1) Shaxsiy kompyuterlar tarixidan.

2) Kompyuterning asosiy qurilmalari.

3) Kompyuterning qo’shimcha qurilmalari.

Tarix

1 - shaxsiy kompyuter 1973-yil Fransiyada TruongTrong Ti tomonidan ishlab chiqarilgan. Avvaligamazkur kompyuter elektron o’yinchoq sifatida qabulqilingan. So’ngra bu kompyuter 1977-yilda amerikalikStiv Jobs boshliq “Apple Compyuter” firmasitomonidan mukammallashtirilib, ommaviy ravishdachiqarila boshlandi.

Kompyuter - bu turli hajmdagi, har xil ko’rinishdagiaxborotlarni tezlik bilan ishlab berishni ta’minlovchiuniversal avtomatik qurilmadir.

Sistema bloki asosiy xotira, protsessor va elektronsxemadan tashkil topgan. Asosiy xotira esa tezkor xotiraqurilmasi (TXQ) hamda doimiy xotira qurilmasi (DXQ)dantashkil topgan. TXQda (boshqacha nomi RAM ― RandomAccess Memory) kompyuterga kiritilgan va ish jarayonidahosil bo’lgan barcha axborotlar saqlanadi. Kompyutermanbaadan uzilgach TXQdagi ma’lumotlar o’chib ketadi.DXQda esa axborotlar o’zgarmasdan doimiy saqlanadi.

Ona plata (ingl. Motherboard yoki ingl.mainboard — Asosiy plata; материнка) Shaxsiykompyuterning asosiy komponentlari (Markaziyprotsessor, TXQ kontrolleri va TXQ, yuklanuvchiDXQ, BIOS kontrollerlari) o’rnatiladigan plata.Odatda ona platada razyomlar (slotlar) joylashganbo’ladi.

Markaziy protsessor (ingl. central processing unit - CPU,markaziy hisoblash qurilmasi). 1971-yilda Intel firmasitomonidan 2250 tranzistorli birinchi mikroprotsessor 4004 ishlabchiqarilgan. Arifmetik va mantiqiy amallarni bajaruvchi,boshqaruvchi qurilma. Har bir dastur buyruqlar ketma-ketligidantashkil topadi. Protsessor shu buyruqlarini bajaradi. Protsessorlaro’ta katta integral sxemalar asosida quriladi. Protsessor tezligi 1sekundda bajaradigan amallar soni bilan belgilanadi va u Hz (gers)larda o’lchanadi. Protsessorning bir vaqtning o’zida necha bit bilanishlashi uning razryadini belgilaydi. Hozirgi kunda 8, 16, 32, 64,128 razryadli protsessorlar keng qo’llanilmoqda.

RAM - Random Access Memory (tanlov asosida ixtiyoriyqismiga murojaat qilinadigan xotira) Bu qurilmaregistrlardan tashkil topgan. Registr ― bu ma’lumotlarniikkilik shaklda vaqtinchalik saqlovchi qurilma. Registrtriggerlardan tashkil topadi. Triggerlarning miqdorikompyuter necha razryadli ekanligini ko’rsatadi. Registr(uyacha) larning har bir razryadiga 1 bit axborot to’g’rikeladi. 8 bit axborot birgalikda 1 baytni tashkil qiladi. Har1 bayt o’z tartib raqami(adresi)ga ega bo’ladi. Uyachaninguzunligi mashina so’zi uzunligini belgilab beradi.

HDD (ingl. Hard Disk Drive – qattiq disk qurilmasi)kompyuterning tashqi xotirasi bo’lib, sistema blokigao’rnatiladi hamda ma’lumotlarni saqlashda ishlatiladi.Uning hajmi bir necha 10 Gbaytdan - 10 Tbaytgachayetadi. Vinchestor deganda, silindrsimon germetikidishda joylashtirilgan, bir o’qqa mustahkamlanganustma - ust disklar majmui tushuniladi. 1 - vinchestor1973 - yilda IBM firmasi tomonidan 3340 modelidayaratilgan.

Monitor kompyuterning ish jarayonida vujudgakeladigan axborotlarni ekranda yoritib berishga xizmatqiladigan qurilma. Monitor grafik yoki matn holatidaishlashi mumkin. Matn holatida belgi o’rinlari deyiluvchialohida qismlarga, grafik holatida esa piksel nomlinuqtalarga bo’linadi. Monitordagi piksellarning umumiymiqdori hamda ranglar soni monitorning imkondarajasini belgilaydi. Hozirda monitorlarning HGC, CGA,EGA, VGA va SVGA turlari keng tarqalgan.

Klaviatura (ingl. keyboard) Kompyuterga turli shakldagi axborotkiritish yo’llaridan biri klaviaturada joylashgan tugma (klavish)larko’magida amalga oshiriladi. Aniq bir tugma yoki tugmalarbirikmasining bosilishi aynan mos ikkilik kodining kiritilishigaolib keladi. Bunga sabab shriftlovchi nomli mikrosxema ma’lumtugma bosilishida hosil bo’luvchi signalni ikkilik kodiga aylantiribberadi. Standart klaviaturalarda 101 yoki 102 ta klavish bo’ladi.Oldingi turlarida 86 ta bo’lgan. Vazifasiga ko’ra klaviaturadagiklavishlar 6 guruhga bo’linadi. Ular 1) funksional 2) alifbo-raqamli3) yo’nalishli 4) raqamlar paneli 5) maxsuslashtirilgan 6)modifikatorlar

Sichqoncha (ingl. mouse – sichqon) ma’lumot kiritishqurilmasi bo’lib, biror tekislik bo’ylab yurg’izilgandaostidagi lazer nuri harakat haqidagi ma’lumotnikompyuterga uzatadi va ekrandagi kursor mosyo’nalishlarda harakatlanadi. Sichqonchaning tugmalariyordamida kompyuterga biror buyruq berish mumkin.Birinchi sichqonchali kompyuter ― Xerox 8010 StarInformation System mini-kompyuteri 1981-yilda ishlabchiqarilgan.

Printer (ingl. Printer – chop qiluvchi) ma’lumotlarniqog’ozga chiqarish qurilmasi. Printerlarning uch xilimavjud: bosma, purkovchi va lazerli. Bosma printerignalar yordamida, purkovchisi naycha yordamida, lazerliprinter esa maxsus baraban yordamida chop qiladi.Purkovchi hamda lazerli printerlar yordamida ranglima’lumotlarni chop etish mumkin. Birinchi uyaliprinterlar 1985-yilda ishlab chiqarilgan.

Skaner (ingl. scanner - o’qib oluvchi)ma’lumotlarni nurli lampa yordamida rasmliko’rinishda kompyuter xotirasiga o’qib oluvchiqurilma. Skanerlarning asosan ikki turi mavjud:stol usti skanerlari va qo’l skanerlari. HewlardPackard, Epson, Canon firmalarining skanerlaridunyoga mashhur.

Modem (abbr. modulyator, demodulyator) Kompyutersignallarini telefon signallariga aylantiruvchi va aksinchatelefon signallarini kompyuter signallariga aylantiruvchiqurilma. Ya’ni modem telefon tarmoqlari orqalikompyuterlarni o’zaro bog’lashni ta’minlovchiqurilmadir. Modemlar tashqi va ichki bo’ladi. Shaxsiykompyuterlar uchun birinchi modem 1979-yilda HayesMicrocomputer Products kompaniyasi tomonidan ishlabchiqarilgan.

Kompakt disklardan ma’lumot o’qish va ulargama’lumot yozish qurilmasi. Ma’lumot o’qish vayozish lazer nuri yordamida amalga oshiriladi.Kompakt disk yuzasiga 1 li bitlarni yozishdadiskning ma’lum yuzasiga lazer nuri ta’sirqildiriladi va shu yuzada iz qoldiriladi.

Strimmer (ingl. Streamer – uzun hilpirovchilenta) vinchesterdagi eng zarur axborotlarnibuzmasdan asrash uchun uning nusxasiniko’chirib zahirada saqlash uchun xizmatqiladigan qurilma. Strimer ma’lumotlarni magnittasmalarga juda tez ko’chirishni tashkil etadi.Magnit tasmalar sifatida audio yoki videotasmalardan foydalaniladi.

Flesh (ingl. flash – qisqa xabar) juda kattahajmdagi axborotni o’z ichiga sig’dira oladiganyarim o’tkazgichli xotira. Hozirgi kunda fleshxotiralarning hajmi 32 Gb gacha bo’lgan axborotnio’ziga sig’dira oladigan turlari mavjud. Ma’lumotyozish tezligi 6700 kbayt/sek gacha yetadi.Ma’lumot o’qish tezligi esa 18000 kbayt/sekgacha boradi.

Plotter (ingl. plotter – grafik printer) ― katta hajmdagichizmalarni chop qilishga mo’ljallangan qurilma.Chizmalarni tushlangan pero yordamida hosil qiadi.Plotter yordamida o’lchami 300 x 300 sm bo’lganchizmalarni ham chop etish mumkin. Rolikliplotterlar qog’ozni pero ostida harakatlantiradi,planshetli plotterlar esa peroni qog’oz ustidaharakatlantiradi.

http://ru.wikipedia.org/