1

Duurzaamheidsverslagen

Een gids voor vakbondenArbeid en Milieu

8 december 2008

2

Milton Friedman: belangrijkste maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven bestaat erin zoveel mogelijk winst te maken

MVO is trendy, maar niet nieuw MVO in de 19e eeuw: paternalisme Na WO II: economische groei, gestage

stijging van de koopkracht en sociale zekerheid bleken betere instrumenten voor sociale vooruitgang dan individueel “sociaal ondernemerschap”

3

Vanaf 1973 gaat het mis: verscherping van de concurrentie, stijgende prijzen van energie en grondstoffen, overcapaciteit, stijgende lonen: dalende winsten

Vanaf einde jaren zeventig: koopkracht wordt aan banden gelegd, liberaliseren en privatiseren is aan de orde van de dag, hinderpalen voor kapitaalverkeer worden stelselmatig uit de weg geruimd.

Globalisering = onderdeel antwoord op die crisissituatie

4

Globalisering (economisch): Nationale kaders zijn dwangbuis voor ondernemingen Toename internationale handels- en

investeringsstromen Internationalisering productieprocessen Deregulering Groeiende rol van de financiële markten

Samengevat: tot stand komen van een wereldmarkt voor een

toenmend aantal goederen en diensten Concurrentie op wereldschaal

5

Macht van de MNO’s en grote financiële instellingen neemt snel toe

Hun politieke invloed op nationale en internationale besluitvorming ook

Beslissingen: worden genomen op basis van financieel-

economische overwegingen Hebben ingrijpende en vaak weinig duurzame

gevolgen = context waarin de roep naar een meer

duurzame ontwikkeling luider wordt

6

MVO = bijdrage van bedrijven aan duurzame ontwikkeling

Vele mistoestanden waarbij MNO’s betrokken zijn leiden in de jaren 70 tot (niet-bindende) gedragscodes: OESO richtlijnen IAO tripartiete verklaring Vanaf jaren 90: onoverzichtelijke wirwar van

MVO-labels

7

Geleidelijke evolutie: niet alleen productieproces, maar de volledige productieketen krijgt aandacht

Gedragscodes lijden allen aan tekortkomingen: Gebruikte voorwaarden Certificering Rapportering controle

Vaak gebrekkig,ondoorzichtig,niet onafhankelijk,nauwelijks afdwingbaar

8

MVO zit in spanningsveld tussen wat bedrijven doen en wat samenleving verwacht

In de eerste plaats moet de overheid hoogwaardige sociale, ecologische en economische normen opleggen

Geen MVO zonder inspraak van werknemers en hun vakbonden

De overheid moet in overleg met de vakbonden en andere belanghebbenden een kader uittekenen om MVO-praktijken te erkennen, de wijze van verslaggeving vast te leggen en ervoor te zorgen dat MVO algemeen ingang vindt

Wie “verantwoordelijkheid” zegt, zegt best ook “verantwoording”

9

Vandaag is rapportering voor heel wat aspecten reeds voorzien: Milieuverslaggeving EFI Sociale balans Mobiliteitsdiagnostiek

Sinds de jaren 90: steeds meer ondernemingen produceren rapporten over “maatschappelijke verantwoordelijkheid” of “duurzaamheid”: Aanvankelijk vooral milieu-aspecten Sinds 2004: vooral MVO- en duurzaamheidsverslagen In 2007: 245O ondernemingen (vooral MNO’s)

ca. 50 000 MNO’s doen dat niet Sommige regeringen zien MVO en

duurzaamheidsverslaggeving als een lagekost-alternatief voor regulering.

10

Voor het “publiek” Voor (mogelijke) aandeelhouders Voor financiers

“rating” van bedrijven gebeurt ook op basis van niet-financiële gegevens

Werknemers? Vakbonden?

11

In theorie: voorbereiding rapportering aanleiding voor overleg op verschillende niveaus (vestiging, nationaal , Europees, mondiaal) over: Afbakening Methode Inhoud

In de praktijk? Beslissen waarover gerapporteerd wordt is

beslissen wat belangrijk is

12

Versterken overleg Belangrijke info over onderneming die via

klassieke kanalen minder aan bod komt Leerschool ! Uitpluizen van

duurzaamheidsrapporten en stellen van kritische vragen bouwstenen voor debat over plicht tot verantwoording

drie belangrijke bekommernissen: De mythe van de spontane verlichting De mythe van de spontane harmonie De mythe van de deskundige beoordeling

13

In Frankrijk en UK: wettelijk kader = resp. wet NRE en Companies Act

Global Reporting Initiative (GRI) als belangrijkste vrijwillige standaard: In 1997 gelanceerd door CERES (Amerikaanse

NGO) en milieuprogramma van VN Werkgevers, NGO’s, vakbonden Geschoeid op leest van financiële verslagen

(nadruk op kwantitatieve indicatoren) Relatie met Global Compact

14

15

1. De inhoud afbakenenRekening houden met de belangen van “stakeholders”Relatief belang van thema’s (“materiality”)Betrekken van “stakeholders” (welke vakbonden werden geraadpleegd ? Ook die van de toeleveranciers? )

In welke mate dragen prestaties van bedrijf bij aan duurzame ontwikkeling?

“bandbreedte” van de verslaggevingGrenzen: info over alle “entiteiten” waarover onderneming controle uitoefent, dus ook informatie over onderaannemers en leveranciers!

Tijd: cijfers komen pas tot leven op een tijdschaal

16

2. Kwaliteit van het verslag:Evenwichtig? Of alleen goed-nieuws-showVergelijkbaar?

TijdTussen organisaties

Fouten, vergissingen, precisie, deugdelijkheid van de meetlat (indicator)

HelderheidBetrouwbaarheid: kan men staven wat men zegt?

17

“standaard” – elementen:1.Strategie en profiel (nadruk op de onderneming)2.Managementsaanpak3.Indicatoren (6 categorieën)

18

1. Strategie en profiel Strategische prioriteiten inzake MVO en respect

voor internationale normenvakbonden kunnen vragen om expliciet te verwijzen naar de tripartiete verklaring van de ILO over MNO’s en naar de OESO-richtlijnen voor MNO’s

Invloed op duurzame ontwikkeling en op stakeholdersVakbonden moeten opletten: de nadruk zal hier vaak liggen op de “duurzame ontwikkeling” van de onderneming, en niet op duurzame ontwikkeling van de samenleving (voor bv. een wapenproducent zal dit verschil in nadruk leiden tot nogal verschillende conclusies)

Profiel van de ondernemingvragen over aandeelhouders, structuur, enz…

19

“governance” (deugdelijk bestuur) en engagementen.

Zijn de verantwoordelijkheden van de bestuurders, management en aandeelhouders goed afgebakend?

Verhouding toplonen/ loonsontwikkeling werknemers

Is er een charter voor deugdelijk bestuur?

Is het ondernemingsbeleid gericht op de lange termijn?

M/V verhouding in bestuursorganen?

Is de onderneming lid van NGO’s? Neemt ze deel aan MVO-initiatieven? (Niet steeds positief)

welke inspraak voor “stakeholders”? Opgelet, “some animals are more equal than others”. Worden ook sociaal overleg en CAO’s vermeld?

20

Profiel van rapport:Welke periode dekt het rapport?Jaarlijks?Contactpunt voor vragenOverzicht van behandelde thema’s (+ proces om tot dit overzicht te komen)

Overzicht van stakeholders tot wie men zich richt

belangrijk onderdeel voor vakbonden: wat beschouwt het bedrijf als “kernactiviteiten”, hoeveel aandacht zal besteed worden aan onderaanneming, leveranciers etc…

21

2. Managementsaanpak (horizontaal) Doelstellingen en realisaties

Vakbonden moeten heel erg opletten voor de mythe van de spontane verlichting: vraag welk verband er is tussen de doelstellingen en de nationale, Europese en globale normen

Informatie over successen en tekortkomingen, kansen en risico’s enz…

22

Beleid : bv. arbeidsnormenwelk beleid tav vakbonden? Welk beleid tov syndicale vrijheden? Welk beleid tav werk dat niet voldoet aan wettelijke normen?

Sommige ondernemingen zetten eigen auditorganisaties op om arbeidsnormen te controleren

= vrijwillige aanpak: geen waarborg op kwaliteit, nog minder op bescherming van vakbondsrechten

= middel om vakbondswerking “overbodig” te maken

23

3. Indicatoren 6 categorieën:

Economie milieu arbeidsvoorwaarden en –praktijken mensenrechten productverantwoordelijkheid maatschappelijke acties

Meten is weten? Volgend overzicht : nadruk op sociale

aspecten van het verslag

24

Aantal werknemers naar statuut, werkregime, regio Aantal onderaannemers, pseudo-zelfstandigen Aandeel personeelsleden gedekt door een CAO !! Opsplitsing tewerkstellingscijfer Full vs part-time Tijdelijke vs OD contracten Evolutie Samenstelling (gender, leeftijd, ethniciteit, …) Verdeling ifv classificatie Vragen over flexibiliteit, overwerk,…

25

Personeelsverloop Verschillen op basis van leeftijd, ethnische groep,

geslacht, regio? Worden er exit-interviews georganiseerd? Outplacement?

Voordelen voor voltijdse werknemers OD die niet worden verleend aan PT, tijdelijken Dit is een slechte indicator!!

Percentage werknemers gedekt door CAO !! Evolutie? Welk beleid? Met welke vakbonden?

Procedures bij ontslagen en herstructureringen Welke akkoorden met vakbonden? Vergelijking

26

Percentage werknemers vertegenwoordigd door overlegorganen veiligheid en gezondheid Is geen maat voor veiligheid op het werk! Geen goede indicator voor kwaliteit van het overleg Wel goede basis voor discussie over overleg

Frequentie arbeidsongevallen, beroepsziekten, absenteïsme per regioRespecteert de onderneming overal de IAO-regels om arbeidsongevallen te registreren en aan te geven?

27

Opleiding, info, preventie, risicobeheer mbt ernstige ziektes

Veiligheids- en gezondheidsthema’s die in akkoorden met vakbonden aan bod komeneen lijstje van thema’s volstaat niet! vergelijking V&G-beleid in verschillende vestigingenOpleiding!Afspraken over de veiligheid van werknemers van onderaannemersHebben werknemers het recht om onveilig werk te weigeren?

Gemiddeld aantal uren opleiding per jaar ifv werknemerscategorieVraag de opsplitsing van deze cijfers per land en zelfs per vestiging

28

Samenstelling personeel en bestuursorganen naar geslacht, minderheidsgroep, leeftijd, …

Loonverhouding M/V Aantal incidenten mbt discriminatie en de acties die

werden ondernomenNogal onrealistisch dat bedrijven (aantal) misdrijven zullen rapporteren (hetzij dan bij leveranciers en onderaannemers, en dan nog in algemene termen)Maar: alleen spreken over verbetering zonder info over de situatie is niet voldoendeVraag welke concrete acties werden ondernomen om discriminatie te voorkomen of weg te werken

29

Recht op vrijheid van vereniging, sociaal overleg en stakingsrechtopnieuw: niet verwachten dat men het aantal schendingen van het recht op vrijheid van vereniging zal vermelden; wel aandringen dat een goede maat voor het risico op schendingen van dit recht wordt gegeven, en de acties die werden ondernomen om dit recht te vrijwaren.

Beste meetlat voor het recht op vrijheid van vereniging = acties die door het bedrijf worden ondernomen om lidmaatschap van vakbonden te ontmoedigen of stakingen te breken; over deze acties (als ze bestaan) zal wellicht niet gerapporteerd worden.

Ook vragen naar aantal, ernst en aard van sociale conflicten (en gevolgen)

30

Dwangarbeid en kinderarbeidIndien een onderneming rapporteert over het aantal schendingen van de mensenrechten waarvoor het verantwoordelijk is, heeft dit onmiddellijke juridische gevolgen.

Is het risico op dwang- of kinderarbeid groot in het land of sector waarin het bedrijf actief is?

Wat doet het bedrijf om dwang- of kinderarbeid (ook bij leveranciers en onderaannemers!) te vermijden of te verminderen?

31

economische waarden die zijn gegenereerd en verdeeld, waaronder inkomsten, operationele kosten, personeelsvergoedingen, donaties en overige maatschappelijke investeringen, ingehouden winst en betalingen aan kapitaalverstrekkers en overheden.Hier is het zeker belangrijk het aandeel van de lonen per regio op te splitsen; ook de evolutie van het loonaandeel is voor ons belangrijke informatie

Financiële gevolgen en andere risico’s en mogelijkheden voor de activiteiten van de organisatie als gevolg van klimaatverandering.

financiële steun van een overheid. We kunnen vragen om de steun per land op te splitsen; ook de reden voor de verkregen steun is belangrijk

Spreiding in de verhouding tussen het standaard aanvangssalaris en het lokale minimumloon op belangrijke bedrijfslocaties.!!

Procedures voor lokale personeelswerving en aandeel van het topkader dat afkomstig is uit de lokale gemeenschap op belangrijke bedrijfslocaties.

32

Maatregelen die zijn getroffen naar aanleiding van gevallen van corruptie. Dring aan op maatregelen die corruptie voorkomen; ontslaan van corrupte werknemers lost het probleem niet noodzakelijk op.

Standpunten betreffende publiek beleid en deelname aan de ontwikkeling ervan, lobbying.

Totale waarde van financiële en in-natura-bijdragen aan politieke partijen, politici

Zeer interessant, vraag ernaar, de kans dat hierover gerapporteerd wordt, is klein

33

Totaal aantal rechtszaken vanwege concurrentiebelemmerend gedrag, monopolistische praktijken, de resultaten van deze rechtszaken.

Informatie over productverantwoordelijkheid: initiatieven en communicatie mbt de gevolgen voor de gezondheid en veiligheid van producten in verschillende fases van hun levensduur

34

Welke milieugegevens? Totale hoeveelheid gebruikte materialen naar gewicht of volume. Percentage van de gebruikte materialen dat bestaat uit afval energieverbruik energie die bespaard is door besparingen en

efficiëntieverbeteringen gegevens over gebruik en/of productie van milieuvriendelijke

energie (HE, WKK, …) Totale wateronttrekking per bron. Voor welke bronnen heeft

onttrekking belangrijke gevolgen? Percentage en totaal volume van gerecycleerd en hergebruikt water. gevolgen van activiteiten en producten op de biodiversiteit in

beschermde gebieden en gebieden met een hoge biodiversiteitswaarde buiten beschermde gebieden. Welke maatregelen en toekomstige plannen voor het beheersen van de gevolgen van de biodiversiteit.

Totale emissie van broeikasgassen. Initiatieven ter verlaging van de emissie van broeikasgassen en

gerealiseerde verlagingen.

35

Emissie van ozonafbrekende, verzurende stoffen Totale waterafvoer naar hoeveelheid en kwaliteit Totaalgewicht afval naar type en verwijderingsmethode. Gewicht van getransporteerd, geïmporteerd, geëxporteerd of verwerkt afval dat

als gevaarlijk geldt Initiatieven ter compensatie van de milieugevolgen van producten Percentage producten dat is verkocht en waarvan de verpakking is ingezameld, boetes en totaal aantal niet-monetaire sancties wegens het niet naleven van

milieuregelgeving milieugevolgen van het transport van producten en andere goederen en

materialen Totale uitgaven aan en investeringen in milieubescherming naar type.

belangrijk: evoluties ! onderzoek naar en investering in milieuvriendelijke technologie vraag ook naar de ecologische voetafdruk van je onderneming (alle vestigingen) Ook belangrijk om te vragen of er belangrijke voorzieningen voor milieukosten zijn

aangelegd Welke maatregelen worden genomen om het risico op milieu-ongevallen tot een

minimum te beperken? Welke maatregelen om de milieu-impact door de toeleveringsketen te beperken? Welke initiatieven worden genomen om de milieu-impact van producten te

verminderen?

36

Wat moeten we zeker leren uit het duurzaamheidsverslag?1. milieuzorg

THEMA'S ASPECTEN INHOUD (Wat wordt onderzocht?)

INDICATOREN

Strategie Principes De mate waarin een onderneming haar milieubeleid heeft geformaliseerd en de kwaliteit van de formele milieubeleidsprincipes; de mate waarin het milieubeleid geïntegreerd is in alle bedrijfsactiviteiten

Omvattendheid en kwaliteit van het (publieke) milieubeleid

Publieke engagementen

De mate waarin de onderneming:

in dialoog treedt met milieu stakeholders en/of meewerkt aan milieu-initiatieven die het bedrijfsniveau overstijgen (aard van deze medewerking) en/of zich opstelt tegenover wettelijke vereisten

Lidmaatschap van militanten- of campagnegroepen, lobbyen, overtredingen, anticiperen op toekomstige wetgeving, lidmaatschap van samenwerkingsverbanden (kwalitatief en kwantitatief), de frequentie en kwaliteit van de communicatie met stakeholders

Publicaties op milieuvlak

De mate waarin het publiek wordt geïnformeerd over de milieuverantwoordelijkheid van het bedrijf

Kwaliteit van de publicaties

37

1. Milieuzorg (vervolg)THEMA'S ASPECTEN INHOUD

(Wat wordt onderzocht?)INDICATOREN

Management Milieuzorgsystemen De aanwezigheid en kwaliteit van een milieuzorgsysteem in de onderneming en de mate waarin het systeem extern is gecertificeerd

Omvattendheid (inzake behandelde milieu-impacten), volledigheid (aanwezigheid van een elementen-inventaris, doelstellingen, programma's en terugkoppeling), toepassingsgebied (deel van het bedrijf waar het systeem wordt toegepast) Of Het aantal ISO 14001 of EMAS of daaraan gelijke gesteld gecertificeerde vestigingen

Betrokkenheid van werknemers

De mate waarin werknemers betrokken worden bij de ontwikkeling en de uitvoering van het milieubeleid

Aandacht die besteed wordt aan milieuzaken in vorming en communicatie Passieve/actieve betrokkenheid

Milieuverantwoordelijkheid en instrumenten

De mate waarin het milieubeleid is geïntegreerd in de hiërarchische structuur van het bedrijf

Hiërarchisch niveau van de hoogst geplaatste persoon met verantwoordelijkheid op het vlak van milieubeleid

38

1. Milieuzorg (vervolg)

Productie Maatregelen om de milieu-impact te verminderen: input

De mate waarin een onderneming inspanningen levert om het gebruik van energie en grondstoffen te verminderen

Maatregelen worden geëvalueerd in vergelijking met de stand van de technologie (BBT), de situatie in de sector en de bereikte resultaten

Maatregelen om de milieu-impact te verminderen: output

De mate waarin een onderneming inspanningen levert om de emissies naar lucht, water en bodem te verminderen

Maatregelen worden geëvalueerd in vergelijking met de stand van de technologie (BBT), de situatie in de sector en de bereikte resultaten Voor elk onderdeel wordt een afzonderlijke beoordeling gemaakt. De globale rating is het afgeronde gemiddelde van de afzonderlijke scores.

Maatregelen om de milieu-impact te verminderen: afval

De mate waarin een onderneming inspanningen doet om de hoeveelheid en de milieuschadelijkheid van het geproduceerde afval te verminderen en om een zo milieuvriendelijk mogelijke afvalbehandelingsmethode te verzekeren

Maatregelen worden geëvalueerd in vergelijking met de stand van de technologie (BBT), de situatie in de sector en de bereikte resultaten

Milieuvoorwaarden opgelegd aan leveranciers en onderaannemers

De mate waarin een onderneming inspanningen levert om de milieu-impact van de toeleveringsketen te verminderen

Voorwaarden opgelegd aan leveranciers en onderaannemers

39

1. Milieuzorg (vervolg)

Producten Milieu-impact Mate en aard van de milieu-impact van de producten

Milieu-impact tijdens de volledige levenscyclus

Maatregelen om de milieu-impact van de producten te verminderen

De mate waarin een onderneming inspanningen levert om een negatieve milieu-impact van haar producten te beperken; De mate waarin een onderneming inspanningen levert om een negatieve milieu-impact tijdens de gebruiks- en afvalfase te verminderen of te vermijden

Milieugerichte aanpassingen aan het productontwerp (ecodesign), onderzoek gericht op de ontwikkeling van milieuvriendelijkere producten, Informatie en advies voor klanten over hoe het product op een milieuvriendelijkere wijze te gebruiken

40

Wat moeten we zeker leren uit het duurzaamheidsverslag?2. economisch beleid

THEMA'S ASPECTEN INHOUD (Wat wordt

onderzocht?)

INDICATOREN

Economisch potentieel

Potentieel op het vlak van waardecreatie

De mate waarin een onderneming haar voortbestaan en haar groei verzekert door waarde te creëren

EBITDA/EBIT/Operationele winst als percentage van de omzet

Economische risico's

Interne controleprocedures

De mate waarin een onderneming beschikt over interne procedures om om te gaan met interne en externe risico's en om haar vermogen te vrijwaren.

Aanwezigheid van een beleid, een organisatiestructuur en actieplannen

Klanten Kwaliteitscontrole De mate waarin een bedrijf in staat is om kwaliteitsproducten aan te bieden

De aanwezigheid van kwaliteitscertificaten (ISO 9000, EFQM, TQM), prijzen en kwaliteitsmanagementsystemen

41

2. economisch beleid (vervolg) Klanten:

communicatie De mate waarin een bedrijf aandacht besteedt aan de relatie met klanten

Aanwezigheid van instrumenten om een dialoog met klanten op te zetten: klachtenbehandelingssysteem, klanttevredenheids-onderzoeken, De kwaliteit van de productinformatie

Corporate Governance

Raad van Bestuur

De mate waarin de Raad van Bestuur de belangen van alle aandeelhouders behartigt

Samenstelling en organisatiestructuur van de Raad van Bestuur

Rapportering De mate waarin alle aandeelhouders tijdig beschikken over alle relevante informatie

Kwaliteit van de financiële informatie en rapportering over Corporate Governance

Leveranciers Relaties met leveranciers

De mate waarin een bedrijf de rechten van haar leveranciers respecteert

Afwezigheid van machtsmisbruik en het aangaan van samenwerkingsverbanden

Bedrijfsethiek Gedragscode De mate waarin de bedrijfsethiek (gedragscode, missieverklaring, voornaamste waarden) is geformaliseerd; Het bereik en de kwaliteit van de principes

Omvattendheid en kwaliteit van de gedragscode

Management-systeem of realisaties

De wijze waarop de organisatie de gedragscode heeft geïmplementeerd, te wijze waarop de organisatie voldoet aan economische wetgeving

Ernst/ afwezigheid van overtredingen, initiatieven gericht op het toepassen van gedragscode, toetsen en bijsturen van afwijkingen

42

Wat moeten we zeker leren uit het duurzaamheidsverslag?3. intern sociaal beleid

THEMA'S ASPECTEN INHOUD (Wat wordt onderzocht?)

INDICATOREN

Strategie Principes De mate waarin het personeelsbeleid geformaliseerd is en de reikwijdte en kwaliteit van de beleidsprincipes

Omvattendheid en kwaliteit van de beleidsverklaring

Rapportering De mate waarin een onderneming informatie rapporteert over haar sociaal beleid en de kwaliteit van deze rapportering

Frequentie, omvang en kwaliteit van de informatie

Werkgelegenheid Stabiliteit De mate waarin een bedrijf werkgelegenheid creëert

Evolutie van de werkgelegenheid in vergelijking met de sector

Duurzaam karakter van de werkgelegenheid

De mate waarin een onderneming inspanningen doet voor het behouden van werkgelegenheid

Maatregelen om naakte ontslagen te vermijden

43

3. intern sociaal beleid (vervolg)

Arbeidsinhoud Vorming en opleiding

De mate waarin een onderneming inspanningen levert om de kennis en de vaardigheden van de werknemers te vergroten

Kwantitatieve (% werknemers, aantal trainingsuren per werknemer) en kwalitatieve vormingsinspanningen (functioneel, multifunctioneel, gericht op employability)

Taakverrijking en loopbaanontwikkeling

De inspanningen die een onderneming doet voor de persoonlijke ontwikkeling van haar werknemers

Aanwezigheid van systemen van interne promotie, functioneringsgesprekken, individuele loopbaanplannen

Communicatie en overleg

De mate waarin een onderneming tweerichtingscommunicatie met de werknemers bevordert

Aanwezigheid van (formele) communicatiekanalen en overlegorganen

44

3. intern sociaal beleid (vervolg)

Gelijke kansen: principes

De mate waarin een onderneming haar gelijkekansenbeleid heeft geformaliseerd en de mate waarin een onderneming het gelijkekansenbeleid integreert in haar bedrijfsuitgangspunten

Het wel of niet bestaan van een geformaliseerd gelijkekansenbeleid, de kwaliteit van het beleid m.b.t. reikwijdte, diepgang (non- of anti discriminatie) en het toepassingsgebied van het beleid.

Gelijke kansen: initiatieven

De mate waarin een onderneming inspanningen doet voor het bevorderen van gelijkekansen

Het bestaan van initiatieven ter bevordering van gelijkekansen en de betrokkenheid van de werknemers

Gelijke kansen: realisaties

De mate waarin een onderneming erin slaagt ongelijkheid op de werkvloer te verminderen (in vergelijking tot de samenleving waarin het actief is)

De gemiddelde tewerkstellingsgraad van minder bevoorrechte groepen en de evolutie hiervan (zoals beschikbaar gesteld door vakbonden, brancheorganisaties, etc)

45

3. intern sociaal beleid (vervolg)

Arbeidsvoorwaarden Loonpolitiek De mate waarin het loonbeleid van een onderneming intern als billijk wordt ervaren

Aanwezigheid van jobclassificatiesystemen en prestatiebeoordelingssystemen

Flexibiliteit De mate waarin bij de organisatie van flexibele arbeidstijden rekening wordt gehouden met de noden en verwachtingen van de werknemers

Systemen van flexibele organisatie, betrokkenheid van werknemers bij de organisatie van flexibele systemen

Kwaliteit van de arbeidscontracten

De mate waarin de organisatie kwalitatief goede werkgelegenheid biedt

Kwaliteit van de contracten (tijdelijke contracten, systematisch gebruik van overwerk, tijdelijke werkloosheid, ...)

46

3. intern sociaal beleid (vervolg)

Arbeidsomstandig-heden

Veiligheid en gezondheid: beleid

De mate waarin een onderneming belang hecht aan het veiligheids- en gezondheidsbeleid

Aanwezigheid van een formeel beleid op het vlak van gezondheid, veiligheid en ergonomie, en de kwaliteit ervan

Fysieke veiligheid en gezondheid: initiatieven of realisaties

De mate waarin een onderneming inspanningen doet voor het creëren van veilige en gezonde fysieke arbeidsomstandigheden of een vermindering in het aantal arbeidsongelukken realiseert

Aanwezigheid van initiatieven op het vlak van veiligheid en gezondheid en de betrokkenheid van werknemers hierbij óf het aantal arbeidsongevallen en de evolutie hiervan

Geestelijke veiligheid en gezondheid: initiatieven of realisaties

De mate waarin een onderneming inspanningen doet om pro-actief om te gaan met werkdruk; Of De mate waarin de onderneming erin slaagt een aanmoedigende werkomgeving (arbeidsklimaat) te creëren

Het bestaan van initiatieven met betrekking tot geestelijke gezondheid en stress: stressbeheersing, verlaging van de werkdruk, levensstijlbegeleiding van werknemers, psychologische bijstand, preventie van intimidatie op het werk; Of Een evaluatie van de werkdruk door vertegenwoordigers van de werknemers

47

3. intern sociaal beleid (vervolg)

Arbeidsverhoudingen Sociaal overleg

De mate waarin werknemers/ vakbondsafgevaardigden als gesprekspartners erkend worden

Aanwezigheid van formele overlegorganen en evaluatie van de sociale dialoog door vakbewegingen

Conflicten Het bestaan van sociale conflicten

Aantal, ernst en aard van conflicten

48

Wat moeten we zeker leren uit het duurzaamheidsverslag?4. extern sociaal beleid

THEMA'S ASPECTEN INHOUD (Wat wordt onderzocht?)

INDICATOREN

Maatschappelijke impact van de kernactiviteiten, producten en diensten

Impact op de kwaliteit van de samenleving

Positieve of negatieve impact van de bedrijfsactiviteiten op de ontwikkeling van de samenleving. Maatregelen om de negatieve impact te verminderen en de positieve impact te versterken

Communicatie met maatschappelijke aandeelhouders

De mate waarin het bedrijf transparant is tegenover de maatschappelijke aandeelhouders over haar maatschappelijke impact en in dialoog gaat met haar maatschappelijke aandeelhouders

Kwantiteit en kwaliteit van de communicatie met de maatschappelijke aandeelhouders en de snelheid waarmee gereageerd wordt op informatieverzoeken van stakeholders

49

4. Extern sociaal beleid (vervolg)Mensenrechten Strategie De mate waarin een

onderneming een formeel beleid heeft op het vlak van mensenrechten en het bereik en de kwaliteit van de principes

Algemeen: Kwaliteit van het beleidsraamwerk met betrekking tot mensenrechten Personeel: Bereik van het mensenrechten- en/of personeelsbeleid

Realisaties De mate waarin een onderneming zich onderscheidt (in positieve of negatieve zin) voor wat betreft respect voor mensenrechten

Overtredingen van de wetgeving, veroordelingen, realisaties, initiatieven, verantwoordelijke voor mensenrechten en hiërarchisch niveau, ondersteuningssystemen voor mensenrechten (rapportering, opvolging, training, externe verificatie, ...)

Maatschappelijke investeringen

De mate waarin een bedrijf externe maatschappelijke initiatieven steunt met geld, mensen of logistieke hulp. Maatschappelijke impact van de ondersteunde projecten (inbegrepen zijn de maatschappelijke investeringen in de ontwikkelde landen)

Aard van de ondersteunde initiatieven. Omvang van de steun

Landen in ontwikkeling

Sociaal-economische relaties

De mate waarin de bedrijfsactiviteiten bijdragen aan de realisatie van duurzame handelsrelaties en aan de locale sociaal-economische ontwikkeling

Negatieve rapporten (bv. prijzenpolitiek, biopiraterij...). Positieve impact (bv. betrokkenheid bij eerlijke handel, joint ventures, ontwikkeling van de lokale markt, lokale tewerkstelling, kennisoverdracht)