Modern Atom Teorisi

Kimya1. FASİKÜL 11

➤ 464 soru

➤ Bilgi Teknolojileri

Uyarlamaları

➤ ÖSYM Çıkmış

Sınav Soruları

➤ Video Çözümler

GENEL YAYIN YÖNETMENİOğuz GÜMÜŞ

EDİTÖRGülten YILDIRIM - Hazal ÖZNAR

SAYFA TASARIM - KAPAKF. Özgür OFLAZ

1. BASKIAğustos 2018

Bu kitabın her hakkı

Çap Yayınlarına aittir.

5846 ve 2936 sayılı Fikir ve

Sanat Eserleri Yasası’na göre

Çap Yayınları’nın yazılı izni

olmaksızın, kitabın tamamı veya

bir kısmı herhangi bir yöntemle

basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz,

çoğaltılamaz ve dağıtım

yapılamaz.

İLETİŞİM

ÇAP YAYINLARI“

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–D Ostim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

www.capyayinlari.com.tr

bilgi@capyayinlari.com.tr

twitter.com/capyayinlari

facebook.com/capyayinlari

instagram.com/capyayinlari

Bu kitap MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI TALİM VE TERBİYE KURULU BAŞKANLIĞI’nın

19.01.2018 tarih ve 30 sayılı kararı ile belirlenen

ORTAÖĞRETİM KİMYA DERS PROGRAMINAGÖRE HAZIRLANMIŞTIR.

Teşekkürler…Değerli öğretmenlerimiz

Bülent ERTEN, Burhan ACARSOY, Sevim AKGÜNLÜ ve Bülent AKGÜNLÜ'ye

katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

Gelecek için hazırlanan

vatan evlâtlarına, hiçbir

güçlük karşısında yılmayarak

tam bir sabır ve metanetle

çalışmalarını ve öğrenim gören

çocuklarımızın ana ve babalarına

da yavrularının öğreniminin

tamamlanması için hiçbir

fedakârlıktan çekinmemelerini

tavsiye ederim.

Değerli Öğrenciler,

Çap Yayınları olarak konuları en iyi şekilde kavrayabilmeniz için yeni bir anlayışla elinizdeki fasikülleri oluşturduk. Fasiküllerimiz aşağıdaki içeriklere sahiptir:

Kazanım Sayfası: Bir konunun hangi sırayla ve toplam kaç kazanımda anlatılacağını gösterir. Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımı başlığı altında derslerde kullanılabilecek internet sitesi tavsiye edilmiştir.

Bilgi Sayfası: Her alt konu ile ilgili gerekli bilgilerin ve kısa örneklerin yer aldığı sayfalardan oluşmuştur.Uygulama Alanı: Konu içinde öğrenilen kavramların pekiştirilmesi amacıyla hazırlanan etkinliklerden

oluşturulmuştur.

Konu Kavrama Sayfaları: Her alt konuyu ilgilendiren bütün soru türleri ‘kazanım’ başlığı altında kolaydan zora doğru ve sizi her soruda bir basamak yukarıya taşıyacak şekilde titizlikle oluşturulmuştur. Bu sorular duruma göre açık uçlu ya da çoktan seçmeli olarak planlanmıştır.

Pekiştirme Testi: Anlatılan konuların sizler tarafından iyice pekiştirilmesini sağlamak için biraz da farklı sorulara yer verilerek oluşturulmuştur.

Tam Tur: Karma testlere geçmeden önce ünitede öğrendiğiniz tüm bilgileri toplu halde bulabilmeniz ve konu tekrarlarında sizlere yardımcı olması amacıyla hazırlanan bölümdür.

Acemi, Amatör, Uzman ve Şampiyon Testleri: Ünite bitiminde dört ayrı zorluk seviyesine göre oluşturulmuş TAMAMI VİDEO ÇÖZÜMLÜ olan karma sorulardan oluşmaktadır. Sizi acemi seviyesinden alıp şampiyon seviyesine taşımak hedeflenmiştir.

ÖSYM Soruları: Üniversite giriş sınavlarıdda sorulmuş sorular, en son yapılan sınavdan geriye doğru ve yine TAMAMI VİDEO ÇÖZÜMLÜ bir şekilde sunuldu. Bu videolara yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulaması ile (cApp) ulaşılabilmektedir.

Sağlıklı ve başarılı bir öğretim yılı geçireceğinize inanarak hepinize başarılar diliyoruz.

Hakan GÜLER Sırrı POLAT hguler@capyayinlari.com.tr spolat@capyayinlari.com.tr

Ali GÜVEN Fatih BAYSAL aguven@capyayinlari.com.tr fbaysal@capyayinlari.com.tr

Ön Söz

İÇİNDEKİLER

5

İÇİNDEKİLER

MODERN ATOM TEORİSİ VE PERİYODİK SİSTEM (26 DERS SAATİ)Ünite Kazanımları ...........................................................................................................................................6Bohr Atom Modeli .........................................................................................................................................7Modern Atom Teorisi ................................................................................................................................... 8Kuantum Sayıları ......................................................................................................................................... 8 Uygulama Alanı 1 .................................................................................................................................... 14 Konu Kavrama (Kazanım 1) .................................................................................................................... 15 Pekiştirme Testi 1 .................................................................................................................................... 17Nötr Atomlarda Elektron Dizilimleri ......................................................................................................... 19İyonların Elektron Dizilişi .......................................................................................................................... 22 Uygulama Alanı 2 .................................................................................................................................... 24 Konu Kavrama (Kazanım 2) .................................................................................................................... 27 Pekiştirme Testi 2, 3 ................................................................................................................................ 29Periyodik Cetvel ......................................................................................................................................... 33Periyodik Cetvelde Periyot ve Grup Bulma ............................................................................................. 35 Uygulama Alanı 3 .................................................................................................................................... 37 Konu Kavrama (Kazanım 3) .................................................................................................................... 39 Pekiştirme Testi 4 .................................................................................................................................... 41Periyodik Özelliklerin Değişimi ................................................................................................................ 43Atom Yarıçapı ............................................................................................................................................ 43 Uygulama Alanı 4 .................................................................................................................................... 46 Konu Kavrama (Kazanım 4) .................................................................................................................... 48İyonlaşma Enerjisi ..................................................................................................................................... 50 Uygulama Alanı 5 .................................................................................................................................... 52 Konu Kavrama (Kazanım 5) .................................................................................................................... 54 Pekiştirme Testi 5 .................................................................................................................................... 56Elektron İlgisi ve Elektronegatiflik ........................................................................................................... 58Metalik-Ametalik Özellik ............................................................................................................................ 59Asitlik-Bazlık Eğilimleri ............................................................................................................................. 60 Uygulama Alanı 6 .................................................................................................................................... 62 Konu Kavrama (Kazanım 6) .................................................................................................................... 63 Pekiştirme Testi 6 .................................................................................................................................... 65Yükseltgenme Basamakları ...................................................................................................................... 67 Konu Kavrama (Kazanım 7) .................................................................................................................... 69 Pekiştirme Testi 7 .................................................................................................................................... 71Elementleri Tanıyalım ................................................................................................................................ 73 Konu Kavrama (Kazanım 8) .................................................................................................................... 77 Pekiştirme Testi 8 .................................................................................................................................... 79

TAM TUR .................................................................................................................................................... 81Acemi Testleri 1, 2, 3, 4 ............................................................................................................................. 83Amatör Testleri 1, 2, 3, 4, 5 ....................................................................................................................... 91Uzman Testleri 1, 2, 3 .............................................................................................................................. 101Şampiyon Testleri 1, 2 ............................................................................................................................. 107ÖSYM Soruları ........................................................................................................................................ 111

Kazanım 1 : Atomu kuantum modeliyle açıklar. Tek elektronlu atomlar / iyonlar için orbital kavramını elektronla-rın bulunma olasılığı ile ilişkilendirir. Kuantum sayılarıyla orbitaller arasında ilişki kurar.

Kazanım 2 : Yörünge ve orbital kavramlarını karşılaştırır. Nötr atomların elektron dağılımlarını yazar. İyonların elektron dizilimlerini yazar. Hund kuralı, Pauli ilkesi ve Aufbau ilkelerini yorumlar ve kullanır.

Kazanım 3 : Periyodik cetveli tanır. Periyodik cetvelde atomların yerlerini bulur.

Kazanım 4 : Atom yarıçapını bilir. Kovalent yarıçap, Van der Waals ve iyonik yarıçapların farklarını yorumlar.

Kazanım 5 : İyonlaşma enerjisinin tanımını ve periyodik cetveldeki eğilimini anlar.

Kazanım 6 : Elektron ilgisi, elektronegatiflik, metalik ve ametalik özellik, asitlik ve bazlık eğilimlerini anlar ve değişimlerini periyodik cetvel üzerinde yorumlar.

Kazanım 7 : Yükseltgenme basamakları ile elektron dizilimleri arasındaki ilişkiyi açıklar. d-blok elementlerinin birden çok yükseltgenme basamağında bulunabilmelerini elektron dizilimleriyle ilişkilendirir.

Kazanım 8 : Elementlerin periyodik sistemdeki konumu ile özellikleri arasındaki ilişkileri açıklar.

6

KA

ZA

NIM

LAR

Anahtar KelimelerAtom Atom Modeli Aufbau Prensibi Değerlik elektronu Değerlik orbitali

Elektron Dizilimi Elektron İlgisi Elektronegatiflik Enerji Düzeyi Hund Kuralı

İyonlaşma Enerjisi Kuantum Sayıları Küresel simetri Orbital Pauli İlkesi

Periyodik Sistem Teori Yörünge Yükseltgenme Basamağı Atom Çapı

KAZANIMLAR

Bilgi ve İletişim Teknolojisi KullanımıBilgisayar, tablet, cep telefonu vb. cihazlarınızdan

https://phet.colorado.edu/tr

sitelerine girerek atomun yapısı ve periyodik cetvel konusu ile ilgili daha detaylı ve görsel bilgilere ulaşabilirsiniz.

BİLGİ

7

BİLGİ

Bohr Atom Modeli

1913 yılında Niels Bohr hidrojen atomu için bir atom modeli önermiştir. Bohr, hid-rojen atomu için çekirdeğin çevresinde belirli yörüngelerde hareket eden elektrondan oluşan basit bir model tasarlamıştır.

Bu atom modeline göre,• Elektronlar, çekirdeğin çevresindeki dairesel yörüngelerde hareket ederler.• Her yörünge belirli bir enerjiye sahiptir. Bu yörüngelere enerji düzeyi de denir. Enerji

düzeyi yani yörüngeler harflerle (K, L, M, N, P, Q) veya rakamlarla (1, 2, 3, 4, 5, 6, 7) gösterilebilirler.

• Bir atomun elektronları en düşük enerji düzeyinde bulunmak ister. Bu düzeye temel hâl denir.

• Temel hâl en kararlı durumdur. Elektronlar kararlı hâlde iken ışıma yapmazlar.• Atom dışarıdan enerji aldığında elektronlar daha yüksek enerjili enerji düzeyine

çıkar. Bu durumdaki atomlar uyarılmış hâldedir. Elektron tamamen koparılabilir. Bu durumda iyon oluşur.

• Uyarılmış hâldeki elektronlar kararsızdır. Kararlı hâle yani temel hâle geçerken ışın yayarlar.

• Bir atomda elektronun alt enerji seviyesinden üst enerji seviyesine çıkması için dışa-rıdan enerji alması gerekir, yani olay endotermiktir.

• Üst enerji seviyesinden alt enerji seviyesine geçen elektron dışarıya enerji verir, yani olay ekzotermiktir.

Enerjisoğurulması Işıma

n = 1 n = 2 n = 3

Çekirdek

• Bohr atom modeli sadece tek elektronlu (1H, 2He+, 3Li2+) sistemler için uygundur.

Bohr Atom Modelinin Yetersizlikleri (Sınırlılıkları)• Bohr atom modeli hidrojen atomu (1H), 2He+, 3Li2+ gibi tek elektronlu

sistemler için geçerli olmasına rağmen, çok elektronu olan sistemler için yetersizdir.

• Bohr atom modelinde yer alan dairesel yörünge kavramı yanlıştır. Yani, elektron çekirdeğin etrafında tek boyutlu sabit bir yörüngede hareket etmez.

UYG

ULA

MA

ALA

NI

14

UYGULAMA ALANI - 1

1. Aşağıda verilen kuantum sayılarından (sırasıy-la n, ,, m,, ms) hangileri yanlıştır, neden?a) 2, 1, 0, 0 b) 2, 0, 1, 1 2c) 2, –1, 0, – 1 2 d) 2, 1, 0, – 1 2e) 2, 2, 1, 1 2 f) 3, 2, –2, – 1 2

12

12

12

12

12

12

2. Aşağıda bir elektronu tanımlamak için bir dizi kuantum sayıları verilmiştir.

Bunlardan hangilerinin bir elektronu tanımla-mak için kullanılabileceğini, hangilerinin kulla-nılamayacağını açıklayarak belirtiniz.

a) n = 1, l = 1, ml

= 0, ms = + 12

b) n = 3, l = 1, ml

= –2, ms = – 1 2c) n = 2, l = 1, m

l

= 0, ms = + 12

d) n = 2, l = 0, ml

= 0, ms = 1

12

12

3. Bir atomun 3. enerji düzeyinde spin kuantum sayısı +1/2 olan en çok kaç elektron bulunabilir?

4. Aşağıda verilen kuantum sayıları atomdaki elekt-ronları temsil etmektedir.

Kuantum sayılarından X ile gösterilenler için uygun değerler ne olabilir?

a) n = 2 l = x ml

= +1 ms = + 12

b) n = x l = 2 ml

= –1 ms = – 1 2

c) n = 4 l = 3 ml

= x ms = + 12

5. Bir atomdaki temel enerji seviyesi, alt enerji seviyesi ve orbital kavramları göz önüne alın-dığında, aşağıdaki kuantum sayılarına uygun en çok kaç tane elektron vardır?

a) n = 3b) n = 4 l = 2 m

l

= 0c) n = 2 l = 1d) n = 2 l = 0 m

l

= 0 ms = + 12

6. Bir atomun 4. enerji düzeyinde açısal kuantum sayısı 2 olan en çok kaç elektron bulunabilir?

1. a, b, c, e yanlıştır. 2. a, b, d hatalıdır.3. 9 4. a) 1 b) n ≥ 3 c) –3 ... + 35. a) 18 b) 2 c) 6 d) 1 6. 10

AÇIK UÇLU SORULAR

KAVRAMA

KAV

RAM

A

15

1. Bohr atom modeline göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?A) Elektronlar belirli enerji seviyelerinde yer alır.B) Her yörüngenin belirli bir enerjisi vardır.C) Çekirdeğe en yakın yörüngedeki elektronun

enerjisi en büyüktür.D) En dış yörüngedeki elektronları koparmak

daha kolaydır.E) Elektronların yörüngeler arasındaki geçişle-

rinde enerji alınır ya da verilir.

2. Elektronun bulunma olasılığının yüksek oldu-ğu hacim bölgeleri hangi seçenekte doğru adlandırılmıştır?

A) Kabuk B) Katman C) OrbitalD) Yörünge E) Enerji düzeyi

3. Modern atom teorisinde temel enerji düzeyleri ile ilgili;

I. n = 2 düzeyinde s ve p orbitalleri vardır.

II. 3. enerji düzeyinin potansiyel enerjisi 2. enerji düzeyinden azdır.

III. 4. enerji düzeyinde en fazla 32 elektron bulu-nabilir.

yukarıda verilenlerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

KAZANIM 1

4. Bohr atom modeli ile ilgili,

I. Elektronlar sadece belirli enerji düzeylerinde bulunabilirler.

II. Uyarılmış elektronlar enerji vererek temel hale geçme eğilimindedirler.

III. Elektron temel haldeyken ışıma yapmaz.

yargılarından hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I, II ve III

5. Aşağıda verilen kuantum sayıları ve orbital türlerinden hangisi yanlış eşleştirilmiştir? n l orbital türü A) 2 1 2pB) 4 2 4dC) 3 0 3sD) 3 1 3dE) 1 0 1s

6. Atomdaki enerji katmanları ve orbitaller ile ilgili,

I. d orbitalleri 3. enerji katmanından başlar.

II. 3. enerji katmanında en çok 18 elektron bulu-nur.

III. 2. enerji katmanında eş enerjili 2 tane s orbita-li vardır.

ifadelerinden hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) I ve II E) I, II ve III

PEKİŞTİRME TESTİ

PEK

İŞTİ

RME

17

1Atom Teorileri ve Kuantum Sayıları

1. Aşağıda verilen kuantum sayılarından oluşan dizilerden hangisinin bulunma olasılığı yok-tur?

nl m

l

ms

A) 2 3 –2 +1/2B) 2 1 –1 –1/2C) 1 0 0 +1/2D) 3 2 +1 –1/2E) 2 1 +1 +1/2

2. Modern atom modeli ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?A) 3. enerji düzeyindeki (n = 3) orbital türleri s, p,

d dir.B) 3px, 3py, 3pz orbitallerinin enerji değerleri ay-

nıdır.C) 2. enerji düzeyindeki (n = 2) orbital sayısı

2'dir.D) 4. enerji düzeyindeki (n = 4) toplam elektron

sayısı 32 dir.E) 4f orbitallerine en çok 14 elektron girebilir.

3. n = 4 ve l = 3

kuantum sayılarına sahip en fazla kaç elektron bulunabilir?

A) 5 B) 7 C) 10 D) 14 E) 32

4. 3. enerji düzeyine ilişkin aşağıdakilerden han-gisi yanlıştır?A) Toplam orbital sayısı 9 dur.B) Elektron kapasitesi 18 dir.C) Üç tür orbital içerir.D) s nin enerjisi p ninkinden düşüktür.E) İçerdiği tüm orbitaller eş enerjilidir.

5. Bir enerji düzeyinin taşıyabileceği en çok elektron sayısı hangi formül ile bulunur?

(n = enerji düzeyinin numarası)

A) n2 B) 2n2 C) n2 – 1

D) 2n2 – 1 E) (2n –1)2

6. Baş kuantum sayısı (n) olan enerji seviyesi 3 için;

I. Orbital kuantum sayıları (l) 0,1 ve 2 değerleri-ni alabilir.

II. En çok 9 orbital bulunur.

III. En çok 18 elektron bulunabilir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

81

TAM

TU

R

Atomun Yapısı ve Periyodik Cetvel TAM TUR

• Bohr atom modeli tek elektronlu sistemler için doğrudur.

• Uyarılmış hâlden temel hâle geçen elektronlar dışarıya enerji verirler, olay ekzotermiktir.

• Modern atom teorisine göre elektronların bulunma olasılıklarının en yüksek olduğu uzay bölgelerine orbital denir.

KUANTUM SAYILARI

1) Baş kuantum sayısı (n): Elektronun çekirdeğe uzaklığını gösterir. n = 1, 2, 3, … 2) Açısal momentum kuantum sayısı (l): Orbital şekillerini açıklar. l = 0, 1, 2, 3, … (n – 1) e kadar ↓ ↓ ↓ ↓ s p d f3) Manyetik kuantum sayısı (m

l

): Orbitalin uzaydaki yönlenmesini gösterir.

ml

= –l, ... 0, ... +l arasındaki değerleri alır.

ml

= 2l + 1 eşitliği ile l değeri için kaç tane ml

değeri olduğu bulunur.

4) Spin kuantum sayısı (ms): Elektronların hareket yönünü gösterir.

• Bir orbitalde en çok 2 elektron bulunur.

Aufbau İlkesi: Elektronlar, çekirdeğe en yakın olan ve en düşük enerjili orbitalden başlanarak yüksek enerjili orbitallere doğru yerleştirilir.

Madelung – Kletchkowski ilkesine göre, (n + l) değeri arttıkça orbitalin enerjisi artar. (n + l) değeri eşit ise n değeri büyük olan orbitalin enerjisi yüksektir.

Hund Kuralı: Elektronlar eş enerjili orbitallere öncellikle tek tek yerleştirilir. Sonraki ikinci elektronlar ise orbitallere zıt spinli olacak şekilde yerleştirilir.

Pauli İlkesi: Bütün kuantum sayıları aynı olan 2 elektron olamaz.

Küresel Simetri: Elektron dizilimi s1, s2, p3, p6, d5, d10, f7 ya da f14 ile biterse o element küresel simetrik yapıdadır.

Değerlik Elektron Sayısı: En dış temel enerji seviyesinde bulunan ve kimyasal özelliği belirleyen elekt-ronlardır.

Değerlik Orbitalleri: Değerlik elektronlarının bulunduğu orbitallerdir.

ACEMİ1

AC

EMİ

83

1. İyonlaşma enerjisi (kkal/mol)

Atom numarası

V Y

Z

X

Aynı periyotta bulunan ardışık atom numaralarına sahip V, X, Y ve Z elementlerinin birinci iyonlaşma enerjileri grafikte verilmiştir.

X elementi 3. periyot 2A grubunda bulunduğu-na göre, V, Y, Z elementlerinin atom numarala-rı nedir? V Y Z A) 11 13 15B) 11 13 14C) 10 13 14D) 13 14 15E) 13 15 16

2. Atomla ilgili,

I. Temel enerji seviyesinde en kararlı haldedir.

II. Proton ve nötronlar çekirdekte yer alırlar.

III. Uyarılmış atom yüksek enerjili ve kararsızdır.verilen bilgilerden hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

3. X atomunun nötr haldeki temel hal elektron dağılımı

1s2 2s2 2p6 3s2 3p3 tür.

Buna göre, X in tam dolu değerlik orbitalinin açısal kuantum sayısı kaçtır?

A) 0 B) 1 C) 2 D) 4 E) 6

4.

I

II

I. Atom numarası

II. Elektrik iletkenliği

III. Atom çapı

IV. İyonlaşma enerjisi

Yukarıdakilerden hangileri hem I hem de II yönünde artar?A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III

D) I, II ve III E) II, III ve IV

5. IIA grubu metallerinin erime noktaları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

4Be 12Mg 20Ca 38Sr 56Ba 88Ra

Erime noktası (°C)

1287 650 842 777 727 700

Buna göre, IIA grubu metalleri ile ilgili,

I. Metalik özellik arttıkça erime noktası azalır.

II. İyonlaşma enerjisi arttıkça erime noktası ar-tar.

III. Atom yarıçapı arttıkça erime noktası azalır.

yargılarından hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) I ve III C) II ve III

D) I ve II E) I, II ve III

6. Açısal kuantum sayısı l = 1 olan orbital aşağı-dakilerden hangisidir?A) s B) p C) d D) f E) g

İyi bir başlangıç, yarı yarıya başarı demektir. Andre Gıde

AMATÖR1

AM

ATÖ

R

91

1. X(g) + 250 kkal → X+(g) + e-

Y(g) + 425 kkal → Y+(g) + e-

Z(g) + 180 kkal → Z+(g) + e-

Yukarıdaki tepkimelere göre X, Y ve Z halojen-lerinin elektronegatiflikleri aşağıdakilerden hangisinde doğru karşılaştırılmıştır?

A) Z > X > Y B) Y > X > Z C) Y > Z > X

D) X > Z > Y E) Z > Y > X

2. I. Her l değeri için ml

= 2l +1 kadar değer alır.

II. Orbital kuantum sayısının (l)'nin alabileceği değerler sıfır ile (n–1) arasındadır.

III. ms kuantum sayısı –1/2 ve +1/2 olmak üzere iki farklı değer alabilir.

Kuantum sayıları ile ilgili yukarıdaki ifadeler-den hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

12

12

3. 23X1+ ile 7Y3– iyonlarının elektron sayıları eşit olduğuna göre,

I. X3Y bileşiğindeki toplam elektron sayısı

II. X in nötron sayısı

III. Y nin kütle numarasıdeğerlerinden hangileri hesaplanabilir?A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

4. 13Al atomunun tam dolu değerlik orbitalindeki elektronların kuantum sayıları aşağıdakilerden hangisi olamaz?

A) 3 B) 21– C) 0 D) 2

1+ E) 2

21

+ 21–

5. Toprak alkali metal oldukları bilinen X, Y ve Z ele-mentleri için şu bilgiler veriliyor:

• X in metalik aktifliği Y ninkinden büyüktür.

• Yarıçapı en küçük olan Z dir.

Buna göre; X, Y, Z elementlerinin atom numa-ralarının küçükten büyüğe doğru sıralanışı nasıldır?

A) Z, X, Y B) Y, Z, X C) Z, Y, XD) Y, X, Z E) X, Y, Z

6. Element E1 E2 E3 E4 E5 E6

X 124 1754 2850 – – –

Y 334 682 1093 1786 2257 10721

Z 118 1093 1786 2257 3198 5275

Yukarıda X, Y ve Z elementlerinin iyonlaşma ener-jileri (kkal/mol) verilmiştir.Buna göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?A) X ile Z periyodik cetvelde aynı gruptadır.B) Y bir ametal olabilir.C) Z nin atom numarası X in atom numarasından

küçüktür.D) X ile Y elementleri X3Y bileşiğini oluşturabilir.E) Y nin elektron dizilimi küresel simetriktir.

Yapmakta ısrar ettiğimiz şey giderek kolaylaşır. İşin doğası değiştiğinden değil, bizim yapma yeteneğimiz geliştiğinden.Ralph Waldo Emerson

UZMAN1

UZ

MA

N

101

1. X bir halojen olup, YX2 nin sulu çözeltisi elektrik akımını iletmektedir.

Buna göre,

I. Y nin katı hali elektriği iletir.

II. X in değerlik elektron sayısı aynı periyottaki soygazınkinden 1 azdır.

III. Y bir toprak alkali metaldir.yargılarından hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

2. X3580 7+ iyonu ile ilgili,

I. Soygaz elektron dizilişine sahiptir.

II. 3d orbitalleri tam doludur.

III. 31Y+3 iyonu ile izoelektroniktir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IID) II ve III E) I, II ve III

3. I. SO3

II. Cr2O7–2

III. ClO3–

IV. MnO4–

Yukarıda verilen taneciklerde altı çizilen ele-mentlerden hangilerinin yükseltgenme basa-makları birbirine eşittir?

A) S ve Mn B) S, Cr ve Cl C) S ve Cr

D) Cl ve Mn E) Cr ve Mn

4. İlk dört orbitali tam dolu olan ve çekirdeğinde 10 nötronu bulunan atom ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?A) Atom numarası 9’dur.B) İzotopunun kütle numarası 20 olabilir.C) Açısal momentum kuantum sayısı sıfır olan

4 elektronu bulunur.D) Spin kuantum sayısı –1/2 ve +1/2 olan elekt-

ron sayıları birbirine eşittir.E) En yüksek enerjili orbitalin baş kuantum sayısı

2’dir.

X919

21

21

5. I. Çekirdeğe en yakın enerji düzeyindeki orbita-lin enerjisi, diğer orbitallerinkinden yüksektir.

II. 2s orbitalinin hacim büyüklüğü 1s orbitalinkin-den daha fazladır.

III. Temel enerji düzeyi aynı olan tüm orbitallerin enerjileri birbirine eşittir.

yargılarından hangileri yanlıştır?A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II

D) I ve III E) II ve III

6. I. n = 2 deki s orbitali

II. n = 3 deki px orbitali

III. n = 3 deki py orbitali

IV. n = 3 deki s orbitali

Yukarıdaki orbitallerin enerjilerine göre büyük-ten küçüğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisindeki gibidir?A) III > II > IV > I B) III = II > I > IVC) II = III > IV > I D) II = III > I = IV

E) I > IV > II > III

Bir şeyi gerçekten yapmak isteyen bir yol bulur; istemeyen mazeret bulur.E. C. McKenzie

ŞAMPİYON1

ŞAM

PİYO

N

107

1.

Yukarıdaki periyodik cetvelde I ve II yönlerinde özelliklerin değişimi için aşağıdakilerden han-gisi doğrudur?A) II yönünde kimyasal özellikler benzerdir.B) I yönünde atom çapı azalır.C) I ve II yönünde atom numarası artar.D) Elektron verme eğilimi I ve II yönünde artar.E) İyonlaşma enerjisi II yönünde azalır, I yönün-

de genellikle artar.

2. XOn3 iyon kökünde toplam 42 elektron bulunmak-tadır.

Bu iyondaki kökün değerliği (n) ve X elementi-nin yükseltgenme basamağı aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir? (16X, 8O) n X'in yükseltgenme basamağı A) –2 +2B) +2 –4C) +2 +2D) –2 +4E) +2 +4

3. Periyodik tablo ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?A) Metallerin iyonlaşma enerjileri genelde ame-

tallere göre yüksektir.B) Moseley elementleri periyodik tabloda atom

numaralarına göre sıralamıştır.C) s bloğu elementlerinin tamamı metaldir.D) Aynı gruptaki elementlerin baş kuantum sayı-

ları aynıdır.E) Tüm toprak alkali metallerden sonra toprak

metalleri yer alır.

4. 4. enerji düzeyinde (n=4) toplam 5 elektron bulun-duran bir element atomunun nötron sayısı 45 dir.Bu atomun izotopu aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) X3277 B) X33

78 C) X3278 D) X33

77 E) X3165

5. X: 1s2 2s2 2p3

Y: 1s2 2s2 2p4

Z: 1s2 2s2 2p5

Yukarıda elektron dağılımları verilen element-lerin 20Ca ile oluşturdukları bileşiklerin formül-leri aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak gösterilmiştir?A) Ca2X3, CaY, CaZ2B) Ca2X3, CaY2, CaZC) Ca3X2, CaY, CaZ2D) CaX5, CaY2, CaZE) Ca3X2, CaY3, CaZ2

Zorlukları karşılamanın iki yolu vardır; ya zorlukları değistirirsiniz ya da zorlukları çözmek için kendinizi. Phyllis Bottome

111

ÇIKMIŞ SORULAR

ÖSY

M

1. 8O2–, 9F– ve 11Na+ iyonlarının yarıçaplarının küçükten büyüğe doğru sıralanışı aşağıdaki-lerden hangisidir?

A) 11Na+ < 9F– < 8O2–

B) 9F– < 8O2– < 11Na+

C) 8O2– < 11Na+ < 9F–

D) 8O2– < 9F– < 11Na+

E) 9F– < 11Na+ < 8O2–

2018 / AYT

2. 21Sc elementiyle ilgili,

I. Elektron dizilimi 4s23d1 ile sonlanır.

II. 4. periyot 3. grup (IIIB) elementidir.

III. p orbitallerindeki toplam elektron sayısı 10’dur.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) II ve III E) I, II ve III

2017 / LYS

3. Bir atomda baş kuantum sayısı (n) 3 ve açısal momentum kuantum sayısı (l) 2 olan orbital-lerde en çok kaç tane elektron bulunabilir?

A) 10 B) 8 C) 6 D) 4 E) 2

2017 / LYS

4. Aşağıdaki bileşiklerde altı çizili element atom-larından hangisinin yükseltgenme basamağı, karşısında yanlış verilmiştir?(1H, 7N, 8O, 11Na, 12Mg, 13Al, 15P, 17Cl, 20Ca)

Bileşik Yükseltgenme BasamağıA) Na3PO4 +5B) HNO3 +5C) CaO –2D) MgCl2 –1E) Al2O3 +2

2017 / LYS

5. Fe2O3, MgO ve H2O bileşikleriyle ilgili,

I. Hepsi iyoniktir.

II. Fe2O3 te demirin yükseltgenme basamağı +3’tür.

III. H2O’da oksijenin yükseltgenme basamağı –2’dir.

yargılarından hangileri doğrudur?(1H, 8O, 12Mg, 26Fe)

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

2017 / LYS

6. 7N element atomunun elektron dizilimi ve elekt-ronların orbitallere dağılımıyla ilgili,

I. 1s ve 2s orbitallerinde ikişer elektron bulunur.

II. 2px , 2py ve 2pz orbitallerinde birer elektron bulunur.

III. 2s ve 2p orbitallerinin enerji düzeyleri aynıdır.

IV. Enerji düzeyi en düşük olan orbital 1s orbitali-dir.

yargılarından hangileri doğrudur?

A) I ve III B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) I, II ve IV

2016 / LYS

7. 4Be, 12Mg ve 20Ca elementleriyle ilgili aşağıda-ki yargılardan hangisi yanlıştır?A) Birinci iyonlaşma enerjisi en küçük olan Ca’dır.B) Elektron ilgisi en büyük olan Mg’dir.C) Elektron dizilimleri ns2 ile biter.D) Periyodik sistemde aynı grubun farklı periyot-

larında bulunurlar.E) Metalik özelliği en az olan Be’dir.

2016 / LYS