คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 1

1. ประวตของ คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร

เวเบอร เกดทเมองเออรเฟรตประเทศเยอรมน เขาเปนลกชายคนโตในครอบครวทมบตรเจดคนของ

มกซเวเบอร ซเนยรนกการเมองและขาราชการทองถนคนส าคญ และมารดา เฮลนฟาเลนสไตน นองชายของเขาอลเฟรดเวเบอรกเปนนกสงคมวทยาและนกเศรษฐศาสตรเชนเดยวกน การทพอของเขาเขาไปเกยวของกบกจการสาธารณะมากมาย ท าใหเวเบอรเตบโตขนในครอบครวทเตมไปดวยกลนไอของการเมอง นอกจากนครอบครวของเขาเองยงไดตอนรบนกวชาการทมชอเสยงและบคคลสาธารณะมากมาย เวเบอรเองกยงไดแสดงความโดดเดนและสนใจในดานวชาการของขวญวนครสตมาสทเขามอบใหกบผปกครอง เมอเขายงมอาย 13 ปคอ ความเรยงแนวประวตศาสตรชอวา"ทศทางของประวตศาสตรเยอรมน พรอมกบการอางองพเศษถงจดยนของจกรพรรตและสนตะปาปา" และ "อาณาจกรโรมน ตงแตชวงของคอนสแตนตนทหนง จนถงชวงของการอพยพของประเทศ" ทงหมดนแสดงใหเหนอยางชดเจนวาเวเบอรจะเขาศกษาในดานสงคมวทยา

มกซเวเบอรและนองชาย อลเฟรด และคารล ในป ค.ศ. 1879.

เมออายไดสบสป เขาเขยนจดหมายทอางองถง โฮเมอร,เวอรจล,ซเซอโร และ ลว นอกจากนเขายงมความรเกยวกบ เกอรเธ,สพโนซา,คานท และ โชเพนเฮาเออร กอนทเขาจะเขาเรยนในระดบมหาวทยาลย

ในป ค.ศ.1882 เขาเขาศกษาในมหาวทยาลยไฮเดนเบรกในสาขากฎหมาย เขาไดเขาเปนสมาชกของกลมดวลมด และเรยนในสาขากฎหมายเชนเดยวกบพอของเขา นอกจากการเรยนในดานกฎหมายแลว เวเบอรยงไดเขาฟงการบรรยายในวชาเศรษฐศาสตร และศกษาประวตศาสตรยคกลาง เขายงไดอานหนงสอเกยวกบ

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 2

ศาสนวทยาเปนจ านวนมาก เขายงไดเขารบราชการเปนทหารเปนระยะ ๆ ทเมองสตราบรก ในชวงฤดใบไมผลของป ค.ศ. 1884 เวเบอรยายกลบบานและเขาศกษาทมหาวทยาลยแหงเบอรลน ตลอดชวงเวลา 8 ปหลงจากนน ยกเวนแคในบางชวง เวเบอรไดพกอาศยอยกบบดามารดา ตงแตด ารงฐานะเปนนกเรยน เปนทนายในศาล และเปนอาจารยทมหาวทยาลยเบอรลน ในป ค.ศ. 1886 เวเบอรไดสอบเนตบญญตผาน ในชวงทายทศวรรษ 1880 เวเบอรยงคงหมนศกษาดานประวตศาสตร และไดรบปรญญาเอกในสาขากฎหมายในป ค.ศ. 1889ดวยวทยานพนธระดบปรญญาเอกเกยวกบประวตศาสตรของระบบยตธรรมชอวา ประวตศาสตรองคกรธรกจยคกลาง สองปถดจากนนเขาไดเขยนผลงาน ประวตศาสตรการเกษตรแบบโรมนและความส าคญตอกฎหมายบคคลและกฎหมายมหาชน ซงเปนวทยานพนธระดบสงกวาปรญญาเอก ทจ าเปนส าหรบการเขาเปนอาจารยมหาวทยาลย

ในระหวางทเขาท าผลงานวทยานพนธระดบสงกวาปรญญาเอก เขาไดเขาไปเกยวของกบนโยบายทางสงคม. ในป ค.ศ. 1888 เขาไดเขารวมกลม "VereinfürSocialpolitik"ซงเปนกลมของนกเศรษฐศาสตรชาวเยอรมนผอยในสายประวตศาสตร ทเชอวาหนาทของเศรษฐศาสตรคอการแกปญหาทางสงคมตางๆ ของยคสมย และไดรเรมการศกษาทางสถตของปญหาทางเศรษฐศาสตรในระดบมหภาค. ในป ค.ศ. 1890 กลมดงกลาวไดเรมโครงการวจยเพอศกษา "ปญหาชาวโปแลนด" ซงหมายถงปญหาของการทะลกลนเขามาของคนงานในสวนจากตางประเทศ เมอคนงานภายในประเทศตางยายเขามาในเมองในยคปฏวตอตสาหกรรมเวเบอรไดรบดแลโครงการน และเปนผเขยนหลกของรายงานผลทได รายงานดงกลาวไดรบการยกยองวาเปนผลงานชนโบวแดง ของการท าวจยเชงประจกษและยนยนต าแหนงผเชยวชาญดานเศรษฐศาสตรการเกษตรของเวเบอร

มกซเวเบอร และภรรยา มาเรยน ในป ค.ศ. 1894.

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 3

ชวงทศวรรษ 1890 จดวาเปนชวงทเวเบอรประสบผลส าเรจในอาชพการงาน ในป ค.ศ. 1893 (พ.ศ.

2436) เขาแตงงานกบลกพลกนองหาง ๆ มาเรยน ชไนตเกอร ผทเปนปญญาชนและนกสตรนยมทเปนทรจกอยแลวในฐานะทเปนนกเขยน ปถดมาเขาเขารบต าแหนงในชวงส น ๆ เปนศาสตราจารยดานเศรษฐศาสตรทมหาวทยาลยไฟรบวรก จากนนกยายไปรบต าแหนงทมหาวทยาลยไฮเดนเบรก ในป ค.ศ. 1896 (พ.ศ. 2439) แตเนองจากอาการปวย เขาจ าตองลดและถงขนตองหยดงานวชาการลงในปถดมา และตองรกษาตวอยจนถงป ค.ศ. 1901 (พ.ศ. 2444) อาการปวยดงกลาวเชอกนวาเปนอาการเจบปวยจตใจ เนองมาจากการเสยชวตของบดาซงเขาเพงจะไดมปากเสยงกอนหนานน และยงไมทนไดมโอกาสจะพดคยปรบความเขาใจ

ในป ค.ศ. 1903 (พ.ศ. 2446) เขาไดรบหนาทเปนบรรณาธการของวารสารวชาการ Archivesfor Social Science and Social Welfare อยางไรกตามเขารสกวายงไมพรอมทจะกลบไปสอนอกครง และคงท างานเปนเพยงนกวชาการอสระโดยใชทนจากมรดกทไดรบมา ในป ค.ศ. 1904 (พ.ศ. 2447) เขาไดเดนทางไปทสหรฐอเมรกา และเขารวมการประชมใหญดานศลปศาสตรและวทยาศาสตร ทจดขนรวมกบงานแสดงสนคานานาชาต ทเมองเซนตหลยส ในป ค.ศ. 1905 (พ.ศ. 2448) เขาไดตพมพความเรยง จรยธรรมโปรเตสแตนตและจตวญญาณแหงทนนยม งานชนนกลายเปนงานทโดงดงทสดของเขา และเปนงานทวางรากฐานใหกบงานวจยถดๆ ไปของเขาทเกยวของกบผลของวฒนธรรมและศาสนากบพฒนาการของระบบเศรษฐกจ

มกซเวเบอร ในป ค.ศ. 1917.

ในชวงสงครามโลกครงท 1เวเบอรรบท าหนาทเปนผอ านวยการโรงพยาบาลของทหารทเมองไฮเดนเบรก ในป ค.ศ. 1918 (พ.ศ. 2461) เวเบอรเปนทปรกษาใหกบคณะกรรมการสงบศกของฝายเยอรมนในการท า

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 4

สนธสญญาแวรซายส และเปนคณะกรรมการทรางรฐธรรมนญแหงสาธารณรฐไวมารเวเบอรเองมความกลวอยางยงตอการปฏวตเยอรมน เขาจงพยายามใหมการเพมมาตราท 48 ซงในเวลาถดมาอดอลฟ ฮตเลอรไดใชมาตรานในการประกาศกฎอยการศกและเขายดอ านาจไดในทสด

จากป ค.ศ. 1918 เวเบอรไดกลบมาสอน เรมทมหาวทยาลยเวยนนา. ตอมาในป ค.ศ. 1919 (พ.ศ. 2462) ทมหาวทยาลยมวนค ทมวนคนเองทเขาไดเปนหวหนาสถาบนดานสงคมวทยาแหงแรกในมหาวทยาลยเยอรมน อยางไรกตามเขาไมเคยไดรบต าแหนงดานสงคมวทยาโดยตรงเลย

เวเบอรเสยชวตดวยโรคปอดบวมทมวนคเมอวนท 14 มถนายน ค.ศ. 1920 (พ.ศ. 2463) งานหลายชนของเขาไดถกรวบรวม เรยบเรยง และจดพมพหลงจากทเขาไดเสยชวตแลว ผทมสวนส าคญในการตความผลงาน

ของเวเบอรนนรวมไปถงนกสงคมวทยาทมชอเสยง เชน ทาลคอตตพารสนส และ ซ. ไรทมลส

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 5

2. ผลงานทท าใหเปนทรจก

มกซเวเบอร ถกจดใหเปนหนงในบดาของสงคมวทยา เคยงคไปกบ คารล มารกซ,อมลเดอรไคหม, และ วลเฟรโด ปาเรโต (Vilfredo Pareto) อยางไรกตามในขณะท ปาเรโตและเดอรไคหมใชแนวทางปฏฐานนยมตามคองต (Auguste Comte)เวเบอรไดใชวธการศกษาสงคมวทยาในรปแบบทแตกตางออกไป ในรปแบบทอยในแนวตอตานปฏฐานนยม (antipositivism), แนวจตนยม(idealism) และแนวการตความความหมาย (อรรถปรวรรตศาสตร หรอ hermeneutics) ซงทศทางนมลกษณะคลายคลงกบของเวอรเนอร ซอมบารท (Werner Sombart) ผเปนเพอนของเขาและเปนผทถกกลาวถงมากทสดเมอกลาวถงสงคมวทยาแนวเยอรมน งานในสมยแรกของเวเบอรเกยวของกบสงคมวทยาของสงคมอตสาหกรรมแตเขามชอเสยงในงานถด ๆ ไป ทเกยวกบสงคมวทยาศาสนาและสงคมวทยาการปกครอง

ประเดนหลกของการศกษาคนควาของเวเบอรกคอค าถามทวา "อะไรคอลกษณะเฉพาะทท าใหสงคมตะวนตกแตกตางจากทอน?" ความแตกตางทส าคญทเขาสนใจเชน การเกดขนของระบบทนนยม หรอความแตกตางในการจดระดบชนชนภายในสงคม ในขณะท คารล มารกซ วเคราะหโดยเรมจาก ฐาน หรอโครงสรางทางเศรษฐกจ แตเวเบอรมงประเดนไปท โครงสรางสวนบน ซงเกยวกบอดมการณและความเชอ ในการวเคราะหการเปลยนแปลงสงคม เวเบอรพยายามหาจดเปลยนของความเชอพนฐานและ "ปจจย" ทท าใหเกดการเปลยนแปลงนน ปจจยดงกลาวอาจไมเหลอรองรอยใด ๆ หรออาจดไรเหตผลโดยสนเชงกบความเชอทมอยในปจจบน ทงนเพราะวาหนาทของมนมเพอกระตนการเปลยนแปลงความเชอของคนกลมใหญเทานน หลงจากทความเชอพนฐานไดเปลยนไปแลว ทกอยางจะถกท าใหดสมเหตสมผลอยางสมบรณในตวเอง โดยไมจ าเปนตองอางองกบปจจยหรอสาเหตเรมตนของการเปลยนแปลงนนอกตอไป

2.1 สงคมวทยาศาสนา งานชนแรกของเวเบอรเกยวกบสงคมวทยาศาสนาคอความเรยงชอ จรยธรรมโปรเตสแตนตและจต

วญญาณแหงทนนยม ตอดวยงานวเคราะห ศาสนาของจน: ลทธขงจอและลทธเตา,ศาสนาของอนเดย: สงคมวทยาของศาสนาฮนดและศาสนาพทธ และ ศาสนายดาโบราณ งานเกยวกบศาสนาอนๆ ตองชะงกลงเนองจากเวเบอรไดเสยชวตอยางกะทนหนในป ค.ศ. 1920 (พ.ศ. 2463) ซงท าใหแผนทจะวเคราะหศาสนาอน ๆ ตอเนองจากศาสนายดาโบราณ (รวมถงศาสนาครสตและศาสนาอสลาม) ตองหยดลง

เ รองหลก ๆ ท เวเบอรสนใจก คอผลกระทบของแนวคดทางศาสนาตอกจกรรมทางเศรษฐกจ ความสมพนธระหวางการแบงระดบชนทางสงคมกบแนวคดทางศาสนา และลกษณะเฉพาะบางอยางของอารยธรรมตะวนตก

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 6

เปาหมายของเวเบอรกคอการหาเหตผลของความแตกตางในเสนทางการพฒนาระหวางโลกประจมและโลกบรพา เขาวเคราะหวาแนวคดจากศาสนาครสตนกายพรตนมผลอยางมาก กบทศทางการพฒนาของระบบเศรษฐกจของประเทศในยโรปและสหรฐอเมรกา และเขาไดพบอกวายงมปจจยอนๆ อกทผลตอการพฒนาน ปจจยทส าคญทเวเบอรกลาวถงมตวอยางเชน แนวคดแบบเหตผลนยมจากการศกษาวทยาศาสตร ทน าผลการสงเกตมารวมกนกบคณตศาสตร, การพฒนาของแนวคดแบบวชาการและการเกดขนของระบบการยตธรรม,การท าใหการบรหารการปกครองเปนระบบทมเหตผลและการเกดขนของบรรษทขนาดใหญ โดยสรปกคอการศกษาสงคมวทยาศาสนาของเวเบอรนนเปนแคการศกษาเขาไปในชวงเวลาชวงหนงของการปลดปลอยสงคมจากยคเวทมนตร หรอทเวเบอรเรยกวาขนตอน "การถอดปกเทพนยายออกจากโลก" ("Disenchantment of the World") ซงเขาเชอวาเปนชวงเวลาทเปนจดแตกตางเฉพาะของวฒนธรรมตะวนตก

2.1.1 จรยธรรมโปรเตสแตนตและจตวญญาณแหงทนนยม

ปกหนงจากหลายๆ รนของหนงสอ จรยธรรมโปรเตสแตนตและจตวญญาณแหงทนนยม

ความเรยงเรอง จรยธรรมโปรเตสแตนตและจตวญญาณแหงทนนยม นน นบวาเปนงานทโดงดงทสด

ของเวเบอร อยางไรกตาม มผกลาววางานชนนไมควรจะถกพจารณาวาเปนการศกษานกายโปรเตสแตนตหากแตเปนบทน าใหกบงานชนถด ๆ มาของเวเบอร โดยเฉพาะในเรองทเขาศกษาความเกยวของระหวางแนวคด ของศาสนาตาง ๆ กบพฤตกรรมทางดานเศรษฐศาสตร

ในความเรยงน เวเบอรยกประเดนทวาจรยธรรมและแนวคดของนกายพรตน (ทจดวาเปนนกายโปรเตสแตนตแขนงหนง) มอทธพลตอพฒนาการของระบบทนนยม โดยทวไปแลว การอทศตนใหกบศาสนา

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 7

มกท าใหเกดการละเลกในสงทเกยวของกบทางโลก ซงรวมถงการดนรนทางเศรษฐกจ ปญหากคอท าไมลกษณะเชนนจงไมเกดขนในกรณของนกายโปรเตสแตนต?เวเบอรพจารณาปญหาดงกลาวในความเรยงน

เขานยาม "จตวญญาณแหงทนนยม" วาเปนแนวคดและอปนสยทเออตอการมงเปาหาก าไรทางเศรษฐกจอยางเหตผลนยมเวเบอรชใหเหนวา ถาพจารณาเปนรายบคคลแลว การมจตวญญาณดงกลาวนนมไดจ ากดอยเฉพาะในวฒนธรรมตะวนตก แตปจเจก - ทเวเบอรเรยกวานกเรมกจการ (entrepreneurs) ระดบยอด - ไมสามารถจะเรมระบบระเบยบทางเศรษฐกจใหม (ซงคอระบบทนนยม) เพยงคนเดยวได ตวอยางของอปนสยและแนวโนมตาง ๆ ทเวเบอรเสนอมากเชน ความตองการก าไรโดยลงแรงนอยทสด, แนวคดทวาการท างานคอค าสาปและความล าบากทควรจะตองหลกเลยง โดยเฉพาะในกรณทงานนนหนกหนาเกนกวาการจะมชวตทสขสบาย เวเบอรเขยนไววา: "การทวถชวตทปรบเขาอยางดกบหนทางของทนนยมจะกลายเปนวถชวตหลกเหนอแนวทางอน ๆ ไดนน จะมทมาจากแนวคดของปจเจกใดคนหนงเพยงอยางเดยวคงไมได แตจะตองเกดขนมาจากวถชวตทเหมอน ๆ กนของคนทกคนในกลม"

หลงจากทเขาไดนยามจตวญญาณของทนนยมแลว เวเบอรไดชใหเหนวามหลายสาเหตทท าใหควรศกษาตนตอของจตวญญาณน จากแนวคดทางศาสนาของกลมปฏรปของนกายโปรเตสแตนต ผสงเกตการณหลายคนเชน วลเลยมเพตต,มอนเตสควว,เฮนร โทมสบคเคล,จอหน คตส และอกหลาย ๆ คน ไดใหความเหนในลกษณะเดยวกนนเวเบอรไดแสดงวาแนวคดของบางกลมผนบถอนกายโปรเตสแตนต ท าใหการแสวงหาผลก าไรและสะสมทนนน มความเกยวของในดานบวกกบความเชอดานจตวญญาณและศลธรรม อยางไรกตาม การกระตนกจกรรมทางเศรษฐกจนไมใชเปาหมายโดยตรงความเชอนน แตจดวาเปนแคผลพลอยได ซงมผลกระทบทงทางตรงและทางออมกบการวางแผนและการปฏเสธตนเองในการแสวงหาก าไรทางเศรษฐกจ

เวเบอรกลาววาเขาหยดการคนควาเกยวกบนกายโปรเตสแตนตเนองจากเพอนรวมงานของเขา เอรนสท โทรเอลทสชนกศาสนวทยา ไดเรมงานของหนงสอ ค าสอนดานสงคมของโบสถครสตและสาขายอย อกสาเหตหนงกคอบทความนไดเปดแนวทางคราวๆ ใหกบเขา ในการศกษาเปรยบเทยบศาสนากบสงคมอน ๆ ซงเวเบอรไดกระท าในงานชนถด ๆ ไป

2.2 สงคมวทยาการเมองและการปกครอง ในสงคมวทยาการเมองและการปกครอง ความเรยงทมบทบาททสดของเวเบอรนาจะเปน การเมองใน

ฐานะทเปนอาชวะ ในความเรยงน เวเบอรไดนยามความหมายของรฐทกลายเปนศนยกลางของการศกษาตอมาในกระแสความคดตะวนตก กลาวคอ รฐคอหนวยองค (Entity) ทผกขาดการใชก าลงทางกายภาพทถกกฎหมาย ซงรฐสามารถเลอกทจะแบงปนอ านาจนไปอยางใดกได กจกรรมทางการเมองจงสามารถมองไดวาเปนกจกรรมทรฐเขาไปมบทบาทบางอยาง เพอสงผลใหเกดการจดสรรก าลงน การเมองจงเปนเรองของอ านาจ นกการเมอง

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 8

จะตองไมเปนคนทถอ "จรยธรรมชาวครสตอยางแทจรง" ซงในความหมายของเวเบอรนนคอผทยดตามค าสอนอยางเครงครด ถงขนาดทยอมยนแกมอกขางใหคนอนท าราย ผทท าไดดงวา เวเบอรจดวาเปนนกบญ ดงนนโลกการเมองจงไมใชโลกของนกบญ นกการเมองจะตองรวมหวจมทายกบจรยธรรมของเปาหมายสดทายและจรยธรรมของความรบผดชอบ และจะตองมทงความรกในอาชพพเศษของตน พรอมดวยความสามารถทจะทง ชวงหางระหวางตนเองกบผทถกปกครอง

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 9

3. หลกการทท าใหโลกไดรจก Max Weber : ทฤษฎระบบราชการ (bureaucracy) Max Weber

Bureaucracy หรอ ระบบราชการ อาจแยกพจารณาไดเปน 2 แบบ 1. Bureaucracy – ในฐานะทเปนสถาบนทางสงคม (Social Institute) สถาบนหนง นนคอ เปนสถาบนการบรหาร / การปกครองของรฐ 1.1 ถอเปนสถาบนหนงของกระบวนการในการปกครองประเทศ 1.2 เปนสถาบนทมหนาท ตองปกปอง ดแล รกษาผลประโยชนบานเมอง อกแหงหนง 1.3 ตองการอสระในการท างาน เปนสถาบนทมนคง ยากตอการเปลยนแปลง แกไข 2. Bureaucracy - ในฐานะทเปน รปแบบหนงของการจดองคการ (AForm of Organization) ในแงน Bureaucracy 2.1 ระบบการบรหาร หรอระบบการท างานระบบหนง 2.2 มโครงสรางแบบทเรยกวา “Weberian Bureaucracy” 2.3 เปนสงทสามารถแกไขเปลยนแปลงให ตามความเหมาะสมกบสภาพการณตาง ๆ ระบบราชการ (Bureaucracy) Max Weber – ไดเสนอแนวคดเกยวกบการจดองคการแบบ ระบบราชการ หรอ Bureaucracy ขนมา ขอสมมตฐาน องคการแบบระบบราชการเปนองคการทดทสด และมประสทธภาพ ประสทธผล และประหยดทสดเหตผล 1. ยดหลกการบรหารทอาศยความมเหตมผล และ ความถกตองตามกฎหมายในการปฏบตงาน 2. มการแบงงานกนท าอยางเปนทางการตามตวบทกฎหมาย 3. อาศยหลกความรความสามารถ (ระบบคณธรรม) เปนเกณฑในการบรหารงานบคคล 4. สามารถพยากรณพฤตกรรมหรออปรากฎการณได

ระบบราชการ (Bureaucracy) เปนรปแบบโครงสรางของการจดองคการขนาดใหญทสามารถน าไปใชเปนวธการในการจดองคการไดทงในภาครฐและเอกชน ไมใชระบบการบรหารทใชในองคการภาครฐเทานน แตในองคการภาคเอกชนขนาดใหญกน าไปใชดวย

Bureaucracy จงเปนระบบการบรหารระบบหนงทนยมน าไปใชในองคการขนาดใหญทมคนจ านวนมาก มภารกจทตองท ามาก กลไกการบรหาร (Administrative Apparatus) เปนกลไกการควบคม และท าหนาทเปนตวเชอมระหวางผน าและกลมชนทถกปกครอง กลไกการบรหาร ตองมรปแบบทเหมาะสมกบรปแบบแหงอ านาจทผน าในสงคมนนใชอยรปแบบแหงการใชอ านาจในการปกครองบงคบบญชา ตามแนวคดของ Max Weber แบงเปน 3 รปแบบ คอ

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 10

-Charismatic Dominationรปแบบการใชอ านาจเฉพาะตวแบบอาศยบารม กลไกลการบรหารทใชคอ

Dictatorship, communal -Traditional dominationรปแบบการใชอ านาจแบบประเพณนยม -Feudal / Patrimonial (ระบบศกดนา / เจาขนมลนาย) รปแบบการใชอ านาจตามกฎหมาย (Legal

Domination) ระบบราชการ (Bureaucracy) จะท าหนาทเปนกลไกการบรหารของกลมชน โดยผน าจะใชอ านาจทมอย

ตามกฎหมายปกครอง บงคบบญชาโดยผานระบบราชการ องคการแบบระบบราชการตามแนวคดของ Max Weber จะประกอบดวยโครงสรางพนฐานทส าคญ 7

ประการดงน 1. หลกล าดบขน (Hierachy) 2. หลกความรบผดชอบ (Responsibility) 3. หลกแหงความสมเหตสมผล (Rationality) 4. การมงสผลส าเรจ (Achievement Orientation) 5. หลกการท าใหเกดความแตกตางหรอความช านาญเฉพาะดาน (Differentation, Specialization) 6. หลกระเบยบวนย (Discipline) 7. ความเปนวชาชพ (Professionalization) 1. หลกล าดบขน (Heirachy) หลกการน มเปาหมายทจะท าใหองคการตองอยภายใตการควบคม โดยเชอวา การบรหารทมล าดบขน จะท าใหระบบการสงการและการควบคมมความรดกม ท าใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพการบรหารทเนนกฎเกณฑและขนตอนมความเหมาะสมในชวงศตวรรษท 19-20 แตเมอสถานการณโลกเปลยนไปการบรหาร ตามล าดบขนจงเรมมปญหา เพราะการท างานในปจจบนตองการความรวดเรว คนตองการเสรภาพมากขนประชาชนตองการบรการทสะดวกรวดเรว แตในองคการขนาดใหญทใชระบบราชการ มคนจ านวนมาก แตมากกวาครงจะอยในต าแหนงระดบผบรหาร หวหนางาน กวาจะตดสนใจงานส าคญๆตองรอใหผบรหาร 7-8 คนเซนอนมตตามขนตอน และยงมกฎเกณฑมากมาก สวนพนกงาน (ขาราชการ) ระดบลางจ านวนมาก ทงหมดมหนาทท างานเอกสาร โดยการตรวจบนทกของคนอนแลวเขยนบนทกสงใหเจานาย ค าบนทกหรอรายงานเตมไปดวยศพทอนหรหรา นอกจากนยงมฝายวางแผน ฝายวชาการ เปนผจดท าแผนยทธศาสตรหนาปกใหญใหเจานาย

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 11

การทผน าคดวา วธการบรหารองคการขนาดใหญคอ เผดจการ ถอเปนความเชอทผดมาก เพราะผบรหารสงสดไมไดรค าตอบไดทกเรอง แตควรมองหาค าตอบทด ถกตองจากผอนดวย การลดขนตอน ลดล าดบขนของการสงการออกไป ในขณะทรกษาความสามารถในการควบคมทจ าเปนไว โดยการตดขนตอนของผบรหารทไมเพมมลคาใหกบงานออก เพอจดองคการทเปนแนวราบมากขน และท าใหคนทท างานในระดบรอง ๆ ลงมาสามารถควบคมดแลและรบผดชอบตอความส าเรจและความลมเหลวของตนเอง 2. ความส านกแหงความรบผดชอบ (Responsibility) เจาหนาททกคนตองมความส านกแหงความรบผดชอบตอ การกระท าของตนความรบผดชอบ หมายถง การ รบผดและรบชอบตอการกระท าใด ๆ ท (Responsibility) ตนไดกระท าลงไปและความพรอมท จะใหมการตรวจสอบโดยผบงคบบญชาอยตลอดเวลาดวย

อ านาจ (Authority) หมายถงความสามารถในการสงการ บงคบบญชา หรอกระท าการใด ๆ เพอใหมการด าเนนการ หรอปฏบตการตาง ๆ ตามหนาททไดรบมอบหมายมา - อ านาจหนาทเปนสงทไดมาอยางเปนทางการตามต าแหนง - อ านาจหนาทและความรบผดชอบจะตองมความสมดลกนเสมอ - การไดมาซงอ านาจในทศนะของ Max Weber คอ การไดอ านาจมาตามกฎหมาย (Legal Authority) - ภาระหนาท (Duty) หมายถงภารกจหนาทการงานทถกก าหนด หรอไดรบมอบหมายใหกระท า 3. หลกแหงความสมเหตสมผล (Rationality) ความถกตองเหมาะสมของแนวปฏบตทจะน ามาใชเปนแนวทางในการด าเนนงานใหบรรลผลอยางมประสทธภาพ ประสทธผล (Effective) การท างานหรอการด าเนนกจการใด ๆ ทสามารถประสบผลส าเรจตามเปาหมายทก าหนดไว ประสทธภาพ (Efficiency) ความสามารถในการทจะใชทรพยากรบรหารตาง ๆ ทมอย ซงไดแก คน เงน วสด อปกรณ เครองมอ เครองใช เวลาไปในทางทจะกอใหเกดประโยชนตอการด าเนนงานนนไดมากทสด ประหยด (Economic) ความสามารถในการทจะประหยดทรพยากรบรหาร แตสามารถทจะใหบรการ หรอผลตออกมาใหไดระดบเดม

การประเมนผลการปฏบตงาน ทมความเกยวพนกบเปาหมาย ขององคการอาจท าได 2 วธคอ 1. การวดผลการปฏบตงานในลกษณะทเรยกวา ประสทธผล (Effectiveness) จะเปนการก าหนดขอบเขต หรอ ขนาดทองคการตองการบรรลผลส าเรจไว แลวมการประเมนผลหลงจากทมการปฏบตแลววาสามารถ

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 12

ด าเนนการใหไดผลตามเปาหมายทก าหนดไวหรอไม ถาส าเรจกคอวาบรรลเปาหมาย หรอ มประสทธผล (Where) 2. การวดประสทธภาพ (Efficiency) หมายถงระดบทองคการใชทรพยากรใหเกดประโยชน เปนการวดผลในทางเศรษฐศาสตร มการวดตนทน คาใชจายตอหนวยผลตทได เปนการวดวาองคการบรรลเปาหมายไดอยางไร (How) แนวทางทจะน าไปสความสมเหตสมผลหรอประสทธภาพ 1. มการก าหนดระเบยบวธการปฏบตงาน ขนมาไวอยางชดเจนในรปของกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบขององคการ Weber ใหความส าคญกบกระบวนการท างาน (Work Process) วามความส าคญตอการทจะท าใหงานบรรลผลอยางมประสทธภาพ (Work Outcome) เพราะวธการท างานแสดงใหเหนวา จะท างาน อยางไร (How to) โดยวธการใดจงท าใหงานส าเรจอยางมประสทธภาพ มาตรการพฒนาและบรหารก าลงคนเพอเพมประสทธภาพระบบราชการ (มาตราการท3) วตถประสงค คอ

1.1 เพอเพมประสทธภาพระบบราชการใหสามารถท างานไดอยางเตมท โดยมงตอนสนองความตองการของประชาชน

1.2 เพอพฒนาขาราชการทมประสทธภาพการท างานต า (5%) ไดรบการพฒนาเพมทกษะ ความร ความสามารถใหสามารถท างานไดอยางเตมท ประสทธภาพ (Outcome) 1.1 สามารถคดคนทท างานไมมประสทธภาพ มผลงานระดบต าสดรอยละ 5 ของหนวยงานออกมาไดอยางแทจรง 1.2 สามารถแกไขและพฒนาขาราชการทถกพจารณาวามผลงานต า ท างานไมมประสทธภาพ ใหกลายเปนคนทมความสามารถท างานไดเตมประสทธภาพ ลดละพฤตกรรมท างานแบบเฉอยชา เอาเปรยบเพอนรวมงาน เพอใหมาตรการท 3 สามารถถกน าไปปฏบตไดผลอยางมประสทธภาพ ตองก าหนด ระเบยบวธปฏบตทชดเจน เหมาะสม และสามารถน าไป 2. มการฝกอบรมเจาหนาทผปฏบตงานใหเกดความรความเขาใจอยางถกตอง กอนมอบหมายภาระหนาทใหกระท า 3. ตองมการแยกทรพยสนสวนตวออกจากทรพยสนขององคการอยางเดดขาด

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 13

- ต าแหนงงานทมหนาทเกยวของกบกระบวนการรกษาความยตธรรมในสงคม และตองการความอสระในการปฏบตงาน ตองมการแตงตงดวยความระมดระวงการกระท าตางๆในองคการตองท าอยางเปนทางการและมหลกฐานเปนลายลกษณอกษรเสมอ การบรหารทเนนกฎเกณฑ เอกสารหลกฐาน ท าใหเกดความลาชา ยงยากไมสามารถตอบสนองความตองการได ท าอยางไรจงสามารถลดขนตอนทไมจ าเปนออกเพอท าใหการท างานเรยบงาย รวดเรว มนใจ ความรวดเรว-การลดปรมาณกระดาษทใช ปรมาณงานทท า หรอการท าใหคนตดสนใจไดเรวขน

เรยบงาย – กระบวนการท างานทไมมขนตอนทซบซอน แตออกแบบใหงาย มกฎเกณฑ ขนตอนเทาทจ าเปน

มนใจ-การสรางบรรยากาศทใหโอกาสขาราชการ (พนกงาน) ท างานดวยความมนใจ กลาคดและท าในสงทถกตอง เพอผลประโยชนสงสดขององคการ ท างานเพองาน ไมใชเพอใหมผลงาน

4. หลกการมงสผลส าเรจ (Achievement Orientation) - การปฏบตงานใด ๆ จะตองมงสเปาหมายหรอวตถประสงคขององคการเสมอ (ประสทธผล) - ประสทธผล หรอผลส าเรจจะเกดขนไดตองอาศยปจจยอยางนอย 3 อยางคอ 1. เจาหนาทตองมหลกการและวธการในการตดสนใจเลอกหนทางปฏบตไดอยางถกตอง โดยถอหลก ประสทธภาพ หรอ หลกประหยด หลกประสทธภาพ (Efficiency) - ในระหวางทางเลอกหลาย ๆ ทางทจะตองใชจายเงนเทากน ควรเลอกทางเลอกทกอใหเกดประสทธผลสงสด หลกประหยด (Economy) - ถามทางเลอกทกอใหเกดประสทธผลไดเทา ๆ กน หลายทางเลอก ควรเลอกทางเลอกทเสยคาใชจายนอยทสด 2. ความมประสทธผลในการบรหารงานจะเกดขนตอเมอมการแบงงานกนท าตามความช านาญเฉพาะดาน 3. การบรหารจะไดรบประสทธผลสงสดตอเมอมการก าหนดวธการปฏบตงานทถกตอง เหมาะสม กบลกษณะงาน สถานท ชวงเวลา สภาพแวดลอม ในทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง และเปาหมายหรอผลส าเรจทตองการ 5. หลกการท าใหเกดความแตกตางหรอการมความช านาญเฉพาะดาน (Specialization) - ลกษณะทางโครงสรางขององคการแบบระบบราชการ ตองมการแบงงาน และจดแผนกงาน หรอจดสวนงาน (Departmentation) ขนมา เพราะภารกจการงานขององคการขนาดใหญมจ านวนมากจงตองมการแบงงานทตองท าออกเปนสวนๆ แลวหนวยงานมารองรบ

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 14

การจดสวนงานอาจยดหลกการจดองคการไดหลายรปแบบ คอ

1. การแบงสวนงานตามพนท เปนการแบงงานโดยการก าหนดพนททตองรบผดชอบไวอยางชดเจน และมการก าหนดภารกจ บทบาท อ านาจหนาท ทองคการตองบรหารจดการไวดวย เชน การแบงพนทการบรหารราชการออกเปน จงหวด อ าเภอ อ.บ.จ. อ.บ.ต. เทศบาล 2. การแบงงานตามหนาท หรอภารกจทองคการจะตองปฏบตจดท า เชนการจดแบงงานของกระทรวงตางๆ เชน กระทรวงกลาโหม กระทรวงการตางประเทศ กระทรวงการคลง 3. การแบงงานตามลกคา หรอผรบบรการ เชน การแบงโรงพยาบาล ออกเปน โรงพยาบาลเดก โรงพยาบาลหญง โรงพยาบาลสงฆ 4. การแบงงานตามขนตอนหรอกระบวนการท างานโดยค านงวางานทจะท าสามารถแบงออกเปนกขนตอน อะไรบาง แลวก าหนดหนวยงานมารองรบ 6. หลกระเบยบวนย (Discipline) ตองมการก าหนดระเบยบ วนย และบทลงโทษ ขนมาเพอเปนกลไกการควบคมความประพฤตของสมาชกทกคนในองคการ 7. ความเปนวชาชพ (Professionalization) - ผปฏบตงานในองคการราชการ ถอเปนอาชพอยางหนง และตองปฏบตงานเตมเวลา - ความเปนวชาชพ “รบราชการ” นน ผปฏบตงานจะตองมความรเกยวกบ กฎ ระเบยบ ขอบงคบ ตลอดจนตวบทกฎหมายตาง ๆ ทเกยวของกบการปฏบตงานในภาระหนาทของตนดวย ความส าเรจของระบบราชการในอดตเกอบ 100 ป ทผานมา เพราะ - มวธการจดองคการท มระบบการท างานทชดเจน ตงอยบนหลกการของความสมเหตสมผล - มการใชอ านาจตามสายการบงคบบญชา มการแบงงานตามหลกความช านาญเฉพาะดานท าใหระบบราชการสามารถท างานทมขนาดใหญ และสลบซบซอนไดอยางด - ระบบราชการพฒนาและใชมาในชวงทสงคมยงเดนไปอยางชาๆและเพงปรบเปลยนมาจากสงคมศกดนา ประชาชนยงไมตนตวในเรองสทธเสรภาพ - ผมอ านาจในระดบสงยงเปนผมขอมลทมากพอตอการตดสนใจไดดกวาคนในระดบลาง หรอประชาชนทวไป

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 15

- คนสวนใหญยงมความจ าเปนและตองการบรการสาธารณะจากรฐเหมอน ๆ กนเชนบรการทางดานการรกษาพยาบาล การศกษา สาธารณปโภคตางๆ องคการภาครฐทบรหารแบบระบบราชการจงสามารถด าเนนงานไดอยางไมมปญหามากนก สาเหตทท าใหรฐบาลเรมพบกบสภาพวกฤตในตงแตทศวรรษ 1990’s 1. สภาพเศรษฐกจ สงคม การเมอง เปลยนแปลงไปสงคมขาวสารขอมล การลงทนขามชาต ทนเทคโนโลย สามารถถายเทไปอยางรวดเรวเพอแสวงหาผลประโยชนทางเศรษฐกจ 2. เปนยคทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวในดาน วทยาศาสตร เทคโนโลย และระบบการสอสาร โทรคมนาคม 3. ยคทตลาดเปนของโลก ท าใหเกดการแขงขนอยางรนแรง ทกประเทศจ าเปนตองสรางและรกษาขดความสามารถในการแขงของตน 4. ยคขาวสารขอมล ททกคนมโอกาส ไดรบขอมลไดเทา ๆ กบผน า 5. ยคทระบบเศรษฐกจตองพงพาคนทมความรความสามารถสง เพราะตลาดเปนของลกคา ประชาชนมโอกาสไดรบบรการทด มใหเลอกมากขน จงเรยกรองใหรฐจดบรการสาธารณะทดมคณภาพให 6. ประชาชนจงมอคตตอการรวมศนยอ านาจ และตองการมสวนรวมในปกครองบรหารประเทศมากขน

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 16

4. การน าแนวคดของ Max Weber ไปใชเกยวกบการจดองคการขนาดใหญ องคการเกดขนมาเพราะมนษยทมาอยดวยกนไดชวยแบงงานกนท าตามความช านาญพเศษของแตละคน ซงเปนการประหยดเวลาและแรงงานในการท างาน เมอขนาดขององคการขยายตวขนลกษณะของการแบงงานจงซบซอนมากขน จงจ าเปนตองมกลไกหรอโครงสรางบางประการเพอผกโยงประสานหนวยงานแตละหนวย เขาดวยกน ซงหลกในการประสานหนวยท างานยอยมสองวธคอ วธแรก :การประสานงานโดยการสรางกลไกในความควบคมภายในองคการ หมายถงการจดตงโครงสรางอ านาจ (Structure of Authority) ซงประกอบดวยสายการบงคบบญชาระหวางหวหนาและลกนองเปนล าดบชนเชอมโยงจากยอกถงฐานของโครงสรางอ านาจ โดยใหคนในแตละขนของโครงสรางแบงงานกนท าเปนหนวยงาน วธทสอง :การประสานงานกนโดยผกมดทางใจ ท าใหคนทมารวมท างานมพลงจตตงใจประกอบการงานเตมความสามารถ และท าดวยความกระตอรอรน โดยตองอาศยความสามารถของผน า (Leadership)ในการสรางบรรยากาศอยางน โดยใชกจกรรม 7 อยางดงน 1. Planning (การวางแผน) คอ การก าหนดเปาหมายขององคการวาควรท างานเพอบรรลวตถประสงคอะไร และจะด าเนนการอยางไร 2. Organizing (การจดองคการ) คอ การจดตงโครงสรางอ านาจอยางเปนทางการภายในองคการเพอประสานงานหนวยใหท างานยอยตางๆ ใหสามารถบรรลเปาหมายขององคการได 3. Directing (การสงการ) คอ การทหวหนาฝายบรหารมหนาทตองตดสนใจอยตลอดเวลา โดยพยามเอาการตดสนใจดงกลาวมาเปลยนเปนค าสงและค าแนะน า นอกจากนยงหมายถงการทหวหนาฝายบรหารตองท าหนาทเปนผน าขององคการ 4. Staffing (การบรรจ) คอ หนาทดานบรหารงานบคคลเพอฝกอบรมเจาหนาทและจดเตรยมบรรยากาศ ในการท างานทดไว 5. Co-ordinating(การประสานงาน) คอ หนาทส าคญตางๆ ในการประสานสวนตางๆของงานใหเขาดวยกนอยางด 6. Reporting (การรายงาน) คอ การรายงานความเคลอนไหวตางๆ ในองคการใหทกฝายทราบ 7. Budgeting (การงบประมาณ) คอ หนาทในสวนทเกยวของกบงบประมาณในรปของการวางแผนและการควบคมดานการเงนการบญช

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 17

5. ทฤษฎทเกยวของกบทฤษฎของ Max Weber ทฤษฎองคกรกบการตดสนใจองคกร ความหมายของ “องคการ” ค าวา “องคการ” มนกวชาการใหความหมายไวแตกตางกน เชน Dimockใหความหมายวา องคการ หมายถง การจดระเบยบโดยการน าเอาสวนตาง ๆ ทเกยวของมารวมกนในรปของสวนรวมเพอใหมการใชอ านาจบรหารงานและเปนศนยอ านวยการ ใหงานด าเนนลลวงเปาหมายทก าหนดไว องคการตองมองคประกอบหรอลกษณะรวมดงน 1) โครงสราง (Structure) องคการตองมการจดโครงสราง แบงหนวยงานภายใน ตามหลกการแบงงานกนท าตามความถนด หรอหลกความช านาญเฉพาะอยาง มการก าหนดอ านาจหนาทและความสมพนธระหวางหนวยงานในองคการ 2) กระบวนวธปฏบตงาน (Process) องคการตองมกระบวนวธปฏบตงานทเปนแบบแผนคงทแนนอนเพอใหทกคนในองคการยดถอเปนหลกในการปฏบตงาน 3) บคคล (Person) องคการตองมความเกยวของกบบคคลทงในลกษณะทเปนผปฏบตงานในองคการรวมกนตามภารกจทไดรบมอบหมาย และตองเกยวของกบบคคลภายนอกองคการดวย 4) วตถประสงค (Objective) :องคการตองมวตถประสงคหรอจดมงหมายในการด าเนนงานเพอเปนแนวทางไปสกจกรรมหรอผลผลตขององคการ แนวคดเกยวกบตวองคการ แบงเปน 2 แนวคดคอ 1) องคการไมมชวต คดเองไมได เปนแนวคดเกยวกบองคการแบบดงเดม กลาวคอ องคการไมสามารถอยรอดหรอพฒนาไดดวยตนเองเปรยบเสมอนสงทไมมชวต องคการจะมลกษณะหรอรปแบบใด พฒนาไปในแนวทางขนอยกบผน าและคนทอยรวมในองคการ 2)องคการเปน Self Organizationเปนแนวคดสมยใหม กลาวคอ มองวาองคการสามารถพฒนาและอยไดดวยตวขององคการเอง ดแลตนเองและคดเองเปน การทองคการคดเปนเกดจากการปลอยใหคนในองคการคดโดยอสระ มการสอสาร และแลกเปลยนขอมลจะน าไปสการคดและเรยนร เชน Learning Organization เปนตน

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 18

ทฤษฎองคการ (Organization Theory) มสาระส าคญดงน ความหมายของ “ทฤษฎองคการ” Henri Tosiใหความหมายของทฤษฎองคการวาเปนชดของขอความและแนวคดซงมความสมพนธซงกนและกนแสดงถงภาพรวมของพฤตกรรมของบคคลกลมยอยและกลมตางๆภายในองคการอยางเปนระบบ แสดงถงปฏสมพนธของรปแบบความสมพนธระหวางสวนตาง ๆ ของกจกรรมในองคการ ดงนน โดยเนอหาทแทจรงแลว ทฤษฎองคการ คอ กรอบของแนวความคด ทฤษฎตาง ๆ ทศกษาเฉพาะเรองโครงสรางขององคการ (Organization Design) กลาวคอ เปนการศกษาเพออธบายถงการจดโครงสรางขององคการ การออกแบบองคการ รวมทงการเสนอทางเลอกในการบรหารองคการเพอใหองคการบรรลถงประสทธผลและประสทธภาพ ทฤษฎองคการมมากมาย แตทส าคญซงน ามาศกษาไดแก 1) ทฤษฎองคการสมยดงเดม ทส าคญคอ ทฤษฎของ Max Waber Max Weber เปนบคคลแรกทสรางองคการโดยน าโครงสรางของระบบทหารหรอระบบราชการมาใช ท าใหองคการมลกษณะทมกฎ ระเบยบ ขอบงคบ หรอมระเบยบแบบแผน มสายการบงคบบญชา ไมมความยดหยน การบรหารองคการมกเปนขนตอนโดยเรมจากการวางแผน ลงมอปฏบตและควบคม ภายหลงทฤษฎของ Max ไดถกปฏเสธโดย คารล วค แหงมหาวทยาลยคอรเนล โดยคารล วล เหนวา การน าเอาโครงสรางแบบทหารมาใชท าใหการปรบปรงพฒนาองคการไมประสบความส าเรจเทาทควร การอยใตกรอบการบงคบบญชาจะท าใหไมอาจคนพบการปฏบตงานในรปแบบใหม ๆ ได และ เจมสมารช แหงมหาวทยาลยสแตนฟอรด ยงไดปฏเสธทฤษฎของ Max โดยใหความเหนวา องคการเปรยบเสมอนกระปองขยะ ทกคนในองคการสามารถรบผดชอบตวเองได ตางคนตางท างานกสามารถท าใหองคการประสบความส าเรจไดโดยไมตองมแบบแผน กลาวคอ ใชหลกการลงมอท ากอนคดนอกจากน ในสภาพความเปนจรงการวางแผนไมอาจน ามาใชไดอยางมประสทธภาพเนองจากการวางแผนจะใชไดดตอเมอมขอมลทเพยงพอและถกตอง ซงน าไปสการคาดการณทแมนย าได แตในปจจบนการคาดการณมกเกดความผดพลาดบอยครงเพราะสภาพแวดลอมไมวาจะเปนดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง มลกษณะซบซอนเปลยนแปลงบอยและรวดเรว องคการในปจจบนจงตองมงเนนเพมสมรรถนะเพอใหรบมอไดกบทกสถานการณ การปฏเสธทฤษฎดงกลาวยงนบไดวาเปนการปฏเสธแนวความคดโครงสรางองคการเชงกลไกทมแนวคดวา การท าองคการใหใหญจะดกวา และควรท าการวเคราะหและควบคมทกอยาง งานของผบรหารคอการตดสนใจทถกตองเดดขาด และใชการตรวจสอบเพอควบคมคณภาพ อกดวย 2) ทฤษฎองคการสมยใหม (Modern Theory)

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 19

หลงจากทมขอโตแยงและปฏเสธทฤษฎดงเดม ทฤษฎองคการไดมการพฒนาการมาเปนล าดบ ไมวาจะเปนกลมทฤษฎทศกษาถงพฤตกรรมศาสตรทมงเนนสงเสรมความเขาใจในบคคลพฤตกรรมของกลมความสมพนธระหวางบคคลภายในสถานทท างานการจงใจและการใหความส าคญกบคนงาน การตดตอสอสาร ภาวะผน า การแกไขปญหาความขดแย ความพงพอใจในการท างาน ความรวมมอ ตลอดจนอทธพลของสงแวดลอมและสงทกระทบตอพฤตกรรมจนกระทงมการพฒนามาสทฤษฎองคการสมยใหมทส าคญ ไดแก ทฤษฎเชงสถานการณหรอตามสถานการณ ทฤษฎนมขอสมมตฐานคอ องคการแตละองคการมความแตกตางกนในทก ๆ ดาน ไมวาจะเปนองคประกอบหรอสภาพแวดลอม หรอสถานการณทเผชญอย ดงนน การบรหารองคการจงเปนเรองของการท าใหองคการแตละแหงสามารถปรบตวเขากบสงแวดลอมใหไดมากทสด โดยการปรบรปแบบการจดองคการภายในแตละแหงใหเหมาะสมจะน าไปสการเพมประสทธภาพและประสทธผลขององคการ เปนแนวคดทมงคนควารปแบบการบรหารทยดหยน (Flexibility) และมความปรบตวไดสง (Adaptable) ของแตละองคการ ผบรหารกบการตดสนใจ

เปนทยอมรบกนโดยทวไปวาผบรหาร (Executive) เปนบคคลหรอคณะบคคลทมความส าคญตอการด ารงอยและอนาคตขององคการ เนองจากผบรหารมหนาทและความรบผดชอบตอการก าหนดทศทางในอนาคตขององคการผานการตดสนใจในปญหาหรอโอกาสส าคญทางธรกจซงการตดสนใจของผบรหารโดยเฉพาะผบรหารระดบสง (Top Executive)จะมผลไมเพยงตอการด าเนนงานในระยะสน แตครอบคลมถงความอยรอด ความมนคง และความเจรญเตบโตขององคการ นอกจากนการตดสนใจของผบรหารจะมคณลกษณะทแตกตางจากการตดสนใจของบคลากรอนขององคการ ไมวาผจดการระดบกลาง หวหนางาน ตลอดจนพนกงานระดบปฏบตการ เพราะผบรหารระดบสงจะตองปฏบตงานเกยวของกบปญหาหรอโอกาสทางธรกจทมความซบซอน หลากหลายและทาทาย โดยเราสามารถจ าแนกการตดสนใจในการท างานของผบรหารออกเปน 4 ลกษณะตอไปน

1. การตดสนใจเชงกลยทธ (StrategicDecision)เปนการตดสนใจทเกยวกบอนาคตขององคการ ตงแตการก าหนดวสยทศน ทศทาง และภารกจในการด าเนนธรกจ เพอใหองคการมต าแหนงเชงกลยทธและความไดเปรยบในการแขงขน ซงจะเปนผลตอความมนคงและการเจรญเตบโตขององคการ โดยการก าหนดแผนกลยทธจะเปนแนวทางส าหรบการตดสนใจในดานส าคญและแนวทางปฏบตส าหรบบคลากรระดบตางๆภายในองคการ 2.การตดสนใจทางยทธวธ (TacticalDecision) เปนการตดสนใจวาองคการจะท าอะไรทไหน เมอไร อยางไร เพอใหสามารถบรรลถงภารกจและวตถประสงคทก าหนดไวในแผนกลยทธ แผนยทธวธจะก าหนดยทธวธการ

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 20

ด าเนนงานเฉพาะเรอง เพอสรางเอกลกษณการด าเนนงานและความไดเปรยบตอคแขงขน อยางไรกตามผบรหารจะไมเจาะลกถงรายละเอยดในการปฏบตงานเพยงแตมงถงการก าหนดแนวทางการด าเนนงาน เพอใหบคลากรในระดบตอไปรบมาปฏบตใหบรรลความส าเรจตามทผบรหารก าหนดเอาไว 3.การแกปญหาเฉพาะหนา (Fire-fighting)เปนการตดสนใจแกปญหาหรอวกฤตทเกดขนเฉพาะหนา ปญหาลกษณะนเกดขนกะทนหนโดยผบรหารมไดคาดการณไว บางครงผผบรหารตองตดสนใจทจะด าเนนกจกรรมทางธรกจตอไป หรอยตการด าเนนธรกจในสวนใดสวนหนงหรอทงหมด เชน บรษทไดถกฟองรองทางกฎหมาย ในระดบทอาจตองปด กจการ ผลตภณฑหรอบรการเกดปญหาในมมกวาง เปนตน หรอผบรหารตองตดสนใจแกปญหาในกรณทปจจยทส าคญทมผลตอการด าเนนธรกจไดรบความเสยหายอยางหนกหรอเปลยนแปลงอยางรนแรง เชน การนดหยดงาน ภยธรรมชาตอยางรนแรง หรอความผนผวนของระบบเศรษฐกจ 4.การควบคม (Control)เปนหนาทส าคญทางการจดการ (Management Functions) ทผบรหารตองตรวจสอบและควบคมการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาใหเปนตามความเหมาะสมและสอดคลองกบแผนงานและสถานการณ เนองจากการปฏบตงานอาจเบยงเบนจากแผนงานทก าหนด ซงผลมาจากการวางแผนทคลาดเคลอน ขอจ ากดของทรพยากรบคคลหรอทรพยากร การด าเนนงานอน ตลอดจนความผนผวนของสถานการณ ผบรหารตองท าการตดสนใจเกยวกบผลการด าเนนงานของธรกจ หลงจากทองคการไดเรมปฏบตงานตามแผนทวางไวไประยะหนงแลว ผบรหารยอมมความสนใจตองการจะทราบวาผลการด าเนนงานนนเปนอยางไร มแนวโนมวาจะบรรลความส าเรจตามทตองการหรอไม หรอตองปรบปรงอยางไรใหสอดคลองกบสถานการณจรง ดงนนผบรหารจะตองมการตรวจสอบขอมลทไดจากการปฏบตงานเปนระยะๆ แลวน ามาท าการเปรยบเทยบกบแผนทวางเอาไว เพอจะไดแกไข ปรบปรงหรอพฒนาใหเหมาะสมกบเหตการณตอไป

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 21

6. เชอมทฤษฎอน ทฤษฎองคการและการวเคราะห (ทฤษฎ Max Weber) จากการศกษาวชาทฤษฎองคการและการวเคราะหในหวขอตาง ๆ ไดแก 1) ทฤษฎองคการและพฒนาการของทฤษฎ 2) การวนจฉยองคการ (Diagnosis) 3) Strategy, Organization Design, and Effectiveness 4) Corporate Identity และวฒนธรรมองคการ สามารถสรปสาระส าคญไดเปนล าดบดงน 1. ความหมายของ "องคการ" ค าวา "องคการ" มนกวชาการใหความหมายไวแตกตางกน เชน Dimockใหความหมายวา องคการ หมายถง การจดระเบยบโดยการน าเอาสวนตาง ๆ ทเกยวของมารวมกนในรปของสวนรวม เพอใหมการใชอ านาจบรหารงานและเปนศนยอ านวยการใหงานด าเนนลลวงเปาหมายทก าหนดไว Hicks &Gullettใหความหมายวา องคการ หมายถง โครงสรางทจดท าขนตามกระบวนการส าหรบใหบคคลฝายตาง ๆ เขามารวมปฏบตงานเพอความส าเรจตามวตถประสงคตาง ๆ Max Weber ใหความหมายวา องคการคอหนวยสงคมหรอหนวยงานซงมกลมหนงรวมกนด าเนนกจกรรมตาง ๆ เพอบรรลเปาหมายอยางใดอยางหนง จากความหมายตาง ๆ กลาวไดวา องคการตองมองคประกอบหรอลกษณะรวมดงน 1.1 โครงสราง (structure) : องคการตองมการจดโครงสราง แบงหนวยงานภายใน ตามหลกการแบงงานกนท าตามความถนด หรอหลกความช านาญเฉพาะอยาง มการก าหนดอ านาจหนาทและความสมพนธระหวางหนวยงานในองคการ 1.2 กระบวนวธปฏบตงาน (process) : องคการตองมกระบวนวธปฏบตงานทเปนแบบแผนคงทแนนอนเพอใหทกคนในองคการยดถอเปนหลกในการปฏบตงาน 1.3 บคคล (person) : องคการตองมความเกยวของกบบคคลทงในลกษณะทเปนผปฏบตงานในองคการรวมกนตามภารกจทไดรบมอบหมาย และตองเกยวของกบบคคลภายนอกองคการดวย 1.4 วตถประสงค (objective) : องคการตองมวตถประสงคหรอจดมงหมายในการด าเนนงานเพอเปนแนวทางไปสกจกรรมหรอผลผลตขององคการ 2. แนวคดเกยวกบองคการ แนวคดเกยวกบตวองคการ แบงเปน 2 แนวคดคอ 2.1 องคการไมมชวต คดเองไมได เปนแนวคดเกยวกบองคการแบบด งเดม กลาวคอ องคการไมสามารถอยรอดหรอพฒนาไดดวยตนเองเปรยบเสมอนสงทไมมชวต องคการจะมลกษณะหรอรปแบบใด พฒนาไปในแนวทางขนอยกบผน าและคนทอยรวมในองคการ

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 22

2.2 องคการเปน Self Organizationเปนแนวคดสมยใหม กลาวคอ มองวาองคการสามารถพฒนาและอยไดดวยตวขององคการเอง ดแลตนเองและคดเองเปน การทองคการคดเปนเกดจากการปลอยใหคนในองคการคดโดยอสระ มการสอสาร และแลกเปลยนขอมลจะน าไปสการคดและเรยนร เชน Learning Organization เปนตน

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 23

7.อางอง งานของเวเบอรมกถกอางถงจาก Gesamtausgabe (ฉบบรวมผลงาน) , ทพมพโดย มอหร ซเบค (Mohr Siebeck) ในเมองทบงเกน ประเทศเยอรมน.ไรนฮารด,เบนดกซ (Bendix, Reinhard) (1960). Max Weber: An Intellectual Portrait. Doubleday.เคสเลอร,เดอรค (Kaesler, Dirk) (1989). Max Weber: An Introduction to His Life and Work. University of ChicagoPress.เวเบอร, มาเรยน (Weber, Marianne) (1929/1988). Max Weber: A Biography. New Brunswick: Transaction Books.Richard Swedberg, "Max Weber as an Economist and as aSociologist",American Journal of Economics and Sociologyลวอส เอ. โคเซอร. นกปราชญระดบโลก แปลโดย กาญจพรรษ (องกาบ) กอศรพร, วารณ ภรสนสทธ, นฤจร อทธจระจรส, และ จามะร พทกษวงศ ISBN 974-92043-8-7

คารล เอมล มกซมเลยน "มกซ" เวเบอร (MaxWeber) หนา 24

8.แหลงขอมลอน มรดกจากแมกซเวเบอร, ศนยมานษยวทยาสรนธร