1-сабак

undefined

Таанышуу Саламдашуу, коштошуу

Үндүү тыбыштар

1. Окугула

2. Окугула

3. Жазгыла

Ким? Эмне? Кимдер? Эмнелер?

1

кызматкерлер

2

байке

3

бала

4

балдар

5

кыз

6

эркекбала байке кызматкерлер балдар кыз эркек

Бул ким? Булар кимдер?

1

чымчыктар

2

тулпар

3

төө

4

ташбака

5

дарбыз

6

өрүктөө чымчыктар ташбака тулпар өрүк дарбыз

Бул эмне? Бул эмнелер?

Шилтеме ат атоочтор‒ Бул ким? ‒ Бул ким? ‒ Ал ким?‒ Бул Акмат? ‒ Арууке. ‒ Ал тескөөчү.‒ Акмат ким? ‒ А тиги ким? ‒Тиги эмне?‒ Ал министр. ‒Тиги Айнура. ‒Ал кат.‒ Бул эмне? ‒ Бул эмне? ‒Тиги эмне?‒Бул проектор? ‒Бул журнал ‒ Калемсап Окугула.‒Булким? ‒Бул ӨскөнКадырович. ‒ Өскөн Кадыровичким? ‒Ал депутат.

‒Бул ким?‒Султанов Өмүрбек.‒Ал ким?‒Алтескөөчү.

‒ А тиги ким?‒ Тиги ДүйшөбековаҮмүт.‒Тиги эмне? ‒Ал балык.

‒ Булэмне? ‒Булпроектор?

‒Бул эмне? ‒ Бул журнал.

‒Тиги эмне?‒Тиги калем сап.

2-сабак

undefined

1.1. Таанышуу

1.Уккула, кайталагылада до ду ды ка ко ку кы га го гу гы ла ло лулы са со су с ад од уд ыд ак ок ук ык агог уг ыг ал ол ул ыл ас ос ус ыскан кон капа агым, агын ал алма кол саман асманысык кагазма мо му мы па по пу пы ба бо бу бы та то ту ты на но ну ныом ум ым ап оп уп ып аб об уб ыб ат от ут ыт ан он ун ын

Диалогду окугула.Саламатсызбы?‒ Саламатчылык.‒ Менин атым Мустафа. Сиздин атыӊыз ким?‒Менин атым Саадат. ‒Таанышканыма кубанычтамын. ‒Мен дагы.

1.Суроо: –Бул терезеби? 2. –БулАйгүлбү? Жооп: – Ооба, бул терезе. – Жок, Бул Айгүл эмес, Луиза

Суроолуу –бы мүчөсүн улагылаСлова:дептеротургучпардателефон

телефонкызкарыябөлмөкөз айнексабакүпүпмүдүршаартерезебалаЭшикстудентби, пу, бы, бу, бы, бы, бү, пи, пы, бү, бү, бы, би, бы, пи, пи,

1

кызбы?

2

китепби?

3

туубу?

4

учакпы?

5

жайлообу?

6

гүлбү?7

мүнүшкөрбү?

8

мышыкпы?китепби? кызбы? учакпы? гүлбү? жайлообу?

мүнүшкөрбү? туубу? мышыкпы?

Суроолуу –бы? мүчөсүн улагыла.

Боштуктарды толтургулаСлова:Мекеме чоңҮстөл ыңгайлууЖаңылык барКүн ачыкИш болоКызматкерлер барАшкана иштейКитебиңиз барГүл өстүрөсүзГезит чыктыМыйзамды окудуңузбу?, бу?, бы?, пы?, бу?, бы?, би?, бы?, бү?, бы?, бу?,

Жооп бергиле:

Кечиресиз, телефон номуруңуз кандай?

…………………………………..

Айтыӊызчы, тизмеде менинфамилиям барбы?

…………………………………..

Кечиресиз, эртең сабак …………………………………..

Кечиресиз, эртең сабакболобу?

…………………………………..

Бул бөлмөдө кийим илгичбарбы?

…………………………………..

Бул жерде интернетбарбы?

…………………………………..

Суроо бергиле

1.---------------------------------------------------------? Ооба, окутуучубар.2. --------------------------------------------------------? Жок, мүдүр жок.3. --------------------------------------------------------? Ооба, кийимилгич бар.

Мен – БизСен – СилерСиз – Сиздер

Менин – БиздинСенин – СилердинСиздин – Сиздердин

Сиз – СиздерАл – Алар

Сиздин – СиздердинАнын – Алардын

Жекеликсан

Жекеликсандынмүчѳсү

Мисалы: Кѳптүксан

Кѳптүксандынмүчѳсү

Мисалы:

Мен -мын-мин-мун-мүн

баламынэнеминашпозчумунѳкүлмүн

Биз -быз-биз-буз-бүз -пыз-пиз-пуз-пүз

балабызэнебизашпозчубузѳкүлбүз түркиялыкпызстудентпизтоолукпузкѳлдүкпүз

Сен -сың-сиң-суң-сүң

баласыңстудентсиңтоолуксуңѳкүлсүң

Силер -сыңар-сиңер-суңар-сүңѳр

баласыңарстудентсиңертоолуксуңарѳкүлсүңѳр

Сиз -сыз-сиз-суз-сүз

баласызстудентсизтоолуксузѳкүлсүз

Сиздер -сыздар баласыздарстудентсиздертоолуксуздарѳкүлсүздѳр

Слова:Мен бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……Сен бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……Сиз бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……Ал бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……мин,мун,мин,мин,мүн, сиң,суң,сиң,син,сүн, сиз,суз,сиз,сиз,сүз, ,

Слова:Биз бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……Силер бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……Сиздер бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……Алар бишкектик…… окутуучу….. кызматкер…… студент…….. сүрѳтчү……<%= value %>, <%= value %>, <%= value %>, <%= value %>,

1

Бул менАселмин.мен

2

Бул сенАсансың.Сен

Сүрѳттѳргѳ карап, мүчѳлѳрдү эске туткула.

Аселмин.менон сегизжаштамын.

Асансың.СенСокулуктукболосун.

Бул сен Асансың.Сен Сокулуктук болосун. Бул мен Аселмин.менон сегиз жаштамын.

1

Бул сиз –Күлүйпасыз.Сиз −шаардыксыз.КечээФранцияданкелдиңиз

2

Бул –Жоалдо.АлБразилияданкелди.ЖоалдоБишкектеокуйт.

3

. Бизбиргеокуйбуз.Бишкекпарктабалмуздаксатабыз

4

Биз,эжейибизмененашканадабыз.

5

Сиздер эсалыпжатасыздар

6

Силеркафедеотурасыңар.

Бул сиз – Күлүйпасыз. Сиз − шаардыксыз. Кечээ Францияданкелдиңиз Бул –Жоалдо. Ал Бразилиядан келди.Жоалдо Бишкектеокуйт. . Биз бирге окуйбуз. Бишкек паркта балмуздак сатабызСиздер эс алып жатасыздар Силер кафеде отурасыңар. Биз,эжейибиз менен ашканадабыз.

Көп чекиттин ордуна төмөнкү сөздөрдү тууралап коюп жазгыла(агам, эжем, досуң, үйү апасы, апаңыз, дептериң)Слова:Бул сенин...Бул силердин..Бул менин......... Бул сиздердин……Бул анын.... Бул алардын……Бул сиздин....... Бул биздин………Бул сенин… Бул силердин…Бул анын....... Бул сиздердин……..агаң,агаңар, досум,досуңуздар, апасы,апасы, апаңыз,апаңыз,дептериң,дептериңер, эжеси,эжениздер,

Канча жаңы сөз үйрөндүмЖаңы сөздөрдү жаттагыла.1.таанышуу знакомство 1. кыз девочка китеп

книга терезе окно

салыккызматы

налоговаяслужба

илик жөндөмө родительный падеж

саат часы жебе стрела чоң ата дедушка чоң эне бабушкадос друг

үй дом

ага старший брат эже старшая сестрадептер тетрадь мен ясен ты бүгүн сегодняжумшакүнсүздөр

мягкиесогласные

сиз вы

ал он \ она сөз слово

3-сабак

undefined

1.3. Өзүм жана үй-бүлөм

Диалогду уккула, кайталагыла, окугула.‒ Саламатсызбы.‒ Саламатчылык.‒ Менин атым Данияр. Силердин бөлүмгө жаңы келдим.‒ Менин атым Адилет. Бөлүмдүн башчысымын.‒ Данияр, үй-бүлөң барбы? ‒ Ооба, менин аялым бар. Анын аты Бактыгүл, ал азыр жумушта. ‒ Балдарың барбы, Данияр? ‒ Ооба, эки балам бар. ‒ Жакшы.

Диалогду толуктагыла Менин атым...................Силдердин......................жаңы келдим.Данияр .....................барбы?Ооба, ................ бар..........................Бактыгүл.Балдарың ............?Ооба,...................бар.

Окугула. 1.‒ Булар эмнелер?‒ Булар таштар?‒ Кандай таштар?‒ Кооз таштар.

2.‒ Бул ким?‒ Бул – Адыл‒ Ал ким болупиштейт?‒ Ал тескөөчү.‒ Бул эмне?‒ Бул үстɵл.

Жазгыла.Слова:кызжигитбалауяапаэнекызматкеришокутуучукагазүйдар, тер, лар, лар, лар, лер, лер, тер, лар, дар, лөр,

Множественное число в кыргызском языке образуется при помощиаффиксов ‒ лар, -лер, -лор, -лөр (если основа на гласную или на й, р); -дар, -дер, -дор, -дөр (если основа на звонкую согласную); -тар, -тер, -тор, -төр (если основа на глухую согласную). Например: үй – үйлөр, адам –адамдар, мектеп – мектептер.Исключение составляет слово бала – балдар (а не балалар).Следует отметить, что существительное при употреблении счислительным не имеет аффикс множественности: алты дептер, жүзадам, миң үй;

Если к слову необходимо присоединить аффикс множественности ипринадлежности, то сначала присоединяется аффикс множественногочисла, затем аффикс принадлежности: Биздин китеп + тер + ибиз; мениндос + тор + ум;апа + лар тоо + лор терезе + лер үй + лөрыр + лар кол + дор калем + дер күн + дөрокуучу + лар короо + лор китеп + тер сүрөт + төр(а, ы, у) ( о ) (е,и,э) ( ө, ү )

- лар, -лер, -лор, лөр

-дар, -дер, -дор, -дөр

-тар, -тер, -тор, төр

Үндүүлөрдөн жана «Р», «Й» кийин: -лАр

-дАр

тАр

4

Жумшак үнсүздөрдөн кийин 4

Каткалаӊ үнсүздөрдөн кийин : - 4

Мисалдарды карагыла: 1. Эне + лар = энелер, алма + лар = алмалар 2. кыз + лар = кыздар,

үй + лар = үй

3. таш + лар = таштар,

кат + лар = каттар

Эсиӊерде болсун! Бул +лар =булар , ал + лар =алар , тигил +лар = тигилер , бала+ лар= балдар, ай-айлар, дарыгер + лар = дарыгерлер

А. -лар мүчѳсүн улагылаСлова:студентапаүйэшикокутуучутерезекиноотургучарызтер, лар, лөр, тер, лар, лер, лор, тар, дар,

Жекелик сан-ед.ч.

Я-Мен Ты- Сен Вы-Сиз Он, она,оно- Алар

Үндүүлѳр(гласные)- А,О, У,Э(е), Ѳ,Ү, Ы, И А----------Ы Э---------И О--------- У Ѳ--------Ү

Үнсүздѳр:Каткалаң(глухие):К, П, Т, Х, Ш, Щ,Ц,ФЖумшак(звонкие):Б, В, Г, Д, Ж, Э,Й,Л,М,Н,Ⱨ,Р

ЖЕКЕЛИК САН-ед.ч1-лицо Менин(мой, моя, моё)

2лицоСенин (твой, твоя,твоё)

2-лицо вежливаяформа-сылык түрүСиздин(ваш,ваше)

3-лицо Анынего,её

МЕНИНПосле гласных-МНапример: атам,төөмПосле согласных-ЫМ,ИМ, УМ, ҮМН: атым, көзүм

СЕНИНПосле гласных-ⱧН: атаң, төөңПосле согласных-ЫⱧ,ИⱧ,УⱧ,ҮⱧН: атың, көзүң

СИЗДИНПосле гласных-ⱧЫЗ,ⱧИЗ,ⱧУЗ,ⱧҮЗН:атаңыз, төөңүзПосле согласных-ЫⱧЫЗ,ИⱧИЗ,УⱧУЗ,ҮⱧҮЗН: атыңыз, көзүңүз

АНЫНПослегласных-СЫ,СИ,СУ,СҮН: атасы,төөсүПослесогласных-Ы,И,У,ҮН: аты,көзү

КѲПТҮК САН-мн.ч1-лицо -наш

2-лицо -ваш 2-лицо(вежливая форма) Ваш 3-лицо-их

БИЗДИНПосле гласных-БЫЗ,БИЗ,БУЗ,БҮЗН: атабыз, төөбүз

СИЛЕРДИН Послегласных-ⱧАР,ⱧЕР,ⱧОР,ⱧѲРН:атаңар, төөңөрПосле согласных-ЫⱧАР,ИⱧЕР,УⱧАР,ҮⱧѲР

СИЗДЕРДИНПосле гласных-ⱧЫЗДАР,ⱧИЗДЕР,ⱧУЗДАР,ⱧҮЗДѲРН: атаңыздар, төөңүздөрПосле согласных- ЫⱧЫЗДАР,ИⱧИЗДЕР,УⱧУЗДАР

АЛАРДЫНПослегласных-СЫ,СИ,СУ,СҮН: атасы,

После согласных-ЫБЫЗ,ИБИЗ,УБУЗ,ҮБҮЗН:атыбыз,көзүбүз

ЫⱧАР,ИⱧЕР,УⱧАР,ҮⱧѲРН: атыңар, көзүңөр

ИⱧИЗДЕР,УⱧУЗДАРҮⱧҮЗДѲРН: атыңыздар, көзүңүздөр

Н: атасы,төөсүПослесогласных-Ы,И,У,ҮН: аты,көзү

Жекелик сан

Жактар Менин Сенин Сиздин АнынҮндүүдѳнкийин:

энеМатаМ тѳѳМ корооМ

энеⱧатаⱧ тѳѳⱧ корооⱧ

энеⱧИЗатаⱧЫЗ тѳѳⱧҮЗ корооⱧУЗ

энеСИатаСЫ тѳѳСҮ корооСУ

Үнсүздѳнкийин:

кызым ишимколумүйүм

кызың ишиңколуңүйүң

кызыңыз ишиңизколуңузүйүңүз

кызы ишиколуүйү

Мисалы: Менин энем бар.Менин чоң үйүмбар.

Сенин энеңбар.Сенин чоңүйүң бар.

Сиздин энеңизбар.Сиздин чоңүйүңүз бар.

Анын энесибар.Анын чоңүйү бар.

Кѳптүк сан

Жактар Биздин Силердин Сиздердин АлардынҮндүүдѳнкийин:

энебизатабыз тѳѳбүз корообуз

энеңератаңар тѳѳңѳр корооңор

энеңиздератаңыздар тѳѳңүздѳр корооңуздар

энесиатасы тѳѳсү короосу

Үнсүздѳнкийин:

кызыбыз ишибизколубузүйүбүз

кызыңар ишиңерколуңарүйүңѳр

кызыңыздар ишиңиздерколуңуздарүйүңүздѳр

кызы ишиколуүйү

Мисалы: Биздинэнебиз бар.Биздин чоңүйүбүз бар.

Силердинэнеңер бар.Силердинчоң үйүңѳрбар.

Сиздердинэнеңиздербар.Сиздердинчоңүйүңүздѳрбар.

Алардынэнеси бар.Алардынчоң үйү бар.

Слова:Менинокучуу...эшик...арыз...маркер...телефон...дүкөн...иш..кино...самын...ачкыч...коон...Сенинокучуу...эшик...арыз...маркер...телефон...дүкөн...иш..кино...самын...ачкыч...коон...май...булбулСиздинокучуу...эшик...арыз...маркер...телефон...дүкөн...иш..кино...самын...ачкыч...коон...май...булбулАнынокучуу...эшик...арыз...маркер...телефон...дүкөн...иш..кино...самын...ачкыч...коон...май...булбулларым,гим,ым,им,ум,үм,им,м,ым,ым,ум,ларың,гиң,ың,иң,уң,үң,иң,ң,ың,ың,уң,ың,уң,ларыңыз,гиңиз,ыңыз,иниз,уңуз,үңүз,иңиз,ңуз,ыңыз,ыңыз,уңуз,ыңыз,уңуз,су,ги,ы,и,у,ү,и,су,ы,ы,у,ы,у,

Диалогду уккула, кайталагыла.

‒ Саламатсызбы!‒ Саламатчылык!‒ Таанышып алалы.‒ Менин атым Алым.‒ Сиздин атыңызчы?‒ Менин атым Нургүл.‒ Сизди ЖогоркуКеңеште көргөм.‒ Сиз кайдаиштейсиз?‒ Мен Юстицияминистрлигинде.‒ Мен болсо бейөкмөтуюмда.‒ Адистигиңиз ким?‒ Экономист.‒ Үй-бүлөңүз барбы?‒ Ооба, жолдошум,бир уулум бар.‒ Абдан жакшы.

Суроолорго жооп жазгыла.Нургүл кайда иштейт?_______________________________Алым кайда иштейт?_______________________________Нургүлдүн адистиги ким?____________________________________Нургүлдүн үй-бүлөсү барбы?_____________________________________Алар кимдер?____________________________________________

Текстти окугула. Суроо бергиле.Менин атым Анара. Бул – биздин үй-бүлөбүз. Биздин үй-бүлөбүздө бешкиши бар. Атам апам, агам, эжем жана мен. Менин атам – тергөөчү. Апам –экономист. Агам врач. Эжем университетте окуйт. Сүйлөмдү улагыла. Анаранын үй-бүлөсүндө...................................................Алар:.......................................................................................Анаранын атасы...................................................................Анаранын апасы...................................................................Анаранын агасы...........................................................

Анаранын агасы...........................................................Анаранын эжеси.............................................. Өзүңүз, үй-бүлɵңүз жɵнүндɵ жазыңыз.……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

1.көптүк сан множественное число жаңы новыйтуугандар родственники үй-бүлө семья адистик специальностьЖогорку Кеңеш Жогорку Кеңешбөлүм башчы заведущий отделомкызы дочьтуура правильнотабыш жөндөмө винительный падеж

2.даректүү фильм документальный фильм тууралуу об \обанк банк тергөөчү следовательмамлекеттик кызмат государственная службакорутунду заключениеүндөштүк мыйзамы закон сингармонизмауулу сынкатасын тапкыла найдите ошибкубеш киши пять человек

4-сабак

undefined

. ӨЗҮМ ЖАНА ИШИМ ТУУРАЛУУ

Диалогду окугула.

‒ Саламатсызбы?‒ Саламатчылык.‒ Таанышып алалы, атым Азамат.‒ Менин атым Жыпар.‒ Эң жакшы.‒ Сиз кайсы окуу жайын бүтүргөнсүз?‒ Кыргыз мамлекеттикюридикалык академиясын?‒ Кесибиңиз боюнча кимсиз?‒ Юрист,‒ Азыр кайда иштепжатасыз?‒Финансы министрли-гинде.‒ Кайсы бөлүмдө?‒ Укук бөлүмүндө адисмин.‒ Мен Токмок шаардык мэриясында.‒ Анда дагы бир көрүшкөнчө.‒Жакшы, эмки көрүшкөнчө.

Текстти окугула. Баяндоочтук мүчөгө көңүл бургула.Мен Арсенмин. Мен Эрмектин кесиптешимин. Мен 32 жаштамын. БизЭрмек менен бир мекемеде иштейбиз. Мен ал мекемеде тескөөчү болупиштейм. Менин жумушум абдан жооптуу. Эрмек да биздин бөлүмдөиштейт. Ал абдан тажрыйбалуу адис. Биздин иш мекемелерди текшерүүменен байланышкан. Иш учурунда көп кемчиликтер табылат. Биз агаактыларды түзөбүз. Эскертүү беребиз.Суроолорго жооп бергиле.1. Арсен бул ким?2. Ал кимдин кесиптеши?3. Ал канча жашта?4. Арсен ким болуп иштейт?5. Арсен менен Эрмек бир мекемеде иштейби?6. Алардын иши эмнеге байланышкан?Берилген сөз айкаштары менен сүйлөмдөрдү түзгүлө.1. Мен иштегенмекеме___________________________________________________________2. Менин ишим______________________________________________________3. Менин кесибим__________________________________________________________

кесибим__________________________________________________________4. Менин милдетим_____________________________________________________Өзүңүздүн ишиңиз тууралуу кыскача жазыңыз.……………………………………………………………………………………Канча жаңы сɵз үйрɵндүм?

1.Кыргыз Мамлекеттикюридикалык академиясы

Кыргызская государственнаяюридическая академия

укук бөлүмү юридический отделкесиптеш коллега окуу жай учебное заведениеӨзгөчө кырдаалдарминистрлиги

Министрество чрезвычайныхситуаций

мекеме учреждениетажрыйбалуу адис опытный специалист күн сайын каждый день акт түзүү составить акт жатыш жөндөмө местный падежучур чак настоящее времяокутуучу преподаватель

2.Финансы министрлиги Министерство финансов кесип профессияжалпы бөлүм общий отделжетектөөчү адис ведущий специалистбош орун вакансияшаардык мэрия городская мэрияжума сайын каждую неделю кемчиликтер недостаткижекшемби воскресеньебаяндоочтук мүчө аффиксы сказуемостиэсепчи бухгалтербаяндама доклад

Текстти окугула. Суроо бергиле.Менин атым Айгерим. Мен Саламаттыкты сактоо министрлигинде иштейм.Биздин үй-бүлөбүздө беш киши бар. Атам, апам, агам, эжем жана мен.Менин атам тергөөчү болуп иштейт. Апам ‒ экономист. Алар мамлекеттиккызматта иштешет. Агам Ички иштер министрлигинде иштейт. Эжембыйыл Кыргыз Улуттук университетин бүтүрдү. Анын кесиби –экономист.

Үлгү боюнча жооп бериңиз. Ооба, туура.Жок, туура эмес 1.Айгерим Юстиция министрлигиндеиштейт.

___________________

2. Анын атасы тергөөчү болуп иштейт. ___________________

3.Айгеримдин агасы саламаттык сактоотармагында иштейт.

___________________

4.Эжеси Кыргыз Улуттук университетиндеокуйт.

___________________

Канча жаңы сɵз үйрɵндүм?

1.котормочу переводчик аппарат башчысы Заведующий аппаратакатчы секретарь тил билүү знание языковЮстиция министрлиги Министрество юстиции жума пятницакөп чекит многоточие эч качан никогда мамлекеттик кызмат государственная служба испанча по-испански арабча по-арабскикаттар бөлүмү отдел писемалар онижатыш жөндөмө местный падеж

1. тармак

отрасль

кабылдама приемнаяӨкмөт үйү Дом правительстватаржымал резюмебош орун вакансиясаат сайын каждый часдем алыш выходной күзөтчү охранникорусча по-русскианглисче по-английски

англисче по-английски немисче по-немецкиюридикалык бөлүм юридический отделбиз мыжапончо по-японски

5-сабак

undefined

2.1. Кесип жана адистик жөнүндө

Диалогду уккула, кайталагыла .‒ Саламатсызбы, сиздин аты-жөнүңүз ким?‒ Саламатсызбы, мен Ирина Сергеевнамын.‒ Сиз мурда кайда иштегенсиз?‒ Мен мэрияда котормочу болуп иштегенмин.‒ Канча жыл иштегенсиз?‒ Үч жыл‒ Канча тил билесиз?‒ Үч тил билем.‒Кыргыз, орус, англис.‒Таржымалыңызды, арызыңызды таштап коюңуз.‒Жакшы болот.

· Баарлашуудагы каармандын аты ким?· Ал мурда кайда иштеген?· Ал ким болуп иштеген?· Анын иш-тажрыйбасы кандай?· Ал канча тил билет?

Диалогду уккула, интонацияны туура коюп кайталагыла.Саламатсызбы?‒ Саламатчылык.‒ Таанышып алалы, атым Жалил.‒ Менин атым Сабира.‒ Сиз кайда иштейсиз?‒Экономика жана өнүгүү министрлигинде.‒ Ал жакта экономист кесибиндегилер эле иштейби?.‒ Ооба, көбүнчө экономисттер. Юристтер,бухгалтерлер, менеджерлер,технологдор да иштешет.‒ Менин кесибим юрист, бош орун болсо барат элем. ‒ Бизде юридикалык бөлүм бар.

‒ Анда, мен силерге таржымалымды таштайын.Төмөнкү суроолорго жооп жазгыла.

1.Сабира кайда иштейт? ____________________________________ .2. Жалилдин кесиби ким? ___________________________________ .3. Ал кайда иштегиси келет?_________________________________

Бул борбор калаабыз Бишкек. Бул Өкмөт үйү. Бул жерде менжана менин досум Жээналы иштейт. Жээналы ‒ Өкмөт аппаратындабөлүм башчы. Менин атым Сыргак, мен жетектөөчү адисмин. Мен каттарбөлүмүндө иштейм. Бизге ар тараптан каттар келет. Сырттан келгенкаттарга бир айдын ичинде жооп беребиз. Бул аппарат башчысынынкабылдамасы. Бул жерде Асыл иштейт. Ал катчы болуп иштейт. Бизжетекчиге Асыл аркылуу кайрылабыз.

1.

В. Сүйлөмдөрдү кыргызчага которгула.

1. Мы сейчас переводим текст.2. Я сейчас читаю статью.3. Что вы на этой неделе читаете?4.Они сейчас едут домой. 5. О чем вы пишете? Диалогдорду толуктагыла.– ____________________?– Саламатсызбы, эжей?– ____________________. Анда таанышып ______________. Мен консультантболом. Атым ____________________.– Менин атым ____________________.– Менин ____________________ Жолдошбек

Жѳндѳмѳлѳр1. Атооч: ким? эмне? бала2. Илик: кимдин? эмненин? баланын

3. Барыш: кимге? эмнеге? Каякка? балага4. Табыш: кимди? эмнени? баланы5. Жатыш: кимде? эмнеде? Кайда? балада6. Чыгыш: кимден? эмнеден? Кайдан? баладан

Илик жөндөмө (родительный падеж) обозначает принадлежность иотвечает на вопросы кимдин? эмненин? (чей? чего?). Слова в родительномпадеже образуют словосочетания, где главное слово употребляется саффиксами принадлежности 3 лица: үйдүн чатыры(крыша дома);Аффиксы родительного падежа:-нын (-нин, -нун, -нүн) - (после гласных) - Анаранын дептери тетрадьАнары-дын (-дин, -дун, -дүн) - (после звонких согласных) – адамдын мүнөзү –характер человека; -тын (-тин, -тун, -түн) - (после глухих согласных) -сааттын жебеси – стрелка часов

Илик жѳндѳмѳсү: -нын(12)

А, Ы -нын О, У -нун Е, И -нин Ѳ, Ү -нүн

Үндүүлѳрдѳн кийин апанын эненин суунун үкүнүнЖумшак үнсүздѳрдѳнкийин

-дынкыздын

-динилимдин

-дункойдун

-дүнжүндүн

Каткалаң үнсүздѳрдѳнкийин

-тынташтын

-тинкитептин

-тунтооктун

-түнкүкүктүн

. Тѳмѳнкү сѳздѳргѳ илик жѳндѳмѳсүнүн мүчѳсүн улагыла.Слова:балабийликжаныбартүлкүмашинедосбөлмөадамтоодарактеребелкалембулбулайнекнын, тин, дын, нүн, нин, тун, нүн, дын, нун, тын, дин, дин, дун, тин,

2. Алтынай жумушка бара жатат. Адылдын уулу бала бакчага барат. Адылжана Алтынай жайында өргүүгө чыгышат. Мен кесиптешиме жардамберем. Айдай апасына жардам берет. Ал жумушка саат жетиде жөнөйт.Сабактан кийин Айдай бассейнге барат.

Атоочжөндөмө

БарышжөндөмөКимге?

Мүчөсү

АйнаМенАларКечээСен СизБүгүн

Адылгаагама ӨкмөткөкесиптешкежетекчигенускоочугаОрозго

сөздүккитеп кечээкаткайрыладокументтижолугушум

берди.сатып алдым.кайрылышкан.жаздым.алдыңбы?көрсөттүңүзбү?керек.

-га-га

-кө-ке-ге-га-го

Барыш жөндөмө (дательный падеж) обозначает направление действия иотвечает на вопросы кимге? (кому?), эмнеге? (чему?), кайда? (куда?).Дательный падеж образуется при помощи аффиксов:-га (-ге, -го, -гө) - (после гласных и звонких согласных) – тоо + го, той + го;-ка (-ке, -ко, -кө) - (после глухих согласных) – бак + ка, мектеп + ке;-а (-е, -о, -ө) - (после аффиксов принадлежности 1 или 2 лица ед.числа –апам + а;-на (-не, -нө) - (после аффиксов принадлежности 3 лица) – апасы + на;

Мен

Каякка?

Тоо РоссияАнглия

ИспанияФранцуз

базаркөл

-га

барамын.

Мен

Кандайча?

кыргызчаорусча

англисчеиспанча

французчанемисчеарабча

жапончо

сүйлөймүн.билемин.жазамын. түшүнөмүн.

Сүйлөмдөрдү кыргызчага которгула. 1.Чем вы сейчас занимаетесь? 2. Я готовлюсь к отчетам. 3. Сейчас едете домой? 4. Да, мы едем домой.

5. С кем он разговаривает?

6. Он разговаривает с минист 1.– Саламатсызбы?

–Саламатчылык.–Таанышып алалы, атым Арсен.–Менин атым Нурзада.–Эң жакшы.–Сиз кайсы окуу жайын бүтүргөнсүз?–Кыргыз-Орус Славян университетин?–Жакшы, кесибиңиз боюнча кимсиз?–Экономист, окуу жайын бүтүргөнүмө 3 жыл болду.–Магистратураны да бүтүргөм.–Жакшы, биз кесиптеш турбайбызбы…–Азыр кайда иштеп жатасыз?–Улуттук банкта төраганын кеңешчиси болуп иштеп жатам.

Диалогду толуктагыла. ‒ ____________________?– Саламатсызбы.– ____________________. Анда таанышып ______________Арсен – Менин атым ____________________.– Менин ____________________Нурзада– Азыр ____________________ иштеп жатасыз .– Улуттук банкта _____________________иштеп жатам.

Окугула, кайталагыла.Эрмек: Cаламатсыңбы, Алмагүл!Алмагүл: Саламатчылык, Эрмек!Эрмек: Алмагүл, таанышып ал, бул менин кесиптешим Анвар. Анвар: Таанышканыма кубанычтуумун!Алмагүл: Мен да таанышканыма кубанычтуумун.Анвар: Эрмек экөөбүз Экономика жана өнүгүү министрлигинде бирбөлүмдө чогуу иштегенбиз.Алмагүл: Ал министрликте бош орундар барбы?Анвар: Ооба, бар.Алмагүл: Кайсы бөлүмдө?Анвар: Пландоо жана прогноз бөлүмүндө.Алмагүл: Абдан жакшы. Юридикалык бөлүмдө бош орун жок беле?Анвар: Ооба, жакында анда да бир орун бошогонун уккам.Алмагүл: Мен анда, таржымалымды таштайын.Анвар: Анда, көрүшкөнчө.

Табыш жѳндѳмѳсү: -нын

А, Ы О, У Е, И Ѳ, Ү

Үндүүлѳрдѳн кийин -нынапаны

-нинэнени

-нунсууну

-нүнүкүнү

Жумшак үнсүздѳрдѳнкийин

-дынкызды

-динилимди

-дункойду

-дүнжүндү

Каткалаң үнсүздѳрдѳнкийин

-тынташты

-тинкитепти

-тунтоокту

-түнкүкүктү

Тѳмѳнкү сѳздѳргѳ табыш жѳндѳмѳсүнүн мүчѳсүн улагыла.Слова:желмаянбийликжаныбартүлкүтарактеребелкалембулбулколиниокутучуудубалмекемеилегилекдын, тин, дын, нүн, тын, дин, дин, дун, дун, нин, нун, дын, нин, тин,

Төмөнкү сүйлөмдөрдү улап жазгыла.Эрмек Алмагүлдү Жогорку Кеңеште ___________________.2. Алмагүл Юстиция ____________________________________________ .3. Эрмектин кесиптеши __________________________________________.4. Анвар Эрмек экөө Экономика________________________________.5. Юридикалык бөлүмдө да ______________________________________.

Диалогду уккула, кайталап окугула. Жөндөмө мүчөлөрүнүн алдынсызгылаОкутуучу: Саламатсыздарбы? Келиңиздер таанышып алалы. Менин аты-жөнүм Айым Акуновна. Мен сиздерге кыргыз тилин үйрөтөм.Азамат: Мен Азамат Кубатович, Өкмөттүн аппаратында бөлүм башчыболуп иштейм.Окутуучу:Азамат Кубатович, Сиз кайсы бөлүмдү башкарасыз?Маалыматтык технология бөлүмүн.Камиль: Мен, Камил Калыгулович Жалпы бөлүмдүн башчысымын.Айнура: Мен Айнура Асанбекова, Котормо жана лингвистикалык эспертибөлүмүнүн эспертимин.Акыл: Мен Акыл Эрмековна, Социалдык саясат бөлүмүндө жетектөөчүадисмин.Бурул: Мен Бурул Акматовна, Маалыматтык технология бөлүмүндөадисмин.Самат: Мен Самат Камилевич маалыматтык технология бөлүмүнүнбашкы адисимин.Гүлнара: Мен Гүлнара Калыковна, премьер-министрдин жардамчысыболуп иштейм.Гүлсүн: Мен, Ольга Анатольевна биринчи вице-премьер министрдинкатчысымын

катчысымын

Суроолорго жооп бергиле.· Окутуучунун аты-жөнү ким?· Бүгүн кайда болду?· Ал кимдер менен таанышты?· Азамат Кубатович кайда иштейт?· Камиль Калыгулович кайсы бөлүмдү башкарат?· Бурул Акматовна ким?

Текстти окуңуз.

Бул Айсулуу. Ал Юстиция министрлигинин нотариалдыкиштербөлүмүнүн жетектөөчү адиси. Айсулуу Кыргыз мамлекеттик юридикалык академиясын бүтүргөн. Ал ата-энеси менен Бишкекте«Учкун» кичирайонунда жашайт. Айсулуунун жолдошу Алымбек банктаиштейт. Алардын бир уулу бар. Анын аты Адыл. Адыл үйлөнгөн. Ал үй-бүлөсү менен «Жал» кичирайонунда жашайт. Анын бир кызы жана бируулу бар.

Үлгү боюнча жооп бериңиз.Айсулуу Юстиция министрлигинде иштейт. Ал Кыргыз улуттукуниверситетин бүтүргөн. Айсулуунун жолдошу тейлөө тармагындаиштейт. Агасынын 5 баласы бар

1

автобустун

2

китептин

3

баланын

4

үйдүнкитептин баланын үйдүн автобустун

Сүрөттү карап, илик жөндөмөсүнүн мүчөсүн койгула.

автобустункитептин баланын үйдүнкитептин баланын үйдүн автобустун

Канча жаңы сɵз үйрɵндүм?

Биринчивице-премьерминистр

первый вице-премьерминистр

айыл өкмөт

айыл өкмөт

чогулуш собрание Кыргыз улуттукуниверситети

Кыргызскийнациональныйуниверситет

кадрларкызматы

кадроваяслужба

маалыматтыктехнология

информационнаятехнология

тейлөөтармагы

отрасльобслуживания

нотариалдыкиштер

нотариальныедела

котормо перевод лингвистика

лингвистика

өкмөттүнаппараты

аппаратправительства

социалдыксаясат

социальнаяполитика

министрликминистерство Улуттук банкНациональныйбанк

кеңешчи советник илик жөндөмө

родительныйпадеж

коноктор гости келер чак будущее время кичи районмикрорайон аялдама остановка карындаш младшая

сестра кызыктуу интересный

дарыгер врач укук бөлүмү юридическийотдел

жолдошу супруг/супругажазба не пишиайкынкелер чак

будущееопределенное

время

келбе не приходи

6-сабак

undefined

2.3 КЕСИПТЕШТЕРИНЕ ӨЗҮН ТААНЫШТЫРУУ ЖАНА АЛАР МЕНЕНТААНЫШУУ

Айкын келер чак

Айкын келер чак Будущее определенное время обозначает действие, котороеобязательно произойдет в будущем и образуется при помощи аффиксов –а, -е, -о, ө, -й;Например: Мен азыр жумушка бар +а +мын – я сейчас пойду на работу.Отрицательная форма образуется путем присоединения к основе глаголааффикса –ба с его фонетическими вариантами – келемин – келбеймин, жазамын –жазбаймын

Берилген этиштерди айкын келер чакта жактагыла.Слова:Мен кел...Сен көрСиз айтАл ишенБиз эс алСилер жазСиздер сураАлар кетемин, өсүн, асыз, ет, абыз, асыңар, йсыңар, ишет,

Сүйлөмдөрдү кыргызчага которгула.

Хорошо, я поеду с вами завтра.

Ты напишешь письмо?

Вы завтра уезжаете?

Моя мама завтра не работает.

Мы поедем в горы. Вы не забудете о встрече? Вы когда приедете? Они завтра не будут работать.

А: Саламатсызбы?Б: Саламатчылык.А: Таанышып алалы. Менин атым Даниэль. Сиздин атыңыз ким?Б: Менин атым Элдияр.А: Таанышканыма кубанычтамын.Б: Мен дагы кубанычтамын.А: Бул мекемеге, жетекчиликке кантип кайрылса болот?Б: Юстиция министрлигинин кабыл алуу бөлүмү аркылуу кайрылсаңызболот.

Диалогду окугула.‒ Саламатсызбы.‒ Саламатчылык.‒Менин атым Даниэль. Силердин бөлүмгө жаңы келдим.‒ Абдан кубанычтуумун, менин атым Айнура.‒Сиз кайсы окуу жайын бүтүргөнсүз?‒Кыргыз мамлекеттик юридикалык академиясын.

‒Кыргыз мамлекеттик юридикалык академиясын.‒Адистигиңиз кайсы?‒ Юриспруденция, анын ичинен Соттук экспертиза.‒Конкурстан ийгиликтүү өтүшүңүз менен!‒Рахмат, сиздин келгениңизди башкармалыктын башчысына айтайын

Суроолорго жооп бергиле Диалогдогу биринчи каармандын аты-жөнү ким? Бүгүн кайда келди? Ал кайсы окуу жайын бүтүргөн? Анын адистиги кайсы? Ал эмнеден өткөн? Ал ким менен таанышты? Адилет ким ?

Текстти окугула. Суроо бергиле.Менин атым Даниэль. Мен Бишкек шаарында төрөлгөм. Борбордогу № 6мектепти аяктап, Кыргыз мамлекеттик юридикалык академиясынатапшыргам. Ал окуу жайын бүткөнүмө 3 жыл болду. Алгач Свердлов райондук ички иштер бөлүмүндө тергөөчү болуп иштегем. Ал жактан агалейтенант наамын алдым. Юстиция министрлигинин бош орундарынаконкурска катышкам. Жакында ЧУА долбоорлорун иштеп чыгуу жанамыйзам долбоорлорун экспертизадан өткөрүү башкармалыгынажетектөөчү адис кызматына конкурстан өттүм.Сүйлөмдөрдү улагыла.

Мен Бишкек..................................................................................................Борбордогу №6 орто......................................................................................Ал окуу жайын бүткөнүмө...................................................................................Свердлов райондук ички иштер..........................................................................Ал жактан агалейтенант......................................................................................Юстиция министрлигинин бош............................................................................Жакында ЧУА долбоорлорун иштеп чыгуужана..........................................................................................................................................................................................

Диалогду уккула, туура интонация менен окугулаУрматтуу кесиптештер!‒Биздин башкармалыкка жаңы кызматкер келди. Ал Даниэль Азаматович,биздин бөлүмдө жетектөөчү адис кызматын аткарат.‒Эмесе, ар бириңиздер өзүңүздөрдү тааныштырып коюңуздар.‒Мен Арген Саламатович мыйзамдарга экспертиза жүргүзүү бөлүмүнүнбашчысымын. Сиз менен түздөн-түз иштетешебиз.‒Мен Айнура Акматова бөлүмдө башкы адис болуп иштейм.‒Мен Болот Артыкович ушул бөлүмдө кенже адис болуп иштейм.‒Эмесе, урматтуу кесиптештер, жаңы кызматкерибизге иш ордун, ишмилдеттерин жакшылап түшүндүргүлө.

Суроолорго жооп бергиле.1. Даниэль ким?2. Ал кимдер менен таанышты?3. Арген Саламатович ким?4. Ал кайсы бөлүмдү башкарат?5. Айнура Акматова кайсы кызматта иштейт?6. Болот Артыкович ким?7. Ал кайсы кызматта иштейт? Өзүңүздүн кызматыңыз жɵнүндɵ жазыңыз.

Баяндоочтук мүчөИмена существительные (прилагательные, числительные, местоимения),когда выполняют функцию сказуемого в предложении, т.е. когда стоят вконце предложения присоединяют аффиксы сказуемости. Они обозначаютопределенное лицо.Например: Мен студентмин – Я студент; Сен студентсиң – Ты студент.

Мен ________+мын… Биз ________+быз…Сен ________+сың… Силер _______+сыңар…Сиз ________+сыз… Сиздер_______+сыздар…Ал ________ Алар _________

Текстти окугула. Баяндоочтук мүчөгө көңүл бургула.Мен Арзыматмын. Мен Эрмектин кесиптешимин. Мен 32 жаштамын. Менүйлөнгөнмүн. Менин аялым жана уулум бар. Биз Эрмек менен бирмекемеде иштейбиз. Мен ал мекемеде тескөөчү болуп иштейм. Менинжумушум абдан жооптуу. Эрмек да биздин бөлүмдө иштейт. Ал абдантажрыйбалуу адис. Биз экологиялык жана энергетикалык коопсуздукбоюнча текшеребиз. Иш боюнча бир топ кооптуу иштердин бетин ачтык.Биздин ишке жоопкерчиликтүү мамиле кылабыз. Ар бир текшерилгенобъект боюнча бөлүм башчыга иш-баян жазып өткөрөбүз.

1. Арзымат бул ким?1. Ал кимдин кесиптеши?

3. Ал канча жашта?1. Арзымат ким болуп иштейт?2. Арзымат менен Эрмек бир мекемеде иштейби?3. Алардын иши эмнеге байланышкан?4. Алар эмнени текшеришет5. Иштерине кандай мамиле кылышат?

Жатыш жөндөмө (местный падеж) обозначает место совершения действияи отвечает на вопросы кимде? (у кого?), эмнеде? (у чего? на чем?), кайда?(где?).Местный падеж образуется при помощи аффиксов:-да (-де, -до, -дө) - (после гласных и звонких согласных) – тоо + до, үй +

-да (-де, -до, -дө) - (после гласных и звонких согласных) – тоо + до, үй +дө;-та (-те, -то, -тө) (после глухихи согласных) - мектеп + те, бак + та;-нда (-нде, -ндө) - (после аффиксов принадлежности 3 лица) – Бишкекшаары + нда, Киев көчөсүндө, Ала-Тоо аянтында, анын бөлмөсүндө;

Жатыш жѳндѳмѳсү: -да

А, Ы, У О Е, И Ѳ, Ү

Үндүүлѳрдѳн кийин Жумшакүнсүздөрдөн кийин

-даападасуудаАалыдакызда

-дотоодокороодотопоздо

-деэнедетемирдекелинде

-дүүкүдөкөлдөөрүктө

Каткалаңүнсүздѳрдѳн кийин

-таташтакантта

-тотоптотоокто

-теседептеуниверситетте

-төкүкүктөкөктө

Кашаанын ичиндеги сөздөрдү жатыш жөндөмөсүндө колдонгула.Слова:Асыл жаңы (министрлик…) иштейт.Бул мекеме Ибраимов (көчөсү…) жайгашкан(Мекеме…) күткөндөр көп(Офис…) ким бар?Алар азыр (Токио…), иш сапарда.Сенин (ишкана…) чогулуш болобу?Менин ( бөлмөм…) компьютерим турат(Ким…) суроо бар?те, дө, де, те, до, ңда, дө, де,

1.Слова:

Эмне? Кайда? Мүчөсүмекеме мекемеде -деминистрликминистрликте-тебөлүм бөлүмдө -дөайыл өкмөт айыл өкмөттө -төчогулуш чогулушта -тадоклад докладда -дакурс курста -та

Көп чекиттин ордун тиешелүү жөндөмө мүчөлөрү менентолуктагыла.Бул «Жал» кичирайону. Ал Бишкек… жайгашкан. Бул кичирайон… Адылжашайт. Ал төртүнчү батир… үй-бүлөсү менен турат. Анын кошунасы

жашайт. Ал төртүнчү батир… үй-бүлөсү менен турат. Анын кошунасыСапар байке. Ал үчүнчү батир… жашайт. Адыл азыр жумуш…. Ал мектеп…иштейт. Анын аялы Алтынай да азыр жумуш…. Ал дарыгер. Ал азыроорукана…. Алардын кызы мектеп…окуйт. Уулу болсо азыр бала бакча….Ал 5 жашта.

Сүйлөмдөрдү кыргызчага которгула.1. В управлении двадцать госслужащих.2. В совещании рассматривается много вопросов.3. В моем отделе пять человек.4. В городе семь театров. 5. Дети играют во дворе.

Канча жаңы сɵз үйрɵндүм?

1.тажрыйбалууадис

опытныйспециалист

2.экологиялыккоопсуздук

Экологическаябезопасность

энергетикалыккоопсуздук

энергетическаябезопасность

мыйзам закон

жоопкерчиликтүүмамиле

ответственноеотношение

текшерүүчү объект

проверяемый объект

иш-баян отчет башкы адис главныйспециалист

кенже адис младшийспециалист

кесиптештер коллеги

иш орду место работы социалдыксаясат

социальнаяполитика

министрлик министерство ишмилдеттери

функциональнаяобязанность

ички иштербөлүмү

отделвнутреннихдел

наам звание

Юстицияминистрлиги

Министерствоюстиции

ага лейтенант старшийлейтенант

конкурс конкурс ЧУА (ченемдикукуктук акт)

НПА(нормативно-правовой акт)

долбоор проект Ала-Тоо аянты площадь Ала-Тоо

иштеп чыгуу разработка мыйзамдолбоору

проект закона

экспертизаданөткөрүү

проведениеэкспертизы

юриспруденцияюриспруденция

соттукэкспертиза

судебнаяэкспертиза

иш сапар командировка

кошуна сосед күбөлүк удостоверение

7-сабак

undefined

2.3 КЕСИПТИК МИЛДЕТТЕРИМ

1. Диалогдорду уккула, кайталагыла . АудиоСаламатсызбы?‒Саламатчылык.‒Таанышып алалы, атым Самат. Мен министрликке келгениме бир айболду.‒Менин атым Кундуз.‒Эң жакшы.‒Сиз кайсы окуу жайын бүтүргөнсүз?‒Кыргыз-Орус Славян университетин.‒Жакшы, кесибиңиз боюнча кимсиз?‒Юрист. ‒Мен эмгек өргүүсүндө болгом . Кайсы бөлүмдө иштеп жатасыз?. ‒Мыйзамдарды экспертизадан өткөрүү бөлүмүндө. ‒Абдан жакшы экен. Окугула. Жаңы сөздөрдү белгилегиле. Б. ‒Сиз дагы эмне иштерди кыласыз? ‒Бардык укуктук документтерди экспертизадан өткөрөбүз. ЧУАгаэксперттик корутунду жазабыз. ‒А Сиз кайсы бөлүмдөсүз? ‒Юридикалык жактарды каттоо башкармалыгында . ‒Ким болуп иштейсиз? ‒Башкы адисмин. ‒Эмки жолугушканча, саламатта болуңуз. ‒Сиз дагы.

Көп чекиттин ордун толуктагыла.

Слова:Мен бул министрликке келгениме бир элеУшул адистик боюнча .................бүтүргөм.Мен эмгек өргүүсүндө................ .Кайсы бөлүмдө иштеп .....................?Мыйзамдарды экспертизадан ....................Бардык укуктук документтерди экспертизадан..........ай болду, кесипти, болгом, жатасыз, өткөрүү бөлүмүндөө, өткөрөбүз,

Диалогду уккула, интонацияны туура коюп кайталагыла.‒Саламатсызбы?‒Саламатчылык.‒Таанышып алалы, атым Мурат.‒Менин атым Айдай.‒Сиз министрликтин кайсы бөлүмүндө иштейсиз?‒Иш кагаздарды жүргүзүү башкармалыгында.‒Ким болуп иштейсиз?‒Котормочу болуп иштейм.‒Канча тил билесиз?‒Кыргыз, орус англис тилдерин билем. Кыскасы, үч тил билем.

Диалогду уккула, кайталагыла. Жаңы сөздөрдү белгилегиле‒Сиздин кызматтык милдеттериңизге эмнелер кирет?‒Бизге которуу үчүн материалдар берилет.Алар бөлүмдөрдөн келет.Ошону которобуз.‒Материалдар көппү? ‒Абдан көп.‒Бөлүмдө канча кызматкер иштейт?‒Алты кызматкер.‒Күнүнө канча бет которосуздар?‒Ар кандай. Кээде 20-25 беттен которууга туура келет. ‒ Кыйын экен...

Сураңыз Жооп бериңиз 1.Айдай кайсыбашкармалыкта иштейт?

1.Айдай____________________________ __________

2. Ал кайда иштейт?

_____________________башкармалыгында иштейт.

3.Ким болуп иштейт? _____________________________________________________.

4.Анын кызматтыкмилдеттерине эмнелеркирет?

Аларга бөлүмдөрдөн_______________

1. Бөлүмдө канча Бөлүмдө_________________________

1. Бөлүмдө канчакызматкер иштейт?

Бөлүмдө_________________________

1. Которуугаматериалдар кайданкелет?

Материалдар___________________

Текстти кунт коюп уккула, кайталап окугула. Жаңы сөздөрдүбелгилегиле.Мен Муслим Аракеевмин. Мен Юстиция министрлигинде иштейм.Министрликте көбүнчө юристтер иштешет. Биз ченемдик укуктукактыларды иштеп чыгабыз. Аларды жөнгө салабыз. Бизде соттук-эксперттик иш боюнча башкармалык бар. Биздин мекеме адвокаттык иш,нотариалдык иштерди да тейлейт. Юридикалык жактарды каттоогоалабыз. Мыйзамдуулукту сактоодо мамлекеттин саясатын ишкеашырабыз. Биздин министрликте жаштар көп. Биз тажрыйбалууадистерден үйрөнөбүз. Мен иштеген бөлүм мыйзамдарды экспертизаданөткөрөт. Бардык мыйзамдар экспертизадан өткөрүлөт. Андан кийинЖогорку Кеңеште кабыл алынат. Мен жаңы мыйзамды талдадым. Анданкийин эксперттик корутунду даярдадым. Анда кемчиликтерди көрсөттүм.Аларды оңдооого сунуштарды киргиздим. Анан Жогорку Кеңешкежөнөттүм.

Муслим Аракеев котормочу болуп иштейт Аларда соттук-эксперттик ишбоюнча башкармалык бар Ал мекеме адвокаттык иш, нотариалдык иштербоюнча да иш алып барат. Ал иштеген бөлүм мыйзамдарды кабыл алат.Алар мыйзамдарга эксперттик корутунду даярдайт. Алар мыйзамдаргаэксперттик корутунду даярдайт.

Чыгыш жөндөмөЧыгыш жөндөмө (исходный падеж) обозначает место, откуда исходитдействие и отвечает на вопросы кимден? (от кого?), эмнеден? (из чего? отчего?), кайдан? (откуда?).Исходный падеж образуется следующими аффиксами:-дан (-ден, -дон, -дөн) - (после гласных и звонких согласных) - тоо + дон,үй + дөн;-тан (-тен, -тон, -төн) - (после глухих согласных) - мектеп + тен, бак + тан;-нан (-нен, -нөн) - (после аффиксов принадлежности 3 лица - досу + нан,үйү + нөн;

Көп чекиттин ордуна чыгыш жөндөмөсүнүн мүчөсүн улагылаСлова:Алар Өкмөт… келишти.Мен азыр телевизор … түз угуп жатамСиз отурум… саат канчада бошойсуз?Бөлүм башчы… тапшырма алып турамМинистр … тапшырмасы боюнча үч жыл мурда келгенТалкуулар … көп маалымат аламынтөн, дон, дан, нан, дин, дан,

радиодон гезиттенинтернеттен

Мен күн сайын _____ жаңылыктардыугамын

Сүйлөмдөрдөгү бош жерлерге тиешелүү сөздөрдү койгула

интернеттен

өргүүдөн чогулуштанжумуштан

кафесинен булактарынанмектебинен

театрдан бөлүмдөнкитептен

Башчыбыз күн сайын _____ саат он бирде келет

Мен бул маалыматты интернет _____алдым.

Сиз катчыны _____ көргөн жоксузбу

Төмөнкү сүйлөмдөрдөгү этиштерди айкын өткөн чакта колдонупжазгыла.Мен эртең конференцияга барамын. – Мен кечээ конференцияга бардым.2. Мен бир жылдан кийин университетти бүтөмүн. –3. Сен эртең эмне кыласың? –4. Сиз эмки дем алышта иш сапарга барасызбы? –5. Мен эртең сүйлөшүүлөрдү өткөрөмүн. –6. Кийинки айда биз өргүүгө чыгабыз. –7. Алар эки күндөн кийин Алматыдан учуп келишет. –8. Мен сизге эртең чалам. –

Сүйлөмдөрдү кыргызчага которгула1. Вы когда возвращаетесь из отпуска?2. Завтра мой начальник выступает по телевидению.3. Я вам позвоню через неделю.4. Мы сейчас переводим текст.5. Я сейчас читаю интересную статью.6. Что вы на этой неделе делаете?Они сейчас едут на командировку

1. Канча жаңы сɵз үйрɵндүм?

1.тажрыйбалууадис

опытныйспециалист

1. эмгекөргүүсү

трудовой отпуск

мыйзамдардыэкспертизаданөткөрүү

провестиэкспертизузаконодательства

укуктукдокументтер

правовыедокументы

ченем актылары нормативныеакты

каттоо регистрация

акты юридикалыкжактар

юридическиелица

кызматтыкмилдеттер

служебныеобязанности

которуу үчүн для перевода иштеп чыгуу разработкажөнгө салуу регулирование соттук-

эксперттикиш

судебно-экспертное дело

адвокаттык иш адвокатское дело нотариалдыкиштер

нотариальноедело

мыйзамдуулуктусактоо

соблюдатьзаконности

мамлекеттиксаясат

государственнаяполитика

айкын өткөнчак

прошедшееопределенноевремя

тапшырма задание

талдоо анализ талкуу обсуждение отурум заседание сүйлөшүүлөр переговорыөргүү отпуск жаңылыктар новостибулактар источники түшкө чейин до обедачыгыш жөндөмө исходный падеж сунуштар рекомендацииэксперттиккорутундуну

экспертноезаключение

ишкагаздардыжүргүзүү

делопроизводство

соттук-эксперттик иш

судебно-экспертные дела

тейлейт обслуживает

8-сабак

undefined

2.4 КЕСИПТЕШТЕРИМДИН КЫЗМАТТЫК МИЛДЕТТЕРИ

.Диалогду уккула, кайталагыла, окугулаСаламатсызбы?‒Саламатчылык.‒Таанышып алалы, атым Дастан. Мен бул жакка келгениме бир ай болду.‒Менин атым Алтынай.‒Эң жакшы.‒Сиз дагы жаңы келдиңизби?‒Жок, мен эмгек өргүүсүндө болгонмун. Ишке бүгүн чыктым.‒Сиз кайсы бөлүмгө келдиңиз?‒Эл аралык кызматташтык башкармалыгына.‒Ишиңиз жагып жатабы?‒Жагып жатат. Ишке жогорку билим эле эмес, чоң жоопкерчилик керекэкен. Уккула, кайталагыла, жаңы сөздөрдү белгилегиле. ‒Сиз ал башкармалыкта адис болуп иштеп жатасыз да?‒Ооба.

‒Эмне иштерди аткарат экенсиз?‒Мен квалификациялык талаптардагы иштерди аткарам. Өкмөттөнтапшырылган эл аралык келишимдиерди иштеп чыгабыз. Алардын биздинмыйзамдарга ылайыктуулугун текшеребиз.‒Анан көнүп калдыңызбы?‒Мыйзамдарды, эл аралык укук боюнча документтерди кайрадан окупчыгып жатам.‒Жакшы.

ЭтишЭтиштер эмне кылды? Эмне кылат? Эмне кылып жатат? Эмне болду? Эмне

болуп жатат? деген суроого жооп берет.

Келер чак

Офисте эртең ким иштейт?Офисте эртең менин жардамчым (катчы,күзөтчү)иштейт.

Келер чакОң форма Терс форма

Мен жазамын жазбаймынСен жазасың жазбайсыңСиз жазасыз жазбайсызАл жазат жазбайтБиз жазабыз жазбайбызСилер жазасыңаржазбайсыңарСиздержазасыздар

жазбайсыздар

Алар жазышат жазышпайт

Мен

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Сен

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Сиз

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын

күн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Ал бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Биз

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Силер

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Сиздер

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Алар

бир айданкийинкелерки аптадакүн сайын ар

аржекшембидекелерки жылыжумада эртең

Көп чекиттин ордуна келер чактын мүчөсүн улап жазгыла.Слова:Мен Бишкек шаарында жашаСиз күн сайын жумушка барАнын ата-энеси айылда жашаБиз дайыма китеп оку….Силер кайда иште…Ал мектепке кел….Сиздер саат канчада тамактан….?Биз кыргызча жакшы сүйлө….ймын, асыз, шат, йбуз, йсиңер, ет, асыздар, йбүз,

Сүйлөмдөрдү кыргызчага которгула.1. Они говорили об этой проблеме, думаю, что скоро решат.2. Я писала ему о нашем проекте.3. Когда открылся этот про4. Он тогда приезжал со своими коллегами. 5. Мы знаем друг друга очень хорошо. Он работает в нашем учрежденииуже десять лет. Возможно, в следующем году он переведется на другуюработу. В следующем месяце он идет на собеседование.8. Кого вы ждете? Я жду своего друга. Он опаздывает. Возможно, онпридет через не-сколько минут. Я ему сейчас позвоню.9. Я сейчас перевожу статью на русский язык. Возможно, через час закончуперевод. За-тем я позвоню вам, будьте на связи.10. Как долго вы работаете на этой должности? Уже несколько месяцев яруковожу этим отделом. Возможно, скоро я стану директором этойорганизации.

А.‒Сиз кайсы ..........келдиңиз?‒Эл аралык кызматташтык ..................‒Ишиңиз ...........жатабы?‒Жагып жатат. Ишке жогорку билим эле эмес, ............................... керекэкен. Б.‒Сиз ................ адис болуп иштеп жатасыз да?‒Ооба.‒Эмне иштерди ................................?‒Мен квалификациялык ......................................... аткарам.‒Өкмөттөн тапшырылган ........................................ иштеп чыгабыз.Алардын биздин мыйзамдарга ........................................................................‒Анан көнүп калдыңызбы?‒Мыйзамдарды, эл аралык укук боюнча ...............................................чыгыпжатам. Уккула, кайталагыла. Жаңы сөздөрдү белгилегиле.

Уккула, кайталагыла. Жаңы сөздөрдү белгилегиле. ‒ Саламатсызбы Алман Акматович! ‒Саламатчылык Айжан. ‒ Сизге кайрылайын деп жүрдүм эле. Ырас жолугуп калбадыкпы? ‒Кайсы маселе боюнча? ‒Сиздерде бош орун бар экен. Конкурска катышсам дегем. ‒ Мен юриспруденция боюнча магистратураны бүтүргөм. ‒Эл аралык укук боюнча жакшы билесиңби? ‒Жакшы эле билем.‒Анда биздин башкармалыкка кел.‒ Жакшы. Барып калсам кандай иштерди аткарам?‒Жетекчиликтин буйруктарын жана көрсөтмөлөрүн өз убагындааткарасың.‒Дагы?‒Эл аралык келишимдердин долбоорлорун даярдайсың. Негизинен ушул.‒Ыракмат.‒Конкурстан ийгиликтүү өт.

Диалогду улагылаСиздерде бош орун ..... ‒ Мен юриспруденция боюнча .............. ‒Эл аралык укук боюнча ......................? ‒Жакшы эле ......‒Анда биздин .....................................‒ Жакшы. Барып калсам кандай...........................?.‒Жетекчиликтин буйруктарын жана көрсөтмөлөрүн .....................‒Дагы?‒Эл аралык келишимдердин .......................‒Ыракмат.‒Конкурстан .......................

1.Эл аралыккызматташтыкбашкармалыгы

Управление помеждународномусотрудничеству

жогорку билим высшееобразование

жоопкерчилик ответственность квалификациялыкталаптар

квалификационныетребования

эл аралыккелишимдер

международныедоговоры

мыйзамдаргаылайыктуулугу

соответствиезаконам

жетекчиликтинбуйруктары

приказыруководства

эл аралык укук международноеправо

кызмат орду место работы компетенттүүадистер

компетентныеспециалисты

сегизкызматкер

восемьсотрудников

ар дүйшөмбү күнү каждыйпонедельник

негизгижооптуу иштер

основныеответственныедела

макулдашуулар соглашения

Өкмөттүн задание эл аралык международные

Өкмөттүнтапшырмасы

заданиеПравительства

эл аралыкдокументтер

международныедокументы

тармактар отрасли жарандардынкайрылуулары

обращениеграждан

эл аралыкченемдер

международныенормативы

тариздөө оформлять

соттук-эксперттик ишбоюнчабашкармалык

управление поделам судебной-экспертизы

жалпы өткөн чак

прошедшеенеопределенноевремя

чет өлкөдө заграницей жаңы Конституцияновая Конституцияусловноенаклонение

шарттуу ыңгай презентациялардыөткөрүү

проведениепрезентаций

аңгемелешүү собеседование сейилбак парк

9-сабак

undefined

Ишти пландоо 3.1. Менин бир күндүк иш күнүм1. Сүйлɵшкүлɵ

.‒ Саламатсызбы? 2. ‒ Салам, кандайсың?‒ Саламатчылык. ‒ Жакшы, Айдай. ϴзүң кандайсың?‒ Иштен кечиккен жоксузбу? ‒ Жакшы. Жумуш күнүӊ ийгиликтүү улансын! − Жок, ɵз убагында келдим. ‒ Сенин да! 3. ‒ Жаңы жумуш ордуңуз менен куттуктайм!‒ Рахмат.‒ Жумуш ордуңуз майлуу-сүттүү болсун!‒ Рахмат, рахмат жакшы тилегиңизге!

Саламатсызбы? ‒ Саламатчылык.‒ Таанышып алалы, атым Акмат.‒ Менин атым Айдай.‒ Сиз кайда иштейсиз?‒ Өзгөчө кырдаалдар министрлигинде .‒ Менин кесибим геолог.

‒ Менин кесибим геолог.‒ Силерде бош орун барбы?.‒ Келип көрүңүз.

Эске туталы

В кыргызском языке слова, обозначающие профессию, в основномобразуются при помощи следующих суффиксов: I. -чы,-чи,-чу,-чү

Суффикс -чы присоединяется к словам, имеющим в 1 слоге гласные а, ы:

кызмат+ чы = кызматчы

* если в 1 слоге гласные ‒ е,и ‒ бий + чы = бийчи

*если в 1 слоге гласные комуз + чы = комузчу

*если в 1 слоге гласные үтүк + чы = үтүкчү

II. Кроме суффикса –чы имеются и другие суффиксы

-кер- талапкер -кор- сүткор -кеч- арабакеч

-поз- илимпоз -мер-ишмер - гүч- ɵрт ɵчүргүч

III. Отдельные слова обозначающие профессию, являютсянепроизводными.

мугалим уста юрист

чач тарач дыйкан экономист

дарыгер чабан бухгалтер

IV. Выражение «работает врачом, служащим, педагогом»: названиепрофессии + сочетание слов болуп иштейт Например: дарыгер болупиштейт; Ал дарыгер болуп иштейт. Ал бизнесмен болуп иштейт.

Единственное число(жекелик сан)

Множественное число(кɵптүк сан)

Мен дарыгер болупиштейм

Биз дарыгер болупиштейбиз

Сен дарыгер болупиштейсиң

Силер дарыгер болупиштейсиңер

Сиз дарыгер болупиштейсиз

Сиздер дарыгер болупиштейсиздер

Ал дарыгер болуп иштейт Алар дарыгер болупиштешет

Сүйлɵшкүлɵ

1. ‒ Саламатсызбы?‒Министрге кирипчыгай-ынчы?‒ Министр азыр чогулушта.‒ Кечиресиз, чогулушкачан башталды?‒ 1 саат болду.− Качан бүтɵт?− Менимче, түшкɵчейин созулат.

2. ‒ Салам,Жапар?‒ Салам, досум.‒ Жумушта саатканчага чейинболосуӊ?‒ 7ге.‒Жумуштан кийинкафеге баралыбы?‒ Макул.‒ Сүйлɵштүк.

3. ‒ КандайСулайман?‒ Жакшы.‒Сулайман, КыргызРеспуб-ликасынынКонституциясы-нын18-беренесинкайталап окуп койчу.‒ Эмне болду?− Ошогобайланыштуу бирматериалдытериштирип жатам.

1

дарыгер

2

өтүкчү

3

сүрөтчү

4

ырчы

5

мугалимсүрөтчү өтүкчү дарыгер ырчы мугалим

Тɵмɵндɵгү түрдүү кесиптин ээлерин атагыла. Алар кандай кесиптеким болуп иштешет?

Мен Юстиция министрлигинде иштеймин. Мен эртеӊ менен саат 8дежумушка келем. Жумушка келерим менен бɵлмɵмдү желдетем,терезелерди ачам. Андан кийин саат 12ге чейин:- «Мамлекеттик кызмат жөнүндө» Кыргыз Республикасынын мыйзамын;- «Жарандардын кайрылууларын кароо тартиби жөнүндө» КыргызРеспубликасынын мыйзамын карап чыгам, чогулуш ɵткɵрɵм. Саат 12ден-13кɵ чейин түшкү тыныгуу. Түшкү тыныгууда, кесиптешим менен кээдеашканага, кээде кафеге түштɵнгɵнү барабыз. Жумуштагы иштер боюнчасүйлɵшɵбүз. Саат бирде кайра жумуш башталат. Түштɵн кийинмамлекеттик кызматчылардын укуктарын, милдеттерин жана Юстицияминистрлигинин ведомстволук актыларын текшерем. Ошентип саат беш болгондо үйгɵ жɵнɵйм. Кээде ишим бүтпɵйкалса, саат 8ге чейин жумушта отура берем. Кечинде жумуштан меникээде күйɵɵм, кээде күйɵɵмдүн айдоочусу алып кетет. Кээде үйгɵ таксидекелем. Иш бүткɵндɵ машинада бара жатып, чарчаганымды сезем. Ар күнүүйгɵ бара жатканда: «Бүгүн кандай жакшы иш бүтүрдүм?»− деп ойлоном.Эгер ишим оюмдагыдай болсо, маанайым кɵтɵрүлүп, үйгɵ барам. Υйгɵчарчап, ачуулуу да келген күндɵрүм болот. Менин маанайымдын чɵгүӊкүжана кɵтɵрүӊкү болушу − менин аткарган жумушума жараша болот.

Ал ……………………. министрлигинде

салык университеттеƟкмɵт юстиция

түшкүтамагыбызды

кечкитамагыбызды

суусундуктарды шоро

карап желдетиптазалап жасап

Ал ……………………. министрлигиндеиштейт.

Саат он экиден бирге чейин …………….. ………………. ичебиз

Отурган бɵлмɵнү ………………………. турушкерек

Жалпы өткөн чакПрошедшее неопределенное время (жалпы өткөн чак) используется длявыражения действия, которое произошло вообще, без указания точноговремени и образуется от основы глагола при помощи аффикса –ган, -ген,гон, -гөн, если основа оканчивается на гласную или звонкую согласную, и –кан, -кен, -кон, -көн, если основа оканчивается на глухую согласную.Данная форма отвечает на вопрос эмне кылган? (что делал?).Например: Мен Жапонияда эки жыл окуганмын. Мен Жапонияда болгон эмесмин. Отрицательная форма образуется при помощи отрицательнойчастицы эмес, к которой присоединяются глагольные окончания.

Мен окуганмын – я читалСен окугансың – тычитал Сиз окугансыз – Вычитали Ал окуган – он (она)читал (а) Биз окуганбыз – мычитали Силер окугансыңар – вычитали Сиздер окугансыздар –Вы читали Алар окушкан – оничитали

Мен окуган эмесмин – я не читалСен окуган эмессиң – ты не читалСиз окуган эмессиз – Вы нечиталиАл окуган эмес – он (она) нечитал (а)Биз окуган эмеспиз – мы нечиталиСилер окуган эмессиңер – вы нечиталиСиздер окуган эмессиздер – Выне читалиАлар окушкан эмес – они нечитали

Слова:Асан эл аралык кызматташтык башкармалыгында төрт жыл (иште_______Жок, мен чет өлкөдө (бол ______). Жок, мен чет өлкөдө (бол ______).Сиз бул кинотасманы (көр ________)?Ал ошол мезгилде бөлүм башчы болуп (иште________).Биз бул тууралуу (сүйлөш________ ).

Биз бул тууралуу (сүйлөш________ ).Мен 1981-жылы (туул ). Жаңы конституция эки жыл мурун (кабыл алын_____).Жок, сиз анда биз менен (бар________ )Сиз бул тармакта (иште ______)?Бул кызматкер көп жаңылыктарды (киргиз_______).Бактыгүл сизди ишке (ал____________).Ал бул иште (иште____________).Президент менен кечээ (жолук____________)?ген, гом, гөнсүз, ген, көнбүз, гам,ган, гансыз, генсиз, ген, ган, ген, тук,

10-сабак

undefined

3.2 Кечээ кандай иштерди аткардым?

Угуп иштегилеЕвропада кызыл диплом алган Нурбек

Нурбек Жаанбаев Чехияда жогорку окуу жайын артыкчылык дипломуменен аяктаган биринчи кыргызстандык студент. Нурбек Жаанбаев Чехиядагы Агротехникалык университти быйылартыкчылык диплому менен аяктады.«Азаттык»: Чехиядагы Агротехникалык университти (Czech University ofLife Sciences) тандашыңызга эмне себеп болду?Нурбек Жаанбаев: Европада окугум келген. Мен чет өлкөдө акысыз билималуу жолдорун издегем.«Азаттык»: Окууга кантип өттүңүз? Нурбек Жаанбаев: Мектепти аяктарга жарым жыл калганда, аябай катуудаярдандым. Интернеттен өз алдынча маалымат издедим. Ата-энем мененкеңешип, Чехиядагы Айыл чарба университетине тапшырууну чечтим.Кудай буйруп, өтүп кетти

Азаттык": Кызыл дипломго Нурбек Жаанбаев курсташтары менен жетүү оор болдубу? Нурбек Жаанбаев: Ооба, күнү-түнү окудум. Бул жактын билим берүүдеңгээли күчтүү. Досторум жума күнү кечинде көңүл ачуучу жайларда эсалышса, мен ал жактарга барган жокмун. Төрт ай чех тилин үйрөндүм. Мектепте

жактарга барган жокмун. Төрт ай чех тилин үйрөндүм. Мектептеокуганда англис тилин жакшы билчүмүн. Ошондуктан мага англистилинде окуган жеңил болорун сезип, англис тилинде окудум. "Азаттык": Азыр Кыргызстанга эс алууга кетип жаткан экенсиз. Алдыгакойгон максаттарыңыз кандай?Нурбек Жаанбаев: Ушул эле университетке магистратурага өттүм. Бул жакта бир аз иштеп, тажрыйба топтойм. Кийин Кыргызстанга,ɵлкɵмɵ пайдам тийсе деп кыялданам."Азаттык": Абитуриенттерге кандай кеңеш бересиз?Нурбек Жаанбаев: Эч нерседен коркпогула дейт элем. Мүмкүнчүлүктөраябай көп."Азаттык": Ийгилик!

Сɵздɵрдүн синонимдерин тапкылаийгиликэс алуужакшымаксатүйрөнмаалыматаябайөлкө мамлекетөтөдемалуужетишкендикмыктытилекбилкабар

Сɵздɵрдүн карама-каршы маанисин тапкыла.эс алпайдакыйынэр жүрөккөпжакшыэмгекчилалаззыяништежаманкоркоккелесоожалкообер

Ийгилик жɵнүндɵЧет ɵлкɵдɵ окуган студенттержɵнүндɵАбитуриент жɵнүндɵ Баланын тагдыры жɵнүндɵ

Элнура Капарова Айнура КалдароваБактыгүлМомбекова

СайраДаниярова

сүйүү тууралуу мыйзам тууралуумакал-лакаптар Ак

кеме

«Ак кеме», «Эрте келгентурналар»;«Кыз адеби», «Жамийла» ;Кыргыз Республикасынын КонституциясыБиринчи мугалим», «Аккеме»;

Уктурулган текст эмне жɵнүндɵ?

Журналисттин аты-жɵнү ким?

Адилет министри кызга кандай китеп берди?

Министр белекке берген ноутбукка кандай чыгарма жүктɵлгɵн?

Уктурулган текст эмне жɵнүндɵ?

Тɵмɵнкү темалардын биринде дилбаян жазгыла1. Мен жумуш ордумда... (Сиз жумушта кандай иштерди аткарасыз? Ɵз

кесибиӊиз сизге жагабы? Эмне үчүн кесибиӊиз жагат/жакпайт.Жумуштагы жакшы жана ыӊгайсыз учурлар)

2. Кечээги жумуш күнүм... (Кечээ жумушта кандай иштерди бүтүрдүңүз?Жумушта ким менен жолугуштуңуз? Жумуш план боюнча иштелдибиже мурда бүтпɵгɵн ишиңиздин аягына чыктыңызбы?)

11-сабак

undefined

3.3. Эртеӊ кандай иштерди аткарам?

Уккула, кайталагыла. Бирден кошулган жаӊы сɵзгɵ кɵӊүл бургула.МыйзамЖаӊы мыйзам Кыргызча жаӊы мыйзамКыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамыКыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамын окуду.Кыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамын карап окуду.Кыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамын жакшылап карапокуду.Кыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамын жакшылап карап,түшүнүп окуду.Кыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамын жакшылап карап,түшүнүп, кечке окуду.Кыргыз Республикасынын кыргызча жаӊы мыйзамын жакшылап карап,түшүнүп, кечке тамгалап окуду.

Чет ɵлкɵЧет ɵлкɵгɵ барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр күзүндɵ барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр күзүндɵ учакта барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр күзүндɵ учакта чогуу барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр күзүндɵ учакта чогуу апасы менен барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр күзүндɵ учакта чогуу апасы менен досторуна барды.Чет ɵлкɵгɵ былтыр күзүндɵ учакта чогуу апасы менен досторуна коноккобарды

2. Сүйлɵшкүлɵ А.‒ Эртең чогулушболот. ‒ Саат канчада?‒ Саат бирде.

Б.‒ Эртең бул маселениталкуулайлы.‒ Макул, бул маселени саат10.00 го коёлубу?

‒ Саат бирде.‒ Күн тартибинде эмнелеркаралат?‒ Жаңы мыйзамдын аткарылышытууралуу.

‒ Түштɵн кийин карайлы.‒ Жарайт.

В.− Эртеӊ аттестацияболот.− Суроолору кандайэкен?− Улуттук мыйзамдаржɵнүндɵ.− Анда, жаӊымыйзамдарды кайталапкоюшум керек.− Мен да кайталапжатам.

Г.−Бүгүнкү чогулушту эртеӊкигежылдырдык.− Себеп?− Бүгүн комиссия келип калды.− Комиссиянын келерин билгенжок белеӊер?− Айтпай келишпедиби…

Д.− Канча кызматчыиштейт?− 79− Алар менен эртеӊтаанышайын.− Жаӊы мүдүр кандайболду экен деп алар дакабатыр болупжатышат.− Коркпой эле коюшсун.Мурдагыдай эле ɵзиштерин улантаберишсин.

З.− Эртеӊки күн тартиби менентаанышып алыӊыз.− Принтерден чыгарыпбересизби?− Бир аз күтɵ аласызбы?− Ооба.− Компьютер да жай иштепжатат.− Программаларды кɵбүрɵɵкжүктɵп койдуӊуз окшойт.− Балким…

Угуп түшүнгүлɵ

Жумуштагы окуяАйдай ɵзү каалаган жумушка жаӊы орношту. Бул фирма шаардагы эӊбелгилүү фирмалардын бири. Айлык маянасы да жакшы. Офистин ичи чоӊ,таза, заманбап эмеректер, техникалык жабдыктары жогорку деӊгээлде.Бир күнү Жыпар узун коридордо кубанычтуу келе жатты. Алдынан каракостюм шым, кɵгүш кɵйнɵк, кɵйнɵктүн түсүнɵ окшош галстук таккан,келишимдүү эркекти жолуктурду. Экɵɵ бирин-бири карап калышты.Тааныштай сезилди. Бир убакта: «Айдай сенби?» − деди чоочун эркек.Айдай бирге окуган классташы Айтбекти тааныды. Айдай окуучулуккүндɵрүн эстеди. Айтбек 9-класста башка мектептен которулуп келген. Алкезде Айдай Айтбекке жагарын сезчү. Айтбек классташтарынын ичиненкелишимдүү болсо да, Айдай аны карабай койгон. ‒ Сен кайдан?‒деди таң

келишимдүү болсо да, Айдай аны карабай койгон. ‒ Сен кайдан?‒деди таңкалган Айдай. ‒ Мен бул фирманын мүдүрүмүн,‒ деп жылмайды Айтбек. Эми мындан кийин Айтбек менен кантип бирге иштейм деп Айдай уялыптурду…

Сүйлɵмдɵрдүн туура, катасын тапкылаАйдай фирманын мүдүрү болуп иштейт. Айтбек экɵɵ жумушта жолугушупкалышты Мектепте окуганда Айдай Айтбекти жакшы кɵрчү АйтбекАйдайды тааныды

-тын -тин-нун -нин

-ке -ка-ге -ко

-ди -ду-ды -тү

-гон -ган-кан -кон

Бул Айтбек…….. фирмасыэле

Айдай иш…… жаңыорношкон

Ал окуучулук мезгилин эстепуял…….

Аны жолуктурам деп ойло………эмес.

Мүчɵлɵрдү туура койгула.

Эске туталы

Слова, выражающие признак предмета, отвечает на вопрос ‒кандай? (какой? какая? какое?)1. ϴңү-түсү (цвет предмета): ак, кызыл, жашыл, күрɵң,кызгылт, кара, кɵк, кɵгүш, боз2. Сапаты (качество предмета): жакшы, жаман, мыкты,алсыз, күчтүү, тез, жай, куу3. Кɵлɵмү (объём предмета): чоң, кичине, жапыз, бийик,арык, семиз, орто, кыска, узун Суффикс ‒ луу (-лүү, -дуу,-дүү, -туу, -түү)После – а, ы, у, = бала+ луу = балалууПосле ‒ й = үй+ луу = үйлүүПосле звонких согланых = кыз +луу = кыздуу, ɵмүр + луу =ɵмүрлүү

ɵмүрлүүПосле твердых согласных = таш + луу = таштуу Мисалы: балалуу келин таштуу жер күчтүү жигит Суффикс‒ лык (-лик, -лук, -лүк, -дык,- дик, -дук, - дүк, -тык, -тик, -тук, -түк) балалык, энелик, айкɵлдүк, камкордук, түштүктүк,Мисалы: шаардык кыз бактылуу балалык борбордук китепкана техникалык университет

- луу мүчɵсүн улагылаСлова:тоосууташбашпайдатонтумакбалтакапкакзыянакчамашинатопуракакылукуксаймажайтерезебилимлуу, луу, туу, туу, луу, дуу, туу, луу, туу, дуу, луу, луу, туу, дуу, туу, луу,луу, лүү, дүү,

Сүйлɵмдү уланткылаЖогорку билимдүү..................................................................................................... .2. Компьютерде иштей билген....................................................................................... .3. Сиз паспорттун кɵчүрмɵсүн....................................................................................... .4. Сиз канча сүрɵт.......................................................................................................... .5. Эмгек китепчеӊиз....................................................................................................... .

Диалогду уланткыла. А: Иш боюнча кандай сынак жарыяланыптыр? Б: ........................................................................... А: Сага жакканы бар бекен?

Б: ............................................................................ А: Документтериӊди качан бересиӊ? Б: ........................................................................... А: Иш тажрыйбаӊ канча жыл?Б: ...........................................................................

«Вечерний Бишкекке» бул жарыяны берели.− Текстин жазып койдуӊузбу?− Ооба, даярдап койдум. Карап чыксаӊ. Муниципалдык административдик кызмат орундарына сынакжарыялайт!Жалпы квалификациялык талаптары:- билими жогорку; -жакшы уюштуруучулук жана аналитикалык жɵндɵмдүүлүгү бар;-компьютерде иштей билуусу(Word. Internet. Outlook Exepress);-кыргыз жана орус тилдеринде эркин сүйлɵɵ жана жазуу жɵндɵмдүүлүгү;-Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын жана башка нормативдикукуктук актыларын билүүсү; -18 жаштан жогорку Кыргыз Республикасынын жарандары. Конкурска катышуу үчүн тɵмɵндɵгүдɵй документтерди тапшыруу керек :-бош муниципалдык кызмат ордун кɵрсɵтүү менен ɵздүк арызы; - сүрɵтү (4х6) менен;- паспорттун кɵчүрмɵсү ;- эмгек китепчесинин, квалификациясын жогорулатуу жɵнүндɵдокументтердин, окумуштуулук даражасы жана анын кɵчүрмɵсү;-иштеген жеринен сунуштоо каты;Конкурска катышуу үчүн документтерди кулактандыруу сайтка чыкканкүндɵн баштап, 14 күндүн ичинде тɵмɵнкү дарекке тапшыруу керек :Бишкек шаары, Манас проспектиси 56 Телефондор: (0777) 698585 − Оо, жакшы, жарайт, сонун!− Ишкананын атын жана текстте кемчилиги болсо, ɵзүӊ толтур.Жарайт, макул.

УЛУТТУК МЫЙЗАМ

А: Кыргыз Республикасынын (КР) «Айлана-чөйрөнү коргоо жөнүндөгү»

мыйзам жɵнүндɵ айтсаңыз.

Б: Бул мыйзам ‒ жаратылышты коргоонун юридикалык негиздеринаныктайт.

Жаратылыш ресурстарын туура колдонуу жɵнүндɵ айтылат.

Коомдук бирикмелер менен мамлекеттин ортосундагы мамилелерди,алардын

укуктарын жөнгө салат. А: КР «Суу жөнүндөгү» мыйзам боюнча кандай болот?

Б: Суу ресурстарын туура колдонуу, коргоо, суу чарба курулмаларынынтерс жактарын

алдын алуу жана аларды жакшыртуу үчүн.

А: КР «Тоолуу аймактар жөнүндөгү» мыйзамынын максатычы?

Б: Республиканын тоолуу аймактарында жаратылыш ресурстарын,тарыхый, маданий,

архитектуралык мурастарды сактоо жана сарамжалдуу пайдалануумыйзамы.

А: КР Токой Кодекси тууралуу да айта кетсеңиз.

Б: Токойлорду коргоо, сактоо жана калыбына келтирүү, алардынэкологиялык жана

ресурстук потенциалын жогорулатуу, аларды сарамжалдуу пайдаланууукугун бекитет.

А: КР «Калктын санитардык-эпидемиологиялык бейкамдыгы жөнүндөгү»

мыйзамычы?

Б: Калктын санитардык-эпидемиологиялык бейкамдыгын камсыздайт.

Жарандырдын саламаттыкты сактоо жана айлана-чөйрөгɵ болгон

конституциялык укуктарын ишке ашырат.

А: Маегиңизге чоң рахмат.

Б: Эч нерсе эмес.

билим маекайыл чарба мыйзам

сууну карагайдымурастарды айыл чарба

токой кодекси токой чарбасытокой түшүнүгү токой маселеси

Тексттин мааниси эмне жɵнүндɵ?

КР «Тоолуу аймактар жөнүндөгү» мыйзамынын максаты−........................................... сактоо болуп саналат.

Токойлорду сарамжалдуу пайдалануу үчүн атайын ………………….……………….. түзүлгɵн.

Тексттин мааниси эмне жɵнүндɵ?

Жумуштагы иш планды кантип түзөсүз? Тɵмɵнкү сүрɵттү карап диалогтүзгүлɵ.

12-сабак

undefined

3.4 План боюнча презентация өткөрүү

•презентациянын темасы•максаты•актуалдуулугу•пайдалуулугу•натыйжалуулугу

Сүйлɵшɵлү− Презентация ушул жерде ɵтүп жатабы?

− Ооба.-Саламатсыздарбы, урматтуу бүгүнкү презентациянын катышуучулары!

Кош келиңиздер!− Ой, досум жакшы эле келиптирбиз бул презентацияга.

-Тезинен бул товарга презентация жасабасак болбойт. − Ооба, тездетели.

− Презентацияны сиз ɵткɵрɵсүзбү?− Жок, жооптуу адис.

− Презентация ɵткɵргɵндɵн бери, бул окуу жайга тапшыргандар кɵбɵйдү.− Ооба десеӊ!...

− Ооба десеӊ!...

Условное наклонение (шарттуу ыңгай) выражает условие в виде действия,процесса, при котором может совершиться другое действие, процесс. Онообразуется от основы глагола присоединением аффикса –са сфонетическими вариантами и личных окончаний глагола.§ Мен оку+са+м (Если я прочту) § Сен оку+са+ң (Если ты прочтешь)§ Сиз оку+са+ңыз (Если Вы прочтете)§ Ал оку+са (Если он (она)прочтет) § Биз оку+са+к (Если мы прочтем) § Силер оку+са+ңар (Если вы прочтете)§ Сиздер оку+са+ңыздар (Если вы прочтете)§ Алар оку+ш+са (Если они прочитают)Отрицательная форма образуется при помощи отрицательного аффикса –ба с фонетическими вариантами, который присоединяется к основеглагола, далее следует аффикс условного наклонения и личные аффиксыглагола.§ Мен оку+ба+са+м Биз оку+ба+са+к§ Сен оку+ба+са+ң Силер оку+ба+са+ңар§ Сиз оку+ба+са+ңыз Сиздер оку+ба+са+ңыздарАл оку+ба+са Алар оку+ш+па+са

Үлгү:Мен аткар+са+м,Слова:Сен аткарСиз аткарАл аткарБиз аткарСилер аткарсаң, саңыз, ат, сак, саңар,

Төмөнкү сүйлөмдөрдөн шарттуу ыңгайдагы этиштерди таап, астынсызгыла.Көп окусаң, көптү билесиң. Кесиптештериңди сыйласаң, алар да сенисыйлайт. Иштер бүтсө, эртең презентация өткөрөбүз. Презентацияныжыйынтыктасак, конференцияга даярданабыз. Ишиңе канчалык кызыксаң,ошончолук тез көнөсүң. Күн жылуу болсо, биз сейилбакка барабыз. Бизжумушту эрте бүтсөк, эрте үйгө кайтабыз. Сиз тапшырманы сапаттууаткарсаңыз, сый акы аласыз. Делегацияны жакшы тосуп алсак, ишибиздинжыйынтыгы көрүнөт.

Презентация ɵткɵрүү

“Бирдиктүү терезе” боюнча презентация «Бирдиктүү терезе» – бул, соода жана транспорттук операцияларгакатышуучу тараптарга импорт, экспортко тиешелүү талаптарды аткаруу.Бул максатта бирдиктүү өткөргүч каналды пайдаланып,стандартташтырылган маалыматты жана документтерди берүүгө шарттүзүүчү механизм. «Бирдиктүү терезе» принцибин ишке киргизүүдөн түшкөн пайдалар:бизнес үчүн:

иш токтоп калуунун жана зыян тартууну кыскартуунун эсебиненчыгашаларды азайтуу;товарды чыгаруунун жогорураак ылдамдыгы;эрежелерди алдын ала айтуу жана түшүндүрүү;ресурстарды натыйжалуу жана эффективдүү пайдалануу;айкындыктын жогорулашы

мамлекеттик органдар үчүн: сооданын катышуучулары тарабынан жакшырышы;коопсуздуктун күчөтүлүшү;ак ниеттиктин жана ачыктыктын жогорулашы;жакшы уюштурулган иш тартиби;чечимдерди ыкчам кабыл алуу.

мамлекет үчүн:атаандаштыкка жөндөмдүүлүктүн жогорулашы жана инклюзивдүүөсүшкө көмөк көрсөтүү;тышкы сооданын көлөмдөрү,курамы жана географиясы жөнүндөактуалдуу маалымат;бюрократия жана коррупция деңгээлинин төмөндөшү;ак ниеттиктин жана транспаренттүүлүктүн жогорулашы;

соодага көмөктөшүүнү камсыз кылуу;

Суроолорго жооп бергиле.1. Мамлекеттик органдар үчүн «Бирдиктүү терезе»ден кандай пайда болотэкен?2.Коррупцияны кантип жок кылса болот?3.Азыркы соода түйүндɵрүнɵ канааттанасызбы?4.Адамдардын ортосундагы ак ниеттикти кандай түшүнɵсүз? Акниеттигиӊизди башкаларга кандай кɵрсɵтɵсүз?5. Сиз кандай долбоор менен иштегиңиз келет?6.Кантип презентация ɵткɵрɵт элеңиз?

Жаттагыла Канча сɵз үйрɵндүм? министрлик, чогулуш, ɵткɵр-, түшкү тыныгуу, кесиптешим, менен,кээде, ашкана, бар, түштɵнүү, сүйлɵш-, кайра, башта-, укук,милдет, жоопкерчилик, жөнгө салуу, ведомстволук акт, текшер-,жɵнɵ-, бүтɵт, калат, дейре, кел-,чарча-, чарчаган, сез-, ойлон-,

жɵнɵ-, бүтɵт, калат, дейре, кел-,чарча-, чарчаган, сез-, ойлон-,эгер, ой, ою, маанай, кɵтɵрүлүү, ачуулуу, чɵгүӊкү, кɵтɵрүӊкү,жогорку окуу жай, артыкчылык диплому, аяктаган, танда-, четөлкө, акысыз билим алуу, жолдору, изде-, окууга өтүү, алгачмаалымат кайрыл-, тизме, электрондук почта, тол-, кызыгуу,кесип, түңүл-, өз алдынча, кеңеш-, тапшыр-, күчтүү, чеч-, оор, билим берүү, деңгээли, Кудай буйруп, эс алуу, үйрөн-, жеңил,жетиштүү, тажрыйба, топто-, пайда, кыялдан-, кеңеш,мүмкүнчүлүк, көп, ийгилик, иш, иште, жумуш, желдет-, ач-, чейин,кызмат, жөнүндө, жаран, кайрылуу, кароо, тартиби, мыйзамы

13-сабак

undefined

3.5 Кайталоо (1-3 сабак)

-сы -сыңар-ң -м

-ң -м-сың -быз

-быз -биз-сыздар -м

-сыӊар -сы-сыздар -сиздер

-тө -кө-ка -нын

-де -нин

Менин ата... жоош кишиболчу.

Сенин чоӊ ата....кайда?

Биздин бала...... чоӊоюпкалды

Сиздер бул ишти жакшыбиле......................

Ɵкмɵт..... ɵтɵ акылдуу, ɵтɵ мээримдүү, ɵтɵ жɵнɵкɵй мамлекеткызматкерлери иштейт

Бир кофе.......... кырк жылдык кадырыбар

Жак мүчɵлɵрдү тапкыла

-ден -да

-нин -нун-ди -ге

-да -нын-ди -ты

-е жатат дикелет келчү

- айткан айтыптыр-айтат -айтып жатат

-ыптырмын -тым-чү -пайм

Окутуучу..... эмгегин жогорубаалаӊыз

Ар бир тил.... жакшы үйрɵнүшкерек.

4. Жалпы, айкын (–ган, -ды) ɵткɵн чактардын мүчɵлɵрүн туура койгула.А. Асан жай (кел-).........................................

Бала ал жɵнүндɵ (айт-).......................................

Мен китепти бир күндɵ (окупчык.....)

-чү -ди-мек -кен

саламатсызбы? саламатсыӊбы?саламатсыздарбы? саламатсыӊарбы?

Кызматкер иш сапарга (кет-).........................

Ɵзүӊүздɵн кичүүгɵ кантип салам айтасыз?

саламатсызбы? саламатсыӊбы?саламатсыздарбы? салам!

2 же андан ашык сизден улуу кишилерге кантип саламайтасыз?

саламатсызбы? саламатсыӊбы?саламатсыздарбы? саламатсыӊарбы?

жакшы калыңыз жакшы барыңыздаржакшы калыңыздар кɵрүшɵлүбү?

жакшы калыңыз жакшы барыңыздаржакшы калыңыздар кɵрүшɵлүбү?

2 же андан ашык сизден кичүү адамдарга кантип салам айтасыз?

2 же андан ашык адам отурса, сиз чыгып баратып кантип коштошосуз?

Сизден улуу адам бɵлмɵдɵ калса, сиз чыгып баратып кантипкоштошосуз?

салам жакшы барыңызжакшы барыңыздар жакшы калыңыз

салам жакшы барыңызжакшы барыңыздар жакшы калыңыз

Сиз бɵлмɵдɵ калсаңыз, чыгып бараткан киши менен кантипкоштошосуз?

Сиз бɵлмɵдɵ калсаңыз, чыгып бараткан 2 же андан ашык киши мененкантип коштошосуз?

1. ϴзүңүздү жана үй-бүлɵңүздү тааныштырыңыз.Менинатым...................................................................................................................................................................................................................................................................

Сиз иштеген мекеме жана адистигиңиз кандай? Эмне себептен буладистикти тандадыңыз?................................................................................................................................1. Кесиптештериңди тандай албайсың. Улуту, жашы, мүнɵзү, кыялы,адеби, тарбиясы, түшүнүгү, ниети ар кандай адамдар менен иштɵɵгɵтуура келет. Иште сиз үчүн эң жагымсыз окуя болгон беле?............................................................................................................................................................................................................................................................................................

1. Иштеги эң жагымдуу окуя..............................................................................................................................................................Сиздин бир күндүк иш күнүңүз кандай ɵтɵт?...............................................................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................Эртеңки жумуш күнүңүздү кантиппландайсыз?............................................................

-луу, -лык мүчɵсүн улагылаСлова:алмасууилимсезимкедейторбалакызтарбияакчачебернымсабатсапаттаркарыбакшаксанамайлуу, луу, дүү, дүү, лүү, луу, луу, дуу, луу, луу, лүү, дуу, туу, туу, луу, луу,туу, туу, луу, луу,

14-сабак

undefined

4-тема Байланыш, баарлашуу4.1. Бөлүмгө иш менен келген адам менен сүйлөшүү

1.‒ Саламатсызбы?‒ Саламатчылык.‒Улуттук тилкомиссия-сынын тɵрагасыменен жолугушумкерек эле.‒ Тɵраганын бүгүнмамлекет башчысыменен жолугушуу-субар болчу. Ал бүгүнболбойт.‒ Качан жолугушаалам?‒ Эртең түштɵнкийин. Сизди саат 5кежазсам, сизгеыңгайлуу болобу?‒ Ооба, болот.

2. ‒ Саламатсызбы?Ой Арсен сенби?‒ Ооба, мен, аакандай Каныкей?Ал-абалың жак-шыбы?‒ Жакшы, Кудайгашүгүр!‒ Кандай жумушменен келип калдың?‒ Кредиттин акчасынтолук тɵгɵйүн дедимэле.‒ Аа, макул. Кредиттикачан алдың эле?‒ Быйыл эле, январда.‒ 6 ай ɵтүптүр. Толуктɵксɵң болот.

3.‒ Саламатсызбы?‒ Саламатчылык.‒ КТРдин мүдүрүнɵжолугайын депкелгем.‒ Атыңыз ким?‒ Каныкей.‒ Фамилияңызчы?‒ Маматова.‒ Кайдан келдиңиз?‒ Мэриядан.‒ Мен мүдүр мененбайланышайын.‒ Жарайт.

4. ‒ Жакшысыңарбы? 5. ‒ 6.‒ Саламатсыңарбы?

4. ‒ Жакшысыңарбы?‒ Жакшы.‒ Мүдүр ушул кабаттаотурабы?‒ Жок, үчүнчүкабатта.‒ Рахмат.‒ Эч нерсе эмес.

5. ‒Саламатсыздарбы?‒ Саламатчылык.‒СабыровНурсултанды кайдантапсам болот.‒ Ал азыр келет,отуруп туруңуз.

6.‒ Саламатсыңарбы?‒ Саламатчылык,аксакал. Денсоолуктарыңызкандай?‒ Жакшы, рахмат.‒ Семинар-тренингболот дешти эле…‒ Түз эле жыйынзалга бара бериңиз.

1. Кечиресиз, сурасам болобу?2. Кечиресиз, кайрылсам болобу?3. Кечиресиз, жолтоо болгон жокмунбу?4. Мүдүрдүн кайсы убакта кабыл аларын билип бериңизчи, кичипейилдикке…5. Кичи пейилдикке, айтып коёсузбу?6. Мага телефон чалыңызчы.7. Убактыңызга караңыз, шашылбаңыз…8. Убадага бекемсиңерби, көрөлү…9. Жакшылап таанышып алалычы…

Жумуштагы бɵлмɵңүздɵ эмнелер бар?

Этиштин учур чагы тɵмɵндɵгүдɵй жолдорменен түзүлɵт.Этиш сɵздɵргɵ чакчыл -а, -е, -й, -ыпмүчɵлɵрү уланып, андан кийин жакмүчɵлɵрү уланган жат, тур, бар, кел, бол,отур, бер деген ж.б. кɵмɵкчү этиштердинжалгануусу аркылуу түзүлɵт. Мисалы:бар бара жатат. Жак мүчɵлɵрүуланган кезде, эгерде этиш сɵз үнсүз

уланган кезде, эгерде этиш сɵз үнсүзменен аяктаса, тɵмɵндɵгүдɵй болот: Этиш + -а, -е, -ып + жат, тур, бар, кел, бол,отур, бер + жак мүчɵ Жекелик сан: Кɵптүк сан:Мен бара жатамын. Биз баражатабыз.Сен бара жатасың. Силер баражатасыңар.Сиз бара жатасыз. Сиздер баражатасыздар.Ал бара жатат. Алар баражатышат. Эгерде этиш сɵз үндүү менен аяктаса: Этиш + -й, -п + жат, тур, бар, кел, бол,отур, бер + жак мүчɵ Жекелик сан: Кɵптүксан: Мен карап жатамын. Бизкарап жатабыз.Сен карап жатасың. Силеркарап жатасыңар.Сиз карап жатасыз. Сиздеркарап жатасыздар.Ал карап жатат. Аларкарап жатышат. Мен карай беремин. Бизкарай беребиз.Сен карай бересиң. Силеркарай бересиңер.Сиз карай бересиз. Сиздеркарай бересиздер.Ал карай берет. Аларкарай беришет.

. Окугула. Тексттеги учур чактагы этиштерди тапкылаДепутаттар жергиликтүү элдер менен жолугушуп турушат. Азыр дадепутаттар элдер менен жолугушуп, чогулуш ɵткɵрүп жатышат. Аларэлдердин арыздарын, кɵйгɵйлɵрүн угуп жатышат. Депутаттар залгакиргенде, элдер аларды дайыма утурлай тосо башташат. Элдер мененсаламдашкандан кийин депутаттар президиумдан орун алышат. Биринчимаселе ‒ суу кɵгɵйүн чечүү. Ар жылы күн ысый баштаганда, суу тартылабаштайт. Ошондуктан жергиликтүү эл сууну ташып ичишет. Депутаттар

баштайт. Ошондуктан жергиликтүү эл сууну ташып ичишет. Депутаттарэлдерге жагымдуу кабар айтышты. «Быйыл сууну казып чыгаруучутехникалар иштей баштайт. Мындан кийин силерде суу кɵйгɵйү болбойт.Ал маселе чечилип жатат», ‒ дешти депутаттар.Бул жагымдуу кабардыугушуп, жергиликтүү элдер кубанып турушту.Б. Төмөнкү сөздөрдү учур чакта, жак боюнча жөндөгүлө.Үлгү:Мен окуп жатамын Биз окуп жатабызСен окуп жатасың Силер окуп жатасыңарСиз окуп жатасыз Сиздер окуп жатасыздарАл окуп жатат Алар окуп жатышат

Төмөнкү арызды окуп чыгып, которгула Ж. Баласагын атындагыулуттук университеттин чыгыш тилдерибөлүмүнүн башчысы проф. С. Илимбаевгекытай тили жана адабияты бөлүмүнүнстуденти Маматов Анвардан Арыз Мени 2015-жылдын 1-декабрынан 2016-жылды 3-декабрына чейин кытай тилин жакшы өздөштүрүү үчүн Кытай Республикасына бир жылдыкокууга жөнөтүүгө уруксат берүүңүздү өтүнөмүн.Комиссиянын бүтүмүн (3 бет) арызга кошо тиркеймин. 03.10.15. (колу)………….. А. Маматов

1

базардан

2

үйдө

3

москвагабазардан москвага үйдө

Кайдан? Каякка?

Чыгыш жѳндѳмѳсү: -дан

А, Ы, У О Е, И Ѳ, Ү

Үндүүлѳрдѳн кийин Жумшак үнсүздөрдөнкийин

-данФранциядансуудан кыздан

-донтоодонкороодонтопоздон

-денэнедентемирденкелинден

-дүнжүндөнкөлдөнөрүктөн

Каткалаң үнсүздѳрдѳнкийин

-танташтанканттан

-тонтоптонТокмоктон

-тенсейилденуниверситеттен

-төнкүкүктөнкөктөн

канттан Токмоктон университеттенкөктөн

базаройтөөэнеташдосүмүткитеп

-дан-тан

базарданой….төө….эне….таш….дос….үмүт….китеп….

-да-та

базардаой….төө….эне…таш…дос….үмүт…китеп….

-га-ка

базаргаой…төө….эне….таш….дос…үмүт….китеп…

менсенал

-дан-тан

мен….сен….ан….

-да-та

мен…сен…ан…

-га-ка

ма…са….а….

булалушул

-дан-тан

мын…ан….ушун….

-да-та

мын…ушун…ан…

-га-ка

бу…ушу…а…

Үлгү:Алмалар кайда? Алмалар үстөлдө.Маркер кимде? Маркер Бакытта

Слова:Кызматчы кайда? Кызматчы отургуч…….Мүдүр кайда? Мүдүр чогулуш…….План кимде? План орун басар……..Китеп кимде? Китеп сен………Катчы кайда? Катчы иш ордун….Куурдак эмнеде? Куурдак казан…..та, та, да, де, да, да,

. Төмөндөгү бош орундарды толтургула. Үлгү: Дем алыш күнү тоогочыктык.Слова:1. Быйыл Анкара....... көп студент кетти.2. Биз кечээ тоо........ бардык.3. Таш.......жаныбардын элеси түшүрүлгөн4. Иш....... кечигүүгө болбойт?5. Апасы менен кызы базар....... кетишти.6. Төө...... отуруп сүрөткө түштүк.7. Мен жумуш...... бардым.8. Чет өлкө...... быйыл барамга, го, та, ке, га, гө, ка, гө,

Көп чекиттин ордуна -дан мүчөсүн туура улагыла. Үлгү: Эртеңменен саат 8де үйдөн чыгамСлова:1. Чоң Алай………. иш сапар…….. келишти

1. Чоң Алай………. иш сапар…….. келишти2. Чагылган……… этият болу керек.3. Чоң энем……. алма алабызАлар сейил бак……. Бизге телефон чалышты5. Кызыл алма жалбырак…….. көрүнбөй калыптыр6. Италия……. келген делегаттарды тосуп алдык.7. Биз ар күнү дүкөн……. нан алабыз.8. Ысык-Көл…….. депутаттар көңүлдүү кайтышты.9. Адамдар энергияны жаратылыш……. алышат.10. Асмандагы каалгыган булуттар……… кийин шамал башталдыдан,га, дан, ден, тан, тан, дан, дөн, дөн, тан, дан,

15-сабак

undefined

4.2 Телефон аркылуу кызматтык сүйлөшүү

Уккула,кайталагыла.1.‒ Алло, саламатсызбы? 2. ‒ Алло, Жайна,кандайсың?‒ Саламатчылык. ‒ Жакшы, Айгүл. ϴзүңкандайсың?‒ Кечиресиз, Ирина Ивановна ‒ Жаман эмес.Жумуштасыңбы? менен байланыштыра аласызбы? ‒ Ооба. Бир мүнɵт.

Сүйлɵшкүлɵ

1.‒ Саламатсызбы?‒ Саламатчылык.‒ Тɵрага ɵзүндɵбү?‒ ϴзүндɵ.

2.‒ Саламатсызбы,Акин Эмилевич?‒ Саламатчылык,ким менен сүйлɵшүпжатам?‒ Мен жаңы

3.‒ Саламатсызбы,салык кызматыбы?‒ Дал ɵзү.‒ Айрым маселелербоюнча кимгекайрылсам болот?

‒ ϴзүндɵ.‒ Азыр кирсемболобу?‒ Болот.

‒ Мен жаңыкызматкермин. АтымАрсен.‒ Угуп жатам.‒ Жаңы токтомдунбир үлгүсүн сизгекɵрсɵтɵйүн…‒ Макул.

кайрылсам болот?‒ Мага.‒ Анда азыр сизгежолуксам болобу?‒ Албетте.

4.‒ Саламатсызбы?‒Мүдүр мененбайланыш-тырыпкоюңузчу.‒ Мүдүр азыр бошэмес, чогулушта.‒ Кечиресиз, андатүштɵн кийинбайланышсам боло-бу?‒ Макул.

5.‒ Салам, Шарапат?‒ Салам, курбум.‒ Жумуштасыңбы?‒ Ооба.‒Жумуштан кийинжолу-гушалыбы?‒ Макул.‒ Сүйлɵштүк.‒ Кɵрүшкɵнчɵ.− Кɵрүшкɵнчɵ.

6.‒ Кандай Адыл?‒ Жакшы.‒Адыл, бүгүн менжумуш-тан кеч чыгам.Балдарды бала-бакчадан сен алыпкойчу.‒ Мен да кеч чыгам.Таенеси алып койсунчу.‒ Макул, анда агателефон чалайын.− Макул.

ТелефонКечээ «Айчүрɵк» универмагына уулум менен бардым. Уулум кɵптɵн берижаңы телефон алгысы келип жүргɵн. Универмагдын биринчи, үчүнчүкабаты чɵнтɵк телефонго жык толгон. Телефон тандай албай башыңайланат. Уулум 10 жашта. Бирок кичинекей экенине карабай,телефондордун маркасын, ар кандай түрлɵрүн жакшы билет экен. Менбуга бир чети таң калсам, бир чети кубандым. Азыр техниканын заманы,ошондуктан жаш балдардын баары техниканы жакшы түшүнүшɵт.Универмагда классташымды жолуктурдум. Экɵɵбүз жыйырма жылкɵрүшкɵн эмеспиз. Анын аты Эдил. Эдил бир аз толуп, чоң киши болуптур.Экɵɵбүз кучакташып кɵрүштүк. Аны уулум менен тааныштырдым. Анынуулу универмагдын биринчи кабатында телефон сатат экен. Эдил да мениуулу менен тааныштырды. ‒ Атым Эрбол, ‒ деди Эдилдин уулу. Эрболбизге чɵнтɵк телефон алганга жардам берди. Мен ɵзүмɵ да, уулума дателефон сатып алдым. Ошентип, универмагдан уулум экɵɵбүз кубанычтуу кайттык

Универмагдан телефонУулун досу Ал досунМектепте чогуу менентааныштырды.сатып алдыдүкɵндɵ жолуктурдубир класста окушкан.

16-сабак

undefined

4.3 Жетекчиликтин өндүрүштүк кеңешмеси

Жетекчи: Экинчи маселеге токтололу. Орун басар: Экинчи маселе − кыргыз тили боюнча.

: Урматтуу кесиптештер, биз ɵзүбүз сүйлɵп жаткан тилге чоӊ мааниберишибиз керек. Бизди массалык-маалымат каражаттарынан жалпыэлибизге эмне кылганыбызды, ишибизди тил аркылуу жеткиребиз. Биздинсүйлɵɵ маданиятыбыз жогорку деӊгээлде болушу керек. Сүйлɵгɵндɵ,адабий тилдин нормаларын бузбай сүйлɵгɵн дурус. Жарымы башка тилде,жарымы кыргызча, аралаштырып сүйлɵгɵндɵ, кыргыз тилдин да, бөтөнтилдин да нормалары бузулат. Ар бир ɵлкɵ, ар бир эл ɵз тилин, ɵзмаданиятын мыкты билет. Биз да кыргыз тилде сүйлɵгɵндɵ, адабийнормаларды бузбай, так жана уккулуктуу сүйлɵшүбүз керек. Биздимассалык-маалымат каражаттарынан тааныган эл, биз сүйлɵп жаткандаишибиз менен бирге тарбия, үлгү алышы керек. Кɵрүп, угуп, окуп жатканэлдин жүрɵгүнɵ сɵзүбүз жетиш керек. Элдин сүймɵнчүлүгүнɵ ээ болуунукааласак, биринчи ишибиз, экинчи тилибиз туура жана так болушу керек.Ак эмгек, адилеттүүлүк, чечендик, жылуу сɵз – дайыма элдин жүрɵгүнжылытып, ɵзүнɵ тартып келген.

1.−Бүгүнчогулушбарэкенинбилесизби?− Аа,такырэсимденчыгыпкеткентурбайбы?− Мени кɵрбɵсɵӊ, унутуп кетебермек экенсиӊ да.− Рахмат, сизге.− Эч нерсе эмес. Акыркы күндɵрүунутчаак болуп жүрɵсүӊ, деги кɵйгɵймаселелер жокпу?− Баары жайында! Киши жаш ɵткɵнсайын унутчаак боло берет тура.Склероз болуп жүрɵм акыркыкүндɵрү…− Дарыланыш керек. Склероздонарылта турган дарыларды ич,тынчтык керек, кɵбүрɵɵк укта.

2. − Саламатсыздарбы,бүгүнкүкеӊешмедекаралатурганмаселелерменентааныштыӊыздарбы?− Ооба.− Анда чогулушту баштайлы. Бир жумадан кийин, Жогорку Кеӊеште,депутаттардын алдында биздин жасаган иштерибиз жɵнүндɵ биржылдык отчетту беришим керек. Ошондуктан, мен азыр эмнелераткарылды, эмнелер аткарылган жок тактап алышым керек. Анда, арбир бɵлүм башчыларынын отчетторун уксак, кандай дейсиздер?− Жакшы болот.

3. − Биринчи маселебоюнча, жылдыкпландар аткарылганжок. Анын себебинтүшүндүрүп бериӊизчи.

4. – Кеӊешмеге чет ɵлкɵдɵн келгенинвесторлор катышабы?− Албетте, баары таанышып чыксын.− Алар канча киши экен?

түшүндүрүп бериӊизчи.− Бир гана планаткарылган жок.− Кайсы?− Токтогул кɵчɵсүтолук асфальтталбайкалды.− Себеп?− Бɵлүнгɵн каражатЧүй кɵчɵсүн толукасфальттоогожумшалды.− Баарыбы?− Ооба, жылдакɵчɵлɵрдү жамапасфальт кылып жатыпчарчадык. Элдер дабуга нааразы.Ошондуктан быйыл биркɵчɵнү бүтүрсɵк да,баштан аяк толук, 2-3жылга чыдай алатургандай кылыпасфальттадык.− Анда жүйɵɵлүүсебептер менен планаткарылбаптыр…

− Алар канча киши экен?− Жети.− Кеӊешме чоӊ залда ɵтɵбү?− Ооба. − Канча маселе каралат?− Беш.− Кɵпкɵ созулат окшойт?− Ошондой го, сыягы.− Инвесторлор ишин качанбашташат?− Бүгүнкү кеӊешмеде чечесиӊер да.− Бизден канча киши катышат?− Баарыбыз.− Алимжан байке келиптирби?− Келген окшойт…

1.

5. − Азыр жарыш сɵзгɵАлыкулов чыгат,даярдансын ЭрмековАкыл!− Урматтуу тɵрага,урматтуу коноктор,урматтуукесиптештерим!Бүгүнкү кеӊешмеɵзгɵчɵ да, кубанычтууда десем болот. Себеби,алыскы Швецариядан

6. − Кыргызстанда туристтер үчүнжакшы шарттарды түзүшүбүз керек.− Быйылкы туристтер үчүн курулганмейманкана сизге жактыбы?− Албетте, эӊ мыкты деӊгээлдекурулган.− Кыргызстанда туристтер кɵбɵйɵбаштады.− «Турист – түтүнсүз завод» дешетэкен Турцияда. Ал жерде туристтергесылык, ɵзгɵчɵ мамиле кылышат. Биз

алыскы Швецарияданɵкүлдɵр келип отурат.Биз эки ɵлкɵнүнортосундагыкелишимдерди азырталкуулап алуунучечтик. «Кеӊешипкессе, бармакоорубайт» демекчи,сиздер менен бирге булмаселени талкуулапчечип алалы.

сылык, ɵзгɵчɵ мамиле кылышат. Бизда туристтерге аяр мамиле жасайбаштадык.

7. − Кечээгиɵндүрүштүк кеӊешмедеайтылган план боюнчадолбоор жазып келдим.− Азаматсыз, булмаселеге жооптуукылып сизди туура элешайлаптырбыз.− Берилгентапшырманы ɵзубагында аткаргандыжакшы кɵрɵм.− Ɵз ишин так билгенадам менен иштегенкандай жакшы.

8. − Урматтуу кесиптештер бир азтынчтанып отурсаӊыздар.− Эки сааттан бери чарчап кеттик,чогулушту бүтүрɵлүчү.− Бир аз чыдап коюӊуздар. Бирмаселе калды.− Кайсы маселе?− Сыйлык берүү маселеси.− Аа, бул жакшы маселе.

− Мазмунуна, мүнөзүнөылайык мыйзамга дал келгендейкелишим түзүлүшү керек.− Кандай келишим?− Ижарага офис ачуу боюнчасөзсүз келишим түзүшүбүз керек.− Келишимдин мазмунубылтыркы жылдагыдай түзүлүшкерекпи?

− Келишимдин биринчитоктомуна ылайык бизмакулдугубузду беребиз.− Биз да макулбуз, бирок биршартыбыз бар.− Кандай?− Кирешенин пайызын теңбөлсөк адилеттик болот деп

− Ооба, бирок баасыдоллардын өсүшүнө каратаөзгөрөт.

бөлсөк адилеттик болот депойлойбуз.− Жарайт, андай шартка дамакулбуз.− Анда, кол алышып коёлу.− Макул. Ишиңиздерге ийгилик!− Сиздердин ишиңиздерге даийгилик!

Келишим Бишкек шаары «____»____________________2015-жыл Бир тараптан Альянс ОСОО компаниясы , мындан ары «Альянс» депаталат, мүдүрү ___________________________жана экинчи тараптан Бишкекшаардык Мегалайн курулуш компаниясы, мындан ары «Мегалайн» депаталат,_________________________ атынан төмөндөгүлөр жөнүндө ушулКЕЛИШИМДИ түздүк. 1. КЕЛИШИМДИН негизи1.1. «Альянс» менен «Мегалайн» компаниясынын ортосунда 2015-2020-жылга чейин курулуш материалдарын сатып алуу бизнеси жүрөт .1.2. Курулуш материалдарын камсыздоо бир жылда эки жолу болот.1.3. Курулуш материалдардын жалпы басы 900 000 000 сомду түзөт.1.4. Материалдарды өткөрүп берүүчү жай: _______________________ . 2. Тараптардын укуктары жана милдеттери: 2.1. «Альянс» өзүнүн курулуш материалдары менен «Мегалайн»компаниясын камсыздайт.2.2. Келишимге ылайык толук кызмат көрсөтүү;2.3. Ушул келишимдин 1-бөлүмүндөгү шарттарга ылайык кызмат көрсөтүү;2.4.Келишим боюнча белгиленген мөөнөт бүтмөйүнчө курулушматериалдардын баасын өзгөртпөө;2.5. Товарды жүктөө, унаалардын кирип, чыгышына байланыштуукөйгөйлөрдү жоюу;2.6. Курулуш материалдарды өз убагында даярдоо жана материалдыөткөрүп берчү жайды түзүү; 2.2. «Альянс»тын укуктары:2.2.1. Курулуш материалдары үчүн төлөмдү товарды жүктөрдүн алдындатолук алуу;2.2.2. Белгиленген убактан кечиктирилгенде, (1сааттан ашпайт) 1сааттанашкандан кийин 1000 АКШ доллары менен штраф салууга укуктуу. 2.3.1. «Мегалайн»дын укуктары жана милдеттери:2.3.2. «Альянс»ка өз убагында товардын баасын төлөө;2.4.3. Белгиленген мөөнөттө товарды жүктөп кетүү;2.5.4. Товарды алып жаткан убакта сынык, жараксыздарын алмаштырыпже ордуна башкасын алуу;

3.Келишимдин күчүнө кирүү тартиби:

3.Келишимдин күчүнө кирүү тартиби:3.1. Келишим кол коюлган учурдан баштап күчүнө кирет жана тараптарбелгиленген мөөнөткө чейин милдеттерин толук аткарып бүткөнгө чейинтолук күчүндө болот, же тараптардын макулдашуусуна ылайыкмөөнөтүнөн мурда жокко чыгарылышы мүмкүн.3.1. Эгерде Келишимдин шарттары бир нече жолу бузулган болсо,тараптар Келишимди мөөнөтүнөн мурун бир тараптуу жокко чыгарышымүмкүн. Бул учурда күнөөлүү тарап экинчи тарапка Келишимдин жоккочыгарылышына байланыштуу кеткен чыгашасын кайтарып бериши керек.

. Диалогду окуп, келишим боюнча өзүңөрчө диалог түзгүлөСиздин оюңузга толук кошулабыз.− Рахмат сиздерге, мен да ушундай болот го депОйлогон элем.− Анда, келишим түзөлү.− Туура айтасыз, юридикалык жактан да так бололу.− Албетте.

Кыймыл атоочтор (Имена действия)

Образуются от глаголов, как инфинитив глагола и отглагольноесуществительное

А) Глагол на -а, -о, ө, -е, +оо (өө): жаша-жашоо (живи-жить), изде- издөө(ищи –искать, поиск, розыск, корго-коргоо (защити- защищать, оборона)

Б) глагол на согл. Или на -ы, -и, -у, -ү +уу (үү): сүй+үү=сүйүү (любить,любовь), ташы+уу=ташуу(перевозить, перевозка)

В) -(ы) ш: бар- барыш керек.

-ы опускается, если основа глагола оканчивается на гласный: жөнөшкерек (эмес) – (не) надо

Б. Келишим боюнча боштуктарды толтуруңуз.______________________ «___»_______________20 -ж… (Мекеменин же уюмдун толук аталышы)Мындан ары «Кардар» ___________________________________________________ (кызматы)2-тарап, ____________________________________________________________ (кызматы, аты-жөнү, уюмдун аталышы)төмөндөгүлөр боюнча __________________ түздүк. 1. Келишимдин негизи:

Кыскартылган сөздөрдүн жазылышы

1.Башкы тамгаларынан кыскартылган татаал сөздөр баш тамга мененжазылат: КУУ (Кыргыз улуттук университети), КТМУ (Кыргыз-Түрк «Манас»университети), УИА (Улуттук илимдер академиясы)

университети), УИА (Улуттук илимдер академиясы)

1. Баш тамгаларынан кыскартылган сөздөргө мүчө уланганда: КРдин,БУУга, КТРдин

2. Биринчи муундарынан кыскартылган сөздөр кичине тамга мененжазылат: филфак, физприбор, турфирма

ПротоколЗАО «Шоро» компаниясынын директорлор кеңешинин жыйынынын №9 ПРОТОКОЛУ05.09.2015 Бишкек ш. Төрагасы: " Н.М. АтакановКатчысы: А. Т. ТемировКатышкандар: директорлор кеңешинин 8 мүчөсү: А.И. Илимбеков, А.К.Айдаров, Г.М. Маматова, Ж.С. Жалилова, С.М. Мамбетова, К.Р. Алымкулов, А.Т. Жапарова, Н.А. НаркуловКелбегендер: –

Күн тартиби:1. Табылды Эгембердиев түптөп кеткен улуттук мурастарды кайражандандыруу долбоорлорун келечекте өнүктүрүү жанаКыргызстандын улуттук суусундуктарын дүйнөлүк деңгээлге чыгаруу.2. Уюштуруу иштери.3. Ар кандай маселелер. Угулду: Н.М. Атаканов – баяндаманын кыскача мазмуну. Чыгып сүйлөгөндөр: Ж.С. Жалилов – баяндаманын кыскача мазмуну.

1. К. Р. Алымкулов– баяндаманын кыскача мазмуну. Токтом кылынды:1. 2018- жылга чейин ЗАО «Шоро» компаниясын Европа өлкөлөрүндөфилиал ачууга байланыштуу бардык документтер даярдалсын. (жооптуу-К.Р. Алымкулов)2. Филиалды ачуу үчүн 2015-жылдын 15-октябрына чейин директорлоркеңешинин мүчөлөрүнүн сунуштары бизнес-планга киргизилсин. (жооптуу-А.И. Илимбеков) Төрага (колу)………….. Н.М. АтакановКатчы (колу)…………… С.А. Темирова

№ Темалар начар билем орточо эң жакшы1. Телефон аркылуу

керектүү адамдычакырып, оюмдубилдире алам.

2. Байланыштын

2. Байланыштынтүрлөрүн кыргызчатүшүндүрүп бере алам.

3. Келишим, арыз жазаалам.

1.

Алты жөндөмөнүмүчөсү менен талдайалам.

5. Өтүлгөн тексттерден 7тема айтып бере алам.

17-сабак

undefined

5-тема: Иш баяндар Планга ылайык бир жумалык иш баян (отчет) Иш баян

‒Саламатсызбы Гүлжан Мамбетовна?‒Саламатчылык Арсен. ‒ Мен Силердин бөлүмгө келгениме аз эле убакыт болду, бирокошого карабастан жетекчиликке бир жумалык иш баянтапшырышым керек.‒ Кантип тапшырышты билесизби?–Эмнелерди жазам, жардамдашып коёсузбу? ‒Бир жумалык пландаштырылган ишиңиз боюнча жазасыз. Эмнеаткарылды, эмне аткарылган жок. Биздин башкармалыкжакында жарандар менен ал-абал актыларын каттоо боюнчасеминар өткөрбөдүкпү? Ошол семинарга сиз да катыштыңыз да,ошол жөнүндө жазыңыз.‒Чоң ыракмат жардамыңызга!‒ Эч нерсе эмес. ‒Кечиресиз, Гүлжан Мамбетовна.‒Иш баянды кимдин наамына жазышым керек?‒Азыркы учурда Башкармалыктын башчысы Урмат Исаковдуннаамына жазасыз?Эгерде иш сапар боюнча иш баян жазсаңыз, анда жогору жаккажазышыңыз керек.‒Иш баянга сунуштарды жазса болобу?‒Албетте, болот.

Мен Асел Мамбетова Юстиция министрлигине келгенииме аз убакыт

Мен Асел Мамбетова Юстиция министрлигине келгенииме аз убакытболду. Мен министрликте Жарандар менен иштөө башкармалыгындажетектөөчү адисмин. Жаңы кызматкер катары ишимди пландап, жазыпкоём. Дүйшөмбүдө – презентацияга катышуучуларга телефон чалам.Шейшембиде – отурум залын даярдайм. Шаршембиде – презентациягакатышам. Бейшембиде – отчёт жазам. Жумада – семинарга катышам.Ишембиде, дүйшөмбүдө алгачкы бир айлык отчёт жазганга даярдыккөрөм. Дүйшөмбүдө башкармалыктын башчысына бир жумалык ишимбоюнча иш баян тапшырышым керек. Отчётто мен жооптуу болгоннегизги иш-чара жөнүндө жазышым керек. Ал иш-чара ал-абал актыларыбоюнча жарандарга маалымат берүү иш-чарасы болгон. Ал жакшы өттү.Мен чакыруу катын даярдагам. Мекемелерге билдирүү жибергем.

Асел Мамбетова Саламаттыкты сактоо министрлигинде иштейт АселМамбетова отчёт жазат. Ал мекемелерге билдирүү кат жөнөтөт. 4. АселМамбетова бейшемби күнү семинарга катышат.

Б. Жогорудагы тексттеги караланган мүчөлөр:1. Кайсы жөндөмөлөрдөтурат?...........................................................................................2. Кандай суроого жоопберет?............................................................................................3. Апта-жуманын атынатагыла………………………………………………………………4. Бир жумада сиз кандай жумуштардыжасайсыз?.............................................................5. Бир жумада кандай иш плантүзөсүз?..............................................................................6. Бир жумалык иш планды аткарууда кандай тоскоолдуктаргакабыласыз?..........................А. Жогорудагы отчетко таянып, өзүңүз отчёт түзүңүз. Сиздер отчеттукантип түзөсүздөр?Б. Суроолорго жооп бергиле.1. Семинар-тренингдин кандай пайдасы бар?2. Сиздер кандай семинар-тренинг өткөрөсүздөр?3. Кандай семинар-тренингдердин пайдасы көп?

Этиш ( Глагол)

В предложении чаще всего является сказуемым и находится в концепредложения. Начальная форма глагола совпадает с формойповелительного наклонения (буйрук ыңгай) в ед.ч.

Н: бар-иди, иште-работай.

В словарях глаголы часто даются с суффиксами-оо (өө) или –уу (үү). Вседругие формы глаголы образуются от повелительного наклонения в ед.ч.–гын/кын: баргын -иди

Суффикс -чы придает этим формам глагола значение: просьбы, близкое крусскому «пожалуйста»: угуп туруңузчу-послушайте, пожалуйста.

Сел

Сел

Сел – тоодон агып түшкөн, кыйраткыч күчкө ээ болгон катуу суу агымы.Таш агызган селдер – ири таштардын, шагылдардын, кесек таштардын,кумдардын ылайланган аралашмасынан турган 1,5 т/м3 киргилт суу.Кыргыз Республикасынын тоолуу аймактарында селдин жүрүшүкайталанып турган көрүнүш. Селдин жүрүшүнө түрткү бергенсебептер:узакка созулган, нөшөрлөп жааган жамгыр,күндүн катуу ысыпкетиши, кардын же мөңгүлөрдүн интенсивдүү ээриши, жер титиреп,жанар тоолордун жарылышы, токойлордун кыркылышы, казуу иштеринтуура эмес уюштурулушу.Сел күтүүсүз келип, 10 мүнөттөн бир нече саатка чейинки аралыкта бирнече толкундар менен коштолуп, тез ыкчамдыкта (секундасына 10 метржана андан көбүрөөк) жылышы мүмкүн. Башка агымдардан айырмаланып,сел өз-өзүнчө толкундар менен коштолот. Биринчи толкун 15 метрге чейинже андан жогору бийиктикте болушу мүмкүн.Ар кандай аралаш массаны өзү менен кошо ширеп, саатына 15-20 кмаралыкты басып өткөн катуу сел кыйраткыч күчкө ээ болот. Ал айдооаянттарын жок кылып, адамдарга, мал жандыктарга коркунуч алыпкелет. Мындай бөөдө кырсыктан айрыкча адамдар (туристтер, геологчалгындоочулар, чек арачылар, тоо этегинде жайгашкан айылжашоочулары) турак үйлөр, жол курулушунун имараттары жабыр тартат.

Сел кырсыгын алдын алуу үчүн тосмолорду жана жээктерди бекемдөө,сууну буруп кетүүчу каналдарды куруу, тоо көлдөрүнүн деңгээлин

төмөндөтүү, ар кандай бак-дарактарды тигүү, көчүрүүчарасын пландаштыруу. Катуу нөшөрлөгөн жамгырдан кийин ошолжерден алыс болуу керек. Селдин ырайымсыз катуу толкунунан аманкалуу мүмкүн эместигин эч качан унутпаш керек. Андан убагында качыпкутулуу гана сактап калат. Эгерде, селден сактаныш үчүн көчүү талапкылынса, үйдөгү электр энергияны, газды, сууну бекитип, эшик-терезелерди, желдеткичтерди бекем жаап, чыгуу керек.

Электр энергияныГаздын жытыБиринчи толкунТосмолорду жанажээктерди бекемдөөСелдин жүрүшүнө адамга зыян берет.дайыма үнөмдөөкерекөтө бийик көтөрүлүшү мүмкүн.катуу жааган жамгыр таасир этет.селкырсыктарынын алдын алат.

тоолуу жайытжапыз калктуу

шамал катуу жаансуунун агышы чөптүн ным

болушу

даярдык менен күтүүсүз жерденубагы менен

Кыргыз Республикасынын (1)………….. аймактарында селдин жүрүшүкайталанып турган көрүнүш.

Узакка созулган ………………… селдин жүрүшүнө алыпкелет

Сел ………………… ………….. пайда болот.

Туура жоопту белгилеңиз

18-сабак

undefined

5.2 Планга ылайык бир айлык иш баян

Сүйлөшөлү− Бир айлык иш планды көрсөтүңүзчү.− Үстөлүңүздүн үстүнө коюп койдум.− Качан койдуң?− Эртең менен сиз жумушка келе электе.− Аа, рахмат.− Эч нерсе эмес. − Бул бир жумалык иш планбы?− Ооба.− Бул жумада мамлекеттик тилден сынак берет турбайсыңарбы?− Ооба. Министр менен жолугушуу да бар.− Ал кайсы күнү?− Сегизинчи майда, шаршемби күнү.− Отчётторду даярдагыла, министрге кылган ишибиздин жыйынтыгынайтабыз.− Жарайт. − Мен сизге бир жумадагы отчётту тапшырайын дедим эле.− Пландаштырылган иштердин баарын аткардыңарбы?− Мэрия текшерилбей калды. Алар аттестациядан өтүп жатышыптыр.− Качан текшересиңер?− Мэрияны текшерүүнү бир айлык иш планга киргизип койдум.

Текстти окугула.Мырзабек бир жумалык иш планды жазат. Ал иш планда аттестацияданөткөрүү, мыйзам долбоорлорду кабыл алуу, ардак грамоталардытапшыруу планга киргизилген. Ал өзүнүн кылган иштерин дапландаштырат. Жумушка эрте саат 7де келет, иштен кеч саат 8де чыгат.Ал башкаларга окшоп, компьютерде отуруп эптеп убакытты өткөрбөйт.Түшкү тамакты да тез ичет да ишке киришет, башкалардай 1 саат түшкүтыныгууда эс албайт. Кечкисин да үйгө иштеги бүтпөгөн жумуштарын алакетет. Мырзабек иште да, үйдө да иштейт. Ал ишемби, жекшемби күнү да,китеп окуп, өз алдынча англис тилин үйрөнөт. «Өмүр бою окуучу болупкеле жатыптырмын», − дейт ал. Бирок анын аткарган иштери теккекеткен жок. Мырзабекти кесиптештери мыкты кызматкер катары билишетжана сыйлашат. Ал жумушта кадыр-баркка ээ.

А. Суроолорго жооп бергиле.1. Мырзабек ким?2. Ал кандай кызматкер?3. Эмне үчүн ал ашыкча жумуш аткарат?4. Силер жумушта кандай кызмат аткарасыңар?5. Сиз жумушка эрте келип, кеч кеткен учурларыңыз болобу?

5. Сиз жумушка эрте келип, кеч кеткен учурларыңыз болобу?6. Жумушта Мырзабектей иштеш керекпи же өз убагында келип, өзубагында эле кетиш керекпи?7. Жумушта ашыкча иштеген туурабы? Б. Туура жоопту белгилегиле.1. Мырзабек жумушту кандай иштешти билбейт.2. Мырзабек өз ишин так аткарат.3. Мырзабек карьера жасагысы келет.4. Мырзабек жалкоо адам.

ед.ч. мн. ч. -/т/дым (-дим, -дуң, -дүң) -/т/ -дык, -дик,-дук,-дүк -/т/ дың (-диң, -дуң, -дүң) -/т/ -дыңар, -диңер, -дуңар,-дүңөр -/т/дыңыз (-диңиз, -дуңуз,-дүңүз) -/т/ -дыңыздар, -диңиздер, -дүңүздөр-/т/ды (-ди, -ду, -дү) -(ы)шты, -и(шти), -у(шту), -ү(штү) Мен бардым. Бизбардык.Сен бардың. Силербардыңар.Сиз бардыңыз. Сиздербардыңыздар.Ал барды. Аларбарышты.

-/к/ганмын (-гонмун, -генмин, -гөнмүн) -/к/ганбыз (-гонбуз, -генбиз, -гөнбүз) -/к/ гансың (-гонсуң, -генсиң, -гөнсүң) -/к/ -гансыңар, -гонсуңар,-генсиңер, -гөнсүңөр) -/к/-гансыз (-гонсуз, -генсиз,-гөнсүз) -/к/-гансыздар, -гонсуздар, -генсиздер,-гөнсүздөр-/к/-ган (-гон, -ген, -гөн) -/к/-кан; үндүүлөрдөн кийин-кан,-кон, -кен, -көн Мен барганмын. Биз барганбыз.Сен баргансың. Силер баргансыңар.Сиз баргансыз. Сиздер баргансыздар.Ал барган. Алар барышкан.

19-сабак

undefined

5.3 Баяндама кат, түшүнүк кат

1.− Динара айым, баяндамакатыңызды алдым.− Жакшы болуптур, алган болушкерек деп ойлоп жаттым эле.− Алдым.− Окуп чыктыңызбы?− Ооба, купулума толду. Азамат!− Рахмат.− Баяндама каттын копиясысизде барбы?− Жок эле, копиялап алайынчы.− Тез копиялап, кайра магабериңиз. Мурда эмнеге копиялапалган жоксуз?− Копия иштебей калган экен.Сизге кечиктирбей, өз убагындаберейин дедим.

2.− Түшүнүк кат жазыңыз.− Эмне үчүн?− Чогулушка келген жоксуз го?− Кайненем ооруп калып, аныооруканага жеткирип келдим.− Ооруканада болгонуңузжөнүндө тастыктагандокументиңиз барбы?− Догдурдун кайненем үчүнжазган рецепт дарысын,кайненимдин оору таржымалынкопиялап келдим.− Анда, түшүнүк кат жазып, алдалилдерди түшүнүк каткатиркеп коюңуз.− Жарайт.

3.− Түшүнүк катты кимгеташтап коёюн?− Мага бериңиз.− Мына алыңыз.− Түшүнүк кат эмне жөнүндө?− Эмне эле, баягы элебашчынын башчылык жүргүзүпжаткандагысы да…− Аа, капа болбоңуз, баарыжакшы болот.− «Түшүнүк кат жазыңыз»,−дегенде бир аз териге түштүм.Маанайым да бир аз бузулду.Азыр өзүмө келип калдым.Күнөөсүз экенимди тастыктоочудалилдерди тиркеп койдум.− Жакшы экен, кабатырболбоңуз.

4.− Баяндама катжолдодуңарбы?− Ооба.− Качан жөнөттүңөр?− Бир саат мурда.− Баяндама кат алардын колуна качан тиет?− Электрондук почта аркылуужөнөткөм. Алар катты азыркыгачейин алышты.− Экинчи баяндама кат да бар.− Кайсы?− Германияга студенттерди биржылдык мөөнөт менен окуугажөнөтүү боюнча элчиликкебаяндама кат жолдошубузкерек.

Бишкек шаардык

Жогорку сотунун башчысы

А. Исмаиловго адвокат

М. Ибраевден

Түшүнүк кат

2015-жылдын 5-августунда саат 10.00дө өтө турган сот ишинекатыша албаганымдын себеби, ошол убакта мен Москва шаарда элем. Абаырайынын кескин өзгөрүшүнө байланыштуу Москвадан учак 4-августкүнгө учпай калып, эртеси 5-август күнү саат бирде учту.

Моска−Бишкек аба лайнеринин учак билети түшүнүк катка тиркелди.

06.08.15. Колу М.Ибраев

Төмөнкү түшүнүк каттын катасын тапкыла. Бишкек шаардык

Ленинрайондук сотуна

«Жал» кичи районунун

тургунуЖумакан Алымовага

Түшүнүк Кат.

2015-жылдын 10-майында саат 10.00дө өтө турганАдминистрациялык жыйынга келе алган жокмун. Кандай себеп экенинайта албайм, бирок орчундуу болчу. Мен мындай жыйынга көпкатышчумун, мындан ары да катышамын. 11.05.15. Колу М.Максатов

1. Көчөдө кармалыпкалгандыктан

жыйналышка катыша албайкалды.

2.Жумуштун планын көпкөжазгандыктан

…………………………………………. .

3.Жогорку инстанциягабаяндама кат

………………………………………….. .

4.Түшүнүк катка тиркеле турган …………………………………………. .5.Мындай көрүнүш кайталанбайтургандыгын

…………………………………………. .

6.Кечигип калгандыгынабайланыштуу

…………………………………………. .

7.Ооруп калганына байланыштуу………………………………………….. . Төмөнкү сөз айкаштарын катыштырып түшүнүк кат жазыңыз.Катыша албай калуу, келе албай калуу, кечирим суроо, түшүнүк каттыжазуу, убада берүү, уялып калуу, маалым кат алуу, кайра-кайра жазуу,билбей калуу, кабарлап коюу

Капыскы өткөн чак

Глагол – (ы)птыр, (и)птыр, (у)птыр,(ү)птыр

Мен барыптырмын. Биз барганбыз.

Сен барыптырсың. Силер баргансыңар.

Сиз барыптырсыз. Сиздер баргансыздар.

Юстиция министриА. Шыкмаматовго

мыйзамдар долбоорунун экспертизалоо бөлүмүнүн башчысы У. Асанбековдон

Баяндама кат

Мыйзамдарды экспертизадан өткөрүү боюнча Сиздин көрсөтмөңүз боюнча 2015-жылдын аяк оона айынын 15дедолбоорлорду экспертизадан өткөрдүк жана аларга корутунду даярдадык.Ар бир долбоорго тиркемелер тиркелди. Долбоорду экспертизаданөткөрүү үчүн жети кишиден турган комиссия түзүлдү. Комиссия адилеттүүкорутунду жасагандыгын белгилеп кетким келет. 20.09.15. колу У.Асанбеков

Эмгек жамаатынын сунуштары2.Билим берүүнүн сапаттуулугу3.Жогорку окуу жайлары жөнүндө4.Жоопкерчиликтүү кызматкерлер5.Экономика илиминин кандидаттары

Баяндама катка мүнөздүү сөзайкаштары

текшерүүнүн жыйынтыгынаныктадыкобъекти кабыл алууга болору(болбошу)дагы бир нече текшерүүнүталапка ылайыктуумөөнөттү узартуу керектерең карап таанышуутак маалыматты аныктоомөөнөтүнөн мурда бүтүрүү

мөөнөтүнөн мурда бүтүрүү(кечиктирүү)заказ берүү

Сүйлөйлү1.Баяндама кат жазып көрдүңүз беле?2. Түшүнүк кат жазып көрдүңүз беле?3. Түшүнүк кат менен баяндама каттын айырмасы кандай? Диалогду мааниси боюнча туура келген сөздөр менен толуктагыла.− Саламатсызбы?−…………………………………………. .− Баяндама кат ……………………………… .− Кантип жазам?− …………………………………………………………………………….− План боюнчабы?− ……………………………………………….

Биздин мекемедеги аткарылган жумуштар…. Жумуштагы иш пландыкандай түзөсүз? Пландалган жумуштар аткарылабы? Баарын аткарыпжетишүүгө болобу? Эмнелерге жетиштим?№ Темалар начар билем орточо эң жакшы1. Бир жумалык иш

планды кантиптүзгөндү билем жанаал жөнүндө айтып береалам.

2. Бир айлык иш пландыкантип түзгөндү билемжана ал жөнүндөайтып бере алам.

3. Баяндама кат жазаалам.

1.

Түшүнүк кат жазаалам.

5. Этиш, капыскы өткөнчак, баяндагычыңгайдагы этиштинчактарын билем.

20-сабак

undefined

6-тема: Ишти уюштуруу Иш сапар

6-тема: Ишти уюштуруу Иш сапар

1. – Иштин зарылдыгынабайланыштуу иш сапаргачыгууга туура келди.− Качан жөнөйсүз?− Бүрсүгүнү.− Кайсы жакка барасыз?− Москвага.− Ой, Россиягабы?− Ооба.− Бажы кызматы бирболгондуктан Россияга баруугатуура келип жатат.− Аа, жакшы экен.

2. – Иш сапарга жөнөдүңүзбү?− Эртең жолго чыгам.− Учак менен барасызбы жепоезд мененби?− Учак менен, поездде жүрөалбайм.− Мен да поездде жүрө албайм.Дайыма учак менен барам.− Сага Москвадан эмне алакелейин?− Өзүң аман-эсен келсең болду.Жакшы барып кел.− Рахмат.

3. – Мага тез иш сапардынотчётун алып келиңиз.− Азыр алып келем.−Эртең Жогорку Кеңеште отчётберем. Сиздин Германиядаөткөн иш сапардагы отчёт да эңмаанилүүлөрдүн бири.− Макул, макул, азыр алыпкелем.− Даярдап койдуңуз беле?− Ооба, албетте.

4.− Кийинки жылга 14 ишсапарды пландаштыралы.− Эмне себептен?− Иш сапар абдан пайдалуу.Былтыркы жылы иш сапарданкийин көп нерселердиөздөштүрдүк.− Ооба, чын эле иштин алдыгажылышына чоң өбөлгө түзөтэкен.− Сизди да иш сапарга чыккангапландаштырып коёлубу?− Албетте.

Омоним сөздөр: Айтылышы бирдей, мааниси ар башка, мисалы: ат −жылкы, ат− ысым; сыр –боёк, жашыруун сыр, жай− мезгил, жай−кыймыл-аракет ж.б.

Cабыр эртеӊ менен эрте турду. Бүгүн ал иш сапарга жɵнɵдү. Ал ишсапарга Аксы районуна барат. Сабыр жуунду, эртеӊ мененки тамагыничти. Кийинди да, айдоочунун телефонуна чалды. Айдоочу: «Даярданыптуруӊуз, 30 мүнɵттɵн кийин келип, алып кетем» − деди. Аксы районуЖалал-Абад облусунда жайгашкан. Бул район Бишкектен 550 км.алыс.Сабыр ал жакка учак менен барчу. Бул жолу машина менен баргысыкелди. Себеби машина менен барган кызыктуу. Жолдогу жаратылышаябай кооз. Сабыр Суусамыр жайлоосунан кымыз ичет. Ашууда мɵӊгүдɵнтүшкɵн таза, муздак суудан ичет. Ошентип Аксы районуна 9 саатта жетет.Эртеси иш сапардагы план боюнча ишин баштайт.

А. Суроолорго жооп бериңиз.1. Сабыр кайда жөнөдү?2. Сабыр Аксыга кантип барат?3. Эмне үчүн ал жолдо кымыз ичет?4. Сабыр кайсы жайлоо аркылуу өтөт?

5. Тоолор, туннель аркылуу машине менен алыс сапар жол жүрдүңүз беле?

Сабыр: Туннелби?Айдоочу: Ооба.Сабыр: Туннель канча км.?Айдоочу: 3км.Сабыр: Узун го..?Айдоочу: Ооба.Сабыр: Канча мүнɵттɵ туннелден чыгабыз?Айдоочу: 3мүнɵттɵ.Сабыр: Дагы канча туннель бар?Айдоочу: Дагы 3 туннель бар.Сабыр: Алар да узунбу?Айдоочу: Жок, алар кыска.

Францияга иш сапар

Төмөндө иш сапар үчүн бир канча багыт берилди. Багыттардын ичиненбирөөнү тандап дилбаян жазыңыз.

Париждеги бир жума Марселдеги бир күнНицца шаарындагы көчөлөр

Дилбаянды төмөнкү суроолордун негизинде жазыңыз1. Иш сапарга кандайча даярдандыңар?2. Кайсыл жакка бардыңыз?3. Кандай кыйынчылыктар (жамгыр, бийик тоо, алыс жол, машина, кар

көчкү, оору ж.б.) болду?4. Иш сапар учурунда ким/эмне менен тааныштыңыздар?5. Мамлекет өркүндөшү үчүн кандай пайдалуу сабактарды алдыңыз?6. Жылуу кийим, тамак-аш, каржы кыйынчылыгы жаралган жокпу?7. Иш сапарга жалгыз бардыңызбы? Эгер шерик менен барсаңыз бири-

бириңиздерден адашып кеткен учурларда кантип байланышкачыктыңыздар?

Иш сапардын соңунда кандай сабак алдыңыздар? Кандай жыйынтыкчыгардыңыздар

21-сабак

undefined

6.2 Семинар-тренинг

Семинар-тренингБүгүн биздин юридикалык академиянын чоң залында “Таза суунунбашаты‒ак мөңгүлөр” аттуу семинар-тренинг болуп ɵттү.Акыркы убакта таза суунун баркын биле баштадык. Кыргызстанаймагынын 4,2 пайызы −мөңгүлөр. Ал жалпы Борбордук Азия корунун 45пайызын түзөт. Тагыраак айтканда, 6582 мөңгүлөрдөгү таза суу кору – 650млрд кубометр. Бул – зор байлык. Акыркы 50 жылда Кыргызстандамөңгүлөр 20 пайызга азайды. Окумуштуулардын айтканына караганда,мындан кийин 20 жыл аралыгында 35 пайызга чейин азаят. Демек,Кыргызстандын мөңгүдөн башталган тоо суулары үчтөн бирге чейиназайышы мүмкүн.Ошондон улам, Жогорку Кеңеште Кыргызстандын мөңгүлөрү менен каркүрткүлөрүн сактоо үчүн “Кыргыз Республикасынын мөңгүлөрү жөнүндө”мыйзам кабыл алынды.

Эми мөңгүгө жанаша жайгашкан кендер ачык ыкмада эмес, жер алдыаркылуу казыла баштайт. Ал жерде айлана-чөйрөнү булгай турган

химиялык уулуу заттар, алардын калдыктарын сактоого тыюу салынат.

Семинар-тренингдин отчетуБүгүн Ош технологиялык университетинде илим чөйрөсүнө жана долбооржазууга кызыккандар үчүн семинар-тренинг болуп жатат. Семинар 2015-жылдын 31-октябрына чейин уланып, ага Ош шаарындагы Жогорку жанаатайын окуу жайлардын окмуштуулары, окутуучуулары, аспираттар,магистранттар жана студенттери катышат.Бул иш-чараны CRDF Global фондусунун каржылоосу менен Оштехнологиялык университети уюштурган. Семинарда катышуучуларгаатайын адистер тренинг өтүшɵт. Грант жарыяланган эл аралыкконкурстарга, фонддорго жана программаларга долбоор даярдоонун жолжобосу жана усулдары, Эл-аралык илимий журналдарга макаладаярдоонун усулдары тууралуу окутуп үйрөтүшɵт. Семинар 3 күн болотжана акысыз ɵткɵрүлɵт. Активдүү катышуучуларга сертификат берилет.

− Колуңуздагы эмне?− Семинар-тренинг өткөрбөдүк беле?− Өткөн жумадабы?− Ооба. Ошонун отчёту.− Отчётун эми бүтүрдүңөрбү?− Ооба. Үч күн командировкада болдум.− Кандай барып келдиң?− Ойдогудай.

Баш тамгалардын жазылышы

1. Географиялык жөнөкөй аттар баш тамга менен жазылат: Алай,Талас, Америка, Швейцария, Франция;

2. Кошмок сөз тибиндеги татаал георафиялык аттар: Жалал-Абад,

2. Кошмок сөз тибиндеги татаал георафиялык аттар: Жалал-Абад,Ысык-Көл, Сары-Челек, Төө-Ашуу;

3. Айрым түгөйлөрүнүн бири же баары лексикалык мааниге ээ болбосо:Алайкуу, Мырзаке.

4. Адам аттары, жаныбарларга атайын энчилеп коюлган аттар:Асанбек, Бектур, Жолборс, Майкл.

5. Географиялык энчилүү аттарга арал, жер, деңиз деген сөздөрайкаша келсе кичине тамга менен бөлөк жазылат. М: Арал деңизи, Акдеңизи, Ала-Тоо кыркалары

6. Георафиялык аттарга ошол жердик экенин билдирүүчү –лык мөчөсүуланса, ал сөз кичине тамга менен жазылат. Бишкек - бишкектик, Алай-алайлык.

Сүйлөмдөрдү окуп чыгып, Баш тамга менен жазылган сөздөрдүтапкыла.Сабыр Алимов Юстиция министрлигинде иштейт. Ал мыйзамдарды талдоодон өткөрөт. Андан кийин эксперттик корутунду даярдайт. Ар бирберенени көңүл коюп окуп чыгат. Мыйзамдарды терең изилдеп чыгат да,оңдоо керек болсо, кемчиликтерди айтат, сунуш берет

Семинар-тренинг ɵткɵрүү“Бирдиктүү терезе” боюнча семинар-тренинг

«Бирдиктүү терезе» – бул, соода жана транспорттук операцияларгакатышуучу тараптарга импорт, экспортко тиешелүү талаптарды аткаруу.Бул максатта бирдиктүү өткөргүч каналды пайдаланып,стандартташтырылган маалыматты жана документтерди берүүгө шарттүзүүчү механизм. «Бирдиктүү терезе» принцибин ишке киргизүүдөн түшкөн пайдалар:бизнес үчүн:

иш токтоп калуунун жана зыян тартууну кыскартуунун эсебиненчыгашаларды азайтуу;товарды чыгаруунун жогорураак ылдамдыгы;эрежелерди алдын ала айтуу жана түшүндүрүү;ресурстарды натыйжалуу жана эффективдүү пайдалануу;айкындыктын жогорулашы

мамлекеттик органдар үчүн: сооданын катышуучулары тарабынан жакшырышы;коопсуздуктун күчөтүлүшү;ак ниеттиктин жана ачыктыктын жогорулашы;жакшы уюштурулган иш тартиби;чечимдерди ыкчам кабыл алуу.

мамлекет үчүн:атаандаштыкка жөндөмдүүлүктүн жогорулашы жана инклюзивдүүөсүшкө көмөк көрсөтүү;тышкы сооданын көлөмдөрү,курамы жана географиясы жөнүндөактуалдуу маалымат;

бюрократия жана коррупция деңгээлинин төмөндөшү;ак ниеттиктин жана транспаренттүүлүктүн жогорулашы;

соодага көмөктөшүүнү камсыз кылуу;

Жумушка алуу таризи.Айыл аймактын башчысынын орун басары-1 орун. Функционалдык милдеттери:Жалпы аппараттын же айрым тармактардын ишин көзөмөлдөйт. КыргызРеспубликасынын мыйзамдарын, Кыргыз Республикасынын Президентининбуйруктарын жана башка нормативдик укуктук актылардынаткарылышына жана айыл аймагындагы элдик кошуундардынишмерлигине көзөмөл жүргүзөт. Айыл аймактык Кеңештинсессияларынын, айыл өкмөтүнүн жыйындарын, жергиликтүү элдиккурултайды өткөрүү иштерин уюштурат. Өзгөчө кырдалдар учурундамобилизациялык иштерди жүргүзөт жана алардын алдын алуу боюнча ишалып барат. Жалпы айыл аймагынын абалы боюнча айыл аймагынынбашчысына маалымат берип турат. Квалификациялык талаптары:–жогорку билимдүү;- муниципалдык же мамлекеттик кызмат стажы кеминде үч жыл жеадистик боюнча иш стажы кеминде беш жыл, муниципалдык кызматорундарынын багыты боюнча кайра даярдоодон өтүшү; менен жогоркукесиптик билими;-жакшы уюштуруучулук жана аналитикалык жөндөмдүүлүгү.-компьютерде иштей билүүсү(Word. Internet. Outlook Exepress);-кыргыз жана орус тилдеринде эркин сүйлөө жана жазуу жөндөмдүүлүгү.-Кыргыз Республикасынын мыйзамдарын жана башка нормативдикукуктук актыларын билүүсү;-18 жаштан жогорку Кыргыз Республикасынын жарандары.

22-сабак

undefined

6.3 Иш сапар боюнча отчёт

Сүйлөшөлү1.− Саламатсызбы?− Саламатчылык, иш сапарданкача келдиң?− Кечээ.− Бир күн эс алып албайсыңбы?− Иш сапардын отчётунжазышым керек. Антпесе үлгүрбөй калам.− Баары сендейжоопкерчиликтүү болсо…− Баарыбыз эле ушундайбыз го?−Араңарда жалкоолор да бар.

1. – Саламатсыздарбы?− Саламатчылык.− Иш сапарга жакшы барыпкелдиңизби?− Кабинетиме жарым сааттанкийин келсең, сага Германияданбелек алып келдим.− Ой эже, жөн эле койбойсузбу?− Сага кантип куру келейин…

− Иш сапарым ийгиликтүүболду. Турцияда мейманканадаболдум. Түрк тилин жакшыбилгендиктен мага көп делекыйын болгон жок. Бир жумалыкиш сапарыбызды 5күндөөздөштүрдүк. 2 күн шаарларын

− Менин иш сапарым Нарыноблусунда өттү. Нарын азыраябай жылуу экен. Жайлоонунбаары туристтерге толупкетиптир. Туристтик базаларачылып, элдер тынбай иштепжатышат. Биздин өлкө да

өздөштүрдүк. 2 күн шаарларынкыдырып сейилдедик. Ишсапарым жемиштүү болду.

жатышат. Биздин өлкө датуристтик өлкөлөрдүн биринеайланып баратат. Иш сапарымийгиликтүү өттү.

− Саламатсызбы, иш сапаргаалыска кеттиңиз беле?− Вавилонго иш сапарга барыпкелдим.− Охоо, сонун болгон турбайбы?− Ооба, көптөгөн жаңымаалыматтарды алып келдим.Вавилондуктар өздөрүнүнтарыхына көп көңүл бурат экен.Аккаде шаарында да болдум.− Кандай экен?− Укмуштай сонун!

− Иш сапарыңыз бүттүбү?− Ооба. Өз өлкөмө кайтканытурам.− Сиз менен таанышканымакубанып жатам. Кыргызстангабарсам тосуп аласызбы?− Оо, албетте. СиздиКыргызстандан чыдамсыздыкменен күтөм.− Анда, сөзсүз барам.− Сөзсүз келиңиз!

Семирамиданын асма бакчалары

I тыным Семирамиданын Асма Бакчалары «Вавилондун асма бакчалары»деген ат менен белгилүү. Бул дүйнөнүн Жети кереметинин бири, тилеккекаршы, биздин күндөргө чейин сакталган эмес. СемирамиданынБакчалары 1989-жылы Роберт Кольдеев аттуу археологдун казууларыубагында табылган.

II тыным Бул шедевр Вавилондун падышасы, 43 жаштагы Навуходоносор IIнинбуйругу менен биздин заманга чейин VI кылымда курулган. Падышанынжубайы жыттуу бакчалар менен жашыл дөңдөргө толгон Мидияданболгон. Ысык, чаңдуу Вавилондо ал өзүн жаман сезип, мекенин сагынып

болгон. Ысык, чаңдуу Вавилондо ал өзүн жаман сезип, мекенин сагыныпкыйналган экен. Навуходоносор II жубайы Амитисти сүйүнтүш үчүн мыктыинженер, математик, куруучуларды чакырып, укмуштай бир кереметсейил бак курууга буйрук берген. Жубайына болгон сүйүүсүн далилдешүчүн, аялына арналган бул сейил бактын жомоктогудай кооз болуп,Вавилонду дүйнө жүзүнө тааныта тургандай курулушун талап кылган.Кургакчыл өрөөндө жашыл дөбөлөрдү куруу ошол учурда фантазиясыяктуу сезилген. Мындай жомоктогудай колго жасалган тоолорду жанаанын үстүнө курулган бакчаны аз убакыт ичинде даяр кылыш абдан кыйынболгон. Ефрат дарыясы Вавилондон алыс болгондуктан, ал кездегиадамдар бакчанын өзүн тургай, аны сугарууну да элестете алган эмес.Ошентсе да, падышанын көздөгөн максаты орундалып, ал керемет бакчахан сарайдын түндүк-батыш тарабынан орун алган.

III тыным

Сейил бак бир нече жүз фут бийиктиктеги дөбөдө жайгашкандыктан,жерден караган адамга бактар асылып тургандай көрүнүп, укмушкооздукту жараткан. Бакчаны аралап сейилдеген адам тоого чыккандайболгон. Балкон сымал курулмаларда экзотикалык өсүмдүктөр: дарак,пальма, гүлдөр тигилген. Өсүмдүктөрдүн уруктары, көчөттөрү суугачыланып, бүт дүйнө жүзүнөн алынып келинген. Бакчаны сугаруу жолутөмөнкүдөй болгон: үстүңкү дөңгөлөктөрдө тросторго бекитилген чакаларболгон. Алардын жардамы менен астыңкы дөңгөлөктүн түбүндөгүбассейнден суу алынып, көтөрүүчү чынжырлар аркылуу үстүнкүдөңгөлөккө берилип, экинчи бассейнге куюлган. Ал жердеги, арыктараркылуу суу ар кайсы тарапка агып, жолундагы өсүмдүктөрдү сугарган.Вавилондо бакчаны сугара турган суунун жетишсиздигинен улам, көпадамдар ал жерде кооз сейил бак болгондугунан күмөн санашкан. Бирок,Ефрат дарыясынан кулдар күндөп-түндөп сууну ташып, бассейндитолтуруп турушкан. Бул курулманын үстү коргошун менен бекитилген,ошондуктан, пайдубалга бир да тамчы суу жеткен эмес. Вавилондо ташболбогондуктан, Навуходоносор асма бакчаны куруу үчүн таш плиталарыналыскы жерлерден кантип алып келгени ушул күнгө чейин табышмакбойдон калган

IV тыным Александр Македонскийге Вавилон шаары өтө жаккандыктан, бул жергекелгенде, ал өз мекенин сагынганын унутуп, согуштарын да таштапкойгон имиш. Ал сейил бактын көлөкөсүндө алыскы мекенин эстеп, эсалууну аябай жакшы көргөн дешет. Уламышка ишенсек, А.Македонскийдал ушул жерден жарык дүйнө менен кош айтышкан. АлександрМакедонский өлгөндөн кийин жомок-шаар бошоп, эл азайып, бакчаларсугарылбай калган экен. Бир нече жер титирөөнүн айынан эки таянычдубалдын ийилип кошулган төбөлөрү урап түшкөн. Көптөгөн кылымдарбою Вавилондун урандылары кум, таш жана ар кандай калдыктаргакөмүлүп калган. Сөздүк: трос – темир чынжыр чынжыр- бирине-бири илиништирилип жасалган темир тизмек коргошун - тез эрий турган оор металлурандылар- сынык бөлүктөрүсейил бак- сейилдөө, эс алуу үчүн курулган, ар түрдүү гүлдөрү, дарактарыкөп бакчакум-катуу минералдын (көбүнчө кварцтын) эшилме, куюлма майдасыкөмүлүп калган- жердин астында калганмекен-мамлекет, өлкөурук- үрөн, үрөндүк дан, уруктан өсүмдүк өсүп чыгатөрөөн- тоонун ортосундагы же суу бойлото созулган чоң узун тилкемейкиндик

Төмөндөгүлөр кайсы каарманга таандык экендигин белгилегиле

Маке-донский

Навуходо-носор II

математик,инженерлер

ханышаакылмандаркулдар

1.Орто жаштагыпадыша, биздинзаманга чейинVI кылымдажашаган

2.Жыпар-жыттуубакчаларгажана жашылдөңдөргөтолгон өлкөдөнкелген

3.Сейил баккурууга буйрукберген

4.Күнү-түнү сууташыптурушкан

5.Вавилондо көзжумган

6.Сейил бактынархитектурасынойлоп тапканадамдар

7.Вавилондогуасма сейилбакты сүйгөнбаатыр

23-сабак

undefined

6.4 Кайталоо

Боштуктарды толтургулаСлова:Бөбөк бешик…….. уктап жататАйзада китепкана….. сабак карап жататМуздаткыч…… сүт жокпу?Дубал…… такта асылганОкандын апасы почта….... иштейтМашиналар кызыл….. токтойт, сары….. даярданат, жашыл….. өтөт.Динаранын курбусу компьютер……. отуратБиздин сабак ар күнү саат 9……. башталып, 12:30……. бүтөт.Азыр сырт….. жамгыр жаап жататБулбул бак…… сайрап жатат.те, да, та, га, да, дан, де, дан,да, та, та,

2. Кимде эмне бар?− Сенде эмне бар?− Менде китеп, калем бар? 1. Сен….. эмне бар?−………………………………………….2. Силер…. эмне бар?− ………………………………………….3. Ал….. эмне бар?− …………………………………………4. Сиз…. эмне бар?− ………………………………………….5. Алар….. эмне бар?− …………………………………………. 1. Биз………. эмне бар?

Төмөндө берилген сөздөр менен сүйлөм түзгүлөЭки / бар / жыл / бир / ай / он.Бир жылда он эки ай бар. 1. Жылуу / аба ырайы /бүгүн.

Эки / бар / жыл / бир / ай / он. Бир жылда он эки ай бар. 1. Жылуу / абаырайы /бүгүн. Биздин группада он алты студент бар

4. Төмөндөгү суроолорго жооп бергиле.1. Баяндама кат кандай жазылат?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….2. Арыздын бир үлгүсүн жазыңыз?…………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….3. Иш сапар боюнча отчёт жазыңыз?…………………………………………………………………………………….

Жооп бергиле

Бул машинабы? Ооба, бул машина.Булар чайларбы? Жок, булар момпосуйлар.Бул кантпы? Ооба, ………………………………………Булар аарыларбы? Ооба,………………………………………..

Булар аарыларбы? Ооба,………………………………………..Алар даракпы? Жок,…………………………………………..Бул эменби? Ооба, ………………………………………..Булар эчкилерби? Жок,……………………………………………Тиги ɵрдɵкпү? Ооба,…………………………………………..Тигилер тɵɵлɵрбү? Ооба, ………………………………………….Тиги бɵрүбү? Жок, …………………………………………..Бул суубу? Жок, …………………………………………..Булар тоолорбу? Ооба, ………………………………………….Бул автобуспу? Ооба, ………………………………………….Ал арчабы? Ооба, ………………………………………..

Бул кызбы? Ооба, бул кыз.Булардарыгерлерби?

Жок, булар балдар.

Бул саяпкерлер? Ооба,………………………………………

Булар эгиздерби? Ооба,………………………………………..

Алар балдарбы? Жок,…………………………………………..

Бул окутуучубу? Ооба,………………………………………..

Буларбийчилерби?

Жок,……………………………………………

Тиги тигүүчүбү? Ооба,…………………………………………..

Тигилер малчыбы? Ооба,………………………………………….

Тиги айдоочубу? Жок,…………………………………………..

Бул ашпозчубу? Жок,…………………………………………..

Булар? Ооба,………………………………………….

Бул автобуспу? Ооба,………………………………………….

Ал арчабы? Ооба,………………………………………..

1. Короодо эмнебар?

……………………………………………..

2. Үстɵлдɵ эмне бар? ……………………………………………..3. Офисте кимдербар?

……………………………………………..

4. Бɵлмɵдɵ кимдербар?

…………………………………………………

5. Кɵчɵдɵ эмнелербар?

………………………………………………..

6. Үстɵлдɵ эмнежок?

………………………………………………..

7. Университеттекимдер бар?

………………………………………………..

8. Уяда эмне жок? ………………………………………………..

24-сабак

undefined

6.4 Кайталоо

Слова:Бөбөк бешик…….. уктап жатат.Айзада китепкана….. сабак карап жатат.Муздаткыч…… сүт жокпу?Дубал…… такта асылганОкандын апасы почта….... иштейт.Машиналар кызыл….. токтойт, сары….. даярданат, жашыл….. өтөт.Динаранын курбусу компьютер……. отурат.Биздин сабак ар күнү саат 9……. башталып, 12:30……. бүтөт.Азыр сырт….. жамгыр жаап жатат.Булбул бак…… сайрап жататте, да, та, га, да, да, де, да, та, та,

2. Кимде эмне бар?Үлгү:− Сенде эмне бар?− Менде китеп, калем бар? 1. Сен….. эмне бар?−………………………………………….2. Силер…. эмне бар?− ………………………………………….3. Ал….. эмне бар?− …………………………………………4. Сиз…. эмне бар?− ………………………………………….5. Алар….. эмне бар?− …………………………………………. 1. Биз………. эмне бар?

3. Төмөндө берилген сөздөр менен сүйлөм түзгүлө.Үлгү:

Эки / бар / жыл / бир / ай / он.Бир жылда он эки ай бар. 1. Жылуу / аба ырайы /бүгүн. ……………………………………………….2. Алты / группа / бар / студент / биздин / он. …………………………………………………3. Сабак / университет / бар / күндө ?

1. Төмөндөгү суроолорго жооп бергиле. 1. Баяндама кат кандай жазылат?………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….2. Арыздын бир үлгүсүн жазыңыз?…………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….…………………………………………………………………………………….3. Иш сапар боюнча отчёт жазыңыз?…………………………………………………………………………………….

Бул машинабы? Ооба, бул машина.Булар чайларбы? Жок, булар момпосуйлар.Бул кантпы? Ооба,

………………………………………Булар аарыларбы? Ооба,

………………………………………..Алар даракпы? Жок,

…………………………………………..Бул эменби? Ооба,

………………………………………..Булар эчкилерби? Жок,

……………………………………………Тиги ɵрдɵкпү? Ооба,

…………………………………………..Тигилер тɵɵлɵрбү? Ооба,

………………………………………….Тиги бɵрүбү? Жок,

…………………………………………..Бул суубу? Жок,

…………………………………………..Булар тоолорбу? Ооба,

………………………………………….Бул автобуспу? Ооба,

Бул автобуспу? Ооба,………………………………………….

Ал арчабы? Ооба,………………………………………..

6.Жооп бергилеБул кызбы? Ооба, бул кыз.Булардарыгерлерби?

Жок, булар балдар.

Бул саяпкерлер? Ооба,………………………………………

Булар эгиздерби? Ооба,………………………………………..

Алар балдарбы? Жок,…………………………………………..

Бул окутуучубу? Ооба,………………………………………..

Буларбийчилерби?

Жок,……………………………………………

Тиги тигүүчүбү? Ооба,…………………………………………..

Тигилер малчыбы? Ооба,………………………………………….

Тиги айдоочубу? Жок,…………………………………………..

Бул ашпозчубу? Жок,…………………………………………..

Булар? Ооба,………………………………………….

Бул автобуспу? Ооба,………………………………………….

Ал арчабы? Ооба,………………………………………..

Ош…., Кара-Балта…., Жалал-Абад….., Талас….., Токмок…., Сузак.…., Нарын….., ϴзгɵн….., Тоң….., Ысык-Кɵл….., Падыша-Ата…..,Түп….. Жооп бергиле.1. Короодо эмнебар?

……………………………………………..

2. Үстɵлдɵ эмне бар? ……………………………………………..3. Офисте кимдербар?

……………………………………………..

4. Бɵлмɵдɵ кимдер …………………………………………………

4. Бɵлмɵдɵ кимдербар?

…………………………………………………

5. Кɵчɵдɵ эмнелербар?

………………………………………………..

6. Үстɵлдɵ эмнежок?

………………………………………………..

7. Университеттекимдер бар?

………………………………………………..

8. Уяда эмне жок? ………………………………………………..

Слова:Үстɵл…………китеп барДептер………. жазуу бар.Отургуч……китеп жокАнара…… калем бар.Суу………балык жок.Тоо………арчалар бар.. Мен…. маркер бар.Кайың……. тобурчак барКороо…….. гүл барВагон…….. адамдар жокУниверситет……. студент барИш……..…кызматкерлер барБɵлмɵ ……… телевизор жок.Цех…… тигүүчүлɵр жокСүрɵт……. боёк жок.дө, де, та, да, да, до, де, да, до, до, те, те, дө, те, тө,

Сайкал:Саламатсызбы? Сатуучу:Саламатчылык. Келиңиз.Сайкал:Айран барбы?Сатуучу:Ооба, барСайкал:Бир литр айран канча сом? А:…………………………………………………..Сатуучу: 35 (отузбеш) сом. Сайкал:Бир литр айран бересизби? Сатуучу: Макул. Сайкал: Жумуртка барбы? Сатуучу:Ооба, бар.Б: ………………………………………………….Сайкал:10 (он)жумуртка берсеңиз. Сатуучу:Дагы?Сайкал:Башка эч нерсе албайм. Канча сом болду? Сатуучу:95 (токсонбеш) сом.Сайкал:Алыңыз. Сатуучу:Рахмат, соода кылганыңызга. Сайкал:Сизге да рахмат. Жакшы калыңыз. Сатуучу:Жакшы барыңыз. Келип туруңуз

жаштезысыкарыксулуутазаузунжакшыакылдуужакынчоңсемизакылсызжаманкичинежайкарыкыскакирмуздактүрү суукалыс

Суроолорго жооп бергиле

Суроолорго жооп бергиле1. Бишкек коозбу? Ооба,……………………………………….. Жок,...............................................................2. Бул автобус кененби? Ооба,……………………………………….. Жок,.............................................................3. Бул кичинеби? Ооба, ………………………………………. Жок,.............................................................4. Ишкана жакынбы? Ооба, ………………………………………. Ооба,.............................................................5. Тамак даамдуубу? Ооба, ………………………………………… Жок,...............................................................6. Момпосуй таттуубу? Ооба, ……………………………………….. Жок,................................................................7. Кыргызча кыйынбы? Ооба, ……………………………………….. Жок,................................................................8. Бул сумка оорбу? Ооба, ………………………………………… Жок,..............................................................9. Үй чоңбу? Ооба,............................................................... Жок,...............................................................10. Кɵйнɵк кызылбы? Ооба ,............................................................... Жок,................................................................11. Шым кɵкпү? Ооба,.............................................................. Жок,.............................................................12. Гүл акпы? Ооба,............................................................. Жок,.............................................................13. Кыз сулуубу? Ооба,............................................................ Жок,...........................................................14. Жигит күчтүүбү? Ооба,........................................................... Жок,.......................................................... Суроо бергиле.1. ..........................................................? Жок, бул китеп эмес.2. ...........................................................? Ооба,бул кɵйнɵк.3. ............................................................? Жок, бул ишкана эмес.4. ............................................................? Ооба, бул окутуучу.

4. ............................................................? Ооба, бул окутуучу.5. ............................................................? Жок, бул кɵчɵ эмес.6. ............................................................? Ооба, бул шаар.7. ............................................................? Ооба, бул апам.8. .............................................................? Жок,Бишкекте эмес.9. .............................................................? Жок, бул телефон бар.10. .............................................................? Ооба, иште компьютер бар.11. .............................................................? Жок, бул ырчы эмес.12. .............................................................? Ооба,иним үйдɵ.

25-сабак

undefined

7-тема:Менин өлкөм Менин айылым

Текстти окугула.Айылымдагы эс алуум

Мен Жогорку Кеңеште иштейм. Ар жылы туулуп өскөн айылыма, ата-энемдин үйүнө барып эс аламын. Үйүбүз айылдын башында тоонунтүбүндө жайгашкан. Үй беш бөлмөлүү, 2 бɵлмɵлүү ашкана өзүнчө бөлөккурулган. Коноктор үчүн 4 котедж, 3 бɵлмɵлүү үй, жана 1 вагон бар. Булжерде жаратылыш абдан кооз. Котедждин артында чоӊ дарыя агып турат.Дарыянын суусу тунук. Суу шаркырап агат. Суунун жээгинде бадалдар,дарактар, бүлдүркɵн ɵсɵт. Суунун шары мээни эс алдырат. Дарыянын аркыбети токой. Ал Текстти окугула.жерде арчалар, жаӊгактар, бадалдар, карагайлар, кожогат ɵсүп турат. Үйдүн алдындагы бактын ичинде карагай бар. Анын кɵлɵкɵсүндɵ тапчантурат. Биз күнүгө карагайдын кɵлɵкɵсүндɵ, тапчандын үстүндɵ, тамактандык. Таза абада, салкын жерде, суунун шарын тыӊшаптамактануу − стрессти кетирет, ден соолукка пайдалуу. Шаардын ызы-чуусунан, ысык абасынан тажагандыктан, ал жерде жыргап калдык. Алжерде дайыма жеӊил шамал жүрүп турат. Ошондуктан киши тердебейт.Күн дайыма ачык. Бирок тез-тез жамгыр жаап турат. Эӊ кызыгы,жамгырдан кийин ылай болбойт, жамгырдын суусу жерге сиӊип, кургапкетет.Эс алууну иш менен айкалыштырып, айылдагы көйгөйлөрдү чечүү үчүнпландарды түзүп, эртеӊ менен таза абада басып, валейбол, баскетбол,теннис ойноп, айтор, көңүлдүү эс алдык. Чет өлкөлөрдө да көп ирет эсалам, бирок айылдагы эс алганыма жетпейт. Туулган жер− Мисир депбекеринен айтышпаса керек…

Боштуктарды толтургулаСлова:Мен ………….. барып эс аламын.Үйүбүз …………………………түбүндө жайгашканҮйдүн алдындагы ………………………………….бар.

Үйдүн алдындагы ………………………………….бар.Карагайдын көлөкөсүндө………………………………… турат.Ар жылы туулуп өскөн айылыма, тоонун, бактын ичинде карагай , тапчан,

Текстти окуп иштегиле.Темир: Менин атым Темир. Мен үй-бүлөм менен айылда жашайм. Айылдажашаган мага абдан жагат. 5 үйүр жылкым, 100 коюм, 15 уюм, 100тоогум, 78 үндүгүм бар. Айылдын абасы таза жана жолдо унаалар аз.Айылдыктар бири-бирине жардам беришет, ишеничтүү адамдар. Айылдаменин жеке менчик жерим бар. Ал жерде мен картошка, жүгөрү, бадыраң,помидор, буудай жана жашылчалар менен бирге мөмө-жемиштердиөстүрөм. Талаадан жыйнаган түшүмдүн жарымын базарга алып барыпсатып, үй-бүлөмдү багам. .Сабира: Менин атым Сабира. Бишкектеги Жал кичирайонунун 25-үйүнүн 7-батиринде жашайм. Батирим үч бөлмөлүү, балкону бар, балконго чыксаңжолдун аркы бетиндеги кооз гүлбакты көрөсүң. Менимче, шаардажашоонун артыкчылыктары да, кемчиликтери да бар. Шаарда аба тазаэмес, анткени завод, фабрика, машинелер абдан көп. Жолдо унаалар көп.Азыр, музей, гүлбактар, ооруканалар, банктар, университеттер, эс алууборборлору сыяктуу жерлер абдан көп.

Сабира дарыгер болуп иштейт Сабиранын үйү -Жал кичи районунда, 27-үй.Темирдин жеке менчик үйү бар. Темир кыштакта жашайт Сабира калаадажашайт

Суроолорго жооп жазгыла.. Сизге айылда жашаган жагабы же шаарда жашаган жагабы?2. Азыр айылда деле заманбап үйлөрдү салып, шартын шаардагыдайкылып койсо болот. Бирок ага карабай эле адамдар шаарда жашоону каалашат?3. Айылды кантип өзгөртсө болот?

Берилген сөздөрдүн жакын маанилерин тапкыла.мезгилөсжежыйнажашооайыл турмушонүктурмуштоптоичкыштак

Синоним сөздөр: Жазылышы ар башка, мааниси бир болот.Мисалы: шамал-жел, шаар-калаа, айыл-кыштак, акылдуу-эстүү,бактылуу-таалайлуу

Бак өстүрүү Жагымдуу климаттык шарттар мөмө-жемиш өстүрүүгө жакшы шарт түзөт.Бак өстүрүү чарбачылыгы ар түрдүү сорттору: алма, алмурут, айва, алча,чие, кара өрүк, гилас, абрикос, шабдаалы, жаңгак, бадам, мисте, инжир,анар, курма, лимон, бүлдүркөн, кожогат, карагат, бөрү карагат болупайырмаланат. Кыргыз жер иштетүү боюнча илим изилдөө институту абаырайынын шартына жана топурактын абалына жараша Кыргызстандынаймагын бир канча зоналарга бөлөт. Кыргызстандын түндүгүндө бүтжемиштер өстүрүлөт. Түштүк тарапта бак өстүрүү боюнча негизги аймак.Республикабыздын түштүгү жылуу климатты сүйгөн мөмө-жемиштергебай. Ошондуктан жаңгактын жана цитрус сымал өсүмдүктөрдүн мекени.

Жаңгактын пайдалуу касиеттериКыргызстанда жаңгак дарагы аябай көп өсөт. Тоонун боорундагы жаңгактын капталынан чоң уюл өсүп чыгат. Аны «кап» деп коюшат. «Кап»

жаңгактын капталынан чоң уюл өсүп чыгат. Аны «кап» деп коюшат. «Кап»жаңгагынан аябай кооз эмеректер жасалат. Себеби, ошол уюлдутилдиргенде, тактанын бетиндеги тегерек-тегерек шакекчелери коозкөрүнөт, ошондуктан андан жасалган эмеректер аябай кымбат турат.Жаңгак узак жашай турган дарак. Ал 300 жылдан 500 жылга чейин өсөберет. Демек, жаңгактан жасалган эмеректер да аябай бышык болот. Грек жаңгагынын дарычылык касиети өтө чоң. Жаңгактын сөңгөгүнөнтартып, жалбырагы, мөмөсүнө чейин дарылык касиетке ээ. Мөмөсү бышаэлекте кабыгы көпкөк болот, ошол көк кабыгы да дары. Ал эми жаңгактытез-тез жеп жүргөн адамдын эске тутуусу жакшырат. Каны аз адамдаржаңгактын данын балга кошуп жесе, гемоглобин калыбына келет.Жаңгактын ичиндеги данын бөлүп турган тосмолору да дарылыккасиетке ээ. Жаңгактын жалбырагын ысык сууга демдеп, чачты чайкаса,чачтын түбү бекемделет, чач жалтырап жибектей жумшак болуп калат.Жаңгак быша электе көк кабыгынан кесип алып, эринге тийгизбей тиштитазаласа, тиш аппак болуп, түбү бекемделет. Андан сырткары, жаңгакашказан, ич өткөк, кант диабети жана башка бир топ ооруга дары.Кыргызстанда өскөн грек жаңгагын сатып алуу үчүн чет өлкөлүктөртарабынан суроо-талаптар чоң.

Сөздөрдүн жакын маанилерин белгилегиледарыжасалаткабыгыкымбатэске тутуусалкындарылайтдаярдалатшыпааайыктыратэсте сактоосыртымелүүнбаалуу

26-сабак

undefined

7.1. Мен жашаган аймак

Биз үч бир тууганбыз. Эжемдин аты Жумакан. Жумакан Москвадажашайт. Анын эки уулу, бир кызы бар. Күйөөсү университетте иштейт.Эжем салык кызматында иштейт. Карындашымдын аты − Динара. Алжыйырма жашта. Динара иштебейт, үй кожойкеси. Анын күйѳѳсү«Дордой» базарында сатуучу. Анын бир кызы бар. Кызы 2 жашта. Мената-энемден бѳлѳк жашайм. Ата-энем бизге жакшы тарбия беришти. Мената-энемди, бир туугандарымды жакшы кѳрѳм. Биз ынтымактуужашайбыз.

Таятамдын үйүКичинекей кезимде таятамдардын үйүнѳ кѳп барчумун. Анын үйү чоңсуунун жээгинде, тоонун этегинде жайгашкан. Үй Г формасындасалынган. Үйдүн бѳлмѳлѳрү чакан, ыңгайлуу. Бир бѳлмѳдѳн экинчибѳлмѳгѳ ѳтүп кетүүгѳ болор эле. Ошондуктан бир жагынан кирип, экинчижагынан чыкса боло турган. Үч чарпаясы (веренда), 3 бѳлмѳсү менен алтооэле. Бѳлмѳлѳрдүн полу кызгылт-күрѳң түстѳ, дубалдары ак болчу. Арбѳлмѳдѳ ар башка парда бар эле. Терезелери кичинекей, бирок кооз болчу.Ар бир бѳлмѳдѳ килем, шырдак салынган. Дубалдарда кымбат баалуукилемдер илинип турчу. Үйдүн сол жагында эки бѳлмѳлүү ашканасы барэле. Ал үйгѳ уланып салынгандыктан, Г форманы түзѳр эле. Үйдүн алды,оң тарабы бак-дарак жыш ѳскѳн короо. Короодо алманын 5-6 түрү, ѳрүк,кайналы, чие, кокон гилас, алмурут ѳсчү. Короонун ичи жыш шиберчѳп.Үйдүн оң тарабындагы бактын артында сайча, андан кийин чоң суушарылдап агып турат. Суунун аркы ѳйүзүндѳ бийик тоолуу токой.Кичинекейимде, таятамдын үйүндѳ эртең менен ойгонуп, суунун шараккан үнүн тыңшап жатар элем. Ал үй, ал жердин абасынын тазалыгы, жомоктогудай кооздугу дайыма кѳз алдыма тартылып турат

Сүйлѳмдѳрдүн текстте «туура» же «ката» экендигин тапкыла

Бакта алманын кѳп түрлѳрү бар. Үйдүн жанында чоң кѳлмѳ бар.Таятамдардын үйү эки кабаттуу. Бакта карагат да ѳсѳт. Үй тоого жакынсалынган.

Сѳздѳрдүн жакын маанилерин тапкылаүйбакөсдайымашаркырапчоң тамтамчоңойкүнүгөиришар аккан

Нарында балыктардын көп түрү бар.Балыктар Ысык-Көлдүн Балыкчы шаарынаналынып келинген.Нурсултанга атасы жардам берет.Нарында форель гана багылат.Нарында биринчижолу балык багылып жатат.Нарында балыктын багылып көбөйтүлгөнүнөкыргызстандыктар ишенбейт.

Сөздөрдүн каршы(х) маанисин тапкылататуутазачоңсуукчыдамдуукымбат ачуукиркичинежылуучабаларзан

таза кирчакан чоң

Жигит тунук сууга балыктарды коёберди

Сүйлөмдөгү асты сызылган сөздөрдүн жакын(//) маанисинбелгилегиле.

ысык жылуумуздак жамгырлуу

Нарындагы балыктар сууккачыдамдуу.

27-сабак

undefined

8.1 Жыл мезгилдери

1 2 3 4

катуушамалболуптурат

кар жаапжатат

жамгыраралашкар

күнчайыттайачык

катуу шамал болуп турат кар жаап жатат жамгыр аралашкар күн чайыттай ачык

Бир жылда төрт мезгил бар. Кыргызстанда кыш, жаз, жай, күз мезгилиболот. Ар бир мезгил өзүнчө көрктүү. Айрыкча жаз, жай мезгилинде того,жайлоого, көлгө барганда табияттын сулуулугун көрөсүң. Ал эми кышмезгилиндеги сулуулукту айтып түгөтө албайсың. Болгону суукка чыдашбир аз кыйын. Жылдын эң кыска күнү −22-декабрь, эң кыска түн− 22-июньболуп эсептелет.Кыргызстанда жыл мезгили жаздан башталат. 21-март күнү “Нооруз”майрамы майрамдалат. Себеби кыш кетип, күн менен түндүн теңелгенкүнү жаңы жыл мына ушул күнү белгиленет.Айлардын кыргызча аталышы төмөнкүчө: март − жалган куран, апрель −чын куран, май − бугу, июнь − кулжа, июль − теке, августь − баш оона,сентябрь − аяк оона, октябрь − тогуздун айы, ноябрь − жетинин айы,декабрь − бештин айы, январь − үчтүн айы, февраль − бирдин айы.Кыргыздарда ай аталыштары мал чарбачылыкка, табияттка, абаырайынын өзгөрүшүнө тыгыз байланыштуу.

Ø Күзүндө КышындаØ Талаада түшүм жыйналат;Ø Жашылча-жемиштер терилет;Ø Кышка кам көрүшөт;Ø Аба-ырайы суук болот;Ø Жамгыр тез-тез жаайт;Ø Күн көп бүркөлөт;Ø Шамал болот;Ø Жалбырактар саргаят;Ø Канаттуулар учуп кетишет;

Ø Айлана аппак болот;Ø Түн узарат;Ø Күн кыскарат;Ø Кар көп жаайт;Ø Аба-ырайы суук болот;Ø Балдар лыжа, конькитебишет;Ø Суулар тоңот;Ø Элдер үшүйт;Ø Үйлөрдө от жагылат;

Жазында ЖайындаØ Кар эрийт;Ø Куштар учуп келет;Ø Көк чөп, байчечекей чыгат;Ø Бактар тигилет, бүрдөйт;Ø Гүлдөр гүлдөйт;Ø Жер айдалат, себилет;Ø Аба жылыйт;Ø Элдердин маанайларыкөтөрүлөт;

Ø Күн абдан ысык болот;Ø Күн тиет;Ø Жайкы эс алуу башталат;Ø КөпчүлүгүØ эс алууга чыгышат;Ø Жайлоого барышат;Ø Кымыз ичип, эс алып, күчтоптошот;Ø Ысык-Көлгө барышат;Ø Сууга түшүшөт, күнгө

Ø Сууга түшүшөт, күнгөкүйүшөт;

күн суук болот, жолдор тайгакболотэс алууга чыгам түшүм

жыйналат

эс алышат, көлгө түшүшөтбайчечекей гүлдөйт, бак-дарактарбүрдөйтжаан көпжаайт

кар жаайт

Мен кыш мезгилине таң калам. Себеби_________________

Жай мезгилин баары жакшы көрүшөт. Себеби _________________

Эртең Кыргызстан боюнча күн ачык болот. Айрым жерлерде ала булуткаптап, жаан-чачын жаайт. Бишкек шаарында эртең абанынтемпературасы +20+22° градуска чейин ысыйт. Тоолуу аймактардасалкын жел согот. Жалал-Абад облусунда абанын температурасы +31+39°градуска чейин көтөрүлөт. Ысык-Көлдө абанын температурасы +15+19°градуска чейин ысыйт. Нарын шаарында болсо күн күркүрөп, жаан жаайт.Жайлоолордо абанын темпертурасы +9+10° градус болот. Тоолордомөндүр жаашы күтүлөт. Талас өрөөнүндө мезгил мезгили менен жамгыржаайт. Абанын температурасы +12+15° градуска жетет. Ошто асманчайыттай ачык болот. Аба +25+27° градуска чейин ысыйт. Чүй өрөөнүндөболсо, +20+25° градус болот. Жаан-чачын күтүлбөйт

Бүгүнкү аба ырайын интернеттен карасам жамгыр жаайт экен.Б: Анда шайлоочулар менен кантип жолугушабыз?А: Жолугушууну башка күнгө жылдырсак болбойт. Кол чатырлары мененкелишет да.Б: Катуу шамал болбойт бекен?А: Жок, жамгыр жааганы менен аба жылуу болот экен. Аба +20+22°градуска чейин ысыйт экен. Б: Бүгүн бир аз ала булут каптап турат.А: Эч нерсе эмес, бирок түштөн кийин асман чайыттай ачык болот экен.

28-сабак

undefined

8.2 Эмгек өргүүсү

1 2 3 4

1

чарчаганымдысездим

2

отелдинкиребериши

3

уктоочубөлмө

4

ашкана

отелдин кире бериши чарчаганымды сездим уктоочу бөлмөашкана

Сүйлөшөлү Диалогду уккула, кайталап окугула.

Эрмек: Сизди Жогорку Кеңеште конференцияда көргөм.Таанышканымакубанычтамын.Алмагүл: Мен да таанышканыма кубанычтуумун.Эрмек: Сиз кайда иштейсиз?Алмагүл:Мен Юстиция министрлигинде иштейм.Эрмек: Мен болсо Экономика жана өнүгүү министрлигинде .Алмагүл: Кайсы окуу жайында окугансыз?Эрмек: Кыргыз-Славян Университетинде.Алмагүл: Адистигиңиз ким?Эрмек: Экономист.Алмагүл: Анда дагы жолугушат турбайбызбы?Эрмек: Буюрса...Алмагүл: Анда эмки көрүшкөнчө...Эрмек: Саламатта бололу.

– Саламатсызбы?− Саламатчылык.− Бөлмөнүн ачкычын берипкоёсузбу?− Канчанчы бөлмө?−315.− Мына ачкычыңыз, сумкаңыздыкурьер жеткирип берет.

− Сиз Кыргызстанданкелдиңизби?− Ооба. Кантип билдиңиз?− Сизди тааныдым.− Анда таанышып алалы. АтымБек.− Менин атым Бекболот.− Экөөбүз тең Бек турбайбызбы?− Ооба мени да Бек депчакырышат.

− Сиз дагы эки күн отелде каласызбы?− Дагы бир жума. Узарттым.− Мен эртеңкиге Кыргызстангабилет алып койдум.− Апеей, эс алууңуз тез элебүттүбү?−Ооба, мен бир эле жумагакелгем.

− Мен Түркияда биринчи жолуэс алып жатам.− Мен болсо жылда келем.− Бул жак аябай ысык. Ысыктыкөтөрө албайм. Мен Франциядажакшы эс алам. Абасы биздинКыргызстанга окшош.− Мен Францияга барганэмесмин, бирок аябай ал жактыкөргүм келет.

− Эмне мынча шашып?− Шайлоочуларым мени күтүпжатышат. Мен алардын көйгөймаселелерин чечүүгө жардамберишим керек.− Аа, андай маселе ыйык! Элдикүттүрбөш керек!

көргүм келет.– Мен бул жылы кышкысынбарам. Эгер кааласаңыз сиздиала барайын.− Жол көрсөтүп койсоңузжакшы болмок.− Макул, сүйлөштүк.

1. Силер кайсы жакка барып эс аласыңар?2. Кайсыл убакта эс алууга чыгасыңар?3. Эс албай иштеген учурларыңар болду беле?4. Силер кантип эс аласыңар?Тил билүү деңгээлин аныктоо үчүн суроолор1. Кыргызча өз оюңузду эркин айтып бере аласызбы?2. Кыргызча үйрөнүп калдым деп ойлойсузбу?3. Кыргызча тил үйрөнүү оңой бекен же кыйынчылыктарга дуушарболдуңузбу?4. Кыргыз тилди үйрөнүп жатканда сиз үчүн кайсыл тема эң кыйынболду?5. Кыргыз тилин үйрөнүүнү улантасызбы? Сиздин оюңузча кыргызчатолук үйрөнүү үчүн канча убакыт кетет деп ойлойсуз?

Эмнелерге жетиштим?№ Темалар начар билем орточо эң жакшы1. Жыл мезгилдери

жөнүндө айтып береалам.

2. Эмгек өргүүсү жөнүндөайтып бере алам.

3. Кыргызча өз оюмдуайта алам.

1.

Буйрук боюнча айтыпбере алам.

5. Өтүлгөн тексттердинмазмунун айтып береалам.

29-сабак

undefined

8.4 Кайталоо

Сабак бүткѳнгѳ _____________________ жолук.

Жазалы

каршы берисайын чейинкарабастан

бирок карагандакарата себебижөнүндө

менен/сезгенимди үчүн/жаткандыгымдысебептүү/каларымды анык/айтарымды

десек / көптөгөн болгон / абдандеген /артык

эртели / кийинбарибир/ бир нече

мынчалык / өзүнө абдан / баарыканчалык / ошончолук аябай /

биринин

угуп калат ойлоп жиберетбүтүрүп жиберет

тезэле

дарооэле

абданкөп

бир ганаошентседа

Тууганым абдан кѳп сүйлѳйт, ага ______________ мен абданжоошмун

Жакында сиздер менен коштошорумду билгендигим ________________абдан кайгырып ________________ билдиремин.

Кандай гана моюнга албайлы _____________ да, бул иште биздин_____________ жетишпегендиктерибиз болгонун кабыл алышыбыз керек.

_____________________ билимин ѳркүндѳткѳн сайын ____________________адистиги жогорулайт.

Бул келин ушундай. Сүйлөшүп жатып да бир нерселерди дароо__________

«Суроонун жообун жалгыз эле мен билдим» Жогорудагы сүйлөмдө алдысызылган сөздүн ордуна төмөнкүлөрдөн кайсынысы ылайык келет?

кѳккѳ окшошо буурулгатүстѳшѳ

акчала

ѳңү карараиреңикубара

Төрдө мурут, сакалдары агара баштаган кишилер отурушат

талант аракетиэмгеги шыгы

мажбурлуктарынан артыкчылыктарынантардыгынан талаптарынан

шуулдап дарооылдам жылма

көрдү карадыбайкады болжоду

Технология боюнча алдыга озуп жатабыз, ал эми адамдык касиеттербузулуп жатат

Айткандарыңдын баары келди, бир гана сени ойлопжаттым.Ойлорум экиге бѳлүндү, кантсе да сырдын түбүнѳ жетеалбадым

Кыйынчылыктарды билемин, балким мен ойлогондой эместир, ошентседа чече албайм

Бул матч дагыкызыды.Кыргыз тилин мен да, сен даокуйсуң.Поезд дагы эле келбеди, станцияда күтүпжатабызТыныстанов дагы кѳп терминдерди ойлопчыгарган

Жашообуздагы алгачкы тажрыйбалар − бизге жол көрсөтүүчү чоңсабак

Тажрыйбалуу болушубуз үчүн башыбыздан көп окуялар өтүшүкерекКѳп тажрыйба топтогон адам – жасаган ишине баа береалат

Эгер студентте жазуу жөндөмү бар болсо, укканын тез жазаалат.

Убакыттын жетишпегендигинен улам, үйлөрдө табигый жолдор мененжана таза даярдалган тамак-аштар азайып бараткансыйт

Ат арабасы сыяктуу жай жүргөн бул машиненин ордуна, албетте, тезжүргөн бир машинени артык көрөм.

Асанды алгачкы сабакта эле окутуучу көзүнөилди.

Тѳмѳнкү сүйлѳмдѳрдүн кайсынысы «бирок» деген сѳзгѳ маани жагынандал келет?

Тѳмѳнкү сүйлѳмдѳрдүн ичинен «дагы» деген сѳзгѳ кайсы вариантыжакын?

«Адамдын тажрыйбасы башынан нелер өткөнүнөн эмес, андан кандайжыйынтык чыгарганынан билинет». Жогорудагы берилген сүйлөмгөтөмөнкүлөрдүн кайсынысы туура келбейт?

Жашагандарынан пайдалана билген адамтажрыйбалуу

Жашаганынан жыйынтык чыгарбаган адам, канчалык узак жашаса да,тажрыйбалуу деп эсептелинбейт.

Сырттан чыккан добушка кулактүрдүк.Жыгачтан бир канча өрүктүкүбүдүмУялгандан жүзүбүз оттойжанганАйылдан кечээ чыгарыбыз мененалыстадык.Бактылуулуктан көздөрү балбылдаганэле.3-5 2-41-4 2-51-2

Жогорудагы берилген сүйлөмгө төмөнкүлөрдүн кайсынысы тууракелбейт?

30-сабак

undefined

Максат, Асан жана мен муз тебүүдө бир деңгээлгекелдикБалдар каршыдагы аянтта күн бою топойношот

Бир пикирге келгенче мен да, аны менен, ал да мени мененталкуулашат

Сиз менен чогуу иштегендиктен, сизди, сүйүктүү окутуучумду,үйрөтүүчү мугалим катары билем.

Саадат, үйдѳгүлѳрдүн баары, жада калса бактагы куштар деле, менинкубанычыма кошулгандай болду

Бири-бири менен жылдызы келишчү, бирок ынтымактууэле

Мен деле Нурзат, деле спортту анча жакшы көрбөйт» деген сүйлөмдөгүкезиккен каталар төмөнкүлөрдүн кайсынысында бар?

Кайсы сүйлѳмдѳ алды сызылган сѳз ката колдонулуп, түшүнүктү бузупжатат?

Сыртынан жумшак, күлүмсүрѳп турганы менен ички дүйнѳсү тар,каардуу адам эле

Ага багышталган сезимдери жана таасирлери абдан тунукболгондуктан, жакшылыктан башка арам ою болгон эмес.

Турмуштун запкысынан тажрыйба алган неме аны алдыртан сынайкарады, бирок шек алдырбады.

Жүрөгү жек көрүүдөн жана жипкирүүдөн дүкүлдөп, ички сезими«кечирбе» деп тургансыды.

Жакшы той жасап үйлөнүштү, турмуштун кыйынчылыктарын жеңип,бала-бакыралуу болуп, бутуна туруп кетишти.

Ал айылдын эмгекчил, сөзүндө турган адамдарынын бириэлеДаңк менен жакшылыкты сүйөр кишичилиги менен көңүлбурдурдуЧечкиндүү жана акылдуу болгону үчүн сынактытапшырды.

Ийгилик жарата албагандыктан, тыныгуу берилбестен иштөөгөмилдеттүү

Бул бала окуганды жана изилдегенди жакшыкөрөт.

– Оо менин алтындарым, мына кубаныч. Маркабат,келиңиздерЖазарың эмне, демек, каалаганың ачык элеортодо.Ичиң бек экен, сүйүнчүлѳп дакойбойсуңКорообузга чоочун эки иттер кирипкалыптырЖумурткадан кыр издегендер мында олтурат,байке».

Балдарым, мен бул замангаыраазымынБиз университетке биринчилерден болуптапшырганбыз.Акча адамдын турмушунда маанилүү бир жерге кожоюнболот

Бул жыл абдан жаанчыл болгондуктан, түшүм мол болот го депойлойбуз.

Кѳз жашы ѳзүнѳн-ѳзү тѳгүлүп кетти, анан кардыккан үн менен кытмыр

Төмөнкү сүйлѳмдѳрдүн кайсынысында каршы маанидеги түшүнүктѳрбар?

Төмөнкү сүйлөмдөрдө алды сызылган сөздөрдүн кайсынысы алынса,сүйлөмдүн мааниси өзгөрбөйт.

Төмөнкү сүйлөмдөрдүн кайсынысында түшүнүк бузулган?

Төмөнкү сүйлөмдөрдүн кайсынысы мааниси жагынан туура эместүзүлгөн?

Кѳз жашы ѳзүнѳн-ѳзү тѳгүлүп кетти, анан кардыккан үн менен кытмырсурады.

Мамлекет болуп 31 сентябрь 1991 дежарыяланды.Убара кылба мени, ЖоомартболбосоЖайында ысык күнүболучу.Ыссык Көл сулуулугу мененсуктандырат.Ошентип, экөө калың буудайды көздөй беталды.

Алибетте, менин бул эмгегим биздин айылдын биринчи мугалимиДүйшөнгө арналат

Ар бир катаадан кандайдыр бир жыйынтык чыгарышыбызкерек.Канча издесем дагы чоңурак алматаппадым.Мен анын сунушуна сөссүзкошулам.) Дарыгердин айтымында ал дайыма тузсуз тамак ичишикерек.

( ; ) ( ! ) ( . ) ( ? ) (, )

( , ) ( , ) ( ? ) ( , ) (? )

( , ) ( , ) ( ? ) ( ; ) (. )

( , ) ( : ) ( ? ) ( ? ) (. )

( : ) ( ! ) ( ? ) ( ; ) (? )

−Кечээги зулум чын айткан окшойт, кемпир,− дедиСыдык.−Бул ким? − дедим тура калып. – Турусбек, атаң үйдөбү?“Элде, Эр эмгегин жер жебейт,” – деген сөзбарТрагедия −драмалык поэзиянын жогоркубаскычы!“ Биз, −деди Шамбет, − эмгек менен өлкөнү гүлдөтөбүз”.

Өнөрдүн жөнөкөй болушу маанилүүэмесУлуулуктун жеткен чеги −жѳнѳкѳйлүкЖөнөкөй сүрөттѳрдѳ да маанилүүлүккамтылат.

Төмөнкү сүйлөмдөрдүн кайсынысында ката жок?

Төмөнкү алды сызылган сөздөрдүн кайсынысында ката жок?

Эсиңдеби ( ) Жер эне ( ) баягы айлуу түн ( ) Балким ( ) жаратылыштаэкинчи андай түн болбос. Эсиңдеби менин айткандарым ( ) Берилгенсүйлөмдөрдөгү кашаалардын ичине кайсы варианттагы тыныш белгилертуура келет?

Төмөнкү сүйлөмдөрдүн ичинен кайсыл сүйлөмдө тыныш белгилер тууракоюлган эмес?

Бир сүрөтчүгѳ: «Сүрөтүңүз аябай жөнөкөй экен»,− дептир. Сүрөтчүболсо: «Силер дагы жүз жолу чийип, жүз жолу өчүрсөңөр, ушундайжѳнѳкѳйлүккѳ жетишээр элеңер»,− деп жооп бериптир. Жогорудагытекстте сүрөтчү эмнени айткысы келген?

Искусстводо жөнөкөйлүккө жетүүгө эмгек сиңириш үчүн абдан аракеткылыш керек.

Жөндөмдүүлүгү болбогон сүрөтчүлөр гана сүрөттү көп жолу чийипөчүрөт.

карышкыр, колукту, кайгырат, рахматжырткыч, тоо, толкунданат,ыраазычылыккарышкыр, жубай, сүйүнөт,ыраазычылыкит, аял, корккондо,ыраазычылык

бөлтүрүк, кыз, чочуганда,алкайт

мүнөздөмөберилет.

ыраазычылыкбилдирет.

ишеним катберет

түшүнүк катберет

келишим түзөт

I IIIII IVV

) ... адамдардын көз, мурун, кулактарына кирип аябайкычыштырат.... адамды үстүнкү бетине калкытыптурат... үстүн балыр басыптурат

... адамдардын денесиндеги ар кандай дарттын айыгышына тоскоолдукжаратат.

... ѳтѳ тунук болгондуктан, кѳлдүн түбү кѳрүнүптурат

Ошол күнү (бөрүлөр) байыр алган жерине келишти. 2. Жыдыздайжанган кара көз, жигиттин көркү (жар) менен. 3. (Кубанат) бүгүн жүрөкэлеп-желеп, андыктан өзүңө (алкыш) айткым келет. Кашаанын ичиндегисөздөрдү кайсы варианттагы сөздөр менен алмаштырууга болот?

Биз, төмөндө кол коюучулар, Бишкек шаарындагы № 55 кыргыз ортомектебинин директору Маматова Сайкал, башкы эсепчиси АсанбаевМуса, экинчи тараптан Жакыпова Айша төмөнкү иштер боюнча................................................ Жогорку тексттеги боштуккатѳмѳнкүлѳрдѳн кайсынысы ылайык келет?

( I ) Биз талаага чыктык. ( II ) Анын учу-кыйры билинбей созулуп жатат. (III ) Жакшы менен жайлоого чыкса кудалашып түшѳт, жаман мененжайлоого чыкса кубалашып түшѳт. ( IV) Ар түрдүү өсүмдүктөр талааныкөрккө келтирип турат. ( V) Алардын буркураган жыты алыстан сезилет.Бул текстте айырмаланып турган сүйлөм кайсы?

Өлүк көл. Адамдар бул көлдү ушундай деп аташат. Бул көлдүн ичиндебалык жашабаган жана адам эч убакта чөкпөгөн дүйнөдөгү эң укмуштуукөлдөрдүн катарына кирет. Анткени көлдүн суусу өтө эле туздуу жанатыгыз келет. Ошондуктан тузу өтүшүп кеткен ачуу сууда балыктаржашай албайт. Суу тыгыз болгон үчүн...........................................................................................................................................Текстти аяктагыла.

Жеке адамдан, уюмдан же ишканадан бир нерселерди алуугаынандыруу үчүн берилүүчү расмий кагаз.

Арыз Тилкат

Ишенимкат

Түшүнүккат

Маалымкат

Баш-аягы жок кайталануучужаңылыштыктарЖогорулоонун жана төмөндөөнүн кайра-кайракайталанышы.Коңуздун тажрыйбасыздыгы Тынымсыз эмгектин жыйынтыгы.Туура жолдунтабылышы

ынандыруу үчүн берилүүчү расмий кагаз.

Коюу өскөн чөптүн ичинде коңуз бир нече убакыттан бери бир элекыймыл аракетти кайра-кайра аткарып жатты. Коңуз чөптүн башынатырмышып атып чыгат да, кайра кулап түшөт. Бирок анын көп жолужасаган аракети ишке ашпай койду. Ошентип отуруп, бир убакта алкайрадан чөптүн тээ учуна чыгып, канаттарын жайып учуп кетти.Жогоруда берилген тексттеги чагылдырылган ой төмөндѳгүлѳрдѳнкайсынысы?