1. BÖLÜM GİRİŞyunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/publications/idari.pdf1. BÖLÜM GİRİŞ 1.1....
Transcript of 1. BÖLÜM GİRİŞyunus.hacettepe.edu.tr/~umutal/publications/idari.pdf1. BÖLÜM GİRİŞ 1.1....
1. BÖLÜM
GİRİŞ
1.1. KONUNUN ÖNEMİ
Üniversite kütüphaneleri, bağlı bulundukları üniversite içindeki geniş kapsamlı bir
kullanıcı grubuna hizmet verir. Bu kullanıcı grubunun büyük bir çoğunluğunu akademik
personel ve öğrenciler oluşturur. Bu grup ilgilendiği konular bakımından kütüphaneyi değişik
amaçlarla yoğun bir şekilde kullanır. Üniversitede bulunan idari personel de üniversite
kütüphanesinin kullanıcı grupları içinde yer almaktadır. Ancak bu grup genellikle
kütüphaneyi arzu edilen yoğunlukta kullanmamaktadır. Amaçları içinde, insanlara okuma
alışkanlığı kazandırmak ve boş vakitlerini değerlendirmelerini sağlamak da olan üniversite
kütüphaneleri için bu durum olumsuz bir tablo yaratmaktadır. Çünkü bir kütüphane ne kadar
fazla sayıda ve çeşitli kesimlerden kullanıcıya hitap edebiliyorsa o derece başarılı bir hizmet
veriyor demektir. Bu durum, kütüphanenin hizmetlerini her kesime başarıyla
duyurabildiğinin, değişik beklentilere ve ihtiyaçlara sahip olan kullanıcı isteklerinin
karşılanabildiğinin bir göstergesidir. İdari personelin üniversite kütüphanelerini çok rahatlıkla
kullanabilecekken böyle bir davranış içine girmemesi bir çok konuda soruyu akla
getirmektedir;
Kütüphane herkesin beklentilerini karşılayamıyor mu?
Kütüphane verdiği hizmetleri duyuramıyor mu?
Kütüphane amaçlarını tam olarak gerçekleştiremiyor mu?
İdari personel kütüphane kullanmayı bir ihtiyaç olarak görmüyor mu?
İdari personelin kendisi dışında birtakım etmenler (zaman faktörü gibi) devreye giriyor
mu?
Bütün bunlar göz önüne alındığında bu grubun kütüphane kullanımını engelleyen
faktörler belirlenebilir. Bu faktörlerin ortadan kaldırılmasıyla, idari personelin kütüphane
kullanımına yönelik olarak, kullanımın beklenen seviyeye çıkarılmasına yardımcı olunabilir.
1.2. ARAŞTIRMA PROBLEMİ
H.Ü. Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personelin H.Ü. Beytepe
Merkez Kütüphanesi’ni kullanmasını olumsuz yönde etkileyen faktörler nelerdir?
H.Ü. Beytepe Merkez Kütüphaenesi’nin kullanıcı istatistiklerine bakıldığında idari
personelin kullanım oranının toplam idari personel oranına göre düşük olduğu gözlenmiştir.
Bu durum araştırmamıza konu olmuştur.
1.3. ARAŞTIRMANIN AMACI
Bir üniversite kütüphanesinin potansiyel kullanıcı grupları arasında lisans ve
lisansüstü öğrencileri, akademik personel ile idari personel yer almaktadır. Fakat olayın idari
personel boyutu genellikle gözden uzak tutulmaktadır. Bu çalışmanın amacı idari personelin
kütüphaneye olan ilgisini araştırmaya yönelik olmakla beraber, mevcut durumdaki kullanımın
üzerine nasıl çıkılabileceğinin araştırması yapılarak öneriler sunmaktır.
1.4. ARAŞTIRMA HİPOTEZİ
H.Ü. Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personelin işinden dolayı
kütüphaneye zaman ayıramaması, kütüphanenin vermiş olduğu hizmetleri duyuramaması,
kütüphanenin idari personelin ilgilendiği materyalleri bünyesinde bulundurmaması ve idari
personelde yerleşmiş bir kütüphane kullanma alışkanlığı ile bu alışkanlığın ortaya çıkmasına
zemin hazırlayan okuma alışkanlığının olmaması durumları Beytepe Merkez
Kütüphanesi’nin, Beytepe Kampusü’nde görev yapan idari personel tarafından kullanımını
olumsuz yönde etkileyen faktörler olarak görülmektedir.
2
1.5. ÇALIŞMA ALANI VE KAPSAMI
Araştırma Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari
personeli kapsamaktadır. Bununla beraber Hacettepe Üniversitesi’nin tarihçesi, Hacettepe Tıp
Merkez Kütüphanesi ile Beytepe Merkez Kütüphanesi’nin kısa bir tanıtımı yapılmış ve
hizmetleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca çalışmada Hacettepe Üniversitesi personel yapısı
hakkında da bilgiler yer almaktadır.
1.6. ARAŞTIRMA YÖNTEMİ VE TEKNİĞİ
Araştırmada yöntem olarak betimleme yöntemi, veri toplama tekniği olarak da anket
kullanılmıştır.
Betimleme; olayların, varlıkların, kurumların, grupların ve çeşitli alanların ne
olduğunu betimlemeye, açıklamaya çalışan incelemelerdir. Bununla mevcut durumlar,
koşullar, özellikler aynen ortaya konmaya çalışılır. Betimleme araştırmaları, mevcut olayların
daha önceki olaylar ve koşullarla ilişkilerini de dikkate alarak durumlar arasındaki etkileşimi
açıklamayı hedef alır. (Kaptan, 1991: 59)
Araştırma tekniği olarak anket kullanılmıştır. İdari personele kapalı ve açık tipte anket
soruları hazırlanmış ve uygulanmıştır. Elde edilen veriler el ile değerlendirilerek istatistik
yüzdeleri hesaplanmıştır.
Anket idari personele uygulanmadan önce 8 kişilik bir gruba ön test uygulanmıştır ve
anket üzerinde gerekli düzenlemeler yapılmıştır.
Örneklem olarak seçilen grup lise ve yüksekokul mezunu olan idari personelden
oluşmaktadır. Örnekleme yöntemi olarak basit-rastgele örnekleme yöntemi kullanılmıştır.
Araştırma kapsamındaki idari personel sayısı 661 kişidir. Anketin uygulandığı idari personel
sayısı 95’tir. Örneklemin evreni temsil etme oranı %14,4’tür; örneklem evreni temsil
etmektedir.
3
1.7. DÜZEN
Araştırmamız 5 bölümden oluşmaktadır.
1. Bölüm: Konunun önemi, araştırma problemi, araştırmanın amacı, araştırma
hipotezi, çalışma alanı, kapsamı, araştırma yöntemi ve tekniği, düzen ile yararlanılan
kaynaklar hakkında bilgi verilmiştir.
2. Bölüm: Hacettepe Üniversitesi ve üniversiteye bağlı bulunan kütüphaneler
hakkında bilgiler verilmiştir.
3. Bölüm: Hacettepe Üniversitesi’nin personel yapısı ele alınmış, idari ve akademik
personel kavramlarına yönelik olarak bilgiler verilmiştir.
4. Bölüm: Anket sonuçlarına ilişkin bulgular verilmiştir.
5. Bölüm: Sonuçlar ve önerilere yer verilmiştir.
1.8. KAYNAKLAR
Araştırma konusu ile ilgili bilgilere ulaşabilmek için yayın taraması yapılmıştır.
Library and Information Science Abstract (1969-1999)
Library Literature (1974-1998)
Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni Türk Kütüphaneciliği Dizini (1952-1992)
Hacettepe Üniversitesi Beytepe Kütüphanesi Tez Kataloğu
Araştırma raporunun yazılmasında Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
tarafından hazırlanan Yüksek Lisans Tezi, Sanat Eseri Raporu Doktora / Sanatta Yeterlik
4
Tezi, Sanatta Yeterlik Eseri Çalışması Raporu Yazım ve Basım Yönergesi (1998)
kullanılmıştır.
5
2. BÖLÜM
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ
2.1. TARİHÇE
Hacettepe Tıp Fakültesi'nin başlangıcı sayılan Çocuk Sağlığı Kürsüsü 2 Şubat 1954
tarihinde Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne bağlı olarak kurulmuştur.
Hacettepe Üniversitesi, Çocuk Sağlığı Enstitüsü ve Hastanesi olarak 1957 yılında
Hacettepe'de çalışmaya başlamış ve 1958 yılında da eğitim, öğretim, araştırma çalışmalarına
ve kamu hizmetine geçmiştir. 1961 yılında Hacettepe'de Hemşirelik, Tıbbi Teknoloji, Fizik
Tedavi ve Rehabilitasyon alanlarında eğitim yapan Sağlık Bilimleri Yüksekokulu; 1962'de Ev
Ekonomisi Yüksekokulu açılmıştır. 1963 yılında ise Hacettepe Sağlık Bilimleri Yüksekokulu,
Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi haline getirilerek Temel Bilimler, Hemşirelik, Fizyoterapi-
Rehabilitasyon, Tıbbi Teknoloji Yüksekokulları ile Ev Ekonomisi Yüksekokulu bu Fakülteye
bağlı olarak yeniden örgütlenmiş ve ayrıca yine Tıp ve Sağlık Bilimleri Fakültesi'ne bağlı Diş
Hekimliği Yüksekokulu kurulmuştur.
1965 yılında Hacettepe Üniversitesi eğitim kurumlarının koordinasyonunu sağlamak
amacıyla Hacettepe Bilim Merkezi ve 1966'da Hacettepe Tıp Merkezi kurulmuş, aynı yıl
Hacettepe Tıp Merkezi Hastanesi de hizmete girmiştir. Bu şekilde örgütlenen ve gelişen
çekirdek kuruluşlar, 8 Temmuz 1967 tarih ve 892 sayılı kanunla Hacettepe Üniversitesi haline
getirilmiş ve Tıp, Sağlık Bilimleri, Fen ve Sosyal Bilimler Fakülteleri ile eğitime başlamıştır.
1969 yılında yüksekokul olarak kurulan Eczacılık ve Dişhekimliği 1971 yılında fakülte haline
getirilmişlerdir. Daha sonraki yıllarda kurulan yeni bölümler ve fakültelerle büyüyen
Hacettepe Üniversitesi, ikinci Kampusunu Ankara'ya 17 km uzaklıkta Beytepe Mevkiinde
1500 hektarlık alanda kurmuştur.
1982 yılında 2547 Sayılı Yükseköğretim Kanunu'nun yürürlüğe girmesi sonucu
Hacettepe Üniversitesi bugün 9 Fakülte, 14 Yüksekokul 1 Konservatuar, 12 Enstitü 24 adet
Araştırma ve Uygulama Merkezi ile eğitimini sürdürmektedir.
6
Bu şekilde kurulan ve gelişen Hacettepe Üniversitesi, Türk toplumunun hızla
kalkınması ve çağdaş uygarlığın yapıcı, yaratıcı ve seçkin bir ortağı haline gelebilmesi için,
bilim, sanat, kültür ve teknoloji alanlarında ileri düzeyde eğitim ve öğretimin temel faktör
olduğu görüşünden hareketle; değişik bilim ve meslek alanlarında yüksek kalitede
elemanların yetiştirilmesini, araştırmalar yapılmasını, bilim verilerinin yayınlanmasını,
ülkenin ekonomik ve sosyal sorunlarının çözülmesine katkıda bulunacak bilgi ve
teknolojilerin üretilmesini amaç edinmiştir. Uluslararası SCI ve SSCI kapsamında yapılan
Türk orijinli yayınlar arasında Hacettepe Üniversitesi son beş yıldır açık bir farkla liderdir. Bu
sonuç Üniversitenin amacını gerçekleştirmekte olduğunun kanıtıdır. (www.hacettepe.edu.tr)
Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri’nin Tarihçesi
Hacettepe Üniversitesi Kütüphanesi, 1958 yılında Hacettepe Çocuk Hastanesi
Kütüphanesi olarak kurulmuştur. 1963 yılında Hacettepe Tıp Fakültesinin kurulması ile Tıp
Fakültesi Kütüphanesi, 1967 yılında ise Hacettepe Üniversitesi'nin oluşması ile birlikte
üniversite kütüphanesi haline gelmiştir.
1975 yılında sağlık bilimleri dışında kalan fakültelerin Beytepe'de kurulan yeni
kampuse taşınmasıyla birlikte, bu konulardaki koleksiyon da Beytepe'ye taşınarak Beytepe
Merkez Kütüphanesi hizmet vermeye başlamıştır.
Bugün, Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri, Tıp Merkezi Kütüphanesi, Beytepe
Merkez Kütüphanesi, ve 1983 yılında üniversitemize bağlanan Ankara Devlet Konservatuvarı
Kütüphanesi ve Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Kütüphanesi ile birlikte dört kütüphane
olarak hizmet vermektedir. (www.hacettepe.edu.tr)
2.2. HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ KÜTÜPHANELERİ
Beytepe Merkez, Tıp Merkezi, Ankara Devlet Konservatuvarı ile Sosyal Hizmetler
Yüksekokulu Kütüphaneleri, Hacettepe Üniversitesi Kütüphane Sistemini oluşturur.
Hacettepe Üniversitesi Kütüphaneleri, yaklaşık 326 000 cilt kitap. slayt, film. video,
7
elektronik veri tabanları (CD-ROM) gibi çeşitli türde kaynakların yanı sıra 1080'in üzerinde
devamlı gelen süreli yayınlar koleksiyonu ile araştırıcıların sıklıkla başvurduğa ülkemizin
önde gelen bilgi/belge merkezleri arasındadır. Yılda yaklaşık 1.000.000 kişinin yararlandığı
sistem, kütüphaneler arası ödünç verme, kütüphaneler arası fotokopi, bilgisayarla bilgi tarama
ve video etkinlikleri ile kullanıcılara çağdaş hizmetler sunmaktadır Beytepe Merkez ve Tıp
Merkezi, üniversitenin en etkin kütüphaneleridir. Bu sebeple burada söz konusu iki kütüphane
ele alınmıştır.
2.2.1. MERKEZ TIP KÜTÜPHANESİ
Koleksiyon, tıp ve sağlık bilimleri konusunda yaklaşık 60.000 cilt kitaptan
oluşmaktadır. "National Library of Medicine" sınıflama sistemine göre sınıflandırılmış olan
bu kaynaklar, açık raflarda kullanıma sunulmuştur. (Hacettepe Üniversitesi, 1999: 21)
Yayın Tarama
Gereksinim duyulan bilginin izini sürmede indeks ve özetler en önemli danışma
kaynakları arasındadır. Biological Abstract, INSPECT, ERIC, Social Science Citation Index,
MEDLINE ve Science Citation Index bu kaynaklara örnek gösterilebilir. Bu ve benzeri tür
kaynaklar kütüphanenin girişinde danışma koleksiyonu içinde yer alır. Index ve özetler
doğrudan kullanılabileceği gibi, gereken durumlarda danışma masasındaki görevlilere
başvurulabilir. Ayrıca bilgisayar aracılığı ile yürütülen tarama hizmetlerinden yararlanmak
için Danışma Bölümü'ne başvurulması yeterlidir. (Hacettepe Üniversitesi, 1999: 21)
2.2.2. BEYTEPE MERKEZ KÜTÜPHANESİ
Koleksiyonunda 80000'i aşkın kaynak (kitap, slayt, video. mikrofilm. vb) bulunan
Beytepe Merkez Kütüphanesi, fen bilimleri, mühendislik, yabancı diller, güzel sanatlar, spor,
sosyal ve beşeri bilimler ile ilgili konularda bilgi kaynaklarını toplayarak ve bilgiye erişerek
kullanıcıların bilgi gereksinimlerini karşılamayı amaçlamaktadır. "Library of Congress"
sınıflama sistemine göre sınıflandırılmış olan bu kaynaklar açık raflarda kullanıma
8
sunulmuştur. (www.hacettepe.edu.tr)
Kitaplar
Koleksiyonda, fen bilimleri, mühendislik, yabancı diller, güzel sanatlar,
sosyal ve beşeri bilimler ile ilgili konular ağırlıklı olmak üzere 80000 başlıktan
fazla kitap bulunmaktadır. Kitaplar, "Library of Congress" sınıflandırma sistemine
göre sınıflandırılmış olup, açık raflarda kullanıma sunulmuşlardır.
Çevrim içi katalog için, koleksiyonun büyük kısmının bibliyografik kayıtları
bilgisayara yüklenmiş ve 1999-2000 akademik yılı başına bitirilmesi hedeflenmektedir.
Tezler
Beytepe Kampusunda yerleşik enstitülerde kabul edilmiş olan 4133 başlık yüksek
lisans ve doktora tezi, kullanıcıların hizmetine sunulmaktadır. Tezler, yazar adı ve anabilim
dallarına göre Tez Katalogundan aranabilmektedir. Tez kayıtları, elektronik ortama
aktarılmış, yakın gelecekte çevrimiçi katalogla birlikte taranabilecektir.
Süreli Yayınlar
Kütüphanede, 470 başlığı aktif olmak üzere toplam 3000 başlık süreli yayın
bulunmaktadır. Son sayılar, giriş katında Süreli Yayınlar Salonunda konularına göre, eski
sayılar alt kattaki Süreli Yayınlar Salonunda alfabetik düzende açık raf sistemi ile
yerleştirilmiştir. Herhangi bir süreli yayının kütüphanemizde olup olmadığı, Süreli Yayınlar
Listelerinden, öğrenilebilir. Basılı süreli yayınlardan üniversitemiz için elektronik olarak
erişilebilenler "Elektronik Dergi Listesi" içinde listelenmiştir.
Gör-İşit Kaynakları
20000 adetten fazla mikrofilm, yabancı dil öğrenme ses bantları, sanatsal video
kasetler Gör-İşit Bölümünde kullanıma sunulmaktadır. (www.hacettepe.edu.tr)
9
3. BÖLÜM
HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ’NDEKİ PERSONEL YAPISI
Hacettepe Üniversitesi personeli genel olarak; akademik personel ve idari personel
olmak üzere iki gruba ayrılmaktadır. Üniversitenin toplam personel sayısı yaklaşık olarak
7700 kişi civarındadır. Bunlardan 3500’ü akademik, 5200’ü ise idari personeldir. (1)
3.1. AKADEMİK PERSONEL
Akademik personel idari personelden farklı olarak; 2547 sayılı Yükseköğretim
Kurumu’nun Kanununa tabi olarak çalışmakta, özlük hakları 2914 sayılı Yükseköğretim
Personel Kanununa göre düzenlenmektedir. Bu kanunlarda hüküm bulunmayan durumlarda
657 sayılı Devlet Memurlerı Kanunu uygulanmaktadır.
Akademik personel içine giren ünvanlar şunlardır: Profesör, doçent, yardımcı doçent,
öğretim görevlisi, okutman, araştırma görevlisi, uzman.
3.2. İDARİ PERSONEL
Hizmet yaptığı sınıf ve cinsiyete göre Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan
idari personel sayıları:
Sınıf Erkek Kadın Toplam
Genel idare hizmetleri 177 240 417
Teknik hizmetler 180 16 196
Sağlık hizmetleri 7 16 23
Eğitim/öğretim hizmetleri 5 5
Yardımcı hizmetler 322 50 372
Toplam 686 327 1013
10
Yukarıdaki 1013 kişiye ek olarak 6 kişi de sözleşmeli olarak görev yapmaktadır.1
Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personel sayıları eğitimleri göz
önüne alınarak şu şekilde verilebilir:
İlk öğretim 358
Lise 382
Yüksekokul 279
Toplam 1019
111 Beytepe Personel Müdürü Sevim Tümer ile 15 Aralık 1999 tarihinde yapılan görüşme
4. BÖLÜM
İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANE KULLANIMINA YÖNELİK BULGULAR
Bu bölümde kütüphaneyi kullanan idari personelin kütüphaneyi ne amaçla ve ne
sıklıkla kullandığı, kütüphaneden kitap ödünç alıp almadıkları, kütüphaneyi kullanmayanların
neden kullanmadıkları, nasıl kütüphane kullanır hale gelebilecekleri üzerinde durulmuştur.
Ayrıca kütüphane ve okuma alışkanlığı arasındaki ilişkiyi test etmek için sorulan sorulara
ilişkin bulgulara yer verilmiştir.
Yukarıda bahsi edilen ilişkinin ortaya çıkarılmasına yönelik olarak, Bülent Yılmaz’ın
1990 yılında hazırlamış olduğu yüksek lisans tezi ile Amerikan Kütüphaneciler Derneği’nin
yayınladığı bir kitap kaynak olarak ele alınmıştır. Söz konusu tezde okuma alışkanlığı ile ilgili
tanıma yer verilmiştir. Bülent Yılmaz’a göre;
Okuma alışkanlığı: Kişinin bir gereksinim olarak algılaması sonucu, okuma eylemini
yaşam boyu sürekli ve düzenli bir biçimde gerçekleştirmesine denir. (Yılmaz, 1990:5)
Amerkan Kütüphaneciler Derneği’nin kitabında okuyucu grupları yılda okudukları
kitap sayısına göre şu şekilde sınıflandırılmıştır.
Çok okuyan okuyucu: 1 yılda 21 ve daha fazla kitap okuyan kişi.
Orta düzeyde okuyan okuyucu: 1 yılda 6-20 kitap okuyan kişi.
Az okuyan okuyucu: 1 yılda 1-5 kitap okuyan kişi. (A.L.A., 1978 )
4.1. KÜTÜPHANEYİ KULLANAN İDARİ PERSONELE YÖNELİK BULGULAR
Anket katılan 95 kişiden Beytepe Merkez Kütüphanesi’nin kullanıyorum diyenler 31,
kullanmıyorum diyenler ise 64 kişidir. Yüzdelik olarak ifadesi ise % 33 kullananlar, %67
kullanmayanlar şeklinde verilebilir.
12
4.1.1. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ KULLANIM AMAÇLARI
Beytepe Merkez Kütüphanesi’ni ne amaçla kullandıkları sorusuna verilen cevaplar şu
şekildedir:
Kullanım amacı
Kitap ödünç almak için % 52
Aile bireylerinin ihtiyaçlarını karşılamak için % 42
Diğer % 6
Bu soruya ilişkin olarak cevap seçeneklerinde yer alan “dergi okumak için” şıkkını hiç
kimsenin işaretlememiş olması dikkat çekicidir.
4.1.2. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ KULLANIM SIKLIĞI
Ankete katılan kişilere Beypete Merkez Kütüphanesi’ne ne sıklıkla gittikleri
sorulmuştur. Bu soruya verilen yanıtlar ve bunların oranları şu şekildedir:
Sıklık
Ayda birden daha uzun süreli aralıklarla % 55
Ayda bir % 42
15 günde bir % 3
Bu soruya cevap veren 31 kişiden 17’si ayda birden daha uzun süreli aralıklarla
kütüphaneye gittiğini belirtmiştir. Period olarak kütüphaneye gitme sıklığı azaldıkça,
kütüphaneyi kullanma oranı da düşmektedir.
13
4.1.3. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ HANGİ ZAMANLARDA
KULLANDIĞI
Üniversitenin kütüphanesine hangi zamanlar gidiyorsunuz sorusuna verilen cevapların
gruplandırılması biraz sorun olmuştur. Fakat en dikkat çekici nokta deneklerin % 29’u
tarafından belirtilen “çocuğumun ödevi olduğunda gidiyorum” ifadesidir. Aşağıda idari
personelin hangi zamanlar kütüphaneyi kullandığına ilişkin bulgular yer almaktadır:
Hangi zaman gittikleri
Çocuğum ödevi olduğunda % 29
Öğle saatlerinde % 26
Gerekli olduğunda % 16
Zaman ayrımı yapmayanlar % 10
4.1.4. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEDEN ÖDÜNÇ KİTAP ALIP ALMADIĞI
Üniversitenin kütüphanesinden kitap ödünç alıp almadıkları sorusuna yanıt verenlerin
%94’ü kütüphaneden ödünç kitap aldıklarını belirtmişlerdir. Yukarıda kütüphaneyi ne amaçla
kullandıkları sorusuna “kitap ödünç almak için” cevabının oranının %52 çıkmasının sebebi
olarak ankete katılan kişilerin o soruda bir şıkkı işaretleme olanağına sahip olmaları ve aile
bireylerinin ihtiyaçlarını karşılamalarını ön plana çıkardıkları düşüncesi akla gelmektedir.
Kütüphaneyi kullananlar içinden sadece 2 personel kitap ödünç almadığını belirtmiştir.
Fakat kitap ödünç almama nedenlerini belirtmemişlerdir.
14
4.1.5. ÖDÜNÇ ALINAN KİTAP TÜRLERİ
Ödünç alınan kitap türlerinin oranları %81 roman, %35 fen kitapları, %10 şiir kitapları
ve %10 biyografiler şeklinde verilebilir. Görülmektedir ki idari personele en çok hitap eden
kitap türü romanlardır.
4.1.6. KÜTÜPHANEYİ KULLANAN İDARİ PERSONELİN BEYTEPE
KÜTÜPHANESİ DIŞINDA BAŞKA KÜTÜPHANELERİ KULLANIP
KULLANMADIĞI
Beytepe Kampusü’nde görev yapmakta olan idari personelden üniversite dışında başka
bir kütüphaneyi kullanana rastlanmamıştır. Herkes konuyla ilişkili soruya başka bir
kütüphaneyi kullanmıyorum yanıtını vermiştir.
4.1.7. KÜTÜPHANEYİ KULLANAN İDARİ PERSONELİN KİTAP OKUMA
ALIŞKANLIĞI
Kitap okuyup okumadıkları sorusuna %97 gibi büyük bir oranla kitap okudukları
yanıtını vermişlerdir. Zaten geriye kalan %3’lük oran söz konusu soruya hayır yanıtını veren
1 adet deneğe karşılık gelmektedir.
Hangi tür yayınları okudukları sorusuna verdikler cevaplar ve bunların oranları şu
şekildedir:
Okunulan yayın türü
Gazete % 97
Roman % 73
Dergi % 40
Şiir kitapları % 37
Hikaye kitapları % 20
Biyografiler % 10
15
Kütüphaneyi kullanan personelin okuduğu yayın türlerinin başında gazete
gelmektedir. Günlük bilgi gereksinimlerini bu yolla sağladıkları gözükmektedir.
Kütüphaneyi kullanan idari personelin bir yılda okuduğu ortalama kitap sayısı ve
bunların oranları şu şekildedir:
Bir yılda okunulan kitap sayısı
5’den az % 43
5-10 % 33
20-50 % 14
50’den fazla % 10
Az okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı % 43, orta düzeyde okuyan okuyucu
kapsamına girenlerin oranı %33, çok okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı ise %24
şeklindedir.
4.2. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELE YÖNELİK
BULGULAR
Anketin bir tarafı kütüphaneyi kullananlara yönelik, diğer tarafı da kullanmayanlara
yönelik olarak hazırlanmıştır. Bu kısımda kütüphaneyi kullanmayanlara ilişkin veriler
sunulacaktır.
4.2.1. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ KULLANMAMA NEDENLERİ
İdari personel ,kütüphaneyi kullanmama nedenleri arasında en başta zaman
sorunlarının olduğunu belirtmiştir. Tek tek kütüphanenin kullanılmama nedenleri ve oranları
aşağıda verilmektedir:
16
Kullanılmama nedeni
İşten zaman bulup da kütüphaneye gidememe % 49
Kütüphanedeki materyallerin yetersiz kalışı % 5
Kütüphanede verilen hizmetlerle ilgili bilgi sahibi olmama % 22
Kütüphanedeki personelin olumsuz tutumu % 1
Kütüphaneyi kullanmayı bir ihtiyaç olarak görmeme % 25
Diğer % 5
Bu soruya verilen yanıtlardan anlaşılmaktadır ki personele kütüphanedeki hizmetlerin
tanıtılması gerekmektedir. Kütüphanedeki materyallerin yetersiz kalışının oranının %5 olarak
çıkması, soruya yanıt verenlerin zaten kütüphaneye gitmedikleri için koleksiyonu
değerlendirme şanslarının da kulaktan dolma bilgi şeklinde olduğu gerçeğini yansıtmaktadır.
4.2.2. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELİN OKUDUĞU YAYIN
TÜRLERİ
Kütüphaneyi kullanmayan personele hangi tür yayınları okuduğu sorulmuş ve şu
cevaplar alınmıştır:
Gazete % 69
Kitap % 33
Dergi % 23
Hiçbirini okumam diyenlerin oranı ise % 16’dır.
4.2.3. İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANEYİ HANGİ TÜR MATERYAL SAYISINDA
ARTIŞ OLURSA KULLANACAĞI
Bu konuya ilişkin bulgular ve oranları şu şekilde sıralanabilir.
17
Okunulan yayın türü
Yeni çıkan romanlar % 36
Gazeteler % 20
Dergi % 19
Mesleki kitaplar % 9
Ne gelirse gelsin kullanmayacağını belirtenler % 33
4.2.4. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELİN KİTAP OKUMA
ALIŞKANLIĞI
Okuma alışkanlığına yönelik olarak sorulan, kitap okunulup okunulmadığı ile ilişkili
soruya kütüphaneyi kullanmayan kişilerden %16’i kitap okuduğunu, %39’u ise kitap
okumadığını ifade ederek cevap vermişlerdir.
Kitap okuyan kişilerin hangi tür kitapları okuduğu sorusuna verdikleri cevaplar ve bu
cevapların oranları ise şu şekildedir:
Okunulan kitap türü
Roman % 97
Hikaye kitapları % 3
Biyografiler % 8
Söz konusu kişilerin bir yılda okudukları ortalama kitap sayıları sorulmuş ve cevaplar
şu şekilde sınıflandırılmıştır:
Bir yılda okunulan kitap sayısı
5’den az % 41
5-10 % 38
10-20 % 18
20-50 % 3
18
Alınan cevaplara göre kütüphaneyi kullanmayan idari personel içinde bir yılda 50’den
fazla kitap okuyan kişiye rastlanmamıştır.
Az okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı % 41, orta düzeyde okuyan okuyucu
kapsamına girenlerin oranı %56, çok okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı ise %3 (1
idari personele karşılık geliyor) şeklindedir.
4.2.5. KÜTÜPHANEYİ KULLANMAYAN İDARİ PERSONELİN KÜTÜPHANENİN
AKTİF BİR KULLANICISI HALİNE GELMESİ
Kütüphaneyi kullanmayanlara ne olursa kütüphanenin aktif bir kullanıcısı haline
gelecekleri sorulmuş ve şu cevaplar alınmıştır:
Koleksiyona güncel kaynakların ilave edilmesi % 16
Kütüphanede verilen hizmetlerin günü gününe personele duyurulması % 20
Kütüphanenin idari personelin çalıştığı mekana hizmet götürmesi % 34
Aranılan kaynakları bulmak % 6
Diğer % 14
Zaman sorununa bağlı olarak kütüphanenin, idari personelin çalıştığı mekana hizmet
götürmesi fikri en fazla belirtilen şıktır.
19
5. BÖLÜM
SONUÇLAR VE ÖNERİLER
5.1. SONUÇLAR
Araştırma, Hacettepe Üniversitesi’nde görev yapmakta olan idari personelin
kütüphane kullanımını etkileyen faktörler olarak; zaman sorunlarının bulunduğunu,
kütüphaneyi ve hizmetlerini tanımadıklarını, okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıklarının
istenen düzeyde olmadığını ortaya çıkarmaktadır.
Beytepe Merkez Kütüphanesi’nin dermesinde yer alan kaynaklar, idari personelin
ihtiyacına cevap vermekte yetersiz kalmaktadır.
Kütüphaneyi kullanmayanların ¼’i kütüphaneyi kullanmayı bir ihtiyaç olarak
görmemektedir.
Okuma olgusu açısından olaya bakıldığında kütüphaneyi kullanan personel ile
kullanmayan personel arasında bir takım farklılıkların altını çizmek gerekliliği ortaya
çıkmaktadır.
Kütüphaneyi kullananlar arasında çok okuyan okuyucu kapsamına girenlerin oranı ise
%24 iken, kütüphaneyi kullanmayanlar arasında bu oran %3 seviyesinde kalmıştır.
Kütüphaneyi kullananların %97’si kitap okuduğunu belirtirken, bu oran kütüphaneyi
kullanmayanlarda %61’e düşmektedir.
Kütüphaneyi kullanmayanlardan, kitap okumayanların %73’ü gazete okumaktadır.
Araştırmaya katılan 95 idari personelden sadece bir tanesi üniversite dışındaki başka
bir kütüphaneyi kullandığını belirtmiştir.
Ankete katılanların kütüphaneden beklentileri birbirinden farklı olmakla beraber, şu
20
hususlar üzerinde yoğun bir biçimde durulmuştur:
• Aranılan kaynağın kolayca bulunulabilmesi,
• Her türlü yayından formalitesiz bir şekilde yararlanmak,
• Personelin davranışlarının iyi olması,
• Koleksiyonun çeşitli ve nicel olarak doyurucu olması,
Ortaya çıkan bir başka nokta da, kütüphaneyi kullanan idari personelin aradığı kaynağı
bulmasında yaşadığı zorluktur.
5.2 ÖNERİLER
Araştırma idari personelin kütüphane kullanımını olumsuz yönde etkileyen faktörleri
ortaya çıkarmıştır. Bu doğrultuda yapılabilecek öneriler şunlardır:
Kütüphane hizmetlerinin yeniden gözden geçirilerek, verilen hizmetlerin idari
personelin bulunduğu mekana götürülmesi. Örneğin; belli zamanlarda gezici kütüphane
işlevine bürünen kütüphane personeli, kütüphane kaynaklarını ödünç vermek üzere idari
personelin görev yaptığı yere götürerek hizmet verebilir. Bu olay idari personelin zaman
sorununu bir nebze olsun azaltmaya yönelik bir girişim olarak açıklanabilir.
Görülmektedir ki idari personelin en yoğun okuduğu yayın türleri roman ve
gazetelerdir. Şu anda Beytepe Merkez Kütüphanesi’nde gazeteye yönelik bir hizmet
verilmemektedir. Belirli sayıda alınacak gazetelerin kullanıma sunulmasının idari personelin
kütüphane kullanımını arttıracağı görülmektedir. Bir gazete okuma salonunun açılmasının
faydalı olacağı belirtilmiştir. Aynı zamanda koleksiyona güncel romanların da ilave edilmesi
ve bununla da yetinmeyip bunların idari personele duyurulması gerekmektedir. Örnek olarak
vermek gerekirse idari personelin gittiği yemekhaneye, kütüphaneye yeni gelen yayınlarla
ilgili duyurular koymak yoluna gidilebilir.
Yukarıda idari personelin kütüphanede aradığı yayına ulaşmasında yaşadığı zorluğa
21
değinilmiştir. Bu sorun kütüphane tarafından idari personele verilecek olan oryantasyon
programı ile çözüme ulaştırılabilir.
İdari personel arasında bazıları, kütüphanenin idari personel tarafından
kullanılamayacağı anlayışına sahiptir. Kütüphanenin bu konuda bilgilendirici olması
gerekmektedir.
22
KAYNAKÇA
The American Library Association
1978 Book Reading and Library Usage: A Study of Habits and Perceptions.
New Jersey: Gallup.
Hacettepe Üniversitesi
1999 Hacettepe Üniversitesi Tanıtım Kataloğu
Ankara
Hacettepe Üniversitesi Tanıtım (Web) Sayfası (çevrimiçi erişilebileceği yer
http://www.hacettepe.edu.tr)
KAPTAN, Saim
1991 Bilimsel Araştırma Teknikleri ve İstatistik Teknikleri
Ankara: Rehber Yayınevi.
YILMAZ, BÜLENT
1990 “Okuma Alışkanlığı ve Yenimahalle İlçe Halk Kütüphanesi.” (Yayımlanmamış
Yüksek Lisans tezi)
Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
23