ทผ่)าต�ดเปลูยนห�วใจของมน&ษย$ส2าเร;จในปE 1967

+ ซึ่�กี่ม�นด$ ฟรอยด$ : แพทย$ผ่�!บ&กี่เบ�กี่จ�ตว�เคิราะห$ส2าหร�บกี่ารร�กี่ษาคินทป@วยทางประสาท + เจมส$ ว�ตต$ : น�กี่ประด�ษฐ์$พ�ฒนาเคิร0องจ�กี่รไอน23า + ไมเคิ�ลู ฟาราเดย$ : คิ!นพบประโยชน$จากี่แม)เหลู;กี่ไฟฟNา ผ่ลูงาน เช)น คิ!นพบกี่ระแสไฟฟNาจากี่กี่ารเหนยวน2า คิ!นพบว�ธผ่สมเหลู;กี่กี่�บน�เกี่�ลูท2าให!ได!เหลู;กี่ไม)เป+นสน�ท คิ0อเหลู;กี่สแตนเลูส คิ!นพบเคิร0องกี่2าเน�ดไฟฟNา เป+นต!น + อ�ลูเฟรด เบ�ร$นฮาร$ด โนเบลู : พบว)าด�นประส�วท2าให!เกี่�ดแรงระเบ�ดได! + แอลูเบ�ร$ด ไอน$สไตน$ : ผ่ลูงานส2าคิ�ญคิ0อ เสนอทฤษฎิส�มพ�นธภาพพ�เศษ แลูะย�งมคิวามคิ�ดทน2าไปส�)กี่ารสร!างระเบ�ดน�วเคิลูยร$ปรมาณ์� + ทอม�ส แอลูวา เอด�ส�น : ยอดน�กี่ประด�ษฐ์$ ผ่ลูงานส2าคิ�ญคิ0อ หลูอดไฟฟNา แลูะเคิร0องบ�นท�กี่เสยง + อเลู;กี่ซึ่านเดอร$ เกี่รแฮม เบลูลู$ : ผ่ลูงานส2าคิ�ญคิ0อ กี่ารประด�ษฐ์$โทรศ�พท$ + เหต&ทคิวามคิ�ดทางว�ทยาศาสตร$ในคิร�สต$ศตวรรษท 19 ซึ่�บซึ่!อนกี่ว)าคิวามคิ�ดทางว�ทยาศาสตร$ในคิร�สต$ศตวรรษทผ่)านมากี่;เพราะว)า 1.ขอบเขตทางภ�ม�ศาสตร$กี่ว!างกี่ว)าคิ0อ มอเมร�กี่าแลูะร�สเซึ่ยเข!ามาเกี่ยวข!องด!วย ชาวย&โรปเร�มร� !จ�กี่ปร�ชญาอ�นเดยในระยะน3 2.ว�ทยาศาสตร$กี่)อให!เกี่�ดคิวามร� !ใหม)ๆ Ex.ธรณ์ว�ทยา อ�นทรย$เคิมมาต�3งแต)คิร�สต$ศตวรรษท 17

3.กี่ารผ่ลู�ตด!วยเคิร0องจ�กี่รเปลูยนโคิรงสร!างส�งคิมแลูะท2าให!คินเห;นพลู�งของม�นทมต)อส�งแวดลู!อมทางกี่ายภาพ 4.กี่ารปฏ�ว�ต�ทางปร�ชญาแลูะกี่ารเม0องต)อระบบเกี่)าๆท�3งทางคิวามคิ�ด เศรษฐ์กี่�จ กี่ารเม0อง ท2าให!เกี่�ดกี่ารโจมตคิวามเช0อ แลูะสถุาบ�นซึ่�งแต)เด�มถุ0อว)าศ�กี่ด��ส�ทธ��

หนุ�วยที่�� 8 : อารยธรรมสม�ยใหม)ด!านแนวคิ�ดทางกี่ารเม0องแลูะกี่ารเปลูยนแปลูง♫ ระบอบสำมบ'รณ์าญาสำ!ที่ธ!ราช่ยในุประเที่ศฝร��งเศสำ + ในสม�ยพระเจ!าหลู&ยส$ท 14 เป+นสม�ยสมบ�รณ์าญาส�ทธ�ราชย$ทร& )งเร0องทส&ด เพราะพระองคิ$ปกี่คิรองเด;ดขาด กี่�จกี่ารท&กี่อย)างข�3นกี่�บพระองคิ$ด�งทกี่ลู)าวว)า ร�ฐ์ คิ0อต�วข!า ทรงแต)งต�3งชนช�3นกี่ลูางมาเป+นข!าราชกี่าร แลูะไม)มกี่ารเปBดประช&ม“ ”

สภาฐ์าน�นดรเลูย♫ ระบอบสำมบ'รณ์าญาสำ!ที่ธ!ราช่ยในุประเที่ศอ�งกฤษ (อ)านเพ�มหน!าท 9 เลู)มท 2)

+ กี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารร& )งโรจน$ คิ0อ กี่ารทร �ฐ์สภามช�ยชนะเหน0อกี่ษ�ตร�ย$สมบ�รณ์าญาส�ทธ�ราชย$เป+นกี่ารปฏ�ว�ต�ทไม)เสยเลู0อดเน03อในสม�ยพระเจ!าเจมส$ท 2 ใน คิ.ศ.1689 แลูะเช�ญพระนางแมรท 2 แลูะพระเจ!าว�ลูเลูยมท 3 มาเป+นกี่ษ�ตร�ย$ภายใต!อ2านาจของร�ฐ์สภา

♫ ระบบสำมบ'รณ์าญาสำ!ที่ธ!ราช่ยในุประเที่ศย�โรปอ0�นุๆ (อ)านเพ�มหน!า 14 เลู)ม 2)

+ พระเจ!าเฟรดเดอร�กี่มหาราช แลูะพระนางแคิเธอร�นมหาราช�น ได!ช0อว)าเป+นกี่ษ�ตร�ย$ททรงภ�ม�ธรรมของปร�สเซึ่ยแลูะร&สเซึ่ย♫ ภ'ม!ป�ญญาแบบเหต�ผ่ลนุ!ยม + อ2านาจของศาสนจ�กี่รแลูะส�นตะปาปาเร�มเส0อมลูง ประชาชนให!คิวามส2าคิ�ญแกี่)กี่ษ�ตร�ย$ แลูะเกี่�ดคิวามคิ�ดแบบมน&ษยน�ยมเน!นกี่ารปกี่คิรองโดยอ2านาจของกี่ษ�ตร�ย$สมบ�รณ์าญาส�ทธ�ราชย$ เรยกี่ว)า พวกี่น�ยมหลู�กี่เหต&ผ่ลู + มน�กี่ปร�ชญาเกี่�ดข�3นมากี่มาย Ex.ลอเรนุโซ ว�ลลา บ�ดาแห)งกี่ารศ�กี่ษาว�เคิราะห$ประว�ต�ศาสตร$แห)งสม�ยใหม) เขาเช0อว)าคิวามดส�งส&ดของมน&ษย$คิ0อ กี่ารส2าราญแบบเงยบๆ นุ!โคโล มาเค�ยเวลล� ผ่ลูงานส2าคิ�ญคิ0อ The Prince มอ�ทธ�พลูอย)างมากี่ในแนวคิ�ดทางกี่ารเม0องสม�ยใหม) โบแด้ง เขยนหน�งส0อช0อ The State ย23ากี่ารสน�บสน&นกี่ารทร �ฐ์บาลูเข!มแข;งมประม&ขทปราศจากี่พ�นธะใดๆ แลูะเป+นผ่�!ออกี่กี่ฏหมายท�3งหมด แลูะฮอบบ เห;นด!วยกี่�บมาเคิยเวลูลู ทว)า คิวามพยายามของมน&ษย$คิ0อกี่ารต)อส�!เพ0ออ2านาจ♫ ภ'ม!ป�ญญาย�คประเที่0องป�ญญา + ย&คิประเท0องป�ญญา เป+นส)วนหน�งของย&คิแห)งเหต&ผ่ลู คิ0อ เป+นสม�ยแห)งสงคิราม แลูะลูดคิวามศร�ทธาในศาสนาลูงเปBดทางให!กี่�บคิวามคิ�ดอย)างมเหต&ผ่ลู + ย&คิประเท0องป�ญญา จะอย�)ในช)วงกี่ารปฏ�ว�ต�ฝัร�งเศส แนวคิ�ดของย&คิประเท0องป�ญญาน3 เช0อว)าพระเจ!าเป+นผ่�!สร!างโลูกี่แลูะเป+นผ่�!วางกี่ฎิเกี่ณ์ฑ$ไว! มน&ษย$ต!องใช!เหต&ผ่ลูในกี่ารคิ!าหาเพ0อให!มน&ษย$สามารถุมชว�ตอย�)ได!ตามกี่ฎิเกี่ณ์ฑ$ธรรมชาต� แลูะทส2าคิ�ญทส&ด คิ0อกี่ารเท�ดท�นสภาวะของป�จเจกี่ชนอย)างเต;มท + ผ่�!ทใช!คิ2าว)า Enligertenment เรยกี่ช0อช)วงเวลูาน3คิ0อ น�กี่ปร�ชญาเยอรม�น อ�มมาน�เอลู คิานท$ มคิวามหมายคิ0อ เกี่�ดขบวนกี่ารทางป�ญญา + โธม�ส ฮอบบ$ อธ�บายว)า กี่ษ�ตร�ย$มอ2านาจปกี่คิรองได! เน0องจากี่ประชาชนย�นยอมพร!อมใจกี่�นมอบอ2านาจให!แลูะเพ0อให!กี่ารปกี่คิรองบ!านเม0องเป+นไปอย)างสงบ ประชาชนต!องมอบอ2านาจกี่ารปกี่คิรองให!กี่ษ�ตร�ย$เป+นองคิ$อธ�ป�ตย$ ทมอ2านาจส�ทธ��ขาดโดยประชาชนไม)มส�ทธ�ลูะเม0ดลู!มลู!างได! + จอห$น ลู;อคิ เป+นแบบฉีบ�บของแนวคิ�ดประชาธ�ปไตย แนวคิ�ดทฤษฎิพ�นธะส�ญญาของเขามอ�ทธ�พลูต)อกี่ารปฏ�ว�ต�อ�นร& )งโรจน$ของอ�งกี่ฤษ แนวคิ�ดของเขาต�3งอย�)บนพ03นฐ์านส2าคิ�ญสองประกี่ารคิ0อ 1.มน&ษย$มธรรมชาต�ทด มสต�ป�ญญา เหต&ผ่ลู แลูะคิวามสามารถุ 2.มน&ษย$มส�ทธ�ตามธรรมชาต� 3 ประกี่าร คิ0อ ส�ทธ�ในชว�ต ส�ทธ�ในเสรภาพ แลูะส�ทธ�ในกี่ารคิรอบคิรองทร�พย$ส�นของตน + แนวคิวามคิ�ดทางกี่ารเม0องแบบใหม)ทสน�บสน&นส�ทธ�เสรภาพของประชาชนเรยกี่ว)า สม�ยภ�ม�ธรรม มน�กี่คิ�ดส2าคิ�ญ ด�งน3 มงเตสำก!เออ เขยนหน�งส0อส2าคิ�ญคิ0อ เจตนารมณ์$แห)งกี่ฎิหมาย แนวคิวามคิ�ดของเขาเป+นต!นแบบของกี่ารแบ)งแยกี่อ2านาจอธ�ปไตยออกี่เป+น 3 ส)วนคิ0อ อ2านาจน�ต�บ�ญญ�ต� บร�หาร แลูะต&ลูากี่าร วอลแตร เขาสน�บสน&นให!ส�ทธ�เสรภาพแกี่)ประชาชนอย)างเต;มท ท� 3งด!านกี่ารเม0องศาสนาแลูะแสดงคิวามคิ�ดเห;นต)างๆ ฌอง จาคร'สำโซ เป+นคินหน�งทวางรากี่ฐ์านกี่ารปกี่คิรองระบอบประชาธ�ปไตยสม�ยใหม) งานเขยนส2าคิ�ญคิ0อ ส�ญญาประชาคิม (The Social Contract) เสนอคิวามคิ�ดว)า มน&ษย$มธรรมชาต�ทดแลูะมส�ทธ�มาแต)กี่2าเน�ด + สำร�ป จอห$น ลู;อคิ มแนวคิ�ดทเช0อว)ามน&ษย$มส�ทธ�ตามธรรมชาต� แลูะอ2านาจกี่ารปกี่คิรองของผ่�!ปกี่คิรองมาจากี่ประชาชนท�3งมวลู ประชาชนมส�ทธ�ลู!มลู!างผ่�!ปกี่คิรองทขาดข�นต�ธรรมได!♫ การก�อต�#งอาณ์านุ!คมอเมร!ก�นุและการปกครองอาณ์านุ!คม + น�บต�3งแต)ต!นคิร�สต$ศตวรรษท 17 ชาวอ�งกี่ฤษได!เร�มอพยพต�3งหลู�กี่แหลู)งในทวปอเมร�กี่าเหน0อ + อาณ์าน�คิมของอ�งกี่ฤษในอเมร�กี่าเหน0อ มท�3งหมด 13 มลูร�ฐ์ แบ)งเป+น 3 เขตใหญ)คิ0อ เขตน�วอ�งแลูนด$ เขตอาณ์าน�คิมตอนกี่ลูาง เขตอาณ์าน�คิมตอนใต! + เหต&ผ่ลูทคินอ�งกี่ฤษอพยพไปต�3งหลู�กี่แหลู)งในทวปอเมร�กี่าเหน0อ คิ0อ ด!านเสรภาพในกี่ารน�บถุ0อศาสนาตามน�กี่ายของตน แลูะด!านเศรษฐ์กี่�จแสวงหาโอกี่าสสร!างคิวามม�งคิ�ง♫ ป�ญหาความข�ด้แย"งระหว�างอาณ์านุ!คมและร�ฐบาลอ�งกฤษ (อ)านหน!า 29-31 เพ�ม)

+ เหคิ&กี่ารณ์$ Boston Tea Party คิ0อกี่ารทชาวอาณ์าน�คิมในเม0องบอสต�นต)อต!านกี่ารเกี่;บภาษใบชาของอ�งกี่ฤษ โดยกี่ารปลูอมต�วข�3นไปบนเร0อส�นคิ!าของอ�งกี่ฤษแลูะขนใบชาท�3งทะเลู♫ การประกาศอ!สำรภาพัของช่าวอาณ์านุ!คม + ในอาณ์าน�คิมมคินอย�) 2 กี่ลู&)ม คิ0อ 1.กี่ลู&)มแรกี่ห�วร&นแรง เป+นกี่ลู&)มน�กี่ปฏ�ว�ต� พยายามกี่ระต&!นมต�ของอาณ์าน�คิมให!ท2ากี่ารปฏ�ว�ต� แลูะบางคิร�3งกี่;ท2าให!เหต&กี่ารณ์$ต)างๆลู&กี่ลูามร&นแรงมากี่ข�3น คินกี่ลู&)มน3มผ่�!น2าส2าคิ�ญคิ0อ แซึ่มวลู อาด�มส$ 2.กี่ลู&)มอน&ร�กี่ษ$ น�ยมระบอบเกี่)า ผ่�!น2าคินส2าคิ�ญคิ0อ เบนจาม�น แฟรงคิลู�น

+ ปE คิ.ศ.1774 มกี่ารประช&มผ่�!แทนอาณ์าน�คิมข�3นทเม0องฟBลูาเดลูเฟEย เรยกี่ว)า สภาคิองเกี่รส เพ0อปร�กี่ษาหาทางแกี่!ไขสถุานกี่ารณ์$ไม)สงบในอาณ์าน�คิม + ต!นปE คิ.ศ.1776 ธอม�ส เพน ได!ตพ�มพ$จ&ลูสารเลู)มหน�งช0อ สาม�ญส2าน�กี่ (Common Sense) แสดงท�ศนะร&นแรงถุ�งคิวามจ2าเป+นทจะต!องประกี่าศเอกี่ราชของอาณ์าน�คิม สำงครามอ!สำรภาพั : ระยะแรกี่ฝั@ายอาณ์าน�คิมเสยเปรยบ เพราะไม)ช2านาญในกี่ารรบ แต)มจอร$จ วอช�งต�นเป+นผ่�!น2าทด จ�งท2าให!อาณ์าน�คิมมสภาพทดมากี่ข�3น อกี่ท�3งมทหารอ�งกี่ฤษบางส)วน ฝัร�งเศส สเปน ฮอลูแลูนด$ กี่;ได!ร)วมม0อสน�บสน&นฝั@ายอาณ์าน�คิม ท2าให!อ�งกี่ฤษโดดเดยว ต)อมาในปE คิ.ศ.1781 ร�ฐ์สภาของอ�งกี่ฤษลูงมต�ให!ย&ต�สงคิรามแลูะลูงนามในสนธ�ส�ญญาปารส ซึ่�งเป+นกี่ารยอมร�บเอกี่ราชของอเมร�กี่า กี่ารประกี่าศอ�สรภาพของอเมร�กี่�นเป+นแนวคิ�ดประชาธ�ปไตยแลูะเป+นต�วอย)างของกี่ารร)างคิ2าประกี่าศอ�สรภาพ (4 กี่รกี่ฎิา 1776 ว�นชาต�อเมร�กี่า) + จอห$น ลู;อคิ ได!น2าคิวามคิ�ดเร0องส�ทธ� เสรภาพ คิวามเสมอภาคิแลูะศ�กี่ด��ศรของมน&ษย$ไว!ในคิ2าประกี่าศด!วย♫ ป�ญหาของฝร��งเศสำในุคร!สำตศตวรรษที่�� 18

+ ป�ญหาด!านกี่ารเม0อง : กี่)อนหน!าน3พระเจ!าหลู&ยส$ท 14 ปกี่คิรองประเทศแบบสมบ�รณ์าญาส�ทธ�ราชย$ เป+นผ่�!เร�มคิวามคิ�ดแบบภ�ม�ธรรม ท2าให!ฝัร�งเศสเจร�ญร& )งเร0อง แต)หลู�งจากี่พระเจ!าองคิ$ต)อมา ไม)ยอมร�บแลูะสน�บสน&นแนวคิวามคิ�ดภ�ม�ธรรม แลูะไม)ต!องกี่ารพ�ฒนาระบอบประชาธ�ปไตย จ�งท2าให!กี่ษ�ตร�ย$มอ2านาจเด;ดขาดในกี่ารปกี่คิรอง ไม)มร�ฐ์ธรรมน�ญใดๆในกี่ารปกี่คิรอง ไม)คิ2าน�งถุ�งส�ทธ�ของประชาชน แลูะปBดกี่�3นเสรทางกี่ารพ�ดแลูะแสดงคิวามเห;น + ป�ญหาด!านส�งคิม : แบ)งเป+นชนช�3นส�งแลูะชนช�3นสาม�ญ ชนช�3นส�งไม)ต!องเสยภาษ แลูะม�กี่เป+นเจ!าของทด�น ในขณ์ะทสาม�ญชนมหน!าทเสยภาษาส�ง ซึ่�งกี่ารเกี่;บภาษน�3น ประกี่อบด!วยภาษต)างๆด�งน3 ภาษทางตรง ภาษทางอ!อม ภาษเกี่ลู0อ ภาษในระบบศ�กี่ด�นา ในขณ์ะเดยวกี่�นฐ์าน�นดรต)างๆจะเสยภาษไม)เท)ากี่�น Ex. พระ ไม)ต!องเสยภาษไตลูย$แลูะภาษเง�นได! ข&นนาง ไม)ต!องเสยภาษทางตรง เป+นต!น + พวกี่พ)อคิ!า ชาวเม0อง ช)างฝัEม0อ เป+นสาม�ญชนกี่ลู&)มใหม)ทเต�บโตข�3น เรยกี่ว)า ชนช�3นกี่ลูาง คินเหลู)าน3ไม)ได!ยากี่จน จ�งมเง�นเสยภาษ แลูะเป+นแหลู)งรายได!ทส2าคิ�ญของร�ฐ์ + ป�ญหาด!านเศรษฐ์กี่�จ : กี่)อนหน!าน3ฝัร�งเศสเคิยมสภาพเศรษฐ์กี่�จด แต)มาตกี่ต2าลูงในช)วงน3 เน0องมาจากี่ป�จจ�ยหลูายๆอย)าง Ex.กี่ารท2าสงคิราม กี่ารใช!จ)ายอ�นฟ& @มเฟCอย ท2าให!ประชาชนอดอยากี่จนร�ฐ์บาลูแกี่!ไขไม)ท�น + สงคิราม 7 ปE : เป+นสงคิรามระหว)างฝัร�งเศสกี่�บอ�งกี่ฤษ ฝัร�งเศสแพ! ต!องท2าสนธ�ส�ญญาปารส ท2าให!ฝัร�งเศสต!องเสยอาณ์าน�คิมมากี่มาย♫ สำาเหต�ของการปฏิ!ว�ต!ฝร��งเศสำ + ป�ญหาทางเศรษฐ์กี่�จน�บเป+นป�จจ�ยส2าคิ�ญทน2าไปส�)กี่ารปฏ�ว�ต� พระเจ!าหลู&ยส$แกี่!ป�ญหาด!วยกี่ารเรยกี่ประช&มสภาฐ์าน�นดร เพ0อพ�จารณ์าป�ญหากี่ารคิลู�ง ซึ่�งมด�งน3 ฐานุ�นุด้รที่�� 1 ได!แกี่) พระ ฐานุ�นุด้รที่�� 2 ได!แกี่) ข&นนาง ประกี่อบด!วย ข&นนางฝั@ายทหาร แลูะข&นนางฝั@ายบร�หาร ฐานุ�นุด้รที่�� 3 คิ0อสาม�ญชนท�3งหมด + ฐ์าน�นดรท 3 ได!แยกี่ต�วออกี่ไปประช&มเอง เรยกี่ว)า สภาแห)งชาต� ซึ่�งได!เสนอข!อเรยกี่ร!องต)อพระเจ!าหลู&ยส$ท 16

ด�งน3 1.ขอร�ฐ์ธรรมน�ญ 2.ให!เกี่;บภาษไตลูย$อย)างเสมอภาคิ 3.ห!ามเกี่;บภาษโดยไม)ผ่)านสภา 4.ยกี่เลู�กี่ระบบหมายจ�บ + 14 กี่รกี่ฎิาคิม คิ.ศ.1789 ประชาชนปารสได!ลู&กี่ฮ0อท2าลูายคิ&กี่บาสตลูย$ ซึ่�งเป+นส�ญลู�กี่ษณ์$ของระบบสมบ�รณ์าญาส�ทธ�ราชย$ เพ0อปลูดปลู)อยน�กี่โทษทโดยกี่ดขตามระบอบกี่ารปกี่คิรองเกี่)า ส&ดท!ายพระเจ!าหลู&ยส$ท 16 จ2าต!องยอมตามมหาชนชาวปารส ได!ยกี่เลู�กี่ระบบกี่ารปกี่คิรองแบบเกี่)าแลูะให!ปกี่คิรองประเทศแบบประชาธ�ปไตย เหต&กี่ารณ์$น3ถุ0อเป+นกี่ารปฏ�ว�ต�ฝัร�งเศส + กี่ารปฏ�วต�คิร�3งน3ลู!มลู!างระบอบเกี่)าของกี่ารปกี่คิรองแบบกี่ษ�ตร�ย$สมบ�รณ์าญาส�ทธ�ราชย$ เป+นต�วอย)างให!ชาต�ต)างๆในย&โรปต!องเปลูยนเป+นประชาธ�ปไตยเช)นกี่�น♫ ผ่ลของการปฏิ!ว�ต!ฝร��งเศสำ + ยกี่เลู�กี่ระบบศ�กี่ด�นาแลูะระบบไพร) + กี่ารสถุาปนากี่ารปกี่คิรองแบบประชาธ�ปไตย + กี่ารจ�ดระบบสงฆ่$แลูะศาสนจ�กี่รใหม) + ด!านเศรษฐ์กี่�จ : ยกี่เลู�กี่ระบบพาณ์�ชย$น�คิม + ด!านกี่ารปกี่คิรอง : ยกี่เลู�กี่ระบบกี่ารปกี่คิรองแบบส0บสายโลูห�ต + ด!านกี่ารศาลู : ให!มกี่ารเลู0อกี่ต�3งต2าแหน)งผ่�!พ�พากี่ษาให!อย�)ในต2าแหน)งคิราวลูะ 6 ปE + กี่ารเกี่�ดคิวามร� !ส�กี่ชาต�น�ยมของฝัร�งเศส : เกี่�ดเพลูง Marseillaise

♫ การปฏิ!ว�ต!ฝร��งเศสำม�ผ่ลกระที่บต�อช่าต!ต�างๆในุย�โรป

+ เป+นกี่ารแพร)ขยายของลู�ทธ�เสรน�ยม แลูะชาต�น�ยมออกี่ไปอย)างกี่ว!างขวาง แลูะมกี่ารต)อต!านกี่ารขยายอ2านาจของนโปเลูยนในด�นแดนฝัร�งเศส หลู�งจากี่กี่ารพ)ายแพ!ของนโปเลูยน ปร�สเซึ่ย อ�งกี่ฤษ แลูะร�สเซึ่ย ได!เป+นผ่�!น2าจ�ดกี่ารประช&มคิองเกี่รสแห)งเวยนนา เพ0อน2าย&โรปกี่ลู�บเข!าส�)สภาพเด�ม สาระส2าคิ�ญของกี่ารประช&มคิร�3งน3คิ0อ กี่ารน2าระบบกี่ษ�ตร�ย$กี่ลู�บมาปกี่คิรองฝัร�งเศสอกี่คิร�3ง แลูะย�งมกี่ารคิ0นด�นแดนต)างๆทฝัร�งเศสได!มาในสงคิรามนโปเลูยนให!แกี่)เจ!าของเด�มด!วย + แมตเตอร$น�คิ ผ่�!น2าคินส2าคิ�ญของออสเตรย เป+นผ่�!มบทบาทอย)างย�งในกี่ารกี่2าหนดเปNาหมายของกี่ารประช&มคิองเกี่รสแห)งเวยนนา ด!วยแนวคิวามคิ�ดอน&ร�กี่ษ$น�ยม♫ ศ!ลปกรรมสำม�ยฟิ=# นุฟิ'ศ!ลปว!ที่ยาการ + ย&คิต!น : เอาร�ปแบบจากี่โรม�นในอ�ตาลู ศ�นย$กี่ลูางของศ�ลูปกี่รรมอย�)ท นคิรฟลูอเรนซึ่$ เป+นกี่ารสร!างศ�ลูปกี่รรมเพ0อศาสนา สถุาป�ตยกี่รรมในฝัร�งเศสมกี่ารด�ดแปลูงสถุาป�ตยกี่รรมแบบโกี่ธ�คิ + ย&คิทอง : ศ�นย$กี่ลูางอย�)ทกี่ร&งโรม มองคิ$ส�นตะปาปาเป+นผ่�!อ&ปถุ�มภ$ศ�ลูปBน มคิวามหนาแน)นม�นคิงถุาวร ม�กี่คิ�ดถุงเหต&ผ่ลูระเบยบแลูะส�ดส)วนทม� นคิงมากี่กี่ว)าคิวามสวยเกี่I สถุาป�ตยกี่รรมทมช0อส&ดคิ0อ มหาว�ทยาลู�ยเซึ่นต$ปEเตอร$♫ การสำร"างสำวรรคศ!ลปะแบบบารอคในุคร!สำตศตวรรษที่�� 17

+ ศ�ลูปะแบบบารอคิ เป+นสถุาป�ตยกี่รรมทใช!เน03อทมากี่ แลูะใช!เส!นโคิ!งมร�ปแบบแลูะแนวทางทแตกี่ต)างกี่�น ในย&โรปใต! ศ�ลูปBนได!ร�บกี่ารสน�บสน&นจากี่สถุาบ�นกี่ษ�ตร�ย$แลูะศาสนจ�กี่ร ท2าให!ศ�ลูปะบารอคิกี่ลูายเป+นเคิร0องเช�ดช�ส)งเสร�มสถุาบ�นท�3งสอง เห;นได!จากี่กี่ารสร!างพระราชว�งในย&โรปหลูายแห)ง Ex.พระราชว�งแวร$ซึ่ายส$ + กี่ารต)อต!านกี่ารปฏ�ร�ปศาสนากี่;มบทบาทอย)างมากี่ในกี่ารสน�บสน&นกี่ารสร!างสรรคิ$ผ่ลูงานทางศ�ลูปะ ท2าให!ศ�ลูปะเป+นเคิร0องม0อสร!างคิวามเช0อม�นศร�ทธาในศาสนาของคิร�สต$ศาสน�กี่ชน

หนุ�วยที่�� 9 : อารยธรรมสม�ยใหม)ด!านเศรษฐ์กี่�จแลูะกี่ารปฏ�ว�ต�อ&ตสาหกี่รรม♫ สำาเหต�ของการปฏิ!ว�ต!อ�ตสำาหกรรมระยะที่�� 1 + พ�ฒนากี่ารของเทคิโนโลูย : มกี่ารประด�ษฐ์$นาฬิ�กี่าลู�กี่ต&!ม เทอร$โมม�เตอร$ เคิร0องป�H มอากี่าศ เคิร0องป� นด!าย แลูะกี่ารพ�ฒนากี่ารเทคิโนโลูยน3ท2าให!จ2าเป+นต!องเกี่�ดว�ธกี่ารแบบโรงงาน เช)นเคิร0องโยนไหมในอ�ตาลู สภาพโรงงานอ&ตสาหกี่รรมในย&คิน3จะเห;นได!จากี่บ�นท�กี่ของ เดเนยลู เดอโฟ น�กี่เขยนชาวอ�งกี่ฤษ ได!บ�นท�กี่ว)าบร�เวณ์ฝั� งแม)น23าเทมส$ มกี่ารตทองเหลู0องท2าภาชนะเคิร0องใช! ท2างานด!วยแรงด�นไอน23า ถุ0อเป+นพ03นฐ์านทส2าคิ�ญของกี่ารพ�ฒนาไปส�)สม�ยของเคิร0องจ�กี่ร + กี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารคิ!า : มผ่ลูต)อกี่ารปฏ�ว�ต�อ&ตสาหกี่รรมเป+นอย)างมากี่ เน0องจากี่ท2าให!เกี่�ดชนช�3นพ)อคิ!านายท&น ซึ่�งคิอยแสวงหาโอกี่าสหาผ่ลูกี่2าไรกี่ารลูงท&น แลูะต)อมามกี่ารด2าเน�นไปด!วยหลู�กี่กี่ารของระบบพาณ์�ชย$น�ยม หลู�กี่กี่ารได!แกี่) 1.สน�บสน&นกี่ารผ่ลู�ตเพ0อกี่ารส)งออกี่แลูะบร�โภคิเองภายในประเทศ 2.ห!ามกี่ารน2าส�นคิ!าเข!า โดยต�3งอ�ตราภาษศ&ลูกี่ารส�งแลูะผ่ลู�ตส�นคิ!าใช!เอง 3.สน�บสน&นให!มกี่ารส)งส�นคิ!าออกี่อย)างเสร นโยบายพาณ์�ชย$น�ยมจ�งช)วยเพ�มกี่ารผ่ลู�ตส�นคิ!าเพ0อกี่ารส)งออกี่ แลูะเพ0อร�กี่ษาสมด&ลูของกี่ารคิ!า + กี่ารพ�ฒนาด!านเกี่ษตรกี่รรม : กี่ารปร�บปร&งประส�ทธ�ภาพกี่ารผ่ลู�ตทางกี่ารเกี่ษตร โดยกี่ารเปลูยนแปลูงระบบกี่ารเกี่ษตรกี่รรม แลูะเทคิน�คิกี่ารผ่ลู�ต + กี่ารพ�ฒนาเคิร0องจ�กี่รข�3นพ03นฐ์านเพ0อกี่ารอ&ตสาหกี่รรม : กี่ารท2าโรงงานอ&ตสาหกี่รรมท2าให!เกี่�ดคิวามต!องกี่ารถุ)านไม!เพ0อกี่ารหลูอมเหลู;กี่มากี่ข�3น ท2าให!เกี่�ดกี่ารท2าลูายป@าไม!จ2านวนมากี่ในย&โรปตะว�นตกี่ ต)อมาได!คิ!นพบถุ)านโคิ!กี่ในกี่ารหลูอมเหลู;กี่ กี่ารจะได!ถุ)านโคิ!กี่มาน�3นต!องมกี่ารท2าเหม0องถุ)านห�น แต)อ&ปสรรคิในกี่ารท2าเหม0องแร)คิ0อกี่ารสะสมน23าในเหม0อง จ�งต!องหาทางสร!างเคิร0องจ�กี่รแลูะแหลู)งพลู�งงานใหม)เพ0อเป+นต�วเด�นเคิร0องป�H มน23า ซึ่�งน2าไปส�)กี่ารคิ!นพบเคิร0องจ�กี่รไอน23า♫ การปฏิ!ว�ต!อ�ตสำาหกรรมเร!�มต"นุในุประเที่ศอ�งกฤษ + คิวามได!เปรยบของกี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารคิ!า : อ�งกี่ฤษอย�)ในช)วงย&คิทอง เน0องจากี่อ�งกี่ฤษคิ)อนข!างจะมคิวามร& )งเร0อง มอ2านาจมากี่ในย&โรปแลูะมอาณ์าน�คิมในด�นแดนโพ!นทะเลู แลูะเป+นอาณ์าน�คิมทให!ประโยชน$ทางด!านเศรษฐ์กี่�จโดยเฉีพาะในทวปอเมร�กี่า + คิวามเป+นประเทศท&นน�ยมช�3นน2า : อ�งกี่ฤษเป+นชาต�ทม� งคิ�ง มเง�นท&นมากี่ มกี่ารพ�ฒนาระบบธ&รกี่�จรวมห&!น แลูะบ�งมระบบธนาคิารทมประส�ทธ�ภาพ มกี่ารกี่)อต�3งธนาคิารแห)งชาต�อ�งกี่ฤษข�3น + สภาพทางกี่ารเม0องแลูะส�งคิมทได!เปรยบ : ถุ�งแม!จะย�งไม)เป+นประชาธ�ปไตยอย)างเต;มท แต)กี่;มคิวามเป+นเสรภาพมากี่กี่ว)าประเทศอ0นในทวปย&โรป โดยย�ดตามแนวคิ�ดของจอห$น ลู;อคิ กี่ารคิ!าในอาณ์าน�คิมย�งใช!หลู�กี่กี่ารพาณ์�ชย$น�ยม

+ คิวามได!เปรยบของอ�งกี่ฤษด!านอ0น : อากี่าศช03นของอ�งกี่ฤษช)วยให!กี่ารทอผ่!าท2าได!ด เส!นด!ายไม)เปC อยขาดหร0อเปราะเม0อน2าเข!าเคิร0องจ�กี่ร สมาคิมช)างแลูะกี่ารคิ!าในอ�งกี่ฤษทมมาต�3งแต)สม�ยกี่ลูางไม)เข!มงวดท2าให!กี่ารคิวบคิ&มกี่ารผ่ลู�ตไม)มประส�ทธ�ภาพ แลูะอ�งกี่ฤษมกี่ารกี่ระจายรายได!อย)างมประส�ทธ�ภาพ♫ การขายต�วของการปฏิ!ว�ต!อ�ตสำาหกรรมระยะที่�� 1 + กี่ารสร!างเคิร0องจ�กี่รไอน23า : กี่ารใช!เคิร0องจ�กี่รในอ&ตสาหกี่รรมกี่ารทอผ่!า ลูโอนาร$โด ดา ว�นช ได!ท2ากี่ารปร�บปร&งแลูะแกี่!ไขเคิร0องจ�กี่รไอน23าแต)กี่;ย�งไม)สามารถุน2ามาใช!งานได! จนธอม�ส น�วคิอเมน ได!ด�ดแปลูงเคิร0องจ�กี่รไอน23ามาเป+นเคิร0องป�H มน23าได!ส2าเร;จ แลูะต)อมาเจมส$ ว�ตต$ ได!ปร�บปร&งเคิร0องจ�กี่รไอน23าให!มประส�ทธ�ภาพดข�3นแลูะจดทะเบยนลู�ขส�ทธ�� ส)วนเคิร0องทอผ่!าเจมส$ ฮาร$กี่รฟส$ ได!สร!างข�3นมาแลูะร�ชาร$ด อาร$คิไรท$ ได!ปร�บปร&งให!มประส�ทธ�ภาพดข�3น + เคิร0องจ�กี่รไอน23ามคิวามส2าคิ�ญในฐ์านะทเป+นเหต&แลูะผ่ลูของกี่ารปฏ�ว�ต�อ&ตสาหกี่รรม เพราะเคิร0องจ�กี่รไอน23าท2าให!อ&ตสาหกี่รรมขยายต�ว เช)น อ&ตสาหกี่รรมเหม0องแร) ท2าให!กี่ารผ่ลู�ตถุ)านห�นเหม0องแร)เหลู;กี่มคิวามส2าคิ�ญมากี่ข�3น น2าไปส�)กี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารคิมนาคิม ช)วยให!ผ่ลูผ่ลู�ตจากี่ส�นคิ!าอ&ตสาหกี่รรมเพ�มจ2านวนมากี่ข�3น ท2าให!ประเทศอ&ตสาหกี่รรมเจร�ญม�งคิ�ง เป+นต!น + กี่2าเน�ดระบบโรงงาน : ผ่�!ให!กี่2าเน�นโรงงานทแท!จร�งคิ0อ ร�ชาร$ด อาร$คิไรท$ + กี่ารพ�ฒนาอ&ตสาหกี่รรมหน�กี่ : เหลู;กี่ ถุ)านห�น แลูะเหลู;กี่กี่ลู!า จอห$น ว�ลูคิ�นส�นได!ประสบคิวามส2าเร;จในกี่ารน2าเหลู;กี่มาท2ากี่ระบอกี่ + กี่ารพ�ฒนากี่ารคิมนาคิมขนส)ง : ท2าให!กี่ารต�ดต)อส0อสารเป+นไปอย)างรวดเร;วมากี่ข�3น เช)น กี่ารสร!างถุนนแลูะคิลูอง มกี่ารสร!างรถุไฟ เร0อกี่ลูไฟ แลูะโทรเลูข + กี่ารพ�ฒนาทางด!านเกี่ษตรกี่รรม : มกี่ารปลู�กี่พ0ชหม&นเวยน มกี่ารใช!ป&Lยเคิม มกี่ารน2าเคิร0องม0อใหม)ๆ มาใช!♫ สำาเหต�ของการปฏิ!ว�ต!อ�ตสำาหกรรมระยะที่�� 2 + กี่ารประด�ษฐ์$เคิร0องยนต$ทใช!น23าม�นเป+นเช03อเพลู�ง : น�โคิลู�ส ออตโต ได!ประด�ษฐ์$เคิร0องยนต$แบบส�นดาปภายในได!เป+นผ่ลูส2าเร;จเป+นคิร�3งแรกี่ น2าไปส�)ย&คิทเรยกี่ว)า ย&คิแห)งเคิร0องยนต$“ ”

+ กี่ารขยายต�วแลูะคิวามกี่!าวหน!าของกี่ารผ่ลู�ตสารส�งเคิราะห$ทางเคิม : มผ่ลู�ตผ่ลูอ0นเช)น แอนไพร�น น23าตาลูเทยม + กี่ารปฏ�ว�ต�กี่ารคิมนาคิมขนส)งแลูะกี่ารส0อสาร : กี่ารประด�ษฐ์$เคิร0องยนต$แบบกี่ระบอกี่ส�บ น2าไปส�)พ�ฒนากี่ารของกี่ารประด�ษฐ์$รถุยนต$ + กี่ารเต�บโตแลูะพ�ฒนากี่ารของระบบท&นน�ยมแบบใหม) : ประกี่อบด!วยลู�กี่ษณ์ะส2าคิ�ญ 4 ประกี่ารคิ0อ 1.กี่ารคิวบคิ&มโรงงานอ&ตสาหกี่รรมโดยมธนาคิารเป+นผ่�!ลูงท&นร)วมกี่�บบร�ษ�ทประกี่�นภ�ย 2.กี่ารกี่)อต�วแลูะกี่ารรวมต�วเพ0อลูงห&!นขนาดใหญ) 3.กี่ารแยกี่ผ่�!ลูงท&นออกี่จากี่ผ่�!ด2าเน�นกี่าร 4.กี่ารเต�บโตของบร�ษ�ทแบบโฮลูด�3ง คิอมปาน♫ ผ่ลของการปฏิ!ว�ต!อ�ตสำาหกรรมระยะที่�� 2 + กี่ารเต�บโตของประชากี่ร + กี่ารเต�บโตของส�งคิมเม0อง + กี่ารเต�บโตของชนช�3นกี่ลูาง : เกี่�ดชนช�3นนายท&นแลูะชนช�3นกี่รรมากี่ร + กี่ารเต�บโตของชนช�3นกี่รรมากี่ร : กี่ลู&)มคินทเลู3ยงชพด!วยคิ)าจ!างแรงงาน + คิวามเจร�ญกี่!าวหน!าทางว�ตถุ& + ชนช�3นกี่รรมากี่รเกี่�ดแลูะขยายต�วมากี่ข�3นในช)วงของกี่ารปฏ�ว�ต�อ&ตสาหกี่รรมระยะท 2 เน0องจากี่กี่ารทชนบทถุ�กี่ลูดบทบาทลูง กี่ารผ่ลู�ตในคิร�วเร0อนแลูะกี่ารผ่ลู�ตแบบห�ตถุกี่รรมเส0อมลูง ท2าให!เกี่�ดระบบโรงงานข�3นแทนท โดยประชากี่รในชนบทเข!ามารวมต�วในเม0อง แลูะกี่ลูายเป+นแรงงานร�บจ!างในภาคิอ&ตสาหกี่รรม♫ แนุวความค!ด้ช่าต!นุ!ยม + ลู�ทธ�ชาต�น�ยมคิ0อ คิวามร� !ส�กี่ผ่�กี่พ�นของคินทมคิวามร� !ส�กี่อ&ท�ศตนเพ0อชาต� เกี่�ดจากี่เหต&กี่ารณ์$ กี่ารปฏ�ว�ต�ฝัร�งเศส♫ แนุวความค!ด้เสำร�นุ!ยม + หลู�กี่กี่ารเสรน�ยม ยกี่ยย)องส�ทธ�แลูะเสรภาพของมน&ษย$ตามแนวคิวามคิ�ดของจอห$น ลู;อคิ แลูะน�กี่คิ�ดสม�ยภ�ม�ธรรม ทได!สน�บสน&นให!มกี่ารปกี่คิรองด!วยกี่ฎิหมายร�ฐ์ธรรมน�ญ + แนวคิวามคิ�ดเสรน�ยมให!คิวามส2าคิ�ญกี่�บหลู�กี่ 3 ประกี่าร คิ0อ เสรภาพ เสมอภาคิ แลูะภราดรภาพ♫ ล�ที่ธ!สำ�งคมนุ!ยม + น�กี่คิ�ดคินส2าคิ�ญ ได!แกี่) อ�งร เดอ แซึ่ง-ซึ่�มง, ชาร$ลูส$ ฟ�ร�เยน$, หลู&ยส$ บลู�ง, โรเบ�ร$ต โอเวนส$

+ คิาร$ลู มาร$กี่ซึ่$ อธ�บายส�งคิมด!วยข!อเท;จจร�งด�งน3 เศรษฐ์กี่�จเป+นป�จจ�ยหน�ง, ใช!ว�พากี่ษ$ว�ธ, มกี่ารต)อส�!ทางชนช�3น,

ม�ลูคิ)าส)วนเกี่�น, มว�ว�ฒนากี่ารของส�งคิม + แนวคิวามคิ�ดส�งคิมน�ยมแบบมาร$กี่ซึ่�สต$ มคิวามส2าคิ�ญคิ0อ 1.ช)วยให!มน&ษย$เข!าใจระเบยบส�งคิมแบบใหม)ทเกี่�ดข�3นจากี่กี่ารปฏ�ว�ต�แบบเสรน�ยม 2.ข)วยกี่ระต&!นจ�ตส2าน�กี่ของคินแลูะน2าไปส�)กี่ารเปลูยนแปลูงส�งคิม 3.กี่ารน2าไปส�)กี่ารปฏ�ว�ต�♫ ย�คสำม�ยของมวลช่นุ + ด!านกี่ารเม0อง : มกี่ารปฏ�ร�ประบอบประชาธ�ปไตย ปฏ�ร�ปร�ฐ์สภาแลูะกี่ารเลู0อกี่ต�3ง สน�บสน&นระบอบประชาธ�ปไตยเพ0อมวลูชน ของมวลูชน โดยมวลูชน + ด!านส�งคิม : มคิวามพยายามจะยกี่ฐ์านะคิวามเป+นอย�)ของมวลูชนโดยส)วนรวม ส)วนหน�งด!วยกี่ารจ�ดร�ฐ์สว�สด�กี่าร มกี่ารออกี่พรบ.ประกี่�นส�งคิมเป+นคิร�3งแรกี่ทเยอรน, ส)งเสร�มกี่ารศ�กี่ษาให!แกี่)มวลูชน, อน&ญาตให!มกี่ารกี่)อต�3งสหภาพแรงงาน เป+นต!น + ด!านเศรษฐ์กี่�จ : กี่ารจ�ดระบบสหกี่รณ์$ของ โรเบ�ร$ต มกี่ารพ�ฒนาระบอบท&นน�ยมโดยร�ฐ์มนโยบายเข!าไปเกี่ยวข!องกี่�บกี่ลูไกี่ทางเศรษฐ์กี่�จมากี่ข�3น

บที่ที่�� 10 : จ�กี่รวรรด�น�ยมแลูะผ่ลูกี่ระทบ

♫ ช่าต!มหาอ�านุาจอ�งกฤษ + อ�งกี่ฤษเป+นชาต�มหาอ2านาจในคิร�สต$ศตวรรธท 18 ได!เพราะว)า 1.กี่ษ�ตร�ย$อ�งกี่ฤษมอ2านาจอย�)ภายใต!ขอบเขตของกี่ฏหมายแลูะมกี่ารปกี่คิรองแบบประชาธ�ปไตยทกี่!าวหน!า 2.อ�งกี่ฤษได!คิรอบคิรองด�นแดนโพ!นทะเลู เช)น อ�นเดย อาณ์าน�คิมในอเมร�กี่าเหน0อแลูะอย�ปต$ ท2าให!อ�งกี่ฤษมคิวามร2ารวย 3.อ�งกี่ฤษรบชนะฝัร�งเศส ท2าให!ได!ปกี่คิรองด�นแดนในทวปต)างๆเพ�มข�3น♫ ช่าต!มหาอ�านุาจฝร��งเศสำ + ฝัร�งเศสเป+นชาต�มหาอ2านาจในคิร�สต$ศตวรรธท 18 ได!เพราะว)า 1.กี่ารปฎิ�ว�ต�เม0อ คิ.ศ.1789 ท2าให!ระบบเกี่)าทให!อ2านาจแลูะอภ�ส�ทธ��แกี่)ชนช�3นเจ!าข&นนางแลูะพระช�3นผ่�!ใหญ)ส�3นส&ดลูง 2.คิวามเข!มแข;งของนโปเลูยน โปนาปาร$ต ท2าให!ฝัร�งเศสสามารถุย�ดคิรองด�นแดนในย&โรปได!อย)างกี่ว!างขวาง รวมท�3งด�นแดนในอเมร�กี่าเหน0อแลูะอย�ปต$ 3.ฝัร�งเศสแม!ว)าจะต!องย&ต�สงคิรามกี่�บอ�งกี่ฤษ แต)ย�งคิงได!คิรอบคิรองด�นแดนบางแห)งในย&โรปแลูะอเมร�กี่าเหน0อ♫ ชาต�มหาอ2านาจปร�สเซึ่ย + ปร�สเซึ่ยเป+นชาต�มหาอ2านาจในคิร�สต$ศตวรรธท 18 ได!เพราะว)า 1.ชาต�ในย&โรปสน�บสน&นปร�สเซึ่ยให!ข�3นมามอ2านาจเพ0อส�!รบกี่�บฝัร�งเศส 2.จ�กี่รพรรด�แห)งปร�สเซึ่ยทรงมคิวามเข!มแข;งแลูะมว�ส�ยท�ศน$ จ�งโปรดให!ท2ากี่ารปฏ�ร�ปกี่ารปกี่คิรอง กี่ารทหารแลูะกี่ารท2าอ&ตสาหกี่รรมชน�ดต)างๆ 3.ปร�สเซึ่ยขยายอ2านาจด!วยกี่2าลู�งทหารแต)ขณ์ะเดยวกี่�นได!ด2าเน�นนโยบายต)างประเทศโดยท2าส�ญญาสงบศ�กี่กี่�บฝัร�งเศสแลูะวางต�วเป+นกี่ลูางไม)เข!าร)วมรบกี่�บพ�นธม�ตรในสงคิรามต)อต!านกี่ารขยายอ2านาจของนโปเลูยน 4.กี่ารทออสเตรยซึ่�งเป+นคิ�)แข)งของปร�สเซึ่ยเข!าท2าสงคิรามต)อต!านกี่ารขยายอ2านาจของนโปเลูยนท2าให!ออสเตรยอ)อนแอลูง จ�งมผ่ลูให!ปร�สเซึ่ยกี่ลูายเป+นอาณ์าจ�กี่รทมอ�ทธ�พลูมากี่ทส&ดในบรรดาพวกี่เยอรม�นแลูะเป+นชาต�มหาอ2านาจในย&คิน�3น♫ ช่าต!มหาอ�านุาจร�สำเซ�ย + ร�สเซึ่ยเป+นชาต�มหาอ2านาจในคิร�สต$ศตวรรธท 18 ได!เพราะว)า 1.กี่ษ�ตร�ย$ร�สเซึ่ยทรงปฏ�ร�ปประเทศในด!านกี่ารทหาร เพ0อแกี่!ไขป�ญหาทร �สเซึ่ยถุ�กี่ปBดลู!อมโดยประเทศในย&โรปแลูะต&รกี่ แลูะหาทางออกี่ทางทะเลู ให!กี่�บกี่องเร0อร�สเซึ่ย 2.พระเจ!าปEเตอร$มหาราชแลูะพระนางแคิเธอรนมหาราช ประสบคิวามส2าเร;จในกี่ารแกี่!ไขกี่ารปBดลู!อมร�สเซึ่ยโดยชาต�ย&โรป เช)น กี่ารเข!าไปมอ�ทธ�พลูในโปแลูนด$แลูะได!คิรอบคิรองด�นแดนออกี่ส�)ทะเลูบอลูต�กี่แลูะทะเลูด2า ท2าให!กี่องเร0อร�สเซึ่ยมทางออกี่ทางทะเลู♫ การปฏิ!ว�ต!อ�ตสำาหกรรม

+ กี่ารปฏ�ว�ต�อ&ตสาหกี่รรมในย&โรป เป+นป�จจ�ยทกี่)อให!เกี่�ดกี่ารแสวงหาอาณ์าน�คิม ด�งน3 1.กี่ารปฏ�ว�ต�อ&ตสาหกี่รรม ซึ่�งเร�มต!นทประเทศอ�งกี่ฤษได!ขยายออกี่ไปในย&โรป ระหว)างคิร�สต$ศตวรรธท 18-19

2.ผ่ลูกี่ารปฏ�ว�ตอ&ตสาหกี่รรม ท2าให!เกี่�ดกี่ารผ่ลู�ตส�นคิ!าได!เป+นจ2านวนมากี่ ขณ์ะเดยวกี่�นกี่;ต!องกี่ารว�ตถุ&ด�บเพ0อปNอนโรงงานเพ�มข�3น จ�งท2าให!ชาต�ย&โรปต!องกี่ารท�3งว�ตถุ&ด�บแลูะระบายส�นคิ!าไปย�งด�นแดนโพ!นทะเลูจ�งท2าให!เกี่�ดคิวามจ2าเป+นต!องย�ดด�นแดนต)างๆเพ0อจ&ดประสงคิ$ด�งกี่ลู)าว♫ พั�ฒนุาการด้"านุเศรษฐก!จและการค"า + พ�ฒนากี่ารทางด!านเศรษฐ์กี่�จแลูะกี่ารคิ!า เป+นป�จจ�ยทกี่)อให!เกี่�ดกี่ารแสวงหาอาณ์าน�คิม ด�งน3 1.กี่ารเปลูยนแปลูงด!านกี่ารผ่ลู�ตแลูะกี่ารลูงท&น ท2าให!เกี่�ดโรงงานอ&ตสาหกี่รรมขนาดใหญ)ข�3นในย&โรป ท2าให!ต!งกี่ารว�ตถุ&ด�บแลูะด�นแดนเพ�มข�3น 2.กี่ารเปลูยนแปลูงคิวามคิ�ดในเช�งเศรษฐ์กี่�จจากี่กี่ารคิ!าแบบพาณ์�ชย$น�ยม (Mercantilism) เป+นกี่ารคิ!าแบบเสร (Free Trade) ท2าให!พ)อคิ!าท2ากี่ารคิ!าได!อย)างอ�สระ เพราะถุ0อว)าคิวามม�งคิ�งของเอกี่ชนกี่;คิ0อผ่ลูประโยชน$ของชาต� จ�งท2าให!เกี่�ดนายท&นอ&ตสาหกี่รรมแลูะพ)อคิ!าทมฐ์านะร2ารวย บ&คิคิลูเหลู)าน3เป+นผ่�!มบทบาทกี่ลู&)มหน�งทสน�บสน&นร�ฐ์บาลูของตนให!แข)งข�นหาอาณ์าน�คิม♫ ความค!ด้เร0�องเก�ยรต!ภ'ม!ของช่าต! + คิวามคิ�ดเร0องเกี่ยรต�ภ�ม�ของชาต�เป+นป�จจ�ยทท2าให!เกี่�ดกี่ารแสวงหาอาณ์าน�คิม ด�งน3 1.คิวามคิ�ดเร0องเกี่ยรต�ภ�ม�ของชาต� เกี่�ดจากี่คิวามเป+นชาต�น�ยมทได!พ�ฒนาเป+นลู�ทธ�ชาต�น�ยมแนวใหม) (Neo

Nationallism) ทต!องกี่ารให!ชาต�ของตนย�งใหญ) ส�ญลู�กี่ษณ์$แสดงคิวามย�งใหญ)ประกี่ารหน�งคิ0อจ2านวนอาณ์าน�คิม 2.ลู�ทธ�ชาต�น�ยมเกี่�ดจากี่คิวามสนใจของชาวย&โรปโดยเฉีพาะน�กี่กี่ารทหารในเร0องทฤษฎิว�ว�ฒนากี่ารของชาร$ลู ดาร$ว�น ทว)าชาต�ทเข!มแข;งกี่ว)าย)อมต!องคิรอบคิรองชาต�ทอ)อนแอกี่ว)า ท2าให!เกี่�ดกี่ารลู)าอาณ์าน�คิม 3.น�กี่ส2ารวจ ม�ชช�นนารแลูะน�กี่มน&ษยธรรมชาวย&โรปทส2ารวจด�นแดนต)างๆ ได!พบส�งต)างๆรวมท�3งทร�พยากี่รธรรมชาต�ทมคิ)า ในด�นแดนโพ!นทะเลูแลูะรายงานให!ชาวย&โรปทราบ กี่ระต&!นให!เกี่�ดคิวามต!องกี่ารทจะเข!าย�ดด�นแดนเหลู)าน�3นเป+นอาณ์าน�คิม♫ อาณ์านุ!คมในุอเมร!กา + สาเหต&ทจ�กี่รวรรด�ได!ขยายอ2านาจเข!าปกี่คิรองด�นแดนในทวปอเมร�กี่าแลูะชาวอาณ์าน�คิมมปฏ�กี่�ร�ยาด�งน3 1.ในอเมร�กี่าเหน0อ มชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมปกี่คิรอง เช)น อ�งกี่ฤษ สเปน ฝัร�งเศสแลูะร�สเซึ่ย ได!เข!าปกี่คิรองบร�เวณ์ต)างๆ เพราะอเมร�กี่าเหน0อมพ0ช เศรษฐ์กี่�จ เช)น ฝัNาย แลูะเป+นแหลู)งระบายพลูเม0องจากี่ย&โรป รวมท�3งกี่ารแข)งข�นระหว)างชาต� จ�กี่รวรรด�น�ยม ในอเมร�กี่าเหน0อ อ�งกี่ฤษมอาณ์าน�คิมมากี่ทส&ด แต)ต)อมาอาณ์าน�คิมของอ�งกี่ฤษ 13 แห)ง ได!ต)อต!านอ2านาจอ�งกี่ฤษจนได!ร�บเอกี่ราชเม0อ คิ.ศ.1776 แลู!วต�3งเป+นประเทศสหร�ฐ์อเมร�กี่า ขณ์ะเดยวกี่�นได!มชาวฝัร�งเศสกี่ลู&)มหน�งอพยพเข!าไปอย�)รวมกี่�บคินอ�งกี่ฤษในแคินาดาแลูะยอมเป+นอาณ์าน�คิมของอ�งกี่ฤษ เน0องจากี่ต!องกี่ารคิวามคิ&!มคิรองเพ0อปNองกี่�นกี่ารขยายอ2านาจของสหร�ฐ์อเมร�กี่า ส2าหร�บสหร�ฐ์อเมร�กี่า ภายหลู�งจากี่ทได!ร�บเอกี่ราช สหร�ฐ์อเมร�กี่าได!พยายามกี่2าจ�ดอ�ทธ�พลูชาต�ย&โรปแลู!วเข!าย�ดคิรองด�นแดน รวมท�3งด�นแดนของชาวอ�นเดยนพ03นเม0อง ปกี่คิรองรวมเป+นประเทศสหร�ฐ์อเมร�กี่า 2.ในอเมร�กี่าใต! มชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยม คิ0อ สเปน โปรต&เกี่ส ฮอลู�นดา ฝัร�งเศส อ�งกี่ฤษแลูะสหร�ฐ์อเมร�กี่าปกี่คิรองเพราะเป+นด�นแดนทมพ0ชเศรษฐ์กี่�จ ได!แกี่) ยาส�บ โกี่โกี่! อ!อ น23าตาลู แลูะมแร)ธาต&ทมคิ)า เช)น ทองคิ2า ส2าหร�บสหร�ฐ์อเมร�กี่าด�นแดนลูาต0นอเมร�กี่าเป+นย&ทธศาสตร$คิวามม�นคิงของชาต� ต)อมาในคิร�สต$ศตวรรธท) 19 ป�ญญาชนชาวอเมร�กี่าใต! ได!ต�3งกี่ลู&)มต)อต!านอ2านาจจ�กี่รวรรด�น�ยมท2าให!ประเทศในลูาต�นอเมร�กี่าส)วนใหญ)ได!ร�บเอกี่ราช♫ อาณ์านุ!คมในุเอเช่�ย + สาเหต&ทจ�กี่รวรรด�ได!ขยายอ2านาจเข!าปกี่คิรองด�นแดนในด�นแดนเอเชยแลูะชาวเอเชยมปฏ�กี่�ร�ยาด�งน3 1.ชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมได!ขยายอ2านาจเข!าปกี่คิรองด�นแดนเอเชย เน0องจากี่เอเชยเป+นด�นแดนทมพ0ชเศรษฐ์กี่�จทชาวย&โรปต!องกี่าร เช)น ฝัNาย ข!าว เมลู;ดถุ�วหลูากี่หลูายชน�ด น23าตาลู ชา กี่าแฟ ยาส�บแลูะยางพารา รวมท�3งอ�ญมณ์แลูะแร)ธาต&ต)างๆ นอกี่จากี่น3เอเชยย�งเป+นตลูาดส�นคิ!าทส2าคิ�ญแลูะเป+นด�นแดนทชาวตะว�นตกี่แข)งข�นหาอาณ์าน�คิม ท2าให!ชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมขยายอ2านาจเข!าปกี่คิรองด�นแดนเอเชยเป+นอาณ์าน�คิมเพ�มข�3น 2.กี่ารทชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมคิ&กี่คิามเอเชย ในระหว)างคิร�งหลู�งคิร�สต$ศตวรรธท 18 ถุ�งต!นศตวรรธท 19 ท2าให!ชาต�เอเชยมปฏ�กี่�ร�ยาด�งน3 คิ0อ ท2ากี่ารต)อส�!กี่�บชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมแต)ชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมมอาว&ธแลูะเทคิโนโลูยทท�นสม�ย ประกี่อบกี่�บมกี่องท�พทได!ร�บกี่ารฝัMกี่อย)างมประส�ทธ�ภาพ จ�งท2าให!ชาต�ทต)อส�!กี่�บจ�กี่รวรรด�น�ยมเป+นฝั@ายพ)ายแพ!ต!องตกี่เป+นอาณ์าน�คิม เช)น อ�นเดยแลูะเวยดนาม

ปฏ�กี่�ร�ยาของคินเอเชยอกี่แบบหน�งคิ0อ พยายามท2ากี่ารเจรจากี่�บชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยม ขณ์ะเดยวกี่�นกี่;ได!ปร�บปร&งประเทศให!ท�นสม�ยแบบชาวตะว�นตกี่ ท2าให!รอดพ!นจากี่กี่ารเป+นเม0องข�3น เช)น ไทยแลูะญป&@น♫ อาณ์านุ!คมในุแอฟิร!กา + สาเหต&ทจ�กี่รวรรด�ได!ขยายอ2านาจเข!าปกี่คิรองด�นแดนในแอฟร�กี่าแลูะชาวแอฟร�กี่ามปฏ�กี่�ร�ยาด�งน3 1.ชาต�จ�กี่รวรรด�ได!ขยายอ2านาจเข!าปกี่คิรองด�นแดนภายในของแอฟร�กี่าในปลูายคิร�สต$ศตวรรธท 18 ถุ�งต!นศตวรรธท 19 เน0องจากี่แอฟร�กี่ามพ0ชเศรษฐ์กี่�จ เช)น ยาส�บ ยางพารา โกี่โกี่! ชา กี่าแฟ งาช!าง แลูะแร)ธาต& เช)น ทองคิ2า เพชร ทองแดง ทส2าคิ�ญคิ0อแอฟร�กี่ามแรงงานทาสเป+นจ2านวนมากี่ ซึ่�งถุ�กี่น2าไปใช!ในแอฟร�กี่าเพ0อท2าไร)ฝัNายแลูะไร)อ!อย เป+นต!น นอกี่จากี่น3แอฟร�กี่าย�งเป+นด�นแดนทชาวตะว�นตกี่ต)างแข)งข�นกี่�นข!าย�ดคิรอง จ�งท2าให!มกี่ารย�ดคิรองเข!าไปจนถุ�งด�นแดนภายในแอฟร�กี่าท�3งหมด 2.ผ่�!น2าแอฟร�กี่าบางคินต!อนร�บแลูะต�ดต)อคิ!าขายกี่�บชาวตะว�นตกี่ แต)ผ่�!น2าบางกี่ลู&)มได!ท2ากี่ารส�!รบกี่�บชาวตะว�นตกี่เพราะชาวตะว�นตกี่แสดงท)าทขยายอ2านาจเข!าไปในด�นแดนของตน ขณ์ะน�3นด�นแดนแอฟร�กี่าประกี่อบด!วยชนเผ่)าต)างๆทต)างส�!รบเพ0อแย)งด�นแดนแลูะอ2านาจ จ�งไม)อาจรวมต�วต)อส�!กี่�บชาวตะว�นตกี่ ซึ่�งมอาว&ธทท2าด!วยเทคิโนโลูยท�นสม�ยแลูะมกี่องท�พทมประส�ทธ�ภาพ ในเวลูาต)อมาแม!ว)าประเทศในแอฟร�กี่าประสบคิวามส2าเร;จในกี่ารเรยกี่ร!องเอกี่ราชแต)ชาวแอฟร�กี่�นย�งต!องเผ่ช�ญกี่�บป�ญหากี่ารปกี่คิรองด!วยผ่�!เผ่ด;จกี่ารแลูะป�ญหาคิวามยากี่จน เป+นต!น♫ ด้"านุการเม0องและเศรษฐก!จ + กี่ารขยายต�วจ�กี่รวรรด�น�ยม ส)งผ่ลูกี่ระทบด!านกี่ารเม0องแลูะเศรษฐ์กี่�จต)อโลูกี่ด�งน3 1.ด!านกี่ารเม0อง : ท2าให!ชาวตะว�นตกี่มอ2านาจเข!ามาปกี่คิรองคินพ03นเม0องโดยใช!ว�ธปกี่คิรองแบบอาณ์าน�คิม ให!กี่ารปกี่คิรองแบบจารตในด�นแดนต)างๆของโลูกี่เปลูยนไป ขณ์ะเดยวกี่�นแนวคิ�ดในเร0องขาต�น�ยมแลูะประชาธ�ปไตยได!เผ่ยแพร)ไปท�วโลูกี่ ท2าให!ชาต�ทตกี่เป+นอาณ์าน�คิมเกี่�ดคิวามร� !ส�กี่ชาต�น�ยมแลูะเรยกี่ร!องเอกี่ราช แลูะมกี่ารเรยกี่ร!องให!มกี่ารปกี่คิรองแบบประชาธ�ปไตย 2.ด!านเศรษฐ์กี่�จ : ท2าให!อาณ์าน�คิมกี่ลูายเป+นแหลู)งว�ตถุ&ด�บแลูะตลูาดส�นคิ!าจากี่โรงงานอ&ตสาหกี่รรมทางตะว�นตกี่ ท2าให!ชาวตะว�นตกี่มฐ์านะร2ารวย ในขณ์ะทชาวพ03นเม0องยากี่จน ท�3งย�งต!องพ�งพาเศรษฐ์กี่�จจากี่เม0องแม) แต)ขณ์ะเดยวกี่�นชาวพ03นเม0องได!เรยนร� !เศรษฐ์กี่�จแบบใหม) ได!แกี่)กี่ารธนาคิาร กี่ารปลู�กี่พ0ชในไร)ขนาดใหญ) กี่ารท2าเหม0องแร)ด!วยเทคิโนโลูยแบบใหม)แลูะกี่ารปร�บปร&งระบบกี่ารคิมนาคิมขนส)ง เป+นต!น♫ ด้"านุสำ�งคมและว�ฒนุธรรม + กี่ารขยายจ�กี่รวรรด�น�ยม ส)งผ่ลูกี่ระทบด!านส�งคิมแลูะว�ฒนธรรมต)อโลูกี่ ด�งน3 1.ด!านส�งคิม : ชาวพ03นเม0องมสถุานภาพต2ากี่ว)าชาวตะว�นตกี่ในบ!านเม0องของตนเอง คิวามส�มพ�นธ$ระหว)างคินสองกี่ลู&)มเป+นไปในลู�กี่ษณ์ะผ่�!ปกี่คิรองทปกี่คิรองคินทต2าต!อยกี่ว)า ขณ์ะเดยวกี่�นได!เกี่�ดชนช�3นกี่ลูางข�3นในส�งคิมอาณ์าน�คิม เช)น พ)อคิ!าแลูะชาวพ03นเม0องทท2างานกี่�บชาวตะว�นตกี่มแรงงานต)างชาต�ในเวลูาต)อมา ขณ์ะเดยวกี่�นได!มชาวพ03นเม0องได!ร�บกี่ารศ�กี่ษาแบบตะว�นตกี่ ซึ่�งกี่ลูายเป+นกี่ลู&)มป�ญญาชนทได!เคิลู0อนไหวเพ0อขจ�ดอ2านาจชาต�จ�กี่รวรรด�น�ยมออกี่จากี่ด�นแดนของตน 2.ด!านว�ฒนธรรม : ชาวพ03นเม0องได!ส�ญเสยว�ฒนธรรมแลูะภ�ม�ป�ญญาด�3งเด�มของตนแลูะยอมร�บว�ฒนธรรมของชาวตะว�นตกี่ทเผ่ยแพร)ไปท�วโลูกี่ เช)น กี่ารแต)งกี่าย อาหาร ภาษาแลูะกี่ารใช!ชว�ตแบบชาวตะว�นตกี่ซึ่�งอาจท2าให!ชว�ตสะดวกี่สบายแลูะสามารถุต�ดต)อส0อสารกี่�บคินได!กี่ว!างขวาง แต)คิวามคิ�ดแบบว�ตถุ&น�ยมโดยลู0มกี่ารใช!ชว�ตทเน!นคิ&ณ์คิ)าทางจ�ตใจ จ�งท2าให!ส�งคิมโลูกี่เกี่�ดคิวามส�บสนด�งเช)นในป�จจ&บ�น

บที่ที่�� 11 : สงคิรามโลูกี่ บทเรยนส2าหร�บมน&ษยชาต�♫ สำถิ่านุการณ์ที่��นุ�าไปสำ'�สำงครามโลกคร�#งที่�� 1 + สาเหต&ของสงคิรามได!แกี่) ลู�ทธ�จ�กี่รวรรด�น�ยม ลู�ทธ�ชาต�น�ยม กี่ารแข)งข�นทางด!านกี่2าลู�งทหารแลูะอาว&ธ กี่ารรวมกี่ลู&)มเป+นพ�นธม�ตรแลูะเกี่�ดเหต&กี่ารณ์$ทเป+นชนวนสงคิราม + กี่ารคิ2าน�งถุ�งผ่ลูประโยชน$ของชาต� ท2าให!ชาต�ต)างๆเข!าร)วมรบจนท2าให!สงคิรามขยายออกี่ไปจนกี่ลูายเป+นสงคิรามโลูกี่ + ผ่ลูแลูะผ่ลูกี่ระทบจาสงคิราม กี่)อให!เกี่�ดป�ญหาต)างๆแกี่)มน&ษยชาต�เป+นอ�นมากี่แลูะมคิวามพยายามร)วมม0อกี่�นสร!างส�นต�ภาพ♫ สำงครามและผ่ลประโยช่นุของช่าต!

+ ในสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 1 มกี่ารช�กี่ชวนชาต�ต)างๆเข!าร)วมเป+นพ�นธม�ตร ชาต�เหลู)าน�3นได!ประโยชน$ตอบแทนด�งน3 เน0องจากี่ลู�กี่ษณ์ะกี่ารท2าสงคิรามเป+นแบบสงคิรามสนามเพลูาะ (Trench warfare) ท2าให!กี่ารรบย0ดเย03อ ด�งน�3นจ�งมกี่ารรวมกี่ลู&)มพ�นธม�ตรเพ0อท2าสงคิราม โดยพ�นธม�ตรเหลู)าน�3นได!ร�บผ่ลูประโยชน$ตอบแทน เช)น ได!ร�บด�นแดนเพ�มข�3นหร0อส�ทธ�พ�เศษบางประกี่าร + สถุานกี่ารณ์$สงคิราม แบ)งได!เป+น 2 สถุานกี่ารณ์$ คิ0อ สถุานกี่ารณ์$ในด!านสงคิราม ซึ่�งมแนวรบด!านตะว�นตกี่แลูะด!านตะว�นออกี่ แลูะสถุานกี่ารณ์$กี่ารส�!รบระหว)าง คิ.ศ.1917 ถุ�ง คิ.ศ.1919

♫ ผ่ลและผ่ลกระที่บจากสำงคราม + กี่ารส�!รบในสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 1 ประเทศทเป+นฝั@ายแพ!ในสงคิรามได!ร�บผ่ลูแลูะผ่ลูกี่ระทบ ด�งน3 ผ่ลูของกี่ารท2าสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 1 ฝั@ายมหาอ2านาจกี่ลูางปเนฝั@ายแพ! ท2าให!ต!องยอมร�บข!อตกี่ลูงในสนธ�ส�ญญาต)างๆผ่ลูกี่ระทบทเกี่�ดข�3น ข!อตกี่ลูงในส�ญญาท2าให!ประเทศมหาอ2านาจทเป+นฝั@ายแพ!ถุ�กี่ย�ดด�นแดนท2าให!เกี่�ดประเทศใหม)ๆ แลูะท2าให!พรมแดนของประเทศต)างๆเปลูยนแปลูง ส)วนฝั@ายแพ!ย�งต!องถุ�กี่จ2ากี่�ดจ2านวนอาว&ธแลูะกี่องกี่2าลู�งทหาร นอกี่จากี่น3กี่ลู&)มประเทศฝั@ายส�มพ�นธม�ตรซึ่�งเป+นผ่�!ชนะได!ร)วมกี่�นจ�ดต�3งส�นน�บาตเพ0อให!นานาชาต�ร�กี่ษาส�นต�ภาพแต)ฝั@ายมหาอ2านาจกี่ลูางมคิวามร� !ส�กี่ว)าส�ญญาต)างๆไม)ย&ต�ธรรม ซึ่�งมผ่ลูกี่ระทบทกี่)อให!เกี่�ดสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 ในเวลูาต)อมา ผ่ลูแลูะผ่ลูกี่ระทบของสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 1 ทมต)อชว�ตจ�ตใจแลูะทร�พย$ส�นของมน&ษยชาต�♫ สำถิ่านุการณ์ที่��นุ�าไปสำ'�สำงครามโลกคร�#งที่�� 2 + สาเหต&แลูะสถุานกี่ารณ์$สงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 มผ่ลูแลูะผ่ลูกี่ระทบของสงคิรามด�งน3 1.สาเหต&แลูะสถุานกี่ารณ์$ทน2าไปส�)สงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 ได!แกี่) คิวามไม)พอใจของฝั@ายแพ!ในสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 1

สภาวะเศรษฐ์กี่�จตกี่ต2าท�วโลูกี่ นโยบายสร!างชาต�ภายใต!ระบอบเผ่ด;จกี่ารแลูะคิวามลู!มเหลูวของส�นน�บาตชาต� ซึ่�งน2าไปส�)สถุานกี่ารณ์$ของส�งคิม โดยมเหต&กี่ารณ์$ทเยอรมนบ&กี่โปแลูนด$ เม0อคิ.ศ.1939 เป+นชนวนสงคิราม 2.สงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 มกี่ารแบ)งฝั@ายส�!รบเป+นฝั@ายอ�กี่ษะ ซึ่�งมเยอรมน อ�ตาลูแลูะญป&@นเป+นผ่�!น2า แลูะฝั@ายส�มพ�นธม�ตร ซึ่�งมอ�งกี่ฤษ ฝัร�งเศส แลูะร�สเซึ่ยเป+นผ่�!น2าท�3งสองฝั@ายต)างมพ�นธม�ตรจ2านวนมากี่ทท2ากี่ารส�!รบเพ0อปNองกี่�นตนเองแลูะปกี่ปNองผ่ลูประโยชน$ของชาต� ในทส&ดส�มพ�นธม�ตรเป+นฝั@ายชนะสงคิราม 3.สงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 ส)งผ่ลูต)อชว�ตแลูะทร�พย$ส�นของผ่�!คินเป+นจ2านวนมากี่ ส)งผ่ลูให!เกี่�ดคิวามอดอยากี่ห�วโหย คิวามเจ;บป@วยท�3งร)างกี่ายแลูะจ�ตใจ นอกี่จากี่น3ย�งต!องเผ่ช�ญกี่�บเศรษฐ์กี่�จตกี่ต2าแลูะผ่ลูจากี่คิวามกี่!าวหน!าทางว�ทยาศาสตร$ ท2าให!มน&ษยชาต�ต!องเผ่ช�ญกี่�บระเบ�ดปรมาณ์�เป+นคิร�3งแรกี่♫ สงคิรามแลูะผ่ลูประโยชน$ของชาต� + ในสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 ประเทศคิ�)สงคิรามแบ)งออกี่เป+นฝั@ายอ�กี่ษะแลูะฝั@ายส�มพ�นธม�ตรทส�!รบระหว)างคิ.ศ.1939-

1945 ในช)วงเวลูาน3สถุานกี่ารณ์$ของสงคิรามทส2าคิ�ญได!แกี่) กี่ารท2าสงคิรามระยะแรกี่ (คิ.ศ.1939-1942) ซึ่�งประกี่อบด!วยกี่ารส�!รบของอ�ตาลู คิวามข�ดแย!งระหว)างกี่ารท2าสงคิรามในแปซึ่�ฟBกี่ แลูะสถุานกี่ารณ์$กี่)อนกี่ารส�3นส&ดสงคิราม♫ ผ่ลและผ่ลกระที่บของสำงคราม + ผ่ลูของสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 ฝั@านอ�กี่ษะเป+นฝั@ายแพ!ท2าให!ต!องยอมร�บผ่ลูกี่ารประช&มจากี่ฝั@ายส�มพ�นธม�ตรเม0อคิ.ศ.2945 แลูะคิ.ศ.1946 เช)น กี่ารจ2ากี่�ดอาว&ธแลูะกี่2าลู�งทหาร กี่ารคิ0นด�นแดน แลูะกี่ารถุ�กี่ย�ดคิรอง + สงคิรามคิร�3งน3มผ่ลูแลูะผ่ลูกี่ระทบต)อมน&ษยชาต�อย)างร!ายแรงทกี่)อให!เกี่�ดกี่ารเปลูยนแปลูงทางด!านกี่ารเม0อง เศรษฐ์กี่�จ แลูะส�งคิม♫ ความสำ'ญเสำ�ยของมนุ�ษยช่าต!จากสำงคราม + สงคิรามโลูกี่ได!กี่)อให!เกี่�ดคิวามท&กี่ข$ยากี่แกี่)มน&ษยชาต� ประสบกี่ารณ์$ร!ายแรงทได!ร�บในสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 แลูะมน&ษย$เลู0อกี่แนวทางในกี่ารอย�)ร )วมกี่�น ด�งน3 1.สงคิรามโลูกี่กี่)อให!เกี่�ดคิวามส&ญเสยต)อมน&ษยชาต�อย)างสาห�ส รวมท�3งกี่ารส�ญเสยทร�พยากี่รธรรมชาต�อกี่มากี่มาย ได!แกี่) ผ่ลูผ่ลู�ตทางกี่ารเกี่ษตร โรงงานแลูะส�นคิ!าอ&ตสาหกี่รรม อาคิารบ!านเร0อน ส�งกี่)อสร!างต)างๆแลูะกี่ารต�ดต)อส0อสาร 2.กี่ารน2าประเทศปรมาณ์�มาใช!ในสงคิราม โดยสหร�ฐ์อเมร�กี่าได!น2าไปท�3งทเม0องฮ�โรช�มาแลูะเม0องนางาซึ่ากี่� ประเทศญป&@น ซึ่�งท2าให!มผ่�!ลู!มตายเป+นจ2านวนมากี่ แลูะทนท&กี่ข$ทรมานจากี่ผ่ลูทางเคิมอกี่มากี่มาย เป+นประสบกี่ารณ์$ส2าคิ�ญทมน&ษยชาต�ได!ร�บในสงคิรามโลูกี่คิร�3งท 2 3.กี่ารจ�ดต�3งองคิ$กี่ารสหประชาชาต� ท2าให!มน&ษยชาต�มแนวทางในกี่ารอย�)ร )วมกี่�นอย)างส�นต� โดยมองคิ$กี่ารสหประชาชาต�เป+นผ่�!สน�บสน&น♫ การนุ�าระเบ!ด้ปรมาณ์'มาใช่"ในุสำงคราม

+ สหร�ฐ์อเมร�กี่าได!น2าระเบ�ดปรมาณ์�มาท�3งทเม0องฮ�โรช�มา แลูะนางาซึ่ากี่� ประเทศญป&@น เพ0อเป+นกี่ารย&ต�สงคิราม แลูะแสดงแสนยาน&ภาพทางอาว&ธปรมาณ์�ให!ประเทศต)างๆ ได!ร�บร� !ผ่ลูแลูะผ่ลูกี่ระทบจากี่กี่ารท�3งปรมาณ์�ในคิร�3งน3ท2าให!ชาวญป&@นผ่�!ทเป+นพลูเร0อนเสยชว�ตแลูะบาดเจ;บเป+นจ2านวนมากี่ บ!านเม0องถุ�กี่ท2าลูายแลูะมผ่�!ทนท&กี่ข$ทรมานท�3งกี่ายแลูะใจจากี่กี่ารบาดเจ;บแลูะจากี่กี่ารได!ร�บร�งสปรมาณ์� ซึ่�งย�งคิงมชว�ตต)อมาถุ�งป�จจ&บ�น + คิวามเสยหายจากี่กี่ารท�3งระเบ�ดปรมาณ์�ในคิร�3งน3เป+นบทเรยนทเต0อนให!มน&ษย$หวาดกี่ลู�วสงคิรามแลูะใฝั@หาส�นต�ภาพ♫ องคการสำหประช่าช่าต!ก�บสำ�นุต!ภาพั + กี่ารจ�ดต�3งองคิ$กี่ารสหประชาชาต�มจ&ดม&)งหมายเพ0อช)วยเหลู0อมน&ษย$แลูะร�กี่ษาส�นต�ภาพของโลูกี่ เพ0อให!มน&ษย$อย�)รวมกี่�นโดยส�นต� + องคิ$กี่ารสหประชาชาต�มบทบาทหลูายประกี่าร เช)น กี่ารธ2ารงร�กี่ษาส�นต�ภาพ ส)งเสร�มคิวามร)วมม0อระหว)างนานาชาต�ในกี่ารพ�ฒนาเศรษฐ์กี่�จแลูะส�งคิม

BY : NUTJUNG*