Емисија на

загадувачки

материи

во

воздухот

за

2008

година

2009

Најго

лем

пр

оцен

т на

ем

исиј

а на

не

мет

ански

испа

рлив

и ор

ганс

ки сое

дине

нија

про

изле

гува

од

сектор

от 7

- п

атни

чки

сооб

раќај и

изне

сува

38,

344%

и с

екто

рот

6 – ко

ристењ

е на

ра

ство

рувачи

и

остана

ти

прои

звод

и од

31

,209

%.

Ова

, на

јвер

ојатно

се

до

лжи

од

неце

лосн

ото

сого

рување

на

цврс

тите

и

течн

ите

гори

ва ко

и се

ко

ристат

во

ов

ие дв

а се

ктор

а.

Заклучок

Со

глед

увајќи

ја

со

стојба

та со

ко

личи

ните

на

ем

исии

на

загаду

вачк

и су

пстанц

ии на

ни

во на

др

жава

по

по

един

ите

сектор

и/де

јнос

ти,

евид

ентн

о е

дека

се

ктор

ите

1 -

прои

звод

ство

на ел

. ене

ргиј

а, 2

- про

изво

дство на

топ

лина

и 7

-па

тнич

ки соо

браќај

, најмно

гу при

доне

сува

ат за загаду

вањет

она

воз

духо

т.

Сите

ови

е по

д ато

ци п

рестав

уваа

т па

токаз каде

и какви

мер

ки

треб

а да

се пр

евземат

и за ко

и загаду

вачк

и су

пстанц

ии тре

ба

да с

е на

мал

ат е

мис

иите

во

возд

ухот

, што

би

прид

онел

о за

по

добр

увањ

е на

квали

тето

т на

амби

ентн

иот во

здух

.

Конт

акт:

Мин

истерс

тво за

жив

отна

сре

дина

и про

стор

но пла

нира

ње

Макед

онски ин

фор

мати

вен це

нтар

за жив

отна

сре

дина

Адре

са: б

ул.Гоц

е Дел

чев бб

, кат

11, 1

000 Ск

опје

, Реп

убли

ка М

акед

ониј

а

Теле

фон

/Факс:

322

0-16

5

E-m

ail:

info

@m

oepp

.gov

.mk

http

://w

ww.m

oepp

.gov

.mk

Вкупни

суспендирани честички

(TS

P) 17,96%

7,20%

17,92%

56,78%

0,08%

0,04%

Про

центуале

н уд

ел на

TSP по

сектори

за 2

008годи

на

1 ‐П

роиз

водс

тво на

 еле

ктри

чна ен

ергија

2 ‐П

роиз

водс

тво на

 топ

лина

 

3 ‐С

огор

увачки

 про

цеси

 во ин

дустри

јата 

4 ‐П

роиз

водн

и пр

оцес

и

8 ‐О

стан

ати моб

илни

 извор

и9 ‐О

длагањ

е, согор

увањ

е, инс

целе

раци

ја на отпа

д

Најго

лем

пр

оцен

т на

ем

исиј

а на

су

спен

дира

ни че

стич

ки

прои

злегув

а од

сек

торо

т 4

- пр

оизвод

ни п

роце

си и

изнес

ува

56,7

8%.

Јаглерод

моноксид

(CO)

0,42%

43,97%

2,30%

5,51%

0,01%

47,73%

0,05%

Процен

туал

ен

удел

на

CO

по

сектори

во

килотони

за

200

8година

1 ‐Производство

 на електричн

а енергија

2 ‐Производство

 на топлина 

3 ‐Согорувачки

 процеси

 во индустријата 

4 ‐Производни процеси

5 ‐Фоси

лни горива и геотермал

на енергија

7 ‐Патнички сообраќај 

9 ‐Одлагањ

е, со

горувањ

е, и

нсц

елерац

ија на отпад

Најго

лем

пр

оцен

т на

ем

исиј

а на

јагл

ерод

мон

окси

д пр

оизл

егув

а од

сек

торо

т 7

- па

тнич

ки соо

браќај

и и

знес

ува

47,7

6% и

сек

торо

т 2

– пр

оизвод

ство

на то

плин

а од

43.

99%

.

Нем

етански

испарливи

органски

соединенија

(NM

VOC)

5,91

4

17,017

1,41

2

6,02

8

31,209

38,344

0,07

6

Про

центен

уде

л за

NM

VOC

по сектор

и за

200

8 годи

на

1 ‐П

роиз

водс

тво на

 еле

ктри

чна ен

ергија

2 ‐П

роиз

водс

тво на

 топ

лина

 

3 ‐С

огор

увачки

 про

цеси

 во ин

дустри

јата 

4 ‐П

роиз

водн

и пр

оцес

и

6 ‐К

орис

тење на

 раствор

увачи и ос

тана

ти про

изво

ди7 ‐П

атни

чки со

обра

ќај 

8 ‐О

стан

ати моб

илни

 извор

и

Мин

истерс

тво за

жив

отна

ср

един

а и пр

осто

рно пл

анир

ање

Македонски информативен

центар за

животна

средина

100,7

34,96

98

23,86

26,21

7,2

020

4060

8010

012

0

SO2

NOx

COTSP

NMVO

C

NH3

кило

тони

загадувачки супстанции

Вкупни

кол

ичества на

емисии

на

SO

2, NO

x, C

O,T

SP, N

MV

OC и

NH 3

за 2

008

годи

на

SO2

NOx

CO

TSP

NMVOC

NH3

85,18%

0,46%13,13%

0,21%

1,01%0,01%

Про

центуале

н уд

ел на

SO2по

сектори

за 2

008годи

на

1 ‐П

роиз

водс

тво на

 еле

ктри

чна ен

ергија

2 ‐П

роиз

водс

тво на

 топ

лина

 

3 ‐С

огор

увачки

 про

цеси

 во ин

дустри

јата 

4 ‐П

роиз

водн

и пр

оцес

и

7 ‐П

атни

чки со

обра

ќај 

9 ‐О

длагањ

е, согор

увањ

е, инс

целе

раци

ја на отпа

д

Сознан

ијата

и по

казате

лите

во

по

след

ниве

де

цени

и укаж

уваа

т на

факто

т де

ка ра

мно

тежа

та во

атмос

фер

ата

е на

рушен

а.

Се одв

иваа

т по

јави

кои

теш

ко се ко

нтро

лира

ат, с

е ис

пуштаат

го

леми ко

личи

ни на загаду

вачк

и су

пстанц

ии, п

ојава на

ефек

т на

стакл

ена

град

ина,

оште

тување

на о

зонс

ката

обв

ивка

, се

згол

емув

аат ем

исии

те на загаду

вачк

ите су

пстанц

и ко

и да

ваат

еф

ект на

закис

елув

ање и ја

разру

шув

аат би

осфер

ата,

дел

уваа

т

на поч

вата

и др.

Ова

се еф

екти

те од пр

ебрзио

т те

хнол

ошки

разво

ј, ра

звојот

на

инду

стри

јата

и

остана

тите

акти

внос

ти

диктир

ани

од

совр

емен

иот жи

вот на

чов

екот

.

Се п

очес

та е

појавата на

при

родн

и катастро

фи,

зем

јотрес

и,

вулк

ански ер

упци

и како

и катас

троф

и ко

и се

пре

дизвик

ани од

чо

вечк

оит

факто

р, како

ис

текува

ње

и го

рење

на го

леми

коли

чини

на

на

фта

, ин

дустри

ски

неср

еќи

со ем

исии

на

от

ровн

и су

пстанц

ии во во

здух

от, ш

умски по

жари

и др.

Ова

се

ре

фле

ктир

а и

на пр

оцес

ите

кои

се од

вива

ат во

атмос

фер

ата,

одн

осно

во троп

осфер

ата и стра

тосф

ерата.

Токм

у по

ради

тоа

, од

осо

бен

инте

рес е

да се

расп

олага со

по

дато

ци за

по

текл

ото,

застап

енос

та и

влиј

ание

то на

загаду

вачк

ите су

пстанц

и пр

исутни

во

возд

ухот

, со

цел

да се

прев

земат

мер

ки за ни

вна ре

дукц

ија.

Зато

а,

Макед

онскио

т ин

фор

матив

ен

цент

ар

за

живо

тна

сред

ина

ги с

обир

а об

рабо

тува

и а

нали

зира

под

атоц

ите

за

емис

иите

во

во

здух

от

од

поед

инеч

ните

из

вори

и

конц

ентрац

иите

на загаду

вачк

ите су

пстанц

ии во ам

биен

тнио

т во

здух

доб

иени

од со

пствен

ата мон

итор

инг мре

жа и

мер

ните

стан

ици

на др

уги

надл

ежни

ин

стит

уции

. Обр

абот

енит

е и

анал

изир

ани

пода

тоци

за загаду

вачк

ите су

пстанц

и се

дад

ени

во пон

атам

ошни

от тек

ст.

Вовед

Мониторинг на

емисии

во воздухот

Во ра

мки

те на

меѓ

унар

одни

те до

гово

ри од

об

ласта

на

возд

ухот

, од

носн

о во

со

глас

ност

со

Ко

нвен

цијата

за

пр

екугра

ниче

н пр

енос

на

загаду

вањет

о во

во

здух

от

и пр

оток

олот

за

мон

итор

инг

на в

озду

хот

во Е

вроп

а - ЕМ

ЕП,

подг

отве

на е

про

грам

а за

инв

ентари

заци

ја н

а загаду

вањет

о CO

RIN

AIR

(CoR

Inv

etor

y fo

r A

ir E

mis

sion

).

Оваа

прог

рама

има

развие

на ед

инстве

на но

мен

клатур

а и

мет

одол

огиј

а (S

NA

P -

Sele

cted

Nom

encl

atur

e of

Air

Pol

luti

on)

за пр

иказ

на

ос

новн

ите

загаду

вачк

и су

пстанц

ии:

сулф

ур

диок

сид

(SO

2), азот

ни о

ксид

и (N

Ox)

, јагл

ерод

ен м

онок

сид

(CO

), ам

ониј

ак

(NH

3),

немет

ански

испа

рлив

и ор

ганс

ки

соед

инен

ија

(NM

VOC)

и вкупн

и су

спен

дира

ни чес

тичк

и(TS

P).

Осн

овни

те сек

тори

кои

се да

дени

по но

мен

клатур

ата

(SN

AP

- Se

lect

ed N

omen

clat

ure

of A

ir P

ollu

tion

) се сл

едни

те:

1. Со

гору

вачк

и по

стро

јки

за тра

нсфор

мац

ија на

гор

ивата пр

и пр

оизвод

ство

на ел

ектрич

на ене

ргиј

а

2.

Сого

рување

на

гори

ва

во

не

инду

стри

ски

цели

-

прои

звод

ство

на то

плин

а - то

плиф

икац

иони

стани

ци

3. Сог

орув

ачки

про

цеси

во ин

дустри

јата

со це

л пр

оизвод

ство

на

топ

лина

за да

се од

вива

про

цесо

т

4. П

роиз

водн

и пр

оцес

и, во ов

ој сек

тор сп

аѓаа

т ем

исии

те како

посл

едиц

а од

одв

ивањ

е на

разли

чни

прои

звод

ни п

роце

си,

како

што

се

на

фте

на ин

дустри

ја,

прои

звод

ство

на

че

лик,

же

лезо

, обо

ени мет

али,

цем

ент и др

.

5.

Доб

ивањ

е и

дистри

буци

ја

на

фос

илни

го

рива

и

геот

ермал

на ене

ргиј

а

6. Кор

истење на

рас

твор

увач

и и ос

тана

ти про

изво

ди

7. Патни

чки

сооб

раќај

во ко

ј се

да

дени

ем

исии

те пр

и со

гору

вање на

гор

ивата во

соо

браќајни

те сре

дства

8. О

стан

ати

моб

илни

извор

и, кад

е се

одр

едув

аат ем

исии

те од

сого

рување

на

гори

вата

пр

и же

лезнич

киот

, авио

нски

от

сооб

раќај, земјоде

лски

те м

ашин

и и др

.

9. Емис

ии од от

пад и од

лагање на

отп

адот

, сог

орув

ање на

от

пад во

отвор

ени де

пони

и ин

сене

раци

ја или

дру

га обр

абот

ка

на отп

ад

10. З

емјоде

лство,

емис

ии од пр

имен

а на

ѓуб

рива

, фер

мен

таци

ја, у

потреб

а на

пес

тици

ди

11. Ем

исиј

а од

остан

ати

изво

ри, во

кој

мож

е да

се

вклу

чат

емис

иите

ко

и не

се

по

след

ица

од чо

веко

вото

жи

веењ

е,

емис

иите

на

CO2 и

др.

Вкуп

ните

кол

ичин

и на

осн

овни

те загад

увач

ки суп

стан

ции

SO2,

NO

x, C

O, N

MVO

C и

TSP за

200

8 го

дина

на ни

во на Ре

публ

ика

Макед

ониј

а, из

разени

во

ки

лото

ни на

го

дина

до

биен

и со

ко

ристењ

е на

SN

AP но

мен

клатур

ата,

се да

дени

на граф

икон

от.

Сулф

ур дио

ксид

(SO

2)

Од граф

икон

от еви

дент

но е

дек

а на

јгол

ем про

цент

од

85.18

%

се е

мит

ира

од П

роиз

водс

тво

на е

лектри

чна

енер

гија

- 1

, од

носн

о пр

и со

гору

вање

на го

ривата

во

пр

оцес

от на

до

бивање

на е

лектри

чна

енер

гија

и С

огор

увач

ките

про

цеси

во

инд

устриј

ата

– 3.

Азотни оксиди

(NOx)

35,04

8,89

14,80

7,77

33,27

0,23

Про

центен

уде

л на

NO

xпо

сектори

за 2

008 годи

на

1 ‐П

роиз

водс

тво на

 еле

ктри

чна ен

ергија

2 ‐П

роиз

водс

тво на

 топ

лина

 

3 ‐С

огор

увачки

 про

цеси

 во ин

дустри

јата 

4 ‐П

роиз

водн

и пр

оцес

и

7 ‐П

атни

чки со

обра

ќај 

9 ‐О

длагањ

е, согор

увањ

е, инс

целе

раци

ја на отпа

д

Од

граф

икон

от

се

забе

лежу

ва

дека

пр

оцен

туал

ната

ра

спре

деле

ност

на

емис

иите

на

азот

ните

оксид

и е

скор

о ид

енти

чна меѓ

у пр

виот

сек

тор

– пр

оизвод

ство

на ел

ектрич

на

енер

гија

35,

04%

и

седм

иот

сектор

– п

атни

чки

сооб

раќај

33,2

7%. Вт

орио

т, тре

тиот

и ч

етвр

тиот

сек

тор

имаа

т бл

иска

пр

оцен

туал

на застап

енос

т во

загаду

вањет

о со

азот

ните

ок

сиди

.

Распределба

на загадувачките

супстанции

по

SN

AP дејности