1 Biotechnologie : Een Gezonde Revolutie? Jan Remans, M.D. PhD. Reumatoloog Senator 1999-2003...
-
Upload
geert-desmet -
Category
Documents
-
view
222 -
download
2
Transcript of 1 Biotechnologie : Een Gezonde Revolutie? Jan Remans, M.D. PhD. Reumatoloog Senator 1999-2003...
11
Biotechnologie :Biotechnologie :Een Gezonde Revolutie?Een Gezonde Revolutie?
Jan Remans, M.D. PhD.Jan Remans, M.D. PhD.ReumatoloogReumatoloog
Senator 1999-2003Senator 1999-2003
www.reumacentrum-genk.bewww.reumacentrum-genk.be
Universiteit Hasselt6 oktober 2005
Leerstoel Medische EthiekErevoorzitter Jules Knapen
22
Biotechnologie : Biotechnologie : Een Gezonde Revolutie?Een Gezonde Revolutie?
1. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 20151. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 2015
2. De Revolutie van de Technologie2. De Revolutie van de Technologie
3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie
op de Gezondheidszorgop de Gezondheidszorg
4. Issues van de biotechnologie4. Issues van de biotechnologie
33
1.De Trends van de Gezondheidszorg 1.De Trends van de Gezondheidszorg tegen 2015tegen 2015
1.1 De veranderingen van demografie en attitude1.1 De veranderingen van demografie en attitude
1.2 De noodzaak van kostenbeheer mits1.2 De noodzaak van kostenbeheer mits
verzekeren van de best mogelijke resultatenverzekeren van de best mogelijke resultaten
1.3 Het herdenken van de Gezondheidszorg in1.3 Het herdenken van de Gezondheidszorg in
functie van het “Welvoelen”functie van het “Welvoelen”
44
1.1.1 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen1.1.1 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen1.1.2 Toenemende urbanisatie1.1.2 Toenemende urbanisatie1.1.3 Vergrijzing van bevolking1.1.3 Vergrijzing van bevolking1.1.4 Verschuiving van ziekten1.1.4 Verschuiving van ziekten1.1.5 Meer en meer opgeleide mensen1.1.5 Meer en meer opgeleide mensen1.1.6 Verhoogde welvaart1.1.6 Verhoogde welvaart1.1.7 Medicalisering1.1.7 Medicalisering1.1.8 Grotere verwachtingen van patiënten en dokters1.1.8 Grotere verwachtingen van patiënten en dokters1.1.9 Individualisme in de maatschappij1.1.9 Individualisme in de maatschappij1.1.10 Veranderde inzichten op risico's1.1.10 Veranderde inzichten op risico's1.1.11 Omgeving, kultuur en tijdperk1.1.11 Omgeving, kultuur en tijdperk
1.11.1 De veranderingen van demografie en attitudeDe veranderingen van demografie en attitude
55
1.11.1 De veranderingen van demografie en attitudeDe veranderingen van demografie en attitude
1.1.3 Vergrijzing van de bevolking1.1.3 Vergrijzing van de bevolking
Levensverwachting in BelgiëLevensverwachting in België
Vrouwen: 81 jaar, mannen 78 jaarVrouwen: 81 jaar, mannen 78 jaarWordt momenteel verlengd met 3 maanden per jaarWordt momenteel verlengd met 3 maanden per jaar
=1 jaar per 4 jaren=1 jaar per 4 jaren
+60 jaar in 2000: =20% =1/5+60 jaar in 2000: =20% =1/5 in 2050: =30% =1/3 in 2050: =30% =1/3
100 jarigen in 2000 = 1000 Belgen100 jarigen in 2000 = 1000 Belgen in 2050 = >100.000 Belgen = x100in 2050 = >100.000 Belgen = x100
Dubbele vergrijzing: meer ouderen en ouderen alsmaar ouderDubbele vergrijzing: meer ouderen en ouderen alsmaar ouder
66
1.11.1 De veranderingen van demografie en attitudeDe veranderingen van demografie en attitude
1.1.3 Vergrijzing van de bevolking1.1.3 Vergrijzing van de bevolking
Vermindering van actieve bevolkingVermindering van actieve bevolking
schoolplicht tot 14 schoolplicht tot 14 16 16 18 jaar 18 jaar
verhoging deelname hoger onderwijsverhoging deelname hoger onderwijs
verlenging hoger onderwijsverlenging hoger onderwijs
vroegtijdige werkstop, zodat beperkt aantal werktvroegtijdige werkstop, zodat beperkt aantal werkt
>50 jaar: 1 op 3>50 jaar: 1 op 3
>55 jaar: 1 op 4>55 jaar: 1 op 4
Waarom laten we dat gebeuren?Waarom laten we dat gebeuren?
77
1.11.1 De veranderingen van demografie en attitudeDe veranderingen van demografie en attitude
1.1.3 Verschuiving van ziekten1.1.3 Verschuiving van ziekten
a. aard van infecties: tbc, bacteriën, coccen,a. aard van infecties: tbc, bacteriën, coccen,
virussen, aids, sarsvirussen, aids, sars
b. infecties b. infecties arteriosclerose en kanker arteriosclerose en kanker
c. co-morbiditeit van chronische ziektenc. co-morbiditeit van chronische ziekten
Nierlijden ArterioscleroseNierlijden Arteriosclerose
Verhoging bloeddruk hartinfarct hartfalenVerhoging bloeddruk hartinfarct hartfalen
Belangrijker nog kunnen niet-medische zorgen worden Belangrijker nog kunnen niet-medische zorgen worden wegens afhankelijkheid in dagelijkse noodwendighedenwegens afhankelijkheid in dagelijkse noodwendigheden
Diabetes
88
Aantal laag geschoolden verminderen met 25 %Aantal laag geschoolden verminderen met 25 %
gemiddelde winst in levensverwachting:gemiddelde winst in levensverwachting:
28 maanden voor de totale bevolking28 maanden voor de totale bevolking
Betere sociale status:Betere sociale status:
levensduur levensduur 73 73 78 jaar 78 jaar
gezonde levensjaren gezonde levensjaren 53 53 71 jaar 71 jaar
Ook belang van andere factoren in de samenleving:Ook belang van andere factoren in de samenleving:
woning, werk, milieu, verkeer, veiligheidwoning, werk, milieu, verkeer, veiligheid
1.1 De veranderingen van demografie en attitude
1.1.5 Meer en meer opgeleide mensen
99
1.1.1 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen1.1.1 Gelijke behandeling van mannen en vrouwen1.1.2 Toenemende urbanisatie1.1.2 Toenemende urbanisatie1.1.3 Vergrijzing van bevolking1.1.3 Vergrijzing van bevolking1.1.4 Verschuiving van ziekten1.1.4 Verschuiving van ziekten1.1.5 Meer en meer opgeleide mensen1.1.5 Meer en meer opgeleide mensen1.1.6 Verhoogde welvaart1.1.6 Verhoogde welvaart1.1.7 Medicalisering1.1.7 Medicalisering1.1.8 Grotere verwachtingen van patiënten en dokters1.1.8 Grotere verwachtingen van patiënten en dokters1.1.9 Individualisme in de maatschappij1.1.9 Individualisme in de maatschappij1.1.10 Veranderde inzichten op risico's1.1.10 Veranderde inzichten op risico's1.1.11 Omgeving, kultuur en tijdperk1.1.11 Omgeving, kultuur en tijdperk
1.11.1 De veranderingen van demografie en attitudeDe veranderingen van demografie en attitude
1010
1. Trends Gezondheidszorg 20151. Trends Gezondheidszorg 2015
1.1 De veranderingen van demografie en attitude1.1 De veranderingen van demografie en attitude
1.2 De noodzaak van kostenbeheer mits1.2 De noodzaak van kostenbeheer mits
verzekeren van de best mogelijke resultatenverzekeren van de best mogelijke resultaten
1.3 Het herdenken van de Gezondheidszorg in1.3 Het herdenken van de Gezondheidszorg in
functie van het “Welvoelen”functie van het “Welvoelen”
1111
1. Trend Gezondheidszorg 20151. Trend Gezondheidszorg 2015
1.21.2 De noodzaak van kostenbeheer mitsDe noodzaak van kostenbeheer mits
verzekeren van de best mogelijke resultatenverzekeren van de best mogelijke resultaten
1.2.1 1.2.1 Van een “prijs-voor-dienst” naar eenVan een “prijs-voor-dienst” naar een
geïntegreerd gezondheidszorgmanagmentgeïntegreerd gezondheidszorgmanagment
1.2.2 Toenemende druk op1.2.2 Toenemende druk op
kosteneffectiviteit en kwaliteitszorgkosteneffectiviteit en kwaliteitszorg
1212
1.21.2 De noodzaak van kostenbeheer mits De noodzaak van kostenbeheer mits verzekeren van best mogelijke resultaten verzekeren van best mogelijke resultaten
1.2.2 Toenemende druk op kosteneffectiviteit en kwaliteitszorg 1.2.2 Toenemende druk op kosteneffectiviteit en kwaliteitszorgUitgaven aan gezondheidszorg door RIZIVUitgaven aan gezondheidszorg door RIZIV
1990: 7,25 miljard €1990: 7,25 miljard € 2003: 15 miljard €2003: 15 miljard €
Eigenlijke kostprijsEigenlijke kostprijs = 25 miljard €, dit is +40%, vanwege: = 25 miljard €, dit is +40%, vanwege:
1. Gewestelijke Overheden1. Gewestelijke Overheden
2. Aanvullende Verzekeringen2. Aanvullende Verzekeringen
3. Persoonlijke Bijdragen (Remgeld): 3.5 miljard €3. Persoonlijke Bijdragen (Remgeld): 3.5 miljard €
Oesorapport 2000Oesorapport 2000: de relatieve persoonlijke bijdrage van : de relatieve persoonlijke bijdrage van de patiënt op de 16de plaats = de laagste in Europa. de patiënt op de 16de plaats = de laagste in Europa.
1313
1.2.2 Toenemende druk op kosteneffectiviteit en 1.2.2 Toenemende druk op kosteneffectiviteit en kwaliteitszorgkwaliteitszorg
Diagram RIZIV-uitgaven - BBP Diagram RIZIV-uitgaven - BBP met toenemende gapmet toenemende gap
(nog te bezorgen)(nog te bezorgen)
Evolutie RIZIV-uitgaven versus BBPtegen marktprijzen
100
125
150
175
200
225
250
275
300
325
1985 1990 1995 2000 2005
Jaar
Uit
ga
ve
nin
de
x
19
85
=1
00
1414
1. Trends Gezondheidszorg 20151. Trends Gezondheidszorg 2015
1.1 De veranderingen van demografie en attitude1.1 De veranderingen van demografie en attitude
1.2 De noodzaak van kostenbeheer mits1.2 De noodzaak van kostenbeheer mits
verzekeren van de best mogelijke resultatenverzekeren van de best mogelijke resultaten
1.3 Het herdenken van de Gezondheidszorg in1.3 Het herdenken van de Gezondheidszorg in
functie van het “Welvoelen” functie van het “Welvoelen”
1515
1. Trends gezondheidszorg 20151. Trends gezondheidszorg 2015
1.3 1.3 Het herdenken van GezondheidszorgHet herdenken van Gezondheidszorg in functie van het “Welvoelen” in functie van het “Welvoelen”
1.3.1 Een omschakeling van ziektebeheer1.3.1 Een omschakeling van ziektebeheer
naar beheer voor “wellness”naar beheer voor “wellness”
1.3.2 Een verschuiving van overheidsopdracht1.3.2 Een verschuiving van overheidsopdracht
naar persoonlijke verantwoordelijkheidnaar persoonlijke verantwoordelijkheid
1616
Biotechnologie : Biotechnologie : Een Gezonde Revolutie?Een Gezonde Revolutie?
1. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 20151. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 2015
2. De Revolutie van de Technologie2. De Revolutie van de Technologie
3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie
op de Gezondheidszorgop de Gezondheidszorg
4. Issues van de biotechnologie4. Issues van de biotechnologie
1717
2.2. De Revolutie van de TechnologieDe Revolutie van de Technologie 2.1 Revolutie van Materialen2.1 Revolutie van Materialen
2.1.1 Slimme Materialen2.1.1 Slimme Materialen
2.1.2 Behendige Productie2.1.2 Behendige Productie
2.1.3 Halfgeleiders van Nanofabricatie2.1.3 Halfgeleiders van Nanofabricatie
2.1.4 Geïntegreerde Microsystemen2.1.4 Geïntegreerde Microsystemen
2.2 Revolutie van beschikbaarheid informatie2.2 Revolutie van beschikbaarheid informatie
2.3 Revolutie van levende dingen2.3 Revolutie van levende dingen
2.3.1 Genetische profielen en DNA-analyse2.3.1 Genetische profielen en DNA-analyse
2.3.2 Genetische wijzigingen2.3.2 Genetische wijzigingen
2.3.3 Kloneren2.3.3 Kloneren
1818
De draagkracht van potentiële interactieve De draagkracht van potentiële interactieve area ’s en effecten van de area ’s en effecten van de
Technologie-Revolution tegen 2015Technologie-Revolution tegen 2015
Slimme materialenSlimme materialen
vergemakkelijkenvergemakkelijken
Geïntegreerde microsystemenGeïntegreerde microsystemen
vergemakkelijkenvergemakkelijken
InformatietechnologieInformatietechnologie
vergemakkelijktvergemakkelijkt
Biotechnologie Biotechnologie
vergemakkelijktvergemakkelijkt
vergemakkelijkenvergemakkelijken
1919
Belanrijke versterkingen:Investeringen
Wetenschappelijke vooruitgang
Belangrijke barrières:Sociale en ethische afwijzingen
Effecten op het milieu
Vector bij
grote groei
Vector bij
kleine groei
Graderingen in mogelijke ontwikkelingen Graderingen in mogelijke ontwikkelingen
en hun effectenen hun effecten
2020
Genetische Wijzigingen igv Genetische Wijzigingen igv grotegrote groeigroei
Uitgebreide genoommanipulatieGM-organismen, - planten en -dieren voor voedsel en pharmaca,GM-organismen, - planten en -dieren voor voedsel en pharmaca,
Perorale vaccins,Perorale vaccins,
Aanmaak van cellen, weefsels, organen en componentenAanmaak van cellen, weefsels, organen en componenten
GentherapieGentherapie
EffectenGrotere opbrengsten van gewassenGrotere opbrengsten van gewassen
Gewassen tolerant aan droogte en vriestemperaturenGewassen tolerant aan droogte en vriestemperaturen
Minder pesticiden, Minder ontbossing door de landbouwMinder pesticiden, Minder ontbossing door de landbouw
Verbeterde voedingVerbeterde voeding
Langere levensduur, betere levenskwaliteit en gezondheid Langere levensduur, betere levenskwaliteit en gezondheid
Mogelijkheden om ecosysteem te verbeterenMogelijkheden om ecosysteem te verbeteren
Mogelijkheden tot eugeneseMogelijkheden tot eugenese
Belanrijke
versterkingen:
Investeringen ,
Wetenschappelijke en Technologische vooruitgang
2121
Slow-go or no-go
Beperkte of geen manipulatie van organismen, gewassen, Beperkte of geen manipulatie van organismen, gewassen, voedsel, dieren, mensenvoedsel, dieren, mensen
Tragere aanzet en mindere intensiteit van researchTragere aanzet en mindere intensiteit van research Effecten
Tekorten aan voedsel en voeding in ontwikkelingslandenTekorten aan voedsel en voeding in ontwikkelingslanden
Afhankelijkheid van traditionele ongediertebestrijding en Afhankelijkheid van traditionele ongediertebestrijding en chemische productenchemische producten
Voortduren van traditionele GM-Procedures Voortduren van traditionele GM-Procedures
(kruisbestuiving, selectief fokken, bestraling van zaden)(kruisbestuiving, selectief fokken, bestraling van zaden)
Gemiste mogelijkheden voor gezondheid, welvaart, welzijn. Gemiste mogelijkheden voor gezondheid, welvaart, welzijn.
Genetische Wijzigingen igv Genetische Wijzigingen igv kleinekleine groei groei
Potentiële barrières: Sociale en etische afwijzingen
2222
Biotechnologie : Biotechnologie : Een Gezonde Revolutie?Een Gezonde Revolutie?
1. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 20151. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 2015
2. De Revolutie van de Technologie2. De Revolutie van de Technologie
3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie
op de Gezondheidszorgop de Gezondheidszorg
4. Issues van de biotechnologie4. Issues van de biotechnologie
2323
3. Het Effect van de Revolutie van de3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie op de Gezondheidszorg Technologie op de Gezondheidszorg
3.13.1 Biomedische Wetenschappen Biomedische Wetenschappen 3.1.1 Diagnose3.1.1 Diagnose 3.1.2 Ontwikkeling van nieuwe pharmaca3.1.2 Ontwikkeling van nieuwe pharmaca 3.1.3 Individueel aanpassen en behandelen3.1.3 Individueel aanpassen en behandelen 3.1.4 Meer pro-actieve ziektepreventie3.1.4 Meer pro-actieve ziektepreventie
3.23.2 Biomedische Techniek Biomedische Techniek
3.3 Health-IT3.3 Health-IT
2424
Het traditionele “Pre-Genomic” proces tot Het traditionele “Pre-Genomic” proces tot
ontwikkeling van pharmacaontwikkeling van pharmaca
Potentiële formule
Pre- klinische
studies
Klinische proeven
FDA controle
2-10 jaar 2-5 jaar 5-8 jaar 1,5-2 jaar
5.000-10.000 samenstellingen
onderzocht
250 samenstellingen in
pre-klinische studies
5 samenstellingen in klinische trials
1 samenstelling goedgekeurd
Slechts 1 op 5 samenstellingen heeft impact op de markt.Slechts 1 op 5 samenstellingen heeft impact op de markt.
Onderzoek duurt 10 à 15 jaar, kostprijs 800 miljoen US $ of meerOnderzoek duurt 10 à 15 jaar, kostprijs 800 miljoen US $ of meer
2525
Implicatie van Genomic en Proteomics bij de Implicatie van Genomic en Proteomics bij de
ontdekking en ontwikkeling van pharmacaontdekking en ontwikkeling van pharmaca
Geheel menselijk genoom
2.910 miljoen basisparen
33.600 genen
>100.000 potentiële genproducten
10.000 potentiële medicijndoelstellingen
Ongeveer 500 doelstellingen voor pharmaca zijn geïdentificeerd in de pre-genomic era.
2626
3. Het Effect van de Revolutie van de3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie op de Gezondheidszorg Technologie op de Gezondheidszorg
3.13.1 Biomedische Wetenschappen: Biomedische Wetenschappen:
3.23.2 Biomedische Techniek Biomedische Techniek 3.2.1 Weefsels en Organen3.2.1 Weefsels en Organen 3.2.2 Kunstmatig Materiaal, Organen, Bionica3.2.2 Kunstmatig Materiaal, Organen, Bionica 3.2.3 Biomimetics3.2.3 Biomimetics 3.2.43.2.4 Chirurgische BiotechnologieChirurgische Biotechnologie
3.3 Health-IT3.3 Health-IT
2727
3. Het Effect van de Revolutie van de3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie op de Gezondheidszorg Technologie op de Gezondheidszorg
3.1 Biomedische Wetenschappen3.1 Biomedische Wetenschappen
3.2 Biomedische Techniek3.2 Biomedische Techniek
3.3 Health-IT3.3 Health-IT 3.3.1 Beheer van Ziekte en Wellness3.3.1 Beheer van Ziekte en Wellness
3.3.2 Chips3.3.2 Chips 3.3.3 Telegeneeskunde3.3.3 Telegeneeskunde 3.3.4 Informatie3.3.4 Informatie
2828
Biotechnologie : Biotechnologie : Een Gezonde Revolutie?Een Gezonde Revolutie?
1. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 20151. De Trends van de Gezondheidszorg tegen 2015
2. De Revolutie van de Technologie2. De Revolutie van de Technologie
3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie3. Het Effect van de Revolutie van de Technologie
op de Gezondheidszorgop de Gezondheidszorg
4. Issues van de biotechnologie4. Issues van de biotechnologie
4.1 Bij de revolutie van materialen en IT4.1 Bij de revolutie van materialen en IT
4.2 Bij de revolutie van de biotechnologie4.2 Bij de revolutie van de biotechnologie
4.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?4.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?
2929
4. Issues van de biotechnologie4. Issues van de biotechnologie
4.1 Bij de revolutie van materialen en I.T.4.1 Bij de revolutie van materialen en I.T. Versnelling technologische veranderingenVersnelling technologische veranderingen Toename multidisciplinariteit Toename multidisciplinariteit Concurrentie voor het leadershipConcurrentie voor het leadership Voortzetting globaliseringVoortzetting globalisering
4.2 Bij de revolutie van biotechnologie4.2 Bij de revolutie van biotechnologie
4.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?4.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?
3030
4. Issues van de biotechnologie 4. Issues van de biotechnologie
4.1 Bij de revolutie van materialen en IT4.1 Bij de revolutie van materialen en IT
4.2 Bij de revolutie van biotechnologie4.2 Bij de revolutie van biotechnologie Privacy van genetische profielenPrivacy van genetische profielen De octrooien van het genDe octrooien van het gen Genetische wijzigingenGenetische wijzigingen Medische begeleiding voortplantingMedische begeleiding voortplanting Het gebruik van stamcellenHet gebruik van stamcellen 4.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?4.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?
3131
GentherapieGentherapieHet genoom kunnen we lezen, Het genoom kunnen we lezen,
het begrijpen is nog wat anders.het begrijpen is nog wat anders.
Het gen bevat een code voor eiwitten en hunHet gen bevat een code voor eiwitten en hun
onderlinge reacties.onderlinge reacties.
Hoe het in actie komt is nog gedeeltelijk onbekendHoe het in actie komt is nog gedeeltelijk onbekend
en genetische wijzigingen vragen voorzichtigheid.en genetische wijzigingen vragen voorzichtigheid.
3232
Daarom,bij mensen momenteel slechts verantwoord in levensbedreigende situaties
Somatische gentherapie (3000 patiënten tot op heden) Cellen van het lichaam (soma) zelf
te onderscheiden van
Kiembaan gentherapieIn geslachtscellen: overdracht op nageslacht
3333
GentherapieGentherapieOnderscheid tussen Onderscheid tussen monomonogenetische aandoeninggenetische aandoeningtov tov multimultigenetische en genetische en multimultifactoriële aandoeningfactoriële aandoening
Momenteel: Ziekte van Gaucher, ziekte van Duchenne,Momenteel: Ziekte van Gaucher, ziekte van Duchenne,Verwachtingen: mucoviscidose, diabetes, haemofilie, Verwachtingen: mucoviscidose, diabetes, haemofilie, sommige kankers: sommige kankers: tegengaan van ongecontroleerde groei tumorcellentegengaan van ongecontroleerde groei tumorcellen verhinderen nieuwe bloedvaten in tumorverhinderen nieuwe bloedvaten in tumor aanzet tot zelfdoding tumorcellenaanzet tot zelfdoding tumorcellen stimuleren afweermechanisme in lichaamstimuleren afweermechanisme in lichaam Komen er genetisch gewijzigde atleten?Komen er genetisch gewijzigde atleten?Kan gentherapie toegelaten voor bijzondere opdrachten?Kan gentherapie toegelaten voor bijzondere opdrachten?
3434
GentherapieGentherapieAl wat kan, moet daarom niet mogenAl wat kan, moet daarom niet mogenVerantwoordelijkheid ten gevolge van vrijheidVerantwoordelijkheid ten gevolge van vrijheid
Wetgever: Wetgever: Juridische kader “ja op voorwaarde dat”Juridische kader “ja op voorwaarde dat”want in bio-ethiek is meer nodig dan verbod.want in bio-ethiek is meer nodig dan verbod.
OvergangOvergang genezen van ziekten - verbeteren kwaliteiten? genezen van ziekten - verbeteren kwaliteiten? Tegenstand groot, maar vooruitgang immensTegenstand groot, maar vooruitgang immensHet is niet denkbaar dat we de verbeteringen niet benuttenHet is niet denkbaar dat we de verbeteringen niet benutten
Overtuiging prof. De Duve:Overtuiging prof. De Duve:““Wij zelf vinden de wijsheid om wijsheid te scheppen”Wij zelf vinden de wijsheid om wijsheid te scheppen”Vorm een eugenetica gericht op de gelijktijdige enVorm een eugenetica gericht op de gelijktijdige enharmonieuze verbetering van al onze vermogens.harmonieuze verbetering van al onze vermogens.
3535
Medische begeleiding voortplantingMedische begeleiding voortplantingVruchtbaarheidVruchtbaarheid
De plicht tot kinderen is niet absoluutDe plicht tot kinderen is niet absoluut
Het recht op kinderen is niet absoluutHet recht op kinderen is niet absoluut
Er is wel recht om beroep te doen op Er is wel recht om beroep te doen op technische vooruitgangtechnische vooruitgang
3636
Medische begeleiding voortplantingMedische begeleiding voortplantingGeassisteerde menselijke bevruchtingstechniekenGeassisteerde menselijke bevruchtingstechnieken
Efficiëntie van de techniekEfficiëntie van de techniek
Medische veiligheidMedische veiligheid
Respect voor ouders en hun autonomieRespect voor ouders en hun autonomie
Met het oog op het welzijn Met het oog op het welzijn
van het gewenste kindvan het gewenste kind
3737
Medische begeleiding voortplantingMedische begeleiding voortplantingAantal mogelijke combinaties: Aantal mogelijke combinaties:
impact op begrip gezinimpact op begrip gezinWie is je moeder ? Wie is je vader?Wie is je moeder ? Wie is je vader?
een intentionele moeder: vrouw die een kind wensteen intentionele moeder: vrouw die een kind wenst
een intentionele vader: de man die een kind wensteen intentionele vader: de man die een kind wenst
een genetische moeder: de vrouw die de eitjes geefteen genetische moeder: de vrouw die de eitjes geeft
de genetische vader: de man die het sperma geeftde genetische vader: de man die het sperma geeft
de draagmoeder: die het embryo draagtde draagmoeder: die het embryo draagt
de wettelijke moeder:die het kind voedt en opvoedtde wettelijke moeder:die het kind voedt en opvoedt
de wettelijke vader: die het kind voedt en opvoedt de wettelijke vader: die het kind voedt en opvoedt
3838
Medische begeleiding voortplantingMedische begeleiding voortplantingOnvruchtbaarheid voorbij Onvruchtbaarheid voorbij
Kunstmatige inseminatieKunstmatige inseminatie In-vitrofertilisatie IVFIn-vitrofertilisatie IVF ICSIICSI KlonerenKloneren
Baby’s op bestellingBaby’s op bestelling Designerbaby? Geslachtskeuze?Designerbaby? Geslachtskeuze? Anonimiteit donoren?Anonimiteit donoren? Leeftijdsgrens IVF? Leeftijdsgrens IVF? Draagmoeder?Draagmoeder?
3939
Menselijke onvruchtbaarheidMenselijke onvruchtbaarheid Wat is een kloon? Kloneren in de natuur?Wat is een kloon? Kloneren in de natuur? Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium? Lessen uit dierexperimentenLessen uit dierexperimenten Kloneren in de landbouwKloneren in de landbouw Kloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch klonerenKloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch kloneren Kloneren voor de onvruchtbare patiëntKloneren voor de onvruchtbare patiënt Kloneren uit ideologieKloneren uit ideologie Wetenschappelijke evolutie sneller dan wetgevingWetenschappelijke evolutie sneller dan wetgeving Ethische en juridische aspectenEthische en juridische aspecten
Geassisteerde menselijke bevruchtingstechniekenGeassisteerde menselijke bevruchtingstechnieken
4040
Geassisteerde menselijke bevruchtingstechniekenGeassisteerde menselijke bevruchtingstechnieken
Eerste proefbuisbabyEerste proefbuisbaby
Louise Brown Louise Brown
Edwards and SteptoeEdwards and Steptoe
Geboren op 25 juli 1978Geboren op 25 juli 1978
Nu: 1,5 miljoen baby’s geborenNu: 1,5 miljoen baby’s geboren
4141
Geassisteerde menselijke bevruchtingstechnieken:Geassisteerde menselijke bevruchtingstechnieken:
In-vitrofertilisatieIn-vitrofertilisatie
4242
Dag 1
Dag 2
Dag 3
Dag 5
Dag 4
morula
blastocystEicel dag -1Sperma
4343
KiemcellenTrophectoderm
Blastocoele holte
5 dagen oud embryo: Blastocyst
4444
Uitgroei uit de eischil en
vasthechting op de baarmoederwand
Zwangerschap
GIFT: IVF: 39% zwangerschapskans – 1,7 embryo’s teruggeplaatst
4545
Kloneren in de natuur?Kloneren in de natuur?
Identieke tweelingen
4646
Menselijke onvruchtbaarheidMenselijke onvruchtbaarheid Wat is een kloon?Wat is een kloon? Kloneren in de natuur?Kloneren in de natuur? Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium? Lessen uit dierexperimentenLessen uit dierexperimenten Waarom kloneren?Waarom kloneren? Kloneren in de landbouwKloneren in de landbouw Kloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch klonerenKloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch kloneren Kloneren voor de onvruchtbare patiëntKloneren voor de onvruchtbare patiënt Kloneren uit ideologieKloneren uit ideologie Wetenschappelijke evolutie sneller dan wetgevingWetenschappelijke evolutie sneller dan wetgeving
Kloneren in 2004Kloneren in 2004
4747
Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium?PlantenPlanten
Enten, scheuren, occuleren, splitsen van planten & struikenEnten, scheuren, occuleren, splitsen van planten & struiken
4848
Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium?DierenDieren
1902 Hans Spermann: 1902 Hans Spermann: splitsensplitsen van embryo van embryo Productie eerste kloon door Productie eerste kloon door splitsen splitsen van van 2-cellig 2-cellig
salamanderembryosalamanderembryo met een mensenhaar met een mensenhaar Nobel prijs in 1924Nobel prijs in 1924
1952 Briggs : 1952 Briggs : kern transplantatiekern transplantatie• Bevrucht kikkereiBevrucht kikkerei
• Verwijderen kernVerwijderen kern
• Inbrengen kern van Inbrengen kern van jong kikkerembryojong kikkerembryo
• Groeit door tot kikkervisje stadiumGroeit door tot kikkervisje stadium
4949
Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium?DierenDieren
1962 Gurdon : 1962 Gurdon : kern transplantatiekern transplantatie• Bevrucht kikkereiBevrucht kikkerei• Verwijderen kernVerwijderen kern• Inbrengen kern van Inbrengen kern van volwassen kikkerdarmcelvolwassen kikkerdarmcel• Groeit door tot volwassen kikker: Groeit door tot volwassen kikker: herprogrammeren kern is herprogrammeren kern is
mogelijkmogelijk
1983 Mc Grath1983 Mc Grath Zoogdieren: muis-electrofusieZoogdieren: muis-electrofusie• Bevruchte muizeneicelBevruchte muizeneicel• Verwijderen kernVerwijderen kern• Inbrengen kern van Inbrengen kern van embryonale muizencelembryonale muizencel• Electrofusie Electrofusie • Cultuur en terugplaatsingCultuur en terugplaatsing
5050
Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium?DierenDieren
1986 Willadsen: onbevruchte eicellen als 1986 Willadsen: onbevruchte eicellen als recipiënt in muisrecipiënt in muis
1996 Wilmut: kern transplantatie en celfusie in 1996 Wilmut: kern transplantatie en celfusie in schaap schaap Megan en MoragMegan en Morag
1996 Wilmut : celkern komt van uiercel 1996 Wilmut : celkern komt van uiercel
van van volwassen schaapvolwassen schaap
5151
Somatische celkern van uierweefsel
Donor eicelKern verwijderen
Draagmoeder 2
Dolly experiment
Electrofusie
Draagmoeder 1
Dolly
5252
Kloneren in het laboratorium?Kloneren in het laboratorium?DierenDieren
1998 koe1998 koe 2000 varken2000 varken 2000 rhesus aapje : enkel embryo’s geen 2000 rhesus aapje : enkel embryo’s geen
zwangerschapzwangerschap 2001 rhesus aapje: embryo splitsing2001 rhesus aapje: embryo splitsing 2002 kat2002 kat 2003 paard2003 paard 2003 muilezel2003 muilezel 2004 hond2004 hond
5353
Dolly had Dolly had ouderdomsziektenouderdomsziekten zoals arthritiszoals arthritisDolly werd 6,5 jaar oud, maar de celkern was van een 6-jaar oud Dolly werd 6,5 jaar oud, maar de celkern was van een 6-jaar oud
lam: dus 12,5 jaar?lam: dus 12,5 jaar?Artefact of ouderdomArtefact of ouderdom
Bij identieke genen worden erfelijke eigenschappen anders Bij identieke genen worden erfelijke eigenschappen anders uitgedrukt – dus ook zo bij klonenuitgedrukt – dus ook zo bij klonen
Gezonde klonen?Gezonde klonen?• Lage slagingskans in productie van gekloonde embryo’s: Lage slagingskans in productie van gekloonde embryo’s:
herprogrammeren van celkern is moeilijkherprogrammeren van celkern is moeilijk• Lage doorgroei van gekloneerde embryo’sLage doorgroei van gekloneerde embryo’s• Verhoogd aantal afwijkingen bij de foetussenVerhoogd aantal afwijkingen bij de foetussen• Zeer weing doorgaande zwangerschappenZeer weing doorgaande zwangerschappen
Algemene slagingskans bij primaten en mens?Algemene slagingskans bij primaten en mens?Laag <1 %Laag <1 %
Lessen uit dierexperimentenLessen uit dierexperimenten
5454
Thylacine – Tasmaans tijger
Buideldier uitgestorven in 1936
In musem in bokaal bewaard
Australië
Mammoet
in ijs bewaard
USA
Waarom dieren kloneren?Waarom dieren kloneren?
Kloneren van uitgestorven diersoortenKloneren van uitgestorven diersoorten
Beschermen van soorten die op uitsterven staanBeschermen van soorten die op uitsterven staan
5555
Waarom dieren kloneren?Waarom dieren kloneren? Commerciële kloneringCommerciële klonering
USA – kloneren van huisdieren
5656
Transgene dieren of transchromosomische dierenTransgene dieren of transchromosomische dieren
Inbrengen van een nieuwe erfelijke eigenschapInbrengen van een nieuwe erfelijke eigenschap Verwijderen van een erfelijke eigenschap Verwijderen van een erfelijke eigenschap Anders uitdrukken van een erfelijke eigenschapAnders uitdrukken van een erfelijke eigenschap
Waarom dieren kloneren?Waarom dieren kloneren?Kloneren in de landbouw-industrieKloneren in de landbouw-industrie
Japan : fluorescentie gen van inktvis in muis
5757
Transgene dieren of transchromosomische dierenTransgene dieren of transchromosomische dieren
US : US : myostatine gen : sterkere spier groei bij mutatiemyostatine gen : sterkere spier groei bij mutatie Kip en kalkoenKip en kalkoen US Bull 86 resistent tegen brucellosis, salmonellosis en US Bull 86 resistent tegen brucellosis, salmonellosis en
tuberculosistuberculosis US Super melkkoe MandyUS Super melkkoe Mandy
US zalm 6x sneller groeienUS zalm 6x sneller groeien US vis met anti - freeze genUS vis met anti - freeze gen
Waarom dieren kloneren?Waarom dieren kloneren?Kloneren in de landbouw-industrieKloneren in de landbouw-industrie
5858
Somatische celkern van patiënt
Donor eicelKern verwijderen
Kiemcellen verwijderen
Groei van stamcellen identiek aan genoom van patiëntHerdifferentiëren
Kloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch klonerenKloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch kloneren
5959
Kloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch klonerenKloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch kloneren
1994 Bongso - 1998 Thomson: Cultuur van menselijke kiemcellen1994 Bongso - 1998 Thomson: Cultuur van menselijke kiemcellen
2000 Reubinoff Productie van voorcellen van zenuwcellen2000 Reubinoff Productie van voorcellen van zenuwcellen
2003 Menselijke zenuwcellen uit embryonale stamcellen in verlamde ratten2003 Menselijke zenuwcellen uit embryonale stamcellen in verlamde ratten
Christopher ReevesHerstel bij verlamming?Herstel bij verlamming?
6060
2000 2000 Koe en muis: Kiemcellen kunnen in vitro uitgroeien tot hartspiercellen: Koe en muis: Kiemcellen kunnen in vitro uitgroeien tot hartspiercellen: Herstel bij hartbeschadigingen?Herstel bij hartbeschadigingen?
20022002Koe: Niercellen met verschillende differentiatie bij de koeKoe: Niercellen met verschillende differentiatie bij de koeHerstel bij nierbeschadigingen?Herstel bij nierbeschadigingen?
20032003 Muizen kiemcellen uitgegroeid tot oorhaarcellenMuizen kiemcellen uitgegroeid tot oorhaarcellen
Toekomst voor doven?Toekomst voor doven?
Kloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch klonerenKloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch kloneren
6161
2003: Eerste menselijke kiemcel-stamcellijn in de UK2003: Eerste menselijke kiemcel-stamcellijn in de UK
Voordeel:Voordeel: embryonale kiem/stamcellen embryonale kiem/stamcellenEmbryonale stamcellen zijn niet ‘oud’Embryonale stamcellen zijn niet ‘oud’
Vermijden afstoting van graftsVermijden afstoting van grafts
Voor welke patiënten? Voor welke patiënten? Ziekte van ParkinsonZiekte van ParkinsonZiekte van AlzheimerZiekte van AlzheimerType 1 DiabetesType 1 Diabetesenzenz
Kloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch klonerenKloneren voor de zieke patiënt: therapeutisch kloneren
6262
Cellen uit embryo halen en in gast ei-schil plaatsen
Kloneren voor de onvruchtbare patiëntKloneren voor de onvruchtbare patiëntEmbryo’s klonerenEmbryo’s kloneren
6363
Somatische celkern van man
Donor eicelKern verwijderen
Kloneren voor de onvruchtbare patiëntKloneren voor de onvruchtbare patiëntKweek tot testiculair voorcelstadiumKweek tot testiculair voorcelstadium
Kiemcellen verwijderen
Groei van stamcellen identiek aan genoom van patiënt
Herdifferentiëren tot testiculaire cellen
Injectie in testis van manHerstel spermatogenese
(Japan, Belgie –muis)
6464
Somatische celkern van patiënt
Donor eicelKern verwijderen
Embryo wordt bij moeder teruggeplaatst
Kloneren voor de onvruchtbare patiëntKloneren voor de onvruchtbare patiëntReproductief klonerenReproductief kloneren
Baby
6565
Reproductief kloneren voor wie?Reproductief kloneren voor wie?
Onvruchtbare koppelsOnvruchtbare koppels
Partner met kwalijke ziekte-genPartner met kwalijke ziekte-gen
Alleenstaande vrouw-man voor kind met Alleenstaande vrouw-man voor kind met
haar/zijn genoomhaar/zijn genoom
Overleden kind bij onvruchtbaar geworden koppelOverleden kind bij onvruchtbaar geworden koppel
Homo’s en lesbiennesHomo’s en lesbiennes
6666
Kloneren uit ideologieKloneren uit ideologie
AntinoriAntinori ZavosZavos
CloneaidCloneaid
Deze kloningsprogramma’s zijn Deze kloningsprogramma’s zijn niet wetenschappelijk niet wetenschappelijk onderbouwd!onderbouwd!
Vooruitgang in de geneeskunde is enkel mogelijkVooruitgang in de geneeskunde is enkel mogelijkwanneer gebaseerd op degelijk wetenschappelijk onderzoekwanneer gebaseerd op degelijk wetenschappelijk onderzoek
6767
De status van het embryoDe status van het embryo
Drie mogelijke standpuntenDrie mogelijke standpunten
1. Embryo is gelijk aan de mens1. Embryo is gelijk aan de mens
2. Embryo is een verzameling menselijke cellen2. Embryo is een verzameling menselijke cellen
3. Embryo verdient bijzonder respect3. Embryo verdient bijzonder respect
6868
De status van het embryoDe status van het embryo
Fundamentele vaststellingenFundamentele vaststellingen
1. Leeft het embryo? Ja1. Leeft het embryo? Ja
2. Is het embryo menselijk leven? Ja2. Is het embryo menselijk leven? Ja
3. Is het embryo een mens? Neen3. Is het embryo een mens? Neen
E.H.Van Neste:E.H.Van Neste:‘‘Embryo’s zijn vormen van menselijke lichamelijkheid.’Embryo’s zijn vormen van menselijke lichamelijkheid.’
Prof. Vermeersch: ‘Embryo’s zijn des mensens.’Prof. Vermeersch: ‘Embryo’s zijn des mensens.’
6969
Op welk moment begint een nieuw menselijk leven?Op welk moment begint een nieuw menselijk leven?
Fusie van DNA van eicel en sperma?Fusie van DNA van eicel en sperma?
Pre-embryo Pre-embryo
Foetus: 3 de week: zenuwcelFoetus: 3 de week: zenuwcel
6 de week: hersenschors6 de week: hersenschors
25 ste week: leefbaar mits neonatale zorg25 ste week: leefbaar mits neonatale zorg
EmbryoEmbryo
Prematuur en volledige zwangerschap 38 wekenPrematuur en volledige zwangerschap 38 weken
Status van het embryoStatus van het embryo
7070
De status van het embryoDe status van het embryo
Een embryo is potentieel menselijk leven,Een embryo is potentieel menselijk leven,
maar het is geen mens, het is nog geen persoon. maar het is geen mens, het is nog geen persoon.
1. Potentieel vermogen 1. Potentieel vermogen
2. Geleidelijkheid in het begin van menselijk leven 2. Geleidelijkheid in het begin van menselijk leven
3. De intentie van de donoren 3. De intentie van de donoren
4. De symbolische betekenis voor velen, niet voor allen4. De symbolische betekenis voor velen, niet voor allen
5. Overtallige embryo’s5. Overtallige embryo’s
Het embryo verdient bijzonder respectHet embryo verdient bijzonder respect
7171
Ethische bezwaren tegen klonerenEthische bezwaren tegen kloneren
1.1. Genetische vermengingGenetische vermenging
2. Determinisme2. Determinisme
3. Instrumentalisatie3. Instrumentalisatie
4. Psycho-sociale problemen 4. Psycho-sociale problemen
5. Menselijke waardigheid5. Menselijke waardigheid
7272
1. Genetische identiteit en persoonlijke identiteit1. Genetische identiteit en persoonlijke identiteit
Er is een onderscheid tussen DNA en persoonlijkheid Er is een onderscheid tussen DNA en persoonlijkheid
Er is een onderscheid tussen genotype en fenotypeEr is een onderscheid tussen genotype en fenotype
Invloed van baarmoeder, geboorte, tijd en milieuInvloed van baarmoeder, geboorte, tijd en milieu
2. Het eigene van de menselijke persoon2. Het eigene van de menselijke persoon
Kernbewustzijn: zintuiglijke indruk en emotiesKernbewustzijn: zintuiglijke indruk en emoties
Zelfbewustzijn: reflecties en uitingen over eigen belevenissenZelfbewustzijn: reflecties en uitingen over eigen belevenissen
Sociale relatiesSociale relaties
Minimale deelname aan cultureel erfgoed, zoals taalMinimale deelname aan cultureel erfgoed, zoals taal
Ethische bezwaren tegen klonerenEthische bezwaren tegen kloneren
Menselijke waardigheidMenselijke waardigheid
7373
Vragen over menselijk klonerenVragen over menselijk kloneren
1. Onderzoek op reproductief kloneren toegelaten?1. Onderzoek op reproductief kloneren toegelaten?
2. Toepassingen zijn toegelaten onder voorwaarde2. Toepassingen zijn toegelaten onder voorwaarde
dat de techniek veilig is?dat de techniek veilig is?
aanvaardbaar succesvolle zwangerschappen aanvaardbaar succesvolle zwangerschappen
kinderen met vergelijkbare kans op gezondheid als IVFkinderen met vergelijkbare kans op gezondheid als IVF
3. De ouder aanvaardt normen van ethische commissie3. De ouder aanvaardt normen van ethische commissie
Evaluatie van de aanvragersEvaluatie van de aanvragers
Toestemming van de genetische voorgangerToestemming van de genetische voorganger
Begrenzing aantal kloneren uit dezelfde voorganger Begrenzing aantal kloneren uit dezelfde voorganger
7474
Adam beet in de appel...Adam beet in de appel...
Zullen wij de appel helemaal opeten?Zullen wij de appel helemaal opeten?
7575
Baby’s op bestelling?Baby’s op bestelling?
““Kan u Steven voor ons kloneren?….”Kan u Steven voor ons kloneren?….”
7676
Designerbaby?Designerbaby?
Verhaal van ZaïnVerhaal van Zaïn met levensbedreigende bloedziekte met levensbedreigende bloedziekte
(ß-thalassemie) waarvoor celtransplantatie gevraagd(ß-thalassemie) waarvoor celtransplantatie gevraagd
uit navelstreng van baby, die gezonde tegenpool is van Zaïn.uit navelstreng van baby, die gezonde tegenpool is van Zaïn.
Selectie van IVF embryo met specifieke eigenschappen.Selectie van IVF embryo met specifieke eigenschappen.
Een gewenste baby die deze opdracht ‘bijkomend’ vervultEen gewenste baby die deze opdracht ‘bijkomend’ vervult
Verboden in Groot-Brittannië, VUB twintigtal aanvragen,Verboden in Groot-Brittannië, VUB twintigtal aanvragen,
Opdracht voor Hoog Comité voor Fertiliteit en Genetica.Opdracht voor Hoog Comité voor Fertiliteit en Genetica.
7777
Anonimiteit DonorenAnonimiteit DonorenStelling 1:Stelling 1: Elk kind, voor zover mogelijk, heeft het recht Elk kind, voor zover mogelijk, heeft het rechtzijn/haar ouders te kennen en door hen verzorgd te wordenzijn/haar ouders te kennen en door hen verzorgd te worden
Stelling 2:Stelling 2: Aan het ouderschap mag geen overdreven Aan het ouderschap mag geen overdrevenbiologische redenering worden verbondenbiologische redenering worden verbondenDus het zijn niet alleen onze genen die bepalen wie we zijnDus het zijn niet alleen onze genen die bepalen wie we zijnwel 1001 omgevingsfactoren, waaronder ook de ouders diewel 1001 omgevingsfactoren, waaronder ook de ouders dieons opvoeden.ons opvoeden.
Want:Want: Kunnen donors het recht opeisen om hun biologischeKunnen donors het recht opeisen om hun biologische nakomelingen te kennen?nakomelingen te kennen? Waarom de wensouders voor een dilemma plaatsen?Waarom de wensouders voor een dilemma plaatsen? Is het aan buitenstaanders, ook aan artsen of wetgevers, Is het aan buitenstaanders, ook aan artsen of wetgevers, te oordelen?te oordelen?
7878
DraagmoedersDraagmoeders
Medische redenenMedische redenen
Psychosociale redenenPsychosociale redenen
Juridische problemenJuridische problemen
Hoog Comité voor Fertiliteit en GeneticaHoog Comité voor Fertiliteit en Genetica
7979
Draagmoeders vanwege medische redenenDraagmoeders vanwege medische redenen
De wensmoeder heeft geen baarmoeder De wensmoeder heeft geen baarmoeder
of ze heeft een misvormde baarmoederof ze heeft een misvormde baarmoeder
De wensmoeder heeft een ziekte of een De wensmoeder heeft een ziekte of een
erfelijke aandoening van die aard dat een erfelijke aandoening van die aard dat een
eigen zwangerschap te veel risico inhoudteigen zwangerschap te veel risico inhoudt
8080
Draagmoeders vanwege psychosociale redenenDraagmoeders vanwege psychosociale redenen
Endogene depressie van de wensmoeder Endogene depressie van de wensmoeder
met suïcide neigingenmet suïcide neigingen
Gevorderde leeftijd van wensmoederGevorderde leeftijd van wensmoeder
Carrièreplanning van wensmoederCarrièreplanning van wensmoeder
Verblijf in tropen met overmatige risico’s Verblijf in tropen met overmatige risico’s
8181
Draagmoeders: Juridische problemen,Draagmoeders: Juridische problemen, onvolledigheden in huidige wetgeving onvolledigheden in huidige wetgeving
Als de draagmoeder haar kind niet wil afstaanAls de draagmoeder haar kind niet wil afstaan Als wensouders hun kind niet willen aannemenAls wensouders hun kind niet willen aannemen
Niet alle situaties kunnen worden voorzien, Niet alle situaties kunnen worden voorzien, daarom:daarom:
1. Juridische kaderwet op basis van 1. Juridische kaderwet op basis van
‘ ‘adoptie vóór conceptie’adoptie vóór conceptie’
2. Hoog Comité voor Fertiliteit en Genetica 2. Hoog Comité voor Fertiliteit en Genetica
8282
Geslachtskeuze: techniekenGeslachtskeuze: technieken
Natuurlijke middelen en andereNatuurlijke middelen en andere
Selectie en scheiding van Selectie en scheiding van
mannelijke en vrouwelijke zaadcellenmannelijke en vrouwelijke zaadcellen
Postconceptionele technieken: Postconceptionele technieken:
embryoselectieembryoselectie
8383
Bezwaren tegen moderne technologieBezwaren tegen moderne technologie
Mogelijkheid van misbruik bij elke techniekMogelijkheid van misbruik bij elke techniek Onderscheid met eugenismeOnderscheid met eugenisme Minderbedeelden minder bedeeldMinderbedeelden minder bedeeld Discriminatie in bepaalde culturenDiscriminatie in bepaalde culturen
Dus niet zomaar toelaten in elke situatie.Dus niet zomaar toelaten in elke situatie.
Daarom Hoog Comité voor Fertiliteit en GeneticaDaarom Hoog Comité voor Fertiliteit en Genetica
8484
Ethische VragenEthische Vragen
Kan het allemaal?Kan het allemaal?
Als het kan, mag het dan wel?Als het kan, mag het dan wel?
Hoe ver kunnen we gaan?Hoe ver kunnen we gaan?
Waar trekken we de grens?Waar trekken we de grens?
En vooral, wie trekt de grens?En vooral, wie trekt de grens?
Op welke argumenten wordt de beslissing Op welke argumenten wordt de beslissing
gebaseerd?gebaseerd?
8585
Moraal en ethiek: kennis van goed en kwaadMoraal en ethiek: kennis van goed en kwaad
Waarden:Waarden: Iets wat mensen Iets wat mensen collectief collectief belangrijk of waardevol belangrijk of waardevol vinden, maar waarin prioriteiten verschillen volgens culturen en vinden, maar waarin prioriteiten verschillen volgens culturen en gemeenschappengemeenschappen
Normen:Normen: Regels of wetten waarbij een bepaald gedrag wordt Regels of wetten waarbij een bepaald gedrag wordt afgedwongenafgedwongen
Geweten: Iets ‘samen’ weten, kennen, bewustzijnGeweten: Iets ‘samen’ weten, kennen, bewustzijnOudste lezingOudste lezing: : objectieve, universele, eeuwige orde van God - de Natuurobjectieve, universele, eeuwige orde van God - de NatuurRecentere lezingRecentere lezing: : subjectief, persoonlijk kompas insubjectief, persoonlijk kompas in
- snel veranderende wereld - snel veranderende wereld - grondig verschillende omstandigheden- grondig verschillende omstandigheden
Moraal is gebaseerd op waarden en normenMoraal is gebaseerd op waarden en normen
8686
4. Issues van de biotechnologie4. Issues van de biotechnologie 4.14.1 Bij de revolutie van materialen en I.T.Bij de revolutie van materialen en I.T.
4.24.2 Bij de revolutie van biotechnologieBij de revolutie van biotechnologie
4.34.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?Biotechnologie: een gezonde revolutie?
Bezorgdheden en spanningenBezorgdheden en spanningen
DiscriminatiesDiscriminaties
Verminderde privacyVerminderde privacy
Culturele bedreigingenCulturele bedreigingen
8787
4.3.1 Discriminaties ondanks economische incenties4.3.1 Discriminaties ondanks economische incenties Ongelijkheid van ontwikkelde landen tov landen in ontwikkelingOngelijkheid van ontwikkelde landen tov landen in ontwikkeling
Mensen met en zonder opportuniteitenMensen met en zonder opportuniteiten
4.3.2 Verminderde privacy tov gepersonaliseerde geneesk.4.3.2 Verminderde privacy tov gepersonaliseerde geneesk. Constructie van internet bereikbare databaseConstructie van internet bereikbare database
Verhoogde gevoeligheid meettoestellenVerhoogde gevoeligheid meettoestellen
DNA bestanden met herkenbare genetische pre-dispositieDNA bestanden met herkenbare genetische pre-dispositie
4.3.3 Culturele weerstand tegen technologische ontwikkeling tov verbeterde 4.3.3 Culturele weerstand tegen technologische ontwikkeling tov verbeterde
levenskwaliteit en langere levensduurlevenskwaliteit en langere levensduur
4.34.3 Biotechnologie: een gezonde revolutie?Biotechnologie: een gezonde revolutie?
8888
Bio-ethische grenzen verkennen en verleggenBio-ethische grenzen verkennen en verleggen
1. Humanisme:1. Humanisme:
Alle mensen zijn gelijk en vrij in staat om te leven Alle mensen zijn gelijk en vrij in staat om te leven
in vrede met mekaar, in verbondenheid met de natuurin vrede met mekaar, in verbondenheid met de natuur
2. Rationalisme:2. Rationalisme: Zedelijkheid staat voor redelijkheidZedelijkheid staat voor redelijkheid Rationaliteit kan de dialoog in stand houdenRationaliteit kan de dialoog in stand houden
Zedelijkheid staat voor redelijkheidZedelijkheid staat voor redelijkheid
8989
Oorsprong van moraalOorsprong van moraal
1. Biologische oorsprong vanwege natuurlijke selectie1. Biologische oorsprong vanwege natuurlijke selectie
2. Evolutief = afhankelijk van de tijd, omgeving, cultuur2. Evolutief = afhankelijk van de tijd, omgeving, cultuur
3. Verruiming van de morele gemeenschap:3. Verruiming van de morele gemeenschap:
- Familie - Familie wereldburger wereldburger
- Toekomstige generatie- Toekomstige generatie
- Expanding circle- Expanding circle
9090
Toegevoegde waardenToegevoegde waarden
Vrijheid impliceert verantwoordelijkheidVrijheid impliceert verantwoordelijkheid
Vertrouwen in de wetenschappers en de mensenVertrouwen in de wetenschappers en de mensen
Wij zelf vinden de wijsheid om wijsheid te scheppenWij zelf vinden de wijsheid om wijsheid te scheppen
(Prof. De Duve)(Prof. De Duve)
9191
9292Bedankt voor uw aandacht….
www.reumacentrum-genk.be