1

Op stap naar het secundair onderwijs

Infosessie 19-11-08

Deel 1

Kwaliteitsvolle schoolloopbaanbegeleiding

2

Wat beoog je met de begeleiding van de overgang?

Doelen bij leerlingen?- Helder, realistisch en positief zelfconcept- Ruime kennis van de horizon

-Keuzemogelijkheden, scholen-Relatie opleidingen ~ beroepen

- Keuzevaardigheid-Stapsgewijs aanpakken-Anderen betrekken-Gender- en statusonafhankelijk kiezen…-Weloverwogen beslissen en beslissing uitvoeren

Doelen bij ouders?-Zelfde doelstellingen, maar op hun niveau

Weloverwogen keuzebeslissing die leidt tot welbevinden,

leren en zelfstandig uitbouwen van een loopbaan

3

Wat vind je nu erg belangrijk in de begeleiding?

Als … zou wegvallen, zou dit erg zijn voor de kwaliteit van de keuzebegeleiding

4

Wat mis je in de begeleiding?

Welk materiaal, initiatief… zou je dichter brengen bij een goede keuzebegeleiding?

5

Succesfactor 1:alle actoren betrekken

Leerling Ouders Leerkrachten 4e, 5e, 6e , zorgcoördinator,

ortho, directie… CLB-medewerker

6

Succesfactor 2:Evenwicht in doelstellingen

Zelfkennis vergroten Horizon verruimen Kunnen plannen en sturen

Band eindtermen?

7

Succesfactor 3:Procesgericht

Sensibiliseren Breed kijken Gericht verkennen Synthese Beslissing Uitvoering

8

Succesfactor 4:Aanpak op drie niveau’s

Educatie

Preventie

Hulp

9

Niveau 1: educatieveactiviteiten voor alle leerlingen

Systematiek in keuzelessen, eventueel met behulp van “Op stap naar het secundair onderwijs”

Interactieve, krachtige werkvormen (KENZO-kwis, Talentenspel, Toekomstspel…)

Buitenschoolse activiteiten (schoolbezoeken, beroepenhuis…)

Integratie in vakken (taal, wo…)

Check evenwicht talenten ontdekken, keuzemogelijkheden kennen, leren kiezen

School is eerste verantwoordelijke, CLB kan ondersteunen

10

Niveau 1: ook educatieve activiteiten voor alle ouders

Het CLB-aanbod:- Folders, brochure “Naar de eerste graad” - Informatie- en vormingsavonden voor ouders- Ouders helpen informeren over scholen

- Wanneer infodagen bezoeken?- Hoe? : VISS (Vragenlijst voor het informeren over

scholen)

School betrekt ouders bij keuzelessen bij projecten (bvb als beroepsbeoefenaars)op ouderavonden (o.a. begin schooljaar) en -contacten

11

Niveau 2: preventie (1) Opsporing van risico’s en vragen

- Bijzondere aandacht voor sommige leerlingen- Bevraging van ouders (schoolvragenlijst)- MDO (school en CLB)- Oudercontact

Gerichte werking naar doelgroepen- Leerlingen die een individuele leerweg nodig hebben (en

hun ouders) vanaf 4e lj- Ouders die we moeilijk bereiken- Leerlingen met leerstoornissen

12

Niveau 2: preventie (2) Continuïteit van zorg

- Ondersteunen van ouders bij de communicatie met de secundaire school: noden van het kind en effectieve zorg

-> mogelijkheden BaSO-fiche

13

Niveau 3: keuzehulp

Op vraag van ouders, leerlingen of leerkrachten Een begeleidingsaanbod bij zorgleerlingen Voor zorgleerlingen altijd in overleg met CLB Eventueel met aanvullende CLB-diagnostiek Begeleidershouding:

- Samen op weg- Verhelderen van (zelf)beeld van leerling en de

keuzemogelijkheden (rationeel en emotioneel)- Helpen kiezen (adviesgesprek)- Toeleiden

14

Succesfactor 5:Systematisch

Leerlijn doorheen de derde graad

Keuzebegeleidingsplan- Wat- Wie- Wanneer

Zie stappenpan in infopakket CLB

-> om te zetten in een schooleigen keuzebegeleidingsplan

15

Kwaliteitscriteria voor de keuzebegeleiding- Met alle actoren

- leerling - ouders- school (leerkracht, zoco, ortho,

directie)- CLB

- Evenwicht in doelstellingen- Zelfconcept, horizon, plannen en

sturen- Afstemming op realisatie

eindtermen - Procesgericht

- Gespreid in de tijd- Opbouw van activiteiten naar

synthese

- Aanpak op 3 niveaus- Educatie- Preventie- Hulp

- Systematisch- Over verschillende leerjaren - Keuzebegeleidingsplan (wat,

wanneer, wie?)

Hulpmiddel: screening van LOSO-begeleidingsactiviteiten

- Wat loopt goed?- Wat kunnen we verder ontwikkelen?- Wat zijn hiervoor de voorwaarden?

16

Ander materiaal voor projectplanning

Beginsituatieanalyse GOK, thema doorstroming en oriëntering

- Steunpunt GOKhttp://www.cteno.be/gok/iframe/screeningsinstrument_2008_doorstroming_orientering_basis.pdf

- VCLB-koepel: analyse-instrument http://www.vclb-service.be/produkten/uitgebreide%20produkten/701820xl.htm

17

SLB-doelstellingen voor alle actoren

Horizon verruimen

Zelfkennis verwerven

Plannen en sturen

Vaardigheid van ouders

Vaardigheid van leerlingen

Vaardigheid van leerkrachten

Ondersteuning door CLB

18

Rol van de leerkracht

Bij keuzebegeleidingsactiviteiten in de klas:- Deskundige volwassene- Begeleider van de leerprocessen- Verantwoordelijk voor realisatie van eindtermen

- Leren kiezen- Leren leren

Bij evaluatie en toekennen van getuigschrift basisonderwijs: - beslissen en sturen!

Bij verzekeren van continuïteit in de zorg: - ondersteunen van ouders in communicatie met SO- toeleiden naar zorg in SO (buddy, leerweg op maat…)

19

Rol van de leerkracht

Keuzehulp: begeleiden vanuit emancipatorische basishouding

- Sensibiliseren- Objectief informeren (aansluiten bij de vraag)

- Over kind- Over keuzemogelijkheden

- Stimuleren tot keuzegedrag: wat kan je, na dit gesprek, zelf ondernemen om tot een goede keuze te komen?

- Adviseren (zoveel mogelijk op vraag):Jij informeert over de verwachte uitkomsten van één of meerdere

keuzemogelijkhedenOuders en leerling nemen zelf verantwoordelijkheid voor beslissing

- Toeleiden (contacten, intake…)

20

Materiaal voor klasgebruik

Keuzewerkboek “Op stap naar het secundair onderwijs”

Materialen “Helden van elke dag”

21

Keuzewerkboek: “OP STAP NAAR HET SECUNDAIR ONDERWIJS”

stap 1: Ik denk na over kiezen

stap 2: Ik leer mezelf kennen

stap 3: Ik verken de beroepenwereld

stap 4: Ik leer het secundair onderwijs kennen

stap 5: Ik maak een keuze

Procesmatige opbouw met aandacht voor informatie,

verwerking van ervaringen en synthese

22

www.heldenvanelkedag.be

23

Helden van elke dag

Talentenzoektocht en toekomstparcours (start in 5e lj)

Toekomstspel Thema WO: arbeid

24

Talentenspel: eigen competenties ontdekken

Probleemoplossende competenties Zelfsturende competentie Sociale competentie Communicatieve competentie Vakgerichte competentie

25

26

27

Toekomstspel: beroepsprofielen leren kennen…

…en koppelen aan vereiste competenties Binnen 5 leefruimtes (lagere school, secundaire

school, vrije tijd, thuis, job) …krijgen leerlingen opdrachten (kennisvragen,

meningen, toevalsfactoren, doe-opdrachten, brugopdrachten)

… en verzamelen - credits om een diplomapuzzel af te maken- talenten op hun individuele beroepsfiche

28

29

30

31

Hulp bij school- en studiekeuzeproces

Beslissenafwegen alternatieven

studierichting

Beslissenafwegen alternatieven

school

welbevindentevredenheid

lerenontplooiing

(zelf)kennisleerling/ouders

Informeren overstudieaanbod

Informeren over scholen

32

Spreken over scholen: deontologie Eerste bekommernis: weloverwogen keuze mogelijk maken, met

maximale kansen op welbevinden en leren van de leerling

Welke zijn de gevolgen voor de school?- Let op met gekleurde informatie

- Zou je dit ook zeggen wanneer iemand van de school erbij is?

Welke zijn de maatschappelijke consequenties van mijn uitspraken?

- Maatschappelijke segregatie?

- Concentratie van zorgleerlingen?

33

Een school aanraden of begeleiden van het schoolkeuzeproces? Samen nadenken over wat belangrijk is voor leerling en ouders

- Combineren van school- en studiekeuze

- Niet te sterk focussen op één aspect (vb. leerstoornis)

Scholenaanbod analyseren

- Op basis van objectieve gegevens

- Een voorselectie maken (shortlist)

Minder mondige of kansarme ouders hebben soms extra steun of

advies nodig

Er zijn vele goede scholen

- De gemeenschappelijkheid is groot

- De verschillen krijgen (te) veel aandacht

34

Begeleiden van het schoolkeuzeproces:Hulpmiddelen om te informeren over scholen

Hulpmiddel voor ouders voor verkennen van eigen noden en kenmerken van scholen:

VISS : vragenlijst voor het informeren over scholen en

studierichtingen

Stimuleer bij ouders het gesprek met de secundaire school:

- Afstemmen noden / mogelijkheden

- Zeker indien specifieke zorgvragen

- Inschrijvingsgesprek =/ intakegesprek

35

Hulpmiddelen om te informeren over scholen Objectieve, publieke informatie:

De scholengids www.digiCLB.be/scholengidscontactgegevens, website, studie-aanbod, kennismakingsmomenten

Bereikbaarheid Objectieve informatie maar niet publiek en moeilijker te kennen

- Grootte van de klassen, verhouding jongens/meisjes, evaluatiesysteem

- Loopbanen van oud-leerlingen - -> interpretatie van succes of mislukking? - Risico te voorzichtig te worden

Opletten met- Studieniveau- Doorstromingskansen- Kwaliteit van de zorg- …

36

Het studieaanbod in de scholengids

in de eerste graad: - Verschillen in het keuzegedeelte!

In 2e en 3e graad: - Schooltypes qua aanbod

- Enkel ASO- Enkel BSO -TSO- Enkel KSO- Breed aanbod: ASO - BSO - TSO - (KSO)

- Een mogelijke loopbaan tot in het 6de jaar?