1. Wprowadzenie96,vp,96.pdf · 1. Wprowadzenie 1.1. EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie Mistrzostwa...
Transcript of 1. Wprowadzenie96,vp,96.pdf · 1. Wprowadzenie 1.1. EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie Mistrzostwa...
1. Wprowadzenie
1.1. EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie
Mistrzostwa Europy w Piłce NoŜnej to trzecie największe sportowe wydarzenie na
świecie, po igrzyskach olimpijskich oraz mistrzostwach świata w piłce noŜnej. Oprócz
uczestniczących zespołów, spodziewać się naleŜy ponad milionowej widowni na
stadionach oraz wiele razy większej przed telewizorami.
W dniu 18 kwietnia 2007 r. Komitet Wykonawczy Unii Europejskich Związków
Piłkarskich (UEFA) podjął decyzję o przyznaniu Polsce i Ukrainie prawa organizacji
EURO 2012, przyjmując ofertę złoŜoną wspólnie przez Polski Związek Piłki NoŜnej
(PZPN) oraz Federację Piłkarską Ukrainy (FPU), zwane dalej Krajowymi Federacjami
Piłkarskimi.
W dniu 2 maja 2007 r. podpisana została umowa w sprawie organizacji Turnieju
Finałowego Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej UEFA 2010/12, pomiędzy UEFA
a organizatorami EURO 2012, tj. Krajowymi Federacjami Piłkarskimi, która będzie
obowiązywać do 30 czerwca 2013 r. (umowa organizacyjna w sprawie EURO 2012).
W ww. umowie określono wymagania względem organizatorów, dotyczące
zorganizowania EURO 2012 zgodnie z wymogami zawartymi w regulaminie UEFA oraz
oświadczeniami, zobowiązaniami i gwarancjami polskich organów państwowych
i samorządowych, popierających ofertę PZPN, stanowiącymi załącznik do umowy (pkt 2
ww. umowy, pn. Wymogi UEFA).
Lista gwarancji polskich organów państwowych i samorządowych sformułowana
została w okresie od maja 2005 r. do lutego 2007 r. i obejmuje 24 grupy zobowiązań,
m.in. w zakresie: wsparcia ze strony administracji publicznej, finansowania budowy lub
modernizacji stadionów, zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony oraz opieki medycznej,
przygotowania centrów pobytowych dla druŜyn piłkarskich, zorganizowania
odpowiedniego transportu, rozbudowy infrastruktury lotniczej, drogowej, kolejowej
i hotelowej oraz komunikacji w miastach-gospodarzach EURO 2012 (takŜe pomiędzy
tymi miastami), zapewnienia dystrybucji biletów zgodnie z wymogami UEFA oraz
zabezpieczenia prawa własności intelektualnej.
Umowa organizacyjna w sprawie EURO 2012 zawiera m.in. załączniki w postaci:
umów stadionowych, umów z miastami-organizatorami EURO 2012 oraz umów
z portami lotniczymi, które zawierają zobowiązania dotyczące przygotowania
i przeprowadzenia EURO 2012. Do czasu zakończenia kontroli umowy te były tylko
jednostronnie podpisane przez właściwe polskie organy i instytucje.
2
1.2. Cel i zakres kontroli
Kontrola pn. „Przygotowanie Polski do organizacji finałowego turnieju Mistrzostw
Europy w Piłce NoŜnej UEFA EURO 2012” (zwana dalej EURO 2012) została podjęta
z inicjatywy NajwyŜszej Izby Kontroli (nr kontroli P/08/175). Z wnioskiem
o przeprowadzenie kontroli zwrócił się do Prezesa NIK równieŜ Prezes Rady Ministrów.
Kontrolą, przeprowadzoną w okresie od września 2008 r. do stycznia 2009 r., objęto
lata 2007-2008.
Celem kontroli była ocena realizacji, koordynacji, nadzorowania i finansowania zadań
związanych z przygotowaniami Polski do organizacji EURO 2012, realizowanych przez
właściwe organy administracji publicznej oraz inne jednostki działające na zlecenie tych
organów, w tym w szczególności:
1) działań podjętych przez Rząd RP i właściwych ministrów oraz samorządy miast-
gospodarzy EURO 2012, a takŜe spółki celowe powołane do przygotowania EURO
2012,
2) budowy lub modernizacji stadionów oraz infrastruktury: lotniczej, drogowej,
kolejowej, hotelowej i komunikacji w miastach-gospodarzach EURO 2012,
3) bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zabezpieczenia medycznego, a takŜe
promocji Polski i miast-gospodarzy EURO 2012.
Kontrolę przeprowadzono, na podstawie art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r.
o NajwyŜszej Izbie Kontroli1, z uwzględnieniem kryteriów: legalności, gospodarności,
celowości i rzetelności, ministerstwa: Sportu i Turystyki, Rozwoju Regionalnego,
Infrastruktury, Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz: Generalną Dyrekcję Dróg
Krajowych i Autostrad, sześć oddziałów GDDKiA (w: Gdańsku, Katowicach, Krakowie,
Poznaniu, Warszawie i Wrocławiu), PKP Polskie Linie Kolejowe S.A., Przedsiębiorstwo
Państwowe „Porty Lotnicze”, PL.2012 Spółkę z o.o. oraz Narodowe Centrum Sportu
Spółkę z o.o. w Warszawie.
Kontrolę przeprowadzono takŜe, na podstawie art. 2 ust. 2 ustawy o NIK, według
kryteriów: legalności, gospodarności i rzetelności, w urzędach miast-gospodarzy EURO
2012, spółkach powołanych do budowy lub rozbudowy stadionów na EURO 2012 oraz
Urzędzie Marszałkowskim Województwa Śląskiego. Ponadto kontrolę przeprowadzono,
na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy o NIK, według kryteriów legalności i gospodarności:
Górnośląskie Towarzystwo Lotnicze S.A. w Katowicach, Międzynarodowy Port Lotniczy
Kraków Balice Sp. z o.o., Port Lotniczy Poznań – Ławica Sp. z o.o., Port Lotniczy Gdańsk
1 Dz. U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701, ze zm., zwaną dalej ustawą o NIK.
3
Sp. z o.o. i Port Lotniczy Wrocław S.A. Wykaz skontrolowanych jednostek oraz jednostek
NIK, które przeprowadziły kontrole, a takŜe ocen skontrolowanej działalności zawartych
w wystąpieniach pokontrolnych, stanowi załącznik nr 2.
Celem właściwego przygotowania oraz oceny wyników kontroli odbyły się spotkania
kierownictwa NIK z przedstawicielami skontrolowanych jednostek w dniu 23 lipca 2008 r.
(dyskusja nad programem kontroli) oraz w dniu 5 lutego 2009 r. (dyskusja nad wstępnymi
wynikami kontroli). Przebieg dyskusji w trakcie obu ww. spotkań przedstawiono w notatce
(załącznik nr 9).
NIK prowadzić będzie corocznie kontrole w całym okresie przygotowań do
organizacji EURO 2012. Jednocześnie, w związku ze wspólnym projektem EURO 2012
Polski i Ukrainy, w okresie tym prowadzona będzie corocznie kontrola równoległa przez
NajwyŜszą Izbę Kontroli oraz Izbę Obrachunkową Ukrainy.
1.3. Uzasadnienie podjęcia kontroli
Przygotowania do organizacji EURO 2012 są jednym z najwaŜniejszych
przedsięwzięć realizowanych przez administrację rządową i samorządową w ostatnim
okresie oraz planowanych do realizacji na kolejne lata, przy zaangaŜowaniu znacznych
środków finansowych z budŜetu państwa, funduszy europejskich oraz środków
samorządowych.
W badaniach kontrolnych, obejmujących pierwszy etap przygotowań do organizacji
EURO 2012, wyodrębnione zostały zadania, których wykonanie warunkuje
przeprowadzenie EURO 2012 oraz zadania tylko pośrednio związane z organizacją
Mistrzostw.
Dotychczasowe kontrole NIK, dotyczące realizacji inwestycji sportowych, wskazywały
na liczne nieprawidłowości (działania nielegalne i niegospodarne, brak nadzoru ze strony
ministra właściwego ds. sportu)2, które - w przypadku ich wystąpienia w przygotowaniach
do organizacji EURO 2012 - mogą wpłynąć na jakość i terminowość wykonania zadań.
1.4. Zasady oceny skontrolowanej działalności
Do najwaŜniejszych wyznaczników, związanych z oceną ogólną kontrolowanej
działalności, zaliczono:
1) tworzenie warunków umoŜliwiających organizację EURO 2012 (prawnych,
organizacyjnych i finansowych),
2 Między innymi: Informacja o wynikach kontroli finansowania ze środków publicznych sportu wyczynowego (nr ewid. 99/2006/P/05/075/KNO) oraz Informacja o wynikach kontroli budowy krytego toru kolarskiego w Pruszkowie przez Polski Związek Kolarski z czerwca 2008 r. (nr ewid. 25/2008/P/07/161/LWA).
4
2) opracowanie odpowiednich przepisów prawnych i właściwych programów oraz
zapewnienie środków finansowych na zadania związane z przygotowaniem do
organizacji EURO 2012,
3) wyłonienie wykonawców oraz zawarcie prawidłowych umów z właściwymi
wykonawcami na realizację zadań związanych z przygotowaniem do organizacji
EURO 2012,
4) zapewnienie właściwego monitorowania i nadzoru nad realizacją zadań związanych
z przygotowaniem do organizacji EURO 2012.
Do najwaŜniejszych mierników, umoŜliwiających dokonanie oceny ogólnej
kontrolowanej działalności, zaliczono:
1) zgodność z prawem, celowość, gospodarność i rzetelność przygotowania i wykonania
zadań,
2) stopień zaawansowania zadań w stosunku do harmonogramu realizacji i do zobowiązań
wobec UEFA,
3) prawidłowość wydatkowania środków publicznych, w tym wielkość środków
wydatkowanych nielegalnie, niecelowo, nierzetelnie lub niegospodarnie.
W wystąpieniach pokontrolnych przy dokonywaniu ogólnej oceny skontrolowanej
działalności, zastosowano następujące oceny:
1) ocena pozytywna stosowana była wtedy, gdy nie zostały stwierdzone
nieprawidłowości, a ewentualne uchybienia miały charakter formalny nie powodujący
negatywnych następstw merytorycznych dla kontrolowanej działalności, nie
naruszających prawa i nie niosących Ŝadnych skutków finansowych,
2) ocena pozytywna z nieprawidłowościami stosowana była wtedy, gdy wystąpiły
nieprawidłowości nie mające zasadniczego znaczenia dla terminowości i jakości
realizacji zobowiązań Polski w związku z organizacją EURO 2012, a przy
nieprawidłowościach finansowych nie przekroczony został próg istotności (powyŜej
5% wydatkowanych środków),
3) ocena negatywna stosowana byłaby wtedy, gdyby wystąpiły nieprawidłowości
o zasadniczym znaczeniu dla kontrolowanej działalności3.
3 W przeprowadzonej kontroli przypadki ocen negatywnych nie wystąpiły.
5
2. Podsumowanie wyników kontroli
2.1. Ogólna ocena kontrolowanej działalności
NajwyŜsza Izba Kontroli pozytywnie ocenia realizację zadań związanych
z przygotowaniami Polski do organizacji EURO 2012 przez skontrolowane jednostki
w latach 2007-2008, pomimo stwierdzonych nieprawidłowości4.
W skontrolowanym okresie przyjęte zostały podstawowe akty prawne oraz system
informowania Sejmu RP, Rządu RP oraz UEFA w sprawie zaawansowania
przygotowań. W ministerstwach i miastach-gospodarzach EURO 2012 oraz w innych
jednostkach odpowiedzialnych za przygotowanie Mistrzostw podjęto realizację
zobowiązań i gwarancji zawartych w ofercie Polski przekazanej w 2005 r. do UEFA.
Pozytywna ocena dotyczy zarówno realizacji zadań warunkuj ących
przeprowadzenie EURO 2012 (tj. dotyczących: budowy lub modernizacji stadionów,
przygotowania centrów pobytowych dla druŜyn piłkarskich i hoteli dla potrzeb
UEFA oraz zapewnienia bezpieczeństwa na stadionach), jak i zadań tylko pośrednio
związanych z organizacją Mistrzostw (tj. dotyczących infrastruktury: lotniczej,
drogowej, komunikacyjnej i hotelowej dla kibiców oraz promocji Polski i miast-
gospodarzy EURO 2012).
W ocenie NIK, do najwaŜniejszych nieprawidłowości naleŜy zaliczyć:
1) nieustanowienie przez Radę Ministrów całościowego programu przygotowań do
EURO 2012, obejmującego wszystkie obszary przygotowań wynikające z oferty
Polski i Ukrainy oraz z umowy organizacyjnej w sprawie EURO 2012 oraz
kosztów i źródeł ich pokrycia,
2) brak przepisów prawnych, dotyczących precyzyjnego określenia zasad
sprawowania nadzoru nad przedsięwzięciami związanymi z przygotowaniami do
organizacji EURO 2012,
3) opóźnienia w realizacji niektórych prac przygotowawczych, co moŜe spowodować
zagroŜenie niedotrzymania terminów realizacji zadań dotyczących zwłaszcza
budowy stadionów oraz infrastruktury drogowej, kolejowej i lotniczej.
4 W wystąpieniach pokontrolnych spośród 30 skontrolowanych jednostek, 12 uzyskało ocenę pozytywną (40%), a 18 ocenę pozytywną, pomimo stwierdzenia nieprawidłowości (60%). Oceny negatywne nie wystąpiły. Szczegółowe dane zawiera załącznik nr 2.
6
W ocenie NIK, stwierdzone nieprawidłowości dotyczą obszarów podwyŜszonego
ryzyka i mogą istotnie zakłócić tok dalszych przygotowań do organizacji EURO 2012.
W Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji powołano Zespół do spraw
koordynacji działań słuŜb podległych Ministerstwu w związku z organizacją Mistrzostw
Europu w Piłce NoŜnej EURO 2012. Do czasu zakończenie kontroli nie przyjęto planu
pracy Zespołu.
W jednostkach podległych Ministrowi Infrastruktury stwierdzono brak
urealnionych programów rozbudowy infrastruktury: lo tniczej, drogowej i kolejowej
z punktu widzenia wymogów związanych z organizacją EURO 2012. Ze Sprawozdania
z realizacji przedsięwzięć EURO 2012 (lipiec 2008 r. – styczeń 2009 r.), opracowanego
przez Ministerstwo Sportu i Turystyki wynika, Ŝe cztery zadania nie zostaną
zrealizowane przed rozpoczęciem EURO 20125, a w przypadku 29 zadań nie
określono źródeł finansowania.
Stwierdzono równieŜ brak uzgodnionych planów wykorzystania budowanych
stadionów w Warszawie i w Gdańsku po zakończeniu EURO 2012, co moŜe wiązać się
z problemem zapewnienia pokrycia kosztów utrzymania tych obiektów po
zakończeniu Mistrzostw.
2.2. Uwagi końcowe i wnioski
W przygotowaniach do organizacji EURO 2012 zaangaŜowanych jest w Polsce
wiele podmiotów, które realizują zadania wynikające ze zobowiązań i gwarancji
zawartych w ofercie Polski przekazanej do UEFA oraz określone w umowie
organizacyjnej w sprawie EURO 2012 oraz w ustawie o EURO 2012.
Dotychczasowe rezultaty działań wskazują na potrzebę wzmocnienia nadzoru
i koordynacji w realizacji zadań, ze strony Rady Ministrów oraz Ministra Sportu
i Turystyki.
W szczególności niezbędne jest uzupełnienie przyjętego przez Radę Ministrów
wieloletniego programu przygotowań do organizacji EURO 2012 tak, aby określał
całokształt niezbędnych przedsięwzięć, wskazywał organy odpowiedzialne za
poszczególne przedsięwzięcia, zawierał harmonogram realizacji oraz szacunkowe
5 Dotyczy następujących zadań: rozbudowa ul. Bunscha i budowa ul. Humboldta w Krakowie (poz. 27), budowa II linii metra w Warszawie (poz. 57), budowa ul. Tysiąclecia w Warszawie (poz. 66) i budowa połączenia kolejowego Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach z miastami aglomeracji śląskiej (poz. 91).
7
koszty przedsięwzięć, w tym wielkość środków planowanych z budŜetu państwa,
a takŜe zweryfikowanie wykazu przedsięwzięć EURO 2012.
Konieczne jest równieŜ wskazanie Ministra Sportu i Turystyki jako organu
odpowiedzialnego za nadzór nad przedsięwzięciami związanymi z przygotowaniami
do organizacji EURO 2012, określonymi rozporządzeniem Rady Ministrów.
Celem wyeliminowania stwierdzonych nieprawidłowości Minister Sportu
i Turystyki powinien:
1) przygotować, przy współpracy właściwych ministrów i prezydentów miast-
gospodarzy EURO 2012 oraz marszałka województwa śląskiego, zaktualizowany
wykaz przedsięwzięć EURO 2012 oraz uzupełnienie do programu wieloletniego
przygotowania Polski do EURO 2012 i przedstawić Radzie Ministrów do
zatwierdzenia, a takŜe nadzorować realizację programu przygotowań,
2) dokonać analizy aktów prawnych, związanych z przygotowaniem do organizacji
EURO 2012, pod kątem potrzeby zmian lub uzupełnień w związku
z Mistrzostwami,
3) egzekwować od spółek celowych Skarbu Państwa realizację powierzonych im
zadań zgodnie z przyjętymi programami i harmonogramami.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji powinien przyj ąć program
działań w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w trakcie trwania EURO 2012 oraz
zapewnić nadzór nad realizacją zadań wynikających z tego programu.
Minister Infrastruktury powinien zweryfikowa ć programy rozbudowy
infrastruktury: lotniczej, drogowej i kolejowej z p unktu widzenia wymogów
związanych z organizacją EURO 2012 oraz zapewnić skuteczny nadzór nad
podległymi jednostkami w zakresie realizacji tych programów.
Prezydenci miast-gospodarzy EURO 2012 oraz zarząd województwa śląskiego
powinni:
1) podjąć skuteczne działania mające na celu terminową budowę lub modernizację
stadionów,
2) uzgodnić plany wykorzystania nowych stadionów po zakończeniu EURO 2012,
3) zwiększyć nadzór w zakresie prowadzonych inwestycji komunikacyjnych.
8
3. WaŜniejsze wyniki kontroli
3.1. Działania Rady Ministrów i skontrolowanych ministrów oraz spółek
celowych Skarbu Państwa
Rada Ministrów
1. Rada Ministrów nie przyjęła całościowego programu wieloletniego w celu
przygotowania i wykonania przedsięwzięć EURO 2012, o którym mowa w art. 5 ust. 1
ustawy o EURO 20126.
Zgodnie z ustawą o EURO 2012, program wieloletni powinien zawierać zadania
związane z całością przedsięwzięć i terminy ich realizacji oraz łączne szacunkowe nakłady
na realizację programu, w tym z budŜetu państwa. Przedsięwzięcia wynikające ze
zobowiązań i gwarancji zawartych w ofercie złoŜonej do UEFA przez Polskę w 2005 r.
oraz z umowy organizacyjnej w sprawie EURO 2012, powinny obejmować dziewięć
obszarów przygotowań, tj.: budowę lub modernizację stadionów, przygotowanie lotnisk,
transport drogowy, hotele i zakwaterowanie, bezpieczeństwo, opiekę medyczną, promocję,
własność intelektualną, telekomunikację oraz technologię informacyjną (IT).
UpowaŜnienie ustawowe, dotyczące ustanowienia przez Radę Ministrów programu
wieloletniego w celu przygotowaniu i wykonania przedsięwzięć EURO 2012, nie zostało
prawidłowo wykonane, poniewaŜ ustanowiony przez Radę Ministrów program wieloletni7
obejmuje tylko sześć inwestycji stadionowych, pomijając pozostałe obszary przygotowań,
tj. budowę trzech stadionów w Warszawie, Gdańsku i Wrocławiu oraz modernizację trzech
stadionów (w Chorzowie, Krakowie i Poznaniu) oraz wartość nakładów na ich realizację
(całkowita wartość – 3.476.186 tys. zł, w tym 1.752.900 tys. zł ze środków budŜetu
państwa).
2. Rada Ministrów, na podstawie art. 4 ustawy o EURO 2012, określiła w drodze
rozporządzenia wykaz przedsięwzięć EURO 2012, ujmując w tym wykazie
94 przedsięwzięcia zgłoszone przez ministerstwa i miasta-gospodarzy EURO 2012 oraz
inne jednostki organizacyjne.
6 Zgodnie z ustawą z dnia 7 września 2007 r. o przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej UEFA EURO 2012 (Dz. U. Nr 173, poz. 1219, ze zm.), zwaną dalej ustawą o EURO 2012, do przedsięwzięć EURO 2012 zaliczono: projektowanie, budowę, przebudowę lub remont stadionów i innych obiektów budowlanych na terytorium RP oraz inne przedsięwzięcia niezbędne do przeprowadzenia turnieju.
7 Uchwała nr 143/2008 Rady Ministrów z dnia 24 czerwca 2008 r. w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pn. „Przygotowanie i wykonanie przedsięwzięć EURO 2012” (niepublikowana).
9
Zgodnie z ustawą wykaz ten powinien obejmować przedsięwzięcia zawarte w ofercie
przyjętej przez UEFA oraz objęte zobowiązaniami i gwarancjami Rady Ministrów lub
jednostek samorządu terytorialnego, a takŜe inne przedsięwzięcia niezbędne do
przygotowania i przeprowadzenia Mistrzostw. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe cztery zadania
(wymienionych w pozycjach: 27, 57, 66 i 91) nie zostaną zrealizowane przed
rozpoczęciem EURO 2012. Ponadto ze Sprawozdania z realizacji przedsięwzięć EURO
2012 (lipiec 2008 r. – styczeń 2009 r.), opracowanego przez Ministerstwo Sportu
i Turystyki wynika, Ŝe w przypadku 29 zadań nie określono źródeł finansowania.
NaleŜy jednocześnie podkreślić, Ŝe w sporządzonym przez Spółkę PL.2012
dokumencie pn. Master Plan zamieszczono 276 zadań określonych jako projekty
priorytetowe z punktu widzenia UEFA.
3. W dniu 26 kwietnia 2007 r. Prezes Rady Ministrów zarządzeniem nr 42 powołał Komitet
Organizacyjny Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012 (niepublikowane).
Zgodnie z § 3 ww. zarządzenia, do zadań Komitetu Organizacyjnego naleŜało
kierowanie przygotowaniami związanymi z organizacją Mistrzostw oraz opracowanie
harmonogramu działań niezbędnych do zorganizowania EURO 2012, określenie w oparciu
o ww. harmonogram działań uwzględniających udzielone gwarancje i podjęte
zobowiązania, współdziałanie w odpowiednimi organami i podmiotami wskazanymi przez
Ukrainę, a takŜe opracowanie dokumentu określającego strategię działań niezbędnych do
zorganizowania EURO 2012. W celu opracowania ww. strategii, Komitet Organizacyjny
miał m.in.: dokonać analizy obowiązującego systemu prawnego (pod kątem wskazania
ewentualnych zmian), opracować plan finansowy realizacji strategii oraz opracować
koncepcje działań słuŜących terminowej realizacji obiektów stadionowych i infrastruktury.
Do czasu zakończenia kontroli NIK dokumentów tych nie opracowano.
4. W dniu 18 lutego 2008 r. Prezes Rady Ministrów zarządzeniem nr 13 powołał Komitet
Organizacyjny Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 20128 (niepublikowane),
w nowym składzie osobowym i z nowymi zadaniami.
8 Z dniem 18 lutego 2008 r. straciło moc zarządzenie Prezesa Rady Ministrów z 26 kwietnia 2007 r. W skład nowego Komitetu wchodzą: przewodniczący – Prezes Rady Ministrów, dwaj wiceprzewodniczący – Wiceprezesi Rady Ministrów oraz trzej członkowie: Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (sekretarz Komitetu), Minister Sportu i Turystyki, Minister Infrastruktury. Na prawach członków w pracach Komitetu mogą uczestniczyć: prezydenci miast-gospodarzy EURO 2012, Marszałek Województwa Śląskiego, Przewodniczący Klubów Parlamentarnych, Pełnomocnik UEFA ds. EURO 2012 w Polsce oraz Szef Sztabu EURO 2012 w PZPN.
10
Zgodnie z § 3 ww. zarządzenia, do zadań Komitetu Organizacyjnego naleŜy
monitorowanie realizacji zobowiązań, wynikających z gwarancji przedłoŜonych przez
Rząd RP do Unii Europejskich Związków Piłkarskich (UEFA) w ofercie organizacji
turnieju finałowego Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012 oraz opracowanie
harmonogramu działań niezbędnych do przygotowania, organizacji oraz promocji EURO
2012 oraz nadzór nad jego realizacją, a takŜe:
1) opiniowanie propozycji przedsięwzięć EURO 2012 oraz projektów dokumentów
rządowych, dotyczących organizacji EURO 2012,
2) udzielanie rekomendacji sprawozdaniom z realizacji przedsięwzięć EURO 2012
przedkładanym przez Ministra Sportu i Turystyki,
3) współdziałanie z odpowiednimi, w zakresie przygotowania do organizacji EURO 2012,
organami i podmiotami wskazanymi przez uprawnionych przedstawicieli strony
ukraińskiej.
Do czasu zakończenia kontroli nie opracowano ww. harmonogramu działań
niezbędnych do przygotowania, organizacji oraz promocji EURO 2012.
Do końca listopada 2008 r. odbyły się trzy posiedzenia ww. Komitetu
Organizacyjnego. W dniu 18 marca 2008 r. głównym tematem posiedzenia było
przedstawienie informacji o składzie Komitetu oraz raportu opracowanego przez Spółkę
PL.2012, w dniu 3 czerwca 2008 r. rozpatrzono raport Ministra Sportu i Turystyki o stanie
przygotowań do organizacji EURO 2012 i informacji o współpracy między Polską
a Ukrainą w tym zakresie, a takŜe projekty dwóch aktów prawnych9. W dniu 2 lipca
2008 r. analizowano informację o przebiegu posiedzenia Komitetu Sterującego EURO
2012.
Minister Sportu i Turystyki
1. Minister Sportu i Turystyki realizował zadania związane z przygotowaniami do
organizacji EURO 2012, wynikające ze zobowiązań i gwarancji udzielonych UEFA, m.in.
w zakresie finansowania budowy Stadionu Narodowego w Warszawie oraz
dofinansowania budowy lub modernizacji innych stadionów przygotowywanych na
9 Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie ustanowienia wieloletniego programu przygotowania i wykonania przedsięwzięć EURO 2012 oraz w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012.
11
Mistrzostwa, a takŜe powołania i zawarcia umów ze spółkami celowymi o powierzenie
przedsięwzięć EURO 201210, jednakŜe stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie.
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zadania Ministra Sportu i Turystyki w zakresie
przygotowań do organizacji EURO 2012 polegają na inicjowaniu, koordynowaniu
i prowadzeniu działań niezbędnych do przygotowania, organizacji oraz promocji EURO
201211, a takŜe przedstawianiu sprawozdań z realizacji przedsięwzięć Radzie Ministrów
oraz Sejmowi RP12.
Stwierdzono brak określenia w przepisach prawnych kompetencji Ministra Sportu
i Turystyki w zakresie nadzoru nad przedsięwzięciami związanymi z przygotowaniami do
organizacji EURO 2012 oraz sposobu realizacji zadań powierzonych przez Ministra Sportu
i Turystyki Spółce PL.2012, dotyczących nadzoru nad całością przygotowań do
Mistrzostw.
Na realizację zadań, związanych z przygotowaniem do organizacji EURO 2012,
Ministerstwo Sportu i Turystyki wydatkowało w latach 2007-2008 kwotę 120,8 mln zł
(w tym 8,3 mln zł w 2007 r.), z tego m.in. na budowę Stadionu Narodowego w Warszawie
– 100,8 mln zł oraz koszty działalności Spółki PL.2012 – 11,0 mln zł.
2. Stwierdzone nieprawidłowości w realizacji zadań przez Ministra Sportu i Turystyki
polegają m.in. na:
1) braku pełnej analizy i oceny obowiązujących przepisów prawnych, pod kątem
wskazania niezbędnych zmian lub uzupełnień w związku z przygotowaniami do
organizacji EURO 2012,
2) dopuszczeniu do opóźnienia w rozpoczęciu działalności Spółki PL.2012 (Spółka
powołana została 19 października 2007 r., a rozpoczęła działalności dopiero w lutym
2008 r., tj. po upływie 10 miesięcy od zawarcia umowy organizacyjnej w sprawie
EURO 2012),
3) zaniechaniu realizacji zadań związanych z nadzorem nad działalnością Spółki
PL.2012, w tym m.in.: niewyegzekwowaniu opracowania przez Spółkę
10 W dniu 19 października 2007 r. powołano Spółkę PL.2012, a w dniu 4 października 2007 r. - Narodowe Centrum Sportu Spółkę z o. o.
11 Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 25 lipca 2007 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Sportu i Turystyki (Dz. U. Nr 135, poz. 953, ze zm.).
12 Zgodnie z art. 6 ustawy o EURO 2012.
12
harmonogramu realizacji powierzonych zadań oraz informacji o stopniu realizacji
i ryzyku poszczególnych projektów, a takŜe o przyczynach i skutkach odstępstw od
zakładanych planów,
4) nieudzieleniu Spółce PL.2012 pełnomocnictw do wykonywania powierzonych zadań
w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa oraz nieustanowieniu osoby odpowiedzialnej za
współpracę ze Spółką.
3. Podjęte przez Ministerstwo Sportu i Turystyki działania legislacyjne, wynikające ze
zobowiązań (gwarancji) organów administracji publicznej wobec UEFA, określone
w umowie w sprawie organizacji EURO 2012, są niewystarczające i mogą utrudnić
prawidłową realizację tej umowy.
W dniu 10 czerwca 2008 r. Minister Sportu i Turystyki zwrócił się do ośmiu
ministrów (którzy składali ww. gwarancje) oraz prezesa Urzędu Zamówień Publicznych
o przekazanie informacji w sprawie podjętych działań legislacyjnych, zmierzających do
realizacji gwarancji udzielonych UEFA. Działania Ministra w zakresie koordynowania
działań legislacyjnych do końca listopada 2008 r. nie zakończyły się sformułowaniem
katalogu problemów prawnych i aktów prawnych, które naleŜy uzupełnić lub zmienić
w związku z przygotowaniami do organizacji EURO 2012.
W odniesieniu do gwarancji złoŜonych przez właściwych ministrów w stosunku do
oferty PZPN i FPU skierowanej do UEFA, do czasu zakończenia kontroli NIK nie
rozpoczęto prac legislacyjnych nad przepisami prawnymi zakazującymi niedozwolonego
przenoszenia biletów i niedozwolonej ich sprzedaŜy, dystrybucji i/lub wykorzystywania
biletów na Turniej do celów promocyjnych oraz przepisami regulującymi zasady
publicznego oglądania transmisji ze spotkań EURO 2012.
Ustalono równieŜ, Ŝe w pracach związanych z koordynowaniem działań
legislacyjnych, Ministerstwo nie wykorzystało opracowanego w dniu 3 września 2007 r.
(na zlecenie Ministerstwa) dokumentu pn. „Harmonogram działań związanych
z organizacją Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej UEFA EURO 2012 wykonywanych przez
podmioty publiczne”, który został przygotowany przez Kancelarię Prawną „Wierzbowski
Eversheds”. W opracowaniu tym dokonano zestawienia zadań związanych z organizacją
EURO 2012 w związku z gwarancjami udzielonymi UEFA przez organy administracji
publicznej, przypisano zadania odpowiedzialnym podmiotom oraz wskazano terminy ich
realizacji do 2012 r. Niewykorzystanie przez Ministerstwo ww. dokumentu
13
w przygotowaniach do organizacji EURO 2012, po zapłaceniu za jego opracowanie kwoty
185.000 zł, NIK ocenia jako działanie niegospodarne.
4. Minister Sportu i Turystyki nie wyegzekwował od Spółki PL.2012 opracowania
i przedłoŜenia do akceptacji harmonogramu realizacji powierzonych zadań, wynikających
z umowy o powierzeniu przedsięwzięć EURO 2012. Zgodnie z pkt. 2.2.2. ww. umowy,
Spółka zobowiązana była do przygotowania i przedstawienia do akceptacji Ministra Sportu
i Turystyki (do 31 marca 2008 r.) harmonogramu realizacji powierzonych zadań.
Wprawdzie w załączeniu do opracowanego przez Spółkę dokumentu
pn. Przygotowanie Polski do finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej UEFA
EURO 2012 (marzec 2008 r.) przekazano m.in. opracowanie pn. Harmonogram działań
(dotyczący okresu od marca do maja 2008 r.), jednak, w ocenie NIK, dokument ten nie
spełniał wymogów określonych w ww. umowie. Do czasu zakończenia kontroli NIK,
Ministerstwo nie otrzymało do akceptacji harmonogramu, o którym mowa w pkt 2.2.2
umowy w sprawie powierzenia przedsięwzięć Spółce. W konsekwencji braku
harmonogramu całości zadań powierzonych Spółce PL.2012, Ministerstwo nie
egzekwowało informacji o stopniu realizacji poszczególnych zadań powierzonych Spółce,
związanych z przygotowaniem do organizacji EURO 2012.
5. W sprawozdaniu i raportach składanych przez Spółkę PL.2012 Ministerstwo nie
egzekwowało informacji dotyczących stopnia realizacji oraz ryzyka poszczególnych
projektów, a takŜe przyczyn i skutków odstępstw od zakładanych planów, co stanowiło
naruszenie pkt. 4.1. przyjętego systemu raportowania i sprawozdawczości.
Nie wyegzekwowano m.in. informacji o tym, czy zachowane zostały terminy
zakończenia realizacji przedsięwzięć planowanych w Master planie na koniec trzeciego
kwartału 2008 r.
6. W Ministerstwie nie były wykonywane niektóre zobowiązania, wynikające z umowy
o powierzenie przedsięwzięć Spółce PL.2012. Nie ustanowiono osoby reprezentującej
Ministra Sportu i Turystyki i odpowiedzialnej za współpracę ze Spółką PL.2012 (zgodnie
z pkt 2.3.1. ww. umowy) oraz nie udzielono Spółce PL.2012 pełnomocnictw do
wykonywania powierzonych zadań w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa (zgodnie z pkt.
2.4.2. ww. umowy).
Minister Sportu i Turystyki zadania związane z przygotowaniami EURO 2012
realizował przy pomocy naleŜącego do struktury Ministerstwa Biura ds. EURO 2012 oraz
14
dwóch spółek celowych Skarbu Państwa, tj.: Spółkę PL.2012, której powierzył
koordynację i nadzór przedsięwzięć niezbędnych do przeprowadzenia EURO 2012 oraz
Narodowe Centrum Sportu, któremu powierzył budowę Stadionu Narodowego
w Warszawie.
7. Powołany w strukturze Ministerstwa Departament do Spraw EURO 2012, funkcjonujący
w okresie od listopada 2007 r. do lutego 2008 r., nie zapewniał sprawnego wykonywania
zadań, poniewaŜ nie powołano dyrektora oraz nie było stałej kadry pracowników (zadania
wykonywały dwie osoby, w tym jedna w ramach umowy cywilnoprawnej i druga
oddelegowana z innej jednostki organizacyjnej Ministerstwa).
W ocenie NIK, przyjęta organizacja Departamentu była jedną z przyczyn
niezrealizowania w 2007 r. trzech zaplanowanych w tym okresie zadań związanych
z przygotowaniami do organizacji EURO 2012, dotyczących przygotowania rozszerzonego
wykazu przedsięwzięć EURO 2012 oraz opracowania projektu programu wieloletniego
i sprawozdania z realizacji przygotowań na posiedzenie Rady Ministrów.
W regulaminie wewnętrznym Biura do Spraw EURO 2012 (powołanego w lutym
2008 r.) zawarto uregulowania, które nie były dostosowane do zmienionych warunków
prawno-organizacyjnych, związanych m.in. z powołaniem Spółki PL.2012. Zakresy zadań
i obowiązków pracowników Biura nie były zgodne z zadaniami Biura m.in. w zakresie:
kontroli wykonania zadań powierzonych spółkom celowym, prowadzenia i analizy bazy
inwestycji związanych z organizacją EURO 2012, prowadzenia stałego monitoringu oraz
koordynacji działań podejmowanych przez członków Komitetu Organizacyjnego
Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012. W trakcie kontroli NIK dyrektor Biura
przedłoŜył zaktualizowane zakresy zadań i obowiązków pracowników Biura, które zostały
dostosowane do obowiązujących przepisów oraz aktualnych zadań Biura w zakresie
przygotowania do organizacji EURO 2012.
8. Z ustaleń kontroli w Ministerstwie Sportu i Turystyki oraz Spółce PL.2012 wynika, Ŝe
nie było skutecznej kontroli finansowej, dotyczącej w szczególności gospodarności
i celowości wydatków ponoszonych przez Spółkę PL.2012.
Zgodnie z umową o powierzeniu Spółce zadań, Minister Sportu i Turystyki
zobowiązał się płacić Spółce wynagrodzenie z tytułu ponoszonych kosztów działalności,
do których zaliczono wynagrodzenia dla pracowników oraz koszty bieŜącej działalności
15
Spółki (pkt. 5.2.1.umowy)13. Z informacji dotyczących działalności Spółki PL.2012 nie
wynikało, jakie konkretne koszty Spółka poniosła w ramach określonych umową działań
w zakresie koordynacji, nadzoru, promocji i marketingu przedsięwzięć EURO 2012
w danym miesiącu.
Ministerstwo Sportu i Turystyki nie oceniało celowości i gospodarności ponoszenia
wydatków Spółki PL.2012 oraz ich zasadności. W Biurze ds. EURO 2012 nie zatrudniono
osoby na samodzielnym stanowisku ds. finansowych i realizującej zadania naleŜące –
zgodnie z regulaminem wewnętrznym – do tego stanowiska14.
Ministerstwo nie egzekwowało od Spółki PL.2012 obowiązku, wynikającego z pkt.
5.4.4. ww. umowy o powierzeniu przedsięwzięć EURO 2012, dotyczącego przedstawienia
kosztorysu, co wynikało z innego sposobu planowania kosztów Spółki (tj. opracowania
planu kosztów Spółki na kolejne miesiące 2008 r.), przyjętego w trakcie zatwierdzania
rocznego budŜetu Spółki w kwietniu 2008 r. NaleŜy podkreślić, Ŝe nieprzestrzeganie zasad,
określonych w pkt. 5.2.1. i 5.4.4. ww. umowy, wynikało z jej niedostosowania do
zmienionych warunków współpracy. W trakcie kontroli, w listopadzie 2008 r.
poinformowano o podjęciu prac nad zmianą umowy ze Spółką PL.2012, m.in. w zakresie
wskazanych powyŜej kwestii.
Minister Rozwoju Regionalnego
Minister Rozwoju Regionalnego w okresie od 20 września 2007 r. do 29 września
2008 r. nie realizował zadań określonych w obowiązującym w tym czasie dokumencie pn.
Kierunki działań wykorzystania funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności w celu
sprawnej realizacji EURO 2012, zatwierdzonym w dniu 20 września 2007 r.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
Kontrola w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji wykazała, Ŝe
w styczniu 2008 r. utworzony został Zespół do spraw koordynacji działań słuŜb podległych
Ministerstwu w związku z organizacją Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012.
W ramach tego Zespołu powołano cztery grupy robocze do spraw: wykorzystania środków
pomocowych, naukowo-badawczych, systemu łączności oraz prawno-legislacyjnych.
13 Wynagrodzenie miało być płatne na podstawie faktury VAT, wystawionej przez Spółkę na rzecz Ministra, na podstawie kosztorysu, do 5 dnia kaŜdego miesiąca następującego po miesiącu, którego dotyczy kosztorys (przelewem na rachunek bankowy Spółki w terminie 7 dni od dnia doręczenia faktury).
14 Ministerstwo podjęło działania związane z pozyskaniem takiej osoby, jednak były one nieskuteczne.
16
Do czasu zakończenia kontroli NIK, nie opracowano jednak planu pracy Zespołu
i harmonogramu prac z uwzględnieniem poszczególnych przedsięwzięć oraz terminów ich
realizacji co – w opinii NIK – moŜe skutkować opóźnieniem w przygotowaniu
szczegółowej strategii zapewnienia bezpieczeństwa podczas Mistrzostw EURO 2012.
Minister Infrastruktury
W Ministerstwie Infrastruktury w sierpniu 2008 r., powołano Zespół do spraw
Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 201215. Zgodnie z zarządzeniem w tej sprawie,
celem Zespołu jest ciągłe monitorowanie stanu przygotowania, w szczególności projektów
w zakresie transportu lotniczego, transportu miejskiego w miastach organizatorach EURO
2012 oraz projektów związanych z zakupem taboru kolejowego.
Do zadań Zespołu naleŜy takŜe ocena stanu przygotowania portów lotniczych oraz
przedsiębiorstw osobowych przewoźników kolejowych. Obowiązkiem Zespołu jest
formułowanie rekomendacji dla Ministra Infrastruktury, dotyczących działań w resorcie,
związanych z przygotowaniem EURO 2012. Do dnia zakończenia kontroli, Zespół
obradował dwa razy16 nie podejmując przypisanych mu obowiązków.
Ponadto Minister Infrastruktury nie zweryfikował programów rozwoju infrastruktury:
lotniczej, drogowej i kolejowej, związanej z przygotowaniami do organizacji EURO 2012,
z punktu widzenia moŜliwości wykonawczych oraz nie zapewnił skutecznego nadzoru nad
podległymi jednostkami w zakresie realizacji tych programów.
W ocenie NIK istnieje ryzyko, Ŝe z około trzech tys. km planowanych dróg
ekspresowych i autostrad, związanych z przygotowaniami do organizacji EURO 2012,
realizowanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad oraz oddziały
GDDKiA, wykonanie około jednej trzeciej przed rozpoczęciem EURO 2012 moŜe okazać
się nierealne. Ryzyko niewykonania w planowanym terminie ww. zadań wynika
w szczególności z późniejszego niŜ zakładano terminu wejścia w Ŝycie przepisów
15 Powołany zarządzeniem Ministra Infrastruktury nr 52 z dnia 22 sierpnia 2008 r.
16 Na posiedzeniach Zespół nie dokonał w szczególności oceny stanu przygotowania poszczególnych miast organizatorów do obsługi transportowej EURO 2012. Zespół nie dokonał oceny stanu przygotowania portów lotniczych do obsługi EURO 2012 oraz oceny stanu przygotowania przedsiębiorstw osobowych przewoźników kolejowych wchodzących w skład Grupy PKP. NaleŜy zaznaczyć, Ŝe Zespół jak dotychczas nie sformułował rekomendacji dla Ministra Infrastruktury, dotyczących działań w resorcie, związanych z przygotowaniami do organizacji EURO 2012.
17
prawnych dotyczących ochrony środowiska17 oraz trudności w pozyskiwaniu terenów pod
inwestycje komunikacyjne oraz odwołań i protestów oferentów prac projektowych
i budowlanych, a takŜe z trudności z pozyskaniem wykonawców robót budowlanych
i braku źródeł lub gwarancji finansowych na realizację zadań.
W PKP Polskie Linie Kolejowe SA stwierdzono opóźnienia w realizacji pięciu
z 17 inwestycji dotyczących modernizacji linii kolejowych związanych z przygotowaniami
do organizacji EURO 2012. Opóźnienia wynoszą od jednego do 24 miesięcy i zostały
spowodowane długotrwałymi procedurami uzgodnień środowiskowych oraz uzgodnień
związanych z udzieleniem zamówień publicznych. Ponadto stwierdzono przypadki
znaczącego wzrostu kosztów budowy lub modernizacji linii kolejowych, wynoszące
w skontrolowanym okresie od 225 do ponad 1000%18.
Spółki celowe Skarbu Państwa
PL.2012 Spółka z o.o.
1. Spółka Pl.2012 realizowała zadania powierzone przez Ministra Sportu i Turystyki,
polegające m.in. na: koordynowaniu projektów dotyczących budowy lub modernizacji
stadionów, opracowaniu zasad bezpieczeństwa infrastruktury stadionowej i koncepcji
zabezpieczenia medycznego i ratownictwa oraz udziale w pracach legislacyjnych
dotyczących przygotowań do organizacji EURO 2012, jednakŜe stwierdzono
nieprawidłowości w tym zakresie.
W Spółce PL.2012 powołano pełnomocników odpowiedzialnych za koordynowanie
zadań dotyczących dziewięciu obszarów przygotowań do EURO 2012, o których mowa
w zobowiązaniach i gwarancjach zawartych w ofercie złoŜonej do UEFA przez Polskę
w 2005 r. oraz w umowie organizacyjnej w sprawie EURO 2012.
2. Stwierdzone nieprawidłowości w działalności Spółki PL.2012 dotyczyły m.in.:
1) nieprzedłoŜenia Ministrowi Sportu i Turystyki harmonogramu realizacji powierzonych
zadań,
17 Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227).
18 Dotyczy w kolejności połączenia Międzynarodowego Portu Lotniczego Karków Balice z Krakowem oraz Międzynarodowego Portu Lotniczego Katowice w Pyrzowicach z miastami aglomeracji śląskiej.
18
2) naruszenia zasad określonych w przyjętym systemie raportowania
i sprawozdawczości, dotyczących określania zagroŜeń (ryzyk) związanych z realizacją
poszczególnych przedsięwzięć,
3) niewywiązywania się z niektórych obowiązków określonych w kontraktach
menedŜerskich,
4) udzielania zamówień publicznych z naruszeniem zasad określonych w ustawie –
Prawo zamówień publicznych,
5) niepowołania audytora wewnętrznego.
3. W trakcie realizacji kontraktów menedŜerskich zawieranych z członkami Zarządu,
wystąpiły przypadki niewypełniania ich postanowień. W dniu 6 sierpnia 2008 r. członek
Zarządu objął, za wynagrodzeniem, funkcję Prezesa Zarządu Narodowego Centrum Sportu
Sp. z. o.o., co stanowi naruszenie § 17 kontraktu menadŜerskiego.
Zgodnie z postanowieniami kontraktu w czasie trwania umowy nie moŜna
podejmować, prowadzić oraz uczestniczyć w dodatkowej działalności zarobkowej, chyba
Ŝe Rada Nadzorcza wyrazi zgodę na taką działalność. Zgodę na objęcie ww. funkcji
wyraził jedynie przewodniczący Rady Nadzorczej Spółki, bez podjęcia stosownej uchwały
przez Radę Nadzorczą w trybie przewidzianym w art. 222 § 1 ustawy z dnia 15 września
2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037, ze zm.).
Do czasu zakończenia kontroli w Spółce nie został określony system oceny
efektywności zarządzania Spółką, na podstawie którego zgodnie z § 6 ust. 1 kontraktów
menedŜerskich, ma być dokonywana ocena prac członków Zarządu oraz szczegółowe
zasady korzystania ze świadczeń dodatkowych przez członków Zarządu, do czego
zobowiązywały postanowienia § 12 ust. 2 kontraktów menedŜerskich.
4. W objętych kontrolą postępowaniach o udzielnie zamówień publicznych stwierdzono
następujące nieprawidłowości:
1) w trzech postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego, w których powołano
komisje przetargowe, z naruszeniem postanowień art. 21 ust. 3 ustawy - Prawo
zamówień publicznych nie został określony w formie pisemnej tryb pracy oraz zakresy
obowiązków poszczególnych członków komisji przetargowej,
2) w przypadku umowy na świadczenie usług prawnych nie dopełniono obowiązku
niezwłocznego zamieszczenia ogłoszenia o udzielenie zamówienia publicznego
19
w Biuletynie Zamówień Publicznych, wynikającego z art. 95 ust. 1 ustawy - Prawo
zamówień publicznych,
3) w dwóch zamówieniach publicznych (w trybie licytacji elektronicznej) na dostawy
materiałów biurowych oraz sprzętu komputerowego z naruszeniem art. 81 ustawy -
Prawo zamówień publicznych, pomimo wyłączenia stosowania art. 38 ust. 1 i 2
ustawy, Spółka udzieliła pisemnych wyjaśnień na zapytanie złoŜone przez wykonawcę,
4) w zawiadomieniu o wyborze biura obsługi podróŜy słuŜbowych, Spółka nie podała
informacji o wykonawcach, którzy złoŜyli oferty i nie zostali wybrani. Stanowiło to
naruszenie art. 92 ust. 1 ustawy - Prawo zamówień publicznych, a tym samym
przepisów art. 7 ust. 1 i art. 8 ww. ustawy w zakresie zachowania uczciwej
konkurencji, równego traktowania wykonawców i zapewnienia jawności
postępowania,
5) obowiązujący w Spółce Regulamin udzielania zamówień na usługi i dostawy nie został
dostosowany do ustawy - Prawo zamówień publicznych, po zmianach obowiązujących
od dnia 24 października 2008 r.
5. Pomimo formalnego wywiązania się przez Spółkę z nałoŜonego w pkt 8.2. umowy
zobowiązania do opracowania systemu wewnętrznego, stałego audytu jej działalności,
w Spółce nie został zatrudniony audytor wewnętrzny. W konsekwencji załoŜony w ww.
systemie monitoring skuteczności systemu kontroli wewnętrznej Spółki oraz zarządzanie
ryzykiem nie mogło być w 2008 r. realizowane. Dodać naleŜy, Ŝe w Spółce
przeprowadzony został zewnętrzny audyt księgowy na dzień 31 lipca 2008 r., w wyniku
którego Spółka opracowała plan działań określający sposób realizacji i terminy wdroŜenia
poszczególnych rekomendacji.
6. Pomimo zobowiązania w Umowie o powierzenie do sprawowania działań nadzorczych,
Spółka nie posiada formalnych uprawnień w tym zakresie. Dlatego w ramach prac nad
nowelizacją ustawy o EURO Spółka podjęła działania zmierzające do określenia jej
nadzorczej roli i przyznania stosownych kompetencji. Główną formą pośredniego nadzoru
Spółki nad przedsięwzięciami EURO 2012 był wynikający z Umowy przepływ
informacyjny i system raportowania. W ocenie NIK brak sprecyzowanych dla Spółki
kompetencji do sprawowania działań nadzorczych oraz instrumentów kontrolnych
w stosunku do wszystkich podmiotów realizujących przedsięwzięcia dotyczące
20
przygotowania do EURO 2012 nie gwarantuje, Ŝe podmioty te wywiąŜą się z podjętych
zobowiązań.
7. Spółka PL.2012, pomimo zatrudniania wysokiej klasy specjalistów z róŜnych dziedzin,
zlecała szereg zadań podmiotom zewnętrznym. Na przykład:
1) stała miesięczna obsługa prawna kosztowała 40 tys. zł, na co w okresie 9 miesięcy
2008 r. wydatkowano 360 tys. zł (niezaleŜnie pozyskiwano równieŜ opinie prawne od
innych podmiotów),
2) opracowanie planu działań Spółki PL.2012 na lata 2008 – 2012 za kwotę 63.440 zł,
3) opracowanie budŜetu Spółki PL.2012 na lata 2009 - 2012 oraz wstępnego szacunku
(wizji) budŜetu na lata 2010 – 2012 za kwotę 58.560 zł,
4) świadczenie usług doradczych w zakresie bieŜących działań promocyjnych
i komunikacyjnych za kwotę 36.600 zł (świadczone przez okres trzech miesięcy),
5) doradztwo w zakresie spraw publicznych za kwotę 51.000 zł (świadczone w okresie
czterech miesięcy),
6) przeprowadzenie sześciu badań marketingowych i społecznych przez trzy agencje
badawcze za kwotę 138.306 zł,
7) koordynacja i nadzór merytoryczny nad realizacją ww. badań marketingowych
i społecznych za kwotę 64.050 zł.
Narodowe Centrum Sportu Spółka z o.o.
1. Narodowe Centrum Sportu Spółka z o.o. realizowała powierzone zadania, polegające na
pełnieniu roli inwestora i prowadzeniu nadzoru inwestorskiego budowy Stadionu
Narodowego w Warszawie, jednakŜe stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie.
Zadaniem Spółki, zgodnie z umową z dnia 23 grudnia 2008 r., zawartą pomiędzy
Ministrem Sportu i Turystyki oraz prezesem Spółki, jest realizacja zadań związanych
z przygotowaniem i wykonaniem przedsięwzięć EURO w postaci Stadionu Narodowego
w Warszawie.
Spółka przejęła od Centralnego Ośrodka Sportu i przygotowała teren oraz
dokumentację niezbędną do budowy Stadionu Narodowego oraz składała Ministrowi
Sportu i Turystyki kwartalne raporty z realizacji powierzonych zadań.
21
2. Do nieprawidłowości w działaniach Spółki NIK zalicza zbyt późne podjęcie prac
dotyczących koordynacji inwestycji infrastrukturalnych w rejonie Stadionu Narodowego,
co stwarza ryzyko niedotrzymania terminów realizacji inwestycji.
Spółka z chwilą podpisania umowy o powierzeniu zadań, została - zgodnie z § 3 ust.
1, poz. 5 - zobowiązana „do zawierania i nadzorowania wykonywania umów na dostawy,
usługi i roboty budowlane niezbędne do przygotowania lub wykonania powierzonych
Spółce przedsięwzięć EURO 2012”, tj. przejęła na siebie odpowiedzialność za prawidłowe,
w tym kompleksowe i skoordynowane z innymi uczestnikami procesu inwestycyjnego,
wykonanie dokumentacji projektowej dla powierzonych przedsięwzięć.
Dopiero po upływie ponad ośmiu miesięcy od utworzenia w dniu 4 października 2007
r. Spółki Narodowe Centrum Sportu, tj. w dniu 17 lipca 2008 r. odbyło się spotkanie
z udziałem przedstawicieli Urzędu m. st. Warszawy, Spółki PL.2012, PZPN, Narodowego
Centrum Sportu oraz Ministerstwa Sportu i Turystyki, podczas którego stwierdzono
konieczność skoordynowania projektów infrastrukturalnych, funkcjonalnie powiązanych
ze Stadionem Narodowym.
W ocenie NIK, zbyt późno podjęte przez Spółkę działania koordynacyjne inwestycji
infrastrukturalnych w rejonie Narodowego Centrum Sportu spowodowały:
nieuwzględnienie przebudowy ul. WybrzeŜe Szczecińskie w zakresie rzeczowym umowy
nr 3/NCS/2007 z dnia 17 grudnia 2007 r. o wykonanie dokumentacji projektowej
i przetargowej dla całego stadionu, konieczność uruchomienia przez Spółkę dodatkowych
procedur przetargowych w celu wyłonienia wykonawców prac projektowych i realizacji
przebudowy ulicy WybrzeŜe Szczecińskie oraz zabezpieczenie dodatkowych środków na
ten cel.
W związku z decyzją Urzędu Miasta (pismo z dnia 17 września 2008 r. Biura
Drogownictwa i Komunikacji Urzędu m. st. Warszawy) zaistniała konieczność
rozszerzenia zakresu prac projektowych i włączenia do kompleksowego projektowania
Stadionu Narodowego projektu ulicy WybrzeŜe Szczecińskie (ulica ta z uwagi na
prowadzące z niej wjazdy na Stadion, musi zostać przebudowana).
22
3. NiezaleŜni eksperci UEFA w dniach 20-22 sierpnia 2008 r. dokonali kontroli
zaawansowania prac inwestycyjnych dotyczących budowy na Ukrainie i w Polsce
obiektów stadionowych.
W raporcie pokontrolnym pn. Przegląd projektów stadionów nr 5 z dnia 11 września
2008 r. - w stosunku do zaawansowania prac przy budowie Stadionu Narodowego
w Warszawie - w ocenie ogólnej ryzyka dokonano zamiany dotychczasowej oceny ryzyka
z „bardzo wysokiego” na „wysokie”. W części 5 pn. Wnioski podano m.in., Ŝe:
W porównaniu ze stanem opisanym w poprzednim raporcie zgodnie z wytycznymi UEFA
uczyniono wyraźne postępy. Pomimo to, nadal potrzeba wiele wysiłku, aby na czas
zakończyć prace budowlane oraz wykonać wszystkie projekty przed rokiem 2012.
Wyzwania stojące przed zespołami realizującymi projekty nie powinny być
bagatelizowane. Jest bardzo waŜne by kaŜdy zespół zastosował właściwe rozwiązania
i presję do osiągnięcia zamierzonych celów.
Wyniki kontroli NIK potwierdzają ocenę ekspertów UEFA przedstawioną w ww.
raporcie, dotyczącą oceny ryzyka i zagroŜeń realizacji przedsięwzięcia. NIK zwraca
uwagę, Ŝe wysoka ogólna ocena ryzyka i jej zmiana w stosunku do dotychczasowej,
dokonana została przez ekspertów na podstawie oceny trzech z pięciu analizowanych przez
UEFA ryzyk, moŜliwych do oceny na obecnym etapie prac.
W ocenie NIK, nie zostały ocenione ryzyka związane z finansowaniem budowy
Stadionu Narodowego (brak szczegółowej wyceny kosztów budowy, brak końcowego
raportu dotyczącego palowania). Ocena UEFA została sformułowana jedynie na podstawie
analizy ryzyka związanego z planowaniem przedmiotowej inwestycji. Ponadto NIK
zwraca dodatkowo uwagę na stanowisko ekspertów UEFA (zawarte we wnioskach),
z którego jednoznacznie wynika, Ŝe zespoły realizujące projekty muszą we własnym
zakresie (tj. bez czekania na sugestie UEFA) zastosować właściwe rozwiązania i presję do
osiągnięcia zamierzonych celów.
4. W ocenie NIK, na obecnym etapie prac, terminowa realizacja przez Spółkę
powierzonych przedsięwzięć obarczona jest duŜym ryzykiem, które dotyczy następujących
obszarów:
1) przygotowania i przeprowadzenia procedur przetargowych, związanych z wyłonieniem
wykonawców usług, dostaw i robót budowlanych niezbędnych dla wykonania Stadionu
23
Narodowego wraz z obiektami towarzyszącymi, infrastrukturą oraz układem
komunikacyjnym,
2) przeniesienia, poza przekazany Spółce teren, dworca autobusowego oraz targowiska,
3) realizacji inwestycji infrastrukturalnych funkcjonalnie połączonych ze Stadionem
Narodowym, tj. budowa parkingów, terminala tramwajowego, przebudowa Dworca
PKP Warszawa Stadion, zagospodarowanie terenów.
3.2. Działania miast-gospodarzy EURO 2012 oraz samorządowych spółek celowych
1. W pracach przygotowawczych w miastach-gospodarzach EURO 2012, prowadzonych
przez urzędy miast i Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego oraz przez specjalnie
powołane jednostki organizacyjne, stwierdzono nieprawidłowości polegające na
niedopracowaniu koncepcji organizacji ruchu w miastach podczas trwania Mistrzostw.
W miastach-gospodarzach EURO 2012 powołano jednostki organizacyjne zajmujące
się planowaniem, monitorowaniem, nadzorowaniem i finansowaniem zadań oraz
raportowaniem i sprawozdawczością. W jednostkach tych powołano koordynatorów
lokalnych, zajmujących się poszczególnymi obszarami przygotowań do organizacji EURO
2012.
• Biuro ds. EURO 2012, działające na prawach Wydziału Urzędu, koordynuje i monitoruje proces przygotowań Miasta Krakowa do EURO 2012 oraz zapewnia obsługę organizacyjną Komitetu „Kraków EURO 2012”. Biurem kieruje Dyrektor posiadający uprawnienia do wydawania wiąŜących poleceń słuŜbowych pozostałym komórkom organizacyjnym urzędu i miejskim jednostkom organizacyjnym. Struktura Biura dostosowana jest do wszystkich dziewięciu obszarów uznanych przez UEFA za strategiczne19.
• W Urzędzie Miasta w Gdańsku w wewnętrznej strukturze organizacyjnej wydziału - Biuro Prezydenta ds. Sportu i Euro 2012 dodano: Biuro ds. Euro 2012, którym kieruje pełnomocnik Prezydenta ds. EURO 2012. Poza Biurem ds. Euro 2012, następujące jednostki organizacyjne Urzędu Miasta oraz inne osoby koordynujące obszary strategiczne związane z przygotowaniami do EURO 2012 obejmowały zakresem działania najwaŜniejsze zagadnienia związane z przygotowaniami do organizacji EURO 2012 (niewystarczająca była obsada kadrowa w obszarach bezpieczeństwa i opieki medycznej): Lokalni koordynatorzy do spraw organizacji EURO 2012; Dyrekcja Rozbudowy Miasta Gdańska; Zarząd Dróg i Zieleni; Wydział Programów Rozwojowych w Urzędzie. Miasto utworzyło takŜe dwie spółki do zadań związanych z przygotowaniem EURO 2012: Bieg Sp. z o.o. zajmująca się budową stadionu Arena Bałtycka oraz GIKE Sp. z o.o.20
19 Z dniem 1 października 2008 r. zlikwidowano jednostkę budŜetową Zarząd Dróg i Transportu oraz zreorganizowano jednostkę budŜetową pn. Krakowski Zarząd Komunalny w Zarząd Infrastruktury Komunalnej i Transportu w Krakowie, która realizuje inwestycję stadionową oraz inwestycje komunikacyjne w mieście, związane z EURO 2012.
20 Gdańskie Inwestycje Komunalne EURO 2012 Sp. z o.o. w Gdańsku. Do czasu zakończenia kontroli Miasto nie zawarło z tą Spółką umowy powierzenia, którą przygotowywano. Spółka ta miała na celu przygotowanie i wykonanie przedsięwzięć komunikacyjnych, które realizowane były dotychczas przez jednostki organizacyjne Miasta.
24
• Prezydent m.st. Warszawy, w związku z przygotowaniami do EURO 2012, dokonał następujących zmian w strukturze organizacyjnej Urzędu: powołanie Pełnomocnika Prezydenta m.st. Warszawy ds. EURO 2012; powołanie Zespołu Organizacyjnego m.st. Warszawy ds. EURO 2012; powołanie Sekretariatu ds. EURO 2012; powołanie lokalnych Koordynatorów m.st. Warszawy ds. EURO 2012; Rada m.st. Warszawy utworzyła specjalną doraźną Komisję ds. Organizacji EURO 2012. W ramach 30-osobowego Zespołu na czele z Zastępcą Prezydenta powołano 10 osobowy Komitet Wykonawczy, którego zadaniem jest prowadzenie bieŜącej działalności operacyjnej w ramach projektu EURO 2012. Sekretariat ds. EURO 2012 powołano w celu prowadzenia bieŜącej działalności operacyjnej, monitoringu oraz koordynacji działań związanych z przygotowaniem m.st. Warszawy do EURO 2012 w oparciu o strategię przyjętą przez Zespół. Sekretariat ds. EURO 2012 zapewnia takŜe obsługę administracyjną Zespołu i Komitetu Wykonawczego. Bardzo waŜnym zadaniem Miasta jest współpraca z Narodowym Centrum Sportu. Ma ona formę utrzymywania stałych, roboczych kontaktów pomiędzy Sekretariatem EURO 2012 a Zarządem NCS. Powołano Komitet Wspierający dla inwestycji związanych z budową Stadionu Narodowego (Miasto, NCS, PL 2012, PKP), ustalono listę takich inwestycji oraz powołano grupę roboczą, która monitoruje ich realizację i zapewnia współpracę. Brakowało natomiast uregulowań określających zadania i koordynację działań dla powołanych struktur organizacyjnych, a takŜe nie opracowano koncepcji obsługi komunikacyjnej turnieju EURO 2012 w Warszawie.
2. W celu budowy lub modernizacji stadionów w Warszawie powołano Narodowe
Centrum Sportu Spółkę z o.o., a w Gdańsku, Poznaniu i Wrocławiu - tzw. spółki
stadionowe z zadaniem budowy lub modernizacji stadionów dla potrzeb EURO 2012.
W Krakowie zadanie w tym zakresie powierzono Zarządowi Infrastruktury Komunalnej
i Transportu Urzędu Miasta, a w Katowicach - Wydziałowi Inwestycji Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Śląskiego.
Zmiany terminów, w stosunku do oferty złoŜonej przez Polskę i Ukrainę do UEFA
w 2005 r. oraz umowy organizacyjnej w sprawie EURO 201221, dotyczą oddania do
uŜytku stadionów: w Warszawie z 2010 na 2011 r., w Gdańsku z 2010 na 2011 r. oraz
w Chorzowie z 2008 na 2011 r.
3. Stwierdzone nieprawidłowości w działalności ww. jednostek dotyczyły
niedopracowania koncepcji organizacji ruchu w miastach podczas trwania EURO 2012.
W przypadku Gdańska i Warszawy brak było uzgodnionych planów wykorzystania
stadionów po zakończeniu EURO 2012, co moŜe wiązać się z problemem zapewnienia
pokrycia kosztów utrzymania tych obiektów po 2012 r.
4. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe nie było całościowego w skali kraju szacunku
przewidywanych kosztów przygotowania i przeprowadzenia EURO 2012, ani teŜ prognoz
kosztów, ich rodzajów, źródeł finansowania oraz moŜliwego ich wzrostu. Nie było
całościowego harmonogramu wydatków, zabezpieczenia przychodów, w szczególności
obciąŜenia sektora finansów publicznych.
25
Z wyjaśnień dyrektor Departamentu Ekonomiczno-Finansowego MSiT wynikało
m.in., Ŝe: „Nie jest określona kwota łącznych kosztów przedsięwzięcia i ze względu na
udział wielu podmiotów biorących udział w realizacji przedsięwzięcia wydaje się
niemoŜliwym określenie choćby bardzo przybliŜone takiego kosztu. Budowa stadionów
zgodnie z danymi z programu wieloletniego w dniu dzisiejszym jest szacowana na kwotę
3.476.186 tys. zł (w tym 1.752.900 tys. zł ze środków budŜetu państwa), w tym nie są
podane wartości nakładów poniesionych przez Miasta. Łączny koszt (w przybliŜeniu)
funkcjonowania dwóch spółek powołanych przez Ministerstwo moŜe wynieść ok. 299 mln
zł. Jest to koszt szacunkowy.”.
W ustanowionym przez Radę Ministrów w dniu 24 czerwca 2008 r. programie
wieloletnim ustalono m.in., Ŝe kwota 1.752.900 tys. zł z budŜetu państwa przeznaczona
będzie na budowę: Narodowego Centrum Sportu w Warszawie, w kwocie 1.220.000 tys. zł
(inwestycja finansowana w całości ze środków budŜetu państwa), stadionu przy
ul. Drzymały we Wrocławiu – w kwocie 110.000 tys. zł, stadionu „Arena Bałtycka”
w Gdańsku – 144.000 tys. zł, a takŜe rozbudowę: Stadionu Miejskiego w Poznaniu –
w kwocie 88.500 tys. zł, Stadionu „WISŁA” w Krakowie – 80.400 tys. zł, Stadionu
Śląskiego w Chorzowie (przebudowa) – w kwocie 110.000 tys. zł (inwestycje
dofinansowane).
5. W dniu 21 sierpnia 2008 r. zostały podpisane cztery porozumienia o zapewnieniu
dofinansowania inwestycji stadionowych między Ministrem Sportu i Turystyki
a prezydentami miast: Gdańska, Krakowa, Poznania i Wrocławia, w których Minister
udzielił zapewnienia, Ŝe na finansowanie budowy stadionów w ustawie budŜetowej na rok
2009 zostanie określony limit wydatków w wysokości: dla Wrocławia i Gdańska – po
25.000 tys. zł, dla Poznania i Krakowa – po 15.000 tys. zł. W porozumieniu stwierdzono
m.in., Ŝe „decyzja” nie zawiera harmonogramu dofinansowania, poniewaŜ zapewnienie
finansowania dotyczy tylko jednego roku budŜetowego.
Nie zawarto porozumienia z Marszałkiem Województwa Śląskiego (planowana kwota
dofinansowania 110.000 tys. zł). Z wyjaśnień złoŜonych w trakcie kontroli
w Ministerstwie Sportu i Turystyki przez Dyrektora Biura ds. EURO 2012 wynikało, Ŝe:
„Marszałek […] przewidział wydatkowanie całej kwoty środków z budŜetu państwa
21 W umowie w sprawie organizacji EURO 2012 zawarte jest zapewnienie strony polskiej o gotowości stadionów co najmniej na dwa lata przed pierwszym meczem Mistrzostw.
26
właśnie na 2010 rok.”. „Porozumienia […] zostały zawarte na 2009 r. z uwagi na fakt, iŜ
w projekcie ustawy budŜetowej na 2009 r. w dziale rezerwy celowe cz. 83 została zapisana
kwota 500.000 tys. zł na realizację WPI22, co przy zapotrzebowaniu na środki ze strony
spółki NCS na kwotę 420.000 tys. złotych niezbędnych na zapewnienie ciągłości realizacji
inwestycji Stadionu Narodowego pozostawiało kwotę 80.000 tys. złotych do dyspozycji dla
pozostałych miast. W uzgodnieniach roboczych miasta zostały poproszone o rozłoŜenie
cięŜaru dofinansowania ze środków pochodzących z budŜetu państwa na 2010 r. W chwili
podpisywania porozumień miasta były na etapie oszacowywania kosztów inwestycji oraz
doprecyzowania harmonogramów prac inwestycyjnych zgodnie z wymogami UEFA, co
przyniosło zmiany w harmonogramie prac na Stadionie Śląskim w Chorzowie, który
w chwili obecnej przewidywany jest do oddania w połowie 2011 r., a tym samym pociąga
prawdopodobnie za sobą zmianę harmonogramu finansowania inwestycji. Porozumienia
z miastami na wysokość dofinansowania w 2010 r. zostaną podpisane w I połowie 2009 r.”
6. Ustalenia kontroli wskazują, Ŝe na kwotę dotyczącą kosztów budowy stadionów
wymienioną w programie wieloletnim składają się wstępne kwoty oparte na ogólnych
szacunkach, wynikających z kosztów realizacji podobnych przedsięwzięć w Europie.
Faktyczna wartość zadania wynikać będzie z umowy na wykonanie inwestycji.
Po rozstrzygnięciu przetargu na wykonawcę stadionu inwestor (Miasto) powinno
sporządzić korektę budŜetu w tym zakresie. Na obecnym etapie przewidywania w tym
zakresie są następujące:
• W umowie Gminy Wrocław ze Spółką „Wrocław 2012” określono wartość środków na budowę stadionu w kwocie 521,1 mln zł; w budŜecie Miasta w 2008 r. określono wydatki na ten cel łącznie z wynagrodzeniem Spółki „Wrocław 2012” na kwotę 544,84 mln zł, a w projekcie budŜetu na 2009 r. zaplanowano 569,84 mln zł. Tymczasem najwyŜsza kwota w otwartych w grudniu 2008 r. ofertach na budowę stadionu wyniosła 729,7 mln zł.
• W umowie powierzenia, zawartej pomiędzy Gminą Gdańsk a Spółką BIEG 2012 Sp. z o.o. oszacowano koszt realizacji Projektu Arena Bałtycka na kwotę 646,38 mln zł (łącznie z VAT), a koszty zarządzania Projektem, będące zarazem łącznym wynagrodzeniem Spółki, zostały określone na kwotę 25,62 mln zł. W trakcie kontroli Prezes Spółki wyjaśnił, iŜ w jego opinii kwota 672 mln zł nie jest wystarczająca do zrealizowania Projektu i szacuje potrzeby inwestycyjne związane z Projektem na kwotę ok. 830 mln zł netto (bez VAT). Z ustaleń w kontroli UM Gdańsk wynikało, Ŝe w Planie Inwestycyjnym Miasta na lata 2009-2013, ustalonym uchwałą Rady Miasta Gdańska z dnia 27 listopada 2008 r., który jest podstawą opracowania limitów wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne do budŜetu na 2009 r., na zadanie pn. Przygotowanie terenu i budowę Stadionu Arena Bałtycka przeznaczono łącznie 866 mln zł. Aktualizacja kosztów realizacji zadania nastąpiła po sporządzeniu projektu budowlanego i uwzględnieniu kosztów obsługi obligacji. Na dzień zakończenia kontroli Miasto nie posiadało
22 WPI – wieloletni program inwestycyjny.
27
zabezpieczenia finansowego na realizację całego przedsięwzięcia (Miasto zamierzało pozyskać brakującą kwotę poprzez emisję obligacji bądź zaciągnięcie kredytu).
• Szacunkowa wartość zadania zadaszenia Stadionu Śląskiego, budowy parkingów, infrastruktury komunikacyjnej oraz infrastruktury technicznej obiektu w 2007 r. została określona na poziomie 250 mln zł, w tym zadaszenie widowni i likwidacja wieŜy – 168 mln zł, parkingi i infrastruktura komunikacyjna – 40 mln zł, infrastruktura techniczna – 42 mln zł. Rozszerzenie zadania o przebudowę trybuny zachodniej wiązało się ze zwiększeniem kosztów do 360 mln zł.
Dotychczasowy wzrost kosztów budowy stadionów obciąŜa budŜety samorządowe, co
moŜe mieć wpływ na ograniczenie wydatków planowanych na inne zadania dotyczące
przygotowań do EURO 2012 lub zmiany harmonogramów ich finansowania, w związku
z dostępnością środków finansowych.
7. Szacowane wstępnie w wielu obszarach przygotowań do EURO 2012 koszty zadań juŜ
na etapie obecnej kontroli okazywały się zaniŜone. W niektórych kluczowych dla
przygotowań zadaniach komunikacyjnych nie określono dotychczas źródeł finansowania
zabezpieczających w pełni ich realizację lub nie było gwarancji finansowania całości
zadań. Na przykład wymienione w pkt 3.6. inwestycje kolejowe:
• Modernizacja linii średnicowej w układzie dalekobieŜnym (linia nr 1 i 2) i układzie podmiejskim (linia nr 447 i 448) na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia łącznie ze stacjami oraz przystankami i tunelem średnicowym w układzie dalekobieŜnym.
• Budowa połączenia kolejowego MPL „Katowice" w Pyrzowicach z miastami aglomeracji górnośląskiej, odcinek Katowice – Pyrzowice.
3.3. Budowa lub modernizacja stadionów
1. Z Master Planu sporządzonego przez Spółkę PL.2012 wynika, Ŝe z sześciu projektów
stadionowych związanych z organizacją EURO 2012: dwa dotyczące rozbudowy
istniejących stadionów (w Krakowie i Poznaniu) zostaną zakończone w II kwartale 2010 r.,
dwa dotyczące budowy nowych stadionów (w Gdańsku i Wrocławiu) w IV kwartale
2010 r. i dwa dotyczące budowy Stadionu Narodowego w Warszawie oraz modernizacji
Stadionu Śląskiego w Chorzowie w II kwartale 2011 r.23
23 W dokumentacji ofertowej określono wcześniejsze daty dostępności stadionów: Stadion w Warszawie miał być gotowy do uŜytku 31 maja 2010 r., stadion we Wrocławiu w czerwcu 2010 r., stadion w Gdańsku - 31 maja 2010 r., w Krakowie - w czerwcu 2010 r., w Chorzowie – w listopadzie 2008 r., stadion w Poznaniu – w 2010 r. W świetle wyjaśnienia dyrektora Biura ds. Euro 2012 MST: „Terminy realizacji inwestycji stadionowych były przedstawiane przez miasta-gospodarzy na odpowiednich drukach wg wzoru przedłoŜonego przez UEFA i przesyłane via PZPN do UEFA […]. UEFA konsultowała wszystkie aspekty w taki sposób, aby uzyskać jak najbardziej realny termin ukończenia inwestycji […]. Od momentu podpisania w dniu 20 lutego 2008 r. umowy o powierzeniu przedsięwzięć Euro 2012, a tym samym rozpoczęciu działalności rzeczywistej przez spółkę celową powołaną na mocy ustawy […] przygotowaniu finałowego turnieju Mistrzostw […] w dokumentach zarówno miast, jak i UEFA, pojawiają się
28
2. Realizacja zadań związanych z budową lub modernizacją stadionów do czasu
zakończenia kontroli przedstawiała się następująco:
Budowa Stadionu Narodowego w Warszawie
Plan do końca 2008 r. zakładał: przeprowadzenie przetargu, podpisanie umowy
i częściowe wykonanie palowania i wzmocnienia terenu (I etap), a takŜe rozpoczęcie
przetargu na głównego wykonawcę i zakończenie projektu stadionu łącznie z projektami
szczegółowymi.
W tym zakresie uzyskano decyzje o warunkach zabudowy i o środowiskowych
uwarunkowaniach oraz pozwolenia na budowę, a takŜe zgodę na realizację
przedsięwzięcia, wykonano projekt budowlany oraz zawarto umowę z firmą
Przedsiębiorstwo Robót InŜynieryjnych ,,POL - AQUA" S.A., a takŜe ogłoszono
zamówienie publiczne dla II etapu. Ponadto wykonawcy (konsorcjum JSK Architekci
Spółka z o.o.) przekazali projekt stadionu Spółce Narodowe Centrum Sportu.
W związku z budową Stadionu Narodowego w Warszawie potencjalne ryzyka
dotyczą:
1) moŜliwości wystąpienia opóźnienia (w przypadku składania przez oferentów na
kaŜdym etapie w prowadzonym postępowaniu w trybie przetargu ograniczonego
ustawy - Prawo zamówień publicznych zastrzeŜeń i ewentualne powtórzenie procedury
przetargowej) w zawarciu umowy z wykonawcą budowy stadionu wielofunkcyjnego
wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Wg harmonogramu podpisanie kontraktu
z wykonawcą powinno nastąpić do dnia 7 kwietnia 2009 r.,
2) nierozwiązania sprawy kupców (jeden z priorytetów koniecznych do wykonania na
EURO 2012 - przeniesienie targowiska na ul. Marywilską) prowadzących działalność
handlową na błoniach wokół budowanego Stadionu Narodowego. Ostateczny termin
realizacji zadania – § 5 ust. 1 umowy – z uwzględnieniem zdarzeń nadzwyczajnych do
dnia 31 grudnia 2008 r. Inwestycje infrastrukturalne konieczne do wykonania na
EURO 2012 na terenach przylegających do budowanego Stadionu - zawarte w notatce
ze spotkania z dnia 17 lipca 2008 r. dot. przygotowania infrastrukturalnego Warszawy
i obszar zarządzania NCS – na których prowadzona jest przez kupców działalność
wyłącznie harmonogramy rzeczywiste, tj. odzwierciedlające realne plany czasowe prowadzenia inwestycji stanowiące dzisiaj podstawę dla master planu stadionowego.”
29
handlowa to: budowa parkingów w bliskim sąsiedztwie stadionu zgodnie
z wytycznymi UEFA, przebudowa ul. Zielenieckiej oraz budowa terminala
tramwajowego, przebudowa Dworca PKP Warszawa Stadion oraz połączenie ze Stacją
Metra, zagospodarowanie terenów NCS – obiektów zrealizowanych do 2012.
Modernizacja Stadionu Śląskiego w Chorzowie
Plan na 2008 r. zakładał wykonanie zadaszenia widowni Stadionu oraz opracowanie
koncepcji architektonicznej i koncepcji planu ogólnego. W wykonaniu zadań projekt
budowlany odebrano.
Budowa Stadionu w Gdańsku (Arena Bałtycka)
ZałoŜono do końca 2008 r. złoŜenie wniosku o wydanie decyzji pozwolenia na
budowę oraz zakończenie I etapu projektu wykonawczego na prace ziemne i zakończenie
II etapu projektu wykonawczego na stadion. Uzyskano wymagane decyzje oraz zawarto
umowę na I etap budowy Stadionu przez Firmę Wazkoz (rozpoczęcie prac 15 grudnia
2008 r.).
Spółka stadionowa w Gdańsku 2012 zidentyfikowała 2 ryzyka związane ze specyfiką
ustawy Prawo zamówień publicznych oraz z sytuacją ekonomiczną w sektorze
budownictwa, tj.:
1) moŜliwości protestów i odwołań na kaŜdym etapie przetargów publicznych. Prezes
Spółki wyjaśnił w trakcie kontroli, iŜ wprawdzie ewentualne protesty i odwołania
mogą przyczynić się do opóźnień w poszczególnych etapach realizacji Projektu, to
jednak powyŜsze ryzyko zostało zminimalizowane poprzez przyjęcie podziału prac na
dwa zasadnicze etapy, czyli na wykonanie robót ziemnych i melioracyjnych oraz na
budowę stadionu, a dodatkowo poprzez zastosowanie procedury przetargu
ograniczonego, gdzie ewentualne protesty mogą nastąpić w trakcie pierwszego etapu,
kiedy wykonawcy składają wnioski wraz z dokumentami o spełnieniu wymagań
formalnych; w drugim etapie, gdy wykonawcy składają ostateczną ofertę (głównie
cenową) ryzyko protestów jest znacznie mniejsze,
2) ewentualny wzrost zakładanego budŜetu na budowę Stadionu: Prezes wyjaśnił, iŜ
w jego opinii kwota 672 mln zł nie jest wystarczająca do zrealizowania Projektu
i szacuje potrzeby inwestycyjne związane z Projektem na kwotę ok. 830 mln zł netto
(bez VAT). Prezes załoŜył, Ŝe podczas prac nad budŜetem Miasta Gdańska na 2009 r.
zostanie urealniona kwota przeznaczona na Projekt w WPI.
30
Modernizacja Stadionu Wisły w Krakowie
Do końca 2008 r. planowano zakończenie prac przy rozbiórce trybuny wschodniej,
zakończenie procedur przetargowych na budowę trybuny wschodniej oraz rozbiórkę
i budowę trybuny zachodniej oraz podpisanie umów na realizację tych inwestycji.
Zamówienie publiczne na realizację trybuny wschodniej, rozbiórkę trybuny
zachodniej, rozbiórkę masztów oświetleniowych, ściankę szczelinową trybuny zachodniej
otrzymał Polimer-Mostostal S.A. Nastąpiło podpisanie umowy i rozpoczęcie prac.
Udzielono zamówienia publicznego na realizację trybuny zachodniej, obniŜenie płyty
boiska, wyposaŜenia trybuny północnej, infrastrukturę zewnętrznej, zagospodarowanie
terenu; podpisano umowy i rozpoczęto prace.
Modernizacja Stadionu Lecha w Poznaniu
W 2008 r. planowano ogłoszenie i rozstrzygnięcie przetargu na budowę I i III trybuny
wraz z zadaszeniem nad trzema (I, II, III) trybunami. Przetarg wygrało konsorcjum
siedmiu firm, których liderem jest Hydrobudowa Polska S.A.
W trakcie kontroli dokonano oględzin nowo wybudowanych IV trybuny wraz
z zadaszeniem i II trybuny (w miejsce poprzedniej ziemnej). W toku oględzin Stadionu,
NIK stwierdziła jednocześnie samowolną zmianę sposobu uŜytkowania części trybuny IV
oraz szereg nieprawidłowości dotyczących bezpieczeństwa uŜytkowania i stanu
technicznego nowo wybudowanych trybun II i IV Stadionu, m.in. w ciągu
komunikacyjnym na poziomie +15,50 IV trybuny - pomiędzy górną powierzchnią stropu
a dachem – bez uprzedniego zgłoszenia właściwemu organowi zamiaru zmiany sposobu
uŜytkowania tej części IV trybuny, co stanowiło naruszenie postanowień art. 71 ust. 2
ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, ze
zm.), wybudowano 2 obiekty o wielotonowym cięŜarze (ok. 40 t): „punkt dowodzenia”
(umiejscowiony w wykonanych w tym celu pomieszczeniach, w tym m.in. dla urządzeń
monitoringu i celów socjalno-gospodarczych) i „punkt mediów” (umiejscowiony na
wykonanej dla tych celów trybunie). Obiekty te posadowione zostały na platformach
stalowych i konstrukcji stalowej zamontowanej na posadzce, w ww. posadzce III poziomu
IV trybuny powstały samoistne pęknięcia (są ślady dokonywanych juŜ napraw). Pęknięcia
te przebiegają częściowo w miejscach zamontowanej na tej posadzce konstrukcji stalowej
dachu i - zdaniem NIK - budzi to uwagi co do stanu bezpieczeństwa tej części obiektu.
31
Ponadto krawędzie stopni schodów na klatkach II i IV trybuny nie zostały wyróŜnione
kolorem kontrastującym z kolorem posadzki, pomimo Ŝe było to wymagane na mocy
postanowień § 71 ust. 4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r.
w sprawie warunków technicznych…(Dz. U. Nr 75, poz. 690, ze zm.), a ponadto biegów
tych klatek o szerokości ponad 4 m, nie wyposaŜono w dodatkową balustradę pośrednią, o
której mowa w § 296 ust. 4 ww. rozporządzenia. Balustrady takiej nie posiadają takŜe 36-
stopniowe biegi schodów wykonanych na widowni IV trybuny stadionu. Natomiast schody
wykonane na widowni II trybuny stadionu i 48-stopniowe biegi schodów wykonanych na
koronie IV trybuny z poziomu 0,00 na poziom + 6,60, nie posiadają Ŝadnego
zabezpieczenia osób przed upadkiem z wysokości.
Budowa Stadionu Miejskiego we Wrocławiu
Do końca 2008 r. planowano rozpoczęcie prac przygotowawczych, uzyskanie
pozwolenia na budowę oraz rozpoczęcie przetargu na generalnego wykonawcę. Decyzją
z dnia 19 września 2008 r. – wojewoda dolonośląski zatwierdził projekt budowlany i
udzielił Spółce Wrocław 2012 pozwolenie na budowę przedsięwzięcia EURO 2012 dla
inwestycji obejmującej budowę wielofunkcyjnego Stadionu Miejskiego wraz
z infrastrukturą techniczną i zagospodarowaniem terenu, przewidzianej do realizacji przy
ulicy Michała Drzymały we Wrocławiu (kwartał ulic Michała Drzymały, Królewieckiej
i Lotniczej)
W dniu 19 grudnia 2008 r. nastąpiło otwarcie ofert na Generalnego Wykonawcę
Stadionu, gdzie określono następujące kryteria: 70% punktów za najniŜszą cenę, 20% - za
termin wykonania, 10% za okres udzielonych gwarancji. ZłoŜono nastające ofert:
1) J&P Avax: cena - 729,7 mln zł, termin wykonania od podpisania umowy –
21 miesięcy, gwarancje na dach i elewacje - 25 lat, gwarancja na pozostałe roboty
budowlane - 10 lat, gwarancja na maszyny i urządzenia - trzy lata,
2) Max Boegl: cena – 755 mln zł, termin wykonania - 24 miesiące, gwarancja na dach
i elewacje - 15 lat, gwarancja na pozostałe roboty budowlane - 10 lat, gwarancja na
maszyny i urządzenia - trzy lata,
3) Alpine Bau: cena - 936 mln zł, termin wykonania - 23 miesiące, gwarancja na dach
i elewacje - 25 lat, gwarancja na pozostałe roboty budowlane - 10 lat, gwarancja na
maszyny i urządzenia - trzy lata.
32
3. Z ustaleń kontroli wynika, Ŝe na obecnym etapie nie ma opóźnień w przyjętych
harmonogramach budowy lub modernizacji stadionów. Decydujący dla oceny
terminowego zakończenia tych zadań będzie 2009 r., w którym rozstrzygną się
najwaŜniejsze przetargi i rozpoczną główne prace wykonawcze.
4. Część projektowanych obiektów sportowych (stadiony i obiekty towarzyszące)24 nie ma
uzgodnionych planów ich wykorzystania po zakończeniu EURO 2012, co wiąŜe się
z moŜliwością zapewnienia pokrycia kosztów operacyjnych po 2012 roku. Na przykład:
• Miasto Gdańsk nie posiadało jeszcze zakresu wykorzystania Stadionu Arena Bałtycka po EURO 2012. Dwóm firmom doradczym zlecono przygotowanie m.in. planu operacyjnego stadionu, koncepcji oferty stadionu, planu marketingowego pod kątem przyszłej jego eksploatacji, a w BIEG Sp. z o.o. powołano zespół, który przygotowuje strategię operacyjną stadionu po EURO 2012.
• Niepodejmowanie w fazie przygotowawczej problemów związanych z funkcjonowaniem obiektów NCS po zakończeniu turnieju EURO 2012, niezaleŜni eksperci UEFA w raporcie pokontrolnym „Przegląd projektów stadionów, nr 5” z dnia 11 września 2008 r. w stosunku do zaawansowania prac przy budowie Stadionu Narodowego w Warszawie, ocenili w następujących słowach: „Wydaje się, iŜ bardzo mało uwagi poświęca się działalności stadionów po ukończeniu ich budowy. Plany operacyjne i plany zarządzania muszą powstać dla tych stadionów, które są nadal w fazie budowy.”
3.4. Przygotowanie centrów pobytowych dla druŜyn piłkarskich i hoteli dla potrzeb UEFA
W związku z organizacją EURO 2012 w Polsce i na Ukrainie kraje gospodarze są
zobowiązane do zapewnienia centów pobytowych dla druŜyn piłkarskich oraz bazy
hotelowej dla gości UEFA oraz dla kibiców.
Centra pobytowe dla druŜyn piłkarskich
1. Polska, jako współorganizator EURO 2012, podejmując 8 druŜyn reprezentacji
narodowych, zobowiązana jest do przedstawienia co najmniej 16 propozycji potencjalnych
baz pobytowych i treningowych. Centra pobytowo-treningowe muszą spełniać warunki
określone w wymogach UEFA, związane przede wszystkim ze standardem hoteli
i odległością od lotnisk i baz treningowych25. Z uwagi na zalecenia UEFA26 zespół złoŜony
24 Dotyczy to stadionów w Gdańsku i Warszawie (Stadion Narodowy). W pozostałych miastach objętych kontrolą zostały opracowane bizness plany w zakresie wykorzystania stadionów po EURO 2012 i związane z tym plany finansowania utrzymania obiektu.
25 Wymagania, które muszą spełniać centra pobytow-treningowe są następujące: hotele pobytowe o standardzie 5, 4+ ***** (mo Ŝliwe jest przedstawienie kilku hoteli o standardzie 4****), w odległości do 20 minut jazdy od hotelu baza treningowa o standardach ustanowionych przez UEFA, maksymalnie 1 godzina jazdy autokarem od hotelu pobytowego do lotniska zdolnego obsługiwać 100 osobowe samoloty, co najmniej 60 pokoi w hotelu pobytowym w podziale na: 50 pokoi dwuosobowych, 5 apartamentów o kategorii „junior suite” oraz 5 apartamentów o podwyŜszonym standardzie.
26 Zawarte w aneksie nr 2 do raportu z dnia 18 kwietnia 2008 r.
33
z przedstawicieli Ministerstwa Sportu i Turystyki, Spółki PL.2012 i PZPN wykluczył
z listy centrów pobytowych wszelkie centra zgłoszone przez miasta-gospodarzy EURO
2012 oraz miasta, których hotele mogą zostać uŜyte przez UEFA dla gości zaproszonych
przez Federację.
2. Lista 44 centrów pobytowo-treningowych wyłonionych w wyniku weryfikacji
przeprowadzonej przez Zespół została przedstawiona 27 czerwca 2008 r. Ministrowi
Sportu i Turystyki oraz Prezesowi PZPN. Wyłonione centra mają największe szanse na
ostateczną rekomendację dla reprezentacji narodowych – uczestników EURO 2012. Jednak
z uwagi na wiele elementów wymagających podniesienia jakości (modernizacja
infrastruktury sportowej, standardu hotelu) wymagają sprawnej kontroli ze strony Spółki
PL.2012 wraz z PZPN.
3. Propozycje centrów pobytowo-treningowych powinny być przygotowane w połowie
2010 r., z których UEFA wybierze 16 centrów i zaproponuje ekipom narodowym
uczestniczącym w turnieju EURO 2012. Reprezentacje narodowe mają swobodę własnego
wyboru zakwaterowania i infrastruktury treningowej.
Hotele dla gości UEFA (VIP) i kibiców
1. Wymogi UEFA wobec hoteli są zróŜnicowane w zaleŜności od rodzaju gości:
1) dla gości VIP (głowy państw, premierzy, ministrowie), gości korporacyjnych (prezesi,
menadŜerowie), oficjeli federacji piłkarskich, UEFA oczekuje hoteli najwyŜszej klasy
(5, 4+ *****),
2) hotele 4**** mogą być przeznaczone dla delegacji rządowych niŜszego szczebla,
federacji piłkarskich oraz sponsorów,
3) hotele 3*** będą zaoferowane ekipom technicznym, ekipom telewizyjnym i radiowym,
innym mediom,
4) zakwaterowanie alternatywne – obiekty bez kategoryzacji, apartamenty, akademiki,
schroniska, kwatery prywatne – traktowane jako uzupełnienie bazy hotelowej dla
kibiców.
2. UEFA szacuje liczbę potrzebnych pokoi hotelowych na podstawie swoich
wcześniejszych doświadczeń podczas EURO 2008. Zapotrzebowanie jest określone
procentowo w stosunku do liczby miejsc na stadionie w mieście-gospodarzu EURO 2012
34
(5***** - ok. 4,8%, 4**** - około 3%, przy czym w Warszawie ok. 7,5% z uwagi na mecz
otwarcia).
W związku z tym, Ŝe w trakcie EURO 2012 hotele mogą wynajmować pokoje takŜe
swoim stałym gościom, którzy nie przebywają na EURO 2012, UEFA przyjmuje, Ŝe hotele
przeznaczą 65% swoich pokoi dostępnych dla potrzeb gości mistrzostw.
3. NaleŜy zwrócić uwagę, Ŝe z uwagi na brak wystarczającej liczby hoteli wysokiej
klasy w miastach-gospodarzach EURO 2012 - UEFA dwukrotnie poszerzała odległość,
w jakiej moŜe znajdować się hotel (najpierw 20 km od stadionu, obecnie dwie godziny
jazdy). Oznacza to, Ŝe promień oddziaływania biznesowego EURO 2012 na branŜę
hotelarską moŜe wynosić około 100-180 km od miast-gospodarzy EURO 2012.
4. UEFA w raporcie dotyczącym bazy hotelowej z dnia 27 czerwca 2008 r. zaznacza, Ŝe
działalność hotelarska jest w 100% determinowana oceną opłacalności biznesowej
dokonywanej przez inwestorów i Ŝe nie naleŜy się spodziewać inwestycji realizowanych
wyłącznie dla potrzeb EURO 2012. Hotele powstaną tam, gdzie będą gwarantowały
inwestorom właściwy poziom zwrotu z kapitału.
Rolą miast-gospodarzy EURO 2012 jest stwarzanie optymalnych moŜliwości
inwestycyjnych polegających na przygotowaniu gruntów miejskich (działek) pod przetargi
hotelowe, upraszczanie procedur związanych z pozwoleniami na budowę, lobbowanie
wśród inwestorów.
5. Według raportu UEFA z września 2008 r. „Zasadniczo dostępność proponowanego
zakwaterowania wzrosła co jest wynikiem budowy hoteli, uwzględnienia uŜycia mniejszych
hoteli oraz włączenia miejsc zakwaterowania odległych o dwie godziny drogi
samochodem. Jeśli przewidywane plany zostaną zrealizowane w trzech miastach
(Chorzowie, Poznaniu i Wrocławiu) braknie hoteli pięciogwiazdkowych, będą one mogły
zostać zastąpione przez hotele czterogwiazdkowe których istnieje naddatek. Przewiduje się,
iŜ naddatek hoteli 4 gwiazdkowych będzie większy niŜ hoteli trzygwiazdkowych.
Poznań i Chorzów pokryją braki hoteli pięcio i czterogwiazdkowych korzystając ze
„wsparcia” ze strony innych miast-gospodarzy EURO 2012 odległych o dwie godziny
jazdy samochodem. Nie jest jednak wskazane w przypadku grup docelowych takich jak
media, dziennikarze, operatorzy umieszczanie miejsca zakwaterowania tak daleko.
Ponadto w harmonogramie meczy musi zostać uwzględnione iŜ w „sparowanych”
miastach mecze nie mogą odbywać się tego samego dnia”.
35
6. Z ustaleń kontroli przeprowadzonej w Spółce PL.2012 wynika, Ŝe wstępny podział
hoteli wg kategorii klientów został dokonany przez miasta-gospodarzy EURO 2012
w przesłanym przez UEFA formularzu.
Ostateczny podział hoteli wg kategorii klientów zostanie dokonany przez UEFA
podczas kolejnych wizyt w miastach-gospodarzach EURO 2012. Spółka PL.2012
zaplanowała przeprowadzenie do końca 2009 r. wspólnie z ekspertem UEFA wizyty
w około 300 hotelach (liczba 300 hoteli wynika ze średniej 50 hoteli wskazanej przez
miasta-gospodarzy EURO 2012).
Dodatkowo w celu uzyskania wiedzy na temat jakości, standardu i usług oferowanych
przez hotele wyznaczone do obsługi gości Mistrzostw Spółka opracowała tzw. formatki
hotelowe, w których umieszczono dane dot. standardu i wyposaŜenia hoteli. Dane zawarte
w formatkach będą wykorzystywane przez UEFA oraz agencję wyznaczoną przez UEFA
do procesu rezerwacyjnego hoteli.
3.5. Bezpieczeństwo na stadionach oraz porządek publiczny i zabezpieczenie
medyczne
Bezpieczeństwo i porządek publiczny
1. Do zakresu zadań koordynatora krajowego ds. bezpieczeństwa w Spółce PL.2012
naleŜy: koordynacja, planowanie i monitoring przedsięwzięć dotyczących opracowania
koncepcji bezpieczeństwa EURO 2012 w oparciu o przepisy prawa obowiązujące w Polsce
(zgodnie z wymogami UEFA), wdroŜenie kompleksowego programu bezpieczeństwa
i procedur oraz opracowania i wdroŜenia ujednoliconych systemów edukacyjno-
szkoleniowych, w zakresie słuŜb porządkowych, stewardingu, wolontariatu, szkolenia
kibiców i ambasady kibiców.
2. Z ustaleń kontroli w Spółce PL.2012 wynikało, Ŝe do czasu zakończenia kontroli
zrealizowano m.in. następujące zadania dotyczące bezpieczeństwa:
1) utworzono strukturę organizacyjną obszaru bezpieczeństwa obejmującą PL.2012 jako
podmiot koordynujący i zarządzający, PZPN i Rząd RP (z zaznaczeniem szczególnej
pozycji MSWiA) jako podmioty biorące udział w wymianie informacji z zakresu
bezpieczeństwa oraz miasta-gospodarze EURO 2012 (reprezentowani przez
koordynatorów ds. bezpieczeństwa) jako podmioty odpowiedzialne za implementację
przyjętych rozwiązań,
36
2) opracowano ogólną koncepcję bezpieczeństwa obejmującą w sposób ramowy
zagadnienia związane m.in. z problematyką: bezpieczeństwa i porządku wokół
stadionów (wraz ze związanymi z tymi zagadnieniami regulacjami prawnymi),
zagwarantowanie bezpieczeństwa w obszarach publicznych, zagwarantowanie
bezpieczeństwa i ochrony na stadionach i w strefach bezpieczeństwa, systemu
biletowania, systemu akredytacji, stewardingu, prywatnych słuŜb porządkowych,
bezpieczeństwa w dniu meczu druŜyn przebywających w hotelach, centrach
pobytowych i na boiskach treningowych, projektów dotyczących kibiców oraz
programu wsparcia gości,
3) opracowano kwestionariusz „Infrastruktura stadionowa UEFA EURO 2012” (ankieta
stadionowa) do wypełnienia przez koordynatorów ds. bezpieczeństwa w miastach-
gospodarzach EURO 2012). Celem opracowania kwestionariusza jest m.in.
partycypacyjne zarządzanie projektem bezpieczeństwa infrastruktury stadionowej,
zintegrowane podejście do bezpieczeństwa stadionowego komitetów organizacyjnych
miast-gospodarzy EURO 2012, monitorowanie postępu prac oraz zapewnienie
rzeczywistej oceny zaawansowania i implementacji zaplanowanych rozwiązań
(oraz czas na analizy i weryfikacje); opracowano ogólne koncepcje: stewardingu
i słuŜb porządkowych, wolontariatu oraz Fan-coachingu podczas EURO 2012,
4) opracowano projekt siatki zadań i odpowiedzialności w programie bezpieczeństwa
EURO 2012 określający zadania, których wykonanie jest niezbędne do zapewnienia
bezpieczeństwa podczas EURO 2012. Siatka zadań obejmuje zarówno podmioty
krajowe (MSWiA, Spółka PL.2012, PZPN, miasta-gospodarze EURO 2012) oraz
podmioty zagraniczne (Ukraina i UEFA). Z siatką zadań ściśle jest powiązany
harmonogram przedsięwzięć opracowany w PL.2012, który w momencie zatwierdzenia
siatki zadań i odpowiedzialności (przez podmioty zaangaŜowane w jej realizację)
stanie się dokumentem obligującym te podmioty do przestrzegania wyznaczonych
terminów,
5) do dnia 11 grudnia 2008 r. odbyło się jedno merytoryczne spotkanie ze stroną
ukraińską dotyczące obszaru bezpieczeństwa na EURO 2012 (podczas wizyty Premiera
RP w Kijowie 19 września 2008 r.).
3. W okresie poprzedzającym wyjazd do Kijowa, odbyły się spotkania: polskiej części
dwóch grup roboczych ds. koordynacji bezpieczeństwa i grupy roboczej ds. współpracy
37
przygranicznej i celnej (w dniu 12 września 2008 r.) oraz polskiej części polsko-
ukraińskiej grupy ds. współpracy z Ukrainą w dziedzinie wymiany młodzieŜy
i wolontariatu w związku z organizacją EURO 2012 (w dniu 16 września 2008 r.).
Spotkania te miały charakter organizacyjny i dotyczyły wypracowania trybu pracy obu
grup.
W dniach 27-28 października 2008 r. zorganizowano (wraz z MSWiA)
międzynarodową konferencję pn. „Bezpieczeństwo EURO 2012”, której tematem była
wymiana doświadczeń w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w organizacji wielkich
imprez sportowych w Belgii i Holandii, Portugalii, Niemczech, Austrii i Szwajcarii.
Zabezpieczenie medyczne
1. Do zakresu zadań koordynatora krajowego ds. opieki medycznej w Spółce PL.2012
naleŜy: przygotowanie merytoryczne, prezentacja, testowanie, weryfikacja i implementacja
działań obejmujących zakresem opiekę medyczną, ratownictwo, ratownictwo medyczne,
zarządzanie kryzysowe i obronę cywilną w projektach związanych z przygotowaniem do
EURO 2012.
2. Z ustaleń kontroli w Spółce PL.2012, potwierdzonych w kontroli innych jednostek
(w szczególności urzędów miast-gospodarzy EURO 2012, wynikało, Ŝe do czasu
zakończenia kontroli zrealizowano m.in.: następujące zadania:
1) stworzono strukturę organizacji obszaru zabezpieczenia medycznego i ratownictwa,
w ramach której koordynatorowi krajowemu ds. opieki medycznej i ratownictwa
w Spółce PL.2012 podlegają: koordynatorzy ds. opieki medycznej i ratownictwa
w miastach-gospodarzach EURO 2012 oraz koordynatorzy w urzędach i instytucjach
centralnych27. Do zakresu działań koordynatorów ds. opieki medycznej i ratownictwa
w miastach gospodarzach naleŜy współpraca z lokalnymi szpitalami, POZ,
Pogotowiem Ratunkowym, Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym, Państwową StraŜą
PoŜarną, zarządzaniem kryzysowym, SANEPID i NFZ,
2) opracowano schemat, strukturę oraz wytyczne do planu zabezpieczenia medycznego
stadionów, wzorowane na regulacjach obowiązujących na Emirates Stadium
naleŜącym do klubu angielskiej Premiership - Arsenal FC. Celem dokumentów jest
27 Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Państwowa StraŜ PoŜarna, Lotnicze Pogotowie Ratunkowe, Główny Inspektorat Sanitarny, Narodowy Fundusz Zdrowia, Narodowe Centrum Krwi, Państwowy Zakład Higieny – Krajowy Punkt Centralny ds. Międzynarodowych Przepisów Zdrowotnych.
38
określenie zasad przygotowania infrastruktury medycznej i ratowniczej stadionu,
dostępnego wyposaŜenia, a takŜe zasady organizacji zabezpieczenia w dniu imprezy
(meczu),
3) opracowano zasady przygotowania szpitali do zabezpieczenia medycznego EURO
2012 oraz przeprowadzono wizytacje wybranych szpitali miast-gospodarzy EURO
2012. W okresie objętym kontrolą odbyło się siedem spotkań warsztatowych
z udziałem koordynatorów opieki medycznej miast-gospodarzy EURO 2012. Ponadto
Spółka opracowała harmonogram warsztatów koordynatorów opieki medycznej
w 2009 r. (spotkania mają się odbywać w kaŜdy trzeci czwartek miesiąca). W dniu
30 października 2008 r. odbyło się spotkanie Koordynatorów Opieki Medycznej
Portów Lotniczych w Polsce, którego tematem było zabezpieczenie medyczne
i sanitarne portów lotniczych w kontekście EURO 2012,
4) w dniu 30 września 2008 r. odbyło się spotkanie polskiej sekcji stałej
międzynarodowej grupy roboczej Polska-Ukraina ds. koordynacji zabezpieczenia
medycznego I ratowniczego UEFA EURO 2012™. W spotkaniu uczestniczyli
przedstawiciele PL.2012, MSiT, Biura Ochrony Rządu, PPL, Ministerstwa Zdrowia28.
3.6. Infrastruktury lotnicza, drogowa, kolejowa i komunikacyjna w miastach-
gospodarzach EURO 2012
1. Poza przedsięwzięciami objętymi zobowiązaniami wobec UEFA (wymienionymi
w rozporządzeniu Rady Ministrów, wydanym na podstawie art. 4 ust 1 ustawy o EURO
2012), powinny być realizowane równieŜ inne zadania (przedsięwzięcia), które mają
ułatwić przeprowadzenie EURO 2012. Dotyczy to głównie: rozbudowy lotnisk, budowy
autostrad i dróg szybkiego ruchu, modernizacji linii kolejowych i dworców oraz
organizacji ruchu w miastach – organizatorach mistrzostw.
2. Ministerstwo Infrastruktury dokonało weryfikacji terminów realizacji inwestycji w ww.
zakresie, które przewidywane były do realizacji przy wsparciu funduszy UE w latach
2007-2013. Weryfikacja planów polegała na nadaniu priorytetu inwestycjom, których
realizacja jest istotna dla zapewnienia obsługi mistrzostw.
28 Podczas spotkania m. in. określono zakres działań grupy, który ma obejmować m.in.: koordynację zagadnień związanych z zabezpieczeniem logistycznym zespołu kontroli antydopingowej UEFA, współpracę transgraniczną dotyczącą postępowania w zdarzeniach masowych, współpracę w zakresie kontroli sanitarno-epidemiologicznej
39
Prace związane z tymi projektami mają być zakończone do roku 2012 r. Ministerstwo
Infrastruktury pełni rolę Instytucji Pośredniczącej dla Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko. W ramach tego Programu większość inwestycji jest ściśle
powiązana z przygotowaniami do organizacji EURO 2012. Podstawowym zadaniem
w zakresie budowy dróg jest stworzenie siatki połączeń pomiędzy miastami-gospodarzami
EURO 2012 oraz granicami państwa.
Podobnie inwestycje modernizacyjne w obszarze infrastruktury kolejowej dotyczyć
będą połączeń między miastami-gospodarzami, przewozów międzynarodowych oraz
połączeń kolejowych do lotnisk.
Infrastruktura lotnicza
1. Prognozy ruchu lotniczego na 2012 r. uaktualniane są ze względu na nowe pojemności
stadionów w miastach rozgrywek piłkarskich oraz nowy raport UEFA, opublikowany
w czerwcu 2008 r., w którym zmieniono załoŜenia dotyczące przemieszczania się kibiców
podczas trwania EURO 201229.
Ze sprawozdania końcowego (wrzesień 2008 r.) UEFA z inspekcji infrastruktury
EURO 2012 wynika, Ŝe Polska przedstawiła szczegółowe plany generalne dla kaŜdego
z lotnisk, wraz z programami rozbudowy. Wszystkie lotniska będą się ubiegać o środki
UE. W przypadku gdy środki nie zostały jeszcze zatwierdzone, programy zawierają
informacje na temat przewidywanego terminu dostępności tych środków.
2. Wszystkim lotniskom zostały przypisane przez UEFA kategorie w oparciu o prace, które
naleŜy wykonać, by lotniska spełniły wymogi rozgrywek. Lotnisko Warszawa - Okęcie
zaliczono do I kategorii tj. lotnisk, w których wymagane są niewielkie prace. Pozostałe
5 lotnisk w miastach-gospodarzach EURO 2012, naleŜą - zdaniem UEFA - do 3 kategorii,
poniewaŜ wymagają znacznych prac, by sprostać wymogom stawianym w związku
z rozgrywkami w 2012 r. Wszystkie lotniska dysponują jednak budynkami terminali
średnich rozmiarów i obecnie świadczą szereg międzynarodowych usług.
3. Zamierzenia inwestycyjne w zakresie transportu lotniczego związane
z przygotowaniami do organizacji EURO 2012 wynikające z ustaleń kontroli oraz stan ich
w portach lotniczych i na przejściach granicznych oraz system wymiany informacji medycznej w obszarze EURO 2012.
29 Zgodnie z nowymi załoŜeniami opublikowanymi w raporcie UEFA 50% kibiców (mających bilety na stadion) skorzysta z transportu lotniczego, z czego 95% przyleci/odleci na 10 godzin przed/po meczu. W oparciu o te wielkości wylicza się dla poszczególnych miast spodziewaną liczbę operacji lotniczych.
40
zaawansowania na koniec 2008 r. przedstawiono w załączniku nr 8. Na obecnym etapie
jedynie zagroŜenia do terminowości wykonania zaplanowanych zadań stwierdzono
w Poznaniu. Jednak ze względu na początkową fazę przygotowania większości zadań
inwestycyjnych w Gdańsku, Katowicach i Wrocławiu istnieje ryzyko ich nieterminowego
zakończenia.
• Stan przygotowania inwestycji Portu Lotniczego Ławica w Poznaniu do realizacji (w szczególności budowy równoległej drogi kołowania, rozbudowy terminala, rozbudowy płyt postojowych samolotów) budzi zdaniem NIK obawę co do moŜliwości wykonania przedmiotowych zobowiązań w pełni i przed rozpoczęciem turnieju UEFA. W toku kontroli stwierdzono bowiem wiele problemów z jakimi Spółka borykała się dotychczas. Problemy te dotyczą głównie niedysponowania gruntem na cele budowlane przedmiotowych inwestycji – ze względu na toczący się spór o prawo własności terenu, na którym planowane są te inwestycje. W wyjaśnieniu złoŜonym w toku kontroli NIK Prezes Spółki podał, Ŝe z tego względu „stopień ryzyka realizacji tej inwestycji jest bardzo wysoki”. Poinformował, Ŝe: „istotnym jest równieŜ określenie źródeł finansowania Wieloletniego Planu Inwestycyjnego
Infrastruktura drogowa
1. Uchwałą nr 163/2007 z dnia 25 września 2007 r. Rada Ministrów przyjęła program
inwestycji wieloletnich pod nazwą „Program Budowy Dróg Krajowych na lata 2008 –
2012”, w którym ujęto 147 inwestycji. Jako wykonawców Programu określono
Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad oraz drogowe spółki specjalnego
przeznaczenia.
W związku z organizacją EURO 2012, w załączniku nr 3 do ww. Programu,
ustanowiono priorytety inwestycyjne do 2012 r. pn. „Zadania programu budowy dróg
krajowych na lata 2008 -2012, których realizacja ulegnie przyspieszeniu w związku
z EURO 2012”.
2. Podstawowym zadaniem w zakresie budowy dróg jest stworzenie siatki połączeń
pomiędzy miastami-gospodarzami EURO 2012 oraz granicami państwa.
Inwestycjami priorytetowymi ze względu na połączenie przez Niemcy (krajów Europy
Środkowej i Zachodniej) ze wszystkimi miastami-gospodarzami EURO 2012 są autostrady
A2 i A4. Według raportu UEFA z września 2008 r.:
• Autostradzie A230 brakuje do wybudowania około 250 km długości. Osiągnięcie tego celu do 2012 r. wydaje się moŜliwe.
• Autostrada A431 jest prawie ukończona na odcinku od granicy niemieckiej do Krakowa (brakuje około 80 km do ukończenia); utrzymuje się wysokie ryzyko ukończenia odcinka autostrady w kierunku granicy ukraińskiej (od Tarnowa do Korczowej) ze względu na opóźnienie w przygotowaniu studium
30 Świecko-Poznań-Łódź-Warszawa (450 km) 31 Zgorzelec-Legnica-Wrocław-Opole-Katowice-Kraków-Rzeszów-Korczowa (646 km)
41
wykonalności, trudności z wykupem gruntów oraz niezgodności polskich przepisów ochrony środowiska z europejskim prawem.
• Autostrada A132jest słabiej rozwinięta, 400 km wciąŜ wymaga wybudowania. Ma ona strategiczne znaczenie głównie na odcinku pomiędzy Łodzią a Gdańskiem oraz w okolicach Katowic (połączenie z portem lotniczym).
• Autostrada A833 ma podstawowe znaczenie dla mobilności Wrocławia. Projekt jest traktowany jako małe ryzyko.
• Nowe drogi ekspresowe (drogi S)34są w trakcie budowy, niemniej jednak dostępność dróg łączących miasta wciąŜ stanowi wysokie ryzyko, w szczególności w regionach, w których stwierdzono moŜliwości zapewnienia połączeń z miastami lub wysokiej jakości bazą noclegową lub miastami zagranicznymi.
• NaleŜy zapewnić drogi lokalne oraz drogi S w promieniu 1- 2 godziny jazdy samochodem od miast-gospodarzy EURO 2012. W chwili obecnej nie zostało to w pełni potwierdzone.
3. Z ustaleń kontroli NIK w Ministerstwie Infrastruktury35 wynika, Ŝe:
• Autostrada A2 - oddany do ruchu jest odcinek Nowy Tomyśl – Łódź (Stryków) dł. 254 km; odcinek Świecko – Nowy Tomyśl (107.9 km) jest planowany do oddania do 30 listopada 2011 r, a odcinek Łódź(Stryków) – Warszawa (Konotopa (95,2 km) ) do 31 maja 2012 r.
• Autostrada A4 – oddany do ruchu jest odcinek KrzyŜowa – Kraków (Wielicka) dł. 329,6 km; odcinek Zgorzelec – KrzyŜowa (51,4 km) planuje się oddać w 2009 r., odcinek Wielicka – Szarów (22,6 km) w 2010 r., a odcinek Kraków (Szarów) – Rzeszów – Korczowa (222,7 km) w drugiej połowie 2011 r.
• Autostrada A1 – oddany do ruchu jest odcinek Gdańsk – Nowe Marzy dł. 89,5 km; odcinki Nowe Marzy – Toruń – Stryków (206.4 km) oraz Pyrzowice – Gorzyczki (92,3 km) planuje się oddać w 2011 r., a odcinek Łódź (Stryków) – Pyrzowice (180,5 km) do 31 maja 2012 r.
• następujące projekty dróg ekspresowych planowo zostaną zrealizowane dopiero po czerwcu 2012 czyli w czasie turnieju EURO 2012 będą jeszcze w budowie: S 3- odcinek Nowa Sól – Legnica, S5-odcinek Rawicz – Wrocław, S7 – odcinki Koszwały – Elbląg, Napierki – Płońsk, Radom - Występa, Kielce – Kraków, S8 - odcinki Syców – A1(Łódź) oraz Wyszków – Białystok, S17 – odcinek Warszawa – Garwolin, S19 – odcinek Stobierna – LutoryŜ - Barwinek (razem 880 km);
• projekty zagroŜone duŜym ryzykiem nieukończenia przed EURO 2012 to droga ekspresowa S5 na odcinkach Nowe Marzy – Bydgoszcz –śnin – Gniezno oraz Poznań (w. Głuchowo)- Leszno (w Kaczkowo); razem 225 km.
4. Ustalenia kontroli w oddziałach GDDKIA, dotyczące zadań związanych z organizacją
EURO 2012, a realizowanych przez te Oddziały, zawarte są w załączniku nr 5. Dodać
naleŜy, Ŝe jedynym oficjalnym dokumentem informującym oddziały o zadaniach
dotyczących EURO 2012 był załącznik nr 3 do ww. Programu, w którym ustanowiono
priorytety inwestycyjne do 2012 r. pn. „Zadania programu budowy dróg krajowych na lata
2008 -2012, których realizacja ulegnie przyspieszeniu w związku z EURO 2012”.
32 Gdańsk-Toruń-Łódź-Częstochowa-Katowice ( 520 km) 33 Obwodnica Wrocławia 34 S5 (Wrocław – Poznań – Bydgoszcz – Nowe Marzy – 310 km); S7 (Gdańsk – Warszawa – Kielce – Kraków – Rabka
– 710 km); S8 (Wrocław – Łódź – Warszawa – Białystok – 500 km); S3 (Szczecin – Gorzów – Legnica – Lubawka – 388 km).
35 Dane z końca listopada 2008 r.
42
5. W ocenie NIK zadania ujęte w ww. załączniku nr 3 nie były przez GDDKiA
wykonywane zgodnie z przyjętym harmonogramem przygotowań i realizacji inwestycji,
mimo podjętych działań dla usprawnienia ich realizacji.
Ustalono, Ŝe według stanu na dzień 16 października 2008 r., spośród ujętych
w harmonogramie 65 odcinków dróg, aŜ dla 39 (60%) nie uzyskano w zakładanym
terminie (I – III kwartał 2008 r.) decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na
realizację przedsięwzięcia. W ponad połowie (23) odcinków przyczyną było niezłoŜenie
do wojewodów wniosków w tej sprawie36. Brak powyŜszych decyzji był powodem
niezłoŜenia dla 14 odcinków dróg w planowanym terminie wniosków o decyzje o ustalenie
lokalizacji drogi.
Brak decyzji o lokalizacji drogi spowodował, Ŝe nie zostały nabyte przez GDDKiA
Ŝadne grunty pod budowę 40 odcinków dróg. Podkreślić naleŜy, Ŝe w konsekwencji
wejścia w Ŝycie (w dniu 10 września 2008 r.) ustawy z dnia 25 lipca 2008 r. o zmianie
ustawy o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg
publicznych oraz zmianie niektórych innych ustaw37 skraca się okres przygotowania
inwestycji drogowych do realizacji poprzez zastąpienie decyzji lokalizacyjnej i decyzji
pozwolenie na budowę jedną decyzją o zezwolenie na realizację inwestycji oraz przyjęcie
ustawowych rozwiązań w zakresie dostępności do terenu. Jednak do spraw wszczętych
i niezakończonych decyzją ostateczną przed dniem wejścia w Ŝycie specustawy stosuje się
przepisy dotychczasowe.
Ustalenia kontroli w Oddziałach GDDKiA wskazują, Ŝe opóźnienia w przygotowaniu
i realizacji inwestycji drogowych wynikały takŜe (oprócz obiektywnych uwarunkowań) z
przyczyn leŜących po stronie GDDKiA38 lub wykonawców. Na przykład:
36 Opóźnienia w składaniu wniosków o wydanie decyzji środowiskowych lub ich niezłoŜenie wynikało w wielu przypadkach (według GDDKiA – pismo do Kolegium NIK z dnia 9 lutego 2008 r.) z: potrzeby analizy dodatkowych wariantów w związku z występowaniem kolizji przyrodniczych i społecznych, konieczności przygotowania raportów o oddziaływaniu na środowisko obejmujących cały okres wegetacyjny, braku ostatecznego określenia obszaru Natura 2000, co wiąŜe się z koniecznością dalszego uzupełniania raportów o oddziaływaniu na środowisko, a nawet opracowania dodatkowych wariantów przebiegu inwestycji. Dokonanie ww. uzupełnień powodowało zmianę pierwotnie załoŜonych terminów złoŜenia wniosków o wydanie decyzji środowiskowych, jednakŜe zabezpieczało całą inwestycję przed ewentualnością oprotestowania, co w konsekwencji mogło doprowadzić do wstrzymania realizacji.
37 Dz. U. z 2008 r., Nr 154, poz. 958. 38 W wyniku kontroli przeprowadzonej w 2007 r. NIK negatywnie oceniła GDDKiA pod względem przygotowania
organizacyjnego i kadrowego realizacji zadań (informacja o wynikach kontroli sprawności instytucjonalnej GDDKiA w zakresie realizacji zadań ustawowych – sierpień 2008 r., kontrola nr P/07/069).
43
• W Oddziale GDDKiA we Wrocławiu rozpoczęcie realizacji jednej z trzech części Obwodnicy Wrocławia (A-8) (tj. części 2) nastąpiło co najmniej z 2 miesięcznym opóźnieniem. Opóźnienie to nastąpiło z powodu nierzetelnie przygotowanego przez Oddział wniosku o wydanie decyzji pozwolenia na budowę, polegającego na niezgodnym z prawdą oświadczeniu o prawie do dysponowania nieruchomościami na cele budowlane. Zgodnie z umowami zawartymi przez GDDKiA w Warszawie, 19-miesięczny okres na ukończenie odcinka „A” (od km 0+000 do km 22+000) i „B” (od km 22+000 do km 51+400) autostrady A4 na odcinku Zgorzelec - KrzyŜowa, z winy Oddziału (nieprzekazanie wykonawcy w terminach umownych całego placu budowy), został wydłuŜony do odpowiednio 27 i 28 miesięcy.
• W Oddziale GDDKiA w Warszawie opracowane dla inwestycji drogowych, w których przewidziano przyspieszenie realizacji w związku z EURO 2012, harmonogramy realizacji obejmujących prace przygotowawcze, które w niedostatecznym stopniu uwzględniały czas niezbędny na rozpatrzenie protestów i odwołań od wydanych decyzji administracyjnych. Niedoszacowano skali protestów, odwołań i ich długotrwałości. Traktowanie przez Oddział zadań związanych z Euro 2012 tak jak innych inwestycji, gdzie terminy ich zakończenia mogą być wydłuŜane po 2012 r. oraz niezapewnienie od strony organizacyjnej szczególnego nadzoru i koordynacji zadań związanych bezpośrednio z przygotowaniami Polski do EURO 2012.
• W Oddziale GDDKiA w Krakowie w przypadku zadania pn. Budowa drogi ekspresowej S7 na odcinku Lubień – Rabka Zdrój przyczyną przedłuŜenia okresu przygotowania inwestycji było m.in. dwukrotne zmiany przez Centralę GDDKiA przekroju poprzecznego drogi oraz zmiana projektowanej prędkości w stosunku do koncepcji programowej z 2004 r. Spowodowało to konieczność zmiany przebiegu trasy w kilku miejscach. Konsekwencją tego stanu rzeczy jest obecnie brak wszystkich podstawowych decyzji i opracowań dotyczących etapu przygotowawczego. Postępowanie przetargowe i wyłonienie wykonawcy oraz wykup gruntów moŜliwy jest, w ocenie Oddziału, dopiero około stycznia 2011 r. Czas realizacji inwestycji drogowej o długości 16,4 km przewidziano na luty 2011 r. – luty 2014 r., tj. 3 – letni okres realizacji zadania ze względu na przebieg drogi w terenie górzystym.
W zakresie zadania pn. Budowa drogi S-7 Myślenice – Pcim – Lubień z obwodnicą Lubnia pozytywnie naleŜy ocenić fakt oddania do uŜytku I etapu Myślenice – Pcim. Negatywnie natomiast naleŜy ocenić terminowość i zaawansowanie II etapu inwestycji Pcim - Obwodnica Lubnia o długości 4 km. Oddział planował zakończenie tego etapu w grudniu 2008 r., podczas gdy decyzją Dyrektora przedłuŜono termin zakończenia tego etapu na 30 kwiecień 2009 r. Przyczyny tego stanu rzeczy to m.in. opóźnienie przez wykonawcę rozpoczęcia robót o 78 dni, nieprzygotowanie wykonawcy tj. Konsorcjum NCC Aktiebolag Szwecja i Polskie Drogi i Mosty Tarnów do realizacji kontraktu (niewystarczający potencjał wykonawczy, brak kompetentnego personelu, brak źródeł poboru materiału, brak odpowiedniego planowania robót), opieszałość i niedowład organizacyjny, zła jakość robót, wdroŜenie z opóźnieniem projektów zamiennych na mury oporowe. Oddział wielokrotnie kierował upomnienia do wykonawcy w celu jego mobilizacji, jednak nie odnosiło to skutku. Doszło nawet do rozpatrywania przez GDDKiA ewentualności zerwania kontraktu.
Według opinii Małopolskiego Biura Inwestycyjnego - pełniącego funkcje nadzoru nad realizacją inwestycji - jak i oceny NIK, Oddział równieŜ ponosi odpowiedzialność za opóźnienie w realizacji II etapu ww. zadania. Przyczyną tego były błędy popełnione w trakcie przygotowania inwestycji w zakresie opracowania dokumentacji geologicznej i projektowej. JuŜ w trakcie realizacji inwestycji zaistniała konieczność opracowania nowego projektu zabezpieczenia skarp istniejącego kamieniołomu przy drodze DD-12 za murem RL3, konieczność dodatkowych robót wynikających z odmiennych warunków gruntowych, w tym zabezpieczenia skarp wykopów pod murem RP, zamienne gwoździe gruntowe na murze RL2 oraz dodatkowa iniekcja gwoździ gruntowych na murach oporowych RL1, RL2, RL3.
Infrastruktura kolejowa
1. Podstawowe zadania kolejowego programu przygotowań do organizacji EURO 2012 to:
modernizacja około 900 km linii kolejowych, budowa i przebudowa dworców
44
bezpośrednio związanych z EURO 2012 oraz modernizacja dworców usytuowanych przy
modernizowanych liniach kolejowych39.
Działania inwestycyjne na liniach kolejowych PKP PLK S.A., wpisujące się w proces
przygotowań do organizacji EURO 2012, stanowią zadania dotyczące modernizacji
głównych ciągów komunikacyjnych pomiędzy miastami-gospodarzami rozgrywek oraz
z kolejowymi przejściami granicznymi, planowane do realizacji do maja 2012 r.
2. Celem realizacji zaprogramowanych zadań modernizacyjnych na sieci linii kolejowych
jest uzyskanie poprawy jakości usług oferowanych transportem kolejowym, m.in.
w zakresie skrócenia czasu przejazdu pociągów pasaŜerskich w połączeniach kolejowych
pomiędzy miastami-gospodarzami rozgrywek (modernizowane linie dostosowywane są do
wyŜszych prędkości, w większości tych zadań do prędkości 160 km/h dla pociągów
pasaŜerskich), zwiększenia przepustowości linii i bezpieczeństwa przewozów40.
Wykaz zadań obejmuje równieŜ przedsięwzięcia w zakresie połączeń kolejowych
z lotniskami, wpływające na poprawę jakości obsługi transportowej osób korzystających
z transportu lotniczego, tj. gałęzi transportu o zakładanym istotnym znaczeniu
w przewozach kibiców. Między innymi zaplanowano utworzenie połączenia kolejowego
z lotniskiem Warszawa Okęcie oraz zmodernizowane zostanie połączenie kolejowe
z lotniskiem Kraków Balice.
3. W związku z realizacją zadań związanych z organizacją EURO 2012 w Biurze
Realizacji Inwestycji w Centrali Spółki utworzona została nowa komórka - Zespół ds.
EURO 2012, z zadaniami w zakresie koordynacji działań informacyjnych związanych
z procesem inwestycyjnym dotyczącym przygotowania EURO 2012. Na 5 spośród
17 części i etapów inwestycji zgłoszonych do Master planu Spółki PL.2012 wystąpiły - wg
stanu na dzień 30 września 2008 r. opóźnienia w stosunku do terminów określonych
w harmonogramach. Są to następujące zadania:
39 NIK negatywnie oceniła zarządców infrastruktury dworcowej oraz kolejowych przewoźników pasaŜerskich w zakresie przygotowania kolejowych obiektów dworcowych do obsługi pasaŜerów (Informacja o wynikach kontroli stanu technicznego i przygotowania kolejowego obiektów dworcowych do obsługi pasaŜerów, październik 2008 r. (nr kontroli P/07/070).
40 Rzeczowy zakres modernizacji obejmuje: kompleksową wymianę podtorza, szyn, sieci trakcyjnej, budowę odwodnień; urządzenia sterowania ruchem kolejowym (budowa Lokalnych Centrów Sterowania Ruchem Kolejowym); urządzenia torowe do diagnostyki stanu taboru; modernizację istniejących i budowa nowych obiektów inŜynieryjnych (mosty, wiadukty, przepusty); modernizację przystanków kolejowych w standardzie obsługi osób niepełnosprawnych; modernizację przejazdów kolejowo-drogowych i w miarę moŜliwości likwidacja przejazdów w poziomie szyn; ochronę środowiska naturalnego (przejścia dla zwierząt, odstraszacze).
45
● Linia E 65 Warszawa – Gdynia: LCS Nasielsk, LCS Działdowo, LCS Tczew, stacja Gdynia Główna.
• Modernizacja linii E 20 (003) Warszawa – Kunowice, linii E59 (271) Wrocław – Poznań i Poznań – Szczecin (351) oraz linii nr 272 Kluczbork – Poznań w obrębie stacji Poznań Główny wraz z modernizacją infrastruktury dla obsługi ruchu pasaŜerskiego.
• Modernizacja linii kolejowej E 59 na odcinku Wrocław – Poznań, odcinek Wrocław – gr. woj. dolnośląskiego.
• Modernizacja linii kolejowej E 30, etap II. Odcinek Rzeszów – granica państwa.
• Budowa połączenia kolejowego MPL”Kraków-Balice” z Krakowem, odcinek Kraków Główny – Mydlniki – Balice.
Informacje dotyczące przyczyn tych opóźnień a takŜe planowanego i faktycznego
terminu wykonania prac oraz potencjalnych zagroŜeń dla terminowej realizacji zadań
zawarte są w załączniku nr 7. Do potencjalnych zagroŜeń w realizacji ww. projektów
zaliczyć naleŜy: wzrost kosztów modernizacji w stosunku do szacunku kosztów
wykonanych na etapie składania wniosków (linia E 65, E 30 i MPL Kraków-Balice
z Krakowem), długotrwałe procedury związane z udzieleniem zamówień publicznych
(E 59 i E 30).
• Nie rozpoczęto jeszcze robót na jednym z waŜniejszych dla EURO 2012 zadań jednostkowych na Warszawskim Węźle Kolejowym – tj. na zadaniu dotyczącym Linii Średnicowej. Zadanie to dotyczy „Modernizacji linii średnicowej w układzie dalekobieŜnym (linia nr 1 i 2) i układzie podmiejskim (linia nr 447 i 448) na odcinku Warszawa Wschodnia – Warszawa Zachodnia łącznie ze stacjami oraz przystankami i tunelem średnicowym w układzie dalekobieŜnym”. Dla zadania tego zgłoszony do Master Planu planowany termin zakończenia określony został na marzec 2012 r. Wg przedstawionych danych, na zadaniu tym - wg stanu z badanego okresu - nie występowały opóźnienia w stosunku do terminów określonych w harmonogramie dla jego realizacji.
• Wg szczegółowych danych dot. tego zadania m.in.: planowany koszt wykonania dokumentacji projektowej - 8,9 mln euro; planowany koszt wykonania robót budowlanych - około 1000,5 mln zł; Nie poniesiono Ŝadnych kosztów wg stanu na koniec września 2008 r; brak było źródła finansowania na wykonanie robót budowlanych.
4. WaŜne dla organizacji EURO 2012 na terenie woj. śląskiego zadanie „Budowa
połączenia kolejowego MPL Pyrzowice z miastami Aglomeracji Górnośląskiej” zostało
wprowadzone do wykazu przedsięwzięć określonego rozporządzeniem Rady Ministrów
z dnia 12 października 2007 r. przez Urząd Marszałkowski województwa śląskiego.
NIK negatywnie ocenia niezgłoszenie przez PKP PLK S.A. uwag na etapie uzgodnień
projektu41 zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r.
w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012, odnośnie niezgodności terminu realizacji
tego zadania. Planowany przez PKP PLK S.A. termin zakończenia tego zadania określony
41 Na etapie uzgodnień m.in. projekt rozporządzenia w sprawie zmiany rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r. w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012 opublikowano w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Sportu i Turystyki.
46
był na 31 marca 2013 r., a wymagany dla umieszczenia w wykazie przedsięwzięć
określonych w ww. rozporządzeniu - do czerwca 2012 r.
5. Zadanie pn. Budowa połączenia kolejowego MPL „Katowice" w Pyrzowicach
z miastami aglomeracji górnośląskiej, odcinek Katowice – Pyrzowice, wyszczególniane
jest od 8 kwietnia 2008 r. w obwieszczeniach Ministra Rozwoju Regionalnego,
określających zadania przewidziane do realizacji przy współfinansowaniu ze środków
pomocowych UE, adresowanych do Polski w okresie 2007 – 2013 r.42 Jako Instytucja
odpowiedzialna za realizację tego zadania ustalona została PKP PLK S.A. Dla tego
zadania podpisana została 30 września 2008 r. umowa wstępna (tzw. pre-umowa) nr
POiS.7.1.132/08-00 pomiędzy Instytucją Pośredniczącą II stopnia (CUPT) a PKP PLK
S.A. W umowie tej przyjęte zostały m.in. następujące wielkości:
1) przewidywany okres realizacji wg Beneficjenta: 31 lipca 2010 r. (rozpoczęcie
realizacji) – 31 marca 2013 r. (zakończenie realizacji); data gotowości Beneficjenta do
przekazania wniosku o dofinansowanie do CUPT określono na 30 września 2010 r.,
2) orientacyjny koszt całkowity projektu - wg listy indykatywnej 107,81 mln zł –
wg szacunków Beneficjenta (brutto) 1.505,72 mln zł. Przyczyna wzrostu kosztu
projektu : Koszt całkowity projektu został określony przy opracowywaniu Narodowych
Strategicznych Ram Odniesienia 2007-2013 i wynosił 30 mln EURO. Na początku
stycznia 2008 r. oszacowano orientacyjny koszt całkowity projektu na kwotę
1234,2 mln PLN (330 mln EURO). Jedna z przyczyn wzrostu kosztów projektu jest
zmiana przebiegu linii w stosunku do wariantu przyjętego przy wcześniejszych
załoŜeniach projektu (przebieg po istniejącym śladzie).
6. Do czasu zakończenia kontroli brak było gwarancji finansowych na realizację tego
zadania. W dniu 29 maja 2008 r. ogłoszono przetarg nieograniczony na wykonanie
dokumentacji przedprojektowej i projektowej tego zadania. W dniu 15 lipca 2008 r.
komisja przetargowa rozpoczęła prace nad wyłonieniem wykonawcy. Do przetargu stanęły
dwie firmy. Obie ze względów formalnych zostały odrzucone przez komisję przetargową.
42 Priorytet VII Transport przyjazny środowisku, w Działanie 7.1 Rozwój transportu kolejowego Lp. 108 w Obwieszczeniu Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 6 marca 2008 r. w sprawie listy projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, opublikowane w Monitorze Polskim Nr 30, poz. 269 z dnia 8 kwietnia 2008 r.; Priorytet VII Transport przyjazny środowisku, Działanie 7.1 Rozwój transportu kolejowego Lp. POIiŚ 7.1-20 w Obwieszczeniu Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 31 lipca 2008 r. w sprawie listy projektów indywidualnych dla Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, opublikowane w Monitorze Polskim Nr 58, poz. 521 z dnia 13 sierpnia 2008 r.
47
W trakcie kontroli NIK trwała procedura odwoławcza. Ze względu na powyŜsze
protesty oferentów, planowany termin 3 listopada 2008 r. podpisania umowy na realizację
dokumentacji nie został dotrzymany. Dopiero po zakończeniu procedury przetargowej
będzie moŜliwe jednoznaczne określenie terminu wykonania dokumentacji
przedprojektowej i projektowej, jak i realności całego zadania.
Infrastruktura komunikacyjna w miastach-gospodarzach EURO 2012
Modernizacja infrastruktury komunikacyjnej w miastach-gospodarzach EURO 2012
dotycząca przygotowań do EURO 2012 ma kluczowe znaczenie przede wszystkim
w perspektywie organizacji dojazdu widzów na stadiony w trakcie EURO 2012, a takŜe
przemieszczeń po zakończeniu meczy. Głównie dotyczy to połączeń z lotniskami,
dworcami kolejowymi, dróg wyjazdowych z miast oraz parkingów w niewielkich
odległościach od stadionów (załącznik nr 8).
W rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r. w sprawie wykazu
przedsięwzięć EURO 2012 określono 46 zadań dotyczących budowy lub modernizacji
infrastruktury komunikacyjnej w miastach, z tego:
1) dwa zadania, wymienione w poz. 8 i 29, zakończono do końca 2008 r.
(wielopoziomowy parking przy Stadionie Śląskim oraz Krakowski Szybki Tramwaj),
2) odnośnie pięciu zadań, wymienionych w poz. 27, 57, 66, 81 i 91, inwestorzy
poinformowali o braku moŜliwości ich zakończenia przez EURO 2012 (m.in. budowa II
linii metra w Warszawie oraz połączenie Międzynarodowego Portu Lotniczego
Katowice Pyrzowice z miastami aglomeracji śląskiej).
Z ustaleń kontroli m.in. wynika, Ŝe:
• W Warszawie powaŜnym problemem jest nierozwiązana sprawa kupców (jeden z priorytetów koniecznych do wykonania na EURO 2012 - przeniesienie targowiska na ul. Marywilską) prowadzących działalność handlową na błoniach wokół budowanego Stadionu Narodowego. Inwestycje infrastrukturalne konieczne do wykonania na EURO 2012 na terenach przylegających do budowanego Stadionu – w obszarze zarządzania NCS – na których prowadzona jest przez kupców działalność handlowa to: budowa parkingów w bliskim sąsiedztwie stadionu zgodnie z wytycznymi UEFA, przebudowa ul. Zielenieckiej oraz budowa terminala tramwajowego, przebudowa Dworca PKP Warszawa Stadion oraz połączenie ze Stacją Metra, zagospodarowanie terenów NCS – obiektów zrealizowanych do 2012.
• Negatywnie naleŜy ocenić stan zaawansowania prowadzonych inwestycji komunikacyjnych we Wrocławiu. Jak wykazała kontrola, opóźnienia w stosunku do terminów ustalonych w tzw. Master Planie, tj. harmonogramie przedsięwzięć infrastrukturalnych związanych z organizacją EURO 2012 Spółki PL.2012, wynoszące od 1 do 7 miesięcy, dotyczyły aŜ 6 z 14 prowadzonych inwestycji. Opóźnienia dotyczyły sporządzenia koncepcji programowo-przestrzennej i projektu budowlanego na przebudowę ul. Kosmonautów, sporządzenia projektu budowlanego (budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym – I etap), wydania decyzji lokalizacyjnej i sporządzenia projektu budowlanego (budowa połączenia obwodnicy śródmiejskiej z portem lotniczym – etap III), wydania decyzji
48
środowiskowej (przebudowa ul. Królewieckiej i zagospodarowania terenu po północnej stronie stadionu), wydania decyzji środowiskowej i sporządzenia studium wykonalności projektu (budowa ul. Drzymały z łącznikami i infrastrukturą wokół stadionu oraz przebudowa ul. Lotniczej – II etap).
Przyczynami opóźnień były przedłuŜające się procedury związane z prowadzonymi inwestycjami, stwierdzone błędy projektowe i konieczność uzupełnienia sporządzonych dokumentów. Stadion we Wrocławiu znajduje się w otoczeniu bardzo skomplikowanej sieci połączeń komunikacyjnych, która jest w fazie projektowania. Budowa autostradowej obwodnicy Wrocławia, rozbudowa portu lotniczego, budowa połączeń tzw. szybkiego tramwaju plus, budowa zintegrowanego przystanku kolejowego PKP oraz wiele innych zadań drogowych w tej części miasta – to potencjalne ryzyka tej inwestycji. Ilość osób uczestnicząca w tak duŜej imprezie, jak Euro 2012, wymaga bardzo dobrego skomunikowania, a co za tym idzie bezpieczeństwa.
• W przypadku Aglomeracji Śląskiej odnośnie zakresu stwierdzono, Ŝe zakres rzeczowy, finansowy oraz terminy realizacji inwestycji komunikacyjnych w regionie słuŜących sprawnemu dowozowi przewidywanej liczby kibiców w okolice stadionu nie były ustalone z udziałem przedstawicieli samorządu Województwa Śląskiego. Zdaniem Zarządu, w przypadku niezrealizowania tych przedsięwzięć, istnieje moŜliwość zastosowania alternatywnych tymczasowych rozwiązań, które przejmą funkcje przypisane inwestycjom komunikacyjnym, a planowane przedsięwzięcia komunikacyjne takie jak budowa dworca kolejowego w Katowicach, rozbudowa Międzynarodowego Portu Lotniczego „Katowice – Pyrzowice”, rozbudowa infrastruktury tramwajowej, budowa połączenia kolejowego tego portu z miastami aglomeracji śląskiej I zmiana przebiegu drogi krajowej nr 79 zapewniłyby jedynie wysoką jakość obsługi.
3.7. Promocja Polski i miast-gospodarzy EURO 2012
1. Minister Sportu i Turystyki w pkt 2.2.1 lit c Umowy o powierzenie zobowiązał Spółkę
PL.2012 do podejmowania działań w zakresie promocji i marketingu, w szczególności
prowadzenia i koordynowania wszystkich działań związanych z polityką informacyjną
dotyczącą realizacji przedsięwzięć EURO 2012, zabezpieczenia komunikacji
marketingowej w odniesieniu do przedsięwzięć EURO 2012, współpracy z mediami
polskimi i zagranicznymi oraz organizowania konferencji prasowych, prezentacji, szkoleń,
seminariów związanych z przedsięwzięciami EURO 2012.
Ponadto, w pkt. 7.2.1. ww. umowa o powierzenie zadań zobowiązywała Spółkę do
dbania o budowanie pozytywnego wizerunku Przedsięwzięcia, Spółki, Zleceniodawcy oraz
wszystkich podmiotów zaangaŜowanych w przedsięwzięcie.
2. Kontrola przeprowadzona w Spółce PL.2012 wykazała, Ŝe opracowanie i realizację
strategii działań promocyjnych zaplanowano na 2009 r. Do końca 2008 r. Spółka
realizowała bieŜące działania w zakresie promocji i komunikacji, w tym m.in. konferencje
prasowe, analizy mediów prasowych, stały monitoring prasy, organizowanie akcji
promocyjnych, a takŜe badania społeczne i marketingowe, które w ocenie Spółki są
niezbędne do stworzenia strategii i planów promocyjnych. Spółka zakłada cykliczne
przeprowadzanie badań społecznych i marketingowych w celu uzyskania m.in. informacji
nt. oczekiwań społeczeństwa wobec EURO 2012, nastrojów społecznych związanych
z tym wydarzeniem, wizerunku Polski i miast-gospodarzy EURO 2012 w Polsce
49
i w Europie oraz uzyskania informacji nt. obszarów, na które naleŜy zwrócić szczególną
uwagę przy działaniach promocyjno-wizerunkowych. Spółka przyjęła i stosowała praktykę
zlecania realizacji bieŜących działań w zakresie komunikacji i promocji zewnętrznym
wykonawcom, pomimo iŜ jej struktura organizacyjna i warunki kadrowe umoŜliwiały
w znacznej mierze samodzielne wykonywanie zadań w tym zakresie.
3. Do końca 2008 r. na realizację zadań w przedmiotowym obszarze Spółka podpisała
14 umów na kwotę 401.816 zł (z czego siedem umów na kwotę 202.356 zł dotyczyło
utworzenia i realizacji Planu badań marketingowych na 2008 r.). Spółka podjęła działania
na rzecz zorganizowania i skoordynowania współpracy w obszarze komunikacji i promocji
z MSiT, POT, PZPN. Spotkania w zespole przedstawicieli ww. jednostek miały charakter
informacyjny i nie doprowadziły do powołania grupy ds. strategii komunikacyjnej ze
względu na brak strategii promocyjnych jednostek (z wyjątkiem POT, która strategię
opracowała).
Realizując obowiązek koordynacji działań promocyjnych podejmowanych przez
miasta-gospodarzy EURO 2012 Spółka zgromadziła w pliku Excel podstawowe
informacje dotyczące zaawansowania prac w tym obszarze w poszczególnych miastach-
gospodarzach EURO 2012. Z danych zawartych w ww. pliku Excel oraz ustaleń kontroli
przeprowadzonych w urzędach miast-gospodarzy EURO 2012 wynika m.in, Ŝe:
• W Urzędzie Miasta Krakowa promocja Krakowa w kontekście EURO 2012 stanowi część promocji Miasta Krakowa i jest zorientowana na podejmowanie działań zmierzających do przyznania Krakowowi statusu Miasta Organizatora Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej w 2012 r. Tak zdefiniowana promocja Miasta Krakowa jako, miast w którym historia jest tłem dla piłki, była w badanym okresie realizowana przez Biuro ds. EURO 2012 poprzez m.in. wypromowanie znaku „Kraków GO” oraz współorganizowanie na terenie Krakowa i poza jego granicami imprez sportowych, w trakcie których propagowano ideę EURO 2012 w Krakowi
• Urząd Miasta Wrocławia na działania promocyjno-marketingowe w zakresie informacji o EURO 2012 w budŜecie Miasta na 2008 r. zapewnił środki w wysokości 1.999 tys. zł. W Biurze ds. EURO 2012 opracowana została koncepcja działań promocyjnych i marketingowych, która przedstawiała główne załoŜenia dotyczące promocji i informacji o EURO 2012. Koncepcja dotyczyła celów podejmowanych działań promocyjnych i marketingowych, faz tych działań, grup docelowych, do których będą skierowane poszczególne działania i planów działania, m.in. obsługa strony internetowej, bieŜące informowanie mieszkańców o postępach prac przygotowawczych do EURO 2012 (prezentacje, foldery, ulotki, przygotowanie i dystrybucja wizualizacji stadionu piłkarskiego itp.). Urząd przewidywał budowę sieci partnerów regionalnych (samorządy regionu, instytucje kulturalne, przedsiębiorcy, itp.) oraz współpracę z pozostałymi miastami-gospodarzami EURO 2012.
4. W opracowanym przez POT dokumencie pt. Marketingowa strategia Polski w sektorze
turystyki na lata 2008-2015 wśród wydarzeń, o które zostanie oparta komunikacja
marketingowa, wymieniono EURO 2012, a w ramach realizacji zadań określonych w ww.
dokumencie zaplanowano przeprowadzenie kampanii poświęconej miastom-gospodarzom
EURO 2012 i ich promocji.
50
4. Informacje dodatkowe o przeprowadzonej kontroli Kontrolę przeprowadziły Departamenty NIK: Administracji Publicznej, Komunikacji
i Systemów Transportowych, Obrony Narodowej i Bezpieczeństwa Publicznego, Nauki,
Oświaty i Dziedzictwa Narodowego (koordynator kontroli) oraz Delegatury NIK w: Gdańsku,
Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu i Warszawie.
Wystąpienia pokontrolne skierowano do kierowników wszystkich skontrolowanych
jednostek.
Do Ministra Sportu i Turystyki wnioskowano o:
1) sformułowanie pełnego katalogu problemów prawnych, które naleŜy rozwiązać w ramach
prac legislacyjnych, w celu stworzenia odpowiednich warunków prawnych w realizacji
zadań związanych z przygotowaniami do organizacji EURO 2012,
2) egzekwowanie od Spółki PL.2012 postanowień umowy o powierzeniu przedsięwzięć
EURO 2012, w tym harmonogramu realizacji powierzonych zadań oraz egzekwowanie
raportów, opracowanych zgodnie z systemem raportowania i sprawozdawczości,
3) ustanowienie osoby reprezentującej Ministra, odpowiedzialnej za bieŜącą współpracę
ze Spółką PL.2012,
4) udzielenie Spółce PL.2012 pełnomocnictw do wykonywania powierzonych zadań
w imieniu i na rzecz Skarbu Państwa,
5) dostosowanie organizacji Ministerstwa do wymogów, związanych z pełną i terminową
realizacją zadań w zakresie koordynacji przygotowań do organizacji EURO 2012,
6) rzetelne dokonywanie oceny dokumentów merytorycznych i księgowych,
przedstawionych przez Spółkę PL.2012, związanych z rozliczeniami finansowymi.
Do Ministra Rozwoju Regionalnego wnioskowano o:
1) sprawowanie bieŜącego nadzoru nad realizowanymi projektami związanymi z EURO
2012, współfinansowanymi ze środków UE, w sposób zapewniający ich terminową
realizację,
2) dokonywanie okresowych analiz i ocen zagroŜeń dla terminowej realizacji projektów
dotyczących EURO 2012 oraz przedstawianie Prezesowi Rady Ministrów informacji o ich
wynikach i podjętych działaniach.
51
Minister Rozwoju Regionalnego w dniu 7 stycznia 2009 r. oraz dodatkowo w dniu
20 lutego 2009 r. poinformowała m.in. NIK, Ŝe:
1) dotychczasowe działania w MRR doprowadziły do identyfikacji projektów
współfinansowanych ze środków UE, które mają znaczenie dla EURO 2012; do końca
grudnia 2008 r. w systemie monitorowania wyróŜniono 124 projekty istotne dla realizacji
EURO 2012; w wyniku aktualizacji list projektów kluczowych na początku 2009 r.
wyróŜnionych zostało 105 projektów istotnych dla EURO 2012 realizowanych w ramach
POIiŚ oraz 61 projektów realizowanych w ramach innych instrumentów pomocowych
(RPO lub EWT),
2) postęp przygotowania projektu (przed zawarciem umowy o dofinansowaniu)
monitorowany jest w oparciu o sprawozdawczość dotyczącą kluczowych obszarów
przygotowawczych (tzw. kamieni milowych) odzwierciedlających postęp prac
dokumentacyjnych, pozyskiwanie najistotniejszych pozwoleń i decyzji, nabywanie
gruntów i realizację zamówień publicznych;
3) sprawozdawczość z realizacji projektu po zawarciu umowy o dofinansowanie zostanie
wzbogacona o obowiązek przekazywania harmonogramów płatności beneficjenta dla
wykonawców, który w najlepszym stopniu obrazuje planowany postęp realizacji
rzeczowej danego przedsięwzięcia;
4) dla zapewnienia terminowej realizacji projektów EURO 2012, MRR prowadzi działania
wsparcia bezpośredniego dla beneficjentów poprzez inicjatywę JASPERS, projekt
doradczy pipeline i wsparcie w ramach pomocy technicznej ( obszary wsparcia dotyczą
weryfikacji zgromadzonej dokumentacji związanej z realizacją projektu);
5) z inicjatywy JASPERS w 2008 r. wsparcie otrzymało 40 projektów związanych z EURO
2012, a w 2009 r. wsparcie to ma otrzymać 45 projektów istotnych dla EURO 2012 m.in.
budowy odcinków autostrady A1 i drogi ekspresowej S8, modernizacja linii kolejowej
Rzeszów – granica państwa, portów lotniczych Warszawa i Wrocław.
Do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wnioskowano o:
1) realizację obowiązku sporządzania przez grupy robocze sprawozdań, zgodnie z § 5 ust. 3
zarządzenia nr 9 Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 16 stycznia
2008 r.,
52
2) zakończenie etapu prac analitycznych i przygotowania strategii oraz planów Ministerstwa
na poszczególne lata, a takŜe szczegółowe zestawienie danych dotyczących
bezpieczeństwa turnieju finałowego EURO 2012 wraz z harmonogramem działań.
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu 13 stycznia 2009 r. poinformował
NIK, Ŝe:
1) do końca stycznia 2009 r. zostanie opracowany plan pracy Zespołu ds. koordynacji słuŜb
podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji w związku z organizacją
Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012,
2) trwają prace analityczne związane z przygotowaniem szczegółowego zestawienia zadań
MSWiA dotyczących bezpieczeństwa EURO 2012 wraz z harmonogramem działań na
poszczególne lata; przygotowanie wstępnej wersji tych dokumentów planowane jest do
końca pierwszej połowy 2009 r.
Do prezydentów miast-gospodarzy EURO 2012 skierowano łącznie 17 wniosków
pokontrolnych. Wnioskowano m.in. o:
1) ustalenie przyczyn powstania opóźnień w realizacji prowadzonych inwestycji
komunikacyjnych i ich wpływu na terminowe zakończenie z jednoczesnym
niepogorszeniem istniejącego układu komunikacyjnego miast-gospodarzy EURO 2012,
2) jak najszybsze opracowanie planów operacyjnych z precyzyjnym określeniem zadań, osób
odpowiedzialnych i czasu wykonania, co umoŜliwiłoby monitorowanie procesu
przygotowań do EURO 2012,
3) opracowanie i wdroŜenie instrukcji określającej zasady przepływu informacji oraz
dokumentacji w ramach struktury przygotowań do EURO 2012 oraz kontaktów ze Spółką
PL.2012 i UEFA,
4) wyłonienie listy inwestycji niezbędnych do przygotowań do organizacji EURO 2012
i potraktowanie ich jako inwestycji priorytetowych.
Prezydent Miasta Stołecznego Warszawy w dniu 12 lutego 2009 r. poinformował NIK
m.in., Ŝe:
1) w grudniu 2008 r. opracowana została „Koncepcja obsługi komunikacyjnej Turnieju
Finałowego Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012 w Warszawie”, która
obecnie jest konsultowana przez zainteresowanych; dokument ten powinien być
zatwierdzony do końca I kwartału 2009 r.;
53
2) w odniesieniu do zadań inwestycyjnych bezpośrednio związanych z przygotowaniami do
EURO 2012 – Sekretariat ds. EURO 2012 przygotował projekt zarządzenia Prezydenta m.
st. Warszawy w sprawie monitorowania przygotowań m. st. Warszawy do EURO 2012,
który określa kwartalny system sprawozdawczy wobec zadań ujętych w „Wykazie
głównych przedsięwzięć Miasta Stołecznego Warszawy związanych z przygotowaniami
do Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej EURO 2012”; zostanie on w najbliŜszym czasie
zatwierdzony;
3) Miasto Stołeczne Warszawa podejmuje wielokierunkowe działania zmierzające do
przyspieszenia tempa inwestycji, w tym takŜe związanych z EURO 2012. Zadania
związane z EURO 2012 mają wyraźny priorytet w realizacji i moŜliwie w najmniejszym
stopniu dotykają je ograniczenia inwestycyjne; zostały sformułowane dokładne
harmonogramy inwestycji związanych z EURO 2012, które są kontrolowane.
Prezydent Miasta Gdańska w dniu 28 stycznia 2009 r. informował NIK o:
1) przygotowanej do podpisania umowie powierzenia zadań spółce Gdańskie Inwestycje
Komunalne Euro Sp. z o. o.,
2) podejmowanych działaniach skierowanych do PZPN oraz UEFA zmierzających do
doprowadzenia do zgodności terminów oddania do uŜytku budowanego stadionu
w Gdańsku,
3) podejmowanych działaniach dla zatrudnienia osoby zajmującej się zabezpieczeniem
medycznym EURO 2012.
Prezydent Miasta Wrocławia w dniu 2 marca 2009 r. poinformował m.in. NIK, Ŝe :
1) w świetle nowego (ze stycznia 2009 r.) podejścia ekspertów UEFA do sprawy wymagań
odnośnie standardu hoteli dla gości UEFA nie istnieje we Wrocławiu zagroŜenie
niespełnienia oczekiwań UEFA dotyczących bazy hotelowej na EURO 2012; niemniej
jednak Wrocław zamierza nadal aktywnie prowadzić działania promocji rozbudowy
infrastruktury hotelowej,
2) kontynuowane i intensyfikowane są działania zmierzające do terminowej realizacji
przedsięwzięć komunikacyjnych związanych z EURO 2012 we Wrocławiu; nastąpił
postęp w opóźnionych inwestycjach komunikacyjnych , na które uwagę zwróciła NIK.
54
Do prezesa Spółki PL.2012 wnioskowano o:
1) opracowanie harmonogramu powierzonych Spółce zadań oraz przedłoŜenie go do
akceptacji Ministra Sportu i Turystyki,
2) sporządzanie raportów i sprawozdań z działalności Spółki zgodnie z zasadami
określonymi w systemie raportowania i sprawozdawczości,
3) podjęcie działań zmierzających do wywiązania się przez Spółkę z obowiązków
wynikających z zawartych kontraktów menadŜerskich.
Do prezesa zarządu Narodowego Centrum Sportu Sp. z o.o. wnioskowano o podjęcie
stosownych działań celem zmniejszenia ryzyka związanego z opóźnieniami w realizacji
inwestycji (stadionu narodowego).
Prezes zarządu Narodowego Centrum Sportu Spółki z o.o. w odpowiedzi poinformował
NIK, Ŝe Spółka wykorzystała wskazówki NIK, dotyczące zmniejszenia ryzyka związanego
z przyjętymi terminami oraz zmniejszenia kosztów inwestycji
Do Generalnego Dyrektora Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz do dyrektorów
oddziałów GDDKiA sformułowano łącznie 14 wniosków. Wnioskowano m.in. o:
1) zapewnienie realizacji zadań, zawartych w Programie Budowy Dróg Krajowych na lata
2008-2012,
2) terminowe wykonanie prac przygotowawczych w celu skrócenia etapu rozpoczęcia
inwestycji i zminimalizowania kosztów ich realizacji poprzez m.in. przyspieszenie
dokonywania ostatecznego wyboru koncepcji i parametrów technicznych inwestycji,
skuteczne egzekwowanie wykonania rzetelnych opracowań geologicznych oraz projektów
technicznych tak, aby wyeliminować konieczność ich korekty na etapie realizacji robót.
Generalny Dyrektor Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz dyrektorzy oddziałów
GDDKiA w odpowiedzi poinformowali NIK, Ŝe podjęli działania dla zapewnienia przyjętych
terminów realizacji inwestycji drogowych.
Do zarządu Spółki Polskie Koleje Państwowe, Polskie Linie Kolejowe wnioskowano o:
1) ponowne przeanalizowanie moŜliwości realizacyjnych zadania: Budowa połączenia
kolejowego MPL „Katowice” w Pyrzowicach z miastami Aglomeracji Górnośląskiej.
W przypadku braku realnych moŜliwości zakończenia ww. zadania przed rozpoczęciem
finałowego turnieju Mistrzostw Europy w Piłce NoŜnej UEFA EURO 2012, celowym
55
byłoby wystąpienie do właściwego organu administracji rządowej z wnioskiem
o zaktualizowanie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 12 października 2007 r.
w sprawie wykazu przedsięwzięć EURO 2012 turnieju finałowego Mistrzostw w ww.
zakresie;
2) objęcie szczególnym monitoringiem pięciu zadań zgłoszonych do Master Planu, na
których wystąpiły opóźnienia w stosunku do terminów ujętych w harmonogramach.
Prezes zarządu Spółki Polskie Koleje Państwowe, Polskie Linie Kolejowe w odpowiedzi
poinformował NIK, Ŝe:
1) skierowano wystąpienie do Spółki PL.2012 o usunięcie z wykazu przedsięwzięć EURO
2012 poz. 91, pn. Budowa połączenia kolejowego Międzynarodowego Portu Lotniczego
Katowice Pyrzowice z miastami aglomeracji śląskiej,
2) zobowiązano dyrektorów, w związku z opóźnieniami w realizacji niektórych inwestycji,
do comiesięcznego raportowania o sytuacji do czasu wyeliminowania opóźnień.
Do Dyrektora Naczelnego Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze”
w Warszawie oraz do prezesów zarządów skontrolowanych portów lotniczych wnioskowano
m.in. o:
1) zaktualizowanie programu inwestycyjnego na lata 2009-2012, obejmującego m.in.
zadania w zakresie przygotowania do organizacji EURO 2012,
2) pisemne określenie zadań naleŜących do komórek organizacyjnych w ramach realizacji
zobowiązań w zakresie przygotowania do organizacji EURO 2012,
3) sporządzanie kompletnych rocznych sprawozdań finansowych z działalności, ze
wskazaniem przy tym czynników ryzyka oraz opisem zagroŜeń.
Dyrektor Naczelny Przedsiębiorstwa Państwowego „Porty Lotnicze” w Warszawie oraz
prezesi zarządów skontrolowanych portów lotniczych w odpowiedzi poinformowali NIK, Ŝe
zobowiązano zespoły zadaniowe do zapoznania się z treścią umów lotniskowych.
Z udzielonych odpowiedzi na wystąpienia pokontrolne wynika, Ŝe według stanu na dzień
27 marca 2009 r. – z 57 ogółem sformułowanych wniosków 13 zrealizowano, w trakcie
realizacji znajdują się 24 wnioski i nie zrealizowano 20 wniosków.