(1 2553 31 2555)...30/06/55 1 บทส งเคราะห (ร...
115
30/06/55 1 บทสังเคราะห์ (ร่าง)รายงานสรุปการดาเนินงานของโครงการวิจัยฯ ในรอบ 18 เดือน บทสังเคราะห์ผลการวิจัย (1 ต.ค. 2553 – 31 มีนาคม 2555) โครงการวิจัย “การวิจารณ์ศิลปะ : รอยต่อระหว่างวัฒนธรรมลายลักษณ์กับวัฒนธรรมเสมือนจริง ” ปาริชาติ จึงวิวัฒนาภรณ์ (หัวหน้าโครงการวิจัยฯ) _________________________________________________________________________ โครงการวิจัย “การวิจารณ์ศิลปะ: รอยต่อระหว่างวัฒนธรรมลายลักษณ์กับวัฒนธรรมเสมือนจริง ” เป็นการ ทางานต่อในภาคที ่ 4 ซึ ่งต่อเนื ่องมาจาก โครงการวิจัย “การวิจารณ์ในฐานะพลังป ั ญญาของสังคมร่วมสมัย” (ภาค 1) (พ.ศ.2542 – 2545) ซึ ่งได้ศึกษาวิจัยบทวิจารณ์ในสื ่อสิ่งพิมพ์ ใน 4 สาขา (วรรณศิลป ์ ทัศนศิลป ์ การละครและสังคีตศิลป ์ ) โดยมีเป ้ าหมายเพื ่อที ่จะแสวงหาตัวอย่างบทวิจารณ์ที ่แสดงพลังทางป ั ญญาทาง ลายลักษณ์ และจัดพิมพ์เป็นสรรนิพนธ์เพื ่อเผยแพร่ ในโครงการวิจัยฯในภาค 2 นั้นเป็นการนาผลการวิจัยใน ภาค 1 ไปขยายผล โดยการจัดทาสัมมนาวิชาการและสัมมนาเชิงปฏิบัติการ เพื ่อให้องค์ความรู้ด้านการ วิจารณ์ได้รับการถ่ายทอดในวงที ่กว้างขึ ้น และโครงการวิจัย “การวิจารณ์ในฐานะปรากฏการณ์ของสังคมร่วม สมัยเพื ่อพัฒนาความรู้ด้านสังคมศาสตร์การวิจารณ์ ”(ภาค 3) เป็นการขยายผลต่อจากภาค 2 และศึกษา เพิ่มเติมเกี ่ยวกับการวิจารณ์ลายลักษณ์ทีอยู ่นอกเหนือสื ่อสิ่งพิมพ์ และสาขาวรรณศิลป ์ พบว่า มีการวิจารณ์ที ่ เกิดขึ ้นในพื ้นที ่อินเทอร์เน็ตอันเป็นปรากฏการณ์ร่วมสมัยที ่ควรได้รับความสนใจจากคณะผู้วิจัย เพื ่อที ่จะหา ข้อสรุปรวมอันว่าด้วยลักษณะของการวิจารณ์แบบลายลักษณ์และศึกษาโอกาสใหม่ๆในโลกเสมือนจริง ตลอดจนศึกษาลักษณะของผลงานจากนักวิจารณ์ที ่ทาหน้าที ่เป็น “แดนกลาง ” ระหว่างโลกของสื ่อสิ่งพิมพ์ และโลกของสื ่อเสมือนจริง จึงได้เกิดโครงการวิจัยในภาคที ่ 4 นี ้ ภายใต้ชื ่อ โครงการวิจัย “การวิจารณ์ศิลปะ : รอยต่อระหว่างวัฒนธรรมลายลักษณ์กับวัฒนธรรมเสมือนจริง ” โครงการวิจัยนี ้ได้รับทุนสนับสนุนจาก สานักงานกองทุนสนับสนุกการวิจัย (สกว.) ซึ ่งมีระยะเวลาในการดาเนินการวิจัยรวม 3 ปี ตั้งแต่วันที ่ 1 ตุลาคม พ.ศ. 2553 ถึง 30 กันยายน พ.ศ. 2556 ซึ ่งการวิจัยจะแบ่งตามสัญญาเป็น 2 ช่วง ดาเนินการช่วง
Transcript of (1 2553 31 2555)...30/06/55 1 บทส งเคราะห (ร...
30/06/55 1 บทสงเคราะห
(ราง)รายงานสรปการด าเนนงานของโครงการวจยฯ ในรอบ 18 เดอน
บทสงเคราะหผลการวจย
(1 ต.ค. 2553 – 31 มนาคม 2555)
โครงการวจย “การวจารณศลปะ : รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง”
ปารชาต จงววฒนาภรณ
(หวหนาโครงการวจยฯ)
_________________________________________________________________________
โครงการวจย “การวจารณศลปะ: รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง ” เปนการ
ท างานตอในภาคท 4 ซงตอเนองมาจาก โครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงปญญาของสงคมรวมสมย”
(ภาค 1) (พ.ศ.2542 – 2545) ซงไดศกษาวจยบทวจารณในสอสงพมพ ใน 4 สาขา (วรรณศลป ทศนศลป
การละครและสงคตศลป) โดยมเปาหมายเพอทจะแสวงหาตวอยางบทวจารณทแสดงพลงทางปญญาทาง
ลายลกษณ และจดพมพเปนสรรนพนธเพอเผยแพร ในโครงการวจยฯในภาค 2 นนเปนการน าผลการวจยใน
ภาค 1 ไปขยายผล โดยการจดท าสมมนาวชาการและสมมนาเชงปฏบตการ เพอใหองคความรดานการ
วจารณไดรบการถายทอดในวงทกวางขน และโครงการวจย “การวจารณในฐานะปรากฏการณของสงคมรวม
สมยเพอพฒนาความรดานสงคมศาสตรการวจารณ ”(ภาค 3) เปนการขยายผลตอจากภาค 2 และศกษา
เพมเตมเกยวกบการวจารณลายลกษณทอยนอกเหนอสอสงพมพ และสาขาวรรณศลปพบวา มการวจารณท
เกดขนในพนทอนเทอรเนตอนเปนปรากฏการณรวมสมยทควรไดรบความสนใจจากคณะผวจย เพอทจะหา
ขอสรปรวมอนวาดวยลกษณะของการวจารณแบบลายลกษณและศกษาโอกาสใหมๆในโลกเสมอนจรง
ตลอดจนศกษาลกษณะของผลงานจากนกวจารณทท าหนาทเปน “แดนกลาง” ระหวางโลกของสอสงพมพ
และโลกของสอเสมอนจรง จงไดเกดโครงการวจยในภาคท 4 น ภายใตชอ โครงการวจย “การวจารณศลปะ :
รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง ” โครงการวจยนไดรบทนสนบสนนจาก
ส านกงานกองทนสนบสนกการวจย (สกว.) ซงมระยะเวลาในการด าเนนการวจยรวม 3 ป ตงแตวนท 1
ตลาคม พ.ศ. 2553 ถง 30 กนยายน พ.ศ. 2556 ซงการวจยจะแบงตามสญญาเปน 2 ชวง ด าเนนการชวง
30/06/55 2 บทสงเคราะห
ละ 18 เดอน โดยในภาคท 4.1 น มการเพมสาขาภาพยนตรเขามาเมอ 12 เดอนทแลว ในการวจยครงน
คณะผวจยจาก 5 สาขา (วรรณศลป ทศนศลป ศลปะการละครภาพยนตร และ สงคตศลป) มบทบาทหนาท
ในการแสวงหา สบคน วเคราะหขอมลการวจารณลายลกษณทอยในสงพมพตอจากโครงการวจยในภาค 1
และ ศกษาวจยการวจารณลายลกษณอยในโลกเสมอนจรง (อนเทอรเนต) สมภาษณบคคลทเกยวของ เขา
รวมเสวนาทางวชาการ จดกจกรรมวชาการของแตละสาขาและยงมการประชมคณะผวจยเพอการตดตาม
ความคบหนาและการแลกเปลยนความรและความคดเหนตางๆประจ าทกเดอน(ยกเวนชวงทเกดอทกภยใน
ปลายป 2554) รวม 16 ครง มการจดประชมสมมนาระดมสมองสองครง ครงท 1 เรอง “เมอการวจารณ
เปลยนผานจากวฒนธรรมลายลกษณไปสวฒนธรรมเสมอนจรง” (วนท 12 มนาคม 2554) และครงท 2 ใน
เรอง “New Media รปแบบใหมของการสอสาร” (วนท 31 มนาคม 2555)นอกจากนยงมการจดท าเวบไซต
(website) เฟซบก(facebook) และ ยทป (youtube)ของโครงการวจยฯเพอเผยแพรขาวสารขอมลขอ
โครงการฯสสาธารณชนโครงการการวจยฯ (ภาคท 4ของโครงการวจย “การวจารณ”) น ไดด าเนนงานมา
จนถงชวงสนสดระยะเวลา 18 เดอนแรกผานการระดมสมอง อภปราย ถกเถยงทางความคดในหลายๆมต
จนกระทงสามารถทจะสงเคราะหมโนทศนในเรองตางๆรวมกนและจดท าเปนอภธานศพท (โปรดด
ภาคผนวก) โดยมมโนทศนหลกคอการใหนยามของค าส าคญทใชในโครงการน(โปรดดภาคผนวก ในหมวด
นยามและอภธานศพท)เชน
การวจารณคอ การแสดงความตดเหนเกยวกบงานศลปะ บรบทของศลปกรรม และ/หรอปจจยอนๆ ทเกยวของเพอสรางความเขาใจในความหมายและความส านกในคณคาของตวงาน ตลอดจนศลปะโดยทวไป นอกจากน ยงอาจรวมถงการแสดงทศนะทเกยวกบความสมพนธระหวางศลปะกบชวตและสงคมอกดวย1
การวจารณเชงลายลกษณ คอการวจารณทเกดขนผานตวอกษรซงอาจจะปรากฏในสอสงพมพ หรอ ในสอ
เสมอนจรงกได
การวจารณเชงมขปาฐะ คอการวจารณทเกดขนโดยการพดซงอาจจะปรากฏในโลกจรงหรอในโลกเสมอน
จรง (เชนผานคลปวดโอหรอคลปเสยง)กได
วฒนธรรมมขปาฐะ คอ กระบวนการบนทก หรอ ถายทอดประสบการณชวต ความร ความรสก ความ
คดเหน ตลอดจนความคดเชงวจารณไปจนถงการสงเคราะหความคดตางๆโดยการพด
1นยามจาก โครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย”
30/06/55 3 บทสงเคราะห
วฒนธรรมลายลกษณ คอ กระบวนการจารก หรอ ถายทอดประสบการณชวต ความร ความรสก ความ
คดเหน ตลอดจนความคดเชงวจารณไปจนถงการสงเคราะหความคดตางๆเปนลายลกษณอกษร และมการ
เผยแพรสงพมพตางๆไปสสาธารณชน เชนหนงสอ วารสาร หนงสอพมพ จลสาร ฯลฯ วฒนธรรมลายลกษณ
นน มสวนเกยวของโดยตรงกบววฒนาการของเทคโนโลยในการพมพและกระบวนการสอสารผานตวอกษร
แดนกลางมไดหมายถงเฉพาะบคคลทท างานการวจารณดวยการใชทงสอในโลกจรงและสอในโลกเสมอน
จรง หรอพนททเชอมโยงระหวางโลกจรงและโลกเสมอนจรงเทานน แตหมายรวมถงทงกรอบคดและ
กจกรรมทผสมผสานแนวปฏบตของทงโลกจรงและโลกเสมอนจรงดวย
เมอเปรยบเทยบการด าเนนงานตลอดชวง 18 เดอนทผานมากบวตถประสงคของโครงการวจยฯและผลท
คาดวาจะไดรบ สามารถสรปผลไดดงน
การบรรลวตถประสงคของโครงการวจยฯ
วตถประสงคขอ 1. ศกษาเพอใหไดมาซงขอสรปทวาดวยลกษณะการวจารณลายลกษณของไทย อน
บงชใหเหนปจจยทงทสนบสนนและบนทอนความกาวหนาของการวจารณ
1.1)ผลการวจยชวาส าหรบวฒนธรรมการวจารณลายลกษณในสงพมพส าหรบสาขาทมรากฐานการ
วจารณเชงลายลกษณในสงพมพ(ทกสาขายกเวนดนตรไทยหรอสงคตศลป)นน มการลดลงทงเรองของพนท
ปรมาณ ความถในสอสงพมพ ไมวาจะเปนพนทในหนงสอพมพ วารสาร นตยสาร หรอหนงสอ แมวาเมอ
เทยบกบตางประเทศ แมในตางประเทศจะมสอสงพมพจ านวนมากทใหพนทกบการวจารณ แตพนทเหลาน
กก าลงลดลงเชนกนการลดทอนพนทในสงพมพมผลโดยตรงตอปรมาณของบทวจารณและวฒนธรรมการ
วจารณเชงลายลกษณ นอกจากจะท าใหลกษณะของการวจารณสนลงและมพนทในการเขยนทลมลกนอยลง
แลว ยงสงผลใหเกดการเขยนดวยภาษาทรวบรด ส น กระชบมากขนทงในสอสงพมพและสอเสมอนจรง
1.2)รปแบบการวจารณในโลกสงพมพมหลากหลาย เชน บทวจารณ บทความกงวชาการ บทความ
แนวประชาสมพนธ จดหมาย เอกสารทางประวตศาสตร สจบตร ขอเขยนจากภณฑารกษ (curator) ซง
รปแบบของบทวจารณเหลานไดมาจากขอสรปของผวจยในสาขาวรรณศลป ทศนศลป สงคตศลปและศลปะ
การละครไดคนควาและรวบรวมขอมลลายลกษณจากสงพมพตอจากโครงการวจยในภาค 2 (“การวจารณใน
ฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” [พ.ศ.2542-2545])
30/06/55 4 บทสงเคราะห
1.3)ลกษณะการวจารณเชงลายลกษณของไทยมจดรวมระหวางสาขาอยท วฒนธรรมความเกรงใจ
และวฒนธรรมเคารพผอาวโสซงเปนปจจยหนงทท าใหลกษณะการวจารณเชงลายลกษณของไทยอาจจะไมม
ความเปนอสระอยางเตมท ในขณะทศลปนในสาขาวรรณศลปและการละครสามารถสลบบทบาทระหวางการ
สรางสรรคผลงานกบการวจารณเชงลายลกษณไดระดบหนง แตปรากฏการณท านองนมกจะไมเปนทยอมรบ
ในสาขาภาพยนตร ทศนศลปและสงคตศลป กลาวคอ ศลปนสวนมากใน 3 สาขามกจะมความตะขดตะขวง
ใจหากจ าเปนตองวจารณผลงานของผอนอยางเปนทางการ ดงนนการแบงแยกบทบาทอยางชดเจนระหวาง
ผสรางงานกบผวจารณจงดเหมอนวาจะเปนทางออกโดยประเพณทวงการภาพยนตรและวงการทศนศลปได
เลอก(กรณยกเวนบางกรณนนถอวาเปนสวนนอยมาก) ในเวลาเดยวกน วงการดนตรไทยนน ดเหมอนวา
แทบจะไมใหความส าคญกบการวจารณทเปนกงทางการหรอเปนทางการในเชงลายลกษณเลย ไมวาจะเปน
การวจารณทเปนไปเพอพฒนาผลงานการแสดงหรอเปนไปเพอใหเกดการปฏสมพนธกบผฟง ผลการวจย
พบวาเอกสารจากสงพมพทงหมด 500 กวารายการทเกยวกบดนตรไทยนน เกอบทงหมดเปนการบรรยาย
เชงประวตและบรรยายเชงปฏบต โดยทยงขาดแคลนมตของการวเคราะหเชงวพากษวจารณจงกลาวไดวา
สาขาดนตรไทยนนพบลกษณะของขอมลทแตกตางไปจากอก 4 สาขาเปนอยางมาก ดวยเหตนผวจยสาขา
สงคตศลปจงพยายามจะแสวงหาสาเหตของการขาดแคลนน ดวยการวเคราะหจาก “ลกษณะการบรรยาย”
ในเอกสารดานดนตรไทยเหลานโดยใชกรอบคดทางทฤษฎจากสาขาอนเขามาชวยอธบายปรากฏการณท
เกดขนนอกชนหนง (โปรดดรายละเอยดในรายงานของสาขาสงคตศลป) สาเหตอกประการหนงของการขาด
แคลนหลกฐานเกยวกบการวจารณในดนตรไทยคอ ความเชอทางวฒนธรรมทไดฝงตวอยางแนบในในกลมผ
แสดงดนตรไทย กลาวคอนกแสดงดนตรไทยมกจะถกสอนใหยดถอขนบของการเคารพและบชาคร ดงนน
ขนบในการ “ขาดการวจารณ” ทปรากฏในสาขาดนตรไทยจงมความคลายคลงกบวฒนธรรมย าเกรงทแฝงอย
ในขนบของการปฏบตตนในศลปะไทยทกแขนงไมวาจะเปนดนตรไทย ทศนศลปหรอนาฏศลปไทยดงนน
ศลปะไทยทกแขนงจงอยในสถานภาพทสงและศกดสทธ จนกระทงยากทจะถกวพากษวจารณไดเนองจาก
แมแตการวพากษวจารณการแสดงหรอวพากษวจารณตวงานมกจะถกมองวาเปนการวจารณทตวครหรอตว
บคคลไปสถานภาพ(อนศกดสทธ)ทวานเปนปจจยส าคญตอการขาดแคลนการวจารณอนไมอาจมองขามไป
ได อยางไรกด ผวจยสาขาสงคตศลปยงคงมความจ าเปนทจะตองศกษาวจยถงปจจยอนๆดวยเพออธบาย
ปรากฏการณเฉพาะตวของสาขานตอไปอนง การพยายามอธบายดวยมมมองใหมๆจากผวจยในโครงการฯน
ซงนอกเหนอจากการเขาใจวา “ดนตรวจารณดนตร” (อนเปนขอสรปจากโครงการวจยฯในภาค 2 และ 3อย
แลว)นน นบวาเปนการวเคราะหทสามารถเปดทางใหมๆใหกบขอคนพบเชงวชาการในสายดนตรไทยตอไป
ได
30/06/55 5 บทสงเคราะห
1.4) ขอคนพบของคณะผวจยในแตละสาขา สะทอนวาวงการการวจารณในแตละสาขามความ
แตกตางกนในหลายๆทาง ทงนข นอยกบ ”ธรรมชาต” ของแตละสาขา อาทเชน สาขาทใชลายลกษณเปน
เครองมอหลกอยแลวเชนสาขาวรรณศลป มแนวโนมทจะพบหลกฐานเชงลายลกษณในปรมาณทมากกวา
สาขาทใชเครองมอสอสารประเภทอนโดยเฉพาะอยางยงสาขาทศนศลปและสงคตศลปทมกจะพบกบ
อปสรรคในการแสวงหาขอมลเชงลายลกษณมาโดยตลอด ยงไปกวานน จากการจดเสวนาวชาการของสาขา
ทศนศลป และจากการทดลองเปดหนาเฟซบก “ชมชนคนดนตรไทย” ของสาขาสงคตศลป และจากการจด
เสวนาของสาขาการละคร พบวาทงสามสาขาน นยมการวจารณแบบมขปาฐะมากกวาการวจารณเชงลาย
ลกษณ และนยมความไมเปนทางการในการวจารณมากกวาความเปนทางการ โดยเฉพาะอยางยงสาขา
สงคตศลปนนพบวาการวจารณในแงลบนนเปนสงทเกดขนเฉพาะ“วงใน” และจะไมมการเผยแพรขอวจารณ
ประเภทนนแบบลายลกษณ ผวจยสาขาสงคตศลปจงพบขอมลเชงลายลกษณทมการแสดงทศนะวจารณบาง
ในปรมาณคอนขางนอยโดยเฉพาะเมอเทยบกบสาขาอนๆ สวนสาขาภาพยนตรนนมการพฒนาการวจารณ
เชงลายลกษณไมแพสาขาวรรณศลป เนองจากทงสองสาขามสอเฉพาะทางของการวจารณอยเปนจ านวน
มาก ไมวาจะเปนหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร และเวบไซตตางๆ(เชน วารสาร “อาน” “Underground”
นตยสาร “Bioscope” เปนตน) ลกษณะทสงเกตเหนไดคอนขางชดเจนของการวจารณลายลกษณสวนใหญ
ในประเทศไทยคอลกษณะของการวจารณแบบอตวสย (องความรสกหรอความคดเหนสวนตวโดยไมสนใจใน
การใชหลกการเชงวชาการแบบเหนไดชด ) กบการวจารณแบบภววสย(องการแสดงเหตผล หรอการใชหลก
วชาหรอทฤษฎบางอยางมากกวาใชความคดเหนสวนตวอยางเหนไดชด) แมวาจะมนกวจารณบางคนทม
ผลงานในลกษณะผสมผสานระหวางการใชอตวสยและภววสย
1.5)จากรายงานขอคนพบในทกสาขา สามารถสรปไดวา การวจารณแบบภววสยนน สามารถ
จ าแนกได 4 แนวทางดงน การวจารณในแนวองประวต (เชน ประวตของศลปน หรอของสาขานนๆ)แนวอง
รปแบบ(เชนเทคนคหรอลกษณะภายนอกทสามารถสงเกตเหนได) แนวองทฤษฎ (เชนการใชกรอบคดเชง
จตวทยา รฐศาสตร ปรชญา สงคมวทยา หรอ มานษยวทยา) และแนวองบรบท (เชนการอางบรบททาง
สงคม การเมอง เศรษฐกจ)ในการวจารณ สวนการวจารณแบบมขปาฐะนน โครงการวจ ยฯยงมไดม
การศกษาอยางละเอยดเพยงพอทจะน าไปสขอสรปไดอยางเชนการตงขอสงเกตกบการวจารณแบบลาย
ลกษณ อยางไรกด ลกษณะของการวจารณแบบมขปาฐะนนกไมนาจะมเนอหาทตางไปจากลกษณะของการ
วจารณเชงลายลกษณมากนก
30/06/55 6 บทสงเคราะห
1.6) ปจจยหลกทท าใหการวจารณลายลกษณในสงพมพยงคงด ารงอย คอนโยบายของสอ (ซง
สนบสนนเรองการวจารณศลปะหลายแขนง) ประโยชนหรอคณคาเชงปญญา (เชนการทหนวยงานอสระเปด
หลกสตรฝกอบรมการวจารณ)ประโยชนเชงเศรษฐกจ(เชนนตยสารภาพยนตร หรอศลปะตางๆ ซงเนนการ
ขายขาวสารและความรเฉพาะทาง)การมคาตอบแทนใหกบผเขยนบทวจารณ การทผอานยงเรยกรองใหม
การวจารณ ตลอดแนวโนมทมการศกษาดานศลปะมากขนในสงคมไทย เปนตน
1.7) ปจจยส าคญทบ นทอนความกาวหนาของการวจารณเชงลายลกษณ คอ
1.7.1) การทสถาบนการศกษาและสถาบนสอตางๆของไทยไมใหความส าคญกบเรองการสราง
องคความรท จะพฒนาวชาวจารณ ตลอดจนการคดเชงวพากษวจารณเทาทควร จงไมสามารถผลกดนเรอง
การวจารณใหเปนหวใจส าคญของการเรยนรในสงคม และเปนการยากทระบบการศกษาและสถาบนสอจะ
ประสบความส าเรจในการสรางนกวจารณ สวนนกวจารณอาชพนนยงตองพบกบอปสรรคในการแสวงหา
ความรเพมเตม โดยเฉพาะนกวจารณของไทย บางสวนอาจจะพบอปสรรคดานภาษาจงไมสามารถศกษา
ตวอยางของการวจารณรวมสมยในตางประเทศตลอดจนขาดแคลนหนวยงานหรอองคกร(เชนสมาคมนก
วจารณ) ทจะชวยพฒนา สงเสรมนกวจารณแมวาจะมหนวยงานอสระบางหนวยงานทพยายามท างานดานน
อยบางกตาม
1.7.2) การแยงชงพนทของสอประเภทอนๆทไมใชสอลายลกษณ นบตงแตสอบนเทงตางๆ สอ
ทางอนเทอรเนต เชนสอสงคม หรอสอทผบรโภคสามารถเสพไดโดยตรงมากขนท าใหผคนสวนใหญมเวลา
นอยลงทจะเสพบทความลายลกษณทมความยาว เฉกเชนบทวจารณหรอบทความตางๆ
1.7.3) วถชวตทเปลยนไปของผคนในยคโลกาภวตนซงเปนยคทวทยาการทางเทคโนโลยเขามา
มบทบาทแทบจะทกสวนในชวตประจ าวน ท าใหมนษยเลอกทจะใชเวลาตามความสะดวกและความ
ปรารถนาสวนบคคล ดงนนเทคโนโลยทตอบสนองความตองการของผคนไดงายและรวดเรวกวายอมแยงชง
เวลาจากผคนไดมากกวา ผวจยทกคนรายงานตรงกนวา การสอสารผานสอสารในโลกอนเทอรเนตนนนยม
ใชภาพ ขอความทส น กระชบ และประหยดเวลามากกวาการใชขอความทยาว ดงนนการรบขาวสารในวถ
แบบเดมๆ ทใชเวลาและพลงงานจากผเสพมากกวาดวยเหตน บทวจารณทมลกษณะเปนงานลายลกษณท
ใชพนทมาก เรยกรองการใชสมาธและเวลาในการครนคดพจารณามาก ยอมจะถกลดทอนพนทไปดวย ดงท
ปรากฏในรายงานของแตละสาขา
30/06/55 7 บทสงเคราะห
วตถประสงคขอ2) ศกษาโอกาสใหมซงโลกเสมอนจรงเปดใหแกพฒนาการของการวจารณ รวมทง
ถงและจดออนและจดแขงของโลกเสมอนจรง
2.1 )นกวจยทกสาขารายงานไปในทศทางเดยวกนวาโลกเสมอนจรงมศกยภาพสงมากทจะพนทของ
การวจารณเชงลายลกษณและเชงมขปาฐะทมคณภาพ แตดวยเหตทแตละสาขายงไมสามารถพสจนไดอยาง
ชดเจนวาโลกเสมอนจรงเปนโลกทใหความเปนอดมคตตอการสรางผลงานวจารณ จงยงไมอาจสรปไดวาโลก
เสมอนจรงไดท าหนาททดแทนการวจารณในโลกจรงไดอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงไร สาเหตทไม
อาจสรปไดอาจเปนไปไดหลายทาง สวนหนงเปนเพราะสงคมไทยเองกยงอยในชวงของการเปลยนผานไปส
สงคมดจตอล และสงคมไทยยงมไดมความรอบรและความตระหนกรในวธการและจรยธรรมการใชเครองมอ
ทางเทคโนโลยเหลานอยางทวถงและเพยงพอ ผลการวจยในระยะ 18 เดอนทผานมา สามารถสะทอนใหเหน
ถงศกยภาพอนมหาศาลของสออนเทอรเนตกจรง แตนกวจารณสวนใหญกลบใหความเหนวาผใชงานและผ
เสพสอทางอนเทอรเนตยงคงมทศนคตทวาอนเทอรเนตเปนสอชนรองเพราะยงไมไดรบการยอมรบในการ
น าไปอางองจงยงใหคณคากบสอสงพมพมากกวา ทศคตท านองนอาจเปลยนแปลงไป เมอโลกเสมอนจรง
สามารถสนองความตองการของผเสพไดทดเทยมหรอใกลเคยงกบโลกจรง ดงนนการพฒนาคณภาพของ
ผลงานวจารณในสอเสมอนจรงจงเปนเรองจ าเปนและส าคญ แมวาการท าเชนนนอาจท าใหความนยมในการ
เสพสอสงพมพนอยลง ตวอยางทเหนชดเจนประการหนงคอการทสาขาภาพยนตรสามารถยนยนผลงานการ
วจารณเชงลายลกษณทมคณภาพสงจากพนทเสมอนจรงเปนจ านวนมากจากเวบไซตของตางประเทศ
กลาวคอผวจยพบวาบทวจารณจากตางประเทศทมคณภาพสงนน มกจะเกดในพนทของสอทมนโยบาย
สนบสนนใหพนทการวจารณ นอกเหนอจากการวจารณเชงเทคนคการถายท า เชงสนทรยศาสตร และ เชง
ประพนธกรแลว ผวจารณยงสามารถใชทฤษฎภาพยนตรหรอปรชญาขนสงอยางลมลกและหลากหลายอก
ดวย2
2.2)จากการทการวจารณในโลกเสมอนจรงทวความส าคญมากขนและขยายปรมาณมากขนโดย
ตลอด ดงนนแมวาจะมความพยายามในโลกสงพมพทจะรกษาพ นทของตวเองไว แตผลการวจยชวา
นอกจากพนทส าหรบการวจารณในสอสงพมพตางๆจะถกลดทอนลง(หรอถกตดทงไปโดยสนเชง)แลว นก
วจารณรนกลาง(หมายถงนกวจารณทผลตผลงานทงในสอสงพมพและในสอเสมอนจรง ซงสวนใหญอยในวย
35 – 45 ป) จ านวนไมนอยเรมทจะหนหลงใหกบการเขยนบทวจารณในสอสงพมพและหนมาใชพนทเสมอน 2โปรดดรายละเอยดเพมเตมในรายงานการวจยของสาขาภาพยนตร
30/06/55 8 บทสงเคราะห
จรงเชน บลอก (Weblog) หรอ เฟซบก (Facebook) ในการเผยแพรผลงานมากขนเรอยๆ โดยนกวจารณ
เหลานบางคนกยตการเขยนงานวจารณในลกษณะทเปนอาชพแตยงคงผลตผลงานในสออนเทอรเนตอยาง
ตอเนอง อยางไรกด การมผลงานในสอสงพมพกยงคงเปนเพยงชองทางเดยวทนกวจารณจะไดคาตอบแทน
บาง และจากการทคานยมทวาบทวจารณทไดรบการตพมพจะไดรบการยอมรบในการอางองมากกวาบท
วจารณทปรากฏในเวบไซตทวๆไป จงท าใหผท เอาจรงเอาจงกบการผลตงานวจารณในอนเทอรเนตสวนหนง
ไมวาจะเปนรนอาวโส รนกลาง หรอรนใหมจงยงคงแสวงหาชองทางในการไดรบการตพมพอยด สรปแลวคง
มนกวจารณเพยงสวนนอยทยงมพนทตพมพผลงานวจารณอยางสม าเสมอในปจจบน และไมวานกวจารณ
เหลานจะอยในสาขาใด กไมอาจจะยดการวจารณเปนอาชพได อยางไรกด การวจารณนน กยงคงเปน
กจกรรมทางปญญาทมความส าคญมาก สงเกตไดจากการทมกจกรรมทเกยวของกบการวจารณโดยองคกร
อสระตางๆตลอดจนการโตตอบในกระทตางๆลวนเกดขนอยางคอนขางแพรหลายในโลกเสมอนจรง
2.3) รปแบบการวจารณในโลกเสมอนจรงในสวนทเปน “คลงขอมลจากสอสงพมพ” ยอมมความ
หลากหลายไมตางไปจากสอตนทาง แตในสวนทเปนขอมลปฐมภมในโลกเสมอนจรงนน สามารถจ าแนกเปน
4 รปแบบคอ 1) บทความตางๆ (ทผเขยนเขยนผานสออนเทอรเนต) 2) กระท (หมายถงการพมพดวยลาย
ลกษณโดยเปนขอความทไมยาวมากนกและคอมเมนท comment) 3) การใชสญลกษณ (เชนใหคะแนนเปน
จ านวน“ดาว” การใชภาพ การกดปมสญลษณlike การใชสญญลกษณผานตว icon ตางๆทแสดงความชอบ
หรอไมชอบ หรอใหเกรด) 4) การใชเสยงหรอคลปภาพเคลอนไหว (video clip) (เปนการใชมขปาฐะผาน
วดโอ) จงอาจกลาวไดวา โลกเสมอนจรงสามารถเชอมโลกจรงในอดตทเกดขนในสงพมพและโลกมขปาฐะใน
สอเสมอนจรงไวดวยกนได แมวาอาจจะไมไดท งหมด แตความสามารถของเทคโนโลยในการถายทอดและ
บนทกมขปาฐะนนเปนการลบขอจ ากดของวฒนธรรมมขปาฐะในอดต ดวยการสลายขอจ ากดในเรองเวลา
และสถานท
2.4) เทคโนโลยในโลกเสมอนจรงเออตอการวพากษวจารณอยางมาก เนองจากมชองทางใหผใชงาน
สามารถสอสารไดหลายแบบทงแบบลายลกษณและมขปาฐะภายในเวลาทรวดเรว อกทงยงเออตอการ
เผยแพรตอไดในวงกวางทวโลกภายในเวลาอนสน แตปญหาทโลกไซเบอรโดยภาพรวมยงคงเผชญอยนนคอ
การพฒนาคณภาพของการวจารณ ไมวาจะเปนแบบลายลกษณ หรอแบบมขปาฐะกตาม
2.5) นอกจากน การทโลกเสมอนจรงเออตอการเกบบนทกและเผยแพรภาพวดทศนและเสยงนน ท า
ใหการวจารณแบบมขปาฐะทเคยเปนสงทไมสามารถเกบบนทกไวไดสามารถถกบนทกและเผยแพรตอได จง
เปนโอกาสทดในการแพรกระจายความรหรอทศนะใหมๆไปในวงกวางกจกรรมการแสดงทศนะบางอยางท
30/06/55 9 บทสงเคราะห
อาจจะเคยเปนสงทสามารถรบรไดเฉพาะ “คนวงใน” กสามารถ “ถกบนทก” หรอ “ถกถายทอดสด” และ
กลายเปนสงท “คนวงนอก” (บคคลทวไป)สามารถเขาไปรบทราบไดโดยตรง จงเปนการเปดโอกาสให “คนวง
นอก” ไดสมผสกบการวจารณของ “คนวงใน” เปนอยางมาก หากการวจารณแบบมขปาฐะนนเปนการ
วจารณทสรางสรรค จดแขงของโลกเสมอนจรงในลกษณะนสามารถท าใหการเผยแพรการวจารณแบบมข
ปาฐะไดรบความนาเชอถอไมนอยไปกวาการวจารณเชงลายลกษณในสงพมพ อยางไรกดความสามารถ
เชนนในโลกเสมอนจรงกอาจกลายเปนจดออนได โดยเฉพาะอยางยงในประเดนทเกยวกบสทธสวนบคคล
ของผแสดงความคดเหนวา อนญาตหรอไมอนญาตใหเผยแพรตอในโลกเสมอนจรงได ความรวดเรวของ
เทคโนโลย อาจจะกลายเปนเรองของการรดรอนสทธข นพนฐานของผอนได หากไมกระท าโดยระมดระวง
2.6) ผลพลอยไดส าคญของการมพนทปฏสมพนธระหวางนกวจารณ ผเขยน ผเสพ คอการเกด
ชมชนออนไลน ทแมวาอาจจะไมรจกตวจรงในชวตจรง แตกสามารถแลกเปลยนความคดและความรสกได
และในบางกรณกมการพฒนาความสมพนธจนเปนเพอนกนในชวตจรงขนมาได ดงนน จงอาจกลาวไดวา
การเกดปฏสมพนธระหวางผคนในโลกเสมอนจรงนน สามารถน าไปสการสรางชมชนหรอประชาคมทมความ
สนใจรวมกนและเกดความสนทสนมกนขนในระดบหนงจดนจงเรยกไดวา การสอสารในโลกเสมอนจรง
สามารถน าไปสการมปฏสมพนธในโลกจรงได ดงตวอยางทพบไดในสาขาสงคตศลป ทมกลมผมใจรกดาน
ดนตรไดพบกนบนโลกเสมอนจรง การเกดมตรภาพในโลกเสมอนจรงนน ท าใหพวกเขาสามารถรวมตวกน
ตงวงดนตรไทยจนกระทงเปนวงทมการเลนหรอแสดงรวมกนทกอาทตยในยานบางล าพ ตวอยางทพบใน
สาขาทศนศลปคอปฏสมพนธระหวางผวจารณกบผอานท าใหผจดรายการโทรทศนกลมหนงสนใจจนกระทง
มการน าเอาผลงานศลปะทถกกลาวถงไปวจารณตอในรายการของตน ตวอยางทยกมานสะทอนใหเหนถง
คณปการทโลกเสมอนจรงไดใหกบโลกจรง สวนสาขาวรรณศลปกมขอคนพบใกลเคยงกนทวาคนทเขาไปม
ปฏสมพนธในเวบไซตโดยตอเนองนนบางสวนกพฒนาความสมพนธของมตรภาพในโลกเสมอนจรงไปเปน
เพอนกนในชวตจรงเชนเดยวกน
2.7) การวจารณในโลกเสมอนจรงนนมบทบาทหลากหลายไมตางจากการวจารณในโลกสงพมพ ซง
โดยหลกแลวการวจารณศลปะไมวาจะเปนแขนงใด ลวนมบทบาทในฐานะทเปนเครองมอถายทอดความร
ความคด โลกทศน ชวทศน ตลอดจนการวเคราะห วพากษผลงานทางศลปะผวจยสาขาภาพยนตรพบวาม
นกวจารณ (เชน itcccu) เขยนบทวจารณภาพยนตรเรอง Bride and Prejudice โดยทาบกบความรจาก
วรรณกรรมตนฉบบทผสรางภาพยนตรน ามาดดแปลง จงเปนการใชเวบลอกใหท าหนาทเปนแดนกลางของ
การน าเอาประสบการณจากการศกษาวรรณกรรมในโลกจรง แลวน ามาถายทอดลงในโลกเสมอนจรง
30/06/55 10 บทสงเคราะห
2.8) การทโลกเสมอนจรงใหอสรภาพสงและสามารถใชนามแฝงได ท าใหเกดความหลากหลายในหม
ผวจารณ ซงอาจจะมความแตกตางในเรองของวย ประสบการณชวต ระดบการศกษา อาชพ และความรอบร
ตางๆ ดงน น ในบางสาขาเชนสาขาภาพยนตร จงพบวานกวจารณภาพยนตรในประเทศไทยน น
นอกเหนอจากผเชยวชาญเรองภาพยนตรโดยตรงแลว ยงมาจากหลากหลายอาชพ เชน จตแพทย สถาปนก
เภสชกร เปนตน
2.9) ทกสาขาสามารถแสวงหาทงขอมลลายลกษณจากสอสงพมพและขอมลใน 4 รปแบบทกลาว
มาแลวขางตนในสอเสมอนจรง ซงอาจจะมขอมลยอนหลงในระดบทแตกตางกน (เชนสาขาวรรณศลป สาขา
การละครและสาขาภาพยนตรสามารถแสวงหาขอมลภาษาไทยและภาษาองกฤษในสวนนไดเปนจ านวนมาก
คอหลายรอยเวบไซต แตเมอเทยบกนแลว ในขณะทสาขาทศนศลปและสงคตศลปพบขอมลเชงลายลกษณ
ในสอทกประเภทในปรมาณคอนขางนอยเมอเทยบกบสาขาวรรณศลป ทงสองสาขากลบมความหวงตอการ
ใชสอเสมอนจรงทจะสรางวฒนธรรมการวจารณใหมๆคอนขางชดเจน ทงนสวนหนงเปนเพราะ “ธรรมชาต”
และ “ขนบธรรมเนยม” ในการวจารณของแตละสาขานนลวนแตกตางกน ในขณะทมหลกฐานการวจารณลาย
ลกษณในสงพมพทปรากฏในสาขาวรรณศลป การละคร และภาพยนตรอยางชดเจน แตส าหรบสาขา
ทศนศลปและสงคตศลปนน ผคนในวงการทงสองสาขานยงคงนยมการวจารณแบบมขปาฐะมากกวาลาย
ลกษณ ดงนนการทโลกเสมอนจรงเปดโอกาสใหใชรปแบบใหมๆในการวจารณ (เชนเขยนกระท โตตอบ หรอ
ใชสอวดทศนตางๆ) จงกลายเปนชองทางใหมๆส าหรบวงการทศนศลปและสงคตศลปอยางชดเจน
2.10การทสออนเทอรเนตสามารถทจะบนทกสงทเปนมขปาฐะไดน น ท าใหการวจารณเชง
มขปาฐะมสถานะเทยบเทาการวจารณเชงลายลกษณ ความสะดวกในขอนนาจะสงผลกระทบตอการวจารณ
เชงลายลกษณ ตวอยางทเหนไดชดไดเกดขนแลวกบกรณของตางประเทศ ตวอยางเชน การโพสตรายการ
วจารณภาพยนตร (หรอศลปะสาขาตางๆ) ลงในยทป โดยทผชมทวโลกสามารถเขาไปชมคลปและ
วพากษวจารณตอในสวน “แสดงความคดเหน (comment)” ได ท าใหลดทอนความจ าเปนของผวจารณและ
ผชมทตองใชวฒนธรรมลายลกษณในรปแบบเดมๆ (ทตองเขยนเปนบทความขนาดยาว หรอตองอานจากสอ
สงพมพขนาดยาว) ตวอยางคลปของการวจารณในคลปยทปเชน Rotten Tomatoes and the New Online
Film Criticism มผเขามาชมคลปประมาณ 6,000 กวาคนและมการเขยนความคดเหน 20 กวาครง และThe
Irish Film Critic reviews The Rocketeer. นอกจากนการทสาขาทศนศลปไดจดสมมนาวชาการ “ปลกผ...
การวจารณ” โดยเชญนกวชาการจากหลากหลายสาขามารวมกนวจารณนทรรศการ “ปลกผ” ของอภชาต
พงศ วระเศรษฐกลนน ปรากฏวามผใหความสนใจเขารวมฟงเปนจ านวนมากถงรอยกวาคน มผเขาฟง
30/06/55 11 บทสงเคราะห
สมมนาเขยนบทวจารณขนาดยาวหลงจากนน 2 ชน เมอโครงการฯไดน าคลปวดโอจากการสมมนาไปโพสต
ในยทป ปรากฏวามผใหความสนใจเปนจ านวนมาก สถต ณ วนท 23 พ.ค. 2555 คอ 354 ครง จงอาจกลาว
ไดวามสาธารณชนทสนใจในการเปนผรบฟงการวจารณ(ซงในตวอยางนเปนการวจารณทเปนวชาการสง)อย
จ านวนหนงอยางแนนอน อยางไรกด การทพนทลายลกษณของการวจารณในสอสงพมพลดลง อาจจะไมได
หมายความวาวฒนธรรมของการวจารณนนแผวลง หากดจากความสนใจของผรบทงในประเทศและใน
ตางประเทศแลว กจะพบวาความสนใจของผรบในผลงานวจารณแบบมขปาฐะและผวจารณทนยมวจารณ
แบบมขปาฐะนน มแนวโนมวาจะเพมขนไปเรอยๆ
วตถประสงคขอ 3) ศกษากรณตวอยางของการวจารณทเกดขนในแดนกลาง ณ จดเชอม ตอ
ระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง
3.1) ผวจยสวนใหญพบวา ในกรณของตางประเทศนน การวจารณทเกดขนอยางเขมขนในโลก
เสมอนจรงนน สวนใหญแลวเปนอานสงสจากการมรากฐานการวจารณเชงลายลกษณในสอสงพมพมาอยาง
ยาวนาน จนกระทงกลายเปนสวนหนงของวฒนธรรมรวมสมย ไมวาจะเปนเวบไซตประเภทใด ตงแตการ
ขายสนคา ไปจนกระทงการเผยแพรความรและขาวสาร กมกจะมพนทใหผท เขาเยยมชมแสดงความคดเหน
ไดเสมอ ผท ท าหนาทเปนแดนกลางนนจรงๆแลวกคอกลมคนทน าความรและประสบการณจากชวตจรงมาใช
ในโลกเสมอนจรงและในทางกลบกนดวยเชนกนสงทพบเหนโดยทวไปในเวบไซตตางประเทศ ซงมทง
เวบไซตทเกดจากสอสงพมพเดม และเวบไซตทถกจดท าขนใหมเพอเผยแพรผลงานทางศลปะ พบวามท ง
นกวจารณอาชพและนกวจารณแบบ”ใจรกสมครเลน”จ านวนมากมสวนรวมในการสนทนา วพากษวจารณ
ตามความพอใจ โดยเกดขนเกดขนอยางกวางขวางและไรพรมแดน อาจกลาวไดวา ผคนสวนใหญทเขา
มารวมสนทนาในโลกเสมอนจรงนน ตางกพกพาความเปน “แดนกลาง” มารวมวงไมมากกนอย
3.2) การเกดพนทของสอตางๆเชนหนงสอพมพ นตยสาร หรอการถายทอดภาพและเสยง ในโลกเสมอนจรงนน ไมไดท าใหวฒนธรรมแหงการวจารณลดลง เพยงแตอาจจะเปลยนรปแบบไป กลาวคอ แทนทการวจารณจะอยในมอของนกวจารณอาชพ ทมพนทการตพมพโดยสม าเสมอ แตแนวโนมใหมจากผลการวจยชวา นอกจากผคนทวไปจะสามารถมสวนรวมในการวจารณดวยรปแบบทแตกตางหลากหลายแลว ลกษณะของการวจารณกจะเปลยนแปลงไปตามลกษณะของตวสอ เชน การโพสตความคดเหนในหนาเฟซบกนนโดยมากจะไมนยมโพสตขอความทยาวๆ และการใชงานทวตเตอรนนจะมขอจ ากดของการสงไดไมเกนครงละ 140 ตวอกษร อยางไรกด เฟซบกมขอไดเปรยบในหลายทางทสนองความตองการของ
30/06/55 12 บทสงเคราะห
ผใชงานไดหลากหลายชองทางมากกวา เชนการโพสตบทความ รปภาพ คลปวดโอและเสยง ไดอยางสะดวกและรวดเรว ลกษณะการโพสตทเกดขนโดยทวไปในพนทประเภทนคอเรองของการใชภาษาทไมเปนทางการ บางครงเปนภาษาพดทมการยอหรอดดแปลงค าใหส นลงเพอความคลองตวในการสงขอความ ผทท าหนาทเปนแดนกลางจงตองท าหนาทปรบวธการเขยนใหกระชบและเหมาะสมส าหรบสอในโลกเสมอนจรง โดยทยงพยายามรกษาความเขมขนทางความคดเอาไวใหได
3.3) ผวจยทกสาขาพบวาใน “แดนกลาง” นน มลกษณะของการวจารณหลายลกษณะ ลกษณะแรก
คอการวจารณโดยการประเมนคณคาผลงานศลปะในเชงสนทรยศาสตร เชงเทคนค และเชงประวตผานลาย
ลกษณและผานมขปาฐะนอกจากนทกสาขาพบการวจารณทเกดจากนกวจารณตางสาขาและใชกรอบคดท
การองผลงานนนกบบรบท และดวยการมองผานกรอบคดแบบมานษยวทยา สงคมวทยา รฐศาสตร หรอ
ปรชญา เพอพจารณาวาผลงานศลปะนนๆไดสรางปฏสมพนธอยางไรกบบรบททางเศรษฐกจ วฒนธรรม
สงคม และการเมอง ส าหรบการวจารณเชงบรบททวาน ผวจยสาขาทศนศลปพบวาในชวง 4-5 ปทผานมา
วงการทศนศลปมการสรางสรรคผลงานทางศลปะบางสวนทสะทอนมมมองอนคาบเกยวกบการเมองและใน
วงการทศนศลปเองกมศลปนรนใหมและมนกวชาการจากสาขาตางๆทท างานวจารณทตางกมความตนตว
ทางการเมอง ดงนน การวจารณศลปะในเชงบรบทของวงการนในชวงทประเทศไทยก าลงเผชญกบวกฤต
ปญหาทางการเมองจงเกดความคาบเกยวกบแนวความคดทางการเมองอยมากนอกจากน ผวจยบางสาขา
เชนทศนศลป สงคตศลป ภาพยนตรและการละครเรมพบวา ทามกลางบรรยากาศของการเปลยนแปลงทาง
วธคดตงแตชวงปลายศตวรรษท 20 มาถงปจจบนซงเนนเรองการกระจายอ านาจในการตดสนใจนนเรมมการ
วจารณแบบ “ไมวพากษ” คอ ไมตดสนคณคาเกดขน กลาวคอนอกเหนอจากกรณทผวจารณอาจจะมสวนได
สวนเสยกบการแสดงผลงานของศลปนในบางแง(เชนเปนภณฑารกษ หรอเปนพรรคพวกเดยวกนแลว) ผ
วจารณสามารถวางตวในฐานะผสงเกตการณกลางทคอยรายงานสภาวะบางอยางในปรากฏการณทางศลปะ
โดยการพนจหรอมองงานศลปะนน เปนไปเพออธบายความหมายหรอกระตนใหคดถงเนอหาหรอประเดน
บางอยาง มากกวาทจะเปนการวพากษเชงคณคาทางศลปะ มขอนาสงเกตวา การวจารณเชงบรบทแบบน
โดยมากแลวเกดจากการ “สมครเขามาเลน” ของนกวจารณทมพนฐานมาจากวชาการดานอนทไมใชดาน
ศลปะโดยตรง
3.4) ผวจยแทบทกสาขา (ยกเวนสาขาสงคตศลป)พบวา ในขณะทนกวจารณรนอาวโสในประเทศ
ไทย (อายตงแต 46 ปขนไป) จ านวนมากทไมมทกษะในการใชเทคโนโลยของสอเสมอนจรง หรอมเหตผล
ประการอนๆ เชนมทศนคตทตอตานการใชเทคโนโลย หรอเปนเพราะการขาดปจจยเรองคาตอบแทน(หาก
เขยนผานสออนเทอรเนต)เปนตน นกวจารณอาวโสเหลานบางสวนยงยนหยดในการผลตงานวจารณตอไป
30/06/55 13 บทสงเคราะห
บางสวนมพนทประจ าในสงพมพ แตบางสวนกยตการเขยนงานวจารณโดยสนเชง(ดตวอยางไดจากรายงาน
ของสาขาทศนศลป) แตไมวานกวจารณเหลานจะใหความสนใจเทคโนโลยอนเทอรเนตหรอไมกตาม ผลงาน
จ านวนหนงของนกวจารณอาวโสกไดรบการน าไปถายทอดหรอบนทกตอในสอเสมอนจรงเรยบรอยแลว(ไม
วาเจาของผลงานจะรตวหรอไมกตาม) โดยการบนทกตอน อาจจะกระท าโดยสอสงพมพทเปนเจาของผลงาน
นนๆเอง หรออาจจะกระท าโดยผอนทมความสนใจในการจดเกบหรอบนทกผลงานเหลานผานชองทางตางๆ
เชน เวบไซต บลอก หรอ เฟซบก เปนตน พนทในโลกเสมอนจรงไดจงไดกลายเปนเชน “คลง” ในการ
จดเกบเอกสารทเคยปรากฏในสงพมพมากอนโดยปรยาย นอกเหนอจากนน ยงกลายเปนพนทในการ
เผยแพรความรท กวางขวางส าหรบศลปะทกสาขา(ซงรวมทงสงคตศลปดวย)
3.5) ผวจยสาขาภาพยนตรไดน าเสนอขอคนพบเกยวกบ “แดนกลาง” ผานนกวจารณทท าหนาทเปน
”ตวกลาง” ในโลกสงพมพและโลกเสมอนจรง โดยใชเกณฑ “ความอาวโส” เปนตวชวด กลาวคอ ผวจยพบวา
นกวจารณรนอาวโส เปนกลมทใชพนทเสมอนจรงในการ “จดเกบ” ขอมลเปนหลก สวนนกวจารณรนกลาง
คอผท เรมตนมาจากการเปนนกวจารณในสงพมพแตสามารถใชเครองมอดจตอลในปจจบนไดดวยระดบหนง
จงใชพนทเสมอนจรงในการสอสารกบผอาน และน าเสนองานวจารณของตนโดยผานและไมผานพนท
อนเทอรเนตนกวจารณรนใหมคอคนรนใหมท ใชพนทในอนเทอรเนตในการปฏสมพนธกบผอนอยาง
เชยวชาญและเรมตนทกษะการเขยนวจารณจากการใชเครอวมอดจตอลและยงคงผลตงานโดยใชสอเสมอน
จรงเปนหลก จะเหนไดวาลกษณะการใชงานในพนทเสมอนจรงของนกวจารณแตละกลมนนแตกตางกน
ลกษณะเหลานกคลายคลงกบอก 3 สาขา คอศลปะการละคร วรรณศลป ทศนศลป นอกจากนผวจยทกสาขา
มขอสงเกตวา นกวจารณใหมๆในโลกเสมอนจรงนนมกจะเปนคนรนใหมทอายนอยลงไปเรอยๆ ในขณะทนก
วจารณอาวโสกไมไดมแนวโนมวาจะเขามาใชสอดจตอลอยางแพรหลายมากขน สงทตามมาจากลกษณะ
ทงหมดของพฤตกรรมตามความอาวโสของผใชสอดจตอลดงทกลาวมาน ยอมจะสงผลกระทบตอการเกด
ชองวางระหวาง รนอาวโส กบ รนใหม ในเรองของรปแบบ ภาษา เนอหาและคณภาพของการเขยน ซง
นกวจยในสาขาวรรณศลปมองวานกวจารณรนใหมยงคอนขางออนดอยในเชงสาระและคณภาพเมอเทยบกบ
นกวจารณทมประสบการณ ผลจากการวจยนจงชชดวานกวจารณอาวโสและรนกลางควรจะหนมาใชสอ
ดจตอลใหมากขนเพอปฏสมพนธและมบทบาทในการใหความร สนบสนน เยาวชนคนรนใหม และ เรยนร
จากนกวจารณรนใหมใหมากขน
3.7)จากศกษากรณตวอยางของการวจารณทเกดขนณ รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบ
วฒนธรรมเสมอนจรงนน พบวาเกดขนจากนกวจารณรนกลางและนกวจารณรนใหมเปนกลไกลส าคญ โดย
30/06/55 14 บทสงเคราะห
ทกสาขาพบวา มนกวจารณรนกลางบางสวนทยนดถายทอดประสบการณและความรผานพนทเสมอนจรง
โดยการสรางเวบลอก(weblog) การโพสตขอความ บทความ ผานสอสงคมเชนเฟซบก (facebook) หรอ การ
เขาไปรวมวงสนทนาในกลมจดตงตางๆในสอสงคม เปนตน ตวอยางเชน สาขาวรรณศลปพบนกเขยนเชน
ประภสสร เสวกล เปดพนท “คลนกเรองสน” เพอวจารณผลงานใหกบนกเขยนรนใหม การสอสารผานโลก
เสมอนจรงเชนน ท าให ประภสสร เสวกล ท าหนาทเปนสะพานเชอมรอยตอระหวางโลกของสอสงพมพกบ
โลกเสมอนจรงกรณศกษา “แดนกลาง” ในสวนของนกวจารณรนใหมนน ในสาขาศลปะการละคร และ
ภาพยนตรพบวาหลายคนเรมตนการวจารณจากการทดลองเขยนง านวจารณลงในเวบไซต เชน
pantip,thaidvd หรอ thaipoetsocietyหรอในเวบลอกกอน จากนน เมอไดรบความนยมกจะสงผลงานวจารณ
ไปตพมพในสอสงพมพตวอยางนกวจารณภาพยนตรเชน “ผมอยขางหลงคณ” “คนฉตร รงษกาญนสอง”
“เอกราช มอญวต” หรอ นกวจารณละครเวท เชน King Lear(พงศพนธ ประภาศรลกษณ) และ merveillesxx
(คนฉตร) ลวนแตเรมตนการเขยนมาจากพนทเสมอนจรงกอนจะเปนนกวจารณในสงพมพ การศกษาการ
วจารณจาก “แดนกลาง” ของสาขาทศนศลปและสงคตศลปมลกษณะทแตกตางจากสาขาอนๆอยางเหนได
ชด กลาวคอ ทงสองสาขาพบวา แทบจะหานกวจารณรนใหมในสอสงพมพไมไดเลย แตในพนทเสมอนจรง
นน กลบพบทงรนกลางและรนใหมเขาไปปะทะสงสรรค แลกเปลยนความคดเหนเชงวจารณอยางคกคก
ในขณะทสาขาอนนน นกวจารณรนกลางอาจจะใชพนทเสมอนจรงในการเผยแพรวฒนธรรมลายลกษณอยาง
ชดเจน(ดงทไดกลาวมาแลว) แตส าหรบสาขาทศนศลปและสาขาสงคตศลปพบวา กจกรรมการวจารณในโลก
เสมอนจรงนน เปนการแลกเปลยนความคดเหน มากกวาทจะเปนการสรางเวบลอกหรอการเขยนบทวจารณ
โดยตรง การแลกเปลยนระหวางผรกบประชาคมบนสอเสมอนจรงในสองสาขาน สามารถเกดขนได ภายใต
บรรยากาศใกลเคยงกบวฒนธรรมมขปาฐะ และภายใตสภาวะของการใชนามแฝงเปนกลไกส าคญ จงกลาว
ไดวา สภาวะ “รอยตอ” ส าหรบสาขาทศนศลปและสาขาสงคตศลปนน สะทอนใหเหนวาทงสองสาขามได
ขาดแคลนการวจารณในแบบมขปาฐะ แตอาจจะไมไดแสดงหลกฐานในสอลายลกษณตางๆ มากพอ จนท า
ใหวฒนธรรมการวจารณแบบลายลกษณในสองสาขาน ไมไดเปนสงทไดรบความนยมหรอการยอมรบจาก
วงการของตนมากนก โดยเฉพาะเมอเปรยบเทยบกบสาขาอนๆ
3.8) นอกจากการคนพบบทบาทของ “แดนกลาง” รนตางๆทท าหนาทในสวน “รอยตอ” ระหวางโลก
ของสงพมพและโลกเสมอนจรงแลว สาขาภาพยนตรไดเลอกทจะส ารวจ “รอยตอ” นผานบทวจารณ
ภาพยนตรเรอง “ลงบญมระลกชาต” ในสอเสมอนจรงซงเขยนโดยนกวจารณอาชพจาก7 ประเทศ(ไมไดระบ
รน) พบวา คณภาพของการวจารณในสอเสมอนจรงของตางประเทศนนไมมความแตกตางจากสอลาย
30/06/55 15 บทสงเคราะห
ลกษณของสงพมพประเภทเดยวกน อกทงยงพบการวจารณลายลกษณทมความลมลกและบางครงกเปนถง
ข นบทความกงวชาการ โดยมการวเคราะหดวยกรอบคดเชงทฤษฎอกดวย
3.9) จากการสมภาษณนกวจารณทเปน “แดนกลาง” ทกรนในประเทศไทย ผวจยจากสาขา
ภาพยนตรพบวา ลกษณะของความเปน “สอสงพมพ” ยงคงมสถานภาพทสงมากในสงคมไทย เนองมาจาก
ลกษณะของการเปนถาวรวตถทมอยในโลกจรงในขณะทสอเสมอนจรงนนยงคงมความออนไหวตอการ
เปลยนแปลงสง กลาวคอนอกจากการทขอมลบนหนาเวบไซตอาจจะถกลบทงไปโดยผจดการเวบไซต
เมอไหรกไดแลว สอเสมอนจรงเองกยงมความเปลยนแปลงสงในแงของความนยมจากผใชและผเสพ (อาท
เชนการทคนไทยเคยนยมใชเวบบอรดและบลอกเปนอยางมากในอดต แตปจจบนเพมความนยมใชเฟซบก
มากจนเปนประเทศทใชเฟซบกมากเปนอนดบท 16 ของโลกและมอตราการเตบโตเรวทสดในเอเซย)3ดงนน
สถานภาพผลงานลายลกษณบนสอเสมอนจรงจงตองพบกบความไมแนนอนเหลานเปนอยางมาก
3.10) ผวจยทกสาขาพบวา “แดนกลาง” ทเกดขนจรงนน เกดจากการประสานประโยชนจากทงโลก
จรงและโลกเสมอนจรงทเปนลกษณะทสามารถเดนทางกลบไปกลบมาได กลาวคอในขณะทผใชงานอาจจะ
ผลต เขยน หรอเสพขาวสารหรอขอความจากโลกเสมอนจรงเปนหลก แตกสามารถดงภมปญญา ความรจาก
โลกสงพมพมาเออประโยชนตอโลกเสมอนจรงไดเสมอ ในเวลาเดยวกนการดงประโยชนแบบนอาจจะเกดใน
ทศทางจากโลกเสมอนจรงไปยงโลกจรงไดเชนกน ดงกรณตวอยางทเกดกบการวจารณผลงาน “(DisX
continuity ” ของสาขาทศนศลป
วตถประสงคขอ 4) ใหค าปรกษาแกศลปนและนกวจารณ โดยเฉพาะอยางยงผานระบบ อนเทอรเนต
ในกรอบของ “คลนกการวจารณ”
การประชมคณะผวจยในเดอน ธ.ค. 2553นน มการอภปรายถงลกษณะของการท ากจกรรม
“คลนกการวจารณ” ซงสาขาวรรณศลปไดรเรมไวตงแตโครงการวจยฯในภาคท 3 โดยทผวจยสาขา
วรรณศลปและผชวยไดเขาไปมสวนรวมในเวบไซตตางๆในฐานะทเปนทง “นกวจารณ” และเปน “ผ
สงเกตการณ” ในเวลาเดยวกน ดงนน สาขาวรรณศลปเปนสาขาทมความพรอมมากทสด มฐานขอมลและ
ประสบการณในการท าวจยในสวนนมากกวาสาขาอนๆ แตสาขาอนนนมความพรอมในการใชอนเทอรเนตใน
การเปด “คลนกการวจารณ” ไมเทากน และยงตองการใชเวลาจนจบชวง 18 เดอนในการรวบรวมศกษา และ
วเคราะหขอมลลายลกษณในสอสงพมพและในโลกเสมอนจรงกอนทจะสามารถสราง “คลนกการวจารณ” 3ดสถตลาสดจาก http://www.socialbakers.com/facebook-statistics/
30/06/55 16 บทสงเคราะห
ของสาขาตนเองขนมาได ดงนน ส าหรบชวง 18 เดอนน คลนกของสาขาเหลาน จงหมายถงการท าการ
ทดลองขนพนฐานในโลกเสมอนจรง เพอเปนการท าความเขาใจกบเทคโนโลยและธรรมชาตของผใชและผ
เสพงานในพนทเหลาน และเพอทจะหาแนวทางในการสราง “หองทดลอง” ทเหมาะสมในโครงการวจยฯ ใน
อนาคต
ดงนน คณะผวจยสาขาทศนศลปจงทดลองเขาไปเปนสมาชกของแฟนเพจทนาสนใจหลายแฟน
เพจ เพอทจะสงเกตลกษณะของการวจารณทเกดขนในพนทเสมอนจรงเหลาน และเขาไปศกษาพฤตกรรม
การอภปรายเนอหาสาระของชมชนทศนศลปเหลาน จนสามารถตงขอสงเกตทนาสนใจหลายประการ เชน
การทหนาแฟนเพจของกลมเฉพาะเหลานบางหนากเปนกลม “ปด” ซงหมายความวา จะตอนรบเฉพาะคนท
ไดรบความไววางใจจากกลมผเปนสมาชกในหนาแฟนเพจนอยแลวเทานน ท าใหคณะผวจยมโอกาสได
ศกษาโลกของการวจารณทเกดขนในกลมเหลานอยางเตมท และพบวาสอสงคมเชนเฟซบก หรอบลอกนน
เปนพนทสะดวกตอการปฏสมพนธในเนอหาทลมลกและเขมขนได โดยขนอยกบความไววางใจของสมาชก
ในการแสดงความคดเหน ขอคนพบนตรงกนขามกบ “ความเชอ” หรอ “สมมตฐาน” ทวๆไปทคนสวนใหญ
มกจะคดวาพนทสอส งคมนนคอนขางฉาบฉวยและขาดการสอสารทลมลก ดงนนเมอเทยบกบสาขา
วรรณศลปแลว แมวาสาขาทศนศลปอาจจะไมพบขอมลบทวจารณทางสงพมพในปรมาณมากนกแตชมชน
เ ส ม อ น จ ร ง ก ไ ด เ ป ด โ อ ก า ส ใ ห ผ ว จ ย ค น พ บล ก ษณ ะ บ า ง อย า ง ท น า ส น ใ จ เ ช น ก า ร ท
เฟซบกนนมกลไกใหคนทสนใจในเรองเดยวกนจดตงกลม “ปด” เพอเสวนาแบบเขมขนและลมลกได
นอกจากน การจดเวทเสวนาวชาการ “ปลกผ...การวจารณ” ของสาขาทศนศลปนน กเปนการทดลองจด
เสวนาทจะน าพาผคนมาพบปะกนเพอน าไปสการเขยนบทวจารณในโลกจรงดวย
สวนสาขาสงคตศลปนน ไดทดลองเปดหนาแฟนเพจภายใตชอ “ชมชนดนตรไทย” เพอส ารวจ
ลกษณะของการแสดงความคดเหนตางๆในพนทของเฟซบก ปรากฏวามผสนใจสมครเขามาเปนเพอนกบ
หนาแฟนเพจนมากถงพนกวาคน กลายเปนชมชนทคนดนตรไทยไดเขามาท าความรจกและแลกเปลยน
ขาวสารขอมลกนอยางคกคก แตการแสดงทศนะวจารณนนกยงคงมแบบประปรายเมอเทยบกบกระดาน
กระทในเวบบอรดดนตรไทยของเวบไซตพนทปดอทคอม ผวจยสาขาสงคตศลปพบวาชมชนคนดนตรไทย
นนมพฤตกรรมของการอยากแสดงความคดเหนอยางเดนชด แตปญหาคอการวพากษวจารณหรอถกเถยง
กนทางความคดนนกลบเปนสงทเกดขนนอยมากคอแทบไมมเลยในพนททดลองของสาขาสงคตศลปสวน
30/06/55 17 บทสงเคราะห
สาขาศลปะการละครนนไดจดเสวนาหลงการชมละครเรอง Flu…Fool และมผเขยนบทวจารณจ านวน4 ชน
ส าหรบสาขาภาพยนตรนน ยงมไดท าพนท “คลนกการวจารณ” สวนหนงเปนเพราะวาผวจยสาขาภาพยนตร
จ าเปนตองใชเวลาในการส ารวจขอมลตางๆกอน อยางไรกด
การทสาขาวรรณศลปสามารถทจะมสวนรวมในหนาไรทเตอรของเวบไซตเดกดดอทคอมในฐานะ
นกวจารณอาชพในสวน “คลนกวรรณกรรม” นน ท าใหผวจยสาขาวรรณศลปมโอกาสส ารวจขอมลทเกยวกบ
การสรางสรรคผลงานตนฉบบของเยาวชนทก าลงจะกาวเขาสการเปนนกเขยน เมอพจารณาจากผลงานการ
เขยนบทวจารณไวมากถง 69 บทในจ านวนนวนยายและเรองสน 81 เรอง โดยมผเขามาอานมากถงเกอบ
5,000 ครง และจากการตอบรบของนกเขยนทแสดงความสนใจและขอบคณผวจารณจ านวนมากและจรงใจ
แลว จงกลาวไดวาคณะผวจยสาขาวรรณศลปนนประสบความส าเรจในขนดมากในสวนของ “คลนกการ
วจารณ” เพราะนอกจากจะชวยเปนเชน “คร” หรอ “บรรณาธการ” ผขดเกลาและสนบสนนการสรางงานใหกบ
สนามตนฉบบแลว ยงเปนการปลกฝงใหนกเขยนเขาใจบทบาทส าคญของ ”การวจารณ” วามสวนชวยในการ
พฒนานกเขยนและชมชนผสนใจวรรณกรรมไดอยางไร
วตถประสงคขอท 5) ขอสงเกตและขอเสนอแนะในการพฒนาการวจารณในอนาคต
5.1) เนองจากการมความรอบรในเรองของการใชเทคโนโลยการสอสารท าใหผรในสงเหลานเกด
ความไดเปรยบอยางมหาศาลในโลกทนนยมและในสงคมแบบโลกาภวตน ดงนนการวงตามเทคโนโลยใหทน
จงเปนเรองทปกตส าหรบผท อยในสนามการใชชวตในโลกยคปจจบนนผสรางและผรบงานวจารณทไมสนใจ
ในเรองเทคโนโลย อาจจะถกปลอยทงไวและมชองวางกบผคนทใชเทคโนโลยไปโดยปรยายดงนนการ
สงเสรมใหผคนมทศนคตในเชงบวกและหนมาสรางทกษะในการใชเทคโนโลยเหลานจงแลดเปนเรองจ าเปน
5.2) การทเทคโนโลยมการถกพฒนาและเปลยนแปลงอยางรวดเรวมากนน ยอมมผลตอวธการอาน การคด วเคราะหและรสนยมของผท ใชเทคโนโลยของสอใหมอยางหลกเลยงไมได เปนทนาศกษาวจยตอไป ประเดนทวาดวยคณภาพของการสรางงานวจารณและความตนตวทางปญญาของผรบอนเปนผลมาจากงานวจารณยงเปนประเดนทจะตองศกษาตอไป
5.3) การเกดชองทางใหมๆในโลกเสมอนจรงในชวงทศวรรษทผานมาน (อาทเชน Facebook,
Twitter, Youtube, Google+, Stprify) ท าใหรปแบบการเสพ “ความคด” และ “การสอสาร” และ “การ
ปฏสมพนธ” ระหวางบคคล หรอระหวางกลมบคคลมความเปลยนแปลงอยางมหาศาลในแงของความรวดเรว
อาทเชน ในการรบชมการแสดงผลงานทางศลปะแหงหนง ผสงเกตการณอาจจะ live-tweet (ผานTwitter)
เหตการณหรอใจความส าคญออกไปยงสงคมภายนอก จากนนจงรวบรวมขอความ Tweet เหลานไปเกบลง
30/06/55 18 บทสงเคราะห
ใน Blog เพอทจะเรยบเรยงเปนบทความสงเขาไปในหนาเอกสารของ Facebook เปนตน ระหวางการ
สอสารผานสอสงคมเหลาน กสามารถเปดหรอปดกลไกลในการใหผตดตามโตตอบพดคยดวยไดตลอดเวลา
นอกจากความสะดวกสบายในการปฏสมพนธขามพรมแดนของสถานทและเวลาแลว โลกเสมอนจรงยงเปน
ททบมเพาะความสมพนธแบบไมเปนทางการไดงาย ในบางกรณกเกดเปนความสนทสนมระดบหนงขนมา
ดงนน การเสพหรอสรางการสอสารในโลกเสมอนจรง จงเปนการสรางความสมพนธระหวางมนษยทไม
จ าเปนตองผกตดอยกบเงอนไขของเวลาและสถานท ซงหมายความวาสงคมแหงสตปญญานาจะเกดขนได
หากการเชอมโยงเหลาน เปนไปอยางมความเปนประชาธปไตย และความรบผดชอบ การวจยในอนาคตจง
สามารถแสวงหาค าตอบใหกบค าถามทวาผลของการใชสอใหมเหลาน ท าใหผคนเรยนรมากขน เกด
สตปญญามากขนจรงหรอไม อยางไร
5.4) ผวจยสาขาศลปะการละครและภาพยนตรยนยนวา การมรางวลหมอมหลวงบญเหลอ เทพย
สวรรณอยางตอเนอง สม าเสมอนน มสวนชวยในการสงเสรมและสนบสนนการวจารณในแตละสาขาเปน
อยางมาก เนองจากเปนการยนยนคณคาของงานวจารณดงนนในภาคตอไปของการด าเนนการวจย นาจะน า
เรองของการใหรางวลบทวจารณในการชวยสงเสรมการวจารณได
5.5) เนองจากธรรมชาตของการตดตอสอสารในโลกเสมอนจรงนน เปนธรรมชาตแบบกลมหรอฝง
ชน ซงพรอมทจะใหความรวมมอ เพกเฉยหรอตอตานปฏบตการใดๆทเกดขนในชมชนนน แนวโนมของการ
ท างานวชาการ หรองานทเกยวของกบการเผยแพรขาวสารและความรตางๆในอนาคตนนจะเปลยนจากการ
ม “ผร” เปนศนยกลาง ไปเปนการใชพลงทางปญญาอนเกดจากการรวมกนคดและตดสนใจของสมาชกใน
ชมชนเสมอนจรงนนๆ ดงนน ผวจยอาจจะตองท าความเขาใจกบวธการสรางการมสวนรวมในกลมชมขน
เสมอนจรงในการระดมความคด แสวงหา ตรวจสอบ วเคราะห และเผยแพรขอมล การท าความเขาใจกบกล
ไกลเหลานจะชวยใหการออกแบบ “หองทดลอง” ของแตละสาขาเปนไปไดในหลายรปแบบมากกวาแบบ
“คลนคการวจารณ” ในโครงการวจยฯทผานๆมา
5.6) เนองจากผวจยสาขาสงคตศลป (ดนตรไทย)พบวา ผทตองการจะวจารณดนตรไทย ไมวาจะ
ในแงใด มกจะตองเผชญกบปญหาทเกยวของกบระบบความคดทยดขนบดงเดม วธการผลตซ าวาทกรรม
บางสวนทท าใหผแสดงดนตรไทยตองผกตดคณคาของดนตรไทยกบความเชอทางวฒนธรรม ท าใหการ
วจารณแบบวพากษหรอประเมนเกดขนไดยากมาก ดงนน ส าหรบการท าวจยในอนาคต ผวจยสาขาสงคต
ศลปอาจจะจ าเปนตองแสวงหาตวอยางทเกยวกบการวจารณดนตรแนวขนบนยมจากประเทศอน แลว
ท าการศกษา เปรยบเทยบกบปรากฏการณในประเทศไทย เพอใหผคนในวงการดนตรไทย แลเหนประโยชน
ของการวจารณ นอกจากน ผวจยอาจจะหาชองทางในการวเคราะหความเปลยนแปลงในเรองของทศนคต
30/06/55 19 บทสงเคราะห
ทวาดวยเรองการวจารณ ดวยการสงเกตการวจารณทเกดขนภายใตสภาวะการใชนามแฝงในโลกเสมอนจรง
ใหมากขน
5.7) เนองจากแนวโนมของวฒนธรรมของการวจารณแบบมขปาฐะผานโลกเสมอนจรงจะไดรบ
ความสนใจและความนยมมากขนเรอยๆ โครงการวจยฯในภาคถดไปจงควรใหความส าคญตอการวจยการ
วจารณในลกษณะนใหมากขน
รายงานการจดกจกรรมทางวชาการของโครงการวจยฯ
โครงการวจยฯ ไดจดกจกรรมทางวชาการในชวง 18 เดอน รวมทงสน 6 ครง ดงน
1) ประชมระดมสมองครงท 1 ในหวขอ “เมอการวจารณเปลยนผานจากวฒนธรรมลายลกษณไปส
วฒนธรรมเสมอนจรง” วนเสารท 12 มนาคม 2554 เวลา 9.00 -16.30 น. ณ ศนยมานษยวทยา
สรนธร ตลงชน กรงเทพฯ(โปรดดรายงานสรปในภาคผนวก)โดยมกรอบในการประชมเพอหารอใน
หวขอทสอดคลองกบทศทางและวตถประสงคในการด าเนนการวจย ดงน
ขอท วตถประสงค ตวอยางประเดนค าถามสบเนอง อาท 1. ศกษาความหลากหลายของรปแบบของ
การวจารณในโลกเสมอนจรง (cyber) [อนนเปนการศกษาตอจากโครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรรวมสมย” ซงศกษาลายลกษณไวแลว]
1. ปจจบนนการวจารณมรปแบบใดบาง 2. การเปลยนแปลงในแงรปแบบเหลานมผลอยางไร - ตอการวจารณศลปะ - ตอผรบงานศลปะ - ตอนกวจารณ
2. ศกษาการวจารณในโลกเสมอนจรง (cyber) วามบทบาทอยางไรบาง (ในเชงศลปะ, สงคม, การศกษา, วฒนธรรม, การเมอง ฯลฯ)
3. ศกษาการสงผานระหวางการวจารณลายลกษณไปสการวจารณในวฒนธรรมเสมอนจรง(และในทางกลบกน)
- สภาพจรง - ปญหา อปสรรค
30/06/55 20 บทสงเคราะห
2) เสวนาการวจารณละคร ในหวขอ “เสพศลปเสวนา จากละครเวท เรอง Flu…Fool” โดยรวมจดกบ
กลมละคร B-Floor ก ากบการแสดงโดย ธรวฒน มลวไล วนท 20 กรกฎาคม 2554 ณ สถาบนปรด
พนมยงค กรงเทพฯ
3) เสวนาการวจารณศลปะ ในหวขอ “ปลกผ...การวจารณ: ท าไม อยางไร”วนท 19 กมภาพนธ 2555
โดยรวมจดกบการแสดงนทรรศการผลงานของ อภชาตพงศ วระเศรษฐกล ณ Jim Thompson Art
Center กรงเทพฯ (โปรดดในรายงานสาขาทศนศลป)
4) เสวนาวชาการ "งานวจารณบนโลกไซเบอร: พนททางเลอกแหงการวจารณละคร" โดยรวมกบ
เทศกาลละครกรงเทพ วนเสารท 25 กมภาพนธ 2555 ณ รานสงคมนยม บางล าภ กรงเทพฯ
(โปรดดในรายงานสาขาศลปะการละคร)
5) เสวนา "มมมองนกวจารณละครกบ ๑๐ ป เทศกาลละครกรงเทพ"โดยรวมกบเทศกาลละคร
กรงเทพฯวนอาทตยท 26 กมภาพนธ 2555 ณ สวนสนตชยปราการกรงเทพฯ (โปรดดในรายงาน
สาขาศลปะการละคร)
6) ประชมระดมสมองครงท 2 ในหวขอ“New Media รปแบบใหมของการสอสาร” วนท 31 มนาคม 2555 เวลา 9.00 -16.30 น. ณ ศนยมานษยวทยาสรนธร ตลงชน กรงเทพฯ (โปรดดรายงานสรปในภาคผนวก)
รายงานกจกรรมการเผยแพรโครงการวจยฯผานการจดท าเวบไซต (website) เฟซบก
(facebook) และ ยทป (Youtube)ของโครงการวจยฯ
1) เวบไซต www.thaicritic.com
โครงการวจยฯน มวตถประสงคทจะขยายพนทของการวจยเขาสสอตางๆในโลกเสมอนจรง ดงนน
การใชพนทเสมอนจรงของโครงการในการเปนพนทกลางของการเผยแพรขอมล ความรและแลกเปลยน
ความคดตางๆจากผสนใจจงเปนกจกรรมหลกทเพมเขามานอกเหนอไปจากแนวคดของการจดท า”คลนกการ
วจารณ” กอนเรมโครงการวจยฯในภาคน การทคณะท างานมการจดประชมคอนขางสม าเสมอประจ าทก
เดอนท าใหทกสาขามความตนตวในการแสวงหาขอมล การศกษาสภาวะตางๆของ “สอใหม” (New Media
ในโลกเสมอนจรง) ตลอดจนการหนมาทดลองใชพนทเหลานในการสรางชมชนของผมความสนใจในเรอง
ของศลปะและการวจารณ การประชมคณะท างานชวยใหโครงการวจยฯมองเหนทศทางในการปรบปรงแกไข
30/06/55 21 บทสงเคราะห
หนาเวบไซต thaicritic.com ซงแตเดมในโครงการวจยฯภาค 1-3 นน ใชเปนพนทในการเผยแพรผลงาน
ของโครงการฯทไดรบการตพมพเปนหลก จงไมคอยมการปรบรปลกษณและเนอหาบอยนก แตโครงการใน
ภาคท 3 น คณะท างานเลงเหนความจ าเปนอยางยงทโครงการวจยฯควรใชศกยภาพของพนทเสมอนจรงใน
การเผยแพร เรยนรและปฏบตการเชงทดลองในโครงการฯ ดงนน ในชวงเวลา 18 เดอนทผานมานน
โครงการฯไดใหความส าคญตอศลปะของการออกแบบพนทหนาเวบไซต การออกแบบตวอกษร การสราง
ความเคลอนไหวบนจอภาพดวยกระดานขาวทเคลอนได การใสรปภาพประกอบบทความขาวสารตลอดจน
การปรบใหมพนทส าหรบเผยแพรคลปวดโอทมาจากการเสวนาของโครงการฯ นอกจากน ยงใหความส าคญ
ตอการปรบปรงดานเนอหา ใหมบทความใหมๆและเพมเนอหาทเกยวกบการ สรปสมมนาวชาการท
โครงการฯจดขน ผลจากการปรบเปลยนรปแบบและเนอหาในหนาเวบไซต thaicritic น ท าใหมจ านวนผเขา
ชมเวบไซตเพมขนเปนจ านวนมากจากทเคยมเปนจ านวนเพยง 2 –10 คนตอวนกอนเรมโครงการฯในภาค 3
เปนจ านวนโดยเฉลยวนละ 57 คนจากชวง 14 เดอนทผานมา โดยมการเปดชมหนาเวบไซตทงหมด 10,800
กวาครงในชวงเวลา 4 เดอนทผานมา (สถตจากวนท 10 พ.ค. 2555) และในชวง วนท 14 ธ.ค. 2554 ถง
วนท 9 เม.ย. 2555 นน มผเขาชมเวบไซตของโครงการฯมากถง 8,400 กวาคน โดยเปนผเขาชมใหมมาก
ถง 77 เปอรเซนต ซงโดยมากคนพบเวบไซตนจากการเชอมมาทางเฟซบก (Facebook) ของโครงการฯ
(โปรดดรายละเอยดเพมเตมในภาคผนวก จากรายงานเชงสถตจาก webmaster ของโครงการวจยฯคอจกร
นาท นาคทอง) มขอนาสงเกตวา ในเวบไซตของโครงการวจยฯนน แมจะมผเขาเยยมชมมากขนเรอยๆ แต
ยงไมมผเขาไปแสดงความคดเหนตอบทความทงหลายเลย ซงเปนความทาทายโครงการวจยฯนในอนาคต
วาจะแสวงหาวธสรางปฏสมพนธกบผเขาเยยมชมเวบไซตไดอยางไร
2) เฟซบก/แฟนเพจ Fanpage TRF Criticism (http://www.facebook.com/thaicritic)
โครงการวจยฯไดเรมกอตงหนาเฟซบกแบบแฟนเพจตงแตวนท 4 ม.ค. 2554 ภายใตชอของ TRF
Criticism ในระยะเรมตนมผเขามาเยยมชมไมเกนวนละ 10 คน ตงแตเรมตนโครงการวจยฯในภาคนจวบจน
ปจจบน คณะท างานมการทดลองปรบปรง พฒนาทงเนอหาและรปแบบการน าเสนอ มาโดยตลอด ปจจบนน
หนาเฟซบก เปนพนทหลกส าคญในการประชาสมพนธขาวสารส าคญๆทวไปของศลปะทง 5 สาขา และเปน
ชองทางหลกในการประชาสมพนธกจกรรมของโครงการฯ นอกจากนยงท าหนาทเผยแพรหนงสอและ
บทความหลากหลายจากหนาเวบไซต thaicritic ดวย จงท าใหอตราการเขาใชหนาแฟนเพจนเพมขนโดย
เฉลยเปน 10 - 50 คนตอวน (บางวนกอยในระหวาง 80 -100 คน) มผเขามากดถกใจ (like) 410 คน (ยอด
รวมจากวนท 23 พ.ค. 2555) โดยสวนใหญจะมอาย 18 -34 ป มขอนาสงเกตวา ผท เขาเยยมแฟนเพจของ
30/06/55 22 บทสงเคราะห
โครงการฯ แมจะมจ านวนเพมมากขนมาก (เปน 40 เทาจากเดอนมกราคม 2554) แตกไมนยมเขยนแสดง
ความคดเหนใดๆมากนก ยกเวนการแสดงปฏกรยาดวยการกด like หรอกด share ขอมลใหกบการโพสตแต
ละครง นอกจากน ความนยมในหนาแฟนเพจนน ยอมขนอยกบความถและลลาในการเขยนบนหนาก าแพง
วอลล (wall) หรอทเรยกกนวา status รายวน ใหมความเคลอนไหว มชวตชวา เปนทนาสงเกตวาทกครงทม
การโพสตผลงานทเปนบทความวจารณของอาจารยเจตนา นาควชระ หรอมการโพสตรายงานสรปจากการ
เสวนา ตลอดจนคลปวดโอตางๆทเปนกจกรรมของโครงการวจยฯ กจะมผเขาชมมากเปนพเศษ
3) ยทป Youtube (http://www.youtube.com/user/thaicritic )
โครงการวจยฯเรมเผยแพรคลปวดโอกจกรรมของโครงการผานYoutube chanel ในวนท 11 ม.ค.
2555 จนกระทงปจจบน โดยมคลปวดโอทปรากฏอยบน Youtube chanel น ท งหมด 7 คลป ซงมาจากการ
จดเสวนาวชาการของโครงการฯ มผเขาชมโครงการฯทงหมด 524 ครง (สถตวนท 7 พ.ค. 2555) แตกไมม
ผใดเขยนแสดงความคดเหนใดๆ
ขอสรปและขอเสนอแนะเกยวกบการใชพนทเสมอนจรงในการเผยแพรผลงานของโครงการฯ
การใชสอเสมอนจรงในการประชาสมพนธ เผยแพรกจกรรม และเนอหาวชาการตางๆของ
โครงการวจยฯนน ท าใหเกดการกอตวของชมชนทตดตามขาวสารจากโครงการฯ การมชองทาง
ตดตอสอสารกบผท สนใจในเรองชองศลปะ 5 สาขาและการวจารณนนท าใหการเผยแพรผลงานของ
โครงการฯเปนประโยชนในวงกวาง โดยไมมขอจ ากดในเรองของเวลาและสถานท ดงนน โครงการวจยฯใน
อนาคต ควรจะศกษาและใชประโยชนจากศกยภาพของสอเสมอนจรงในการสรางชมชนแหงสตปญญาให
มากขน และโครงการวจยฯควรพฒนาและปรบปรงทกษะบางประการในการกระตนใหผเขาเชยมชมเวบไซต
มปฏสมพนธกบโครงการฯ มากขน
---------------------------
30/06/55 23 บทสงเคราะห
ภาคผนวก 1 นยามและอภธานศพท
15/06/55 24 บทสงเคระห
นยามและอภธานศพท
โครงการวจย “การวจารณศลปะ : รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง”
ภาษาองกฤษ ภาษาไทย ความหมาย ทมา (อางอง)
Bitnet บตเนต ยอมาจาก Because it’s Time Network เปนเครอขายทเชอมเครองไอบเอมเมนเฟรมของ
มหาวทยาลยและศนยวจยกวา 2,500 แหงในสหรฐอเมรกา แคนาดา ยโรป และญปน เปนเครอขาย
รนแรกทมขนในยค 80 ปจจบนความนยมลงดลงจนเกอบไมมผใชแลว ผใชบตเนตจะรบสงไปรษณย
อเลกทรอนกสกบผใชอนเทอรเนตไดเชนเดยวกบสมาชกของออนไลนเซอรวสทใหญโตกวา บรการ
ส าคญในบตเนตคอ จดหมายอเลกทรอนกส และบรการจดหมายขาวซงเรยกวา LISTSERV
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
47)
Bittorrent บตทอรเรนต เปนวธการอยางหนงในการแลกเปลยน หรอแบงปนไฟลผานทางระบบเครอขายอนเทอรเนต หรอ
เนตเวรค ท าใหสามารถ download ไฟลทมขนาดใหญมากๆ ดวยความเรวทสงมากกวาปกต แต
อยางไรกตาม ถาเราใชงานอนเทอรเนตความเรวสงประเภท ADSL กท าใหการ download ไฟลไดม
ประสทธภาพมากขน การ download ไฟลในรปแบบ torrent นจะใชเทคนคในการแบงไฟลออกเปน
ไฟลยอยๆ และ download มาตอกนอกท ส าหรบไฟลทมการแบงปนมากไดแก MP3, video, PDF,
โปรแกรมไฟลและไฟลรปภาพประเภทตางๆ เปนตน
http://www.it-guides.com/index.php/tips-a-
techniques/internet-email-tips/1053-what-is-
bittorrent
blog บลอก หรออาจเรยกวา weblog (เวบลอก) แตค าวา “บลอก” จะไดรบความนยมมากกวา เปนพนทสวนตว
ของผคนเหมอนเวบไซตเครอขายสงคม แตมความแตกตางกนตรงทบลอกจะมลกษณะเหมอนบาน
ทเปดใหคนอนๆ เขามาเยยมชมมากกวาทจะเหมอนสโมสร บลอกมแนวโนมทจะตองการสอสารกบ
มวลชนมากกวาเวบไซตเครอขายสงคมทตองการสอสารกนเฉพาะในกลมคนรจก (แตดวยสาเหตน
คณจกรนาท นาคทอง
15/06/55 25 บทสงเคระห
ท าใหบางครงผทตองการสอสารกบมวลชนใชเวบไซตเครอขายสงคมเพราะจะท าใหมวลชนรสก
ใกลชดกบตนมากกวาบลอก) จะเนนการเขยนบทความยาวๆ ทตองใชเวลาอาน หรอบอกเลา
เรองราวเฉพาะตวทตองการใหมวลชนไดรบร
บลอกในไทยจะแตกตางจากบลอกตางประเทศตรงท บลอกในไทยจะอยกนเปนชมชน ม
การไปมาหาสระหวางบลอก เปน “โลกเสมอน” เลกๆ ท “ชาวบานบลอก” จะรสกเปนกนเองมากกวา
การสรางบลอกในตางประเทศทคอนขางจะอางวางเดยวดายเนองจากไมรจกกนและสอสารกนคนละ
ภาษา
criticism การวจารณ การแสดงความตดเหนเกยวกบงานศลปะ บรบทของศลปกรรม และ/หรอปจจยอนๆ ทเกยวของ
เพอสรางความเขาใจในความหมายและความส านกในคณคาของตวงาน ตลอดจนศลปะโดยทวไป
นอกจากน ยงอาจรวมถงการแสดงทศนะทเกยวกบความสมพนธระหวางศลปะกบชวตและสงคมอก
ดวย
อาจารยเจตนา นาควชระ
CRM การบรหารลกคา
สมพนธ
เครองมอการสรางเครอขายสงคมแบบทางเดยวทอนญาตใหพนกงานขายเขาด “ขอมลสวนตว” ของ
ลกคา รวบรวมขอมลการขาย ตดตามสมรรถภาพ สอสารกบผตดตอ และแบงปนขอมลภายใน
บรษทกบผจดการฝายขายและสมาชกคนอนๆ ในทมขายอกดวย
ยคแหงเฟซบค (หนา 158)
CSR บรรษทบรบาล ยอมาจาก Corporate Social Responsibility หมายถงการด าเนนกจการภายในและภายนอกองคกร
ทค านงถงผลกระทบตอสงคมทงในระดบใกลและไกล ดวยการใชทรพยากรทมอยในองคกรหรอ
ทรพยากรจากภายนอกองคกร ในอนทจะท าใหอยรวมกนในสงคมไดอยางปกตสข
http://thaicsr.blogspot.com/2006/03/blog-
post_20.html
Cyber- ไซเบอร ค าน าหนาทใชบงบอกลกษณะบางอยางทเกดมาจากอเลกทรอนกส เชน Cyberpunk คอดนตรพงก
ทเลนดวยเครองมออเลกทรอนกส, Cybersex คอ กจกรรมทางเพศทเกดขนทางสออเลกทรอนกส
ซงไมไดมการแตะเนอตองตวกน และสตฟ ออสตน (มนษยราคา 6 ลานเหรยญ) คอ Cyborg ท
หมายถงอวยวะอเลกทรอนกส
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
101)
15/06/55 26 บทสงเคระห
cyber culture วฒนธรรมเสมอนจรง
กระบวนการจารก หรอ ถายทอดประสบการณชวต ความร ความรสก ความคดเหน ตลอดจน
ความคดเชงวจารณ ไปจนถงการสงเคราะหความคดตางๆ เปนลายลกษณอกษร และ/หรอเปนเสยง
ภาพเคลอนไหวหรอภาพนง โดยใชเครองมอตางๆทเกดขนจากเทคโนโลยในอนเทอรเนต ซง
สามารถท าใหการถายทอดความคดของผสงสารมรปแบบและลกษณะเฉพาะทแตกตางหลากหลาย
ในโลกทปรากฏผานจอคอมพวเตอร
อาจารยปารชาต จงววฒนาภรณ
e-book
[หรอ ebook]
อบก ยอมาจากค าวา electronic book ค านตรงกบศพทบญญตของราชบณฑตยสถานวา หนงสอ
อเลกทรอนกส หมายถงสงพมพซงเกบอยในรปแบบทอปกรณอเลกทรอนกสสามารถน าไปใชงานได
ประโยชนของหนงสออเลกทรอนกสคอผใชจะเขาไปอานไดโดยไมตองเดนทางไปหองสมดหรอซอ
หนงสอจากราน ในบางกรณการอานอบกอาจตองเสยคาใชจาย ปจจบนมการน าสงพมพตาง ๆ ไป
เผยแพรในแบบอบกมากขน ทงยงมการผลตอบกโดยตรง โดยไมเคยมฉบบพมพมากอน
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศ
ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เมอ
วนท 27 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เวลา 7.00-7.30
น.
Internet users in
China
ผใชอนเทอรเนตในจน จนมผใชอนเทอรเนตประมาณ 384 ลานคน (ขอมลวนท 24 กมภาพนธ 2553 จาก
http://news.sanook.com/) ซงเปนจ านวนทเปนอนดบสองรองจากสหรฐอเมรกา แตเสรภาพในการ
ใชอนเทอรเนตของจนอาจมไมมากนก เพราะรฐบาลจนปดกนการเขาถงเวบไซตบางเวบไซต โดย
อางวาปดกนเวบไซตลามกและเวบไซตทไมเหมาะสมส าหรบเยาวชน แตกมผมองวาเปนการปดกน
สอทมความคดเหนไมตรงกบรฐบาลทผานมารฐบาลจนมความเขมงวดในการปดกนเวบไซตมาก จน
บางเวบไซตทเราอาจเหนวาเปนเวบไซตธรรมดาอยางกเกล กโดนปดกนไปดวย เพราะอาจจะเปน
ทางเขาทน าไปสเวบไซตทไมเหมาะสมได ท าใหกเกลไมพอใจและประกาศจะปดบรการกเกลจนไป
เลย
คณจกรนาท นาคทอง
Exclusiveness สงวนสทธเฉพาะ การใชงานทสงวนสทธเฉพาะกลม อยางเชนในกรณเฟซบก ในตอนแรก เฟซบกมใชเฉพาะใน
มหาวทยาลยฮารวารดเทานน ตอมากแพรไปยงมหาวทยาลยชนน าแลวกแพรหลายอยางรวดเรวไป
ยงมหาวทยาลยอนๆ และในทสดกแพรสสาธารณะ
ยคแหงเฟซบค (หนา 55)
15/06/55 27 บทสงเคระห
facebook เฟซบก เปนเสมอนสงคมๆ หนงซงอยในลกษณะของสงคมออนไลนหรอทเรยกกนตดปากวา Social
Network ซงสงคมออนไลนนเปนสงคมทรวมกลมคนทมความชอบความสนใจในสงเดยวกนเขาไว
ดวยกน ทงกลมทอยในเวบไซตเดยวกนหรออยคนละเวบไซต.. แตขอมลขาวสารตางๆ สามารถ
สอสาร สงตอหรอแบงปนใหกนได จากจดเรมตนทคนหนงคนสงหาเพอนอกคนแลวมการสงตอ
กระจายกนออกไปเรอยๆ จนกลายเปนเครอขายสงคมขนาดใหญโดยทคนในสงคมจะคอยอปเดต
แบงปนขอมลขาวสารซงกนและกนจนท าใหสงคมออนไลนเปนเครอขายทกวางขวาง และเขมแขง
มาก
เฟซบกกเปนสงคมออนไลนแหงหนงทมคนใชงานมากทสดเวบไซตหนงของโลก ในการ
สมครเขาใชงานกสามารถท าไดอยางงายเพราะใครๆ กสามารถจะลงทะเบยนเขาใชงาน เฟซบกและ
ใชงานโตตอบกบกลมคนในสงคมออนไลนทพวกเขารจกได ภายในเวบไซตเฟซบกไดถกออกแบบ
มาใหงายตอการใชงานประโยชนของเฟซบก อยางแรกคอเฟซบกจะเปนแหลงรวมกลมเพอนของ
เรา และเพอนของเพอนนนจะท าใหเราไดรจกกบเพอนใหมๆและอาจจะไดพบกบเพอนเกาสมยเรยน
เพอนทท างาน เพอนมหาลยใชเฟซบกในการตดตามอานขาวสารของบคคลทเราสนใจ หรอดารา
นกรองคนดงทเราชนชอบ ซงนยมอปเดตความเปนไปผานทางเฟซบกนอกจากนยงสามารถ
น าไปใชงานดานการเรยนการสอน การศกษารวมถงสามารถใชงานในทางธรกจการคา อยาง eBay
Auction ซงเปนแอปพลเคชนหนงทใชบรการบนเฟซบก หรอจะใชการโฆษณาประชาสมพนธสนคา
ใหกบองคกร หรอบรษท
คณจกรนาท นาคทอง
Facebook friend
list
รายชอเพอนในเฟซบก เปนการจดกลมผตดตอในระบบเครอขายทางสงคมและปฏบตกบแตละกลมในแบบทแตกตาง ซง
สามารถสรางการดขอมลสวนตวเฉพาะส าหรบกลมเพอนแตละกลม โดยใชรายชอ (Friend List)
ในเฟซบก รายชอเพอนชวยใหคณจดโครงสรางและจดความสมพนใน 3 วธ วธแรก ใหบรบทวา คณ
รจกแตละคนไดอยางไร วธนเปนประโยชนส าหรบความสมพนธแบบผวเผนเพราะจะเปนการเตอน
วา คณพบคนเหลานอยางไร วธท 2 รายชอเพอนท าใหคณสามารถก าหนดขอมลทคณตองการ
แบงปน กบเพอนในแตละกลม ดงนนคณอาจจะอยากแบงปนประวตการท างาน บลอกทโพสต แต
สงวนภาพงานเลยงสละโสด เปนตน วธท 3 คณสามารถใชรายชอเพอนเปนรายชอส าหรบสง
ยคแหงเฟซบค (หนา 156, 329)
15/06/55 28 บทสงเคระห
เฟซบกแมสเสจ หรอเชญเพอนทงหมดมารวมกจกรรมทเชญผาน เฟซบก
face recognition เทคโนโลยการจดจ า
ใบหนา
เทคโนโลยการจดจ าใบหนา สามารถน ามาใชไดหลายรปแบบ เชน ใชแทนคยการดในการเปดปด
ประต หรอใชแทนการกรอกรหสผานเขาเวบไซตหรอคอมพวเตอรเพอปองกนขอมลรวไหล ใน
คอมพวเตอรอาจจะใชผานอปกรณอยางเวบแคม (Webcam) ทปจจบนมตดมากบ โนตบก
แทบทกรนกได
คณจกรนาท นาคทอง
gateway เกตเวย อปกรณเชอมตอทใชรวมกนระหวางเครอขายตางชนดกนหรอเครอขาย LAN กบระบบทใหญกวา
เชน เครองเมนเฟรมหรอเครอขายแพคเกตสวตชงทใหญโต มกท างานไดชากวาบรดจหรอเราเตอร
ตามปกตเกตเวยจะมโปรเซสเซอรและหนวยความจ าของตวเอง รวมทงยงท าการแปลงโปรโตคอล
การแปลงโปรโตคอลนท าใหเกตเวยเชอมตอเครอขายทตางกนโดยสนเชง 2 เครอขายดวยกน ขอมล
จะมการแปลงและเปลยนแบบกอนทจะสงตอไปใหอกเครอขาย
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
176)
geo-tagging การระบพกด GPSใน
ภาพถาย
ตวอยางเชน เราถายภาพองคพระปฐมเจดยทนครปฐมมา อพโหลดขนไปบนเวบไซตทมบรการ
Geo-tagging เชน google maps หรอ twitter แลวตด tag วาภาพนอยทนครปฐม (ใสพกด GPS)
ขอมลนกจะเขาไปรวมอยในแผนทโลกทอยในอนเทอรเนต มประโยชนในการคนหาต าแหนงสถานท
ตางๆ
คณจกรนาท นาคทอง
Google กเกล หมายถงเวบไซตซงบรษทอเมรกนทชอวา Google เปนผใหบรการสบคนขอมลในอนเทอรเนต เวบไซตนเกดจากการคดวธการคนหาขอมลทตองการจากแหลงขอมลตาง ๆ ใน อนเทอรเนตของนกศกษาปรญญาเอก มหาวทยาลยสแตนฟอรด (อานวา สะ-แตน-ฝอด) ๒ คน ชอ Larry Page (อานวา แลร-ร เพจ/เผจ) และ Sergey Brin (อานวา เซอร-จ บรน) ใน พ.ศ.๒๕๔๑ และเรมใหบรการใน พ.ศ. ๒๕๔๗ ค าวา Google ซงเปนช อเวบไซตน ดดแปลงมาจากค าวา Googol ซงเปนศพททางคณตศาสตร หมายถง จ านวนทแทนดวยเลขหนงตามดวยศนย ๑๐๐ ตวใชเพอสอความหมายถงการจดระเบยบและคนหาขอมลจ านวนมหาศาลซงดเหมอนจะไมมทสนสดในอนเทอรเนต ในปจจบนกเกลมแมขายอยท วโลก และมผใชบรการสบคนวนละมากกวาหนงพนลานครง การคนหาขอมลตองเขาไปทเวบไซตของกเกลแลวพมพค าทตองการคน ค าทพมพอาจจะเปนชอ วล หรอค าส าคญกได เมอพมพแลวบนหนาจอกจะปรากฏเปนรายการทตองการ เมอผคนกดเมาส
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศ
ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เมอ
วนท 26 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เวลา 7.00-7.30
น.
15/06/55 29 บทสงเคระห
ขณะทตวชอยตรงค าทตองการ ขอมลเกยวกบชอ วล หรอค าทผใชตองการกจะปรากฏใหอานได Google Buzz กเกลบซ เปนบรการใหมดานสงคมส าหรบผใชจเมล (ซงมผใชประมาณ 176 ลานคนทวโลก ขณะท เฟ
ซบกม 500 ลานคน) ผใชกเกลบซสามารถโอนขอมลรายชอผตดตอในจเมลมาทเครอขายสงคมได
และสามารถโพสตสถานะลาสด แสดงรป และลงก (คลายเฟซบก) แตวามรปแบบการตดตามทาง
เดยว (คลายทวตเตอร)
กเกลบซเปนเทคโนโลยทยงใหมแตกมศกยภาพ กเกลมพนกงานทฉลาด มทรพยากร และ
มขอมลเกยวกบผใชจ านวนมากและมชองทางทจะเขาถงผใชเป นพนลานคนผานเวบไซตและ
แอปพลเคชนของตวเอง บซมโอกาสใหญๆ 3 ประการ ประการแรก กเกลสามารถใชรายชอผตดตอ
จากอเมลเปนดงขอมลทแฝงอยในกราฟสงคม (implicit social graph) ทมความถกตองและเปน
ปจจบนมากกวา ในขณะทกราฟสงคมของเฟซบก/ทวตเตอร/ลงกอน ตองชดเจน ประการทสอง ก
เกลสามารถใชประสบการณทางสงคมขามไปมาระหวางแอปพลเคชนมากมายอยาง โมบาย
(mobile) แมป (map) เสรช (search) อเมล (email) เปนตน จนบดนสภาพแวดลอมของระบบ
เครอขายสงคมอนๆ กยงไมเสถยร ประการทสาม กเกลสามารถสรางขายการสอสารจากการรวมตว
กนของเสยง (voice) การสนทนา (chat) อเมล (email) การอปเดตสถานะ (status update) และ
เอกสาร (document) หรอตาราง (spreadsheet) ไดอกดวย
ยคแหงเฟซบค (หนา 56)
GPRS จพอารเอส ยอมาจาก General Packet Radio Service การเพมมาตราฐานระบบโทรศพทเคลอนท GSM ใหม
ความสามารถสงขอมลผานดาตาแพคเกตไดอยางตอเนอง เชน การดขอมลอนเทอรเนต และการ
รบสงอเมล เปนตน
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
180)
Home page โฮมเพจ เวบเพจหนาแรก การเรมตนหนาแรกบน Internet WWW โฮมเพจอาจจะเกยวของกบบคคลเดยว
หวขอเฉพาะ หรอรวมกนและยงเปนจดทวงไปยงหนาอนๆ หรอทรพยากรอนๆ ในระบบไดอยาง
สะดวกสบาย
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
194)
html เอชทเอมแอล ยอมาจาก hypertext markup language ภาษาหนงทใชสรางเวบเพจ (Web pages) บน WWW
และเอกสารแบบไฮเปอรเทกซอนๆ เมอคณเขาไปยงเอกสาร HTML บนอนเทอรเนต WWW
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
196)
15/06/55 30 บทสงเคระห
browser คณจะเหนตวหนงสอ ภาพกราฟกและสวนเชอมโยงไปยงเอกสารอนๆ รวมอยดวยกน เมอ
คณคลกทตวเชอม เอกสารทมความสมพนธกบการเชอมโยงนนจะเปดขนมาอตโนมต โดยไมสนใจ
วาเอกสารนนจะอยทใด ตามปกตคณจะไมเหนสวนประกอบตางๆ ของ HTML เมอคณดเอกสาร
แมวาเบราเซอร (browser) ตวนนจะมภาวะพเศษทแสดงทงตวหนงสอและ HTML ในเอกสารนนก
ตาม เอกสารไฮเปอรเทกซมกจะเปนชอแฟมทมนามสกล .HTML
http เอชททพ ยอมาจาก hypertext transfer protocol โปรโตคอลทใชจ ดการเช อมโยงระหวางเอกสาร
ไฮเปอรเทกซฉบบหนงกบฉบบอน http เปนกลไกของ WWW ซงใชเปดเอกสารทเกยวของเมอคณ
คลกตวเชอมโยงในไฮเปอรเทกซ โดยไมสนใจวาเอกสารนนอยทใด
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
196)
hyperlink ไฮเปอรลงก การเชอมตอกบเอกสารอนๆ ผานทางภาพ ปม หรอขอความอนๆ ซงเชอมโยงถงกนได พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
197)
hypertext ไฮเปอรเทกซ การแสดงผลและการดงขอมลทผใชน ามาไดโดยไมตองเรยงตามล าดบ และไมตองสนใจวาเดมจะ
จดเรยงมาอยางไร ไฮเปอรเทกซประกอบไปดวย ขอความ กราฟ วดโอ และภาพเคล อนไหว
ไฮเปอรเทกซไดรบการออกแบบขนมาท าใหคอมพวเตอรไมตองโตตอบกลบมาแบบเรยงล าดบ ซง
เปนแบบทมนษยคดและใชขอมลจรงๆ แทนทจะเปนแบบภาพยนตร หนงสอ และค าพด
ในระบบไฮเปอรเทกซ คณจะดขอมลไดอยางคลองตว โดยเลอกตามเสนทางใหมทกครงท
คณเขาไปใชงาน เมอคลกค าทเนนไวจะมการเชอมโยงไปยงเอกสารไฮเปอรเทกซอกฉบบหนงท
อาจจะอยบนเครองเดยวกนหรอตางเครองทอยหางไกลออกไปกไดขนอยกบผสรางเอกสารวาจะ
สรางขนมาอยางไร
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
198)
Internet อนเทอรเนต ยอมาจาก internetwork การเชอมตอเครอขาย ตงแต 2 เครอขายเขาดวยกน ชดของเครอขาย
คอมพวเตอรทมาจากเครอขายเลกๆ มากมายตอเขาดวยกน โดยใชโปรโตคอลทตางกน
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
214)
LISTSERV ลสตเซรฟ เปนระบบบรการจดหมายขาวทใหญทสดในเครอขายบตเนต การสมครเปนสมาชกใชการสง พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
15/06/55 31 บทสงเคระห
ขอความบอกรบเปนสมาชกไปทางอเมล 242)
Metcalfe’s Law กฎของเมทคาลฟ ใหค าอธบายเกยวกบอ านาจและมลคาของกราฟสงคมออนไลน ซงในตอนแรกใชอธบายเครอขาย
การสอสารโทรคมนาคม ค าอธบายนบงชวา มลคาของเครอขายเพมขนทวคณตามจ านวนของ
สมาชก นนคอ เมอมสมาชกจ านวน ”n” คน จ านวนเครอขายทเกดขนคอ n2การเชอมโยงระหวาง
กลม n2 นจะสรางเศรษฐกจทางสงคมของความไววางใจระหวางกน การชวยเหลอ และการ
สนบสนน เวลาผานไปเมอไดสมาชกใหม มลคาของเครอขายของแตละคนจะเพมขนเหมอนกบ
มลคาของเศรษฐกจทางสงคมโดยรวม
ยคแหงเฟซบค (หนา 177)
News feed นวสฟดหรอขาวใหม เปนการกระจายขาวลาสด เชน มรปใหม ลงกทโพสต การถกใจ การแสดงความคดเหนและการตอบ
รบเขารวมกจกรรม (even RSVPs) ขาวใหมของแตละคนจะปรากฏทหนาขอมลสวนตวและสรปขาว
ใหมของเพอนๆ จะปรากฏในหนาแรกเมอคณเขาสระบบในเฟซบก
ยคแหงเฟซบค (หนา 56)
online ออนไลน เปนค าทยมมาจากค าภาษาองกฤษ onlineภาษาองกฤษใชเปนค าขยายแตภาษาไทยใชเปนค าขยาย
หรอค ากรยากได เมอใชเปนค ากรยา หมายถง เชอมคอมพวเตอรหรออปกรณอเลกทรอนกสอนกบ
เครอขายอนเทอรเนต เชน ตอนนคณออนไลนอยหรอเปลา จะสงไฟลเอกสารไปให เมอใชเปนค า
ขยายนาม หมายถง ทเชอมตอทางอนเทอรเนต เชน เดกบางคนตดเกมออนไลนมากจนไมท า
การบาน หองสมดของมหาวทยาลยสวนใหญมระบบออนไลนเราจงสามารถคนขอมลได ไมวาจะอย
ณ ทใด สมยน หนวยงานตาง ๆ ใชวธออนไลน ท าใหบรการประชาชนไดสะดวกและรวดเรวมาก
ขน ค าวา ออนไลน อาจใชเปนค าขยายกรยากได เชน หนงสอพมพสวนใหญอานออนไลนไดเรว
ทนใจ เพลงสมยนฟงออนไลนไดฟรๆ แตถาจะดาวนโหลดอาจตองจายเงน ค าวา ออนไลน เมอใช
เปนค านาม หมายถง สภาวะทมการเชอมโยงกนเปนเครอขายระหวางคอมพวเตอรหลายเครอง
หรอระหวางคอมพวเตอรกบเครองมออน ๆ เชน ปจจบนนเราสามารถดรายการโทรทศนทกชองใน
แบบออนไลนได
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศ
ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เมอ
วนท 29 กรกฎาคม พ.ศ. 2553 เวลา 7.00-7.30
น.
Opt -In Fan Base ฐานสมาชกแบบสมคร ชองทางการตลาดแบบสมครใจ ทกคนท “ถกใจ” หรอตดตามธรกจ โดยเลอกทจะรบการอปเดต
เกยวกบบรษทและการสอสารของบรษทอยางชดเจน
ยคแหงเฟซบค (หนา 358)
15/06/55 32 บทสงเคระห
ใจ
oral culture วฒนธรรมมขปาฐะ
กระบวนการจารก หรอถายทอดประสบการณชวต ความร ความรสก ความคดเหน ตลอดจน
ความคดเชงวจารณ ไปจนถงการสงเคราะหความคดตางๆ ดวยการพด
อาจารยปารชาต จงววฒนาภรณ
platform แพลตฟอรม ฮารดแวรทมระบบปฏบตการอย หรอระบบปฏบตการทมซอฟตแวรอย เชน โปรเซสเซอร X86 ของ
อนเทลประกอบเปนแพลตฟอรมซงมระบบปฏบตการตดตามมาดวย ดอส/วนโดวสเปนแพลตฟอรม
ทมซอฟตแวรระบบงานมาดวย
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
344 )
prosumer
การ ม สวน ร วมขอ ง
ลกคาในการผลต
เปนศพททเขยนขนครงแรกในหนงสอ “The third wave” ป 1979 ของ Alvin Toffler กลาวถงการม
สวนรวมของลกคาในการผลต เชน ชวยออกแบบผลตภณฑ รสชาต หรออาจจะเปนการ “รวมผลต”
เชน ท าอลบมเพลงของตนเอง ท าภาพยนตรไวดเอง เปนตน
ในปจจบน Prosumer ทมเชน การทนกเขยนโพสตปกหนงสอหลายๆ แบบในบลอก
หรอเวบไซตของตนแลวใหนกอานชวยเลอกปก ใหนกอานมสวนรวมแตงนยายเชนออกแบบตว
ละครหรอชวยคดวาเหตการณควรจะเปนไปอยางไร หรอรายการ Reality Show ตางๆ ทผชมมสวน
ก าหนดความเปนไปของรายการได เปนตน
คณจกรนาท นาคทอง
protocol โปรโตคอล ระเบยบพธการ ขนตอนการปฏบตในการรบสงขอมลระหวางกน โดยทงตวรบและตวสงตองเขาใจ
กน และใชมาตราฐานโปรโตคอลเดยวกน ชดมาตราฐานทก าหนดขนมาเพอท าใหตดตอสอสาร หรอ
โอนยายแฟมกนไดระหวางเครองคอมพวเตอร 2 เครอง เกดเมอมการรบสงขอมลขน ในเรองการ
สอสารนนตองมการก าหนดพารามเตอร เชน อตราบอด (baud rate) พารต (parity) จ านวน
ขอมลในหนวยบต บตหยดมหรอไม สอสารสองทาง (duplex) แบบใด เปนตน หากไมมขอตกลง
เชนนแลว คอมพวเตอร 2 เครองอาจจะคยกนไมได
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
362)
Quick Time ควกไทม มาตราฐานทใชในเครองแมคอนทอช เพอเกบและแสดงภาพดจตอลบนคอมพวเตอร นอกจากนยง
เกบเสยงทตรงกบภาพไดดวย ใชหนวยความจ าและทวางบนฮารดดสกมากมาย จนคณดเรองยอ
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
370)
15/06/55 33 บทสงเคระห
ของภาพยนตรไดบนจอคอมพวเตอรของคณภายในเวลา 5 วนาท
เครองแมคอนทอชทใชควรมโปรเซสเซอร 68020 ขนไป Quick Time นใชวธการยอขนาด
ภาพแบบ JPEG ทมมาดวยเพอประหยดพนทเกบภาพนงในแบบ PICT
RealPlayer รลเพลเยอร เปนโปรแกรมทใชส าหรบดหนง ฟงเพลง มลตมเดยตางๆ จากการแพรภาพทางเวบไซตตางๆ ทม
นามสกลเปน .ram ถาคอมพวเตอรของใครยงไมม RealPlayer กใหจดหามาตดตงไวใหเรยบรอย
เสยกอน แตสวนใหญทางเวบไซตนนไดจดเตรยมลงกส าหรบดาวนโหลดไวใหแลว
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
376)
SEO เอสอโอ เปนการจดท า ปรบปรง หรอปรบแตงหนาเวบไซตเพอใหตดอนดบตน ๆ ในหนาผลการคนหาของ
เสรชเอนจน
ยคแหงเฟซบค (หนา 171,356)
Social CRM ก า ร บ ร ห า ร ล ก ค า
สมพนธทางสงคม
การคนหาตวแปรและพจารณาวาอะไรคอสงทลกคาตองการจากการเขามามสวนรวมทางดาน
ผลตภณฑ บรการ เครองมอ และประสบการณ โดย Social CRM จะหาชองทางทลกคาใช
ตดตอสอสารกน ตดตามดการตดตอสอสาร ระบกลมลกคาทสอสารกน และเกบขอมลจากการ
สนทนาเหลานน
ยคแหงเฟซบค (หนา 158)
Social Network
Platforms
แ พ ล ต ฟ อ ร ม ข อ ง
เครอขายสงคม
การสรางแอปพลเคชนใหม เพอขยายความสามารถของเฟซบกซงจะใหขอมลและเครองมอ รวมถง
ยงสามารถคดกรองพนทใหกบผพฒนา ซงสามารถเหนปรากฏการณคลายๆ กนในชวงยคซพ เมอ
ไมโครซอฟตเปดตวแพลตฟอรมของวนโดวสเพอท าใหผพ ฒนาซอฟตแวรอนๆ อยาง อโดบ
(Adobe) โลตส (Lotus) และเฟรมเทคโนโลย (Frame Technology) สามารถสรางแอปพลเคชน
อยางเชน โฟโตชอป (Photoshop) โลตส 1-2-3 (Lotus 1-2-3) และเฟรมเมกเกอร (Framemaker)
ขนมาเปนตน
ยคแหงเฟซบค (หนา 60)
Social Media สอสงคม หรออาจเรยกไดวา Social Network หรอเวบไซต “เครอขายสงคม” เปนประเภทหนงของเวบไซตท
ไดรบความนยมในปจจบน เปนเวบไซตทใหผคนเขาไปสมครสมาชกและ “add friends” กนเปน
คณจกรนาท นาคทอง
15/06/55 34 บทสงเคระห
เครอขาย ซงจะสามารถโยงใยความสมพนธกนไดอยางไมมทสนสด สามารถน าเอาคลป รปภาพ
คลปเสยง บทความ ฯลฯ มาใสใน profile ของแตละคนเพอแสดงถงเอกลกษณเฉพาะตวของแตละ
คนได และตองเขยน status ทเปนการตอบค าถามวา “คณก าลงคดอะไรอย?” เพอใหเพอนๆ ได
ทราบวาขณะนสมาชกเวบไซตคนนก าลงคดหรอท าอะไรอย มลกษณะคลาย “สโมสร” ทผคนแวะ
เวยนมาพดคยสงสรรคเรองราวตางๆ อยตลอดเวลา และสามารถตดขอความทงไวเพอใหคนอนๆ
ไดเขามาอานและแสดงความคดเหนในภายหลง เวบไซตประเภทนทไดรบความนยมอยางสงจาก
ชาวไทยคอ facebook
The flattening
effect
ผลของการท าให
ระดบชนของอ านาจ
นอยลง
การท าใหโครงสรางล าดบชนของคนในสงคมลดลง โดยอนเตอรเนตท าใหการมสทธในขอมลเทา
เทยมกน เชนในกรณพนกงานทใชเครอขายสงคมอาจจะละเลยโครงสรางสายบงคบบญชาของ
องคกรและขอบเขตตางๆ แลวตดตอโดยตรงกบผจ ดการอาวธโสหรอเพอ นรวมงานตางฝาย
หนวยงานอนๆ และพนทอนๆ เหมอนกบทผสรางบลอกใหสทธทเทาเทยมกนกบคนในอนเทอรเนต
ในการโพสตลงกหรอแสดงความคดเหนตางๆ
ยคแหงเฟซบค (หนา 116)
The reciprocity
ring
วงแหวนแหงการ
แลกเปลยน
การสรางเวบไซตเครอขายสงคมทใชสายสมพนธทสรางขนในโลกแหงความเปนจรง และเชอมเขา
กบระบบทสามารถเรยกใชในเวลาทตองการ และขยายความเชอเรองวงแหวนแหงการแลกเปลยน
ขามเวลา พนท และเครอขาย และสามารถสรางตนทนทางสงคมทมหาศาลใหกบสมาชก
ยคแหงเฟซบก (อานเพมเตม หนา 118-123)
Twitter ทวตเตอร เปนเวบไซตของบรษทอเมรกนทชอวา Twitter ทวตเตอรเปนเวบไซตทใหบรการสอสงคมเวบไซต
หนง เรมใหบรการผานอนเทอรเนตในเดอนมนาคม พ.ศ. 2549 บคคลทวไปสามารถอานขอความท
เขยนไวในทวตเตอรได แตถาจะเขยนหรอสงขอความใด ๆ ตองสมครเปนสมาชก โดยกรอกชอผใช
อเมล และรหสผาน ผสงขอความสามารถจ ากดใหผอานอยในกลมของตนได ขอความทสงในทวต
เตอรเปนขอความสน ๆ ทมความยาวไมเกน ๑๔๐ ตวอกขระขอความดงกลาวจะปรากฏอยในหนา
ประวตของผลงทะเบยนใชบรการเวบไซตทวตเตอร สมาชกทวตเตอรสามารถลงทะเบยนเปนผตาม
อานขอความของผอนได ผตามอานและแสดงความเหนตอบขอความของผอนเรยกวา "follower"
หรอ "ผตดตาม"
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศ
ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เมอ
วนท 24 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เวลา 7.00-7.30
น.
15/06/55 35 บทสงเคระห
WAP แวบ ยอมาจาก Wireless Application Protocol เปนจดเรมตนของแนวคดในการรวมการสอสารโทรคมนาคม (Telecommunication) กบการสอสารขอมล (Data Communication) ใหเปนแพลตฟอรมเดยวกน เปนแพลตฟอรมส าหรบการใชงานโทรศพทเคลอนท ไมวาจะเปนการใชงานทเกยวของกบอนเทอรเนตไรสาย หรอการสอสารโทรคมนาคม WAP เปนมาตราฐานเปด และเปนทยอมรบกนทวไป ทส าคญยงเปนอสระกบตวพาไรสายทอยในชนต ากวาดวย แตอยางไรกตาม อปกรณทจะสามารถใชเทคโนโลย WAP นไดคอ อปกรณไรสายมอถอแบบดจตอล เชน โทรศพทเคลอนท เพจเจอร วทยสองทาง สมารทโฟน และคอมมวนเคเตอร จากระดบต าจนถงระดบสง WAP ถกออกแบบใหมโครงสรางทางสถาปตยกรรมเปนชนๆ หรอทเรยกวา เลเยอร (Layer) เพอความสะดวกในการปรบแตงรวมทงการแกไขดวย
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
487)
WAP Forum แวบ ฟอรม องคกรทตงขนมาเพอพฒนาและก าหนดมาตราฐานของ WAP ซงสามารถเขาไปเยยมชมโฮมเพจของ WAP Forum ไดท http://www.wapforum.org เปาหมายหลกของ WAP Forum มงไปทการก าหนดและสรางมาตราฐานเปดส าหรบอปกรณไรสายในการเขาถงขอมลและใชประโยชนของเครอขายอนเทอรเนตและ WWW ทมอยแลว
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
487)
Web based เวบเบส ซอฟตแวรทท างานอยบนเวบไซต ซงอาจเปนเครอขายอนเทอรเนตหรออนทราเนตกได พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
489)
Webboard เวบบอรด ค านมศพทบญญตวา กระดานสนทนา หมายถง สวนหนงของเวบไซตทผใชสามารถพมพขอความแจงขาวสาร ขอมล หรอแลกเปลยนความคดเหนกบผทใชเวบบอรดดวยกนไดทกคนสามารถอานขอความตาง ๆ ในเวบบอรดได แตถาตองการแสดงความคดเหน อาจตองสมครเปนสมาชกของเวบบอรดนน ๆเวบบอรดอาจจะแยกเปนหวขอตาง ๆ เพอใหผสนใจเขาไปแลกเปลยนความคดเหน เชน การเมอง ภาพยนตร ดนตร งานอดเรก สมาชกของเวบบอรดสามารถตงหวขอเรองตาง ๆ ทเรยกวา กระท เพอใหผอนเขามาอานหรอแสดงความคดเหนได นอกจากนผทสนใจกสามารถแจงใหผดแลเวบลบกระทนนทงได ถาเหนวาไมเหมาะสม
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศ
ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เมอ
วนท 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เวลา 7.00-7.30
น.
Web browser เวบบราวเซอร เวบบราวเซอร หมายถง ซอฟตแวรหรอโปรแกรมทใชส าหรบดเวบเพจซงซอฟตแวรตวนจะมหนาทแปลภาษา HTML (ทใชในการเขยนเวบเพจ)มาเปนเวบเพจทมความสวยงามใหเราเหนเวบบราวเซอร ทนยมใชกนในปจจบน เชน Netscape Navigator และ Microsoft Internet Explorer
http://www.internetsolutions.
purethailand.com/knowledge/
glossary_w.htm#webpage
Webmaster เวบมาสเตอร บคคลหรอกลมคนซงรบผดชอบเกยวกบการดแลและปรบปรงเวบไซตบนเวลดไวดเวบ พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
15/06/55 36 บทสงเคระห
490)
Web page เวบเพจ เวบเพจ หมายถง หนาเอกสารหนงหนาซงอาจประกอบดวยขอความ ภาพ (ภาพนง หรอภาพเคลอนไหว) เสยง วดโอและลงกหรอการเชอมโยงกนระหวางหนาเวบเพจ ซงเอกสารประเภทนมกจะถกเขยนดวยภาษา HTML และจดเกบอยในรปแบบไฟล HTML ถาเปรยบเทยบกบหนงสอ เวบเพจกเปรยบเหมอนหนา 1 หนาในหนงสอ
http://www.internetsolutions.
purethailand.com/knowledge/
glossary_w.htm#webpage
Web Service เวบเซอรวส เปนเทคโนโลยใหมทมแนวความคดในการใหบรการทกๆ อยางผานเครอขายอนเทอรเนต ไมวาจะเปนการใหบรการซอฟตแวร ขอมลขาสารหรอการซอขายออนไลน โดยทจะม XML มาลดชองวางในอดตทมปญหาเรองการสอสารขามระบบหรอขามแพลตฟอรมหรออปกรณตางชนดกนไมสามารถสอสารกนได ซงบรษทไมโครซอฟทกไดพฒนาเทคโนโลย .net (ดอตเนต) มาสนบสนนWeb Service นดวย เพราะเชอวาในอนาคตจะเปนสงทเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของมนษยมากขน
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต (หนา
489)
Web server เวบเซรฟเวอร เวบเซรฟเวอร หมายถง เครองคอมพวเตอรทใหบรการ www หรอ เครองคอมพวเตอรทเกบขอมลของเวบไซตเอาไวซงในเวบเซรฟเวอรหนงเครองอาจจะเปนทเกบขอมลเวบไซตหลายๆเวบไซตกไดเครองคอมพวเตอรทน ามาท าเปนเวบเซรฟเวอรมกจะเปนเครองคอมพวเตอรทมประสทธภาพสง
http://www.internetsolutions.
purethailand.com/knowledge/
glossary_w.htm#webpage
Web site เวบไซต เวบไซต หมายถง กลมของเวบเพจทมการเชอมโยงกนดวยลงกโดยกลมของเวบเพจนมกจะมเนอหาทเกยวของหรอสอดคลองกนเชน เวบไซตของบรษทรถเชา กจะมหนาเวบเพจตางๆทเกยวของกบบรการนนเชน หนาประเภทรถ หนาการจองรถ หนาเงอนไขในการเชาเปนตนถาเปรยบกบหนงสอ เวบไซตหนงเวบไซตกเปรยบไดกบหนงสอหนงเลม
http://www.internetsolutions.
purethailand.com/knowledge/
glossary_w.htm#webpage
written culture วฒนธรรมลายลกษณ
กระบวนการจารก หรอ ถายทอดประสบการณชวต ความร ความรสก ความคดเหน ตลอดจน
ความคดเชงวจารณ ไปจนถงการสงเคราะหความคดตางๆเปนลายลกษณอกษรและมการเผยแพร
ผานสงพมพตางๆไปสสาธารณชน เชน หนงสอ วารสาร หนงสอพมพ จลสาร ฯลฯ วฒนธรรมลาย
ลกษณนน มสวนเกยวของโดยตรงกบววฒนาการของเทคโนโลยในการพมพ และกระบวนการ
สอสารผานตวอกษรของมนษย
อาจารยปารชาต จงววฒนาภรณ
WWW เวลดไวดเวบ มาจากค าภาษาองกฤษวา W-o-r-l-d W-i-d-e W-e-b เขยนยอวา WWW (อานวา ดบเบลย-
ดบเบลย-ดบเบลย) และมกเรยกกนสน ๆ วา เวบ หมายถงระบบเชอมตอเวบไซตตาง ๆ เขาดวยกน
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศ
ทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย เมอ
15/06/55 37 บทสงเคระห
ผานอนเทอรเนต เวบไซตแตละเวบกจะมชอของเวบ เชนเวบไซตของราชบณฑตยสถาน มชอ
วา royin (อานวา รอย-อน) หมายถง The Royal Institute ชอทตงนจะตองไมซ ากบชอทไดมการจด
ทะเบยนไวแลว หลงชอกจะมสวนทเรยกวานามสกล ซงบอกชอประเภทของเวบไซตหรอชอประเทศ
เชน เวบไซตทเปนหนวยงานรฐบาล ใชวา go (อานวา จ-โอ) ยอมาจาก government, เวบไซตท
เปนสถาบนการศกษา ใชวา ac (อานวา เอ-ซ) ยอมาจาก academic. ตอจากนนเปนรหสของ
ประเทศ เชนประเทศไทยใชวา th (อานวา ท-เอช), ประเทศจนใชวา cn (อานวา ซ-เอน) ระหวางชอ
เหลาน มเครองหมายจด เรยกวา ดอต คนอย ชอของเวบไซตราชบณฑตยสถานจงเรยงล าดบ
ดงน www.royin.go.th (อานวา เวล-ไว-เวบ ดอต อาร-โอ-วาย-ไอ-เอน ดอต จ-โอ ดอต ท-เอช)
หมายความวา แหลงขอมลของราชบณฑตยสถาน ซงเปนหนวยราชการของประเทศไทย และเปน
สวนหนงของเวลดไวดเวบ
วนท 19 กรกฎาคม พ.ศ. 2554 เวลา 7.00-7.30
น.
อางอง
ชห,คลารา. ยคแหงเฟซบค. กรงเทพฯ: ประพนธสาสน, 2553.
บทวทยรายการ "ร รก ภาษาไทย" ออกอากาศทางสถานวทยกระจายเสยงแหงประเทศไทย. [ออนไลน].เขาถงไดจาก: http://www.royin.go.th/th/knowledge/content-
list.php?ID=43(วนทคนขอมล 26 สงหาคม 2554).
พจนานกรมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน, 2545.
15/06/55 38 บทสงเคระห
ภาคผนวก 2 รายงานสรปการประชมระดมสมอง
15/06/55 39 บทสงเคระห
รายงานการประชมระดมสมอง
ในหวขอ “เมอการวจารณเปลยนผานจากวฒนธรรมลายลกษณไปสวฒนธรรมเสมอนจรง”
ในวนเสารท 12 มนาคม 2554 ระหวางเวลา 9.00-17.00 น.
ณ หอง 307 ศนยมานษยวทยาสรนธร ตลงชน กรงเทพฯ
โครงการวจย “การวจารณศลปะ: รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง”
ไดรบทนสนบสนนจากส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.)
--------------------------------------------------------
ผเขารวมประชม
1. ผชวยศาสตราจารย ดร. ปารชาต จงววฒนาภรณ หวหนาโครงการ 2. ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. เจตนา นาควชระ ทปรกษาอาวโส 3. อาจารยสชาต ทองสมา ทปรกษาโครงการ 4. คณอรพนท ค าสอน ผวจยสาขาวรรณศลป (ท าหนาทแทนประธาน) 5. คณไอยเรศ บญฤทธ ผวจยสาขาสงคตศลป 6. อาจารยวนทนย ศรพฒนานนทกร ผวจยสาขาทศนศลป 7. คณจกรนาท นาคทอง ผชวยวจย (ท าหนาทผวจยสาขาศลปะการละคร) 8. ศาสตราจารย ดร. สภางค จนทวานช อดตประธานกรรมการก ากบทศทาง 9. ผชวยศาสตราจารยสวรรณา เกรยงไกรเพชร ผอ านวยการศนยมานษยวทยาสรนธร 10. ศาสตราจารย ดร. รนฤทย สจจพนธ คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยรามค าแหง 11. อาจารยจกรพนธ วลาสนกล อาจารยคณะจตรกรรม ประตมากรรมและ
ภาพพมพ มหาวทยาลยศลปากร 12. อาจารยชมยภร แสงกระจาง นกเขยน 13. ดร. รงสพนธ แขงขน อาจารยคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย 14. อาจารยธเนศ อาวสนธศร อาจารยคณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ 15. อาจารยอคคภาค เลาจนตนาศร อาจารยคณะมนษยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม 16. ผชวยศาสตราจารย ดร.อภรด เกษมศข อาจารยคณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลย
ศลปากร
15/06/55 40 บทสงเคระห
17. อาจารยชนก สาครก ชมรมดนตรไทยมลนธหลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปบรรเลง) 18. อาจารยกตต คงตก อาจารยสอนดนตรไทย มหาวทยาลยทกษณ 19. ผชวยศาสตราจารย ดร. กรกช อตตวรยะนภาพ อาจารยคณะอกษณศาสตร มหาวทยาลยศลปากร 20. คณเชาวนมนสประภกด นกศกษาปรญญาโท มหาวทยาลยมหดล 21. อาจารยภทร ดานอตรา นกวจารณละคร และอดตอาจารยคณะ
ศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร 22. คณณฐพชญ วงษเหรยญทอง นกวจารณภาพยนตรและละครเวท
เรมประชมเวลา 9.00 น.
1. การแนะน าโครงการ โดย ศ.ดร. เจตนา นาควชระ ศาสตราจารย ดร. เจตนา นาควชระ กลาวเปดการประชม แนะน า ผชวยศาสตราจารย ดร. ปารชาต จงววฒนา
ภรณ หวหนาโครงการคนใหม และชแจงประเดนทประชมดงน
อาจารยเจตนากลาววาความสนใจทมตอการวจารณมมาอยางตอเนอง แตอาจจะไมเปนระบบนก ถายอนกลบไปดหลกสตรในมหาวทยาลยประมาณ 40 ป จะมวชาทวาดวยการวจารณอยเสมอ และสงทนกศกษาไทยตองล าบากมากคอไมมต ารา มต าราอยเลมเดยวคอของ ดร. วทย ศวะศรยานนท ซงอานยากมาก เพราะตวอยางทใชเปนของตะวนตกทงหมด อาจารยเจตนาอานหนงสอเลมนนขณะอาย 13 ป แตเพงเขาใจเมออานอกคร งเมออาย 30 ป อาจารยเจตนาจงเขยนบทความขนาดยาวในหนงสอวรรณไวทยากร ซงเปนหนงสอฉลอง 80 ป ของพระองคเจาวรรณไวทยากร หรอกรมหมนนราธปพงศประพนธ แตหนงสอเลมนนยงเปนเรองของตะวนตกอยมาก นอกจากน ในหนงสอเลมนยงรวบรวมอกบทความหนงของหมอมหลวงบญเหลอ เทพยสวรรณ ชอ “หวเลยวของวรรณคดไทย” อาจารยเจตนารสกผด เพราะหนงสอนกลายเปนหนงสอบงคบใหเรยนในระดบของ ปกส. ในวทยาลยคร ซงยากเกนไปส าหรบนกเรยนในระดบนนเชนเดยวกบหนงสอบางเลมทใหอานนอกเวลาในระดบมธยมปลาย เชนหนงสอหลกฐานประวตศาสตรของอาจารยนธ เอยวศรวงศ ทใหมธยมเรยน ในขณะทนกประวตศาสตรทงหลายกลาววาหนงสอเลมนเหมาะอยางยงส าหรบผทเรยนปรญญาโท
ปญหาเหลานเปนสงทท าใหพวกเราเรมคด เมอตอนเรมตนโครงการนเมอสบกวาปทแลว เราอยากจะท าอะไรบางอยางออกมาใหเหนวาการวจารณมความส าคญ และมฐานรองรบในสวนทเปนงานวจารณอยแลวทงของไทยและตางประเทศ เราจงเรมโครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” ซงท าตอเนองกนหกป สงแรกทท ากคอรวบรวมตวอยางงานวจารณทเปนมรดกตกทอดมาในระดบนานาชาตมาแปลเปนไทย ซงเปนหนงสอเลมใหญ มบทวเคราะหละเอยดมาก และทโครงการฯ ทาบทามอาจารยปารชาตมาเปนหวหนาโครงการฯ เพราะประทบใจเปนอยางยงกบบทความบทหนงซงเปนค าแปลบทวจารณละครของเชคเสปยร คอ Titus Andronicusซงไมคอยมผนยมน ามาแสดงนก เพราะมเนอเรองททารณมาก ซงมการน าเนอคนมาใหกน ซงเชงอรรถของอาจารยปารชาตใชพนทมากกวาตวบทวเคราะหเสยอก เพราะถาไมมเชงอรรถกจะอานไมเขาใจเลย
15/06/55 41 บทสงเคระห
เราตงใจมากทจะท าหนงสอวชาการทใหคนน าไปใช และทส าคญตองการจะเนนวามผลงานวจารณทนาจะน ามาวเคราะห แลวเรยกไดวาเปนหลกฐานของสงทโครงการฯ ตงชอวา “พลงทางปญญา” ในขณะเดยวกนกพยายามศกษาภาวะปจจบนทเกยวกบการวจารณ ซงท าได 2 ลกษณะ ลกษณะแรกคอการวเคราะหสภาวะเหลานน โดยพจารณาจากงานรวมสมย จากกจกรรมตางๆ ซงจะเปนการเขาไปรวมกจกรรมกบเขา ในขณะเดยวกนกท าวจยเชงปฏบตดวยคอการวจารณตวงานซงสรางขนใหม ในบางกรณกเชญศลปนใหสรางงานขนใหม เพอทจะเปนตวอยางในการวจารณ อยางไรกตาม การวจยไมคอยประสบความส าเรจเปนรปแบบของวชาการเทาใดนก แตความส าเรจทคดวาจะไปสรางแรงกระเพอม สรางผลกระทบเปนวงกวางตอสงคมนน ท าไดยากมาก ทงนดวยเหตผลหลายประการ ประการทหนง เราจะตองตอสกบนสยของคนไทยทไมชอบแสดงออกเปนกจจะสาธารณะ แตถาเสวนาเปนสวนตวได แมแตคนทไดรบการศกษาจากตะวนตกในสาขาการละครเคยบอกวา “อยากจะวจารณอะไรมาบอกกบฉนเปนการสวนตวส แตอยาไปเขยน” แมแตผทไดรบการศกษาจากตะวนตกยงพดอยางนนทงๆ ทตะวนตกมงานวจารณทเปนลายลกษณอยมาก เพราะฉะนนการวจารณทมลกษณะของปากตอปากหรอมขปาฐะกยงด าเนนตอไป
ประการทสอง คอ การท าใหเปนลายลกษณนน พนทกจ ากดลงไปทกท โดยเฉพาะในสอสงพมพ เมอตอนเรมโครงการเมอสบปทแลว สอสงพมพเขามาโอบอมอยางด แตตอมากคอยๆ หายไป ในทสดกไมมการเขยนงานวจารณ แตเขยนสงทเรยกเปนภาษาตางประเทศวา “review” หมายความวาไดเหนแลวและน ามาคดใหมหลงจากทไดแสดงผลงานแลว สงทเขยนกนอยในปจจบนนคอ “preview” หรอการโฆษณาอยางหนง อาจารยเจตนากลาววาบางครงอานไปแลวนกวาการแสดงนนไดด าเนนการไปแลว และไดไปดมาแลวและมาเขยน แตความจรงไมใช เพราะเปนการเขยนลวงหนา ดวยเหตนจงเปนทพงไมได และอกสถาบนหนงซงนยวาจะเปนทพงใหแกโครงการฯ ไดคอสถาบนการศกษา ในปจจบนการเรยนการสอนเรองการวจารณถดถอยไปมาก และอาจารยทสนใจดานนกมนอย ดงนนงานของโครงการฯ ทออกมาจงดเหมอนวาจะไมไดสงผลโดยตรงตอการเรยนการสอนในระดบตางๆ รวมถงปรญญาโทดวย ผทน างานของโครงการฯ ไปใช สวนหนงคอผทเคยมารวมกจกรรมของโครงการฯ
อาจารยเจตนาเหนวาเมอมาถงจดน และมโอกาสใหมทเราใชค าวา “โลกเสมอนจรง” เปดทางใหคนจ านวนมากแสดงความเหนเชงวจารณไดอยางไมเปนทางการ และไมเปนรปแบบทจะตองกลววาใครจะมาต าหนวาผดหรอถก โลกของไซเบอรนเปนโอกาสอนมหาศาล โครงการฯ จงคดวานาจะผลกเรองการศกษาดานการวจารณเขาไปอยในโลกใหม หมายความวาดจากผลงานวจารณทเกดขนในโลกเสมอนจรงน จะเปนรปแบบอะไรกตาม กอนหนานไดทดลองกบสาขาวรรณศลปและคอนขางตกใจวามขอมลมหาศาลทไมมวนวเคราะหไดจบสน และเยาวชนจ านวนหนงตองการการวจารณ ในเมอพวกเขาเรมเขยนงานวรรณกรรมตงแตอายยงนอย แลวกอยากใหคนทมความรทางน เขาไปชวยวจารณวาทเขาเขยนไปนมนดหรอไมด เขาจะไดปรบตวใหม เมอทดลองไปไดสกพก เราเลยกลายเปนคลนกการวจารณไปโดยปรยาย โดยทมรนนองเหลานเขามาและผวจยของเรากเขาไปวจารณให บางทกมโจทยเขามาจ านวนมากจนตอบไมทน คดวาตรงนเปนโลกทจะเปดทางไดอกมากโดยทเราอาจจะไมจ าเปนจะตองไปพงสองสถาบนทไมใหเราพงหนงคอ สอในรปแบบเดม และ สองคอสถาบนการศกษาโดยเฉพาะสถาบนอดมศกษา ดวยเหตนจงสนใจเรองของการเปลยนผานจากวฒนธรรมการวจารณดงเดมทเปนมขปาฐะ แลวกมาปรบตวใหแขงแกรงมากในรปของลายลกษณโดยเฉพาะอยางยงในสงคมตะวนตกทเราไดเรยนรจากเขามาก ส าหรบในบานเรา โอกาสทวฒนธรรมลายลกษณจะเตบโตนนมแนนอน แตในดานการวจารณนนอาจจะไมเทากบสาขาอนๆ ในขณะเดยวกน จดเปลยนผานจากวฒนธรรมลายลกษณสวฒนธรรมเสมอนจรงเปนสงทนาสนใจมาก และกนาจะท าไดทงการเรยนร การวเคราะห และการสรางแรงกระตนใหเกดการวจารณทเปนแกนสาร
15/06/55 42 บทสงเคระห
การประชมในวนนเปนเรองการวจารณ ไมไดประชมเรองการสรางสรรค เพราะฉะนนน าหนกจะไปทางนน วตถประสงคในเอกสารทแจกใหจะเนนในดานของโลกไซเบอร เพราะเปนเรองทเราอยากจะขอเรยนรจากประสบการณของผเขารวมประชม ซงหวงเปนอยางยงวาทานจะชวยเราได
2. การประชมระดมสมอง อาจารยปารชาตแนะน าโครงการฯ วา เรมด าเนนการมาตงแตเดอนตลาคม2554 แตวนนคงจะเปนครงแรกทจะรวมเสวนาเพอหาแนวทางทชดเจนมากขน เนองจากวตถประสงคของโครงการทต งไวนนกวางมาก ในขณะทมเวลาส าหรบระยะแรกของโครงการนเหลอเพยงหนงปเทานนเอง จงพยายามหาทศทางวาภายในหนงปทเหลออย จะท าอะไรทเปนรปธรรมไดบาง หลงจากนนถาท าไดดและมความหวงกจะตอโครงการอกปครง การเสวนาในวนนจะด าเนนตามวตถประสงคทแจกให ซงเอกสารทแจกประกอบดวยก าหนดการ และหวขอการเสวนา ซงจะองวตถประสงคเปนหลก และมนยาม “การวจารณ” ทงน เอกสารทแจกใหนนยงเปนเพยงราง ส าหรบเปนตวก าหนดทศทางในการเสวนาเทานน หากมขอเสนอแนะ ขอปรบปรง โครงการฯ กจะรบไปพจารณาแกไขตอไป การด าเนนงานในชวงหกเดอนแรกทผานมาเปนส ารวจขอมลเบองตน และรวบรวมเวบไซตตางๆ ของแตละสาขาไวจ านวนมาก แตยงไมครบ ซงยงตองการค าแนะน าทเกยวกบเวบไซตการวจารณ หรอเวบไซตทเกยวของกบสาขาตางๆ ซงสามารถแนะน าผานเฟสบคของโครงการฯท http://www.facebook.com/ thaicritic หรออเมล [email protected]
ส าหรบวตถประสงคในการเสวนาในวนนมดงน คอ วตถประสงคขอแรก ความหลากหลายของรปแบบการวจารณ ซงเรองลายลกษณคงจะไมใชจดเนนของการเสวนาครงน เนองจากโครงการทผานมากน าเสนอประเดนนไวมากแลว ดงนน เมอโครงการฯ จะขยายขอบเขตการวจยไปส โลกเสมอนจรง จงตองการรมากขนวารปแบบทนอกเหนอจากลายลกษณทรจ กกนดอยแลว ยงมวธการวจารณแบบอนหรอไม เพราะโครงการฯ นเปนการศกษาตอเนองจากโครงการวจยทอาจารยเจตนารเรมและด าเนนการตอเนองมากวาสบปแลว และในเอกสารมตวอยางประเดนค าถามอยางคราวๆ ไวเปนแนวทางซงไมจ าเปนวาจะตองเสวนาแตเฉพาะประเดนเหลาน เทานน หากมประเดนอนๆ กสามารถแนะน าไดทนท
วตถประสงคขอสอง คอ การศกษาการวจารณในโลกเสมอนจรงวามบทบาทอยางไรในสงคมการศกษาศลปะ สงคม วฒนธรรม การเมอง และวตถประสงคขอสาม คอ การศกษาการสงผานตรงรอยตอหรอแดนกลางระหวางการวจารณลายลกษณไปสการวจารณในวฒนธรรมเสมอนจรง รอยตอนมทางกลบกน (reverse effect) จากวฒนธรรมเสมอนจรงยอนกลบไปวฒนธรรมลายลกษณหรอไม อยางไร และสภาพทเปนจรงในตอนนเปนอยางไร และมอปสรรค ปญหาอะไรบาง เปนตน
2.1 ความหลากหลายของรปแบบการวจารณ อาจารยชนก สาครกกลาววาโลกเปลยนไปอยางรวดเรวมาก และวฒนธรรมเสมอนจรงกมอทธพลมากในปจจบน สมยกอนการทเดกๆ จะไดรบรโลกภายนอกจะตองผานการกรองอยางนอยสองชน คอจากคณพอคณแม ผปกครอง และจากโรงเรยนคอคร เพราะฉะนนสาระตางๆ ทไดรบรจากโลกจะผานเครองกรองอยางนอยสองชน แตปจจบนนไมมแลว เพราะสอน(โลกเสมอนจรง)เขาถงเดกไดโดยตรง เขามาเพยงขยบนวเทานนกรโลกทงโลกได ไมมแนวกน ไมมการกรองใหสะอาดเหมอนเมอกอน ซงนบเปนอนตรายทอาจจะเปนการเสยกรงคร งทสาม คอเสยวญญาณ
15/06/55 43 บทสงเคระห
ความเปนไทย เพราะเดกๆ ในปจจบนเทาทสงเกต จะมลกษณะของวฒนธรรมเชงผสมอยมาก เพราะเขาไดสมผสจากโลกเสมอนจรง ในทสดสวนทดของความเปนไทยดงเดมจะหายไป เพราะฉะนนการประชมในวนนจงจะเปนการสรางแนวขนมาใหม แตจะท าไดดเพยงใดกตองดกนตอไป อาจารยชนกเลาวาเคยไปประชมระดมสมองท TK park ในประเดนคลายกนน แตท TK park นน ถงแมวาจะมรปแบบการน าเสนอททนสมยมาก แตเนอหาทอยขางในกลบมนอย และความเหนของอาจารยชนกกไมไดรบการยอมรบ อาจารยชนกกลาววาไดท าเวบไซต www.thaikids.comซงมการวจารณดนตรไทยในเวบไซตมาตงแตป พ.ศ. 2538 ค าวา thaikids.com มทมาจากซอฟทแวรฝกตขมระบบวนโดวส ซงไดรางวลทหนงสาขาปรชญาจากสภาวจยแหงชาต แลวไดทนมาสองแสน จงน ามาท าเวบไซต และสวนของเวบบอรดหอง “เวทดนตรไทย” จ านวนผทเขาไปเกอบแสน ทกคนจะวจารณดนตรไทยทงสน และมเปนพนๆ กระท เชนกระททอาจารยชนกใชนามแฝงในเวบบอรดวา “krutuck” ตามชอเลนของตนเองทเขาไปเขยนกระทชอ “สนใจตขม ดดพณ เปนยงไง” มคนตอบเปนหมนหวขอแลว นอกจากนยงมผต งกระทวจารณตชมและใหความเหนจ านวนมาก นคอการวจารณในวฒนธรรมเสมอนจรง ตอนหลงๆ ในกระทน อาจารยชนกไดเพมภาพวธตขมเปนการตนเขาไปเพอใหเขาใจงายขน นอกจากนอาจารยชนกยงไดเผยแพรเอกสาร “คมภรฝกตขม” ทวาดเองเขยนเองไวในกระทดวย (อาจารยชนกเปดภาพตวอยางใหด เปนภาพระดบการตขมทถกตอง ซงจะตองไมเกนระดบเชอกทขงไว) นอกจากนยงมภาพวธพนไมดดจะเขแบบโบราณทมชอเรยกตางๆ เชน “คานหาม” “ตะเบงมาน” “นาคขนดหาง” ฯลฯ สงเหลานกจะกลบคนมาเปนความรส าหรบนกดนตร เปนตน
อาจารยชนกกลาววาตนเองเปนภาคสมาชกราชบณฑตสาขาดรยางคไทย และไดบรรยายหวขอเกยวกบวาท าอยางไรจงจะแกทราก(เดก) ได ซงอาจตองใชสงทเดกสนใจ เชน การเรยนดนตรดวยการตน ซงอาจารยชนกวาดรปการตนดวยโปรแกรม Macromedia Flash ไวใหเดกไดเรยนร เนองจากโปรแกรมดงกลาวสามารถสรางภาพแบบ vector ซงเปนภาพทคมชด อาจารยชนกเลาวาคร งหนงไปรานหนงสอแลวพบวาสมดระบายสของเดกมแตภาพโดราเอมอน มกกเมาส ฯลฯ ซงลวนเปนของตางชาต จงเปนแรงบนดาลใจใหท าตวการตนไทยใสในสมดระบายสเพอใหเดกไดจดจ าชอของเครองดนตรในขณะทระบายสไปดวย เชนตวการตน ระนาดทม ระนาดเอก เปนตน นอกจากสมดระบายสแลวยงมเสอยดสกรนลายตวการตนดนตรไทยจ าหนายดวย ซงขายดมาก เพราะเสอยดทวไปจะไมมลายการตนดนตรไทย
อาจารยชนกอธบายยกตวอยางเนอหาหนงสอการตนวา ถาจะอธบายเรอง ฆองวงเลยนเสยงเปนอยางไร ลกฆองเปนอยางไร จะมตวการตนคอ “ครฉง” มาเปนผอธบายฆอง รวมทงเครองดนตรตางๆ ครฉงจะเปนผอธบายทงหมด หนงสอเลมนนบเปนการน าเสนอความเปนไทยในแบบหนง คอเลาเรองดนตรไทย ทงประวตระนาด โปงลาง ขลย จะเขสวนประกอบตางๆ ของเครองดนตร ฯลฯ และไดเผยแพรหนงสอเลมนในเวบไซตดวย สงตางๆ ทกลาวมานคอการเปดโอกาสใหเกดการวจารณบนพนทเวบไซตในอนเทอรเนตทอาจารยชนกสรางไว
อาจารยชนกกลาวสรปวาวฒนธรรมเสมอนจรงเปรยบเสมอนน าทก าลงทวมบาน ถาเราท าตวเปนเมดน ามนทไมเขากบน ากจะถกดนหายไปเพราะสแรงดนน าจ านวนมากไมได แตถาเราเปนเกลอ เกลอจะซมกบน าทไหลบามาโดยไมถกพดหายไป และยงรกษาความเคมอยเหมอนเดม ทงยงสามารถตกผลกกลบมาเปนเมดเกลอเมอไรกได ไมแนวาความเคมอาจจะแพรกลบออกไปในโลกอนเทอรเนตกเปนได
นอกจากน อาจารยชนกกลาวถงเวบไซต www.chanoktuck.comซงเปนหองสมดดนตรไทยทมความรเกยวกบดนตรไทยจ านวนมาก รวมถงวดโอคลป โนตดนตรไทย และบทความธรรมะ โดยเฉพาะในสวนของโนตดนตรไทยทจะมการบรรเลงเปนตวอยางในเวบไซตพรอมทงซอฟทแวรใหดาวนโหลด ซงผสนใจสามารถสซอหรอเปาขลยตามไปได และมชาวตางประเทศเขามาดาวนโหลดโนตดนตรไทยเปนจ านวนมาก เพราะเขาอยากรท านองดนตรไทย รวมถงเดกไทยทอยตางประเทศ ดนตรไทยจงสามารถเรยนไดจากทวโลก นอกจากน เดกๆ ทมความสามารถทาง
15/06/55 44 บทสงเคระห
ดนตรจะสงคลปเขามาในเวบไซตดวย ซงแสดงใหเหนวาในวฒนธรรมเสมอนจรงสามารถแสดงไดทงภาพ เสยง และอกษร สวนในวฒนธรรมลายลกษณแสดงไดเพยงตวอกษร และเปนการสอสารทางเดยว คออานไดอยางเดยว จะเขาไปแสดงความเหนกไมได อยางไรกตาม วฒนธรรมเสมอนจรงกมขอเสยคอเปนดาบสองคม สวนทดกมมาก สวนทไมดคอจะบาดตวถาใชไมถก วฒนธรรมเสมอนจรงเปรยบเสมอนการน าร วออกไปจากเยาวชน เดกๆ อาจจะเขาไปสมผสขอมลซงอาจจะไมถกตอง ไมด หรอไมจรงไดโดยตรง กวาจะแกไขไดกอาจจะสายเกนไป หนาทของรฐบาลคอตองเขามาปองกนในสวนนใหได อกประเดนหนงคอจารตทดงามของไทย อาจารยชนกเหนวาทตองพดวา “ดงาม” เพราะจารตประเพณของไทยไมไดดทกอยาง เชน “ท าอะไรไดตามใจคอไทยแท” ท าอะไรตามใจหมดกไมใชสงทด วฒนธรรมทไมดกไมควรสงเสรม วฒนธรรมทดกควรสงเสรม แตวฒนธรรมไทยจะหายไปเพราะเราไมมร วบาน เดกไทยสมยใหมจะไมมวฒนธรรมไทย ไหวไมเปน ไมมสมมาคารวะ เปน “ฝร ง” ไปหมด แตเรยนหนงสอเกง อาจารยชนกเหนวาทเปนเชนนเพราะวชาหนาทและศลธรรมไดถกถอดถอนออกไปแลวจากการศกษาไทย ทงๆ ทเปนภมคมกนทดมากทจะท าใหเดกๆ เตบโตขนมาเปนคนดของสงคม เมอวชานไมมในการศกษาไทยแลวกเปรยบเสมอนเครองยนตทรอบจดแตหางเสอไมด ล าเรออาจจะใหญโต คอมความรด แตเมอไมมหางเสอทดกไมใชเรอทด เรอทดจะตองมครบอง คสามคอเครองยนตพาเรอวงไปได ล าเรอไมร วน า แขงแรง และมหางเสอ คอมเจตนาทด เรอทดคอเรอทน าคนขามฟากโดยปลอดภย แตปจจบนเรามเรอทไมดจ านวนมาก วงเรวจนชาวบานรมคลองเดอดรอนไปหมด เชนเดยวกบพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหววาตองใหคนดปกครองบานเมอง อาจารยชนกจงคดวาการเพมคนดในสงคมคอสงทส าคญทสด ในโลกเสมอนจรงจงตองสอดแทรกจรยธรรม คณธรรม หรอธรรมะเขาไปดวย
คณณฐพชญ วงษเหรยญทองกลาววาอนเทอรเนตท าใหสอสงคมหรอ social media เกดขน และท าใหเกดความตนตววาสอดงกลาวจะท าใหสอสงพมพเขาสภาวะวกฤต เนองจากยอดขายลดลงมาก เพราะผคนเรมไมคดทจะเสพสงพมพแตหนไปเสพสออนเทอรเนต ดวยเหตผลคอหนง อนเทอรเนตเรวกวา สอง เขาถงไดมากกวา และสามอนเทอรเนตมความสดใหมและไมเสยคาใชจาย ยกเวนคาอนเทอรเนต คณณฐพชญยกตวอยางความเรวของอนเทอรเนตจากเหตการณสนามทญปนทท าใหตนเองไดรบทราบขาวนจากทวตเตอรทนท โดยไมตองรออานขาวในตอนเชา และสามารถดขาว NHK ผาน iPhone โดยทในประเทศไทยยงไมออกอากาศ สงเหลานแสดงใหเหนวาคนสวนหนงในสงคมก าลงเสพสอในรปแบบใหม เชนการฟงเพลงกไมไดฟงจาก cd อกตอไป แตเปนการฟงจากไฟลทดาวนโหลดจากอนเทอรเนต การรบฟงขาวกไมไดรบจากโทรทศนหรอวทยอกตอไป แตเปนการรบจากเวบไซตหรอโทรศพทมอถอ ดงนน คนสวนหนงจงไมอานสอสงพมพอกตอไป ตราบใดทขอมลในอนเทอรเนตมคณคาเทากน ส าหรบวฒนธรรมการวจารณนน คณณฐพชญเหนวาในอดตเคยถกจ ากดพนทจากคนกลมหนงทมอ านาจในการตพมพและพนทส อ หมายความวาถาไมใชคอลมนสตของหนงสอพมพกจะมโอกาสไดรบพนทเขยนงานวจารณไดนอยมาก แตเมอมพนทอนเทอรเนตและสอสงคมท าใหทกคนมอ านาจทจะครอบครองสอของตนเอง และสามารถเผยแพรสอของตนเองไดอยางไมมขดจ ากด คณณฐพชญเขยนบทวจารณลงในนตยสาร a dayไดฉบบละสเรอง เขยนแบบเตมรปไดหนงเรอง อกสามเรองตองเขยนอยางยอ นนคอพนททถกจ ากด ยงไมนบรวมถงการตองรอคอยนตยสารวางจ าหนายอกหนงเดอนหลงจากทเขยนไปแลว ในขณะทพนทอนเทอรเนตสามารถอพเดตเวบไซตสวนตวไดทกวนโดยไมตองรอใคร และมเครอขายผตดตามในเวบไซตประมาณวนละหนงรอยคน ในทวตเตอรมผตดตามสองพนเจดรอยคน เฟสบคมสมาชกอกพนกวาคน โดยทไมตองเสยคาใชจาย เพราะฉะนนวธคดแบบนคอสงทคนรนใหมตองเจอในยคสมยตอไป แนนอนวามการวพากษวจารณอยางรนแรงวาการเสพสอและการใชสอของคนรนใหมมปญหาดานวฒภาวะ เปนเพราะเมอทกคนเขามาอยในอนเทอรเนตสามารถทจะพดหรอท าอะไรกได จงท าใหเกดความขดแยงกนได
15/06/55 45 บทสงเคระห
งาย ถงแมจะมพระราชบญญตเกยวกบอนเทอรเนตออกมาควบคม แตในความเปนจรงกไมมใครใสใจวาสงทพดจะขดกบกฎหมายหรอไม สวนการวจารณศลปะในอนเทอรเนตนน เกดค าถามขนวานกวจารณก าลงจะตายหรอไม คณณฐพชญเหนวานกวจารณอาจจะไมใชสงจ าเปนตอสงคมอกตอไป เพราะทกวนนทกคนเปนนกวจารณไดโดยไมตองมสงกด สามารถเปนนกวจารณไดดวยการบอกวาตนเองเขยนอยทเวบไซตนๆ เชน นกวจารณภาพยนตรในบลอกทมชอแฝงวา “ผมอยข างหลงคณ” นนมชอเสยงโดงดงมากจนกระทงมนตยสารทาบทามใหเขยนคอลมน ตวอยางนจงแสดงใหเหนโอกาสทเกดจากการเปดพนทใหผคนไดแสดงฝมอ เกดการแบงปนและขดเกลาซงกนและกน แตในขณะเดยวกนอนเทอรเนตกเปราะบางมากเพราะไมมการควบคม จงมการวจารณทไมตรงกบขนบทเคยเปนในอดต เชน การบอกวา “หนงเรองนแยมาก หวยแตก ไมชอบเลย” เพยงเทานกบอกวาคองานวจารณแลว คนในอนเทอรเนตก าลงนยามวาสงนคอบทวจารณภาพยนตร อกตวอยางหนงคอเพอนของคณณฐพชญทเขยนงานวจารณภาพยนตรทกเรองทไดชมไวในเฟสบค ปรมาณบทวจารณทเขยนมากกวาคอลมนสตในหนงสอพมพบางคน และมผตดตามอยางตอเนอง ค าถามคอเสนแบงของค าวานกวจารณมออาชพ (professional) อยทใด สงนนกวจารณทวโลกก าลงถกเถยงกนอยวาค าวานกวจารณมออาชพเกดจากการมสงกดใชหรอไม ถาไมค าวานกวจารณมออาชพหมายถงอะไร หนงสอพมพและนตยสารหลายฉบบในประเทศไทยตงค าถามวานคอวกฤตทของสอสงพมพใชหรอไม คณณฐพชญคดวาไมใช แตอนเทอรเนตคอโอกาสทเขามาอยางรวดเรวจนหลายฝายตงรบไมทน และไมทราบวาจะใชประโยชนจากอนเทอรเนตไดอยางไร แตเมอคณณฐพชญลองกลบไปศกษาประเทศทมวฒนธรรมเสมอนจรงทเขมแขงเชนญปน ในญปนมเครอขายนกเขยนนยายออนไลนบนโทรศพทมอถอขนาดใหญทมผอานประมาณสามลานคน และมการตพมพเปนรปเลมดวย คณณฐพชญจงมองวาหากมการบมเพาะลกษณะนสยในอนเทอรเนตกจะท าใหเกดสงคมทมประสทธภาพได เมอนกเขยนนยายออนไลนของญปนโพสตนยายลงในอนเทอรเนต กจะเกดการวจารณขนวางานชนนนมขอดหรอขอดอยอยางไร และเกดการขดเกลาตวเองขนได แตสงคมอนเทอรเนตของไทยยงพฒนาไมเทาญปน ผใชอนเทอรเนตยงส านกเพยงเสรภาพในการพด แตยงไมมการวจารณ หรอมการวจารณทไมมวฒภาวะและใชอารมณเปนทต ง โดยทไมมผทเขามาบอกวาสงนไมเหมาะสม หากปลอยใหเปนอยางนตอไป คณณฐพชญเกรงวาสงนจะกลายเปนรากวฒนธรรมของสงคมไซเบอร ซงเปนประเดนทนากลวมาก นอกจากน คณณฐพชญยงแสดงความเหนวาเมอผคนเขาไปอยในสงคมอนเทอรเนตเปนเวลานาน จะท าใหเกดความสบสนวาอะไรคอความเปนจรง (reality) เนองจากการอยในโลกเสมอนจรง สามารถพดอะไรกได และสามารถพดในสงทตนเองคดจรงๆ บางคนจะรสกวาโลกเสมอนจรงคอความเปนจรง สวนโลกแหงความเปนจรงไมใชชวตจรง เพราะถกบดบงดวยกฎเกณฑและจารตของสงคม คณณฐพชญแสดงความเหนถงเวบบอรดของอาจารยชนกวาคอวฒนธรรมการวจารณในอนเทอรเนตยคตนๆ และในปจจบนกยงคงมผใชเปนจ านวนมากเชนเวบไซตพนทป แตแนวโนมการใชอนเทอรเนตของโลกก าลงจะเปลยนไปเปนสออนๆ เชนเฟสบคหรอทวตเตอรแลว ทายทสดโลกอนเทอรเนตกจะเกดการเปลยนแปลงตอไปอกอยตลอดเวลา อาจารยปารชาตแสดงความเหนวาสาขาทศนศลปอาจจะมความเหนดานรปแบบการวจารณ จงขอความเหนจากสาขาทศนศลปอาจารยเธนศ อานสนธสร กลาววาในสาขาทศนศลปมงานวจารณนอยเมอเทยบกบสาขาวรรณศลปและสาขาศลปะการแสดงทมพนฐานจากวฒนธรรมลายลกษณ เพราะอยางนจงเกดสภาวะของความขาดองคความรทเพยงพอทจะท าใหเกดการเรยนร สวนโลกไซเบอรกเ ปนพนทซงยงไมทราบวาพนทนมลกษณะปลกยอยอยางไร แตพนทนกเปดโอกาสใหขอมลทงหมดสามารถมาอยในทเดยวกนได
15/06/55 46 บทสงเคระห
อาจารยอคคภาค เลาจนตนาศรกลาววาไดรบขอมลทเกยวกบโลกไซเบอรมากขนจงรส กดขน เพราะจากประสบการณการสอน นกศกษาในปจจบนไมคนควาจากสอสงพมพหรอหองสมดอกตอไปแลว แตจะอางองเอกสารจากอนเทอรเนตรวมถงลอก (copy)งานจากอนเทอรเนตมาสงแทน เหตการณเชนนเกดขนหลายปแลว อาจารยอคคภาคกลาววาตงแตตนเองเรมใชอนเทอรเนตในป พ.ศ. 2542 นน ยงไมพบขอมลไทยศกษาหรอ Thai studies ในอนเทอรเนตเทาทควร และไดเสนอแนะตามทประชมตางๆ วาใหพยายามท าฐานขอมลไทยในอนเทอรเนต เนองจากสงคมโลกรจกประเทศไทยนอยมาก สวนมากทรจ กกเปนขอมลเกยวกบการทองเทยว ในปจจบนรฐบาลก าลงเสนอใหแปล Wikipedia เปนภาษาไทย ซงอาจารยอคคภาคคดวาไมจ าเปน แตสงทจะเปนคอควรจะท าฐานขอมลไทยมากกวา เพราะเวบไซตไทยทมอยเกอบทงหมดเปนเวบไซตรายละเอยดปลกยอยและกระจดกระจาย และไมเคยมการจดการความรไทยเปนระบบฐานขอมลในโลกไซเบอร สงนคอเรองใหญของชาต ในเมอยงไมมฐานขอมล แตการวจารณจะตองอาศยฐานขอมลเปนหลก ซงเราสามารถโยงกลบเขามาสฐานขอมลทเปนลายลกษณหรอโลกจรงได ทกวนนโลกไซเบอรไมไดแยกขาดจากโลกจรง และอาจารยอคคภาคคดวาหากเราเปรยบเทยบโลกไซเบอรกบพนทจรง โลกไซเบอรถอไดวาเปนโลกใหมทยงไมมผใดในโลกนทรจกโลกไซเบอรดพอ เพราะเทคโนโลยยงไปไมสดหรอยงไมอมตว และสงทเราไมรจกเกดขนเรอยๆ เชน ipad หรอโทรศพททจากเดมใชตอสายมาส iphone ทเปนสอแบบ multimedia digital ซงสามารถท าไดหลายอยางทงการเสวนา ดภาพยนตร ฟงเพลง รวมถงอยางทคณณฐพชญกลาววารบขาวทาง iphone ไดกอนทโทรทศน ดงนน อาจารยอคคภาคจงมองวาโลกไซเบอรเปนโลกทใหมมากจนมนษยชาตยงไมรจก และยงพฒนาตอไปไดอกมหาศาล จากการทคณณฐพชญกลาววาใครๆ กเปนนกวจารณในอนเทอรเนตได อาจารยอคคภาคนกถงค ากลาวของอาจารยเจตนาเกยวกบอตวสยและภววสย ปจจบนในอนเทอรเนตสวนใหญเปนอตวสย แตหลกการหรอวชาการทเปนภววสยส าหรบอธบายสรรพสงในอนเทอรเนตนนยงไมคอยปรากฏการใชภววสยมากนก ใครจะเขาไป “ตหวหมา ดาแมเจก” ในอนเทอรเนต กเขาใจกนวาสงนคอการวจารณ ซงพฤตกรรมเชนนคลายกบวฒนธรรมตะวนตกในชวงกอนทวฒนธรรมการวจารณแบบภววสยจะเขามา เวบไซตพนทปในยคแรกๆ กเกดปญหาจากการ “ตหวหมา ดาแมเจก” เชนกน รวมถงเวบไซตนกเขยนเชน thaiwriter หรอ thaipoet ทมความขดแยงกนจนหลายครงเกอบจะลามไปสโลกแหงความเปนจรง ในปจจบนกยงเกดปญหาเชนนเปนบางคร ง เวบไซตพนทปแกปญหาดวยการใหลงทะเบยนโดยใชเลขประจ าตวประชาชนเปนหลกฐาน ซงถอวาเปนการกระท าทเปนอนตรายมากจากทกลาวมาจะเหนไดวาโลกอนเทอรเนตยงตองการมาตรการทจะเขามาปกปองอย นอกจากนยงมประเดนเรองของเสนแบงระหวางความเปนปจเจกบคคลกบสาธารณะในอนเทอรเนตทไมชดเจน ซงเปนสงทควรพจารณาดวย นอกจากน อาจารยอคคภาคกลาววามขปาฐะแบบเกา คอการพดคยแบบเหนหนากน กบมขปาฐะแบบใหมคอการสอสารกนในอนเทอรเนต ไมไดเปนสงทอยคนละยคสมย เพราะทายทสดแลวมนษยกยงตองสอสารแบบ “มนษยสมผสมนษย” อาจารยชนกกลาววาเพงพบวามผแสดงความเหนในเวบไซตไทยคดสวา “การแสดงความคดเหนในดนตรไทยผดดวยหรอ” เปนหนงในกระทจ านวนมากทมผใชนามแฝงมาตงไว การใชนามแฝงในอนเทอรเนตมขอดทวาเนองจากผใชนามแฝงคดวาไมมใครรวาตนเองเปนใครจงพดความจรง ถาผอนทราบวาเขาเปนใครคงไมพดอยางน เพราะฉะนน ขอดของวฒนธรรมไซเบอรคอท าใหไดทราบความคดจรงๆ ของผคน เพราะถาอยตอหนากนจะมความเกรงใจจงพดไมจรง อยางไรกด อาจารยชนกเหนวาทกอยางมทงขอดขอเสย อยทเราจะน าขอดมาใชอยางไร หากเรามองในสวนของประเทศไทยกนาจะน าหลกของชมชนในประเทศไทยมาใช แตใชวาจะไมมองใครเลย มสภาษตโบราณวา “นกไมเหนฟา ปลาไมเหนน า” หรอไมรจกเอาใจเขาใสใจเรา ท าใหเกดความเสยหายมามากแลว คอเมอไมเหนตนเอง กไมรวาคนอนคดอยางไร สภาษตทยกตวอยางมานเปนค าสอนของคนโบราณทท าใหเยาวชนไดคด ซงปจจบนไดสญหายไปจาก
15/06/55 47 บทสงเคระห
การศกษาของไทย อาจารยชนกจงมความคดทจะน ากลบมาเปนขอมลในเวบไซตใหผคนไดศกษา คอการน าสงดๆ ใสลงไปในอนเทอรเนต เปรยบเสมอนกงหนน าทป นออกซเจนใสลงไปในน าเนา ท าใหผคนมคณภาพดขน อาจารยปารชาตกลาววาผใชนามแฝงมอยในทกเวบไซต โดยเฉพาะเวบไซตทมการวจารณ จงอยากทราบวาเวบไซตตางประเทศทมการวจารณจะมการใชนามแฝงเหมอนกนหรอไม อาจารยอคคภาคตงขอสงเกตวาเดมนามแฝงคอสงทนกเขยนใชเปนประจ า แตปจจบนนามแฝงจ านวนหนงในอนเทอรเนตคอนามแฝงทใชคร งเดยว คณณฐพชญแสดงความเหนวาในอนเทอรเนตนอกจากจะมนามแฝงแลวยงมตวตนแฝง (avatar) ดวย ในอดตสอสารกนดวยตวหนงสอ แตปจจบนสามารถมตวตนเปนมนษยอยในโลกไซเบอรได เชนท RS Promotion มโครงการสรางโลกเสมอนจรงส าหรบวยรน โดยใหวยรนทเขาไปสามารถสรางตวละครทมหนาตาและการแตงตวแบบตางๆ กน ตามทตนเองชอบได สงนมลกษณะเหมอนในเกมออนไลนทจะมตวละครในเกม ซงเปนตวแทนของผใช ซงมผเลนเกมออนไลนจ านวนมาก บางคนกใชตวละครทเปนคนละเพศกบตนเองดวย ส าหรบการทมผใชตวตนแฝงเพยงคร งเดยวนนคณณฐพชญมความเหนวาเปนเพราะไมตองการใหมใครทราบวาตนเองเปนใคร มนกวจยบางคนตงค าถามวาการมกลไกควบคมการใชนามแฝงในอนเทอรเนตเพอปองกนอาชญากรรมหรอไม
นอกจากน คณณฐพชญกลาวถงงานวจยของอเมรกาทไดผลวจยวาเดกทเกดหลงป พ .ศ. 2530 หรอชวง generation z จะม IQ สงมาก เชอม นในตวเอง และใชอนเทอรเนตไดเกง แตไมม EQ และทกษะในการมปฏสมพนธกบผคนในชวตจรง แตจะเชอสงทเกดขนในคอมพวเตอร และสอสารผานอนเทอรเนตเทานน เดกรนนถกตงฉายาวา “เดกนรกแตก” ในบรษททคณณฐพชญท างานอย ไดเหนเดกรนนนงขางกนแตไมพดคยกนโดยตรง กลบพดกนผานโทรศพท Blackberry (BB) คณณฐพชญถามวาเหตใดจงไมพดกนโดยตรง พวกเขาตอบวาการสอสารผาน BB จะมสสนและดเปนจรงมากกวาชวตจรง นอกจากนพวกเขายงรสกวาการสอสารในอนเทอรเนตปลอดภยและมอสระกวาในชวตจรง จงนาสนใจมากกวาเยาวชนรนนเมอเตบโตขนจะเปนอยางไร และโลกของเราจะเปนอยางไรตอไป เพราะพฤตกรรมเชนนจะเชอมโยงไปถงวฒนธรรมของสอรวมถงวฒนธรรมการเรยนการสอนทงหมด คณณฐพชญเชอวาวธการเรยนการสอนในปจจบนยงไมสามารถสอถงคนในยคปจจบนได เชน เดกในยคปจจบนอาจจะไมชอบการทอง ก-ฮ จากหนงสอ แตเมอมผท า animation ก-ฮ ทนาสนใจเขาไปอยในยทป กมผสนใจจ านวนมาก หากน าสารหรอ message ไปอยในสอทถกตอง ผคนกจะไดรบสารทเราตองการ ณ วนน อาจจะตองมองขามการปรบตวใหทนโลก แตตองมองลวงหนาวาจะเกดอะไรขนในอนาคต แลวหนกลบมารบมอกบปจจบน
อาจารยสวรรณา เกรยงไกรเพชร กลาววาเมอไดทราบวามเวบไซต thaikids.com และ chanoktuck.com แลวกรสกวาวงการดนตรไทยมเวบไซตทมความจรงจงและนาสนใจมาก ทงในแงของการใหองคความร การตดตอสอสาร และการวจารณ สวนการทคณณฐพชญกลาววาจะไมมการอานสอสงพมพอกตอไปถาในอนเทอรเนตมสงเดยวกนทมคณภาพพอ ซงยงไมทราบวาสงทปรากฏในอนเทอรเนตมคณภาพเพยงพอหรอไม สงหนงทสอสงพมพแตกตางจากอนเทอรเนตคอการทตองรบผดชอบสงทตพมพออกไป มเจาของหนงสอพมพและกองบรรณาธการทชดเจน มการฟองลมละลายทางเศรษฐกจได แตอนเทอรเนตไมจ าเปนตองรบผดชอบสงทพดออกไป นอกจากนตวตน “นรนาม” ในอนเทอรเนต กไมไดนรนามอยางแทจรง เพราะสามารถตามตวได และเมอถงระดบหนง เจาของตวตนนรนามกตองการมชอเสยง และส านวนทอาจารยอคคภาคกลาวถงคอ “ตหวหมา ดาแมเจก” เกดขนไดเพราะไมมใครรบผดชอบในตว “หมา” และ “แมเจก” เพราะหมาสวนมากทกลาวถงคอหมาวดทในอดตไมมใครรบผดชอบชวต สวน “แมเจก” กอยทประเทศจน มแตตว “เจก” ทเขามาในไทย เชนเดยวกบการพดดวยอตวสยในโลกไซเบอรทไมตองรบผดชอบ สวนการใชองคความรทเปนภววสยทอาจารยอคคภาคกลาวถงนน ผทโพสตความรเหลานนตองรบผดชอบสงทตนน ามาโพสตวามความถกตอง สงเหลานสามารถมองยอนกลบไปในโลกแหงความเปนจรงได อาจารยสวรรณาเหนวาโลกไซเบอรไมจ าเปนตองทาบทบกบโลกแหงความเปนจรงทงหมด แตมสวนทควรตองน าวฒนธรรมจากโลก
15/06/55 48 บทสงเคระห
แหงความเปนจรงเขาไปปรบใช เชนการไตรตรองกอนทจะโพสตขอความ หรอความรบผดชอบสงทตนเองโพสต เปนตน นอกจากน การกระโดดไปขางหนาแลวหนกลบมาปรบตวนนท าไดจรงหรอไม หากท าไดจรงแลวจะเกดผลอะไร อาจารยสวรรณากลาวถงรายการวทยรายการหนงทไดฟงในชวงเยนวาเปนรายการทวาดวยการตดตามโลกในปจจบน และในรายการจะมการกลาวถง 3G ในประเทศไทยวาลาหลงกวาประเทศอนมาก จนกระทงเมอวานนพธกรรายการเดมกลาววา “รไหมครบ ถาคณมโทรศพทมอถอไมวาจะทนสมยแคไหน คณกอาจจะเสยชวตไดถาตกถลมเพราะโทรศพทจะใชการไมได เพราะฉะนน คณตองพกพาวทยสอสารไวดวย” แสดงใหเหนวาบางครงโลกกหมนยอนกลบ จงตองตงหลกใหด
อาจารยสวรรณาเขาใจวาวตถประสงคของโครงการทวาตองการศกษารอยตอระหวางโลกเสมอนจรงกบโลกลายลกษณ คอการสรางฐานเพอใหโลกเสมอนจรงทจะยอนกลบมาสโลกแหงความเปนจรงในอนาคตมความเขมแขง เพราะคงไมมใครอยในโลกเสมอนจรงไดตลอดไป โครงการฯ ตองการท าความเขาใจทงโลกเดมทอาจเชองชา กบโลกใหม ใหมฐานทเปนจดเรมทจะกาวกระโดดไป ขณะนญปนตองถอยไปอกมากหลงเกดเหตการณสนามและแผนดนไหว ถงแมจะเกดเหตเพยงบางเขตของญปนกตาม แตก าลงใจของคนญปนกคงจะลดลงไปมาก เชนเดยวกบประเทศไทยทมผพร าบอกอยตลอดเวลาวาลาหลง ไมไดกาวไปไหนเลย ส าหรบเดก “นรกแตก” ทคณณฐพชญกลาวถง อาจารยสวรรณากยงมค าถามวาคนในรนเดยวกบตนทถกเรยกวาเดกรน “baby boom” จะมจดเชอมโยงกบเดกรนใหมไดอยางไร คณณฐพชญกลาววาในประเทศสหรฐอเมรกานน กลมผใช social media ทมจ านวนมากทสดคอวยท างานขนไป สงนแสดงใหเหนถงความแตกตางระหวางคนตางชาตกบคนไทย ขณะทในประเทศไทยพยายามขดเสนวาผใชเทคโนโลยใหมๆ คอเยาวชน โดยมองขามผทมอายมากกวา แตในตางประเทศกลบตองการใหคนวยท างานตลอดจนผสงอายใชเทคโนโลยมากขน เพอใหสามารถสอสารกบคนรนใหมได ipad มยอดขายสงมากจากการซอใหผใหญเพราะเปนเครองมอทเรยนรการใชงานไดงาย นอกจากนอตราการเตบโตของผใชเฟสบคและทวตเตอรทเปนผสงอายกสงมาก อาจจะมากกวาวยรนและวยท างานดวยซ า การทผสงอายสามารถเขาถงอนเทอรเนตไดงายท าใหสงคมอนเทอรเนตในตางประเทศมฐานทแขงแรงเพราะไมเกดชองวางในสงคม
อาจารยชมยภร แสงกระจางกลาววาผใชอนเทอรเนตมการศกษาระดบตางๆ กน เมอผมการศกษานอยเขามาใชอนเทอรเนตโดยไมรเทาทนจงเปนสงทนากลว อาจารยชมยภรยกตวอยางทคนขบแทกซคนหนงเคยเลาใหฟงวาผโดยสารคนหนงถามเขาวา “คณทราบไหมวาสมยอยธยามพระมหากษตรยสรอยสบเจดองค” คนขบแทกซจงแยงวา “ไมใชครบ กรงศรอยธยามอายไดสรอยสบเจดปตางหาก ไมใชจ านวนพระมหากษตรย ” แตผโดยสารกไมเชอ ยงคงยนยนอยอยางนนและบอกชอเวบไซตทเขาไดทราบขอมลนมาและแสดงความเหนดานลบเกยวกบพระมหากษตรย ตวอยางทเลามานแสดงใหเหนถงความตนความรทนากลว
นอกจากน อาจารยชมยภรเหนวายงมกลมผสงอายทไมตองการเรยนรเทคโนโลยใหม ไมอยากใชคอมพวเตอรและอนเทอรเนตในประเทศไทยเปนจ านวนมาก ดงนนผทยงรบสอสงพมพยงมอย และจากทคณณฐพชญกลาววาสอสงพมพตองปรบตวใหเขากบยคสมย อาจารยชมยภรนกถงละครโทรทศนทยงคงมเนอหาเหมอนเมอรอยปทแลว เปนเหมอนคนละโลกกบอนเทอรเนต แตผทใชอนเทอรเนตกบผชมละครโทรทศนกลบอยบานเดยวกนซงเปนสงทแปลกมาก
ขณะเดยวกนกเหนดวยกบอาจารยอคคภาคเกยวกบการสรางฐานขอมลไทยในอนเทอรเนต เวบไซตบางแหงกใหความรไดด แตตองมการตรวจสอบความถกตองของขอมลและการอางอง อาจารยชมยภรเคยเขาไปใน Wikipedia เพอคนหาขอมลเกยวกบพระอภยมณ แตกตองตกใจมากเมอเรองยอของพระอภยมณใน Wikipedia เปนขอมลทผดเพราะเขยนจากความทรงจ าของผเขยนบทความ แมวายงมขอมลจ านวนมากทถกตองจงท าใหอนเทอรเนตมคณคา
15/06/55 49 บทสงเคระห
และควรจะเพมขอมลทถกตองลงในอนเทอรเนตใหมากขน อาจารยชมยภรไดเขาโครงการของส านกศลปวฒนธรรมรวมสมย คอโครงการนกเขยนเปนพเลยงนองใหมทอยากเปนนกเขยนชอโครงการ “บมเพาะนกเขยนหนาใหม” ซงใหผสมครเขารวมโครงการโพสตนยายลงในเวบไซต แลวใหนกวจารณหรอพเลยงเขาไปวจารณ และคนทวไปกสามารถเขาไปเรยนรไดดวย ซงหลกการของโครงการนดมาก แตมปญหาอยทโปรแกรมกรองค าหยาบ เชน ถาโพสตลงไปวา “เหยวแหง” กจะเหนแค “วแหง” ท าใหอานไมรเร อง นอกจากน อาจารยชมยภรเคยแนะน านกเขยนคนหนงในโครงการนวา “งานของคณมประเดนเดยวทเปนปญหา คอการทใหสนขคดฆาตวตาย” เพราะสนขในเรองนคดวาเจาของไมตองการแลว จงกระโดดใหรถชนตาย โดยไมเคยมบรบทในเรองใหสนขคดแบบมนษยมากอนเลยและเมอนกเขยนผนนอานขอวจารณนจงตกใจมากเพราะไมเคยมใครบอกเขาเลย อาจารยชมยภรคดวาอนทจรงการวจารณในปจจบนสามารถท าไดงายมาก โดยอาจวจารณผานเวบไซตหรอเขาไปวจารณทเฟสบคของนกเขยนโดยตรง สงเกตวาในเฟสบคของนกเขยนมแตผมากดถกใจ ทงๆ ทสงทเขยนนนยงมขอผดพลาดอย อาจารยชมยภรมกจะเขาไปวจารณนกเขยนในเฟสบคตามความเปนจรงเสมอ ซงผทเขามาอานกเหนดวยจ านวนมาก ดงนนจงเหนวาทกคนนาจะชวยกนเขาไปวจารณนกเขยนดวย ขณะเดยวกน โครงการฯ นาจะสรางฐานการวจารณในอนเทอรเนตทสมบรณได
อาจารยสวรรณากลาววาเคยมผขอใหเขาไปดบทกลอน “ถงบางพดพดดเปนศรศกด” ของสนทรภใน
อนเทอรเนตวาถกตองหรอไม ปรากฏวาหลายเวบไซตมขอผดพลาดทเหมอนๆ กน เพราะคดลอกกนมา ซงปรากฏวาบทกลอนทผดอยในเวบไซตวชาเกยวกบการเปนพธกรของอาจารยหลายคน และเปนการผดทเหมอนในเวบไซตอน จงเหนวาควรตรวจสอบความถกตองของขอมลกอนโพสตในเวบไซต นอกจากนย งมประเดนเรองการใชขอมลในอนเทอรเนตประหนงวาเปนขอมลของตนเอง ซงเปนสงทตองระวง อาจารยสวรรณาเคยไดรบค าแนะน าใหเขาไปดเวบไซตทมขอมลเกยวกบการเขยนบนทกและจดหมายเพอใชในการบรรยาย ปรากฏวาเมอเขาไปแลวขอมลเหลานนเปนของตนเองทงหมดโดยทเจาของเวบไซตไมไดขออนญาตกอนน าไปโพสต
คณณฐพชญกลาววาเคยน าบทละครทเขยนโพสตขนอนเทอรเนตเพราะอยากทราบความเหนของผอาน มนกศกษาคนหนงเขามาบอกวา “พคะ พอดตองสงงานอาจารยพรงนแลวคะ ขอน างานทงหมดไปสงเลยนะคะ ” เพราะฉะนนขอมลทอยในอนเทอรเนตจงไมมความเปนสวนตวและลขสทธ (copy right) เพราะขอมลเหลานสามารถรวไหลไดเสมอ ผสรางเนอหาหรอ Content Generator เชนนกเขยนนยายหรอนกแตงเพลงจงตองมความเทาทนสอ หมายความวาตองสามารถปองกนการลอกขอมลในอนเทอรเนตได เพอปองกนการสญเสยสทธของตนเอง
อาจารยอคคภาคกลาววาหากเขาไปคนเรองพระอภยมณหรอวรรณกรรมไทยในกเกล กเกลกจะแนะน าใหเขาเวบไซต Wikipedia ซงถอวาเปนการดมากทมหมวดหมวรรณกรรมไทยใน Wikipedia ภาษาไทย แตขอมลทมอยกยงขาดอยมาก เชนบทความ “100 หนงสอดฯ” ทยงมรายชอหนงสอไมครบถวน ถงแมวาบคคลทวไปจะสามารถเขาไปเพมขอมลไดแตกย งมขอเสยเรองความผดพลาดของขอมลและการลอกขอมลจากทอน ถาเปรยบเทยบกบหวขอ Literature ใน Wikipedia ภาษาองกฤษ จะเหนไดวาในภาษาองกฤษมขอมลและรปภาพมากกวาอยางเหนไดชด
คณณฐพชญกลาววา Wikipedia แตกตางจากสารานกรมในอดตเชน Encarta คอไมไดเขยนโดยผเชยวชาญหรอ Specialist จ านวนไมกคน แตเจาของ Wikipedia มแนวคดวาองคความรของทงโลกไมไดจ ากดอยเพยงแคความรของผเชยวชาญ แตคนทงโลกสามารถชวยกนเขยนสารานกรมได จงเกดศพททางวชาการวา Crowd Sourcing ส าหรบใชเรยกขอมลทมาจากประชาชนจ านวนมาก สงนเกดมาเพออนเทอรเนตโดยเฉพาะ เนองจากอนเทอรเนตท าใหคนเชอมตอกนได ในปจจบน Wikipedia ไดรบการยอมรบใหเปนแหลงอางองทมความนาเชอถอส าหรบงานวชาการในตางประเทศแลว เนองจากมการตรวจสอบและแกไขจากผใช Wikipedia นบลานคนอยางตอเนอง อยางไรกตาม เคยมงานวจยของฝรงเศสทผวจยทดลองน าขอมลเทจขนไปไวใน Wikipedia ปรากฏวาสอสงพมพน าไปอางองในบทความ
15/06/55 50 บทสงเคระห
ของตน ซงแสดงใหเหนวาขอมลใน Wikipedia กยงคงตองไดรบการตรวจสอบอย ส าหรบ Wikipedia ภาษาไทยนน คณณฐพชญเหนวาควรจะเขาไปชวยกนท า เนองจากเปนแหลงขอมลทคนไทยเขาไปคนหากนมาก ในปจจบ น Wikipedia ภาษาไทยมขอมลทเกยวกบการตนจ านวนมาก เนองจากคนทมใจรกเขาไปเขยน แตขอมลทเปนวชาการยงมไมมากนก เมอคนหาขอมลวชาการ กเกลกจะแนะน าใหไปทเวบไซตอนซงอาจมความผดพลาดของขอมลมากกวา Wikipedia เสยอก ดงนนการน าขอมลทถกตองมารวมกนไวทเวบไซตกลางจงนาจะเปนวธทถกตอง
อาจารยอคคภาคทดลองคนหาค าวา Thai Literature ใน Wikipedia พบวามขอมลนอยมากเกยวกบเรองรามเกยรต และรปภาพหนมานทเวบไซตเชอมโยงไปถงกไมใชหนมานแบบไทย ทเปนเชนนเพราะผเขยนบทความไมใชคนไทย ดวยเหตนจงตงค าถามกบรฐบาลทตองการแปล Wikipedia ภาษาองกฤษใหเปนภาษาไทยวาแทนทจะพยายามท าความรจกตางประเทศจนไมรจกตนเอง กนาจะแปลขอมลภาษาไทยเปนภาษาองกฤษใหชาวตางประเทศไดรจกคนไทยมากกวา
อาจารยภทร ดานอตรา กลาววาวารสารวชาการตางประเทศสวนใหญยงไมยอมรบการอางองจาก Wikipedia เพราะถอวาผทเขามาโพสตขอมลนนนรนาม (anonymous) แตถามองอกแงหนงการเปนนรนามกถอเปนเสนหประการหนง และเสนหอกประการหนงของ Wikipedia คอการตรวจสอบความถกตองแบบ peer checking ซงสามารถเขาไปดไดวามการแกไขไปแลวกคร ง และสมาชกคนใดเปนผแกไข นอกจากน Wikipedia ยงเพมความนาเชอถอดวยการอางองเอกสารจากภายนอกดวย เพอปองกนการถกวพากษกลบ อยางไรกตามในตางประเทศยงมองวา Wikipedia เปนเพยง springboard เบองตนส าหรบการคนหาขอมลเทานน และผคนควาขอมลกยงควรจะกลบไปหาวารสารทเปนสอสงพมพดวย คณณฐพชญเสรมวาไดอานบทความทมนกวชาการมาถกเถยงกนวา Encarta หรอ Britannica กบ Wikipedia อะไรจะนาเชอถอกวากน ขอสรปของบทความดงกลาวคอหากเปนเรองธรรมดาหรอ ordinary Wikipedia จะนาเชอถอมาก เพราะเปนเรองทคนหมมากเขามาชวยกนตรวจสอบและชวยกนเขยน แตถาเปนเรองเฉพาะทางเชนบทความทางการแพทย Britannica จะมความนาเชอถอมากกวา เพราะผเชยวชาญเปนผเขยนบทความ
อาจารยอคคภาคกลาววาพยายามใหนกศกษาใชแหลงอางองทเปนสอสงพมพเ ปนหลก เพราะมความนาเชอถอมากกวา และใหใชขอมลทคนหาไดจากในอนเทอรเนตเปนสวนประกอบ แตไมคอยไดผล คณณฐพชญกลาววาหากอางองบทความในเวบไซตกควรจะเลอกเวบไซตทมความนาเชอถอดวย ไมใชทกบทความทมาจากอนเทอรเนตจะน ามาอางองได อาจารยเชาวมนส ประภกด กลาววาการน าขอมลจากอนเทอรเนตมาใชจ าเปนตองมวจารญาณและตองมการตรวจสอบกอนน ามาใชงาน
ผชวยศาสตราจารย ดร. อภรด เกษมสข แสดงความคดเหนในประเดนนโดยพจารณาจากมมมองของสถาปนก ซงจะกลาวถงใน 3 ประเดน ดงน
1. รปแบบของการวจารณ ในฐานะของผออกแบบ สถาปนกหรอดไซนเนอรเปนผสรางโครงสรางของเวบไซตเปนสวนใหญ
ประกอบกบเทคโนโลยทวศวกรเปนผสรางขน ดงนน โลกอนเทอรเนตจงเปนพนทในระบบหรอโครงสรางทไดรบการออกแบบไวแลว ตวอยางเชนในเวบไซต Wikipedia กจะมสวนของขอมลทผสรางตงใจจะใหผใชมองเหน แตสวนทนาสนใจคอสวนทผสรางไมไดตงใจหรอ unintentional content เชน hyper link ทสามารถคลกออกไปไดอยางไมมทส นสด
2. พนทของการวจารณ กอนหนานขอมลในอนเทอรเนตสวนใหญจะเปนแบบทางเดยวหรอ one way direction ตอจากนน
จงพฒนามาเปนเวบบอรด เปนสงคมทมการสอสารมากขน ในทสดจงพฒนามาเปนเวบไซตอยางเฟสบคหรอทวตเตอรทมความเปน two way communication โลกอนเทอรเนตจงเรมเปลยนจากโลกท
15/06/55 51 บทสงเคระห
สอสารระหวางคนสองคนเปนโลกของคนกลมใหญ นอกจากนยงมระบบของการแบงปนหรอ share และการชวนเชญหรอ invite ใหเขามาท ากจกรรมตางๆ ซงระบบเหลานอาจเกดจากการออกแบบลวงหนาหรอไมใชกได คออาจเปนทวางทผออกแบบเวบไซตทงเอาไว สงนคอ “พนท” ในเวบไซต ซงผออกแบบตองค านงวาพนทเหลานจะอยสวนใดของเวบ และอยล าดบใดของการเขาถงดวย
3. บทบาทของการวจารณ โลกอนเทอรเนตสามารถลดขนตอน เชน การรบสมครผคนใหชวยเขามาท างาน จะเปนชองทางท
สะดวกทสด ขณะนอาจารยอภรดรบสมครนกศกษาชวยงานทงหมดทางเฟสบค นอกจากนยงสามารถลดระยะทาง และลดเวลาไดดวย เมอมองไปถงการวจารณกจะเหนไดวาในโลกอนเทอรเนตท าไดมากกวาการเขยนบทวจารณใหอานอยางเดยว แตอาจมกจกรรมอนๆ ใหผใชเขามารวมไดอกดวย
อาจารยเจตนากลาววาผทเปนอาจารยตองระวงตววาจะตองไมก าหนดวาจะรบหรอไมรบแหลงอางองแบบใด โดยเฉพาะเรองของไทยซงขอมลบางสวนกไมไดอยเฉพาะในวารสารวชาการเทานน เชนในกรณทหมอมเจาสภทรดศ ดศกลเคยถกเถยงกบ ดร. อดลย วเชยรเจรญ ในเรองน ดร. อดลย กลาววาแหลงอางองควรจะเปนวารสารทไดรบการตพมพเทานน แต หมอมเจาสภทรดศ กลาววา “บทความทดทสดของผมลงพมพในหนงสอนองใหม มหาวทยาลยศลปากร เพราะเมอลกศษยมาขอ ผมกใหสงทดทสดกบเขา” เพราะฉะนนถานกศกษาอางบทความของหมอมเจาสภทรดศทตพมพในหนงสอนองใหม ศลปากร ป พ.ศ. 2514 กไมอาจกลาววาบทความนไมใชบทความวชาการ สวนบทความทอยในวารสารวชาการกไมไดหมายความวาจะถกตองทงหมด เชนบทความของพระยาอนมานราชธนบางบทกเปนการเดนตามนกวชาการตะวนตกบางคน เชนในวารสารศลปะสงเคราะห พระยาอนมานราชธนต าหนศลปะแบบ “บารอค” วา “เลอะเทอะ เปนศลปะทเหมอนตกแก” เนองจากเขาใจผดเพราะไมเคยเหนของจรง ดงนน การตรวจสอบความถกตองจงตองพสจนจากหลกฐานเทานน ไมใชแหลงทมาของขอมล บางครงบทความทดทสดกอ ยในหนงสอพมพรายวน
อาจารยสภางค จนทวานช กลาววาอยากใหมองโลกไซเบอรวาเปนโอกาสทจะไดเผยแพรวฒนธรรม เหมอนในอดตทการพมพหนงสอท าใหเกดการเผยแพรวฒนธรรมของกระฎมพ โลกไซเบอรอาจเปนโอกาสใหวฒนธรรมของไพรไดเผยแพรไปไกลกวาวฒนธรรมของกระฎมพกเปนได แนนอนวาขอมลทเผยแพรออกไปอาจเปนขอมลเทจหรอขอมลขยะ แตกไมอาจแยกแยะไดวาขอมลใดดหรอไมด ตวอยางทอาจารยชมยภรกลาวถงผโดยสารแทกซทไดขอมลจากเวบไซตวาสมยอยธยามกษตรยสรอยสบเจดองค ในอนาคตผคนกจะเชอวาเปนความจรง เพราะเมอพดซ าไปเรอยๆ ความเทจกจะกลายเปนความจรง เชนเดยวกบทกลมคนเสอแดงกลาววามผเสยชวต 90 กวาศพ จากฝมอของทหารและรฐบาล เพราะการเลอกรบความจรงใดๆ เปนเพราะผรบตองการเชอวาเรองนนๆ เปนจรง ผโดยสารคนนนกตองการเชอวามกษตรยสรอยกวาองคจรงๆ หรอขาวลอทเพงผานมาไมนานเรองเขาพระวหารถกยดไปแลว กมผทเลอกเชอขาวลอน เพราะเขาอยากจะไดยนอยางนนอยแลว หากเปรยบเทยบกบวชาการสายโพสตโมเดรนแลวคอค าวา “เสมอนจรง” หรอ virtual reality ซงในโลกไซเบอรมภาวะเสมอนจรงเกดมากขนเรอยๆ และในทสดภาวะเสมอนจรงจะกลายเปนความจรง หรอ “ความจรงสรางได” ดงนน อาจารยสภางคจงเหนวาไมนาจะบอกไดวาอะไรดหรอไมด สงทท าไดคอ 1)ท าความรจกโลกไซเบอรใหมากขน โดยการศกษาคณลกษณะของการสอสารในโลกไซเบอรโดยรวม 2)ลดขอบเขตลงเปนการศกษาการวจารณศลปะในโลกไซเบอร ซงกยงไมทราบวาในโลกไซเบอรจะแบงศลปะเปนสสาขาเหมอนทโครงการฯ แบงหรอไม ศลปะบางสาขาอาจไมไดรบการพดถงในอนเทอรเนต เชนสาขาสงคตศลป กอนหนาทจะทราบวามเวบไทยคดส อาจารยสภางคกไมเคยพบเวบไซตทวจารณดนตรไทยมากอน สาขาวรรณศลปอาจจะมการวจารณมากกวาสาขาอน และสาขาทศนศลปกไมคอยมการวจารณในอนเทอรเนต เพราะไมคอยมผมความรพอจะวจารณทศนศลปอยในอนเทอรเนต เปนตน 3)ศกษาปจจยทท าใหการวจารณในอนเทอรเนตแขงแกรงหรอออนดอย
15/06/55 52 บทสงเคระห
และ 4)การสราง cyber salon ทผมวจารณญาณและมทนเขามาแสดงความเหน แตไมทราบวาเวลาหนงปหกเดอนของโครงการฯ จะเพยงพอหรอไม อาจารยสภางคเหนวานาจะท าไดเพยงการศกษาโลกไซเบอรเทาน น แตยงไมเพยงพอทจะสราง salon อาจารยธเนศกลาววาในสาขาทศนศลปนน ผทชอบเขยนมนอยแตผทชอบสนทนามมาก ถามการจดเวทวจารณศลปะ แลวบนทกเปนคลปวเดโอ จากนนกน าไปเผยแพรในอนเทอรเนต หากมองอนเทอรเนตวาเปนพนท กขนอยกบวาจะใชพนทนอยางไร อาจารยธเนศมองวายากมากหากจะใหเขยนบทวจารณทศนศลป แตถามวงเสวนาสกสหาคนแลวบนทกเทปไว ผคนกจะชอบดคลปประเภทนมาก โดยเฉพาะคลปสนๆ ประมาณ 4-5 นาท อาจารยอภรดกลาวเสรมวาการวจารณในอนเทอรเนตอาจวจารณดวยสอหลากหลายประเภท กรณของทศนศลปอาจจะใชวเดโอจะเหมาะสมกวาสออน สวนสาขาอนๆ กอาจใชสอทเหมาะสมกบสาขาของตน คณณฐพชญกลาววาอนเทอรเนตมมากกวาตวอกษร ปจจบ นหลายคนอาจอดวเดโอขนไปท าชองรายการโทรทศนหรอรายการวทยของตนเองในอนเทอรเนตได ในอดตคณณฐพชญกบเพอนเคยท าบทความวจารณเศรษฐกจเผยแพรในอนเทอรเนต แตตอมาตองการประหยดเวลาจงน ากลองมาถายคลป แลวน าไปเผยแพรแทน ซงผทเขามาดกบอกวาเขาใจงายขนเพราะไมตองอาน เทคโนโลยท าใหมสอทหลากหลายขน คณณฐพชญเหนวาในอนาคตอนเทอรเนตจะครอบคลมสอทงหมดและอาจจะสรางสอใหมขนมาดวย อาจารยอคคภาคกลาววากระบวนการรบสารในปจจบนเปลยนแปลงไป ค าวา multimedia เขามาสชวตของคนรนใหมจ านวนมาก ทกษะการอาน การเขยน การฟง และการพด จะไมสามารถแยกขาดจากกนได กระบวนการเรยนรในปจจบนจงไมไดมาจากการอานเพยงอยางเดยว และอาจารยอรรคภาคยเชอวาหากเรยนรดวยทกษะอนๆ ดวยจะมศกยภาพสงกวา ดงนนจงเหนวาในอนาคตสอลายลกษณจะปรบตวใหเขากบสอ multimedia เหลาน คณณฐพชญเหนดวยวาสอลายลกษณจะเกดการปรบตว และกลาววาในอนาคตคนจะมสองประเภทคอ digital tourist และ digital citizen digital tourist คอผทเตบโตมาจากโลก analog คอโลกยคกอน digital แตเมอเตบโตขน เทคโนโลย digital พฒนาสโลก digital คนเหลานจงอยกงกลางระหวางสองโลก และตองเลอกวาจะใชเทคโนโลยหรอไม digital tourist บางสวนจงปรบตวไปเปน digital citizen ทใชเทคโนโลยใหมเปนหลก สวนทเหลอเลอกทจะไมเขามาสโลกใบใหม ซงกตองแลกดวยการไมไดรบการยอมรบจากสงคม เชน ไมไดรบเขาท างาน สวน digital citizen คอผทเตบโตขนมาในเวลาทเทคโนโลยพฒนาแลว คนเหลานจะมทกษะและความเชยวชาญในการเขาถงขอมลแบบ digital ตวอยางเชน คนยค analog จะคนหาขอมลจากหนงสอในหองสมด แตคนรนใหมจะคนหาขอมลจากคอมพวเตอร ขณะนใน ipad หนงเครอง สามารถจหนงสอไดปรมาณเทากบหองสมด ดงนน เทคโนโลยใหมนสามารถท าใหเขาถงขอมลจ านวนมากไดงายขน นอกจากนคณณฐพชญเหนวาลกษณะส าคญอยางหนงของสออนเทอรเนตคอการสงตอ นาสนใจวาขอมลประเภทใดทผคนเลอกจะเผยแพร ขอมลทนาเชอถอหรอขอมลทเปนทชนชอบ หรอขอมลประเภทอน ขณะนสมาคมนกขาวแหงประเทศไทยกก าลงสนใจประเดนความนาเชอถอของสอสมยใหม ตองมการระบทมาหรอไม และวจารณญาณของการสงตอขอมลคออะไร หากเราตระหนกวาการวจารณคอขอมลทมคณภาพและควรเผยแพร ท าอยางไรจงจะเกดการเผยแพรงานวจารณบนสอสมยใหม ซงประเดนนเปนสงทส าคญมาก อาจารยสวรรณาถามวาการทเพอนของคณณฐพชญวจารณภาพยนตรทกเรองทไดชมแลวเผยแพรทางอนเทอรเนตนน งานวจารณเชนนนในทศนะของคณณฐพชญถอวาเปนการวจารณห รอไม และทกลาววาวจารณมากกวานกวจารณนน คณณฐพชญเหนวานกวจารณเขยนงานรปแบบใด เพราะเหตใดนกวจารณเหลานจงเขยนไดชา และคณณฐพชญคดอยางไรกบการวจารณของเพอนคนน
15/06/55 53 บทสงเคระห
คณณฐพชญกลาววาการวจารณในโลกเสมอนจรงคอความตองการแบงปนความเหนทมตอภาพยนตรเรองนนๆ ซงความเหนเหลานกคอจดเรมตนของการวจารณ แตบางคนกตองการสรางงานวจารณทมากกวาการแสดงความเหน โดยไมตองการรอพนทส งพมพเพอเผยแพรผลงาน จงเขามาเขยนงานวจารณในอนเทอรเนต เพราะฉะนน “การวจารณ” ในอนเทอรเนต จงมทงการแสดงความเหนสนๆ วาชอบหรอไมชอบ และการเขยนบทวจารณเตมรปเชนเดยวกบเพอนของคณณฐพชญ ซงไมตางจากบทวจารณในนตยสาร Roger Ebert นกวจารณภาพยนตรใน Chicago Suntime นน เขยนบลอกมากกวาบทความในสอสงพมพเสยอก และสามารถหารายไดจากการขายพนทโฆษณาบนบลอกของตนเอง ทกวนนคาใชจายในการเปดเวบไซตลดลงมาก และเมอเปดแลวกจะกลายเปนพนททสามารถบรหารจดการอยางไรกได อาจารยสวรรณากลาววาสงทคณณฐพชญกลาวถงคอเรองของการตลาดทเกยวกบการวจารณในพนทอนเทอรเนต ซงเปนสงทโครงการฯ ใหความสนใจเชนกน นอกจากนยงมอกประเดนหนงทคณณฐพชญยงไมไดตอบ คอเมอมผเขามาอานบทวจารณในเวบไซตแลว พวกเขาตอบสนองอยางไร และนกวจารณตอบสนองตอความเหนของผอานอยางไร เนองจากนกวจารณในสอลายลกษณ บางครงกตองการใหมผลไปถงตวผสรางงานหรอผอานอนๆ ดวย แตสอลายลกษณมความลาชา เนองจากตองรอการตพมพและการตอบโตของผอานบทวจารณ คณณฐพชญตอบว าการวจารณบนอนเทอรเนตกเพอตองการใหมผรบร นกวจารณบางคนอาจตองการโพสตบทวจารณเพยงอยางเดยวโดยไมกลบมาโตตอบกบผอานอกเลย แตบางคนกลบมาดวามผโตตอบกบงานวจารณของตนอยางไร เชนนกวจารณภาพยนตรบางคนทมการตดแบบสอบถามไวทายบทวจารณของตน ซงผอานสามารถเขาไปโหวตไดวาเหนดวยหรอไมเหนดวยกบบทวจารณ หรอมความเหนกบภาพยนตรเรองนอยางไร ดงนน การเปดรบความเหนตางๆ จงขนอยกบนกวจารณวาตองการหรอไม คณณฐพชญกลาววาในอดตการสอสารเปนรปแบบหนงตอหน งหรอ one to one เมอเกดสอสารมวลชนจงเปลยนเปน one to many ยคนพฒนาไปเปน many to many การสงตอขอมลเกดขนไดเรวมาก อาจารยชนกกลาววาวฒนธรรมเสมอนจรงเปรยบเสมอนตนไมทมล าตนใหญโต แตมฐานแคบ เมอคร งเกดไฟดบทแคนาดา เพยงลมสรยะพดมาเบาๆ เครองใชไฟฟาตางๆ กใชงานไมได ถาพงเทคโนโลยมากเกนไปโดยไมมฐานวฒนธรรมลายลกษณรองรบ ซงหากใชเทคโนโลยไมไดกเปลาประโยชน เปรยบไดกบการขามเหวโดยใชเพยงตะขอขนาดเลก เพราะฉะนนวฒนธรรมลายลกษณจงยงคงมความส าคญอย อาจารยชนกท างานทงในวฒนธรรมลายลกษณและเสมอนจรง เมอใชเทคโนโลยใชไมไดกยงมสอสงพมพรองรบ อนเทอรเนตมประโยชนคอมความรวดเรวและหลากหลาย แตกเปราะบางมากเชนกน อาจารยเจตนากลาววาอาจจะเปนการสรปเรวเกนไปหากจะบอกวาพฤตกรรมของคนเปลยนไปเพราะตวสอ เพราะอาจมพฤตกรรมบางอยางทไมวาสอจะเปลยนไปหรอไมกยงคงเหมอนเดมอย เชนเมอเกดสนามและแผนดนไหวครงใหญทญปน สอไทยไปสมภาษณผแทนบรษททองเทยวของไทย เขาแสดงความเหนวาประเทศไทยจะสญเสยนกทองเทยวชาวญปนไป และชาวไทยทตองการไปประเทศญปนกจะไปไมได จะเกดการยกเลกการเดนทาง และท าใหธรกจทองเทยวระหวางไทยและญปนเกดความเสยหายอยางหนก ในขณะทภาพความเสยหายทเกดขนจรงคอการเสยชวตของผคน ซงควรเปนสงทตองใหความสนใจมากกวาความเสยหายดานธรกจ เหตการณนท าใหอาจารยเจตนานกถงเมอคร งเกดแผนดนไหวทเมองโกเบ คร งนนประเทศไทยสงขาวหลามไปชวยเหลอ ซงเปนความคดทดมาก เพราะขาวหลามเปนอาหารทสามารถเกบไวไดนานและน ามารบประทานไดทกสถานการณ ความคดสรางสรรคเชนนคอสงทจ าเปนจะตองด ารงอย ความคดทงบวกและลบเหลานไมเกยวของกบรปแบบของสอ
15/06/55 54 บทสงเคระห
อาจารยเจตนาเหนดวยวาเมอเกดเหตการณทญปน กพยายามตดตอคนรจกทญปนทางโทรศพท ซงไมสามารถตดตอได ท าไดเพยงสงอเมลไป แตกไมทราบวาจะไปถงผรบหรอไม อยางไรกตามมนษยมทงสวนทนาชนชมและชงชง ซงนกวชาการสายมนษยศาสตรไมสามารถจะมองขามไปได นอกจากน อาจารยเจตนากลาวถงการโพสตบทวจารณเกยวกบละครเวท “สนทราภรณ เดอะมวสคล” ในเฟสบคและเวบไซตพนทปวาไมมผชมละครเขามาโตตอบเลย นอกจากทมงานทมาโตประเดนเรองดนตรวา “ทมดนตรสดไมไดเพราะเวทไมมพนทเพยงพอและมทนนอย” ซงประเดนนไมใชประเดนหลกของบทวจารณ ประเดนหลกทบทวจารณนตองการจะบอกคอละครเวทเรองนประเมนความสามารถของนกแสดงต าเกนไป เพราะนกแสดง เหลานนสามารถแสดงสามฉากจากละครเรอง “จฬาตรคณ” ไดด แตกลบไมไดรบโอกาสใหใชฝมอในการแสดง เพราะบรษทตนสงกดตองการเพยงรายไดจากคาชมละครเทานน นอกจากนยงเคยไปชมการประชนปพาทยคร งหนง ซงนกดนตรเปนวยรนทแตงตวเหมอนวยรนตามสยามสแควร แตสามารถเลนดนตรไดดมาก อาจารยเจตนาเหนวาหากน าเนอสารทดใสเขาไปในสออนเทอรเนต อาจจะสรางโอกาสไดมากกวาวฒนธรรมลายลกษณ เพราะไมตองรอเวลาทจะโตตอบกน อาจารยเจตนาเคยเขยนบทความลงในวารสารวชาการตางประเทศ แลวมผวจารณบทความนนในดานลบ แตไมอาจตอบโตบทวจารณนนไดเพราะบทวจารณดงกลาวตพมพใน Year book นอกจากนยงมการตงกระทใน Year book ของสมาคมชลเลอรแหงชาต แลวจะบอกผลในปหนา สงเหลานควรจะหมดยคสมยไปไดแลว เวลาหนงปควรจะใชในการท าวจย หาขอมลมาตอบโตกนอยางลกซงมากกวาการตงกระท อาจารยสวรรณาเหนวาการทบรษททองเทยวแสดงความเหนเชนนนอาจไมใชพฤตกรรมของคนทวไป แตอาจเปนพฤตกรรมของรฐ เพราะกฎบตรของอาเซยนระบวาหากไทยตองการเปนผน าในกลมประเทศอาเซยนกตองเปนผน าดานวฒนธรรมเพราะเปนดานทเหนอกวาประเทศอน แตอกสองดานคอความมนคงและเศรษฐกจนนยงตองพฒนาอย และกลมประเทศอาเซยนกตองหนนเสรมกนและกนในดานเศรษฐกจดวย เพอพฒนาใหเทยบเทายโรป และแตละประเทศตองเปนตวแทนเศรษฐกจในดานตางๆ เชน มาเลเซยเปนตวแทนการคายาง ฟลปปนสเปนตวแทนดานไม เปนตน สวนประเทศไทยไดรบหวขอการทองเทยวและการขนสงทางอากาศ อาจารยสวรรณาเหนวาบางครงพฤตกรรมของคนในชาตกมาจากความคดของคนระดบผน าทจะชน าใหคนในชาตเรยงล าดบความส าคญของสงตางๆ เมอการทองเทยวไดรบการใหความส าคญอยางมากมาตงแตอาเซยน ประชาชนจงถกก าหนดใหคดเรองนเปนส าคญดวย เชน ชาวบานกตองมาเปดบานใหเปนโฮมสเตย
2.2 ผลกระทบของโลกเสมอนจรงตอวงการศลปะ และวงการการวจารณศลปะทงตอผวจารณ และผรบงานศลปะ
อาจารยปารชาตกลาววาในการเสวนาชวงเชาทผานมามประเดนจ านวนมาก ซงท าใหพอมองเหนทศทางการวจยไดชดเจนขน ในชวงบายจะอภปรายในประเดน “ผลกระทบของโลกเสมอนจรงตอวงการศลปะ วงการการวจารณศลปะ” ทแตละคนประสบจรงๆ เพราะผทมาประชมในครงน บางคนกอาจจะเคยเปนนกวจารณลายลกษณมออาชพดวย และบางคนอาจจะมคอลมนประจ าดวย และเมอเกดโลกไซเบอรขนมานนมการเปลยนแปลงอยางไรบางตอการวจารณศลปะ หรอกระทบตวทานในฐานะนกวจารณอยางไรบาง หรอถาทานเปนเพยงผรบ การเกดวฒนธรรมไซเบอรสงผลกระทบอยางไรตอผรบงานศลปะ เนองจากการเกดขนของโลกไซเบอรท าใหเกดมหาชนจ านวนมากทเขามาสรางพนทของตวเอง ซงนาจะสงผลกระทบตอการวจารณศลปะ เชนเดยวกบการอภปรายชวงเชาทมผหวงในแงคณภาพของบทวจารณ การใชภาษา และความถกตองของขอมล จงอยากทราบวาการเกดขนของไซเบอรสงผลให
15/06/55 55 บทสงเคระห
เกดอะไรอกไหม เชน ท าใหการวจารณเปลยนแปลงไปหรอไม เพราะแตเดมจะมการวจารณเฉพาะตวเนอศลปะ แตเมออยในโลกไซเบอรกลบสงผลใหการวจารณเปลยนไปอยาง “พลกหนามอ”
อาจารยอคคภาคเลาประสบการณการท างานทกอนจะเขามาเขยนงานในเวบไซตของส านกพมพประพนธสาสนนนกไดเรมตนการวจารณหนงสอมาแลวจากสอสงพมพ โดยเรมจากการเขยนจดหมายถงอาจารยชมยภร แสงกระจาง (ซงในสมยนนคมหนาวจารณวรรณกรรมใน สยามรฐสปดาหวจารณ) ตงแตสมยทยงเปนนกเรยน และในชวงหลงกใชเวลาในการพฒนาการเขยนวจารณวรรณกรรม จนกระทงพอจะเขาทเขาทางและคดวาตนเองเขาใจและรเกยวกบหลกการวจารณกใชเวลาเปนสบป จากนนกเรมมคอลมนการวจารณหนงสอในสอสงพมพ แตพอมาท าใหเวบไซตประพนธสาสน ในทนจะไมกลาวซ าถงความแตกตางในเรองของพนทระหวางสอสงพมพกบพนทออนไลน แตจะกลาวถงเฉพาะความแตกตางของตวบทวจารณเทานน
อาจารยอคคภาคเลาววาจดมงหมายของเวบไซตประพนธสาสนทใหไปท านน แตเดมใชค าวา “Book Doctor” ซงคณปองพล อดเรกสาร เปนผน ามาใชกอนในงานเขยนเลมแรกๆ เพราะทานจะใหชาวตางชาตเปน Book Doctor คอเปนผอานและแกไขตนฉบบให ดวยเหตน ส านกพมพประพนธสาสนจงใหอาจารยอคคภาคทดลองท า Book Doctor ซงในชวงแรก อาจารยอคคภาคยอมรบวาตองใชเวลาพอสมควรในตนแรก เพราะตองเขาไปสบคนดวาความหมายทแทจรงของค าวา “Book Doctor” คออะไร และจรงๆ แลว Book Doctor ในโลกตะวนตกมการท างานแบบใด กพบวามเวบไซตทกลาวถงเรองนเปนจ านวนมาก แตปรากฏวาการท า Book Doctor ไมใชการท างานในลกษณะวรรณกรรมวจารณทเราศกษากนอย เนองจากวามเชงการแนะน า และมการล าเสนไปยงแดนนกเขยนดวย กลาวคอตองมการแนะน านกเขยนดวย จงเปนเสมอนการท างานบรรณาธการไปพรอมกนดวย
อาจารยอคคภาคยอมรบวาในชวงเวลานนมปญหาในการท างานเชนน เพราะวาในชวงทเขยนงานวจารณในสอสงพมพขณะทยงอายนอยอยนน ในบทวจารณจะมน าเสยงและอารมณปรากฏในงานอยมาก แตเมอตองมาแนะน านกเขยน อาจารยอคคภาคเหนวาถายงคงใชน าเสยง ทาท ถอยค า รวมถงอารมณดงเชนทเขยนในสมยทยงอายนอย และมวฒภาวะนอยกวานกคงจะไมเกดประโยชนอยางทเวบไซตตองการ ขณะเดยวกนวธการเขยน วธการมองงานทเปนตนฉบบงานเขยนกจะตางกนโดยสนเชง เพราะไมไดมองเพยงแครปแบบ เนอหา คณคา กลวธ รวมไปถงสงทเปนพนฐานทางดานวรรณกรรมวจารณเทานน แตตองมองโดยเอาใจสวนหนงเปนนกเขยนเขาไปทาบดวย ซงบงเอญวาอาจารยอคคภาคสามารถเขยนงานไดหลากหลายรปแบบ เพราะฉะนนเมอเอาใจของความเปนนกเขยนเขาไปทาบกจะเหนรองรอยอะไรบางอยางทพอจะแนะน าเขาได นอกเหนอจากขอมลบาง เรอง ซงขอมลเหลานบางคร งกไมไดรทกเรอง กลาวคออาจจะรมาก แตไมตองรหมด หมายถงวาถาเขาเขยนเรองไซไฟมา เราจะจ าเปนจะตองรเร องวทยาศาสตรทงหมด แตถาเราเหนวามขอมลบางจดทนาจะไมถกตอง เราอาจจะตองตรวจสอบกอน
การท างานในระยะแรกจะเปนการใหความเหนและแนะน าเฉยๆ จงไมเหนผลวานกเขยนเขาไดปรบปรง แกไขตนฉบบอยางไรหรอไม จนกระทงในชวงประมาณสองปทผานมา บงเอญวามวรรณกรรมเยาวชนชดหนงทลงในเวบไซตประพนธสาสนกไดเขาไปอานเพอจะแนะน า กพบวามคณภาพทสามารถน ามาแกไขและตพมพไดเลย 3 เรอง ซงมอยเรองหนงทอานและพบวาโครงสรางของเรองนาจะเปนเรองชดไดอยางนอยทสดคอ 4-8 เลม ในทสดส านกพมพกเหนดวย และมอบหมายใหอาจารยอคคภาคดแลงานชดน ซงชอชดวา จาวจตรทศ ซงผานมา 2 ป กออกมาแลว 2 เลม คอปละเลม เนองจากไดคยกบนกเขยนไววาจะพมพปละ 1 เลม ทงหมด 4 ป ซงอาจารยอคคภาคจะดทละเลม และเมออกครบ 4 เลมแลวจะกลบมาดทงหมดอกคร งหนง หมายความวาจะเปนชดทสมบรณทสด
15/06/55 56 บทสงเคระห
เพราะวาขณะนนกเขยนเขยนปละเลม จงท าใหไมทราบวาเรองราวในชวงหลงอาจจ าเปนตองมการแกไขขอมลของเลมแรกๆกเปนได ซงขณะนพบวาอาจจ าเปนตองเปลยนค าบางค าใหมทงหมด
อาจารยอคคภาคยอมรบวาไมเคยท างานในลกษณะนมากอน เพราะในการท างานกจะเหนกระบวนการท างานระหวางอาจารยอคคภาคกบนกเขยนผน ในการท างานบรรณาธการนน อาจารยอคคภาคเคยท ามากอน ทงกบส านกพมพเคลดไทย และส านกพมพศยาม กอนทจะท างานเปนอาจารยประจ าทมหาวทยาลยเชยงใหม ขณะนกยงรบเปนบรรณาธการใหส านกพมพดงกลาวอย จงท าใหทราบกระบวนการท างานบรรณาธการดวย ดงนน ในการท างานเปน Book Doctor จงน าการท างานสองอยางมาผสมผสานกน จงท าใหหนงสอทเสนอไปวานาจะตพมพเปนเลมไดนน สามารถพมพออกมาเปนเลมไดจรง ซงเลมแรกทเดมชอ “การเดนทางของรามต” นนไดสงเขาประกวดและรางวลชมเชยปทแลว และปนออกเลมสอง ส านกพมพกใสกลองขายเปนหนงสอชด
จากประสบการณตรงนเหนวาในเวบไซตมเดกอายนอยประมาณ 15-16 ป กมเรองโพสตลงเวบแลว เชนในเวบเดกด เวบแจมใส เวบพมพค า (ซงเปนของสถาพรบค) ซงการวจารณในลกษณะนจะเปนประโยชนกบพวกเขามาก เพราะวาเดกเหลานอายนอย ประสบการณนอย ความรกนอย ถาเราสามารถพฒนาเขาไดตงแตตรงน และยกขนมาได “เปนแผง” กคดวาตอไปในอนาคต เราจะมคนเขยนหนงสอทพฒนาคณภาพ และแตกสายไปได แมวาในขณะน เขาอาจจะเขยนเฉพาะเรองรกวยรนของเขาเทานน แตอนาคตทเขาจะเตบโต มความรเฉพาะทาง มประสบการณชวตเฉพาะตว ซงในสวนนจะมประโยชนมาก
ในสวนทเปนแตเฉพาะการวจารณวรรณกรรมทเรามความรสมบรณอยแลว และก าลงพฒนามาอยเรอยๆ และมทฤษฎตางๆ เกดขนเรอยๆ อาจารยอคคภาคคดวานคอการเปลยนพนทน าเสนอ เปลยนทตพมพ เปลยนทเผยแพร จากสอสงพมพไปยงสอออนไลนเทานนเอง ตรงนนไมใชปญหา เพราะทฤษฎกยงเปนทฤษฎเชนเดยวกบโลกลายลกษณอย แตจะมอกอยางหนงทนาสนใจ คอการท างานหลายๆ อยาง จนกระทงการสนทนากนธรรมดา ทเปนการทวตไปมา การโพสตไปมาในเฟชบค หรอการท างานในเอมเอสเอน ทเปนการเสวนากนไปมานน ถามความตอเนองแลวกจะเปนกระบวนการวจารณเชงบรรณาธการอกรปแบบหนง ซงจะเกบเปนลายลกษณไมได เพราะไมเชอวาผใดทสนทนาบนเอมเอสเอนแลวจะบนทกการสนทนาบนเอมเอสเอนเกบไวทกหนา แตตรงนนเปนสงทปรากฏอยในแผนภมทโครงการฯน าเสนอไว นนกคอ วฒนธรรมมขปาฐะใหมผานสออเลกทรอนกส ตรงนกคอการสนทนาผานเครองมอทเปนสออเลกทรอนกสสมยใหม แตจรงๆ แลวตรงนทอยขางบนสด อาจารยอคคภาคตองการใหดงลงมาขางลาง เพราะวาวงทงสนควรจะเปนเหมอนเซตเดยวกนทตรงกลางเหลอมซอนกนทงหมดเลย เนองจากจะมคนกลมหนงทรท งหมดเลย ซงอาจจะเปนคนกลมนอยมาก และคนตรงนคอคนทจะกระจายสวนตางๆทจะกระจายสวนตางๆ ออกไปในแดนทเชอมกน สองแดน สามแดน สแดน และอาจารยอคคภาคกเชอวามขปาฐะระหวางมนษยกบมนษยตองอยเปนฐานอยแลว และตองไมลมวาโลกลายลกษณไมสามารถทจะอยดวยตวเองได
อาจารยภทรเลาประสบการณทไดคยกบนองๆ วาไซเบอรชวยเปดพนทมาขน ขณะเดยวกนกเกดอ านาจการตอรองของนกเขยนกบตวบรรณาธการมากขน ดงกรณนกเขยนคนหนงทเร มตงตวได เขากเกดปญหากบกองบรรณาธการ คอ ถกทางกองบรรณาธการจบใหเซนวาผลงานทเขยนใหนตยสารเลมนน ส านกพมพมสทธทจะน ามาพมพซ าได แตเขาไมยอม และเขาสามารถทจะตอสกบบรรณาธการไดเพราะวาเขามชอเสยงพอ และเขากม blogspot เปนของตวเอง แตทนาสนใจกคอนกเขยนคนนนคอนขางทจะสนใจวาผลงานของเขาไดรวมออกมาเปนสอสงพมพ ซงเขากไดใชทงสองชองทาง คอทงสอสงพมพและสอไซเบอรใหเปนประโยชนกบตวเขา
15/06/55 57 บทสงเคระห
อาจารยอคคภาคเสรมในประเดนนวาการยอมรบในสอสงพมพกบสอไซเบอรในขณะน ส าหรบสงคมไทยนน สอสงพมพยงเปนหลกอย ดงเชนตอนตนทเลาถงการชแจงกบนกศกษาวาอยาใชขอมลจากอนเทอรเนตเปนขอมลหลก ในกรณนไมไดมองในแงรายวาใชไมได แตมองวาขอมลทเดกน ามาใช เทาทพบนนกคอ เดกไมรจกขอมลทจะใช ในขณะเดยวกนกใชขอมลไมเปนดวย แมวาในโลกของสอสงพมพในประเทศไทยอาจจะยงมปญหาหลายๆประการอยกจรง แตถอวาสอสงพมพยงมโอกาสเขาถงคนสวนมากหรอประชาชนสวนใหญไดมากกวา อาจารยอคคภาคคาดวาปญหาทจะเกดขนในสงคคมในอนาคตอนใกลกคอ โอกาสในการเขาถงสอเทคโนโลยสมยใหม ซงตองมการลงทนไมวาจะทกสงหรอทนนอยกตาม ตวอยางงายๆทเหนอยกคอโรงเรยนชาวเขา ท าอยางไรเขาถงจะมอนเทอรเนต wifi ใชอยางเรา ในขณะทเมองใหญมโอกาสตรงนสงมาก และคนทมโอกาสตรงนพฒนาตนเองไดรวดเรวมาก แตคนทไมมโอกาสเขาถง นคอชองวาง และนบเปนชองวางใหมสดของโลกดวย เมอกอนเรามโลกทพฒนาแลว โลกทก าลงพฒนา ปจจบนโลกทก าลงพฒนาคอโลกทมโอกาสเขาถงเทคโนโลยสมยใหมไดนอย
คณณฐพชญเลาถงประสบการณสวนตวทเปนนกวจารณทใชทงสอสงพมพและสอดจตอลดวย ซงโดยสวนตวเหนวาสอสงพมพถอวาเปนหนงในผลงานทเปนฐานของตน แตผลงานทงหมดกคอการรวมผลงานทเผยแพรทงในสอสงพมพและสอดจตอลเขาดวยกน เพราะมองวาตนเองไดสรางงานศลปะคองานเขยนเหมอนกน แตสอไซเบอรหรอพนทตางๆ คอโอกาสในการทจะใหคนเขาถงผลงานของคณณฐพชญไดมากขน เขาถงไดในโอกาสทเขาอาจจะไมไดซอหนงสอ เนองจากหนงสอเขาไมถง บางทคนทอยล าปางไมมโอกาสซอหนงสอ a dayเพราะไมมขายทนน หรอวาคนอยอเมรกาอยากอานงานมากแตไมม a dayใหอาน กไมรจะอานอยางไร แตนคอชองทางทเขามโอกาสเขาถง และโดยสวนตวไมไดมองทลขสทธ แตมองวานคองานศลปะ ซงในทนคองานเขยนสามารถเขาถงคนได และขอดอกประการหนงของไซเบอรคอการเปดโอกาสใหมการปฏสมพนธ (interaction) และผลตอบรบทไดจากการอานบทวจารณ จากทเดมทเขยนในสอสงพมพคอ a dayไมมโอกาสทจะไดทราบวาผอานชอบหรอไมชอบบทวจารณทน าเสนอไปอยางไร เพราะวาไมมผอานคนใดทเขยนจดหมายมาถงกองบรรณาธการเพอตดตอคณณฐพชญ แตเมอใดกตามทน าเสนอบทวจารณในอนเทอรเนตกลบพบวามคนเขามาโตตอบวางานเขยนของคณด ไมด ชอบ ไมชอบ ปฏเสธ สรรเสรญ มหมดทกรปแบบ จงท าใหมองเหนทกมตวางานศลปะของเรามปฏกรยากบคนอานอยางไร เหมอนครงหนงทเคยอยากทราบถงปฏกรยาตอบกลบของคนทอานนยายทวาอานแลวคร นครามเปนอยางไร แตเราไมไดมโอกาสไดเหน แตในขณะนเรามโอกาสไดเหนผานทางตวอกษรทตอบกลบมา ซงคอนขางทจะสดและใหม นคอโอกาสทท าใหนกพฒนาศลปะ หรอวานกวจารณไดมโอกาสไดรและขดเกลาตวเองวาจะแกไข หรอปรบปรงงานของตนเองหรอไม เนองจากนกวจารณกตองมวจารญาณในการพจารณาและวเคราะหปฏกรยาตอบกลบทไดรบวาควรเชอถอหรอไม อยางไร เพราะอาจมบางคนทเขามาชอมงานของเรา โดยทเขาไมไดอานงานของเรากม หรอบางคนอาจจะต าหนโดยทไมอานงานกมเชนกน
คณณฐพชญยอมรบวาไดค าแนะน าทดท งจากครและเพอนทอานงานวจารณและบอกวา “ตรงนเขยนและเขาใจยาก” หรอวาทจ าไดตวอยางหนงคอ อาจารยทานหนงทราบวาคณณฐพชญเปนนกวจารณ แตไมเคยมโอกาสไดอานผลงานของคณณฐพชญมากอน เพราะไมเคยซอหนงสอ a day จงวนหนงคณณฐพชญไดเขยนลงบลอกและของใหครชวยอานงานทน าเสนอไวในบลอกให ซงครกใหค าแนะน ามาวา “ใชค าวา ท ซง อน มากเกนไป”ซงหลกจากนนเวลาทเขยนงานชนตอจงท าใหตองระมดระวงในประเดนนมากขน จะเหนไดวาการเขยนบทวจารณในสอสงพมพทผานมาไมเคยทราบขอบกพรองเหลานเลย และในชวตจรงโอกาสทจะไดพบอาจารยและน าบทวจารณไปใหอาจารยอานกยาก แตทกวนนเมอสอสารกนทางอนเทอรเนตกไดมโอกาสสงผลงานตางๆ ทเขยนไป
15/06/55 58 บทสงเคระห
ใหอาจารยชวยอานให หานาทตอมากจะไดรบความคดเหนกลบมาวา “ประโยคนไมชดเจนนะ” ดงนน คณณฐพชญจงมองในแงนวานคอโอกาสในการขดเกลา และยงเปนโอกาสทดมาก ถาผทใชเขาใจวาธรรมชาตของสออนเทอรเนตเปนอยางไร กสามารถน ามาเปนขอดได สวนทตามมาคอ เรองของการปรบปรงและพฒนาตนเอง ซงสออนเทอรเนตนบวาเปนชองทางทใหเหนได
นอกจากน เมอมรนนองมาถามวาอยากเปนนกวจารณควรท าอยางไร คณณฐพชญกจะแนะน าวาใหเขยน ซงจะมรนนองบางคนบอกวาเขาไมมหนงสอพมพเลมใดเปดพนทให จงแนะน าตอไปวาใหเขยนลงในอนเทอรเนต เพราะคณณฐพชญเหนวาการเขยนเชนน เมอมคนเขามาอาน เขากจะบอกเองวางานของคณดหรอไมด แตถารอใหหนงสอเลมหนงมารบงานกคงจะยาก เพราะวาหนงสอในประเทศไทยทรบผลงานวจารณมนอยกวาผทอยากเขยนงานวจารณ และกวาทจะเบยดเสยดไปถงจดนนกไมแนวาจะได และยงไมทราบวาจะตองรออกนานเทาใด แตวนนทกคนมพนทสาธารณะทเปดใหเขาทดลองและพฒนาฝมอ
ในชวงทส อนเทอรเนตเขามาใหมๆ นน คณณฐพชญกลาววาเวบพนทปเปนเวบทไดรบความนยมอยางมาก โดยเฉพาะในเรองของการเขยนนยายออนไลน คนจะชอบมาก เพราะคนทอยากเขยนสวนใหญกวตกวางานทตนเขยนนนส านกพมพจะรบหรอไม แตในการเขยนออนไลน คนเหลานสวนใหญไมไดคาดหวงวาจะตองไดเงน หรอบางคร งกไมไดคาดวาวาจะไดมชอเสยงจากการเขยนดวย เพยงแตอยากฝกใหตวเองมฝมอทดขนเทานน เขาเหลานนจงใชพนทนในการพฒนาฝมอ
หากจะโยงไปถงหนงสอธรกจเลมหนงทกลาวถงสอออนไลน ซงกลาวถงวงการสงพมพวามคนจ านวนมากทยอมทจะเขยนหนงสอโดยไมตองการยอดขาย แตเพอใหไดชอวา “ฉนไดเขยนหนงสอแลว” จงมบรษทหนงทรบพมพหนงสอในจ านวนจ ากดเลม เชนพมพแค 10 เลม และกเอา 10 เลมนไปขายใน Amazon เพอทจะสามารถบอกไดวา “ฉนเขยนหนงสอแลว และมขายใน Amazon ดวย” ทงทในความเปนจรงมขายแคเพยง 10 เลมเทานน เมอยอนกลบมากจะพบวามคนจ านวนมากทเฝารอโอกาสเชนนอย และขณะนพวกเขามโอกาสทวานนแลวในโลกไซเบอร และคณณฐพชญกยอมรบวาเขาเปนคนหนงทใชโอกาสนนเพอเขยนวจารณละครเวท และเปนททราบกนอยแลววา ละครเวทในปจจบนจะมระยะเวลาในการแสดงเรองหนงประมาณ 2 สปดาห - 1 เดอน ถาเขยนวจารณลงในสอสงพมพกวาทจะตพมพบทวจารณละครเรองน ละครกเลกแสดงไปแลว จงเกดค าถามขนในใจวา “ท าอยางไรจงจะท าใหคนทไดอานบทวจารณแลวยงมโอกาสไดไปดละครเรองนนดวย”จงเขยนลงในอนเทอรเนต เพอใหคนทมาอานสามารถจะไปดละครเวทเรองนนไดทนท ซงนบวาเปนลกษณะอยางหนงของละครเวทดวย คณณฐพชญมกจะกลาววาวจารณภาพยนตรกบวจารณละครเวทจะตางกน วจารณภาพยนตรนน บทวจารณยงอย ภาพยนตรเรองนนกยงอย เพราะเปนแผนฟลม และไปท าใหมาเปนดวด แตละครเวทจบแลวกจบเลย จงเขยนงานวจารณเวทเพอชวยใหศลปนท างานตอได ในแงนคอมมมองของผวจารณ
ในมมมองของผเสพสอ คณณฐพชญยอมรบวาตนเองกชอบอานงานวจารณในอนเทอรเนตดวย เพราะอยากทราบวาคนอนคดอยางไร และการมพนทอนเทอรเนตจงท าใหไดอานงานทคนอนเขยนดวย ไดเหนมมมองของคนอนมากขน และไดมโอกาสอานงานของนกวจารณตางประเทศไดมากขน ทงทในสมยกอนไมเคยมโอกาสทไดอานเลย แตทกวนนสามารถเขาถงขอมลพวกนไดแคปลายนว ขอดคอไดมโอกาสทราบวาขอทเหนตางหรอเหนพองในภาพยนตรกบนกวจารณตางประเทศคออะไร คณณฐพชญเชอวาการเปนนกศลปะ หรอเปนนกวจารณทดไดคอตองรดวยวาคนอนคดอะไร และมมมองของคนทวๆไปคดวาอยางไร ไมไดบอกวาเราเสยตวตนของตวเอง แตเราตองม
15/06/55 59 บทสงเคระห
จดยนของตวเองดวย ดงนนนคอโอกาสทไดเสพงานวจารณทมทางเลอกทหลากหลายมากขน ไดมทางเลอกทจะจบตองหลายๆ อยางไดมากขน
ทฤษฎของโลกอนเทอรเนตบอกวากลมคนจะเกดสงทเรยกวา niche market คอตลาดเฉพาะอยางชดเจน เชน เกดเวบบอรดของคนรกดนตรไทย เกดเวบบอรดของคนรกพระอภยมณ ทงทในสมยกอนการตงชมรมพวกนเปนสงทเกดไดยาก เพราะการทจะไปหาคนๆ หนงทชอบดนตรไทยอยในโรงเรยนกยากอยแลว แตทกวนนสามารถตงชมรมดนตรไทยในอนเทอรเนตทมคนทงประเทศไทยเขาถงไดพรอมกน กเลยกลายเปนโอกาสทท าใหเราสามารถหาคนทมรสนยมเดยวกน หรอแบบเดยวกบเรา เขาถงกนได นคอชองทางทท าใหคนสามารถจบกลมกบคนทคดแบบเดยวกน เสพงานแบบเดยวกน และแลกเปลยนงานกนดวย นคอสงทเกดขนในอนเทอรเนต ดงนนบทวจารณของนกเขยนไซเบอรจะเกดสงทเรยกวาแฟนคลบ โดยความรสกสวนตวคดวา อาจจะมคนทอยากจะหางานวจารณทถกใจเขามาก แตไมพบในขณะทอานหนงสอพมพ หรอในนตยสาร แตไปเจอในอนเทอรเนต และคดวาคนนคอนกวจารณในฝนทชอบมาก ถานกวจารณผนบอกวาภาพยนตรเรองใดดกจะไป ซงจะเกดความเชอและอทธพล ดงนนอนนคอโอกาส
อาจารยสวรรณาเหนวาเมอสกครส งทคณณฐพชญกลาวถงนนเชอมโยงกบประเดนทอาจารยสภางคเสนอไวในแงทวา ในงานวรรณศลป ไมวาจะเปนการสรางงานหรอการวจารณงานกใชภาษา ทคนทงหลายอานออกเขยนได (ในแงนย งขอไมกลาวถงคณภาพวาดหรอไม) แตกสามารถครอบครองคนนนได ถามองรปน ดวยเหตนกระมงทในชวงทผานมาจะพบวาการศกษาในโลกของไซเบอรจงไปรวมอยทวรรณศลป แตพอกลาวถงในทศนศลป ทศนศลปกจะบอกวาม แตยงไมสามารถบอกไดวาเปนในรปแบบใด หรอมาชวยอะไร หรอท าใหเกดอะไรกไมคอยร เพราะวาคนทงหลายไมอาจท าในสงเดยวกบคนทอยากเปนนกเขยนหรอคนทอยากเปนนกวจารณ เมอไมไดใชปากพดกใชเขยน ในกรณนกเชนเดยวกบทคณณฐพชญกลาวถงเมอส กครสมมตวาเปนศลปะการละคร เวลานกชวยไดเหมอนกน เพราะม youtube ทสงเขามาเปนจ านวนมาก แตกยงไมใชสงทสมบรณ หรอกอใหเกดการทจะกลบไปดอกคร งหนง หรอวาวจารณตอได ในขณะทคนทฟงดนตรมาแลวมาเขยนบรรยาย คนทอยากจะโต ถาไมไดไปดมาดวยกน หรอวาโตกนอยสองคน คนอนทไมไดฟงดวยกอาจจะไมสามารถตอบโตได ดวยเหตน ในสาขาอนจะท าอยางไร เชนในกรณทเขยนวจารณละคร และเขยนบอกวาอยากใหคนอนไปดละครดวย หรอวานกเขยนทเขยนวจารณวรรณศลป เขยนแลวท าใหคนอนอยากเขยนบาง เพราะเหนวาอยางนฉนกเขยนได แลวคนอนทวจารณดนตร หรอผสรางดนตร หรอทศนศลป การทจะน ารปมาวจารณกนอยในพนทนจะท าอยางไร เนองจากในขณะนยงนกภาพไมออกวา โครงการทอาจารยสภางคกลาวถงนน เราจะท ากนไดอยางไร เพราะในความเปนจรงกมการวจารณในรปตางๆ ในลกษณะตางๆ หรอการแสดงความคดเหนในลกษณะตางๆ ทออกมาตรงน และขณะทมพนทเปดใหอยางน หรอมโอกาสทจะเผยแพรความคดตนเองไดอยางน มผลตอการวจารณศลปะบางจรงหรอไม และกลบไปทผสรางหรอไม เพราะวางานเขยนนวนยายหรอเขยนออนไลนกมคนต าหนเรองนน กท าใหนกเขยนเรองนนๆ เลกเขยนไป ทงๆทเราเองกก าลงจะวจารณเขาเชนกน จงหมดโอกาสทจะวจารณ หรอวาขณะทจะวจารณกพบวานกเขยนบอกวาปรบปรงแลวตามทมผแกไขมาให เพราะวาชวงทผานมาชวยผทท างานวจารณงานวรรณกรรมออนไลนอย โดยทมเดกเขยนมา 3-5 ตอนกวจารณให แมวาอานไมรเร องเลย แตบางเรองกวจารณใหอยด อกทงยงมบางเรองทเขยนใหมหมดเลย หรอวาเขยนวาใหไปอานเรองใหม เพราะวาเรองนเลกเขยนแลว จงอยากทราบวาในสาขาอนนนเกดอะไร และอยางไรบาง
15/06/55 60 บทสงเคระห
อาจารยอภรด เกษมสข กลาววาในสาขาสถาปตยกรรมนน คดวาเทคโนโลยยงไปไมถง แตก าลงจะมา เชน 3D movie ทดกนอยนนเรมจะไดแลว แตวายงไมสามารถใสลงไปในสออเลกทรอนกสปจจบนอยางแทจรงได จงขอพดใน 3 ประเดนเลยทงผสราง ผวจารณ และผรบงานวา เวลาทเราวจารณงานทศนศลป ซงสถาปตยกรรมเปนสวนหนงในนน เราจะใชถายรป และกเขยนวจารณวาดหรอไมดอยางไรกวากนไป ประเดนส าคญกคอการรบ การรบจะตองเปนประสบการณทเรยกวา รบในสภาพทเกอบจะเสมอนจรงในโลกแหงความเปนจรง ทน ในสาขาของสถาปตยกรรมและทศนศลป การรบทมองผานสองมตนน มนหลอกสารพด มมในการมองกหลอก แสงในการมองกหลอก สในการมองกหลอก ขณะนกรอใหม 3D มาแลวใสลงไปใหได นกวจารณกตองระวงตววาผรบกจะเหนของจรงทเกดขนในสภาะเกอบเหมอนจรง ผานโลกไมเหมอนจรง แลวนกวจารณกสามารถทจะพฒนาตวเองไดอยางอตโนมตเลย เมอม 3D มา แตตอนนยงมาไมถง
อาจารยภทรมองวาไซเบอรมขอจ ากด โดยเฉพาะในสายศลปะ ศลปะการละคร และดนตรบาง แมวาจะมสอทสามารถถายทอดศลปะเปน 3D ออกมาได แตกแนนอนวายงไมเหมอนกบทเราไดไปดการแสดงในสถานทจรง แตอยางนอยตอนทสอนหนงสออาจารยภทรกใชเปนตวชวยอยางมาก (แตไมทราบวาเปนเพราะเหตใดเดกจงไมสนใจ) คอ download งานจาก youtube เปนจ านวนมาก ไมวาจะงานของ Ibsan, Brecht, Shakespeare เพราะในสมยทเปนนกเรยน ขณะทเรยนการละครกรก อาจารยกใหดรปในหนงสอเพยง 3-4 รปแตขณะนเมอไปสอนหนงสอ กไป download อะไรมาจ านวนมาก ซงมแมกระทงคลปของมายาคอฟสก (Vladimir Mayakovsky)และงานของนกการละครรสเซย กเอามาเปนตวชวยใหนกศกษาได และรวมถงเรองดนตรดวย เทาททราบตอนนทางกลมของคลาสสกและแจสกตงกลม และมการนดมาเจอกนนอกรอบ เชญคณอนนต ลอประดษฐมาคย ซงคดวากนาจะมสวนชวยในฐานะทอยตรงกลาง
อาจารยกตต คงตก แลกเปลยนความคดเหนในฐานะนกดนตรและอาจารสอนดนตรไทยวา ถามองในแงของนกวจารณ การสรางหรอถายทอดงานศลปะ ผสราง ผถายทอด และผรบจะมการวจารณทซอนๆ กนอย ตวอยางจากวฒนธรรมการแตงเพลงในดนตรไทย หรอการถายทอดเพลงจะมเพลงอยกลมหนง ซงอาจารยกตตเหนวาเปนเพลงกลมใหญมากทศลปนจะน างานชนหนงมาสรางเปนงานชนใหม เชน ถามเพลงอยหนงเพลงและน าเพลงนนมาท าเปนเพลงใหม โดยผกสญลกษณอะไรไวหลายๆ อยาง เพอใหเหนวามความสมพนธกนอยางไร ทงในแงความหมาย อารมณ ความรสก เพราะฉะนนศลปนผสรางเองกตองตความตงแตการคดวาจะถายทอดออกมาอยางไรใหงามทสด ตวนกดนตรทอาจจะเปนผสรางเอง หรอเปนศลปนทบรรเลง แตไมไดแตงเอง กตองตความเพลงนนเพอถายทอด ผรบเองกจะตองเขาใจสญลกษณอะไรบางอยางเพอจะไดเขาใจความหมายโดยตรงวา เพลงนถกสรางขนมาในลกษณะใด เพออะไร อยางไร กลาวอยางงายๆ กคอดนตรไทยเปนองคความรทสมพนธกนอยของคนทงสามกลม เพราะฉะนนในการวจารณ และดวยธรรมชาตของดนตรไทยทมกจะไมมการจดบนทกแบบลายลกษณ สวนใหญจะเปนการถายทอดกนดวยมขปาฐะ โดยเฉพาะอยางยงในการเรยนการสอน ดงนน การท าวจยหรอการเขยนต าราในปจจจบนกจะพบวาเอกสารในดานนมไมมากนก เพราะฉะนนอาจารยกตตจงมองวาการวจารณในดนตร การน าเพลงเพลงหนงมาท าเปนอกเพลงหนง ซงเปนวฒนธรรมการแตงเพลง ซงเพลงใดทรสกวาด ศลปนหรอนกแตงเพลงทน าเพลงนนมาแตงใหมกจะมลกษณะการวจารณอยดวย เชน สมมตวามศลปนทแตงเพลงทยอยในแลวไดรบการยอมรบวาเปนเพลงทดมาก แลวอกคนหนงแตงทยอยนอกเพอแกกน ในตวเพลงนนจะมสญลกษณทสะทอนวา “นไดน าวรรคทองของในเพลงๆนนมาขยายใหม” ดวยเหตน ผฟงทมความร หรอ “ฟงถง” ข นหนงกจะเขาใจวาขโมยตรงนมาเพอจะฉายใหม หรอเพอแสดงใหเหนวา ดกวา หรอ “เจง” กวานะ หรอแสดงใหเหนวา “ของคณเจงมาก ผมขอยมมาใช”
15/06/55 61 บทสงเคระห
หรอมองอกมมหนงกอาจจะเปนวฒนธรรมของการใหเครดต กตญญรคณกนวาเอาตรงนมาใชเปนเพลงใหม ในแงนอาจารยกตตมองวานคอการวจารณของผประพนธ
สวนการวจารณของนกดนตร ถาหากผใดมโอกาสไดดภาพยนตรเรอง “โหมโรง” กจะเหนวา ทกคร งทข นเวท ทเขาเรยกวา “ประชน” หรอ “ประกวด” หรอ “ประลอง” นน การทนกดนตรไปนงคกน หรอวงสองวงมานงคกนกเปนการวจารณกนอยในทวา ถาคนๆหนงตระนาดเอกเพลงน อกคนกตองคดแลววาเราจะแกเขาอยางไร ลกษณะการแกตรงน คอ การจะแกดวยเทคนค หรอวาจะแกดวยเพลง คอเมอคณเลนเพลงข นนมา กไมสามารถเลนเพลงข นต ากวานได แตตองใหเหนอกวาหรอเทากน หรอในบางตอนของภาพยนตร พระเอกของเรอง หรอนายศรถงคดวธการบรรเลงขนมาใหม นนกเปนภมปญญาของการวจารณอยางหนงวา ในเมอขนอนตมาขนาดนน ตวเองสไมได แลวคนทนงดอยกรอทจะวจารณวาตวเองก าลงจะแย จะด หรอวาจะน าเสนออะไรใหมๆ ปญญาตรงนกเกดเพราะวาเดยวจะตองถกวจารณ หรอตวเองจะตองวจารณคนทต งมาแบบนอยางไร จงคดวธการตแบบใหม ซง ณ ขณะนนอาจจะมบางคนยอมรบ บางคนไมยอมรบ แตกท าใหเกดภมปญญาจนกระทงบดนกยงใชกนอย นนกหมายความวาในตวศลปนกมการวจารณ
ขณะเดยวกนผดกจะมการวจารณดวย ถาถกใจกปรบมอ ใหเงน ใหพวงมาลย ซงเปนวฒนธรรมทเขาถงงาย และในวฒนธรรมสมยกอนนน ผฟงเองกตองเปนผทจะตองเขาใจสวนหนงวาเพลงทดคออะไร วธการของใหมมาท าเกา ของเกามาท าใหม ของฉนไปเธอ ของเธอไปฉน ซงหมนเวยนกนไปกตองอาศยผทจะเขาใจดวยถงจะเลอกปรบมอใหใครดงกวากน เพราะฉะนนในแงความสมพนธผสราง ผถายทอด และผรบ กจะวจารณกนอยในทอยางนตลอด
แตถามองในแงลายลกษณ อาจารยกตตมองวาในแงความหมายแฝงบางประการของการวจารณ เชน อาจจะมงานเขยนทยกยองวาคนนเลนดอยางไร หรอมขอเดนตรงไหน ซงมคอนขางนอยในดนตรไทย แตอกวธการอกอนหนง คอ เมอเหนชอ เชน พระสรรเพลงสรวง พระยาเสนาะดรยางค หรอ หลวงประดษฐไพเราะ บางทราชทนนามทถกบนทกไวเปนลายลกษณกคอการวจารณนกดนตรดวยสวนหนง กลาวคอการทเปนศลปนทมฝมอกตองมคนดงไปเขาสงกด อาจเปนการสะสมนกดนตรเพอแสดงสถานภาพทางสงคมของตนเองวาเหนอกวาอยางไร เวลามาเจอกน วงนชนะ วงนแพ แพนกดนตรโดนไลออก เพราะฉะนน คนทเกง ชนะบอยๆ จากหลวงกขนมาเปนพระ จากพระกขนมาเปนพระยา ถาแคมองชอกพอทจะนกภาพออกวา ศลปนกถกวจารณผานยศฐาบรรดาศกดดวยเหมอนกนวาคณเกงนะ คณเปนถงพระยาดวยสวนหนง
ถามองถงเรองวฒนธรรมการวจารณตามแผนภมทสงให ทม “แดนกลาง” ซงอาจารยบอกวาเปนการสรางพนทอกระบบทถกออกแบบไวแลว อาจารยกตตมองวาในชวงตนของแดนกลาง แนนอนวา ผสราง ผถายทอด ผรบ ตองมสวน และตองเปนผทมความรความสามารถในระดบหนง ท างานกบผเชยวชาญดานเทคโนโลย สามารถออกแบบ สรางพนท อาจารยกตตมองเหนวามนอยมากทคนทเปนสดยอดนกดนตรไทยจะมความรในการสรางพนท เพราะฉะนนการท างานโลกไซเบอรจงเปนการท างานรวมกนของคนสองกลม ในเบองตนเมอสรางแดนกลางขนกจะขยายไปสวฒนธรรมเสมอจรง คอวงใหญ เรมแรกอาจจะมผรท งสองดานท างานรวมกน แตพอขยายออกไป ซงขอดกคอรวดเรว สะดวก ตอบสนองความตองการไดงาย พอขยายออกไป แนนอนวาผไมรและอยากรกจ ะเขามา ผไมรแสดงวาตนรกเขามา และผทรจรงๆ กเขามา เพราะฉะนนจะมกลมทกวางขน แตลกษณะการวจารณทสะทอนไปมาทงสามกลมระหวางผสราง ผถายทอด และผรบ อาจารยกตตมองวานเปนการสอสารทจ ากดลง ความละเอยดจะ
15/06/55 62 บทสงเคระห
นอยลง เพราะการนงดดนตรจรงๆ กไมเหมอนกนการดผาน youtube บรรยากาศการวจารณ วพากษ กจะแหงลงไป ความละเอยดลออกจะลดลงไป เพราะฉะนนสงคมไซเบอรดในแงของการเผยแพรอยางรวดเรว แตถาจะใหวจารณกนจรงๆ นนกมขอเสยซอนอย เพราะวามลกษณะคลายกบ fast food คอเขยนสนๆ ซงการเขยนสนๆ กไดอะไรสนๆ ดวเดโอกไดอะไรแหงๆ และเอามาแลกเปลยนกนไปมา เขาใจนดๆ วจารณกเหมอนกบวาดจากเปลอก หรอดจากการวจารณข นทสอง ข นทสามแลว โลกเสมอนจรงจงน าไปสวฒนธรรมมขปาฐะทความละเอยดลออลดนอยลง แตขอดกคอดนตรไทยเปนทรจกมากขน แตรจกผดหรอถกอกเรองหนง อาจารยกตตเหนวา ถาจะศกษาเรองการวจารณจรงๆ ในฐานะทนกดนตร และจาการสอบถามเพอนทเปนนกดนตรวา นกดนตรชอบทจะถกวจารณหรอไม ทกคนตางบอกวาชอบ แตอยากถกวจารณจากผทเปนนกวจารณ เพราะวาบางครงกจะมบางกลมแปลกๆ ทเขาไปกลาวถงอยางไมด ซงท าใหเสยก าลงใจ หรอเมอขนไปเลนบนเวทกจะคดมากกม หากเปนไปไดทจะสรางคลนกหรอสราง salon ขนมากนาจะมสกเวบหรอสกพนทหนงทเขามาอานแลวมขอมลทเชอถอได และแขงแกรงจรงๆ
อาจารยอคคภาคกลาวถงความรสกสวนตวเพมเตมวา เมอกลาวถงสอไซเบอรหรอสออนเทอรเนตนน ไมสามารถทจะอธบายไดครบถวนในทกแงมมมของโลกไซเบอร เพราะวาโดยลกษณะสอมชองทางหลายอยาง เชน แชต เวบบอรด บลอก youtube ซงตางกมลกษณะเฉพาะของตน ดวยเหตน โดยสวนตวเมออธบายถงไซเบอรออกไป กจะรสกวาพดอยางกขาดอกอยาง หรอขาดไปหลายอยาง และไมสามารถมองใหเหนในทกมตพรอมกนได
ในขณะนเราก าลงกลาวถงการวจารณ ซงเปนงานล าดบทสอง คอตองมตนแบบกอน และพบวาตนแบบหลายอยางเปนanalog ไมสามารถเปนดจตอลหรอไซเบอรได เชน งานสถาปตยกรรม งานประตมากรรม เชน ดนสอแทงนเทอถายคลปวเดโอออกไปกจะเหนแคภาพดนสอทวางอยเฉยๆ โดยทเราไมสามารถเหนดนสอด วยประสาทสมผส ซงในแงน อาจารยอคคภาคคดวาโลกไซเบอรไมอาจตอบสนองได แมกระทงวาในอนาคตจะม VR หรอ virtual reality ทใชวธสวมหว ซงทกวนนมไวเพอรกษาผปวยโรคจต อยางไรกด โลกไซเบอรจงเปนโลกเสมอนจรงทไมใชโลกจรง งานในพรมแดนของศลปะทเปนงานจตรกรรม ประตมากรรม ละครเวท เมอน ามาสอผานคลปในโลกไซเบอรกไมเหมอนกบงานตนแบบแลว เนองจากวามตบางอยางหายไป นคอปญหาและขอจ ากดของโลกเสมอนจรง ซงเปนขอจ ากดทอยางไรกแกไมได เพราะวาเปนโดยธรรมชาตของงานศลปะ ฉะนนการวจารณงานศลปะทตองอาศยประสาทสมผสของมนษยในโลกความเปนจรง อยางเชนงานจตรกรรม บางครงเราอาจจะตองดงานจตรกรรมแมกระทงฝแปรง หรอวาองคประกอบบางอยางทพอถายภาพ หรอท าเปนคลปแลวไดลดทอนศกยภาพทางประสาทสมผสของมนษยไป ซงในแงนกส าคญ และอกประเดนหนงคอ หากไมมประสบการณรวมกนในเรองงานตนแบบ บางครงกอาจจะพดกนยากดวยเชนกน
อาจารยธเนศแสดงความเหนวามอย 2 ระดบ ระดบแรกกคอ ทางศลปะตางๆ ซงตองมประสบการณตรงกบตวงานศลปะนนๆ จรง ไซเบอรเปนแคพนทเทานนเอง ซงเราจ าลองมาอกทหนง กจะมขอดอยอยแลว และตามทกลาวถงดนตรไทยนนกเปนการวจารณในทางหนงทกวางมาก โดยสวนตว อาจารยธเนศคดวาการวจารณทจะเปนประโยชนอยางมหาศาลกคอ วธคดแบบตะวนตกทมการวเคราะห แยก และการประเมนตางๆ ซงอาจไมเฉพาะแตการประเมนในแงการประเมนคณคาเทานน และจากการทไดรวมกบโครงการนกพบวาเปดความหมายของค าวาการวจารณไวกวางมาก แตวาการวจารณทมการแยกหมวดหม วเคราะห และบอกวาอนนคออะไรๆ ซงเมออานแลวบางครงกพบวาไดเปดมมมองใหกบตวเองใหไปสเรองหนงๆ ดงเชนในกรณของพวกหลกโครงสรางทไมสนใจเรองคณคา แตสนใจเรองสอสารอะไร แลวใชวธอยางไร ซงกมประโยชน อาจารยธเนศคดวาสงทขาดคอแบบน และใน
15/06/55 63 บทสงเคระห
โลกเสมอนจรงกเปนเพยงแคชมชนทแสดงความเหนกนแบบ “บานๆ” แบบเราคยกนทอย “รมถนน” ซงเปนพนทแตเปนพนทอกแบบหนง ซงยงไมเกดการวจารณในลกษณะทจะท าใหเกดความกาวหนาในทางความร
ผชวยศาตราจารย ดร. รงสพนธ แขงขน กลาววาเมอยอนกลบไปดโจทยเกา และจากการอภปรายทผานมาพบวาบรบทของศลปะบางประเภทซงอาจจะรวมถงคนทไมคดวาจะเขาไปอยในโลกไซเบอรดวย เพราะวาเราไมเคยถามวาคนกลมหนงทไมคดจะเขาไปอยในโลกไซเบอรนนเขามเหตผลอะไร นอกจากนยงคดวาในกรณของศลปะบางประเภททเปนเรองของทกษะ ประสบการณทอยกบตวบคคล คนกลมหนง คนชวงอายหนง ซงไมคดวาจะเขาไปอยในโลกไซเบอรแลว แตเขามองบางอยางออก ถาเราไมคดวามคนกลมนอยกจะไมมพนทแดนกลางในความหมายหนง ซงในโครงการนถาพจารณาจากแผนภมทเปนรปวงกลมซอนกนนน อาจารยรงสพนธคดวาแดนกลางทวาอาจจะตองมแดนกลาง 2 อยาง แดนกลางทหนงคอ แดนกลางทอยในโลกไซเบอรเอง ซงขอมลหลายๆ อยางทอยในโลกไซเบอรเองกเถยงกนไปมา และยงหาค าตอบไมได กตองถอวานคอแดนกลางอยางหนง และแดนกลางอกอยางหนง คอ แดนกลางระหวางโลกไซเบอร กบโลกทอยขางนอก ในกรณนสงทนาหวงกคอ หากวาเราลมคดถงคนทไมไดอยในโลกไซเบอร แลวเขามความจรงของเขาอย กจะไมมขอมลทไปสรางเปนแดนกลางระหวางโลกสองโลกน
อาจารยชมยภรกลาววาในประเดนทเกยวกบผลกระทบของโลกไซเบอรทมตอการวจารณ กอนหนานขณะทท าโครงการวจ ย “การวจารณในฐานพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” ทยงเปดหนาวจารณในขวญเรอนอยนน ขณะนนสามารถเขยนบทวจารณเปนลายลกษณและกสามารถเขยนวจารณไดยาวถง 5 หนาA4 ทลงพมพทก 15 วน และชววนาทเดยวทตดสนใจปด เพราะวาคนสงงานวจารณมาไมทน และขณะนนอาจารยชมยภรกรบต าแหนงนายกสมาคมนกเขยนฯ แลว และงานกมาก ตอนนนเมอบรรณาธการทวงตนฉบบและไมมตนฉบบอยในมอเลย และคดวาตองไปเขยนเอง ณ วนาทนนคดวาเมอไมมคนเขยนแลว งานกมาก กเลยบอกบรรณาธการไปวาขอปดหนาวจารณชวคราว พอบอกเสรจ วนรงขนมผสงบทวจารณมาให 3 ฉบบ แตบรรณาธการเขาบอกวาเขาปดไปแลว เพราะวาตอนนนเขาก าลงปดตนฉบบ จงท าใหหนาวจารณหายไป และปรากฏวาหลงจากนนหนาวจารณกหายไปหมดเลย ซงประหลาดมากในแงนไมใชวาขวญเรอนเปนตวน า แตหมายความวาเปนปรากฏการณทเกดขนพรอมกน คอโลกวจารณทเปนลายลกษณมอยเปนประจ า ไมวาจะในกรงเทพธรกจ หรอเลมอนๆ กปดตามกนไป จนท าใหคดวาหนาวจารณในสอสงพมพอวสานจรงๆ จนคดวานาจะถงเวลาจรงๆ ขณะเดยวกนในหนาไซเบอรจะปรากฏเปนบลอก และคณภาพไมไดเกดจากลกษณะทเราแชต หรอไมไดเกดจาก facebook แตเกดจากคนทอยากจะท างานวจารณจรงๆ และกเขยนลงไปทกวนๆ กจะมคนท าบลอกแบบน ดงเชนคร งหนงทโครงการตามหาคณภาณ ตรยเวช ซงเปนเจาของบลกวจารณวรรณกรรมและเขยนวจารณถงหนงสอประมาณ 200 เลม ซงลกษณะแบบนปรากฏวาเราไมไดเจออก
พอถงปนกผานมา 3 ป หลงจากทเราปดหนาวจารณไป สกลไทยกอยากจะเปดหนาวจารณขนมา เนองจากวาคณนรภพ สวสดรกษ เปนเลขาธการสมาคมนกเขยนฯ เนองจากวาสมาคมนกเขยนฯ ท าเรองการอาน การเขยน การวจารณ เพราะฉะนนการวจารตองมาแลวปน คณนรภพกเตรยมทจะเปดหนาวจารณใหทสกลไทยครงแรกบอกวาใหหนาครง กคอ 5 หนา A4 เปนอยางนอย อาจารยชมยภรกบอกนกวจารณไวประมาณ 15 คน นกวจารณคนแรกกสงมาเลยทนทประมาณ 7 หนา A4 พอคณนรภพไดตนฉบบไปกสารภาพวาไมสามารถลงใหได เพราะวาไมมหนาแลว หนาทเหลออยคอประมาณหนงหนาครงของ A4 นคอปญหาใหญมากทจะเขยนใหเปนเรองเปนราวอยางทอาจารยธเนศตองการ เพราะวาพนทขนาดหนาครงทไดรบนไมสามารถวจารณได ขณะนจงเปนปญหาเราวาทางสกลไทยกรอตนฉบบ ซงเขาจะรอใหได 5 ฉบบเพอจะเตรยมใหพรอมกอนทจะเรมลง แตปรากฏวาตนฉบบกไมมาแลว เชนในกรณของอาจารยชฎารตน สนทรธรรม กสงมาแลวกร าพนวาเขยนยากกวา 3 หนาอก ตอนนเลย
15/06/55 64 บทสงเคระห
กลายเปนวาผลกระทบทไมทราบวาเปนผลกระทบจากอะไร ไมวาจะเปนคนทอยากจะเสพงานสนๆ หรอวาอยากจะวจารณใหสบายๆ กกลายเปนวาท าใหหนาวจารณปดไปเองโดยอตโนมต แล ะพอจะมาเปดใหมกเกดปญหาซอนขนมา เพราฉะนนคงตองชวยกนคดวาถาเมอไรทมหนานอยลง เราจะวจารณอยางไรใหมคณภาพ โดยสวนตวกพยายามชวยคด ไมวาจะเปนการตดประเดน เปลยนชอคอลมนจากเดมทคดชอไวใหญมากเลย คอ “เวทวจารณ” กเปลยนเปน “ระเบยงวจารณ” เพราะวาไดแคระเบยงทเปนสวนหนงของบานเทานนเอง เพอใหสอดคลอง และกท าประเดนใหเลกลง เพอใหไดประเดนทมเนอหาสาระเพมขน ในขณะเดยวกนตองขนอยกบผทควบคมดวย หากบรรณาธการมองเหนความส าคญของการวจารณ ซงบรรณาธการไมไดมองเหนดวยตวเองอยางเดยว แตเขาเหนจากการผลกดนดวย ในขณะเดยวกนเขาเองกตองไปตอสกบนายทน ซงหนาววจารณนกยงมการยอกนอยในสกลไทยวานายทนจะยอมหรอไมทหนานจะกลายเปนหนาวจารณ เพระวาสงทเขาตองการคอโฆษณาหนงสอตวเองทเขาพมพเอง โดยทไมตองไปยงกบใคร ซงบรรณาธการกยนยนวามหนงสอคนอนอก และมหนงสอในโลกนอก ซงตองใสตรงนใหได และขวญเรอนกไมมหนาใหเปดแลว ดงนน ลกษณะของการวจารณทเกดขนในปจจบนน ซงเราตองการมาก หลงจากภาวะความขดแยงทางการเมอง ซงคดวาตองแกดวยการวจารณ เพอใหคนอนยอมรบความเหนทเปนความเหนทวไป ไมใชรบแตของตวเอง เราจงตองท าใหโลกการวจารณเขมแขงขน กประสบปญหาเกยวกบหนาสอสงพมพ และกประสบปญหาวาบลอกทมคณภาพทงหลายไมคอยจะไดท ากน เพราะฉะนนคดวาโครงการฯนาจะไปสรางจดนใหมากขน อาจจะมการจดประกวดบลอกการวจารณทมคณภาพ
คณณฐพชญกลาวเสรมวาเรองการประกวดบลอกนนทางพนทปท าอย ซงเขาประกวดบลอกประเภทบนเทง และคนทชนะคอบลอกของคนทวจารณภาพยนตร ซงมคนไปอานจ านวนมาก จนไดรบการโหวดใหเปน popular vote และกนบวามคณภาพดวยสวนหนง เพราะวาคนทไปโหวตกมการวจารณกนดวย แตกไมไดเปนการตดสนดวยคณาจารยททรงคณวฒ แตเปนการตดสนของมหาชน ซงมหาชนอาจเปนทงกลมทเปน mass และกลมทเปน cream
ในกรณทอาจารยชมยภรกลาวถงพนทจ ากดและไมจ ากดนน ซงดเหมอนวาตอนน เราตองการพนทในสอสงพมพ เพราะมองวาพนทดงกลาวจ าเปน แตกถกจ ากด ในขณะทพนทไซเบอรไมถกจ ากด แตอาจจะไมถกยอมรบ คณณฐพชญมองการขามไปมาน และคดรปแบบไดอยางหนง ซงตวเองกไดท าอย เพราะถาเขยนวจารณละครเวทจรงๆ กเขยนประมาณ 3-4 หนากระดาษ A4 แตขณะทเขยนให a dayบรรณาฑการจะโทรมาย าวาใหพนทแคหนาครงเทานน และงานเขยนทสงไปกถกตดออกทกครงเพราะจะสงไป 2 หนาเสมอ บางครงเมอเขยนงานวจารณเรองหนงกเกดความคดวาอยากชวนคนไปดดวย ขณะเดยวกนกอยากเขยนลง a dayดวย แตการทจะเอางานทเขยนลงในบลอกแลวไปสง a day กเปนสงทไมสมควรท า จงคดรปแบบการเขยนใหมขนมา โดยเขยนเปนบทวจารณสนๆ ในบลอก และเขยนตอวาอานตอใน a day ฉบบนๆ ขณะเดยวกนเมอเขยนใน a dayกเขยนวาอานฉบบเตมไดทบลอกน ในกรณนถอเปนการขามกลบไปกลบมาระหวางการทเราตองการพนท แตในโลกความจรงไมมพนท แตในโลกไซเบอรเรามพนท แตเราบอกวาพนทนไมมคนเขาถง เหตใดเราจงไมหาทางเชอมสองโลกนเขาดวยกน
อาจารยชมยภรอยากทราบวาการทเขยนวาใหไปอานฉบบเตมไดทบลอกนนa dayจะยอมหรอ เพราะวาหนงสอเลมอนอาจจะไมยอม คณณฐพชญกลาววา a dayสนบสนนใหนกเขยนลงอเมล บลอกหรอเวบไซตในการตดตอของตนใหผอานทราบดวย ดวยเหตนจงน าเวบไซตของตนไปใสไว และแจงวาหากอยากอานเพมเตมกสามารถเขาไปอานได คณณฐพชญเหนวาบรรรณาธการ a dayเหนขอจ ากดในเรองพนทวามไมเพยงพอ เพราะเคยมการหารอกนหลายครงวาจ านวนหนงหนาครงไมเพยงพอตอการวจารณ ขณะเดยวกนบรรณาธการกตอง
15/06/55 65 บทสงเคระห
ตอบโจทยของนายทถดวย แตอยางไรกด บรรณาธการกชวยพดกบนายทนให ในแงน คณณฐพชญเหนวาเราควรทจะตองพลกวกฤตใหเปนโอกาส โดยการท าคลายภาพยนตรตวอยาง หรอวาท าในลกษณะทเปนการเชญชวนคนใหเขาไปใชพนทสาธารณะใหมการพดถงกนมากขนและเพอใหเขาถงไดมากขนดวย การท าเชนนท าใหเราไมไดละทงขางใดขางหนง แตเปนการทเราใชประโยชนทงสองขางไปพรอมๆ กน
คณณฐพชญเหนวาวฒนธรรมไซเบอรมลกษณะอยางหนงทนาสนใจมาก คอเมออานงานวจารณจบแลวอยากจะมปฏสมพนธโดยตรงกบงานศลปะชนนน ดงเชนกรณทเกดละครเวทของ 2 คายทจดแสดงในเวลาไลเลยกน ในชวงเวลานนเกดบทวจารณเปนจ านวนมาก และเมอมผมาอานบทวจารณแลวกเกดการโตเถยงกน และมบางคนแสดงความเหนวา “ไมเปนไร เดยวคนนจะไปด แลวพรงนจะมาเขยนชน” จงท าใหละครเสททงสองปลกกระแสใหเกดบทวจารณในเวบพนทปเปนจ านวนมาก เพราะคนรสกวาอยากมาวจารณแขงกน ในเบองตนเกดจากความไมพอใจบทวจารณบางบททเขยนวจารณละครในแงลบ จงเกดความรสกวาอยากจะเขยนบทวจารณมาแขงบาง แตตอมากมทงผทมาเขยนชม และผทเขยนโตแยง ปรากฏการณทเกดขนในครงน นอกจากจะเปนกระตนใหผอานบทวจารณไปชมละครเวทเรองดงกลาวแลว ยงกระตนใหผอานบางคนไปดกเพอตองการเขยนบทวจารณแขง หรอเขยนบทวจารณเพอแลกเปลยนความคดเหนบาง ซงความคดเหนดงกลาวเกนเลยไปจากการเขยนแคชอบ ไมชอบ เหนดวย หรอไมเหนดวยแลว แตเปนความตองทอยากจะเขยนเพอบรรยายความรส กทมตอละครเรองนออกมาบาง จงกอใหเกดปรากฏการณการเขยนบทวจารณโตตอบกนอยางนาประหลาด แตนาเสยดายวาเกดขนเพยงแคคร งเดยว และไมเกดปรากฏการณเชนนกบละครเวทเรองอนๆ อก คณณฐพชญคดวาละครเวททงสองกอใหเกดปรากฏการณการวจารณเชนน เนองจากทงสองเปนละครทแสดงในชวงเวลาเดยวกน ชอเรองเหมอนกน เรองคลายกน แตแสดงกนคนสไตล และทงสองฝ งกมแฟนคลบทคนละแบบกน จงกอใหเกดการปะทะกนโดยตรง ในสวนหนงทมการเขยนบทวจารณชนกนกเปนลกษณะของแฟนคลบทะเลาะกนดวยบทวจารณ
ปรากฏารณครงนแสดงเหนวาคนไซเบอรอยากมสวนรวมกบการวจารณ การมสวนรวมของเขาคอการพยายามไปเสาะหา เชนเมออานบทวจารณภาพยนตรมผวจารณวาภาพยนตรเรองนดมาก และกอนทจะแสดงความเหนดวยวาภาพยนตรเรองนดมาก กขอไปดภาพยนตรเรองนนกอน หรอวามแฟนคลบมาแสดงความเหนตอการแสดงคอนเสรตของศลปนบางคนวาสดยอดมาก กจะมผต งขอสงสยวาจรงหรอ ซงกระตนใหไปดคอนเสรตนนกอนทจะมาแสดงความเหน และพบวาจะมเหตการณเชนนเกดขนบอยครงมากในเวบพนทป ทจะมผเขยนวา “เดยวคนนด แลวจะมาตอบวาจรงหรอไมจรง” ซงคณณฐพชญไมแนใจวาในวฒนธรรมลายลกษณเกดปรากฏการณแบบนขนบางหรอไม
อาจารยอคคภาคกลาววาไมแนใจวาปรากฏการณเชนนจะเรยกวา “วจารณซอนวจารณ” หรอ “วจารณประชนวจารณ” เพราะวาถาเปนวจารณซอนวจารณกตองมพนฐานอยบนบทวจารณชนแรกสวนหนง ดงนนเมอไมมการวางฐานขอมลบนงานวจารณชนแรก แลวไปวจารณซอน อาจจะเปนบทวจารณทมาประชนกน นอกจากน ในวฒนธรรมการวจารณลายลกษณทเปนหนงสอเงอนไขประการส าคญคอตองเขยนใหจบกอนถงจะไดรบการพจารณา หมายความวาบทวจารณชนนนจะตองเขยนจบครบถวน แตในอนเทอรเนตไมจ าเปน โดยอาจจะเรมตนเขยน 4-5 บรรทดไวกอน แลวคางไว พอตสองคดออกอกกคอยมาเขยนตออก 10-15 บรรทด หรอตหาอาจมากเขยนตอกได ดงนน ลกษณะการท างานกบลกษณะผลงานทออกมา ในอนเทอรเนตจะเขยนไดตลอดเวลา และกมวธการเขยนทไมใชบทความหรอเรยงความทเรยนกนมาแตเดม แมวาบทวจารณชนนนจะมประเดนคมชด แตบางทการเขยนกม
15/06/55 66 บทสงเคระห
ลกษณะเปนการเขยนแคยอหนาเดยวเทานนเอง หรอบางครงกเขยน 3-5 บรรทด แตกมประเดน มค าคมๆ อยในนนนครบถวน เพราะฉะนนวธการแสดงออกของสอไซเบอรกจะมอกลกษณะหนงเชงวจารณดวย
อาจารยธเนศเหนวาในโลกไซเบอรมชองตางๆ ทจะใหพนทการเขยนบทวจารณยาวเทาใดกได ขนอยกบวาเราจะเอาไปใชอยางไร ในสวนสนๆ นนเปนการตอบโตกนในพนททมความจ ากด เชนใน status ของ facebook ตองไมเกนกค า แตกสามารถทจะเชอมโยงไปยงพนทส าหรบการลงบทวจารณขนาดยาวเลยกได ทงนนาจะเปนเรองทางเทคนค ไมใชลกษณะทวๆไป
อาจารยภทรกลาวเสรมในกรณทคณณฐพชญยกมากนาใจวา คนจ านวนหนงอยากจะวจารณเพราะวาอยากจะเอาชนะนกวจารณ มากกวาทจะอยากวจารณเพราะวาสนใจในตวงานใชหรอไม และในกรณทอาจารยชมยภรกลาววาบรรณาธการหนงสอจะยอมใหนกเขยนอางถงบลอกของตน โดยใหผสนใจไปอานบทวจารณฉบบเตมเพมเตมในบลอกของตนไดนน ทางคายเนชนกท ามาอยางเปนเรองเปนราวเลย ไมวาจะเปนคณสทธชย หยน ทวาจะเขยนใหอานแคนในสอสงพมพและใหไปอานตอในรปแบบไซเบอร ขณะเดยวกนกสนบสนนใหนกขาวและนกเขยนของเขาม blogspot เปนของตนเองและกขยายมาสคนอานในทสด ซงขณะนกเปนชมชนอกชมชนหนงทใหญมาก อาจารยภทรกลาววาในเรองของความยาวของการเขยนกประสบมากบตนเองดวย และโดยความเปนจรงกเปนมาหลายปแลวทตองส นลงๆ แตกลบไปเพมพนทใหรปภาพ ซงขณะนคาตวนกเขยนจะถกกวาชางภาพแลว สงนกกลายมาเปนแบบฝกหดใหกบตวเองดวยวาจะเขยนอยางไรใหส นลง และดงคนอานได ถามองในแงหนงกเปนเรองททาทาย และอยางนอยกตองมคลงค าจ านวนมาก และโดยสวนตวกเขยนภาษาองกฤษบาง ซงในภาษาองกฤษกมคลงค า ม treasures จ านวนมาก และในบางกรณ ยงส นกยงท าใหคนอานสามารถจ าวรรคทอง หรอความคดเดดๆ ได มากวาทเขยนอะไรยาวๆ เสยอก
อาจารยภทรขอยอนกลบไปกลาวถงความสมพนธระหวางไซเบอรกบงานตนแบบของงานศลปะ ซงไซเบอรยงมขอจ ากดทงการสมผสกบงานตนแบบ และบรรยากาศในการชมดวย เพราะนกยอนกลบไปถงตนเองทกวาจะไดอาน The Gradientท British Council ทสยามสแควร กลาวจะไดอานเลมหนงกใชเวลาเปนสปดาห เพราะตองรอการสงขนเรอมา กท าใหเกดความรสกในระหวางทรอ และขณะทอานกเกดความชนชมทจะเสพ ซงบรรยากาศเชนนนท าใหเราเหนความตงใจของเราทมความอตสาหะในการอานสงทยาก รวมถงการไปดงานในแกลอรดวย เพราะวาขณะทไปดงานศลปะในพพธภณฑกจะไดความรสกหลายๆ อยางทมาพรอมกบบรรยากาศทรายลอม หรอขณะชวงพกกลางวนมโอกาสไดสนทนากบอาจารยเจตนาเกยวกบราน Barn and Noble ทอยไดเพราะวาคนอยากทจะคยกบเซลลทขายหนงสอคนน เพราะวาคบกนมาเปนสบปแลว และคนขายหนงสอคนนแนะน าหนงสอทเขาชอบใหเขาได และในชวงปใหมกเหนภาพของการเอาของขวญไปฝากคนขายหนงสอคนน หรอคนทขายหนงสอทคโนคนยะท สยามพารากอน กมแฟนคลบของเขาเหมอนกน ขณะเดยวกนกไมไดปฏเสธวาไซเบอรไมด
คณณฐพชญเลาวาเคยคยกบนกเขยนคนหนงซงไปออก คม ชด ลก ดวยกน เขาตงขอสงเกตวา สนทรยศาสตรของงานวรรณกรรมเปลยนไปหรอไม เมอเปลยนจาก printing เปนดจตอล ในตอนนน คณณฐพชญแสดงความเหนในรายการวาอาจจะเปลยนไป เพราะวาบางคนมองวาวรรณกรรมคอตวบท (text) เพยงอยางเดยว หรอเปนเพยงตวหนงสอไมวาจะอยในสอใดกตาม แตในความเปนจรงแลวกลบมสนทรยศาสตรทซอนอย เชน ซอ Harry Potterเลมทออกใหมตองไปตอควเพอรอลายเซนของ J.K. Rolling บรรยากาศเชนนไมเกดขนในโลกไซเบอรอยางแนนอน และไมมทางเปนไปไดดวย สนทรยศาสตรตรงนหายไปหรอเปลยนไปหรอไม แตถาเกดวาคนไปมองวา
15/06/55 67 บทสงเคระห
หนงสอคอตวบทหรอเปนตวหนงสอเฉยๆ สนทรยศาสตรในสวนนกจะไมเปลยน เพยงแคเปลยนท แตสนทรยศาสตรของบรรยากาศของกระบวนการในการเสพตางหากทหายและเปลยนไป การเสวนากนในประเดนนทายทสดแลวกยงไมไดค าตอบทชดเจน ซงคณณฐพชญกยงขบคดอยวาทายทสดแลวคณคาของศลปะ หรอคณคาของงานวรรณกรรมตางๆ นอยทใดกนแน และการสรางใหมของเทคโนโลยทเรยนกวา creative disruption ซงกคอเทคโนโลยท าใหทกอยางทนสมยขน สงเหลานแอบท าลายคณคาเหลานนไปหรอไม กยงเปนประเดนทถกเถยงกนอย
อาจารยสภางคตงค าถามใน 2 ประเดน ประการแรกคอบทบาทของผทเปนเวบมาสเตอร หรอบลอกมาสเตอรในเรองของการวจารณ เนองจากเราบอกวานคอเวทเปด แตเรามบรรณาธการ ซงบรรณาธการมหนาททจะควบคมสงทเขามาและออกไป ตรงนกอาจจะมบทบาทในเรองของการวจารณ ดงนน ถาโครงการฯตองการทจะท า cyber salon ทมคณภาพ เราท าได เพราะวาเวบนเปนเวบทมมาสเตอรดแล และจะเซนเซอรอะไรทเปนขยะไมใหปรากฏ ซงค าถามทหนง คอ โครงการฯตองการท าอยางนใชหรอไม เพราะวาการท าบลอก บลอกมาสเตอรกคอเจาของบลอก เพราะฉะนนกตองขนอยกบวาตองการระดบใด
ค าถามทสองกคอ จากการเสวนาทผานมาพบวามการตอบโตกนอยางฉบไวทงในการวจารณและการแสดงความคดเหน เมอน าเรองนมาโยงกบการ “ดน” (improvisation) ทมอยทงในวรรณศลปและดนตรของเราในขนบนแตเดมนน จะเหนไดวานกดนตรไทยกดน กวไทยกดน เมอมาใชกบดจตอล พบวาดจตอลสงเสรมใหดนงายขน หรอวาดจตอลท าใหการดนของเรามคณภาพดอยลง เพราะบางครงเปนการดนแบบ “จนตรอก” ดวยขอจ ากดทวาจะตองตอบเขาใหได หรอวาจะท าใหเกดทกษะในการดนทหลากหลายมากขน ในประเดนนกอยากชวนใหคอยๆ คดตอ
อาจารยสวรรณากลาววาสงสยวาละครเวทเรอง “แมนาค” ทมการโตตอบกนมากไมนาจะเกดจาดอทธพลบทวจารณของคณณฐพชญ แตเปนอทธพลของแมนาคโดยตรง เพราะวาเรองแมนาคเปนเรองทอยในกระแสโลหตของคนไทย เปนเรองทไมวาใครจะมรสนยมหรอทกษะอยางไร แตเมอเปนเรองแมนาคแลว ทกคนสามารถทจะแสดงความเหนไดหมด เพราะฉะนนอทธพลในแงนมประเดนทเกยวกบสาระของตนฉบบเดม หรอแกนเดมวาสมผสหรอสมพนธกบผคนเพยงใด ซงกสงผลมาถงการวจารณดวย แมวาจะไมมโอกาสไดอานบทวจารณทวจารณโตกนไปมา แตกเหนวานาสนใจทวาการโตตอบกนไปมานน เขาโตตอบกนในประเดนใด เชน ประเดนของตวเรองทใครๆ กร หรอประเดนดานเทคนค หากมองยอนกลบไปถงสาขาทศนศลปเหนวาการวจารณหรอวเคราะหในการวจยทผานมา พบวาผทวจารณแทนทจะวจารณในประเดนของเทคนค กลวธ หรอฝมอ กกลบไปอยทเร องอน เชน ประเดนทางสงคม อาท การวจารณวาน าเนอหาใดมาเขยนเปนรป หรอวาการโตกนไปโตกนมาดวยประเดนทวานไมควรน ามาเขยน เนองจากวาไปลวงล าหรอลวงเกนสถาบนตางๆ ดวยเหตน ในประเดนเรองแมนาคจงจงใหคดวา ตวตนฉบบเดมใครๆ กร แตไมรวารแคไหน รจากต านาน ร จากอะไร แตมนอาจจะชวนใจใหคนอยากจะโต เพราะวาตนเองมความรอยสวนหนง
ในกรณของดนตรไทยทวามการผลตซ าอยเสมอนน ประเดนนนาสนใจมาก เพราะเวอรช นในการผลตซ าแตละครงกตางกนไป หากเปนหนงสอแลวมาท าซ า โดยเปลยนหนาตาหรอเปลยนอะไรไปกคงจะถกฟองแนนอนวาเอาเรองของเขามาแปลง แตถาเปนดนตรไทย สมมตวาท าไวเปนดนตรสามชน แตเมอเอามาท าเปนดนตรสองชนกไมเปนไร เพราะถอวาเปนการเคารพครดวย หรอลกษณะของการผลตซ าทตางกนไปในแตละสาขาของศลปะแลวสงผลอยางไรทการวจารณ
15/06/55 68 บทสงเคระห
อาจารยสวรรณาเลาวาจากเดมทเคยบนกบเพอนทอยในวยไลเลยกนวาฟงเพลงของเดกสมยนไมรเร อง ไมมความไพเราะ ไมมความสนทรย ไมเลอกค ารอง หรอวาทงเพลงมอย 2 วรรคทรองกนไปมา แตวามนษยมสงทเรยกวาความเคยชน หรอความคนชน ตอนนเรมฟงเพลงสมยใหมออก และกรสกวาเพลงเหลานกไมเลว แตไมถงกบวาด แตกเขาใจแลววานเปนบรบทบางอยางของเขา เมอกอนทฟงกเคยบนวาผชายไทยในสมยนท าไมถงไดเหยาะแหยะจง เพราะวามาร าพนอะไรกไมรต งมากมาย แตเมอฟงไปฟงมากคดวานาจะมความจรงบางอยางของเวลาปจจบนอยในนน เพราะวาผชายไทยในสมยนกเหยาะแหยะจรงๆ ดวยเหตนจงอาจกลาวไดวาศลปะกสอความเปนจรงในตวสงคม หรอบรบทสงคมออกมา
เมอกลบมามองทประเดนการวจารณ กไมทราบวาลกษณะเหลานเกดขนจรงหรอไม เนองจากโครงการฯทผานมาพยายามท าเรองสงคมศาสตรแหงการวจารณ คอดความเปนไปของสงคมดวย ซงเมอวจยมาถงจดนเรายงจะนกถงอยหรอไมวาการวจารณตนแบบ หรอสงทเราน ามาวาวจารณนน มความสมพนธกบสงคม หรอบรบทของสงคม ทงในแงของตวบคคลทเปนผรบ ผเสพ หรอผสราง กบสงแวดลอมทเกดขน และปฏกรยาของมนษยธรรมดาทมกบความเปลยนแปลง ซงยงไมรวาจะน าไปสอะไร จะเหมอนกบทเราเคยคนกนมาอยหรอไม หลายอยางพวกนนาจะเปนสงทเรานาจะนกถงดวยในแงทเราพดถงการวเคราะห หรอวาการทเราจะมาศกษาการวจารณในรปแบบตางๆ และในพนทตางๆ กคงจะมองคประกอบหลายอยางในนน
อาจารยปารชาตเลาวาในชวงพกทผานมาคณณฐพชญไดกลาวถงทฤษฎหนงทนาสนใจ เนองจากวาอาจารยเจตนามขอสงสยวาการมเวบไซตทขายหนงสอจะท าใหโลกanalog สนคลอนหรอไม หรอวาจะท าใหคนอานหนงสอไมเขารานหนงสอหรอไม อยางไร คณณฐพชญจงไดกลาวถงปรากฏการณของ Amazon.com จงอยากใหคณณฐพชญเลาใหฟง
คณณฐพชญอธบายวา “long tail strategy” เปนทฤษฎทสรางขนมาใหมโดย Christ Anderson เขาเปนนกกลยทธทดวมากในโลกออนไลน และเขาคดทฤษฎขนมา ทตอบโจทยของ social media มาก วธคดของเขากคอในสมยกอนรานหนงสอถกจ ากดดวยจ านวนชนหนงสอ เชน รานหนงสอมช นหนงสอ 100 ชน เพราะฉะนนหนงสอทวางจ าหนายไดมแค 100 ทเทานน หนงสอเลมใหมมากตองแยงชงกบหนงสอเลมเกา ใครออกใครเขากมแคน ซงในซปเปอรมารเกตกเกดปญหานเชนเดยวกน จงเกดการจายเงนซอช นขายของในรานตางๆ ซงใครมเงนนอยกตองออกไป หนงสอเลมนขายไมไดกตองออกไป และเมอหนงสอออกจากชนไปกเกดปญหาวาคนหาซอหนงสอเลมนนไมได คนเขาถงไมไดกหายไปจากตลาด ซงเทคโนโลยอนเทอรเนตเขามาตอบตรงน และเขามาเปลยนวธคดใหมวาเมอไมจ าเปนตองมช นหนงสอ ทกอยางอยในอนเทอรเนตหมดกจะเกดสงทเรยกวา “long tail” คอหางจะยาวตอไปเรอยๆ ไมมทส นสด
นอกจากน ในทฤษฎธรกจจะบอกวา “long tail” คอสนคา 20% ของทงราน หรอของรานหนงสอ เปนสนคามคา 20% ทสรางรายไดทงหมด 80% เขาเรยกวากฎ 20 : 80 (หรอ twenty : eighty) คอสนคาทเปน bestseller จะท ารายไดทงหมด 80% ของยอดขายของธรกจ ซง long tail เกดขนมาหลงจากชวงการเกดของอนเทอรเนต ท าใหความคดเปลยนไปวาเมอสนคาไมจ าเปนตองมช นวางจ ากด กสามารถทจะขายสนคายาวแคไหนกไดอยางไมจ ากด เพราะวาขายทางอนเทอรเนต และ Amazon กเปดรานขายทางอนเทอรเนตอยแลว จงท าใหหางยาวมาก และเมอเอาหางทงหมดมารวมกนกพบวามมากกวา 20% และอาจจะมคามากพอกบตว “head tail” ดวย ตวอยางงายๆ เขาบอกวารานขายเพลง I-Tune Store ของ Apple มเพลงประมาณกวาลานเพลง มเพลงฮตๆ
15/06/55 69 บทสงเคระห
ประมาณพนหรอหมนกวาเพลงทคน download เปนจ านวนมากประมาณลานคน ถาเปนนกธรกจในสมยกอนกจะบอกวาเอาเฉพาะเพลงฮตๆ เหลานวางขายกพอแลว เพลงอนๆ ไมจ าเปนตองขายและไมจ าเปนตองวางอยในชนในรานกได แตเมอเปลยนมาเปนดจตอลจะพบวาสามารถขายไดอยางไมจ ากด ตอมาเมอมคนไปศกษาจรงๆ กพบวาตอใหเปนเพลงทไมมคนรจกเลยหรอในสมยกอนอาจจะเรยกวาเพลง “หนาบ” ทไมมใครฟง กยงมคนซอ ดงนนค าวา long tail ทวานทหางดหมอนวาจะวงเขาใกลเลขศนย แตไมมทางเปนศนย คอตอใหหนงสอทไมมคนรจกเลย กยงมยอดขายไม 1 ก 2 หรอ 3 เลม เพราะฉะนนการเกดของ long tail หากเปรยบเทยบกบสอ กหมายความวาสอหลกกยงมอย เวบไซตดงๆ กยงมอย ขณะเดยวกนกเกดเวบไซตยอยๆ อกอยางไมจ ากดและไมมทส นสด และแตละเวบกจะมคนทชอบแตกตางกน ตอใหมเวบทเราแทบจะไมเคยคดเลยวาจะมเวบนอยเลยกมคนอาน ซงอาจจะมคนอาน 1 คน 2 คน หรอ 20 คนกได จงอาจกลาวไดวานคอลกษณะส าคญอยางหนงของอนเทอรเนตเลยกวาได และลกษณะเชนนคอโมเดลของระบบนเวศนในอนาคตทอยบนอนเทอรเนต ตวอยางทเหนไดอยางชดเจนคอ Amazon ไมมรานขายหนงสอเปนของตวเอง เขามเพยงแครานบนอนเทอรเนต และหนาทของเขาไมไดเปนเจาของรานหนงสอ แตเปนเพยงชนวางขายเสมอนจรง (virtual shelves) ทมรายชอหนงสอจ านวนหนงมาวางตอไปเรอยๆ อยากไดหนงสอเลมใดกคนหาและเมอเจอกส งซอ เมอมการสงมาท Amazon เขากท าหนาทเพยงแคโทรแจงรานหนงสอใหจดสงหนงสอใหลกคาทส ง ซง Amazon จะท ารวมมอกบรานหนงสอทวประเทศ เพอใหรานเหลานนจดสงหนงสอใหลกคาทส งซอผาน Amazon ทงลกคาจากอเมรกา และในปจจบนกจากลกคาทวทงโลก จนท าใหปจจบนน Amazon กลายเปนผทมอ านาจตอรองกบส านกพมพทกส านกพมพ ทงหมดนคอสงทเรยกวา “long tail strategy” แบบคราวๆ ในแงนอาจน ามาโยงกบวฒนธรรมการวจารณไดในประเดนการเกดนกวจารณหรอการเกดการวจารณยอยๆ ซงอาจจะเกดในลกษณะของกลมผวจารณทมจ านวนเพมมาขนเรอยๆ แตอาจจะมใชนกวจารณทเจนจด แตเกดนกวจารณในปรมาณทเพมขน
อาจารยเจตนากลาววาตอนนก าลงตงค าถามกบตวเองวา เมอประมาณสบปกอนทเราเรมโครงการฯทหนง เรายงมความเชอวาเราสามารถทจะแยกแยะวาผลงานทมคณภาพกบผลงานทไมมคณภาพมความแตกตางกนอยางไร สวนหนงเปนอตวสย แตอกสวนหนงเปนการหาทศทางอะไรทพอจบได แลวในทสดเรากสรรหาตวอยางจากพนฐานเทาทเราจะหาได หรอเทาทก าลงของมนษยทอานหนงสอออกจะหามาได ขณะนภาพทเหนกคอวามนเปน infinity ไปหมดทงระดบแนวนอนและแนวตง เรองของคณภาพไมตองพดกนกระนนหรอ ในเรองคณภาพนนจะเปนไปในสองระดบ ระดบทหนง คอ งานวจารณเหลานนชวนใหเราเชอเขาวาเขาไดสมผสกบงานทมคณคา ระดบทสอง คอ ความสามารถทจะชกชวนเราใหเชอตามเขาดวยเหตผลนานบประการ ท าใหงานวจารณของเขาเองถกเราประเมนวามคณคา เพราะฉะนนจงเปนการประเมนคณคาในสองระดบ ซงถาไมมคณคาของตนแบบ การวจารณทมคณคากอาจจะงอนแงนเตมท แตอาจจะไมแนเสมอไป เพราะวางานวจารณท “อด” งานตนแบบทเขาคดวาไรคณคา กอาจจะเปนงานทมคณคากได ขณะนถาทฤษฎ “long tail” เปนจรงกจะเลกพดกนเรองคณคาเลย และตราบใดทเราเลกพดกนเรองคณคา เวลานนเรากจะไมไดพดกนในเรองการวจารณแลว
กลมนกวจ ยวจารณนไดนยามค านยามการวจารณออกมาใหมวา “การวจารณคอ การประเมนคณคาประสบการณจากการสมผสกบงานศลปะ ดวยวธการทกลาวมาทงหมดนน ไมไดท าตามน แตคลายๆ กบวาเสยงเอาเองวาอะไรจะอย อะไรจะไป และจากทเหนวาปลายทางทยงทอดตอไปอยางไมมวนหยดนน ถาคณอยในโลกโบราณและเดนเขาไปในรานหนงสอโบราณ แลวไปถามวามหนงสอเลมนนเลมนหรอไม คณจะพบคนแกคนหนงทจ าชอหนงสอไดหมด และอานหนงสอสวนหนงดวยตวเอง เมองไทยกมทเวงนครเขษม และเขากจะเขามาคยกบคณเลย อาจารยเจตนาเลาวาคร งหนงเคยไปหาหนงสอวชาการเลมหนงทมความส าคญมาก และไมมขายอกแลว เขาจะบอก
15/06/55 70 บทสงเคระห
วายงขายใหคณไมได เพราะวามสองเลม เลมหนงเขาไดมาแลว แตอกเลมหนงยงไมได แลวถาเลมทสองมาแลวจะทราบไดอยางไร เขากบอกวาเขาไมบอกหรอก ถาอยากไดกเดนแวะมากแลวกน แตรานทวานนอยทกลางเมองปารส และอกคร งทอาจารยเจตนาไดไปเจอคนแบบนอกคนหนงเปนชายหนมอายประมาณ 35 ป ซงถามเขาวาเขาสามารถจ าทงหมดไดอยางไร เขากตอบวาเขามวธฝก (“I cultivate my memory”) ถามอะไรตอบไดหมด และหนงสอเลมหนงทเคยมอย ซงซอมาตงแตสมยทยงเปนเดก มรปภาพสวยงาม เปนตนแบบของทฤษฎทน ามาใช คอ “ศลปะสองทางใหแกกน” หนงสอเลมนนถกปลวกกนทบาน กเลยตงปณธานวาจะตองหาหนงสอเลมนใหได และวนหนงกไดกลบไปทมหาวทยาลยเกา คอ Tübingen และรานนกอยแถวๆนน เมอเอยชอหนงสอเลมนออกมา เขากบอกวาม และกบอกวาหนงสอเลมนออกมาตงแตป 1923 ไปหยบมาใหทนท โดยขายใหราคา 15 เหรยญ ซงถกมาก และคดวาถาเขาขาย 100 เหรยญกจะซอ เพราะวาหนงสอเลมนมคาตอตวเองในฐานะทเปนนกอาน มความส าคญในแงทอาจารย “เลน” เรองวรรณคด ทฤษฎ และเรองความสมพนธระหวางศลปะแขนงตางๆ ขณะเดยวกนอาจารยเจตนากยอมรบวาพยายามทจะน าความคดดงกลาวมาครอบง าเพอนรวมงานมาเปนเวลา 15 ปแลว อาจารยกลาววาเรองทเลามาทงหมดนเปนเรองคณคา แตเรองทแสดงมาทงหมดนนสามารถตอบไดหรอไมวาคณคาอยตรงไหน หรอวาคณคาไมส าคญ ถาเชนนนนยามทเสนอมานใชไมได
อาจารยธเนศคดวาถามองในกรอบทนนยมและปรชญาทางการตลาดอนนมคณคาอยางแนนอน เนองจากโดยสวนตวคดวาในโลกนมกรอบคดตางๆ และในทางธรกจกตองหาคณคาบางอยางส าหรบนกธรกจทเขาใจปรากฏการณของโลกไซเบอร และเขากสรางคณคาทางการเงน แตวาไมใชคณคาทางดานศลปะ แตนยามเรองการประเมนคณคานน ส าหรบค านยามทใหไวในทนอาจจ าเปนตองขยายความในเรองคณคา เพราะวาในโครงการวจยกอนหนานเนนเรองสนทรยศาสตร แตในทนอาจจตองขยายใหเหนชดเจนมากขนในแงของคณคาวาจะครอบคลมในแงใดบาง
อาจารยเจตนาถามวาพอคาทจ าชอหนงสอไดกมความสามารถอะไรบางอยาง ซงเปนความสามารถทเหมอนกบไปหาชอหนงสอทไมมคนอาน แตกยงมคนอานอย หรอวาซดทไม เปนทนยมมากนกกยงมยอดขายอยตอไป ซงกเหมอนกบหนงสอทไมมคนอาน แตมคนมาซออย
อาจารยธเนศกลาววาในฐานะทเปนคนชอบฟงดนตรมาก และดนตรทฟงกหลากหลายมากและมกจะหาซอไมได แตรานท “หางยาวๆ” นเองทท าใหหาซอได คณคาในทนหมายความวา “ไมวาคณจะเอาอะไร ฉนม” แตไมไดหมายความวา “คณซอชดนซ ชดนดทสด” แตจะมองคณในฐานะลกคา ซงคณคาทางดนตรของคณนนอนไหนกได คอมความหลากหลายและมครบ
คณณฐพชญคดวาสงนคลายๆ กบทอาจารยกลาวคอเปนการเปดความหลากหลายทางดานรสนยมอยางมาก คอทกอยางเปนคลงทไมมทส นสด ดงนน “long tail” จงเกดจากความคดทวาตอใหหนงสอทแยมาก จนแทบจะไมมคนอานเลย กยงมสกคน สองคนทอยากอานหรอทถกใจ กมการเปดพนทให เชนเดยวกบทกลาวไวในชวงตนวาการตพมพงานในวารสารกถกจ ากดดวยยอดพมพในแตละคร ง แตการเกดของ “long tail” ในโลกไซเบอรท าใหขอจ ากดในประเดนนหายไป ท าใหคนเขาถงไดอยางไมสนสด จงสามารถมองไดวาในแงน เปนไดทงโอกาส ขณะเดยวกนกอาจจะลดคณคาบางอยางลงไปดวยเหมอนกน เพราะวาเปน “creative reception”
อาจารยอคคภาคเสรมวาในสวนทเปนไซเบอรนน คร งหนงไดน าเรองสนเรอง “กระดงงาลงสรง” ของประยงค เวฬลกษณไปสอน ในเรองนนอางถงเจเนต ลห (Janet Leigh)ในเรองไซโค (Psycho)ของอลเฟรด ฮตซ
15/06/55 71 บทสงเคระห
คอก (Alfred Hitchcock) ซงอางถงอยนดหนง ในขณะทสอนกบอกวานกศกษาวาในเรองนอางถงภาพยนตรอย 2 เรอง เรองทหนงคอครโอพตรา และอางถงชอผหญงทแสดงในเรองไซโค ทถกฆาในหองน า แลวกไปหาขอมลมาใหนกศกษาดวาภาพยนตรเรองน มความคลาสสกออยางไร มประวตความเปนมาอยางไร และลาสดเมอเขาไปใน youtube กพบวามตนเขาเฉพาะฉากนนมาโพสตไวเลย จงคดวาโลกไซเบอรมอะไรบางอยางทเราอาจจะหาไมคอยไดในโลกanalog เมอเขาไปในอนเทอรเนตทจะไปเจอโดยไมตงใจกม และลาสดทพบขอมลทเปนฉากกรณศกษาน กเพราะวาตองการจะเขาไปหาขอมลลาสดทกลาวถงเรองนวามอยางไรบาง กปรากฏวามฉากนข นมาและมฉากตางๆในเรองนข นมา นอกจากนคดวาภาพยนตรเรองอนกยงมอนเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะภาพยนตรทไมมขายในรานซด ในรานดวด กอาจจะหาไดในอนเทอรเนตเหมอนกน เพราะวามเวบไซตใหดภาพยนตรจ านวนมาก ดวยเหตน ในทางหนงโลกของอนเทอรเนตกมการแปลงขอมลของanalog หลายๆ ตวเปนขอมลดจตอล และสามารถสบคนไดในลกษณะทเปนสอผสมและในลกษณะมลตมเดย
อาจารยปารชาตอธบายวานกวจยสสาขาไดพบปะกนเมอไมนานมาน ส าหรบวตถประสงคและเอกสารประกอบการประชมทแจกในวนนกเปนเพยงรางอยางทเรยนไวตงแตตอนตนแลว ซงยงอยในชวงทมการปรบแกโดยตลอด แมแตนยามทน าเสนอในครงนกเปดไวกวางๆ เพราะวาเปนสงทนาจะตองน ามาถกเถยงกนพอสมควรดวย แมแตเรองของการประเมนคณคา เพราะวาเทาทหารอกนในกลมนกวจยทงสสาขาเหนพองกนวา เราอยากจะท างานกบขอมลทเกดขนในโลกนจรง และเมออางไปแลวกมขอมลยนยนวาสงทกลาวไปนนเปนความจรง หรอทพดอยางนไดเพราะวาขอมลฟองแบบน และเทาทพบในขอมลเบองตนทงจากโลกไซเบอรและโลกลายลกษณนนกคอ การวจารณคอการประเมนคณคาอยางหนง ซงถาไมมการประเมนคณคาแลวกคงไมใชการวจารณ วนนนคณไอยเรศ บญฤทธ เสนอความเหนวาหากไมมการประเมนคณคาการวจารณกจะไมตางจากการวเคราะห หรอการใหขอมลธรรมดา ดงนน ค าวา “วจารณ” จงเปนค าเฉพาะ ดงนนจงตองนยามค านข นมา ไมเชนนนการวจ ยจะด าเนนไปอยางสะเปะสะปะและไมสามารถด าเนนการได เนองจากในขณะนมเวลาการท าวจยเหลอเพยงหนงป จงตองก าหนดขอบบเขตการวจยเฉพาะทท าไหว และมทศทางทจะเดนตอไปได
ในทนทเขยนวาการวจารณคอการประเมนคณคานน ไมไดหมายความวาเมอประเมนคณคาแลวจบ แตเปนการประเมนคณคาประสบการณของการสมผสกบงานศลปะดวย ไมใชวาประสบการณอะไรกได ในทน เราไมไดเขยนจ ากดวาเชงสนทรยศาสตร เพราะวาเราคนพบแลววาในโลกไซเบอร แมผเสพไปปะทะกบงานศลปะ เขากวจารณไปในทางอน โดยใชงานศลปะเปนตวสะทอนความคดของเขา แตเขากวจารณ เชน “เขาไปดงานทศนศลปเรองน ท าใหเขาคดถงเรองนๆๆ” และสะทอนตรงนไดส าเรจเพราะอะไร แมวาเขาจะไมใชศลปน ไมสามารถบอกองคประกอบของงานศลปะไดเลย เขากวจารณ อยางนเรยกวาการประเมนคณคาหรอไม อยางนเรยกวาการวจารณหรอไม ถามองยอนกลบไปทโครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” กถอวาใชเพราะวาเปนการวจารณบรบท แตเมอมาถงโครงการวจยน นกวจยไมอยากทจะระบอยางชดเจนลงไป เพราะการวจยในโครงการฯ ทผานมาถกวพากษวจารณอยางมากวาเราตงตนเปนผต ดสนคนอนมากเกนไป เราใชมาตรฐานของเราไปตดสนคนอนในเชงคณคามากเกนไป เพราะทกวนนค าวาคณคานข นอยกบวาใครเปนผก าหนด และก าหนดโดยใชกรอบอะไร และกรอบนนมาจากไหน ทนมหาชนทเขาไปในโลกไซเบอรไมยอมรบกตกานกยอมได เขาไมยอมรบกตกาของผเชยวชาญกยอมได เพราะวาเขามเสรภาพทจะตงกฎของตนเอง และก าหนดคณคาของเขาเองกยอมได และในฐานะผวจย ในเมอเราจะท าวจยเกยวกบโลกไซเบอร เราจะตดเขาออกไปกไมไดเชนกน เรากตองรวมเขาเขามาดวย เพราะวาเรามหนาทเปนผวจย และไมไดมหนาทเปนผก าหนดคณคาในสงคม
15/06/55 72 บทสงเคระห
อาจารยเจตนาเลาประสบการณทเคยอานกระทแสดงความคดเหนวา จดเรมตนจะนาสนใจดวยการทวา คนทต งกระทจะเปนคนทไดสมผสกบตวงานศลปะจรงๆ แตพอเดนไปสกพกกจะมคนทไมไดไปสมผสกบงานศลปะเลยเขามาแสดงความคดเหนดวย โดยถกเถยงดวยเหตผลบางอยาง ซงตรงนคอสงทตองแยกแยะใหดวา สวนใดคอสวนทจะจรรโลงศลปะดวยการไปสมผสกบงานศลปะจรงๆ แตบางครงกเปนความคดเหนทวไป ดงกรณทเคยวจารณละครเพลงเรอง “สนทราภรณ เดอะมวสคคล ไววา ดนตรจรงไมมา และดนตรทอดมานนยงไมไดมาตฐาน และผทโตแยงมาบางคนกเปนคนทไมไดไปดละครเรองนมากอนเลย กแสดงความเหนวาเปนไปไมไดเพราะวาสบชย ไกรยรเส น มาตรฐานด เพราะฉะนนผลงานทออกมากตองมมาตรฐานด ในประเดนนไมเกยวกบวางานวจารณสออะไร หรอในกรณของบทวจารณลายลกษณกเคยมคนลอกบทวจารณละครเวทเรองเฮมเลต ทเปนมวสคคล ซงอาจารยเจตนาเขยนเปนบทวจารณขนาดยาว กมคนหนงเขยนบาง เขาเขยนโดยทเขาไมเคยไปดเลย แตวาคนอนจะไมรวาเขาไมเคยไปดมากอนเลย เพราะวากอนทจะเขยนจากการอานบทวจารณของอาจารยเจตนา และน าไปเขยนตอ ในประเดนนไมเกยวกบวาเปนสอไซเบอร หรอเปนสอลายลกษณ แตกลบมาอยทคนแลว ซงในทายทสดมมาตรฐานบางอยางทเรยกวา จรยธรรมทางอาชพ หรอ “professional ethic” ทคนเคารพกน ซงทงสองโลกตางกมท งนน
อาจารยจกรพนธ วลาสนกล อยากจะใหนกยอนกลบไปสกหนอยวาเหตใดจ าเปนตองถกกนในประเดนเรองคณคา เนองจากมพนททอยดานนอก และพนททอยภายในโลกเสมอน และสงทโครงการวจยนจะไปศกษาไมอาจตดไดจากโลกทเปนจรง เพราะฉะนนจงตองไมลมวายงมโลกขางนอกอย ขณะเดยวกนกก าลงสนใจมากวานกวจยในโครงการฯนก าลงจะท าอะไรทจะเขาไปศกษาเรองน เนองจากเราก าลงเสวนากนอยางมากเกยวกบปรากฏการณทเกดขนในนน ซงไปจนถงข นทจะมองคณคาของมน แตสงทสนใจคอ นกวจยท าหนาทประเมนคณคาวาในการท าวจยในเรองน เราท าหนาทแคเพยงอธบายปรากฏการณทเกดขนนเทานน และเพยงแคอธบายปรากฏการณนกนบวานกวจยท าหนาทหนกมาก เพราะในอกหนงถงสองปขางหนา เทคโนโลยตวนหรอวาปรากฏการณนจะด าเนนไปในทศทางใด ดงเชนทอาจารยอภรดกลาววาขณะนเทคโนโลยในสออนเทอรเนตยงไมรองรบ แตไมแนวาในอกหนงหรอสองปขางหนา ความเปนสามมตของมนทไมเคยตอบสนองไดอยางรอยเปอรเซนตนนอาจจะพฒนาไปถงข นทใกลกวาน เพอไมใหนกวจยสบสน อาจารยจกรพนธเหนวานกวจยอาจจะตองจ ากดตวเองเหมอนกนวาจะตอบปรากฏการณขางหนาในโลกเสมอนแคไหน จากการเสวนากนในหลายๆ ประเดนโดยเฉพาะอยางยงในประเดนของอาจารยอภรด และของดนตรไทย จงอยากเสนอความเหนวา ในกรณของอาจารยอภรดทเปนดไซเนอร อาจารยใหความสนใจในเรองของพนทและกลาวถงการออกแบบพนท โดยเฉพาะอยางยงในชวงเชาซงท าใหมองเหนภาพถนน และถนนเสนนเชอมตอไปไดเรอยๆ จากเมอกอนทถนนวงทางเดยว ตอมากวงสองทาง และกกลายเปนถนนทเปนโครงขายจ านวนมาก และอาจารยอภรดยงกลาวอกวามสอหลายตววงอยบนน ตงแตลายลกษณ youtube และ ภาพ จงท าใหมองเหนวามยวดยานหลายๆ ชนดอยบนถนนเสนน ดงเชนทอาจารยธเนศเสนอวาเหตใดจงไมน าภาพใสเขาไป แทนทจะเปนวจารณลายลกษณ อาจารยจกรพนธจงอยากมองวาเครองมอทเราใชกนอยตอนน และมอยดวยนน ถาเปนนกวจารณจะอธบายมนวาอยางไร จะอธบายเพยงแความนมชนดตางๆ อย หรอตรงไหนทถกอธบายวาเปนการวจารณ โดยสวนตวเปนวานาจะมองโลกทเปนจรงกอน แลวคอยกลบอธบายโลกเสมอนได อยางเชนในกรณของดนตรไทย ซงเหนวาเปนทางออกอยางหนง เนองจากทางฝานดนตรไทยใหภาพทชดเจนวา อยางไรกตามโลกเสมอนกไมสามารถใหความเปนจรงของศลปะกบผชมผานโลกไซเบอรนได ในแงนท าใหคดวาไดวา ถาจะอธบายดนตรไทยในเชงวจารณ ซงทตองท าคอการถอดรหส (decode) คอท าใหสงทเรยกวาการวจารณซอนวจารณผานดนตรไทยทอยในโลกขางนอก ซงไมมค าอธบายเขาไปอยในโลกไซเบอร ถาตรงนเปนการวจารณจรงอยางทคนดนตรไทยรสกและเขาใจกนแบบนน เนองจากในแงน ผทไมไดอยในวงการดนตรไทยกจะไมรวาเขา “หยบไปเนยน” กนแบบไหน เพราะเราไมรหรอกวา
15/06/55 73 บทสงเคระห
เขาหยบอะไรมา เพราฉะนนในแงนเปนไปไดหรอไมวา แทนทเราจะอธบายปรากฏการณนเฉยๆ แตใชพนทของไซเบอรนเปนตวชวยอธบายสงทเรยกวาการวจารณทอยในโลกขางนอกแลวไมมท คอการน าผรมาถอดรหสและเอาสงเหลานเขาไปใสไวในโลกไซเบอร เพอทจะใหคนน าความรตรงนไปใชได
ในขณะเดยวกน อาจารยธเนศกกลาววาสงทไมมการวจารณในทศนศลปกเพราะไมมฐานความรพอ เพราะกรอบคดของการวจารณทสอนกนในมหาวทยาลยนนมงไปในทศทางเดยว แตวาในปจจบนกรอบคดเปนไดอยางหลากหลาย ดวยเหตนจงตงนยามค าวา “การวจารณ” ทโครงการเสนอวาทวา คณคาประสบการณทไดสมผสกบงานศลปะ ซงค าวา “สมผส” ในภาษาของสายทางศลปะนน ค าวา “สมผส” จะไปสรปอยตรงทเราใชประสาทสมผส (sense) แตวาโลกในยคปจจบนการใชเพยงประสาทสมผสแตเพยงอยางเดยวดจะไมพอในเชงศลปะรวมสมย เนองจากอาจจะตองใชสวนทเปนการเชอมโยงกบทฤษฎความเขาใจทางสงคม และทางมนษยเขามารวมดวยในงานหลายๆ แบบ จงอยากเสนอวาในธรรมชาตของคนสายศลปะอาจจะไมมนสยชอบเขยน เพราะถอวาตวเองเปนนกปฏบต เปนผผลต เปนผสรางสรรค แมวาจะเปนอาจารยสอนหนงสอกตาม แตถามวาถาเมอใดทจะใหเขาแสดงความเหนอยางมตรรกะทเปนหลกการตอผลงานศลปะชนตางๆ เขาท าไดและกท ากนบอยในการเสวนา แตวาอนนท าแลวกหายไป จงมองวาโลกเสมอนเปนพนทและโอกาส ทงยงเปนวถชวตของคนหนมสาวในยคปจจบน และยงยอมรบวาแมกระทงคนรนตวเองยงตองเขามายงเกยวกบมน เพราะฉะนนจงพนทท mass เขาไปอก คอ mass อยางไมมขอจ ากดดวย เพราะฉะนนไมวาจะเปนยวดยานชนดกตองใชมนหมด
อาจารยธเนศยอมรบวาเมอเหนหวขอทงหมด กประเมนวาการวจยในโครงการนคงอยในระดบทวาจะท าอยางไรทจะใชพนทตรงน และกสรางวฒนธรรมของการพดถงผลงานศลปะ และวฒนธรรมอยางมเหตผล หรอวาเปนการวจารณทมพนฐานทางทฤษฎ ซงจะเปนตวทฤษฎใดกแลวแต เพราะวาโดยสวนตวเหนวาการวจารณคอการแสดงความเหน ซงอาจจะไมตองประเมนคณคาเลยกได เพราะวาค าวา “คณคา” เปนค าทไมตายตว และมความหมายหลายนย ในทน เราไมไดประเมนคณคาวาดหรอไมด แตท าเพยงแคแยกแยะ และผาใหเหนวามนมคณคาอยางไร กมคณคาแลว ดงนน มมมองทมองตอการวจยในรอบนกเหนเพยงวาจะท าอยางไรทจะใชชวตจรงในโลกเสมอนจรงเทานนเอง ซงเปนเรองวธการ โดยทวธการนอาจจะคอยๆ กอนรปและคอยๆ ไปสรางการเรยนรของคน ซงเราอาจจะตองคอยๆ เรยนรกนไป
อาจารยจกรพนธเหนวาในกรณทอาจารยอภรดกลาวถงเรองสามมตนน ส าหรบพวกสถาปนกเวลาดไซนจะใหโปรแกรมแบบน แตเมองานอยในคอมพวเตอรแลวกไมสามารถอธบายตวงานไดอยางถกตองรอยเปอรเซนตอยแลว เนองจากวาผทออกแบบมภาพสามมตอยในหว รอยดวยตวเอง และใชคอมพวเตอรเพยงแคชวยในการออกแบบเทานน ซงชวยใหคนพอจะมองเหน แตไมใชตวทจะน ามาเปนตวตง ไมใชสงทเปนความจรง เมอถามวาจะน าตวนมาเปนตนแบบในการวจารณกยอมจะใชงานไมได ประเดนสดทายทอยากน าเสนอคอ ในข นตนของการวจยในโครงการน สาขาอนนอกเหนอจากวรรณกรรมกคงอาจไมสามารถวจารณสงทอยในอนเทอรเนต หรอในไซเบอรในฐานะทเปนงานตนแบบ นอกจากนอาจจะอยในฐานะทตองมองดวยวาพาหนะตวไหน ของเสนทางการสอสารทอยในโลกเสมอนทสามารถน ามาใชประโยชนตองานวจยได
อาจารยจกรพนธเหนดวยกบกรณของอาจารยธเนศน าเสนอในระดบหนง นนคอ ในระดบทเปนการเตมขอมลทยงขาดอยในแงของความร ขณะเดยวกนกยงตดในค ากลาวในตอนเชาทวา “คนไทยชอบเสพ แตไมชอบสราง” ซงการใสขอมลลงไปนนกยงเปนในระดบผใช (user) อยเชนกน นนคอผใชในระดบใหขอมล แตยงไมไดสราง
15/06/55 74 บทสงเคระห
อะไรขนมาใหม เพราะฉะนน ในประเดนนจงเกดค าถามวา ท าอยางไรถงจะสรางได ในกรณดนตรไทยทเมอสกครไดเสนอความเหนไปนน เพราะคดวานาจะท าใหเกดการสรางขนมาได โดนเอาปรากฏการณขางนอกไปอธบายวา นคอการวจารณซอนวจารณทอยในโลกภายนอก แลวน ามาใสไวในโลกเสมอนจรง ในวงการทศนศลป ในกรณทอาจารยธเนศกลาวถงเรองการน าผรมาพดหรอวจารณงานศลปะแลวจบอยแคนนไมได (ในกรณทจะน าคลปการสนทนานไปเผยแพรใน youtube) แตอาจจะตองเพมในประเดนทวา คนมความคดเหนอยางไรตอทศนคตทผพดกลาวถง เพราะนอาจจะเปนเพยงแคจดเรมตนของสงทเรยกวาการสราง เปนเพยงแคการเตมขอมล หรอวาเปนในลกษณะของผใชถนนรวมกนเทานน แตยงไมไดสรางอะไรใหม เพราฉะนนนอาจจะเปนโจทยทยากสกหนอยส าหรบนกวจยวาจะอธบายปรากฏการณนไปสการสรางอยางไร ทงน อาจารยจกรพนธเหนวาถาอาจารยเจตนาตงโจทยในเรองของคณคาไวดวยกจะยากขนไปอกระดบหนง ทงนทงนนไมไดหมายความวาไมจ าเปนตองอธบายในเรองของคณคา
ในประเดนเรองคณคานน อาจารยจกรพนธเลาประสบการณทเคยจตจกรไปกบเพอนชาวตางประเทศคนหนง ซงเขาพดวา “จกรพนธของมนเยอะมากเลย” ซงอาจารยจกรพนธกเหนดวยเพราะไมวาจะมากคร ง ของเหลานกขายได ซงเพอนคนนนยงพดตอไปวา “คงตองมคนโงสกคนหนงทซออะไรจากทนไปบาง จงขายไดเรอยๆ ซงท าใหมการขายกนไดอยตลอดเวลา ไมวาจะดไซนออกมานาเกลยดขนาดไหนกขายได” ถามวาสงนเปนเรองของคณคาหรอไม ค าตอบคอเปน ขณะเดยวกนกแยกออกจากคณคาและสนทรยะในทางศลปะในระดบหนงอยเหมอนกน เพราะฉะนนหากจะน าเรองคณคาไปอธบายปรากฏการณทงหมดและประเมนคณคาของทกสงทกอยางและทกปรากฏการณกจะเหนอยมาก
อาจารยปารชาตขอขอเสนอจากทประชมเกยวกบนยามค าวา “การวจารณ” เนองจากคณะผว จ ยกไดถกเถยงกนในประเดนนหลายชวโมงกวาทจะไดนยามน เพราะวาหลายสาขากยดตดกบค า จงท าใหเกดความยากล าบากในการเขยนนยาม ในครงนจงขอค าแนะน าจากทประชมเพอปรบนยามค าน
อาจารยภทรเหนวานาจะชวยไดถาใชศาสตรทางดานมานษยวทยาและสงคมวทยามาชวยเพราะทผานมาอาจจะยากเกนเนองจากวาเราใชกรอบทางดานสนทรยศาสตร ซงเปนเครองมอทเราถนด ทงนยงไมแนใจวาเราจะถนดพอทจะขอยมศาสตรของเขามาใชหรอไม และวธถนดไปกอาจจะตองไปปรกษาผเชยวชาญสอทางดานอนเทอรเนต หรอทางดานนเทศศาสตรเพอสรางมมมองทกวางขน
อาจารยจกรพนธเสนอวาอาจจะออกแบบโครงการวจยและวธวจย ซงคาดวาโครงการกนาจะมแนวทางอยบางแลว กอยากใหยอนกบนกถงแนวทางทอาจารยอภรดกลาวถงเรองการออกแบบ และคดวานาจะยงพดคางอยนน อาจจะเปนการเสนอใหโครงการวจยควรออกแบบพนทของตนเอง วาชองทางทจะเขามายงพนทนทเหมอนเปนสงคมขนาดเลกอนหนงใชเปนหองทดลองหรอไม เพราะวาอาจารยอภรดกลาวถง facebook ทใชเปนการรวมคน หมายถงเลอกลกศษยของเธอ วธการนกนาจะใชสรางเปนโครงการน ารอง (project test) ไดวา เราอาจจะสรางหองทดลองวจารณในพนทเสมอน เราจะท าอยางไร ท าแลวมนจะ “ตด” หรอไม ซงนกวจารณกจะสามารถตรวจสอบไดอยตลอดเวลาวาใครเขามาตด ไมเชนนน นกวจยกตองมองโครงขายของถนนเสนใหญ ซงไมรวาจะสมเอาจากตรงไหน เพราะอยางทรวาพนทแหงนกวางขวางมากขนาดไหน จงอยากเสนอวาควรจะมองจากขอเทจจรงของโลกทเปนจรงกอน เพราะวาเราท าสงนเพอทจะชวยพนททเปนจรงทอยดานนอกเพอใหเขาใจโลกทอยดานใน ถาไมรจกโลกทอยขางนอกเสยกอน ฐานของแตละสาขากไมทราบวาจะเอามาชวยตรงนอยางไร จงอยากเสนอใหเรมตนดวยธรรมชาตของแตละสาขาวาจะเขามามสวนรวมในโลกไซเบอรตรงนแบบไหน อยางไร แลวกคอยออกแบบพนทหอง หรอพนทของ
15/06/55 75 บทสงเคระห
ชมชน (community) ของตนเองอยางไร ในแตละแบบเพอใหเหมาะและใหสนบสนนกบค าตอบทโครงการมองโลกเสมอนกบโลกขางนอกทเชอมกน
ดงเชนในกรณของทศนศลปทไมคอยมปรากฏการณมากนกเมอเทยบกบสาขาอนๆ แลว และตวอยางทอาจารยธเนศใหนนกอาจจะลองใชเปนแนวทางในการวจยไดคราวๆ อนหนงวา เมอโยนกอนหนถามทางไปแลวจะ “ตด” หรอไม จะมคนมาคอมเมนทหรอไม หรอจะมคนเขามารวมวพากษวจารณดวยหรอไม หรออาจจะไมมเลยกได ในทางตรงขาม โดยสวนตวทราบวาชมชน facebook ทมการแสดงความคดเหนระหวางกลม หรอคอมเมนทกนนนมอยเปนจ านวนมาก จะท าอยางไรให “ตด” แลวกจะเลอกโจทยอนใด กคงตองฝากนกวจยไปพจารณาด
อาจารยเจตนาขอใหอาจารยจกรพนธขยายความในประเดนทวาเหนตวอยางจากดนตรแลวเกดความคดอยางไร ในประเดนของความเชอมโยงกนของโลกทงสอง อาจารยจกรพนธอธบายวาในกรณของดนตรจะเทยบกบศลปะนน มค าอธบายอนหนงเพอนรวมงานทคณะจตรกรรมฯ อธบายดวยทฤษฎวาเปน appropriation หรอ “หยบเขามาเนยน” หรอ “หยบเขามาใชจนเนยน” อาจารยจกรพนธอธบายวาถาคณหยบเขามาใชแลวไมเนยนกหมายความวา มนกระดาง มนไมเขากน คณกวจารณซอนวจารณไมได แตควรนคนจะเขาใจวาการหยบมาใชจนเนยนได กตอเมอตองเขาใจเสยกอนวาทหยบมานนคณหยบใครมา เพราะฉะนนในแงนเปนเรองของคนทเขาใจซงกนและกนดอยแลว
อาจารยธเนศกลาวเสรมวาตอนทอาจารยกตตพดนนท าใหนกถงโครงการวจยในชวงแรกๆ อนนเปนความรใหม เพราะคนดนตรไทยเขาเขาใจวาการตอบโตกนแลวไปขางหนาเรอยๆ เปนการวจารณ ซงไมตรงกบนยามทเคยรจกมาตงแตในอดต ตรงนเราตองการคนทสามมาอธบาย ซงท าใหคนวงอนสามารถทจะเขาใจไดวานคอการวจารณรปแบบหนง
อาจารยจกรพนธกลาวตอวาในกรณของศลปะสาขาอน ซงสมมตวาท างานขนมาสกชน แลวหยบเกาอของ Joseph Beuys มาท า กจะมคนเพยงไมกคนทจะร ถาไมอธบายขยายความตอกจะไมเขาใจ ดงนนถาคนทอยในสายดนตรเขาใจวาอธบายวานคอการวจารณซอนวจารณ ซงจะท าอยางไรใหเปนประเดนทเขาใจกนไดในมหาชนวงกวาง กตองเอาคนทรอยางทอาจารยธเนศบอกมาถอดรหสวาปฏกรยาแบบนในทางดนตรเขาเรยกวา “ดนตรวจารณดนตร” การท าเชนนถามวาเราก าลงท าการวจารณหรอไม ซงไมใช แตเราชวยใหการวจารณในโลกภายนอกด าเนนตอไปไดและเปนทเขาใจไดในวงกวาง โดยทเราใชพนทเสมอนเปนทเผยแพร ในกรณนเรายงเปนผใช ซงท าหนาทเพยงแคเตมเตมขอมล เนองจากขอมลสวนนขาดไปในโลกความจรง โลกไซเบอรกมหนาทไปเตมเตม อาจารยจกรพนธเหนวาในกรณอยางน นกวจยสามารถทจะท าหนาทเบองตนไดสวนหนง เพราะในความเปนจรงของโลกภายนอกนน เรายงไปไมถงข นทจะวจารณไดจรงๆ โลกภายนอกไมเปดรบ
อาจารยเจตนาเหนวาค าวา “ดนตรวจารณดนตร” นนเปนค าทมาจากกลมวจยของเรา ไมใชมาจากกลมนกดนตรทเขาท ากนเอง แตเปนการทเรามองการปฏบตของเขา และเราพยายามทจะอธบาย ซงพวกเขาเองเขาไมไดคดวาเปนการวจารณ แตนนมาสงทมาจากขนบการประชน
อาจารยรงสพนธอธบายวาลกษณะเชนนมาจากการประชน และการสรางสรรคโดยปกตของเขาอยแลว และจากทเสวนากนมานนมการใชค าอย 2 ค าทบางทสอความคนละอยาง ทเราคยกนในโครงการทผานมา เราใชค าวา “ดนตรวจารณดนตร” ในกรณทอาจารยจกรพนธกลาวถงนน นกวจารณท าหนาทวจารณการทเอาดนตรมาวจารณดนตร คอไมใชไปวจารณซอนเขา แตวจารณวาการทเขาเอาดนตรวจารณกนนนมนเกดอะไรขน หรอมลกษณะ
15/06/55 76 บทสงเคระห
อยางไร อาจารยรงสพนธ เกรงวาอาจเกดปญหาจากความไมชดเจนในประเดนน เนองจากค าทใชนนใกลกน ลกษณะของการสรางสรรคคอ “ดนตรวจารณดนตร” แตหนาทของนกวจารณคอ วจารณการทดนตรวจารณกน แตปญหาทไดต งขอสงเกตไวกอนพกทานขาวกคอวา การทเราจะถอดรหสอยางทอาจารยจกรพนธน าเสนอนน สงหนงทเปนจรงในวงการดนตรไทย คอ มคนกลมหนงทมความสามารถในการถอดรหส แตบงเอญวาเขาไมไดอยในโลกไซเบอร ดงนน ถาเราไปถามเขา ถาถามไดกไดขอมลมา แลวกสามารถน ามาเสนอในโลกไซเบอร กจะเปนการถายทอดขอมลออกไป แตถาเราไมสามารถจะไปหาได และเขาเปนคนทร กจะมขอมลอยสวนหนงทเราคยกนเองอยในโลกไซเบอร ซงในกรณน อาจารยรงสพนธยงย าในประเดนทอาจารยสนใจในพนทแดนกลางวา เปนแดนกลางในสองแบบ แดนกลางอนทหนงคอแดนกลางทคยกนเองในโลกไซเบอร แดนกลางอนทสองคอ แดนกลางระหวางโลกไซเบอรกบโลกทอยขางนอก ซงนบวนขอมลทอยในโลกขางนอกมโอกาสทจะเขาไปทววจน (dialogue) กบขอมลทอยในโลกไซเบอรนอยลง ในกรณน อาจารยรงสพนธคดวาบางเรองกลายเปนขอมล หรอความจรงบางอยางทเปนขอตกลงกนเองในโลกไซเบอร โดยไมไดสนใจวามความจรงอกชดหนงทอยขางนอก ซงอาจเปนไปไดทงการคยกนเองโดยไมสนใจวามขอมลนอย หรอเพราะไมมขางนอก ไมมคนทใหขอมลขางนอกแลว จงตองคยกนเอง ในทน ปญหากคอวา ถายงมขอมลขางนอกอยแลวเราไมสนใจ เราสนใจแตขอมลทอยขางใน
ในแงนอาจจะไมถอวาเปนปญหานก เพราะวายงมวชาทเรยกวา “วงศาวทยา” (genealogy) เขาท าเรองเพลงๆ หนงทช อวาเพลงลาวแพน มชดความรเกยวกบเพลงลาวแพนสารพดเลย และกเปนความจรงในแบบของมน และกยงมการอธบายทแตกตางกน ซงกไมตางกบการทเรายอมรบขอมลอะไรบางอยางทอยในโลกไซเบอร เพราะเรากไมทราบวาถกหรอผด แตวากมวธการทเราจะยอมรบ อาจารยรงสพนธเหนวา วธการอนหนงทเราจะท าวจยในครงนคอ ความหลากหลายของขอมลและมการยอมรบอาจจะใชวธการของวชาวงศาวทยาเขามาอธบายในระดบหนงกได
อาจารยรงสพนธเลาเกรดทนาสนใจใหฟงวา เมอสองเดอนทแลวมเพอนกลบมาจากตางประเทศ ซงเขาไมรเร องดนตรเลย ซงในความเปนจรงนน คร ก. มลกชายชอคร ข. และลกสาวชอคร ค. แตเพอนคนนมาถามวา คร ก. มนองชายชอคร ข. ใชหรอไม และคร ข มภรรยาชอคร ค. ใชหรอไม จะเหนไดวาจากลกกลายเปนนอง และจากนองกลายเปนภรรยา กสอบถามเขาวาเอาขอมลนมาจากไหน เขากบอกวาขอมลนอยในอนเทอรเนต จงถามวาตอไปแลวคณเชอหรอ เขากบอกวาเขาโพสตถามไป กมคนตอบมา และกมคนมาอธบายยนยนวาใชและใหขอมลเพมเตม อาจารยรงสพนธเหนวาตนเองกลายเปนผทใหขอมลภายนอกเขาไป โดยยนยนวาขอมลทใหนนเปนความจรง เพราะโดยสวนตวรจกกนดกบคร ข. ซงเพอนคนนกสารภาพวา ถาไมไดมาถามอาจารยรงสพนธ เขากเชอขอมลในอนเทอรเนตไปแลว ในกรณเขนน ท าใหอาจารยรงสพนธคดวาศาสตรบางศาสตร ศลปะบางสาขาคงตองอาศยบรบททเปนขอมลภายนอกสวนหนง คงจะใหขอมลภายในโลกไซเบอรคยกนเองแลวบอกวาเปนพนทแดนกลางทมการตรวจสอบกนเอง ซงเหนวาถาเราเชอการตรวจสอบภายใน โดยทไมเอาขอมลภายนอกเขาไปเลย กอาจจะมปญหาเหมอนกน แตปญหาของวงการดนตรไทยสวนหนงทเหน หรอแมแตวงการดนตรตะวนตกสวนหนงกคลายๆ กนกคอ คนรอาจจะเลยวยทจะเขาไปในโลกเสมอนเหลานแลว
ในกรณนอาจารยเจตนาเหนวาพนทแดนกลางทโลกทงสองมาเฉอนดนนนเปนพนททมความส าคญ คอเราตองดทงสองทางแลวเอามาตรวจสอบซงกนและกน และถาเปนวาขอมลใดผดและเราร เรากตองแกไข ในแงนอาจจะไมใชเรองการวจารณเพยงอยางเดยว เพราะถาขอมลผด การวจารณกผดเพยนไปเลย อาจารยรงสพนธเหนวาในการท างานของโครงการนทเหลอเวลาประมาณปกวาๆ นน การทเราจะไปนงแกความเขาใจผดหรอใหขอมลอะไรนาจะไมทน และอาจจะไมใชหนาทของโครงการนดวยซ าไป เพราะวาเราก าลงศกษาปรากฏการณทเกดขน และประเดน
15/06/55 77 บทสงเคระห
หนงทไดปรกษากบคณไอยเรศกคอ ในโครงการทผานมา คณไอยเรศไดส ารวจเวบไซตไทยคด ซงมประเดนทนาสนใจ โดยเฉพาะอยางยงการทมคนโพสตขอมลเปนจ านวนมาก ดงนน ถาเราน าขอมลเหลานนมาวเคราะหในแงของพนทแดนกลาง ประเดนทโพสตกนเปนจ านวนมาก หรอประเดนทถกเถยงกนมาก สดทายแลวสงเหลานอยบนขอมลจรงอยางไร อาจารยรงสพนธเชอวาอยางนอยจะสามารถมองเหนความเชอมตอระหวางวฒนธรรม ซงพอจะมองเหนวาการเชอมตอวฒนธรรมนนอาจจะเปนการเชอมตอจากวฒนธรรมมขปาฐะไปสลายลกษณ และลายลกษณไปสโลกไซเบอร ในแงของการเชอมตอตรงนมการเชอมตอเรองขอเทจจรงดวยหรอไม หรอวาเปนการเชอมตอหรอเปลยนวธการเทานน ในขณะทขอเทจจรงกถกสรางขนมาใหมดวย หรอวาเปนการน าขอเทจจรงเดมแลวเปลยนวธการน าเสนอ อาจารยรงสพนธคดวาในวงการดนตรไทยมเปนจ านวนมากทเมอเขาไปอยในโลกเสมอนนแลว กจะตดคนทไมเขาออกไป หรอตดขอมลของเขาทงไปเลยกม ขณะเดยวกนกมการสรางขอมลใหม
อาจารยธเนศเหนวาสงทอาจารยจกรพนธเสนอมานนเปนภาพทชดเจนวาในเวลาทจ ากด เราตองท าใหเปนสงทเราสามารถจบตองไดจรงๆ ในเงอนไขทเปนจรง ขณะเดยวกนกสามารถประเมนได และสรปทปลายทางได จงคดวาโครงการทดลองทใหน าศลปะสาขาตางๆ แลวไปน าคนในและคนนอกทเรยกวารอยตอนนมาทดลองท าจรงได แลวเรากประเมนจากตรงนน ซงเราอาจจะสรปแลวกจบ
อาจารยจกรพนธเสรมวามความคดไกลไปถงข นทวา การวจยในโครงการ “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” ทท าสรรนพนธนน หากเรามนใจในงานวจารณบางชน อยางเชนในกรณแมนาค กนาจะลองดไซนหองขนมาใหมหนงหองแลวลองบอกวา ปรากฏการณทเพงผานไปเมอประมาณ 3-4 ป ไดเกดเหตการณนข น ลองกลบมาดใหม เพราะคดวาพนทไซเบอรรองรบปรากฏการณในแบบนดวยเหมอนกน ในแงนยงไมม นใจในละคร แตในสาขาทศนศลปนน อาจารยจกรพนธม นใจวาหากน างานวจารณทเราคดวามนเปนกรณศกษา แลวลองโยนเขาไปในพนทนได เพราะวานาจะเปนกรณศกษาทนาจะทดลองดไดวาคนจะกลบมาอานงานชนนหรอไม หรอทเราเชอวางานชนนด และสามารถขามยคขามสมยได เมอน ากลบมาแลว คนในพนทไซเบอรหรอคนรวมสมยอาจจะบอกวามนไมขามยคขามสมย เพราะวาเขาไมเหน แตไมใชวางานชนนนไมมคณคา ดวยเหตน เราอาจจะสามารถอธบายปรากฏการณในสงทอาจารยตองการทราบวา อะไรเปนเงอนไข และอะไรเปนปจจย เราอาจจะตงค าถามอยในนนได เพราะวาพนทตรงนแทนทผวจยจะตองไปวงแจกแบบสอบถามคน โดยสวนตวเหนวาพนทแบบนสามารถทจะใชงานไดเลย ในการทเราจะไดตรวจสอบวาคนอานงานวจารณนนยอนกลบไปอานงานเกาหรอไม แลวมปจจยเงอนไขอะไร การดไซนหองแบบนอาจจะตองอาศยผร
อาจารยเจตนาเหนวาเนอหาเราสามารถหาได เนองจากวาเวบสวนใหญมสวนหนงทเรยกวา archive ยอนหลงกลบไปได แมแตกระทงหนงสอพมพกยอนหลงกลบไปไดเปนหลายสบป หรอวาจะตงโจทย สมมตวาในขณะนมคนจะท าละครเวทเรอง เมคเบธ เราเฝาสงเกตปฏกรยาทจะมตอเมคเบธทจะจดแสดงใหม แลวเรายอนกลบไปหามองปามหาบรษ ทอาจารยมทน รตนน แสดง เรองนนการเปนการเอาเมคเบธมาแปลงเชนเดยวกน แตการแสดงครงนนผานมาแลว 20 ปกไมทราบวาจะเหลอขอมลในสวนนบางหรอไม อาจารยเจตนาคดวาประเดนหลกตรงนคอการวจยจากกรณศกษา (case study) แทนทจะไปควานหาขอมลจ านวนมหาศาล และทายทสดกจะจบอะไรไมได เพราะขอมลมากเกนไป
อาจารยจกรพนธเหนวาละครเวทเรอง ฝนอนยงใหญ ในกรณเชนนถาทราบวา “สฝนอนยงใหญ” จะแสดงอก 6 เดอนขางหนา กจะสรางหองขนมากอน แลวเอาละครเวทเรอง “สฝนอนยงใหญ” ทเคยแสดงไปแลว หรอเอา
15/06/55 78 บทสงเคระห
งานวจารณทเคยกลาวถงการแสดงคราวทแลวมาน าเสนอไวดวย กเพอกระตนใหคนวจารณ เพอใหคนไปดงานศลปะ โดยสวนตวคดวากรณเชนน พนทไซเบอรชวยสะทอนปรากฏการณทอยภายนอกได ไมเชนนนหากเราเปนผไปวงตามปรากฏการณและตามไปแกไขความถกตองในไซเบอรจะเปนเรองทเหนอยมาก
คณณฐพชญเหนวากรณนเกดขนแลว เนองจากคณะละครคณะเลกจะมระยะเวลาในการจดแสดงประมาณ 2 สปดาห และเขารอแสดงซ า (rerun) อกรอบหนง ซงมกจะรอดเสยงตอบรบกอนถงจะแสดงซ า หลงจากนนประมาณ 2 เดอนหรอครงปจงกลบมาเลนใหมอกคร ง ซงระหวางทางกจะมการเขยนวจารณโดยกลมไซเบอร แลวกลมละครกจะเกบๆไว และกอนทจะกลบมาเลน เขากจะน าเอาบทวจารณเหลานมาโปรย โดยจะบอกวาเปนบทวจารณงานละครจากโปรดกชนทแลว หรอจากโปรดกชนกอนหนาน นคอหนงในกระบวนการทแสดงใหเหนวาบทวจารณตางๆ เมอเขาไปอยในพนทไซเบอร ถกน ากลบมาอางอง อางถง เพอใชในการพดถงงานศลปะ ไมวางานศลปะชนใหมทเกดขนเปนงานทท าซ าหรองานทท าใหมเลยกได ซงจะมการอางถงวาคณะละครนไดเคยท างานละครเรองนมากอน บทวจารณของคณะละครนมอยางนๆ จงพอทจะอนมานไดวาละครเรองใหมนาจะเปนแบบน คณณฐพชญเหนวานอาจจะเปนหนงในกรณศกษาทนาสนใจวา เมอเรามองกรณศกษานแลวเราน ามาพจารณาหรอไมวาจะเกดอะไรขนตอไป หรอเกดปฏกรยาตอบรบอยางไรกบการท าใหม (re-production) ทเกดขน
อาจารยภทรกลาววา ขณะนม facebook เมคเบธแลว โดยกลมทท าละคร กจะเรมน าคลป youtube โปรดกชนเกา และมการใหขอมลพนฐานวาเมคเบธคออะไร ซงสวนใหญกเปนเดกอกษรศาสตร จฬาฯ ทเขา นอกจากนยงมค าถามขอหนงทอยากน าเสนอไวคอ เมอใชเปนไซเบอรแลบอยางนแลว จะใชอะไรเปนบรรทดฐานหรอตวชวดทใชรวมกนของแตละสาขามากนอยเพยงใด
ผชวยศาสตราจารย ดร. กรกช อตตวรยะนภาพ เหนวารปแบบทก าลงน าเสนอกนอยอยางทอาจารยจกรพนธเสนอนน ท าใหยอนกลบไปนกถงวารปแบบทเสนอนนกคลายกบรปแบบทเคยท ามาแลวในโครงการวจย “การวจารณในฐานพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” เพยงแตวาในครงนนเราดงคนเขามาเพอใหไดสมผสกบตวงานศลปะทแทจรง เพราในครงนนมทงการดนทรรศการ ดละคร ฟงดนตร แตในคร งน เรานาทจะใชเนอทในไซเบอรใหเปนประโยชนส าหรบเรา โดยการทเราโยนตวอยางงานศลปะเขาไปในนน โดยเปดหองแลวเชญชวนกนใหมาตรงนน ไมวาจะเปนการใหขอมลทเกยวของไวกอน ซงยงไมแสดงแลวกเชญชวนไปด ซงนาท าเพราะวาวธการนนาจะเปนการชวยจ ากดขอบเขตการวจยใหอยในทศทางของโครงการเดมดวย ขณะเดยวกนกขยายขอบเขตใหมากขน
สวนในกรณของแดนกลางทไดสนทนากนมานน เหนวาพนทของแดนกลางเองกคอนขางจะมหลายความหมาย ในความหมายหนงทอานจากเอกสารโครงการฯ กหมายถงคนทท างานทงสองทาง ซงจรงๆในขณะนโครงการกก าลงท าอย คอวาไมไดมองเพยงแคโลกภายนอก แตวาลงไปมองในพนทไซเบอรดวย สวนทสองทอาจารยรงสพนธกไดกลาวถงไปแลววา อาจจะมบางคนทไมไดเขามายงกบโลกไซเบอรเลย แตจรงๆ เขากเปนแหลงความร หรอเปนแหลงทอยในวงการสรางสรรคงานศลปะดานตางๆ เรากอาจจะตองดวาเราจะมวธการชกชวนหรอวาดงเขาเขามารวมอยในนไดอยางไร เชน อาจจะเชญชวนเขามารวมคอมเมนใน facebook บาง
อาจารยปารชาตขอเสรมในประเดนอาจารยรงสพนธเสนอ ซงเหนดวยวาบคคลเหลานนมอยจรง และเหนดวยกบอาจารยกรกช แตไมวาคนเหลานนจะเขามาในโลกไซเบอรหรอไม โลกไซเบอรกจะหมนไปของมนเอง และกจะหมนเรวมาก ขณะเดยวกนกจะมมหาชนเพมขนๆ ไปเรอยๆ นอกจากนยงมบนทกความคดเหนทอาจารยบญชา
15/06/55 79 บทสงเคระห
สวรรณนานนทฝากไวใหกบโครงการฯ เมอสองสามวนกอนวา “เนองจากเงอนไขเปนเชนน ทานผรท งหลายโปรดกรณาใหโอกาสไซเบอรดวย เขามาเลน เขามาสอนลกสอนหลาน โดยเฉพาะทานผเกงกาจ ผร ผเชยวชาญทงหลาย ขอใหหดเลนคอมพวเตอรเถด”
อาจารยจกรพนธเลาวาหลงจากทสมาคมประตมากรไทยกอตงมา 30 ป กมความคดวาอยากจะมเวบไซตของตวเอง เมอคดไปคดคดมาแลว นองๆ ทชวยท ากแนะน าวาใหเลกท าเวบไซต โดยเสนอใหเรมท า facebook กอน เพราะถา facebook “ตด” แลว การท าเวบไซตกไมยาก แตถาท าเวบไซตกอนแลวไมตดกจะเหนอยเปลา ซงทกคนเหนดวย เพราะวามนงาย และค าตอบทไดรบจากทกคนเหนตรงกนวาอะไรกหรอวธการอยางไรกตาม สดทายแลวกตองตอบโจทยวาเราถนดกบมนหรอไม เราใชมนไดคลองแคลวหรอไม เพราะฉะนนไปเอาหมดไมได กคงตองเลอกแลว สวนในกรณเรองตวชวดนนคงจะไมมรปแบบเดยวกน เพราะธรรมชาตขางนอกกไมเหมอนกน แตคงตองอธบายสงทเปนปรากฏการณตอนนทเราไดทดสอบในแลบของเราน กใหออกมาเพอทจะมาอธบายปรากฏการณการวจารณทเราพบวาอยอยางไร และมปจจยเงอนไขอยางไร และคดวาถาเราเนนไปทวามปจจยหรองเงอนไขอะไรบางทท าใหเกดสงน คดวาถาเราเนนทจดนกคดวานาจะเปนแกนกลางของทกสาขาได
อาจารยปารชาตคดวาทกสาขามสวนรวมเรองหนงคอการวจารณ เพราะฉะนนกเหนดวยในสงททกทานแนะน าวาค านยามตองชด แตเนองจากค านยามเปนไปอยางกวางมาก หรอเปนไปไดแคบมาก ในกรณนนาจะมพนทแดนกลางของการวจารณหรอไม วาเรามขอตกลงรวมกนวานเปนศพทเฉพาะของโครงการน ไมใชของทงโลก เพอชใหเหนวานยามของเราค าวาการวจารณคออะไรแน และทายทสดแลวนยามของการวจารณนนจะมรวมการประเมนคณคาหรอไม หรอวาจะไมประเมนคณคา เอาแคระดบการแสดงความคดเหนเทานนใชหรอไม ซงนยามทคดไวคอการประเมนคณคาประสบการณการสมผสกบงานศลปะ เทาทเราศกษาจะเหนวาคนทเขามาคอมเมนใน facebook ถงแมวาเขาจะไดดงานตนแบบ แตบางครงเขาไมไดวจารณงานตนแบบโดยตรง แตเขาพดถงประสบการณของเขาทไปทนนแลวไปสมผสกบงานตนแบบ ซงท าใหเขาคดอะไรตอได ตรงนคองานทอาจารยเจตนาท ามาทงชวต แตวาเขาอาจจะไมไดเขยนแบบอาจารยเจตนา แตเขาคด ลกษณะเชนนเรยกวาการวจารณหรอไม เรานบไหม ถาไมนบ เราจะตดออกไปเลยหรอไม และเอาเฉพาะทมตรรกะเหตผลเทานนกพอใชหรอไม เนองจากหากนยามไมชดจะท าใหนกวจยท างานไดยากมาก และจะท าใหสบสนมาก และหากท างานไปแลว ไมสอดคลองกบความคดของนกวชาการสวนใหญกอาจท าใหการท างานล าบากขน ยกตวอยางเชน เราจะมปญหาเอง ดงนนเราจะเอาอะไร ยกตวอยางเชน การวจารณคอการแสดงความคดเหนทยนอยบนพนฐานทมตรรกะเหนเหตผล (ในทางศลปะ สนทรยศาสตร ปรชญาชวต และการเมอง) กเขยนละเอยดเชนนจะเปนการมดตวเองมากเกนไป ถาไมเปนแบบนนจะเรยกวาเปนการวจารณหรอไม หรอวาจะเลอกวา การวจารณคอการประเมนคณคา (ในเชงศลปะ เชง .....) หรอจะเปดไวกวางๆ ไปเลยวา การวจารณเปนการประเมนคณคาประสบการณทเราไปสมผสงานศลปะ โดยสวนตวเหนวายงคงใชค าวาสมผสอย เพราะไมรวาจะเปลยนเปนค าวาอะไร ปะทะ เหน รบร เสพ ไดยน ทประชมเหนวานาจะเปลยนเปนค าวาอะไรถาไมใชค าวาสมผส โดยสวนตวค าวาสมผส หมายถงการไปรบรหรอไปเหนงานศลปะ ซงใชความหมายกวางๆ ทคนอนเขาพดกน ดวยเหตน จงอยากจะใหมขอตกลงรวมกนในประเดนน ไมเชนนนผวจยกจะท างานล าบากมาก เพราะถาเรามขอตกลงตรงนกนไมไดวาการวจารณคออะไร กจะล าบากทจะออกแบบหองทดลองใหเปนทยอมรบกนได และอาจจะมปญหากนมาก
อาจารยเจตนาเหนวาทเรามาประชมกนวนนเปนการโตเถยงทเกดขนในป 2523 ซงเปนการสมมนาทมหาวทยาลยศลปากร จดขนทพระราชวงสนามจนทร แลวกเกดการโตแยงกนอยางเผดรอนวาการวจารณควรจะ
15/06/55 80 บทสงเคระห
ประเมนคณคาหรอไม ในทสดกกลายเปนศกระหวางอาจารยเจตนากบหมอมเจาสภทรดศ ดศกล ซงนาแปลกมาก จงแสดงใหเหนวาทานเปนผใหญทนานบถอมาก คอเถยงกนแลวไมโกรธ ในทสดทานถอยวาสงททานท าไมเรยกวาวาเปนการวจารณ แตเปนประวตศาสตรศลป และประวตศาสตรศลปจะไมประเมนคณคา ในทสดกตกลงกนวาการวจารณตองมการประเมนคณคา และในกระบวนการนนไมใชการประเมนคณคาเพยงอยางเดยว แตมการอธบาย มการตความ และสวนหนงเปนการประเมนคณคา ทงน อาจารยเจตนาเหนวา ในวนนคงไมมใครวาการวจารณไมมการประเมนคณคา เพยงแตวาเขยนนยามใหชดกวาน ถาจะบอกวาการวจารณไมมคณคานน ตอนนการประเมนคณคากลบมาแลว ทงนอาจารยเขยนหนงสอเลมหนาเรองการประเมนคณคาในการวจารณตะวนตก เพราะมการเขาใจผดวาการวจารณไมมการประเมนคณคา และหนงสอเลมนนทงเลมเปนการพสจนวาไมประเมนคณคานน แตหนงสอเลมนนไมไดแปลเปนภาษาองกฤษ เพราะแปลไปไดเพยงแค 3 บท กเลยเปนหนงสอภาษาไทย และขณะนการประเมนคณคาในตะวนตกกลบมาเตมรปแลว ทงในแงปฏบตและทฤษฎวา การวจารณนนรวมการประเมนคณคาดวย แตเปนหนงในองคประกอบ ไมไดเปนองคประกอบเดยว
อาจารยธเนศกลาววาในโครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” นน มการนยามค าวา “การวจารณ” ไวแลว จงเหนวานาจะใชนยามเดมกนาจะได อาจารยปารชาตชแจงวานยามชดนนมปญหา เพราะวาเปนนยามภายใตกรอบของพลงทางปญญา ซงถกวพากษวจารณจากสงคมวชาการวงนอกอยางมาก โดยบอกวาเราท าตวเปนผก าหนดหรอท าตวเปน “พระเจา” ไปก าหนดวางานของเขามพลงทางปญญาหรอไมมพลงทางปญญาจากนยามของเรา ในการวจยคร งนจงเลยงค าวาพลงทางปญญา แตอยางไรกด กรบวาทางผวจยจะกลบไปพจารณานยามนอกคร ง และจะแกไขและเสนอมาใหพจารณาตอไป
คณณฐพชญสงสยวาจ าเปนหรอไมทนยามของค าวาวจารณระหวางโลกในและโลกนอก หรอสองโลกนเปนนยามเดยวกนหรอไม ทงนเพราะรสกวา “ระบบนเวศน” ระหวางโลกทเปนจรงกบโลกไซเบอรคลายกนแตไมเหมอนกน กฎระเบยบและจารตตางๆ กคลายกนแตไมเหมอนกน กเลยไมทราบวานยามทเกดขนทเราจะน าไปใชตดสนการวจารณในโลกไซเบอรกบโลกลายลกษณนนเปนในความหมายเดยวกนหรอไม เนองจากผวจารณในโลกไซเบอรอาจจะมองอกแบบหนงกได อาจารยเจตนาเหนวาคนบางคนเขยนทงสองโลกและถายโอนกนไปมาได ดงทมการอภปรายในชวงทผานมา เพราะฉะนนจงไมจ าเปนเสมอไปวาจะตองแยกกนอยางเดดขาด แมแตเนอหาอนเดยวกนอาจจะไปอยในสองโลกกเปนได แตเมอไปอยในสองโลกแลว การเสพหรอปฏกรยาทมตองานชนเดยวกนอาจจะไมเหมอนกน ดงเชนการสรางเทพปกรณมทกระท ากนมากและท าไดเรวกวาในโลกไซเบอร
อาจารยจกรพนธเหนดวยวามนยามหลายๆ อน ซงแมแตโลกทเปนจรงกคงไมมนยามเดยว แตนกวจยตองมแวนตาอนเดยว ไมเชนนนคงปรบสายตาไมทนแน อาจารยปารชาตเสรมวาไมวาเราจะใหนยามวาอยางไร กคงจะใหถกใจทกคนคงเปนไปไมได ดงนนจงตองใชค าวานยามทใชส าหรบโครงการวจยน เพอใหเขาใจวาโครงการวจยนจะใชนยามน ไมเชนนนนกวจยท างานไมได
ศาสตราจารย ดร. รนฤทย สจจพนธ กลาววา ในการท าวจยมาตงแตโครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” จนถงโครงการวจย “การวจารณในฐานะปรากฏการณรวมสมยเพอพฒนาความรดานสงคมศาสตรการวจารณ” กมการปรบเปลยนนยามบางเพอใหกนทเขาไปในพนทของโลกไซเบอร และคราวนเมอตองการทจะมาท าเรองโลกอนเทอรเนตโดยตรง ค าวาวจารณกอาจะตองหลวมกวาเดม แตวานาจะคงแกนของการวจารณอย เพราะวาในโลกของการวจารณเรากจะเหนวา เดกรนใหมทเขยนวจารณ ความหมายของเขาคอ “สบ” ซงจะ
15/06/55 81 บทสงเคระห
พบวาเมออยในโลกลายลกษณ เรามาเจอวาวจารณของเขาคอ “สบ หรอต” เรากจะรสกประหลาดใจมากวา ท าไมเขาคดวาวจารณคอตอยางเดยว ดงนน การตงค านยามของเราจงเปนสวนจ าเปนเพอใหคนในโลกไซเบอรไดเขาใจวาการวจารณจรงๆ นนคออะไร ความจรงกเหนวาค านยามทคดมาแลวหลายชวโมงนนกนาจะใชไดเหมอนกน
อาจารยสวรรณาเหนวาค านยมนอาจจะใชเฉพาะโครงการนดวยซ าไป เพราะวานยามของโครงการวจยทผานมากมการปรบเปลยน และทอาจารยปารชาตกงวลวาถาไมมนยามตรงนออกมาจะท าใหไมเหนทศทางวาจะท างานตอไปไดอยางไรนน กตองยอมรบวาการท างานในโครงการวจย “การวจารณในฐานะปรากฏการณรวมสมยเพอพฒนาความรดานสงคมศาสตรการวจารณ” ซงท าจนจบแลวกยงไมทราบวา “สงคมศาสตรการวจารณ” นนเปนอยางไร ทงๆทพยายามนยาม พยายามสรางกรอบ และตอนหลงเรากไดความเขาใจเพมขน แตเรากไมสามารถจะบอกไดวาค าวา “สงคมศาสตรการวจารณ” ทเราใชขนมานน คนอนเขาใจ รบร ตรงนหรอไม และจะน าไปใชในความหมายอยางทเราก าลงศกษา หรอศกษามาหรอไม ในกรณนไมใชวาตองการบอกวาเราท าอะไรกได แตกหมายความวาบางครงจดหมายปลายทางทเราจะไปถงนน สงทส าคญบางครงกอยทรายทางดวยวาเราไดพบอะไร ซงเปนแนวคดทอาจารยเจตนามกจะกเนนย าอยเสมอ อาจารยเจตนาชแจงวาค าวา “รายทาง” น เปนของอาจารยสทธวงศ พงศไพบลย ซงมกน ามาอางอยเสมอวา “อยาลมวาในกจทงหลาย รายทางส าคญมากๆ เพราะมวแตไปมองตนทางกบปลายทางไมพอ
อาจารยจกรพนธอยากจะฝากวาทเสนอใหท าแลบนน เพราะตระหนกดวานคอขอบเขตทเลกมาก ซงอาจจะไมเปนปรากฏการณทพดถงความจรงทงหมดของโลกเสมอนในภาพใหญทงหมดได เปนแตเพยงวธการเลกๆ อนหนงใหนกวจยทสามารถท าอนนได แตถาไมท าอนนกจะไมมทางมองปรากฏการณอนใหญได เพราะฉะนนสงทอาจารยรนฤทยเสนอในเรองค านยามวาปรากฏการณตรงน อาจารยปารชาตนาทจะสบายใจไดวาอยางไรกไมมใครทจะมตาทจะมองปรากฏการณขนาดใหญนไดทงหมด เพราะฉะนนกมความจ าเปนทจะตองสรางโลกเลกๆ ในโลกเสมอนอกทหนง แลวสงทเรยกวาปรากฏการณอนน และอธบายวาอะไรบางทท าใหปรากฏการณอนนมปจจยทจะเปลยนแปลงไป หรอวาคนพฒนาตวเองไดในการวจารณเปนข นเปนตอน หรอใครเขามาในนบาง ในแงนเหนวานกวจยคงจะตองจบไววานคอโลกเลกในโลกเสมอนอกทหนง เพราะเหนวาเราไมสามารถท าโลกใหญทงหมด หรอดแลโลกใหญทงหมดไมได อาจารยเจตนาเสรมวา เราเสยเปรยบพวกวทยาศาสตร เพราะวาสงทนกวทยาศาสตรทดลองนน เมอเขาไดผลแลว จงสามารถน าไปอธบายปรากฏการณทเหมอนๆ กนนนไดทกทในโลกน แตของเรานน เราตองรจกขอจ ากดของเราวา ปรากฏการณอนนทเราน ามาอธบายนน อาจจะใชไมไดในทกกรณ แตกลบใชไดในในบางเหตการณเทานน จงท าใหเหนภาพรวมทงหมดไมได ไมเชนนน การเลอกเนอหาทจะมาเปนเนอหาของการทดลอง ตองเลอกเนอหาทดงดดความสนใจของคนเกนเลยไปจากกลมนกวจย เราตองท าอนนแลว เพราะวาเราก าลงเลนกบโลกเสมอน และอยางทบอกวาม social network มา ซง social network เปนตวชวยเชอมใหกบคนทอยนอกเหนอจากกลมวจยของเรา แรกๆ เราถกกลาวหาวาเปนพวก elite ซงมาตงกฎเกณฑอะไร ทงๆทความจรงเราไมไดเกงกาจอะไร อกทง โลกเปลยนไปมากแลว จากประสบการณในการวจยในโครงการวจย “การวจารณในฐานะพลงทางปญญาของสงคมรวมสมย” ทอาจารยธเนศวาดรปใหใหมและน าไปรวมเปนตวอยางในกจกรรมการดวย ในครงนนมผสนใจ 150 คน ทยอมเดนทางไปทพระราชวงสนามจนทร ระยะหลงการจดประชมนนมผเขารวมการประชมอยเพยงแคหลกสบเทานน ในครงนเปนวธการทเรยกวา “มนษยสมผสมนษยอยางแทจรง” และไดสมผสกบงานตนแบบของจรง มทงการแสดงละครเวท เรองนนไมเปนไร เพราะวาในขณะนเราคงชดเจนแลววาขอจ ากดของเราอยทใด และเราท าอะไรไดบาง ส าหรบการประชมวนนชดขนมาก เพราะวาไดประสบการณของคนทไดเลนไซเบอรดวย
15/06/55 82 บทสงเคระห
แตอยางไรกด ผทเขารวมการประชมในครงน แมวาจะ “เลน” อยในโลกอนเทอรเนตแลว แตกยงเปนผไมทงขนบดงเดมเลย ดงนน หากจะกลาวถงในเรองแดนกลาง ตวแทนของแดนกลางกนงอยในหองน สวนเรองค านยามกอาจจะตองกลบไปพจารณาอกคร ง
3. สรปการประชม โดยหวหนาโครงการ อาจารยปารชาตพบวาการประชมในวนน มประ เดนเ ปนจ านวนมาก และขอขอบคณอาจารย จกรพนธทน าเสนอความเหนเรองการสรางหองทดลองของโครงการ เนองจากวาเปนสงทสามารถท าได และนาทจะตอบวตถประสงคทง 3 ขอของโครงการทต งไวนไดบาง ซงวตถประสงคทน าเสนอไวคอ 1) ศกษาความหลากหลายของรปแบบของการวจารณในโลกเสมอนจรง (cyber)วามอะไรบาง การอดเทปศลปนสนทนากน ซงอาจารยธเนศน าเสนอกสามารถทจะเขามาในสวนนไดดวย และการวจารณแบบลายลกษณ รวมทงดนตรวจารณดนตรกอาจจะเขามาในสวนนได 2) ศกษาการวจารณในโลกเสมอนจรง (cyber) วามบทบาทอยางไรบาง ซงมทงในเชงศลปะ สงคม การศกษา วฒนธรรม การเมอง ฯลฯ จงนบเปนการศกษาในเชงบรบท ในการวจยคร งนอาจจะไดประสบการณการเกดกลม “แฟนคลบ” บางกเปนได และ 3) ศกษาการสงผานระหวางการวจารณลายลกษณไปสการวจารณในวฒนธรรมเสมอนจรงและในทางกลบกนนน หองทดลองกอาจจะท าได ถาเราตงโจทยอยางทอาจารยเจตนาแนะน าไว นบเปนโจทยทด เพราะวาจะไดผสนใจกวาง และจะท าใหคนทจะเขามาปฏสมพนธ ปะทะสงสรรคในหนาไซเบอรมากขน ซงอาจจะท าใหเกดสงทเรยกวา “cyber salon” โดยอตโนมตกเปนได
ในเรองรปแบบการวจารณทเสวนากนในวนนกมรปแบบไมจ ากด มหลากหลาย ทงทเปนลายลกษณและไมเปนลายลกษณ ซงทกสาขาจะมคลายๆ กน ยกเวนสาขาดนตรไทยทมงเพอประโยชนของการสรางงานมากกวา ในขณะทสาขาศลปะการแสดงและภาพยนตร ผรบจะเขามา “เลน” ดวยเปนจ านวนมาก เขามาวพากษวจารณนกวจารณโดยตรงเปนจ านวนมาก กจะมลกษณะเฉพาะตวอย ในขณะทสาขาทศนศลป การเขยนวจารณกนตรงๆ ยงมจ านวนนอย แตถาเขาไปคนหาในอนเทอรเนตจรงๆ จะพบวาบทความซงเปนผลงานลายลกษณทเคยลงเผยแพรในหนงสอพมพและนตยสารตางๆ กถกน ามาแพรหลายซ าอยเปนจ านวนมาก เชน Bangkok Postหรอ The Nationกมการน าเผยงานเกาๆ ของตนมาเผยแพรในอนเทอรเนตดวย ในขณะทการวจารณของสาขาวรรณศลปมแพรหลาย และมขอมลมากกวาสาขาอนๆ ขณะเดยวกนผรบกดเหมอนวาจะเขาไปมบทบาทกบผสรางงาน จนบางครงกดประหนงวาจะเขาไปเสนอความคดไดดวยวาอยากจะใหตอนกลางเรอง และจบเรองเปนอยางไร และบางครงกถงข นวาบรรณาธการเขาไปมบทบาทในการสรางงานเสยดวยซ า จงเหนวาแตละสาขาตางมความเฉพาะตวมาก
แมวาจะมพนทไซเบอร ขณะเดยวกนผวจยกไมไดลมโลก analog และเหนพองตองกนวาตองมฐาน analog เพราะเปนรากแกวทส าคญมาก เพอทจะท าใหการตอยอดไปสดจตอลมเนอหาสาระ ขณะเดยวกนกมองเหนพลงของไซเบอรในแงของการเปดพนท เพราะฉะนนจงน าไปสทฤษฎอนหลากหลายทมการน าเสนอในวนน โดยเฉพาะอยางยงประสบการณของคณณฐพชญ แตอยางไรกดเรากเหนวาประสบการณจากโลกไซเบอรไมอาจทดแทนประสบการณจากโลกจรงได ซงเรายงตองการโลกจรงทใหคนเขาไปสมผสได
15/06/55 83 บทสงเคระห
จากการเสวนาในวนนท าใหเหนวาการวจารณในโลกไซเบอรมหลายระดบ ทงในแงของการแสดงความคดเหน วเค ราะห ส ง เ คราะห มมมอง เชงลก มมมองวพ ากษวจ ารณ ไปจนถง “รวนๆ ”แล ะสรา ง วาทกรรมใหม หรอสรางมายาคตใหมกม เพราะฉะนนการวจารณในทนจงกวางขวางและหลากหลายมาก ในสวนของรปแบบ เรามการพยายามทจะไปชกจงผทอยในโลกความจรงเขามามบทบาทในโลกไซเบอรมากขน หรอไมกเปนการไปสรปความรของทานเหลานนมาไวตรงน
นอกจากนยงมการเสวนาถงขอจ ากดของโลกลายลกษณและโลกไซเบอร ซงมในหลายลกษณะ และบางครงขอจ ากดทกลาวถงกไปเกยวของกบระบบการตพมพ และระบบธรกจดวย ไมวาจะเปนการลดพนทในการเขยน จ ากดพนทในการเขยน หรอลดคาตอบแทนในการเขยนลง ในขณะทพนทไซเบอรตนทนต ามาก ลงทนซอเวบไซตในราคาทต า กสามารถทจะผลตงาน และสรางพนทธรกจใหกบปจเจกบคคลทท างานไซเบอรได
ประเดนตอไปเปนการวเคราะหบทบาทของโลกไซเบอร ซงเปนการรวบวตถประสงคขอ 2 และ 3 ไวดวยกน ส าหรบบทบาทของการวจารณโลกไซเบอรนน รสกวาบทบาทจะมาอยทอ านาจของปจเจกชนมาก แตอกสวนหนงทเรายงไมไดเสวนากนมากนกคอ บทบาทของทนนยม หรอระบบธรกจทคณณฐพชญไดเกรนเอาไวกมบทบาทสงมากๆ เชนเดยวกน วนนจงเปนการเนนทปจเจกบคคลทมา “เลน” ในโลกไซเบอร ซงมทงการวจารณ วจารณซอนวจารณ จงท าใหเกดกลมเฉพาะขนมา จากนนกรวมกนพจารณาในประเดนวาบทบาทของโลกไซเบอรและการวจารณเหลานมผลกระทบอยางไรตอสงคมกคงตองเปนเรองทตองไปศกษาตอไป แตอยางนอยเรากทราบวามบทบาทแนนอน สงส าคญมากในเชงบทบาททกลาวถงกนในวนนคอ เรองของการขดเกลา จงนบไดวาเปนกระบวนการทสรางการขดเกลาขนมาเอง ถงแมวาจะลมๆ ดอนๆ ในบางครงคอมเมนกอาจจะใชไดบาง ไมไดบาง แตเทาทเสวนากนมากดเหมอนวา หากเราเปดพนทอยางใจกวางอยางแทจรง กลมเลกๆ ทเกดขนจะขดเกลากนเอง จะเกดกระบวนการเกดขนมาตอบโตกนเอง จนกระทงเกดการขดเกลาตนเอง จนกลายเปนผลงานทรบได ขณะเดยวกนกมผยกตวอยางของญปน ท าใหเหนวามเรองในแงบวกเกดขน ในการปะทะสงสรรคกนแมจะไมไดรจกกนจรงๆ กตาม
ในครงนอาจารยปารชาตสรปออกมาเปนวงกลม 2 วง วาทคอประเดนกวางๆในการเสวนาในวนน ซง 2 ประเดนนเปนเรองทส าคญมากทเสวนากนในชวงเชา คอ 1) ขอจ ากดในสงคมนอกโลกเสมอนจรง ซงกลาวถงในประเดนการใหพนทการวจารณในโลกจรง ซงในอดตเปนโลกของผทมโอกาสหรออ านาจในเรองของสงพมพ พนท เปนอ านาจในทางเศรษฐกจ เปนอ านาจทางชนชน เปนอ านาจทางสงคม ถามองในแงลบจะเปนการอยในโลกของความกลว เพราะวาจะไมมผใดทจะกลาวจารณอยางตรงไปตรงมาเหมอนอยางในโลกไซเบอร ความกลวนเปนความกลวทเกดจากความกลวทจะถกภาคทณฑทางสงคม หรอทางวฒนธรรม หรอบางกรณเปนความกลวการถกภาคทณฑทางกฎหมาย ซงในแงนจะมการถกคานกนเองในเรองของความลอแหลมในเรองของการใชนามแฝง เพราะบางครงการใชนามแฝงกอใหเกดความไมรบผดชอบ เพราะวาเสรเกนไป
2) คณลกษณะพเศษของโลกเสมอนจรง ซงวนนกลาวถงในแงบวกเปนจ านวนมาก แมจะมแงลบเพอเตอนสตบาง แตกเปนการเตอนสตทดมาก ไมวาจะเปนการลดการผกขาดอ านาจ ซงในสมยกอนมการผกขาดอ านาจของการวจารณอยในมอของกลมคนบางกลม หรออยในมอของผทมฐานอ านาจทางเศรษฐกจทจะสรางสอได แตทกวนนไมไดมการผกขาดเบดเสรจอยางนนอกตอไปแลว ถงแมวาจะยงมอย เพราะยงมบรษทยกษใหญทมอ านาจมากในการผกขาดความคดเหน ซงตวอยางของบรษทภาพยนตรนาจะชดเจนทสด ทงนจะเหนไดวาคณสมบตของโลกไซเบอรลดการผกขาดอ านาจในเรองของพนทในการวจารณ ท าใหเกดการกระจายออกไปสมนษยชาต (popularize) ไป
15/06/55 84 บทสงเคระห
ถงคนทอานออก เขยนได ถาเขาถงสอนไดกสามารถเขามารวมได ในเชงนอาจจะมาขดกนในแงคดเรองการประเมนคณคาในเชงสนทรยศาสตรทตองใชองคความร แตในอกดานหนงกไปเปดพนทใหม คอพนทแหงเสรภาพไปสคนทกชนชนดวย ขณะเดยวกนกเกดการขยายตวของวฒนธรรมไพรแขงขนกนกบวฒนธรรมกระฎมพ แตกสรางความกงวลใจในกลมผทมความหวงใยเรองคณภาพ โดยเฉพาะในเรองของการประเมนคณคา ท าใหกงวลใจวาจะมความลอแหลมในการใหขอมลทผดพลาด หรอสรางความเขาใจผด หรอสรางมายาคตอะไรบางอยางขนมา เกดโลกของมหาชนทมใจรกสมครเลนขนมาเปนจ านวนมาก ซงอาจจะมทงดบาง ไมดบาง ปะปนกนหมด ขณะเดยวกนกผกโยงกบพนทเชงเศรษฐกจอยางหลกเลยงไมได เชน Amazon.com หรอ long tail theory กเปนเรองทชดเจนอยางหนง
นอกจากนกยงมการพดถง “แดนกลาง” ซงแดนกลางในทนไมไดจ าเพาะวาจะตองอยหรอไมอยในโลกไซเบอร แตเปนการพดถงรวมๆ ไปวา แดนกลางทจะชวยลดปญหาเหลาน หรอขอจ ากด หรอเพอใหความกงวลใจลดลงไดบางนนจะอยทใด แดนกลางในทนเกดเนองจากวาเกด niche market ขนมา ท าใหเกด peer checking ได จงมการตรวจสอบกนเองได ขณะเดยวกนการตรวจสอบกนเองเชนนกจะคอยๆ สรางความนาเชอถอขนมา ในชวงตนอาจจะมการใชภาษาทไมถกตองนก แตนานๆ เขา เมอมการใหความรกนเอง มการสอกลบไปกลบมากอาจจะสรางความนาเชอถอได ถาผรเขาไป “เลน” ดวย ไมปลอยทอดทงพวกเขาไวอยางเดยวดาย เพราเหนวาเขาไมสรางอะไรทเปนสาระเทาใดนก ความนาเชอถอจะเกดขน เมอการสงตอระหวางลายลกษณและไซเบอรเปนการรวมมอกนระหวางคนทกชวงอาย ทงหมดนเปนการสรปการเสวนาโดยยอ
อาจารยสวรรณาเหนวา การเสวนาในวนนท าใหเหนประเดนชดเจนขน จนดประหนงวาการวจยนเสรจแลว แตในบางประเดนเมอฟงแลวอยากเตอนวาอยาใหขอสรปทเสวนากนในวนนกลายเปนขอจ ากดในการวจย เพราะจะมหลายประเดนทใกลเคยงกบการทจะน าไปสขอจ ากดตวเอง หรอจ ากดวธทจะมองตางๆ เพราะการวจยหลายๆ ครงเปนการวจยหรอการท างานทเราอยากจะหาค าตอบ หรอวาหาอะไรบางอยางทเรายงไมไดร ถาเราไปรต งแตเรมตนวาจะเปนอยางไร เสนหหรอรสชาตของการวจยกจะหายไป จงอาจจะไมเหมอนกบการทเราดรามเกยรต ทคนไทยยงดรามเกยรตอยไดเรอยๆ ในสภาพ ลกษณะ ในคณสมบต รปสมบตตางๆ กน ทงๆททกคนกรวาอะไรเปนอะไร การปรงระหวางทางตรงนน หรอคนทดรวมกบเรากท าใหรสชาตตรงน เกดขนไดมาก ความตางกนกไมไดแปลวา จะมคณภาพเพมขน หรอลดลงเสมอไป แตมลกษณะตางๆ ไดหลายอยาง เพราฉะนนกอยากจะใหการวจยเปนการอยากรอะไรบางอยางรวมกน และก าลงด าเนนอยอยางมชวตชวา เพราะกลววาเราจะไปจ ากดตวเอง จนท าใหสญเสยโอกาสทจะพบอะไรแปลกๆ ทเรานกไมถง อยางทวนนเรากไดรอะไรแปลกๆ ตงหลายอยาง คนรนใหมกอาจรอะไรแปลกๆทคนรนเกาอาจมองวาไมแปลก ซงสงเหลานคอความชวนใจอยางหนงของการท างานรวมกนอยางน โดยเฉพาะอยางยงเมอมคนจ านวนมาก กอยากใหตรงนอยดวย และเกรงวาเมอรกรอบหรอแนวทางทจะตอบชดเจนเกนไปกอาจจะไมมโอกาสทจะไดรบรอะไรอยางน
อาจารนเจตนากลาววา ค าวา “แดนกลาง” นน น ามาจากคณอรพนท ค าสอน เพราะวาการท าวจ ยในโครงการวจย “การวจารณในฐานะปรากฏการณรวมสมยเพอพฒนาความรดานสงคมศาสตรการวจารณภาค 2”ซงท าวจยเกยวกบวรรณกรรมออนไลน ทงเรองการสรางสรรคและการวจารณ ชใหเหนวาคนทไดรบการยอมรบมากทสดคอคนทมพนของวรรณกรรมทเปนคนทอานหนงสอในระบบลายลกษณเดม เมอปรบตวเขามาอยในโลกออนไลน จงมองในทางบวกวาการสมานสองวฒนธรรมเขาดวยกนคอความแขงแกรง มากกวาทจะเปนวภาษวธในเชงอ านาจ ในเชงคตนยม และในทางการเมอง นนคอตวอยางทมาจากวรรณกรรม ทงนเหนวาขอสรปทไดในครงนยงไมใชฉบบสดทาย อาจจะตองไปเกลาอกมาก เพราะค าวาไพรกบค าวากระฎมพคอความเขาใจผดของอาจารยนธ เอยวศรวงศ ทไม
15/06/55 85 บทสงเคระห
เขาใจวาชนชนกลางในเมองไทย กบชนชนกลางในตะวนตกคนละเรองกน และค าวา bourgeoisie ทมาจากตะวนตกพอเอามาทาบกบสงคมไทยแลว ทาบไมได อาจารยเจตนาชแจงวาไดเขยนอธบายในประเดนนไวหลายครงแลว และหากตองการเขาใจในประเดนนดข นตองกลบไปยอนดตงแตมธยสมย (Middle Ages) วาชนชนกลางกอตวขนมาไดอยางไร จนเขามวฒนธรรมของเขาเอง และเขาแขงแกรงจนกระทงพระจกรพรรดตองมาขอยมเงนเขา เพราะหนาทของพระจกรพรรดมอยางเดยวคอ การท าสงคราม อาจารยเจตนาเหนวาศพทททางสงคมศาสตรน าเขามาใชในเมองไทยเปนการน าเขามาใชโดยไมดรากตะวนตก จงตองระวงในการใชค าเหลาน และเหนดวยในประเดนทอาจารยสวรรณาเตอนไว
คณณฐพชญกล าววาจากทฟ งสรปน นท า ใหนกถง เวบไซตภาพยนตรทด งมากทอ เมรกา คอ rottentomatos.com ซงจดทนาสนใจซงเปนหวใจของเวบแหงนคอ เขาแบงนกวจารณเปน 2 กลม คอกลมทเปนครม (cream) กบกลมทเปนประชาชนทวไป (people) กลมครม คอนกวจารณจรงๆ ทน ามาวจารณและตดสนเกรดซงนกวจารณเหลานจะไปเขยนงานวจารณในเวบไซตของตนเอง แลวจะเชอมงานวจารณของทกคนมาทเวบไซตแหงน ขณะเดยวกนนกวจารณกลมนกจะใหคะแนนภาพยนตร ซงคะแนนจะมบวกและลบ คอชอบหรอไมชอบงายๆ ซงเรยกวา cream score เชน fresh หมายถงวาภาพยนตรเรองนด ควรจะไปด หรอถาเปน rotten คอภาพยนตรเรองนแย ไมควรไปด แตสงทนาสนใจมากคอ ภาพยนตรหลายเรองมากท cream score กบ popular score สวนทางกนอยางชดเจน แตสงทคณณฐพชญไมทราบกคอ บทวจารณของ cream critic กบ people critic เปนการประชดกนระหวางคนธรรมดากบนกวจารณ โดยคนธรรมดากจะเขยนบทวจารณมาประชนกบนกวจารณ โดยอธบายใหเหนวาเขาคดวาภาพยนตรเรองนมขอดอยางไร หรอคนธรรมดาใหบวกเพราะคดอยางน ซงตางจากนกวจารณทใหลบ กเพราะนกวจารณคดอยางน โดยเฉพาะอยางยง ภาพยนตรเ รอง Twilight ทนกวจารณอเมรกาวจารณแบบ “สบ” ไมเหลอชนด ในขณะทความเหนของคนทวไปชนชอบกวา 80% และเมอไปอานบทวจารณจากทงสองกลมกพบวา ทงสองกลมตางกมการประเมนคณคาเหมอนกน จนท าใหรสกวาเวบไซตแหงนมวฒนธรรมบางอยางทเปนการเผชญหนากนระหวางคนทประเมนคณคาอยคนละมาตรฐาน แตอยบนกฎเกณฑเดยวกน เพราะวาเจาของเวบไซตตงกฎไวรวมกนวาแตละคนใหคะแนนไดแคคนละ 1 แตม บวก หรอ ลบ เทานนเอง
อาจารยปารชาตกลาววาผเขารวมเสวนาทานใดมประเดนทจะแนะน าผวจยกสามารถสงมาใหไดทางอเมลของโครงการฯ และขอบคณผเขารวมประชมทกทานทมารวมเสวนาในครงน เพราะการเสวนาในวนนชวยใหโครงการไดรบความคดทเปนประโยชนจ านวนมาก สดทายกคาดหวงวาหากโครงการเชญประชมในครงตอไป ทกทานกจะยนดเขารวมอก
เลกประชมเวลา 17.00 น.
นางสาวอรพนท ค าสอน
นายจกรนาท นาคทอง
ผถอดเทปการประชม
-----------------------------
15/06/55 86 บทสงเคระห
ภาคผนวก 3
รายงานสรปการประชม “New Media
15/06/55 87 บทสงเคระห
เสวนา New Media รปแบบใหมของการสอสาร
วนท 31 มนาคม 2555เวลา 9.00 น.-16.00น,
หองประชม 307 ศนยมานษยวทยาสรนธร
---------------------------------
โครงการวจยการวจารณศลปะ: รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง ในชวง 18 เดอนทผานมาผวจยไดด าเนนการเกบขอมลทเกยวกบการวจารณศลปะ 5 สาขา คอ ทศนศลป สงคตศลป วรรณศลป ศลปะการแสดงและภาพยนตรทงในสวนลายลกษณและโลกเสมอนจรงหรอไซเบอร และในการด าเนนการวจยอก 18 เดอนขางหนา ผวจยตองใชสอออนไลน หรอทในปจจบนใชค าวา New Media เปนพนทในการท าวจยการวจารณศลปะบนโลกไซเบอร และศกษาถงการเปลยนแปลงจากการทโลกลายลกษณเขาไปเปนสวนหนงของโลกออนไลน การทจะผวจยจะเขาไปสการวจยบนโลกออนไลนตองมความเขาใจโลกออนไลนในมมมอง มต ทกวางขวางขน แมวาผวจยจะใชสอออนไลนในชวตประจ าวน แตความเขาใจทเกยวของกบสอออนไลน การใชสอออนไลนใหเกดศกยภาพและถกตองโดยเฉพาะดานกฎหมาย ดงนนโครงการฯ จงจดใหมการเสวนาเรองนข นมา โดยการเชญผเชยวชาญดานเทคโนโลยสอสารออนไลน นกกฎหมายทสนใจเรองสทธในการใชสอออนไลน ผทใชสอออนไลนในการในการเผยแพรขอมลความร สาระตางๆ โดยทการเสวนาแบงออกเปนสองชวงคอในชวงเชาและบาย ชวงเชาจะเปนเรองทเกยวของกบเทคโนโลยออนไลนและกฎหมายทเกยวของ สวนในชวงบายเปนเรองทเกยวของกบผประสบการณในการใชสอ New Media
ชวงเชา
ในปจจบ นสอออนไลนเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของเราเพมขน จากความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยอนเทอรเนตท าใหมคนจ านวนมากสามารถเขาถงโลกออนไลนไดมากกวาเดม และเทคโนโลยอนเทอรเนตไดเขามาตอบสนองความตองการในดานการหาขอมล ขาวสาร การศกษา บนเทง การตดตอสอสาร การแสดงความคดเหน การประกอบธรกจ ในปจจบนประเทศไทยมผทใชอนเทอรเนตเปนจ านวนมากและมแนวโนมวาจะเพมขนทกๆ ป ดงนนการท าความเขาใจการใชอนเทอรเนตออนไลนจงเปนสงส าคญส าหรบผใชเปนอยางยง วทยากรสองทานทโครงการฯ เชญมาใหความรสองทานแรกในชวงเชา อาจารยทศพล ทรรศนกลพนธ อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม คณวโรรส โรจนะ เวบมาสเตอรและผกอตงเวบไซตเดกด
ประสบการณทเกยวของกบออนไลน New Media
วทยากรทโครงการเชญมารวมเสวนาชวงเชาสองทาน แมวาจะมความสนใจเรองสออนเทอรเนตออนไลนทเหมอนกนแตมมมมอง ประสบการณทางสออนเทอรเนตออนไลนทแตกตางกนโดยทคณวโรรส โรจนะ webmaster และผรวมกอตงเวบไซตเดกดดอทคอมเมอ 13 ปทแลว ปจจบนเวบไซตเดกดดอทคอมมผเขาใชบรการมากเปนอนดบสของประเทศไทย อาจารยทศพล ทรรศนกลพนธ นกวชาการดานกฎหมายทสนใจในเรองสทธมนษยชน ศกษาในเรองการใชสออนเทอรเนตเพอการแสดงออกและการรบรขอมลขาวสารของประชาชน การละเมดสทธของประชาชนในการ
15/06/55 88 บทสงเคระห
แสดงอออกและรบรขอมลขาวสารในสออนเทอรเนตออนไลนจากรฐ และกลมทน ซงกจะเปนประเดนทอาจารยจะไปศกษาตอในระดบปรญญาเอกทตางประเทศดวย
สอออนไลน New Media
คณวโรรสมองวาอนเทอรเนตเปนสอเชนเดยวกบสอเดม โทรทศน วทย หนงสอ และจะเปนสอทมอ านาจทเขาถงคนไดในจ านวนทมาก อนเทอรเนตแบงออกเปนสามยคคอ 1.0 คอเจาของเวบไซตเปนผสรางเนอหา (content) เพอทจะสอสารขอมลตางๆ ไปยงผเขาชมเวบไซต และยงสามารถมตดตอปฏสมพนธในเวบบอรด ยค 2.0 ผทใชอนเทอรเนตเขามามสวนรวมกบเจาของเวบไซตในการสรางเนอหา (User Contributed Contents) เนอหาจงเพมขนหลากหลายอยางมากมายมหาศาล กรณเวบไซตเดกดมสวนทเวบไซตเปนผสรางบทความ 5000 เรอง แตหากผใชเขามาสรางเนอหาโดยเฉพาะหนานยายมเนอหาหลายแสนเรอง ยค 3.0 ยคปจจบนมการสรางระบบทเปดใหมการเชอมโยงขอมลทมรปแบบทแตกตางกนได ซงเปนการรองรบความตองการทหลากหลายของผใช
อาจารยทศพลมองทศทางอนเทอรเนตในมมมองนกกฎหมายสทธมนษยชนวา การทรฐมองการพฒนาอนเทอรเนตมความเสยงตอความมนคงของรฐ จงตองออกกฎหมายมาเพอควบคมการใชคอมพวเตอรและอนเทอรเนต พรบ. วาดวยการกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ. 2550 มเจตนารมณในการออกกฎหมายเพอปองกนการแฮกเกอรขอมล ปลอยไวรส ขโมยขอมล การสรางความเสยหายใหกบขอมลและระบบคอมพวเตอร รวมถงการด าเนนการตรวจสอบ สบคนหลกฐานทแตกตางจากการด าเนนคดอนๆ ทตองมเจาหนาทผเช ยวชาญ ทางเทคนควธการโดยเฉพาะในการสบคนหาหลกฐาน โครงสรางของ พรบ.ฉบบนแบงออกเปนสองสวน สวนแรกเปนฐานความผดและโทษ สวนทสองคอการก าหนดอ านาจหนาทของเจาพนกงาน และผใหบรการ
- ฐานความผดตามพรบ. ฉบบนแยกเปนสองสวน 1) การกระท าผดตอขอมลและระบบคอมพวเตอร คอ การแฮกเกอร ปลอยไวรส ดกจบขอมล ท าลาย
ขอมล หรอระบบคอมพวเตอร 2) การกระท าผดทเกดจากการสรางเนอหา (contents) ทผดกฎหมาย
- การก าหนดอ านาจ หนาทของเจาพนกงานและผใหบรการ พรบ.ฉบบนก าหนดเจาหนาททเกยวของไดแก กระทรวงมหาดไทย กระทรวงกลาโหม ต ารวจสนตบาล (ฝายความมนคง) กระทรวง ICT กระทรวงวฒนธรรม และยงก าหนดใหผใหบรการอนเทอรเนตตองเกบขอมลของผใชบรการ เพอเปนหลกฐานในการตรวจสอบ
แมวา พรบ.วาดวยการกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอร พ.ศ.2550 จะเปนกฎหมายทเกยวของกบการใชคอมพวเตอรอนเทอรเนตโดยตรง แตหากการกระท าผดทเกยวกบคอมพวเตอรและอนเทอรเนตเปนการกระท าผดกฎหมายอน อาญา เพง พระราชบญญตฉบบอนๆ กถอวาเปนความผดตามฐานความผดของกฎหมายนนๆดวย
ความชดเจนของกฎหมายและการปฏบตงานของเจาหนาทรฐ
อาจารยทศพล กลาววา พรบ.วาดวยการกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอรออกมาเพอแบงเสนการกระท าผด และก าหนดอ านาจ บทบาทเจาหนาทรฐทชดเจน แตในมมมองนกวชาการดานกฎหมายสทธมนษยชน การใชกฎหมาย
15/06/55 89 บทสงเคระห
ฉบบนไมไดเปนไปตามเจตนารมณของการออกกฎหมาย เนองจากสถตคดทเกยวของการกระท าผดทเกยวของกบคอมพวเตอรและการใชอนเทอรเนตสวนใหญเปนคดทเกยวของกบความมนคงของประเทศ และมองวารฐใชกฎหมายนในการละเมดสทธและเสรภาพของประชาชนในการรบรขอมลขาวสารและการแสดงความคดเหนบนสอออนไลนอนเทอรเนต เนองมาจากกฎหมายฉบบน เขยนเพอเชอมโยงไปยงกฎหมายอนๆ ดวย หากเปนการกระท าผดในกฎหมายอาญาใหใชกฎหมายอาญาในการด าเนนคด หากเปนคดทเกยวของกบความมนคงกตองใชกฎหมายทเกยวของกบความมนคง สงนท าใหเกดความไมชดเจนวาจะใชกฎหมายใดเปนหลกในการพจารณาความผด และทส าคญการด าเนนการของเจาหนาทผมอ านาจเลอกทจะใชกฎหมายทเปนประโยชนและเปนไปตามความตองการของรฐอนเนองมาจากความไมชดเจนในขอกฎหมาย และทส าคญการปฏบตของเจาหนาทผมอ านาจตามท พรบ.ก าหนดไวยงไมมแนวทางการปฏบตรวมกน เนองจากมหลายหนวยงานทควบคมการใชคอมพวเตอรและอนเทอรเนต แตละหนวยงานใชแนวทางของตนเองในการควบคมการใชกฎหมาย ดงนนความไมเจนของกฎหมายและขอบเขตอ านาจของเจาหนาท ความไมชดเจนนสงผลกระทบตอการใชคอมพวเตอรอนเทอรเนตของประชาชน โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบสทธเสรภาพในการแสดงความคดเหนและการรบรขอมลขาวสาร
ความไมชดเจนของกฎหมายทเกยวของกบคอมพวเตอรและอนเทอรเนตนยงสงผลตอการด าเนนธรกจ คณวโรรสแสดงความเหนวา สอทกสอรวมถงสอออนไลนอนเทอรเนตตองมการควบคมอยางเหมาะสม สมาคมผดแลเวบไทยทตนเองเปนกรรมการอยมความเหนวา พรบ. วาดวยการกระท าผดเกยวกบคอมพวเตอรในปจจบนยงไมมความชดเจน ซงผด าเนนธรกจใหบรการอนเทอรเนตตองการความชดเจนในขอกฎหมายและกระบวนการยตธรรมทเหมาะสมในกรณปญหาทปจจบนเจาของเวบไซตจะตองเปนผรบผดชอบรวมหากเกดการโพสตเนอหาทผดกฎหมาย หรอการทเจาของเวบไซตสามารถระงบการกระท าผดไดในเวลาทเหมาะสม และยงมขอเรยกรองในการด าเนนการทางคดท ใหเจาของเวบไซตสามารถด าเนนธรกจไดในขณะทถกด าเนนคด (เนองจากเมอถกด าเนนคดเจาของเวบไซตจะถกยด URL ดวย) และจากการบงคบใชกฎหมายของภาครฐทยงไมมความชดเจนซงจะเปนปญหาใหกบผประกอบการธรกจในการการตดสนใจลงทนหรอท าการใดๆ
อาจารยทศพลใหความเหนในกรณทเวบมาสเตอรมหนาทเหมอนกบบรรณาธการหนงสอ ซงในกฎหมายทวาดวยการพมพ บรรณาธการไมตองมสวนรบผดชอบตอเนอหาในหนงสอ ซงแตกตางจากเวบมาสเตอรทตองรบผดชอบรวมดวยหากเกดการกระท าผดกฎหมายบนเวบไซตทดแล การท าใหเกดความชดเจนของกฎหมายและการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการใชคอมพวเตอร ในปจจบนการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบการกระท าผดทางคอมพวเตอรและอนเทอรเนตคอการใชดลยพนจของเจาหนาท ซงมหนวยงานหลายหนวยทเกยวของ และแตละหนวยงานตความกฎหมายไปในแนวทางทตนเองรบผดชอบ ซงท าใหแนวทางการปฏบตไมเปนไปในแนวทางเดยวกน การแกปญหาดงกลาวจงควรใหผทมสวนเกยวของทงผใช ผใหบรการเขามามสวนรวมในการก าหนดแนวทางในการตความทางกฎหมายการการบงคบใชกฎหมาย หากปลอยใหรฐเปนผก าหนดเอง รฐยอมทจะมแนวโนมใหความส าคญในประเดนทเกยวของกบความมนคง ความสงบสขและศลธรรมมากกวาทจะใหความส าคญกบผทไดรบความเสยหายจากการกระท าผดทางคอมพวเตอรและอนเทอรเนต ดงจะเหนวาหากเกดความเสยหายกบประชาชนจากการกระท าผดทางคอมพวเตอรและอนเทอรเนตรฐจะใหผเสยหายเปนผด าเนนคดเอง โดยใชกฎหมายทมอยเปนชองทางในการฟองรองด าเนนคด ซงการด าเนนคดความเองนนเปนเรองทยากล าบากตองใชเวลาและมข นตอนในด าเนนการทมาก และเจาหนาทรฐทดแลรบผดชอบยงขาดความรความเขาใจกฎหมายหรอมแนวทางทจะรกษาผลประโยชนของรฐมากกวาฝายประชาชน
15/06/55 90 บทสงเคระห
คณวโรรสในกรณการเขาไปมสวนรวมนน ในการรางกฎหมายนนทางสมาคมสงตวแทนเขารวมแสดงความคดเหน แตเมอกฎหมายออกมาไมไดเปนอยางททางสมาคมตงไว และมองวากฎหมายแมจะออกมาใหครอบคลมอยางไร แตหากการบงคบใชกฎหมายทยงไมมแนวทางทแนนอนนนเปนปญหาทส าคญ ซงในทางปฏบตนนแตละเวบไซตหารปแบบในการดแลและจดระบบภายในของตนเองซงจะใชเกณฑใดเปนมาตรฐานขนอยกบนโยบายของเวบไซตนนๆ
กรณการละเมดลขสทธบนออนไลน
อาจารยทศพลกลาววา ในกรณการละเมดลขสทธ กฎหมายเปดใหฟองรองเองได และมเจาหนาททดแลในเรองน มศาลทรพยสนทางปญญาซงเปนศาลเฉพาะ และกฎหมายเออทจะใหผถกละเมดฟองรองได ในสวนทางการจะมสวนทปองกนการกระท าละเมดลขสทธท งการบลอกเวบไซตทมการบททอรเรนท และมบรษทกฎหมายทดแลในเรองลขสทธโดยเฉพาะ การละเมดลขสทธในอนเทอรเนตไมคอยมปญหาเทาไหร เนองจากมหลกฐานชดเจนทงขอมล วนเวลา ผทเขามาชม และพรบ. เองออกแบบมาเพอใหเจาของสทธสามารถฟองไดเอง
กรณความเปนสวนตวและสาธารณะบนพนทอนเทอรเนต
อาจารยทศพลอธบายถงความเปนสาธารณะบนพนทอนเทอรเนตวา การสรางขอมลตางๆ ทผดกฎหมายแลวมการเผยแพรบนอนเทอรเนตเปนประเดนทมการตความตงแตการใชอนเทอรเนตในยค 1.0 ทยงสอสารโดยการสงอเมล การกระท าความผดนนใชหลกกฎหมายอาญาในการพจารณาวาผทจะกระท าความผดนนตองกระท า /หรอไมกระท าใดๆ นนตองมเจตนา เจตนาแบงออกเปนสองลกษณะคอเจตนาวากระท า /ไมกระท า จะเกดผลราย ความเสยหายและเปนผลอยางทเจตนา ดงนนการทผไดรบอเมลซงเปนอเมลทมขอมลทผดกฎหมายแลวเปดอานถอวาไมมความผด แตหากสงตออเมลทตนเองรวามขอมลผดกฎหมายใหกบผอนถอวาเปนการกระท าผดกฎหมาย ในปจจบนทมการใชโซเชยลเนตเวรคในการตดตอสงขอมลตางๆ การแยกพนทสาธารณะกบสวนตวเปนประเดนทมความส าคญ ในกรณการใชเฟซบก หนาแรกของเฟซบกเปนพนทสาธารณะ เนองจากเปนหนาทมผอนทเปนเพอนสามารถเหนขอมลตางๆได การกระท าผดทเกดขนบนหนาแรกของเฟซบกเจาของเฟซบกตองเปนผรบผดชอบ สวนในการแสดงความคดเหนทเกดขนในประเดนตางๆ นนเจาของเฟซบกไมตองรบผดชอบแตเปนความรบผดชอบของผแสดงความคดเหน แตสงทเปนประเดนคอการกดไลคในหวขอทผดกฎหมายนนมความผดรวมดวย เนองจากแสดงเจตนาวาเหนดวยในสงนน
การเขาถงอนเทอรเนต นวมเดยในปจจบน
คณวโรรส มองวานวมเดยเปนสอเชนเดยวกบสอเกา แตหากนวมเดยมความรวดเรวกวาสอเกาและจะเขามามบทบาทเพมมากขนเนองจากปจจบนมผใชอนเทอรเนตในประเทศไทย 20 ลานคน ซงในอนาคตจะมผใชเพมขน 20-40 ลานคน ซง และนอกจากนพฤตกรรมการใชอนเทอรเนตยอมทจะเปลยนแปลงไปจากเดมดวย
อาจารยทศพลมองวาการการใชอนเทอรเนต นวมเดยเปนสอทจะท าใหเรองทเคยเปนเรองภายในกลมคนทรบรเพยงไมกคนใหเปนทรบรของผอนๆ ดวย จากประสบการณในการท าวจยทเกยวของกบทนขามชาต Fair Contact Free Farming ปลดแอกจากพนธนาการ Contact Farming ใหขอมลในอกดานของ Contact Farming ทไมใชดานความมนคงทางดานอาหาร การเกษตร รายได เมอตนเองไดท าวจยพบวาเกษตรกรไมไดมรายไดดตามทไดกลาวไว
15/06/55 91 บทสงเคระห
ซงการทจะน าเสนอผลวจยในสอเกา การทจะลงพมพเปนเรองทยากมาก และเมอมสอใหมเขามาท าใหตนเองไดเสนองานวจยของตนเองออกสสาธารณะ ประเดนทจรงจงเชนนมผเขามาอานเปนรอยคนตอสปดาหเปนสงทตนเองดใจ และยงมนกศกษาน าไปเปนขอมลในการท ารายงานและวทยานพนธ อาจารยทศพลเหนดวยทจะใหมการประกนสทธของประชาชนทกคนทจะเขาถงอนเทอรเนตอยางนอยคนละ 1 เมกกะไบทเปนอยางต า
เปรยบเทยบระหวางสอเกาและนวมเดย
คณวโรรสมองวานวมเดยกบสอเกาวาเปนมเดยเหมอนกน นวมเดยอาจจะเปรยบเหมอนรถยนตแตสอเกานนเหมอนกบรถจกรยาน ซงหากขบขไมดรถยนตจะเกดความเสยหายไดมากกวา แตในอนาคตนวมเดยจะเขามาบทบาทมากยงขน ซงยงไมสามารถระบวาจะดหรอไมด อตราผทใชนวมเดยเพมขนอยางแนนอน จากปจจบนทมผใชอนเทอรเนตในประเทศไทย 20 ลานคน ตอไปในอนาคตจะมผเขาใช 30-40 ลานคน รวมถงพฤตกรรมการเขาถงนวมเดยทตองเปลยนจากเดมทเขาใชวนละไมกคร งเปนวนละหลายครง การใชเวลาบนออนไลนเพมขน และจากเดมทใชออนไลนผานเครองคอมพวเตอร มาเปนการใชผานมอถอ อปกรณไรสายตางๆ ในประโยชนในดานการตดตอสอสาร การเกบรกษางานวรรณกรรม การเกดขนของงานวรรณกรรมบนโลกออนไลน การสบคนขอมลทเปลยนไป สงนเปนสงทประจกษในปจจบน เมอกอนการคนควาขอมลตองคนใน Index Card บตรแสดงดชน ในหองสมด ในชวงตนทมการใชอนเทอรเนตในการสบคนขอมลใชการสบคนจาก Yahoo ในการหาหวขอตางๆ ปจจบนการคนหาเพยงแคปลายนวโดยการคนจาก Google หรอความพยายามสบคนจากสถานท รปภาพ ซงปจจบนทกคนถกปลกฝงมาวาอยากไดอะไรตองไดทนท ซงอาจท าใหพฤตกรรมของคนในปจจบนทเปลยนแปลงทไมมความอดทนไดเหมอนเมอกอน ซงท าใหพฤตกรรมการใชสอเปลยนไป แตหากใชในทางไมดจะมโทษทรนแรงกวาสอเดม แตสงทจะท าใหการใชนวมเดยมทศทางทแนนอนตองมกรอบ กฎหมายเขามาเกยวของ ซงเปนสงทจ าเปนและเรงดวนมาก
อาจารยทศพลมองในมมทกลบกนวา เทคโนโลยอนเทอรเนตเปนสอทจะท าใหเรองทเคยเปนเรองภายในกลมคนทรบรเพยงไมกคนไดเผยแพรเปนทรบรของคนอนๆ ดวย และในบางเรองมผทสนใจเขามาอาน จากประสบการณของตนเองในการท าวจ ยทเกยวของกบทนขามชาต Fair Contact Farming ปลดแอกจากพนธนาการ Contact Farming ใหขอมลในอกดานของ Contact Farming ทไมใชดานความมนคงทางดานอาหาร การเกษตร รายได เมอไปท าวจยพบวาเกษตรกรไมไดมรายไดดตามทไดกลาวไว ซงการทจะน าเสนอผลวจยในสอเกา การทจะลงพมพเปนเรองทยากมาก และเมอมสอใหมเขามาท าใหตนเองไดเสนองานวจยของตนเองออกสสาธารณะ แมวาจะมผกดไลคเพยงสรอยกวาคน แตในแตละสปดาหมผเขามาอานเปนรอยคน ซงประเดนทจรงจงเชนนมผเขามาอานเปนรอยคนตอสปดาหเปนสงทตนเองดใจ และยงมนกศกษาน าไปเปนขอมลในการท าวทยานพนธ
การน าเสนอความรผานสอออนไลน
อาจารยทศพลมองวา งานของโครงการวจยฯ เปนประเดนทนาสนใจ เปนงานทเกยวของกบสนทรยะ รสนยม แมผทเขามาอาจจะไมไดสนใจในบทความตางๆ ขอมลความร แตการทเขามากดไลคจะท าใหภาพลกษณของผทกดไลคได โดยธรรมชาตของผทใชอนเทอรเนตนนไมชอบอานขอความยาวๆ ดงนนขอมลทยาวๆ จงตองมการยอยเสยกอน และหากเปนค าคมทสามารถน าไปโพสตตอๆ กนได จะสามารถแพรหลายไปไดอยางรวดเรว ซงขอมลของโครงการมมาก และละเอยดจงตองคดสรรเพอการเผยแพรอยางเหมาะสม
15/06/55 92 บทสงเคระห
คณวโรรสแสดงความเหนวา ปจจยทจะท าใหประสบความส าเรจในการน าเสนอความรนน นอกจากเนอหา และสอทน าเสนอแลว สภาพของสงคมในชวงเวลานนเปนสงทส าคญ สงทเราน าเสนอสามารถทจะเชอมตอกบสงทผคนสนใจในขณะนน และจะชองทางทสามารถแบงบนไปไดอกมากมาย ในกรณเรองทเลวรายตอสงคม จะท าใหผคนทรสกรวมและจะน าไปเผยแพรตอๆกน ซงกระแสทสนใจในปทผานมาคอ Kony 2012 หนงสนทเกยวกบนาย Joseph Kony อาชญากรชาวอกานดา ทมแนวคดในการใชเดกเปนเครองมอในการตอสท าสงคราม ซงท าใหเลาดาราฮอลวด รวมทงบคคลทมช อเสยงทางสงคมเขารวมรณรงคหยดการกระท าความรนแรงและใชเดกเปนเครองมอในการท าสงครามในแอฟรกา การน าเสนอหนงสนเรองนผานเครอขายสงคมเปนเรองทกระทบตอจตใจของผทชม ท าใหคนทไดรบรอยากมสวนรวมในการยบยงในเหตการณนน โดยเชอวาทกคนแมจะมความเหนทแตกตางกน แตทกคนกมความคดทจะท าสงดๆ ใหกบโลก โดยทความพยายามของแตละคนไมเทากน ในโลกออนไลนจงเปนสงทสามารถท าไดงายมากท าใหโลกนดข นกจะท า (สงทงายทสดคอการแชรขอมลตางๆ ) สงทส าคญจงอยทเนอหา การน าเสนอ และเปนประเดนทจะเขาถงกลมเปาหมาย และเทรนของในชวงเวลานน
การรบรผานโลกเสมอนจรงกบโลกแหงความเปนจรง
คณวโรรสแสดงความคดเหนวาการรบรผานโลกเสมอนจรงท าใหพฤตกรรมเปลยนแปลงไป คอตองการสงทส น เรว ไมตองการรายละเอยดมาก ความนยมสอทเปลยนแปลงไป ไมใชเพยงเปนการรบในสงทส นแตตองมภาพ วดโดเปนสงทดงดดใจดวย แตยงมคนกลมหนงทยงคงตองการสงทเรยกวา Core Value ซงมความสนใจทจะสมผสกบสงนนจรงๆ ไมใชเปนเพยงผานโลกเสมอนจรง ในทางกลบกนหากมผเขาพพธภณฑนอยลง กใชสออนเทอรเนตททจะท าใหคนมาเขาพพธภณฑเพมมากขน ซงตองหาขอดขอเสยและพยายามทจะแกไขตอไป
อาจารยทศพล มองวาอนเทอรเนตมขอดเปนจ านวนมาก แมวาอนเทอรเนตจะท าใหมทางเลอกเพมมากขน แตจะมการเลอกในสงทตวเองชอบ ดในสงทตนเองชอบซ าๆ ในแบบเดมๆ ซงท าใหขอมลทไดรบมเพยงดานเดยวและเปนสวนนอย รวมถงกระบวนการท าซ า สงนท าใหปจเจกทเขาไปท าใหขอมลหมนเวยนและคดวาตนเองคดไมผดเพราะมคนอนทคดเหมอนตนเอง แตเมอมาดความเปนจรงในสงคมไมไดเปนเชนนน ซงประเดนนเปนเรองทนากลว
การดและควบคมละความปองกนของเจาของผใชออนไลน
คณวโรรสในฐานะทเปนเวบมาสเตอรผควบคมเวบไซตเดกด นโยบายของเวบไซตเดกดเชอมนในความด ทศนคตใหเกดสงทด โดยเนอหามการตรวจสอบมากกวาระดบกฎหมาย เพราะเนอหาตองเปนสงทเหมาะสมกบกลมเปาหมายหลกคอนกเรยนมธยมปลาย ตองมการจดตงระบบทจะตรวจสอบอยางเปนกระบวนการ และท าใหทมงานทตองเขาเวรตอเนองท างานโดยใชมาตรฐานทไมแตกตางกน โดยตองมเกณฑกลางไว และทมงานตองมการประชมกนทกสปดาห เมอเสรจจากชวงการดแลทมงานจะตองมการรายงานสงทเกดขน แมวาบางเรองจะยงไมเกนเกณฑททางเวบไซตก าหนด แตหากหมนเหมตอการท าผดกฎหมายกตองรายงาน เกณฑททางเดกดตงไวไมใชแคกฎหมาย แตรวมถงจรยธรรมดวย ในทกเวบไซตของประเทศไทยในชวงทมปญหาเรองการเมองจะขอความรวมมอไมใหมการพดคยเรองการเมอง ผใหบรการตองตงระบบเพอใหไมใหมการท าสงทผดกฎหมาย และสามารถท าใหสงคมซงมปญหาในขณะนนอยไดโดยไมเกดความขดแยงกน สวนในกรณทน าเนอหาทมลขสทธมาโพสตซงทางเวบไซตเดกดมนโยบายทจะลบออกโดยทนท นโยบายของเวบไซตเดกดทเปนเวทของนกเขยน ทางเวบไซตจะตองพฒนานกเขยน เพอใหมผลงานการเขยนทมากขนและเวบไซตสามารถทแขงขนกบเวบไซตอนทลงนยายออนไลนได ซงหากมปญหาการถกลอกเลยนผลงานและทางเวบไซตไมมระบบการปองกน การเขยนงานออนไลนบนเวบไซตเดกดจะไมพฒนา
15/06/55 93 บทสงเคระห
งานวรรณกรรมทอยบนเวบไซตจะดอยคณภาพลงสงผลกระทบตอเวบไซต เวบไซตเดกดมนโยบายไมสนบสนนการลอกเลยนผลงานของผอน ในสวนกรณทเวบไซตตางๆ เปดใหมการแสดงความคดเหนนนอยทนโยบายของแตละเวบไซตวาจะสรางมาเพออะไร เชนในกรณไทยรฐทสรางมาเพอเสนอขาวและขายโฆษณาจงไมเปดโอกาสใหมการแสดงความคดเหนทใตขาว สวนเวบไซตทเปดใหมการแสดงความคดเหนนนตองรบผดชอบโดยการมผทผท าหนาทในการดแลในการการโพสตขอความตางๆ ซงแนนอนวาตองมคาใชจายในสวนนทคอนขางสง
อาจารยทศพลกลาววา เนองจากการท าเพซบคเพอใหความรของตนเองเปนประเดนทขดตอผลประโยชนของคนหลายกลมดงนนในหนาเฟซบกของตนเองไมเปดโอกาสใหมการโพสตบนหนาแรกเนองจากสวนนผทเปนเจาของหนาตองรบผดชอบหากเกดการกระท าผด สวนในการแสดงความคดเหนนนเปดใหมการแสดงความคดเหนไดเนองจากผทแสดงความคดเหนจะเปนผรบผดชอบในความผดนนเองการทเวบไซตใดจะเปดใหมกจกรรมแสดงความคดเหนตองดทความพรอมของตนเองและแนวทางเนอหานนจะสรางปญหาไดหรอไม
การแขงขนในดานธรกจออนไลน
คณวโรรส กลาววาในแตละปมการเปดเวบไซตเปนจ านวนมากในประเทศไทย โลกออนไลนเปดโอกาสใหเวบไซตเกดใหมสามารถขนมาตดกอนดบหนงใน 50 และอนดบ 20 แตการแขงขนในอนดบตนๆ 5 อนดบยงคงเปนของเวบไซตใหญๆ การทเวบไซตเดกดตดอนดบหนงใน 5 เพราะเปนเวบไซตทกอตงมานานและมกลมเปาหมายทเฉพาะคอ นกเรยน นกศกษา ในปจจบนเวบไซตตางประเทศเปนคแขงทส าคญ ดงนนในการแขงขนเวบไซตใหญๆ ขามชาตตองใชแนวทางการด าเนนธรกจ unfair advantage ซงไมใชเปนการเอาเปรยบ แตเปนการหาขอไดเปรยบของเราทคนอนไมม เชนหากเราอยใกลสวนกลวยน ากลวยมาขายออนไลนมตนทนทต ามาก สวนอกคนทอยไกลตองขบรถมาซอกลวยไปขายตองมตนทนทสงกวา ในการด าเนนธรกจตองหาจดทแตกตาง เชนขอแตกตางเวบไซตเดกดกบ เฟซบก หรอกบเวบไซตในประเทศไทย ผด าเนนธรกจตองหาสงทเรยกวา unfair advantage เวบไซตเดกดมข อแตกตางทเปนเวบไซตส าหรบเดกเวบไซตเดกดมกลมเปาหมายนกเรยนนกศกษา เนอหาสวนใหญเปนเรองทเกยวของและเปนทสนใจของกลมเปาหมายทเปนนกเรยนนกศกษา แมวาในปจจบนมเวบไซตทเกดขนมาโดยมเปาหมายส าหรบเดก นกเรยน นกศกษาโดยเฉพาะจากคายใหญๆ ทางทมงานเวบไซตเดกดตองมการปรบตวและมการศกษาวจยวาสงใดทตรงใจเดกมากกวา แมวาเวบไซตเดกดจะมประสบการณเวบไซตทเกยวของกบเดกมานานแตยงคงตองปรบตวตลอดเวลา
แนวโนมการเขาใชเวบไซตและเวบบอรดลดลง
คณวโรรส กลาววาการเขาใชเวบไซตในประเทศไทยมแนวโนมผเขามาใชจ านวนทมากขน แตทเวลาในแตละเวบไซตนอยลง เพราะไปใชเวลาอยในโซเชยลเนตเวรกอนๆ เวบไซตไทยอาจจะตองมสวนทดงดดในสวนอนๆ มวดโอคลป mobile application บนมอถอ เพอสกบเวบไซตตางประเทศในสวนเวบบอรดมแนวโนมการเขาใชทลดลง ซงเปนสงทเกดขนทงตางประเทศและในประเทศ เวบบอรดเปนทสนทนาในเรองทผมความสนใจเฉพาะดาน ซงเปนยคทเปลยนจากการเปนผอานขอมลในเวบไซต มาเปนการตงค าถามเวบบอรด และมาสรางกลองขอความสน และเปนใชเฟซบก นอกจากนยงมความแตกตางดานเทคโนโลยทประเทศไทยไมไดมระบบอนเทอรเนตทจะใชกบอปกรณไรสายตางๆ ไดอยางรวดเรว พฤตกรรมการใชสออนเทอรเนตจงยอมแตกตางกบตางประเทศ เราซงเปนคนทอยในประเทศจงตองเรยนรในสงนไดเรวกวาคนตางประเทศ ยกตวอยางหนาแรกของเวบไซตในประเทศไทยทหนาแรกจะยาวมาก ซงแตกตางจากตางประเทศ เวบไซตเดกดมองวาการทเดกๆ เขามาในเวบไซตยงไมมความตองการเฉพาะเจาะจงมากเทา
15/06/55 94 บทสงเคระห
ผใหญ จงตองน าเสนอเรองราวตางๆ ไวทหนาแรกใหมากทสดเพอใหเดกไดมตวเลอกมากทสด ซงแตกตางจากผใหญทมประเดนเฉพาะเจาะจงทจะเขามาคนหาจงไมจ าเปนตองใสเรองราวตางๆ ทหนาแรกเปนจ านวนมาก
การใหความรทเกยวของกบการใชสอออนไลนในประเทศไทย cyber literacy
อาจารยทศพลกลาววา ในปจจบนมการรวมตวของกลมคนทใชสอออนไลนเชน กลม I-Law กบ Netizen ซงเปนคนกลมเลกๆ ทรวมตวกนเพอใหความรทเกยวของกบการใชสอออนไลนรวมถงดานกฎหมาย อาจารยทศพลมองวาสงทส าคญคอการเสนอตนเอง ซงหมายถงประชาชนเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจ และการใหความรกบเจาหนาททปฏบตงาน สงทส าคญคอการทรฐสรางระบบพนฐานในการเขาถงอนเทอรเนตไดมากขน ปญหาทส าคญอกประการของประเทศไทยคอทนสอสารทเขามาผกขาดซง เราตองใหความสนใจกบการจดการในดานการสอสารของรฐ โดยวธทดทสดคอการเขาไปมสวนรวมในการตดสนใจ สวนปญหาการใชสอออนไลนประเทศไทยยงไมมหนวยงานทดแลเรองปญหาในการใชออนไลนโดยตรง แมแตกระทรวง ICT เองเจาหนาผเชยวชาญยงมนอยมาก สวนใหญจะท างานดานการจบผกระท าผดมากกวา สวนหนวยงานอนๆ ต ารวจ ดานศาล อยการกยงไมมการตงศาลมาเพอดแลดานนโดยเฉพาะ ยงคงใชศาลทมอยในปจจบนตดสนไปตามตวกฎหมายททอย
ชวงบาย
วทยากรสามทานทจะมาแลกเปลยนความรในชวงบาย เปนผทมประสบการณในการใชสอนวมเดยในการท างาน คณนราวลลภ ปฐมวฒน ภณฑารกษนานาชาต เปนทรจกในการท าหองสมด Reading Room ซงเปนหองสมดทเกยวของกบหนงสอดานศลปะ และยงเปนอาจารยสอนพเศษสอนวชาประวตศาสตรศลปะ มหาวทยาลยศลปากร คณณฐพชญ วงศเหรยญทอง นกวจารณภาพยนตรละครเวท เจาของเวบบลอก survivox และเจาของเวบไซตวจารณภาพยนตร/ละครเวท barkandbite.net และคณยงชพ อชฌานนท พธกรรายการโทรทศนทวสาธารณะ และมงานประจ าเปนอาสาสมครนกกฎหมายสทธมนษยชน ในโครงการอนเตอรเนตเพอกฎหมายประชาชน
การแนะน าตวเองและงานทท า
คณนราวลลภ ปฐมวฒน หรอทรจกวาคณเกยวเจาของหองสมด Reading Room หองสมดรวบรวมหนงสอทางดานศลปะ คณนราวลลภตองการใหหองสมดแหงนเปนชมชนทางวฒนธรรม และเปนพนททางเลอกในการจดกจกรรมตางๆ หนงสอในหองสมดแหงนสวนใหญเปนหนงสอสวนตวของคณนราวลลภ ในการสรางหองสมดขนมาเพอทจะการเปนการแบงบนหนงสอใหผอนอาน เนองจากทคณนราวลลภโตมากบการอานหนงสอและตองการทจะใหหนงสอเขาถงผอานไดงายและไมมคาใชจาย นอกจากการใหความรจากหนงสอแลว Reading Room ยงมกจกรรมตางๆ เชนการจดเสวนา การฉายภาพยนตรใหความรท งดานศลปะและสาขาอนๆ ดวย สงททาง Reading Room ใหความส าคญคอ การจดเกบขอมลจดหมายเหตและเอกสาร โดยการใชเทคโนโลยในปจจบนมาชวยในการเกบขอมล การจดระบบหนงสอขอมล การจดกจกรรมตางๆ เพอทจะเชอมตอขอมลทมอยและน าไปเผยแพรในเวบไซตหรอสอโซเชยลมเดย ชองยทป เพอใหผสนใจเขาชมกจกรรมของหองสมดได ในอนาคตมแผนการทจะท าสงขอมลออนไลน และจดกจกรรมโดยผานทางการใชโซเชยลมเดย
15/06/55 95 บทสงเคระห
นอกจากนหองสมด Reading Room ยงรวมจดกจกรรมกบกลมอนๆ เพอเปนการขยายฐานความรออกไปใหกวางขวางยงขน ในปจจบนไดจ ดกจกรรมรวมกบกลมพลเมองเนต (Netizen) ๙งกจกรรมทเกยวของกบ Movie Culture กจกรรมจดขนทกเดอนเพอเปนการพดคยแลกเปลยนความคดเหนในแบบกนเองมการใชสอในการพบปะ และทส าคญไมคดคาใชจายในการเขารวมกจกรรม สงทจะท าในอนาคตคอ Book Pool เปนการแบงบนหนงสอ โดยใหผทเปนเจาของหนงสอผอนไดเขารวมดวย เพราะคณนราวลลภมความเชอในเรองความรนนไมจ าเปนตองมคาใชจายและสามารถทจะแบงบนกนได โครงการนเปนการ ยมหนงสอ นตยสารตางๆ ทเจาของยงไมมความจ าเปนตองใช เชนเดนทางไปตางประเทศ หรอมหนงสอหลายเลม โดยททางหองสมดจะเปนผจดการหนงสอเหลานเพอมาแบงบนใหความรกบผอน โดยอาจท าสญญาการยมหนงสอแบบปตอป สงทคณนราวลลภใหความสนใจคอการสรางเครอขายทเปนทงบคคล กลมคนองคกรในประเทศและตางประเทศ เพอการสรางเครอขายกบผท าจดหมายเหต หนวยงานทเกบขอมล ซงเปนการสรางเครอขายบนออนไลนในรปแบบหนง เนองจากการท างานของหองสมด Reading Room เปนการท างานทโดดเดยว และคนสวนใหญยงไมรวาม Reading Room ซงเปนหองสมดทเกยวของกบศลปะ ในสวนนตนเองจงอยากทใหเกดความรวมมอกบเครอขายอนๆ หองสมด Reading Room ไดรวมมอกบโครงการ Art 21 เพอทเผยแพรความรและขาวทเกยวของกบศลปะใหกบผทสนใจ และจะเขารวมกบโครงการกรงเทพเมองหนงสอโลก ทงนเพอทจะสรางพนทในการน าศลปะเขาไปไวในหองสมด หองสมด Reading Room ไดน าหนงสอศลปะไปไวในหองสมดรพลบบลกทเชยงใหม เพอเปนการเปดพนทศลปะในหองสมดและยงเปนการสรางเครอขายหองสมดอกดวย พนทอออนไลนเปนพนทส าคญในการเชอมตอสอสารใหขอมลขาวสาร ความร โดยผใชทตองเขาใจและเลอกใชสอออนไลนไดอยางเหมาะสม เชน เฟซบกเปนสอทสามารถใหขอมลตางๆไดด แตเวบไซตสามารถเกบฐานขอมลไดมากและงายตอการคนหามากกวา สงทส าคญคอการก าหนดกลมเปาหมายทเราจะใหความรและเลอกความรตางๆ ทตรงกบกลมเปาหมาย หองสมด Reading Room ใหความส าคญกบการท าใหกลมเปาหมายสามารถเขาถงความรไดอยางงาย โดยทคดตางจากเดมทวาหากมดแลวจะมคนเขามาคนหาความรเอง แตการท างานของหองสมด Reading Room เปนการใหความส าคญกบผเขามาใชวาตองการอะไรและจะใหในสงทเปาหมายตองการใหดทสด โดยทใชเทคโนโลยเขามาเปนสอ ในการท างานนนตองมความยดหยนและสามารถท างานรวมกบผอนได การท างานสามารถทจะเปลยนไปตามสภาวะ โดยใหความส าคญทการใหความร ในการท างานจงไมยดตดรปลกษณภายนอก แนวคดของตนเองสามารถทจะเขากบโลกไซเบอร ดจตอลมเดยไดด โดยมองวาสงทส าคญคอการรวมการใชสอเกาและสอใหมเขาดวยกน โดยการใหทางเลอกกบทกคนทจะใชงาน สอใหมไมไดเขามาแทนทส อเกา แตเปนการท าใหสอเกามชวตทยนยาว โดยทสอใหมจะสรางความสะดวกในการเขาถงขอมลไดมากขน แตสงทส อเกาชวยสอใหมไดคอการสรางคณคา สงทด
คณยงชพ อชฌานนท ปจจบนท างานกบกลม I-law รณรงคกฎหมายทเกยวของกบการใชอนเทอรเนต กลม I-Law จดตงเมอ 3-4 ปทผานมา เนองจากพฤตกรรมการใชอนเทอรเนตทแพรหลาย I-Law ท างานภายใตฐานความคดวาอนเทอรเนตท าใหคนเทาเทยมกน และมอ านาจเทาเทยมกนทจะสงสารออกไปและรบสาร และมอ านาจเทาเทยมกนทจะแสดงความคดเหนทแตกตางกนได พลงและอ านาจในการสอสารผานอนเทอรเนตทเปนไปอยางรวดเรวท าใหมผเขารวมจดตงกลม I-Law เพอชกชวนใหผทใชอนเทอรเนตเขมาพดคยเรองกฎหมายทเกยวของใกลตวและมผลกระทบตอตนเองอยางไร หรอสนทนากฎหมายทใชอยมข อดขอเสยอยาง ซงเปาหมายสงสดคอการใหผใชอนเทอรเนตเขามาคยผานทางเวบไซตเพอเขายนแกกฎหมายตางๆ ทไมเปนธรรม ซงเปนความหวงอนสงสดของกลม เมอเรมท า I-law ชวงสองปแรกไมคอยมผสนใจมากนก แตเมอมกระแสตอตานการทารณกรรมสตวและใหมการออกกฎหมายเพอปองกนการทารณกรรมสตว ซง I-law ใชแบบฟอรมการของกลมดงกลาวเปนรปแบบในการเขาชอเพอทจะขอแกกฎหมายทเกยวของกบการใชอนเทอรเนต และเมอมผเขามาอานและเขารวมในการทจะแกกฎหมาย ม
15/06/55 96 บทสงเคระห
การสรางการโหวตในประเดนกฎหมายตางๆการสรางประเดนใหเกดขนในอนเทอรเนตจากประสบการณของตนเองตองเปนประเดนทส อกระแสหลกใหความสนใจ และเปนประเดนทเปนทสนใจในสงคมดวย ภาพรวมของเวบไซต I-Law คอการใหคนเขามามสวนรวมแสดงความคดเหนทางดานกฎหมายใหมากขน การโหวตเปนวธการทมผเขามาแสดงความคดเหนมาก และการเสนอความคดใหมๆ โดยสงรายชอเขามา I-Law เฟซบกของกลมมคนเขามากดไลคสพนกวาคน ขอมลของเฟซบกเปนขอมลเดยวกบทข นบนหนาเวบไซต I-Law และมทวสเตอรซงมบทบาทเปนอยางมาก เพราะมผทตดตามทวทขอมล และรทวทขอมลอกเปนจ านวนมาก การใชโซเชยลมเดยอยางกวางขวางท าใหเวบไซตหลกมความส าคญลดลง เนองจากการรบรขอมล ขาวสารตางๆ สวนใหญผานทางโซเชยลเนตเวรค สงทส าคญของการใชเฟชบกคอรป และค าโปรยเขาเฟซบกเปนสงทจะท าใหมคนสนใจเขามาอานและแชรขอมล การทท าใหมคนสนใจอานเฟซบกนน บทความตองมความเฉยบคมเปนอยางมาก สวนบทความแสดงความคดเหนธรรมดาจะไมไดรบความสนใจ และถามการรวบรวมขอมลและจดระบบใหงายตอการคนหาจะท าใหมคนเขามาอานเปนจ านวนมาก ในอนาคตการเปดเวบไซตตองท าควบคกบเฟซบก โดยใชเฟซบกเปนพนทใชในการสอสารมากกวา สวนเวบไซตเปนทเกบขอมลส าหรบผทสนใจจะสบคนจรงๆ งานอกสวนหนงของ I-Law ศกษาในเรองผลกระทบของผทไดรบผลกระทบจากกฎหมายคอมพวเตอร
คณณฐพชญ วงศเหรยญทอง เปนผทท างานในหลายดานทง นกจดการวฒนธรรม นกวจารณภาพยนตรและละครเวท พธกรรายการชองดาวเทยม นกการตลาดท างานดาน Social Content Testใหกบบรษทโฆษณาออนไลน และมความช านาญทงสอเกาและสอออนไลน โดยเฉพาะโลกออนไลนคณณฐพชญใหความสนใจเปนการสวนตว และมหลาย platform ทใชอยในปจจบน เวบไซต เวบบลอก เพซบก ทวทเตอร ยทป คณณฐพชญแสดงความเหนทเกยวของกบการใชสออออนไลน นวมเดยวาจะเขามามอทธพลตอการด าเนนชวตของผคน ใน social media เชน เฟซบคไดท าวจยกบบรษททางการตลาดและไดขอสรปทนาสนใจวา social media is the new way that people connected เราตองมองขามเทคโนโลย เครองคอมพวเตอร อนเทอรเนต แตเปนเรองของวถ ววฒนาการของการสอสารของคนกบองคกรทเปลยนไป การสอสารระหวางองคกรกบองคกร คนกบคน องคกรกบคน หรอคนกบสงของ จากประสบการณท างานดาน digital media marketing พบวา การโฆษณาบนสออนเทอรเนตสามารถทจะก าหนดใหโฆษณาใหไปปรากฏอยทหนาเพจตามเวลาทก าหนดไว ดงนนตองรกลไกการท างานของโซเชยลมเดยทงหมด และตองตอบค าถามของลกคาวาท าอยางไรใหคนชอบ จะตองโพสตเนอหาอยางไรใหคนชอบ และท าอยางไรใหหนาโฆษณาของลกคาขนมาอยบนพนทออนไลนทตองการได ซงเปนเรองทเกยวของเทคนคเกอบทงหมด การท าใหขอมลทงหมดเปนระบบดจตอลซงสามารถน ามาประเมนเปนสตรทางคณตศาสตรได และสามารถทจะเลอกขอมลตางๆ ทจะลงโพสตโดยการผานการควบคมเพอใหค าคนของลกคาเปนค าคนทข นมากอนค าคนอนๆ ซ งสงเหลานไดผานกระบวนการทางเทคนคและการควบคมมาแลว ในอนาคตทกอยางจะเปนขอมลทงหมด โดยทคนจะเปนเพยงผกรอกขอมลเขาไปในเครองคอมพวเตอร และคอมพวเตอรจะเปนผด าเนนการประเมนผลเอง ในเฟซบคเชนเดยวกนสามารถทจะก าหนดวาจะใหมการโพสตเรองอะไรไดในเวลาทตองการได โดยทไมตองนงด าเนนการทหนาคอมพวเตอรตลอดเวลา และสามารถทจะค านวณไดวาจะมคนเขามาชมกคน ดงนนสงทคณณฐพชญเรยนรจากการใชโซเชยลมเดยมอยสองดานคอโอกาสและมหตภยทมาพรอมกน แมวาเราไดรบเทคโนโลยทดแตไมมสอนใหคนไทยใชเทคโนโลยทมอยใหเกดประโยชนสงสด
15/06/55 97 บทสงเคระห
พฤตกรรมของผใชอนเทอรเนตและการรบมอในการใชอนเทอรเนต
คณณฐพชญ แสดงความเหนวาตวตนทเกดขนมาบนโลกออนไลนเกดจากการสรางบญชรายชอของอเมล (e-mail account) ซงการออกแบบตวตนขนมาบนบญชรายชออเมลนไมสามารถยนยนความมตวตนจรงไดในโลกจรงได จงมหนงสอทท าการวจยวาตวตนทสรางขนมาบนโลกไซเบอรมกทจะดกวาตวตนทเปนอยในโลกจรง ซงมกจะทดแทนสงทตนเองท าไมได สวนหนงเพราะโลกไซเบอรเปนตวตนอกคนหนงทสามารถออกแบบไดตวเองได จงมกสรางตวตนทมลกษณะแตกตางจากทเปนอยจรง และเกดภาวะหลงตวเองวามอ านาจในการตดตอคนและปฏเสธผคนมากมาย และพนทออนไลนเปนพนท moraless สามารถทจะแสดงอารมณเกรยวกราดไดอยาเตมทและคดวาตนเองมอ านาจทจะท าไดดวย การสรางตวตนบนโลกไซเบอรเพอทจะตดตอคนอนบนโลกไซเบอร Grouped หนงสอทฤษฎทเกยวของกบโลกไซเบอรพบวา คนทเราจะคยดวยจรงๆ บนโลกไซเบอรเปน strong friends มไมถงสบคน จากนนจะแบงออกเปนชนๆ ซงแตช นกจะมการเชอมตอกนโดยการสรางเครอขายคอการแบงบนทเรยกวา common interest รวมกน
คณนราวลลภมองวา การสรางตวตนทมความแตกตางกนออกไปนนเปนสงทเกดขนมานานแลว ซงขนอยกบระดบชนความสมพนธของบคคล โดยทการสรางตวตนทเกยวของกบศลปะเปนเรองทท าไดงายกวาดานอนๆ การสรางตวตนกมทงดานดและดานมด ดงนนการเขามาของสอออนไลนจงไมไดท าใหเกดการสรางตวตนในรปแบบเฉพาะน
การวจารณบนพนทออนไลนทสนและคณภาพทลดลง และการทคนสวนใหญกดไลคแทนการแสดงความคดเหน
คณนราวลลภมองประเดนนวา การแสดงความคดเหนและการกดไลคบนพนทออนไลนเปนทางเลอกหนงในการแสดงการวจารณ ผทใหความสนใจการอานงานวจารณแตเดมจนถงปจจบนมจ านวนนอยอยแลว ดงนนจงควรมองวาสอใหมเขามาชวยในการสนบสนนในการวจารณ การเขยนงานทมขนาดยาวบนโลกออนไลนยงคงมอย ซงตองเปนประเดนเปนทสนใจ นอกจากนโลกออนไลนยงชวยใหเขาถงขอมลทมขนาดยาวๆ และหาไดสบคนยาก ขอมลเหลานสามารถทจะหาพบบนออนไลน คณนราวลลภยงเชอมนวายงมคนทอานงานทมขนาดยาวบนออนไลน และยงมคนทอานทงในสวนทเปนลายลกษณและออนไลน สงทตนเองใหความส าคญและท าอยคอการสงตอความรโดยชใหเหนคณคาของสอตางๆ ในการสงตอความร โดยมประเดนทวาสอใดควรใชในการน าเสนอเรองใด และในการเกบขอมลตางๆ ตนเองมองวาการทส อใหมเขามาไมไดท าใหสอเกาหมดไป แตอยทการเลอกทจะใชสอตางๆ และท าอยางไรใหการใชสอเกาและสอใหมใหเปนไปอยางมประสทธภาพมากทสดสงทส าคญมากกวาประเดนเรองความสนยาวของบทวจารรคอ การเขยนใหนาอาน มประเดนทนาสนใจ เปนเรองทสนกและเกยวของกบผอานและเขาถงเรองทอานได โดยทเรองราวนนจะตองเปนทงความเปนสากลทวไปและมความเปนเกยวของกบชวตของผอานไดได
คณณฐพชญมองในมมมองดานการตลาดวา ในการท าการตลาดใหสนคาชนดหนง ซงตวสนคามขอมลเปนจ านวนมาก จงตองคดเลอกขอมลของสนคาและเลอกสอทจะสงไปยงกลมลกคาแตละกลมอยางเหมาะสม ในกา รน าเสนอขอมลจะตรงกบพฤตกรรมการใชงานของแตละสอแตละชนด ในปจจบนการน าเสนอขอมลจะตองเปนไปอยางรวดเรว และสนตามพฤตกรรมของผใช ดงนน ขอมลตางๆ ทมเปนจ านวนมากนนใหเกบเปนฐานขอมล และจะตองดงในสวนทนาสนใจออกมาเพอดงดดความสนใจและเหมาะสมกบการน าเสนอบนสอดจตอลออนไลนซงสวนใหญเปนขอความขนาดสนๆ เพอลงในเฟซบกหรอทวทเตอร โดยทตนเองเชอวาเวบไซตทเปนทางการก าลงจะไมไดรบความนยม และมผลการวจยการตลาดจากตางประเทศกลาวตรงกนวาเวบไซตก าลงจะตาย และสงทเขามาทดแทนคอแอบพ
15/06/55 98 บทสงเคระห
รเคชน หรอชดขอมลตางๆ เพอน าเสนอขอมลของตนเอง โซเชยลมเดยเขามามบทบาททส าคญไมใชเพยงเฉพาะในบคคลทวไป แตในองคองคกรระดบใหญจ าเปนตองใชโซเซยลมเดยเขามาเปนพนฐานทส าคญ เพราะมความเชอวาโซเชยลมเดยเปนโลกใหมของการสอสาร ดงจะเหนวาเดกๆ ในปจจบนทไมไดโตมากบการอานหนงสอเขาใจวาการอาน การคนหาขอมล การอานรบรเร องราวตางๆ มาจากคอมพวเตอรอนเทอรเนตโดยตรง ซงเปนวฒนธรรม วถของคนในรนปจจบนไปแลว
การน าเสนอขอมลออกไปยงออนไลนนวมเดยใหประสบความส าเรจ
คณณฐพชญมองประเดนนเปนเรองทเกยวของกบผเชยวชาญทางดานสอโดยเฉพาะ ผทจะเขามาจดการเรองนจะตองเปนผทรในเรองทตองการน าเสนอเปนอยางด เพอทจะน าเสนอขอมลออกไปสคนจ านวนมากได สงทส าคญคอระบบการสบคนขอมลออนไลน ผทออกแบบระบบจะตองสามารถท าใหขอมลนนสามารถหาขอมลไดสะดวกและใชงายทสด แตในทายทสดโลกออนไลนไมสามารถตอบโจทยไดทงหมด ยงมพนโลกจรงทมนษยตองการทจะด าเนนอย เชน นกเขยนทเขยนงานออนไลนตองการทจะใหงานของตวเองไดรบการตพมพ ออนไลนเปนพนททท าใหเกดความสนใจ การคนหาขอมลและเกดปฏสมพนธ สรางแรงบลดาลใจทจะท าใหเกดการกระท าบนโลกจรง
คณนราวลลภ ในการท างานของตนเองใหความส าคญกบผใชเปนส าคญ ประเดนทงายทสดคอ การรวาผทเขามานนตองการอะไร และมการสนบการใชใหสะดวกทสด การท างานทเกยวของกบการวจย การศกษาและจากประสบการณในตางประเทศพบวาผใหบรการนนยนททจะสนบสนนการใชบรการทกอยาง ผใชเปนบคคลส าคญ การทจะเชญชวนใหผอนเขามาใชบรการใหมากทสด ตองเขาใจความตองการของผใ ชทตรงจด และมความจรงใจใหผใชบรการ การใชค าในการคนหาเปนเรองทส าคญ ดงนนการใชผทเชยวชาญจงมความส าคญ ตนเองเหนดวยกบการท าฐานขอมลของโครงการ แตจะตองมค าคนทสามารถหาเราได และมการเชอมโยงไปยงฐานขอมลอนๆ และการแบงบนขอมลตางๆ
คณยงชพ ในการท างานดานกฎหมายเปนเรองทจ าเปนอยางยงทจะตองเผยแพรออนไลนทงหมด และใหทนกบความเปลยนแปลง ทส าคญตองคนหางาย ซงในปจจบนมความพยายามทจะท าใหกฎหมายเปนขอมลดจตอล แมจะยงไมดนกแตเปนสงทตองท าตอไปตนเองมองวาดานศลปะการเปลยนผานจากสอเกามายงสอใหมอาจจะยงมขอจ ากด แตสงทส าคญคอการมฐานขอมลทด เพอใหผทสนใจเขามาคนหาขอมลเพอทจะเขาหางานตนแบบ เนองจากการเสพผานออนไลนนนขาดดานสนทรยะ แตออนไลนนนจะชวยใหผทสนใจสามารถไปสงานจรงตนแบบไดงายขน
การทคนหนงคนมหลายตวตนอยบนโลกไซเบอร
คณนราวลลภ ในสวนของเกยว The Reading Room จะมความเปนสวนตวมากกวา The Reading Room เพราะเพซบกเกยว The Reading Room ตนเองจะเปนคนดแลทงหมด สวน The Reading Room จะมทมงานท างานอก 2 คน มการใหขอมลประชาสมพนธเปนหลก แตปจจบนกแทบจะแยกไมออกในตวตนระหวาง เกยวThe Reading Room กบ The Reading Room แตตนเองตองการทจะถอยหางออกจากการเปนเกยว The Reading Room
คณณฐพชญ ตนเองมตวตนในโลกไซเบอรหลายตวตน เพอทจะเขาไปคยตดตอกบคนกลมตางๆ ทมลกษณะแตกตางกนไป ซงการมหลายตวตนนนจะเกดไดบนโลกออนไลน เนองจากการแสดงตวตนบนโลกออนไลนอยทการแสดง อ เมล แอดแดรส เทานน และการทคนหนงคนมหลายตวตนบนโลกไซเบอรอาจท าใหเกดกระบวนการทเรยกวา
15/06/55 99 บทสงเคระห
การกระแสตอเนอง เปนกลไกการสรางกระแส เปนเหมอนกระบวนการหนามา ซงหากเปนการวจารณจะท าใหเกดการวจารณทซ าซอนหรอมการจดวางเอาไวได
นางสาวกรรณการ ถนอมปญญารกษ
ผบนทกรายงานการประชม
------------------------------------
15/06/55 100 บทสงเคระห
ภาคผนวก 4 รายงานสรปเนอหาและสถตในเวบไซต
และแฟนเพจของโครงการฯ
15/06/55 101 บทสงเคระห
รายงานสรปเนอหาในเวบไซตและแฟนเพจของโครงการฯ
จกรนาท นาคทอง
โครงการวจย “การวจารณศลปะ: รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง” ไดด าเนนการทดลองสรางแฟนเพจและเวบไซตส าหรบเผยแพรบทวจารณ และเปนพนทส าหรบพดคยในดานการวจารณและศลปะแขนงตางๆ โดยแฟนเพจของโครงการฯ อยท http://www.facebook.com/thaicritic และเวบไซตของโครงการฯ อยท http://www.thaicritic.com
เนอหาภายในแฟนเพจ(โปรดดขอมลเกยวกบสถตของแฟนเพจและเวบไซตไดใน “ประเมนสถตตางๆ ในแฟนเพจและเวบไซตของ TRF Criticism”)
แฟนเพจของโครงการฯ มหนาทประชาสมพนธกจกรรมตางๆ ทเกยวกบศลปะ และเผยแพรบทความและบทวจารณของโครงการ แฟนเพจนเรมกอตงเมอวนท 4 มกราคม พ.ศ. 2554 ปจจบน (วนท 15 พฤษภาคม พ.ศ. 2555) มสมาชกของแฟนเพจทงหมด 396 คน
ภาพท 1 แฟนเพจของโครงการฯ
15/06/55 102 บทสงเคระห
เนอหาของแฟนเพจ มดงน
1. เผยแพรบทความและบทวจารณของโครงการฯ ซงตลอดทงป พ.ศ. 2554 ไดเผยแพรตวบทวจารณในแฟนเพจทงหมด แตในระยะหลงเหนวา การเผยแพรบทความและบทวจารณใหอานในหนาแฟนเพจโดยตรง จะท าใหตวอกษรเลก ไมสะดวกตอการอาน และไมท าใหมผตดตามเขาไปในเวบไซต จงไดเปลยนวธการเผยแพรบทความและบทวจารณในแฟนเพจ เปนการเผยแพรลงกจากเวบไซต thaicritic.com ตงแตเดอนมกราคม พ.ศ. 2555 ปจจบนแฟนเพจไดเผยแพรบทความและบทวจารณไปแลวทงหมด 20 บทนอกจากนยงเปนพนททเปดรบใหผอนสามารถน าบทวจารณของตนเองหรอบทวจารณทเหนวานาสนใจมาเผยแพรไดอกดวย ซงมผน าบทวจารณมาเผยแพรในแฟนเพจทงหมด 26 บท
2. แนะน าหนงสอของโครงการฯ ในป พ.ศ. 2554 ไดแนะน าหนงสอทออกใหมของโครงการฯ ไดแก และ โดยเปนการโพสตภาพปกหนงสอตอมาตงแตเดอนเมษายน พ.ศ. 2555 ไดเรมแนะน าหนงสอของโครงการฯ ทละเลม ทกวนองคาร โดยใชค าแนะน าหนงสอจากแผนพบแนะน าหนงสอของโครงการฯ ปจจบนไดแนะน าหนงสอไปแลวทงหมด 5 เลม
3. ประชาสมพนธกจกรรมการเสวนาของโครงการฯ ตงแตการเชญชวนใหเขารวมกจกรรม และเผยแพรภาพถาย คลปวดโอทบนทกจากการเสวนาทกคร งของโครงการฯ ตลอดจนรายงานสรปการเสวนาปจจบนไดเผยแพรคลปวดโอและรายงานการเสวนา จากการเสวนาทงหมด 4 ครง
4. เผยแพรขาวสาร บทความ หรอบทวจารณทเกยวของกบศลปะทง 5 สาขา ทนาสนใจ ไดแก วรรณศลป สงคตศลป ทศนศลป ศลปะการแสดง และภาพยนตร โดยจะเปนการแบงปน (share) จากหนาแฟนเพจอนๆ ทเกยวของ หรอทางแฟนเพจอนๆ หรอบคคลในเฟซบคอาจน าขาวสารทเกยวของมาประชาสมพนธไดโดยตรง อกทงทางแฟนเพจของโครงการฯ ยงไดเสาะหาและสมครสมาชกแฟนเพจอนๆ ทเกยวของ เพอสะดวกตอการสรางเครอขายตอไปในอนาคต
เนอหาภายในเวบไซต
เวบไซต www.thaicritic.com มมาตงแตโครงการฯ ภาคแรก แตเนองจากมการปรบปรงเวบไซตเพอใหสามารถอพเดทขอมลไดสะดวก เชอมโยงกบแฟนเพจ เพมพนทในเวบไซตใหรองรบคลปวดโอขนาดใหญ และมความสวยงามมากขน ท าใหขอมลในเวบไซตทมมาตงแตดงเดมสญหายไป จงสามารถสบขอมลในเวบไซตยอนหลงไดตงแตเดอนมกราคม พ.ศ. 2554 เทานน
15/06/55 103 บทสงเคระห
ภาพท 2 เวบไซต thaicritic.com
เนอหาของเวบไซต แบงออกไดเปน 9 หวขอ ดงน
1. เกยวกบ มเนอหาเปนรายละเอยดของโครงการฯ ประกอบดวยประวตโครงการฯ และประวตผวจย 2. บทความ/บทวจารณ เปนพนทในการรวบรวมบทความและบทวจารณของโครงการฯ ปจจบนในเวบไซตม
บทความ 7 บท และบทวจารณ 22 บท (บทวจารณรวมถง บทวจารณทไดรบการตพมพในนตยสารของนกวจยดวย)
3. กจกรรมโครงการ ประกอบดวย คลปวดโอบนทกการเสวนา 7 คลป ความยาวคลปละประมาณ 1 ชวโมง และ รายงานการเสวนา 4 ครง
15/06/55 104 บทสงเคระห
4. รอบรว Thaicritic ประกอบดวย รายงานเสวนา “ขนเขยง” 4 ครง และ เวทการวจารณ ซงเปนพนททเปดใหบคคลภายนอกสงบทวจารณมาเผยแพรในเวบไซตของโครงการฯ ได ปจจบนมบทวจารณในพนทน 5 บท
5. สรรนพนธบทวจารณ เปนการเผยแพรตวอยางบทวจารณศลปะทง 5 สาขา สาขาละ 10 บท 6. บรรณานกรมบทวจารณ4 สาขา ยกเวนสาขาภาพยนตร 7. RECENT PAPERS BY CHETANA NAGAVAJARA รวบรวมบทความภาษาองกฤษลาสดของอาจารย
เจตนา นาควชระ ปจจบนมทงหมด 4 บทความ 8. Forumsกระดานสนทนาของเวบไซต 9. ตดตอเรา ประกอบดวยแบบฟอรมสงอเมลถงโครงการฯ ทอย หมายเลขโทรศพท โทรสาร และแผนททจะ
มาถงโครงการฯ
นอกจากน ในเวบไซตยงมสวนทเชอมโยงกบแฟนเพจ อยทดานขวาของเวบไซต และในแตละบทความจะมปมไลค (like) ใหผอานบทความกดได มสวนของ gallery หรอหองแสดงภาพ และสวนแนะน าหนงสอของโครงการฯ อยทดานขวาของเวบไซต
----------------------------------
15/06/55 105 บทสงเคระห
ประเมนสถตตางๆ ในแฟนเพจและเวบไซตของ TRF Criticism
จกรนาท นาคทอง
โครงการวจย “การวจารณศลปะ: รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง” ไดด าเนนการทดลองสรางแฟนเพจและเวบไซตส าหรบเผยแพรบทวจารณ และเปนพนทส าหรบพดคยในดานการวจารณและศลปะแขนงตางๆ โดยแฟนเพจของโครงการฯ อยท http://www.facebook.com/thaicritic และเวบไซตของโครงการฯ อยท http://www.thaicritic.com
แฟนเพจของโครงการฯ
แฟนเพจของโครงการฯ มหนาทประชาสมพนธกจกรรมตางๆ ทเกยวกบศลปะ และเผยแพรบทวจารณของโครงการ แฟนเพจนเรมกอตงเมอวนท 4 มกราคม 2554 และมผเขามาใชแฟนเพจนไมมากนก คอประมาณวนละ 10 คน แตเมอวนท 21 มถนายน จ านวนผเขาใชแฟนเพจนกมปรมาณเพมขนอยางกาวกระโดดคอ 102 คน และหลงจากวนนนปรมาณผเขาชมแฟนเพจเฉลยกจะอยทประมาณ 50 คน โดยจะมบางครงทตวเลขไปถง 80-100 คน ในวนทม การโพสตบทความตางๆ
สวนจ านวนผสมครสมาชกแฟนเพจ หรอผกด “ถกใจ” จนถงวนท 12 ธนวาคม 2554 มทงหมด 256 คน (ผเขาใชไมจ าเปนตองสมครเปนสมาชกของแฟนเพจ)
ภาพท 1 สถตผเขาใชแฟนเพจ thaicritic รายวน4ตงแตวนท 4 มกราคม จนถงวนท 12 ธนวาคม 2554
4(ทมา : http://www.nonprofitfacebookguy.com/the-difference-between-monthly-weekly-and-daily-active-
users/) active users (สมาชกทเขาใช) คอ ผทเขามาในแฟนเพจทไมซ ากน ไมวาจะดเพยงอยางเดยวหรอมปฏสมพนธอนๆ
daily active users หมายถง ผ ใชทไมซ ากนในวนนนๆ
weekly active users หมายถง ผ ใชทไมซ ากนใน 7 วนกอนหนา
monthly active users หมายถง ผ ใชทไมซ ากนใน 30 วนกอนหนา
เชน วนท 1/17/2011 daily 22 คน weekly 24 คน monthly 37 คน กคอคนทเขามาไมซ ากน วนท 17 มคนเขามาไมซ ากน 22 คน สวน 7 วนกอนหนานน คนทเขามาไมซ ากนรวม 24 คน
15/06/55 106 บทสงเคระห
วนท 21 มถนายน คอวนทเผยแพรบทความ fin : ความยอนแยงของศลปนแนวทดลอง ของคณอภรกษ ชยปญหาท http://www.facebook.com/notes/trf-criticism/fin- ความยอนแยงของศลปนแนวทดลอง /232432626767593 และภาพปกของหนงสอเลมใหมทเพงตพมพของโครงการฯ
ภาพท 2 ภาพปกหนงสอทเพงตพมพของโครงการฯ
นอกจากน ในวนท 7 กนยายน 2554 ทมผเขาชมสงสดคอ 106 คนนน ไมมการโพสตบทความ แตในวนท 6 กนยายน คณ Kamol B Joyce ไดเขามาประชาสมพนธปาฐกถาศลป พระศร คร งท ๑๖ ประจ าป พ.ศ. ๒๕๕๔ ในหวขอ เรอง “การกอเกดเพลงไทยสากล : แนวคดดานดนตรวทยา” และน าบทวจารณเรอง “พบรก... พบภาพรก” ท http://www.facebook.com/notes/kamol-b-joyce/พบรกพบภาพรก/250202285012470 ของตนเองมาแผยแพร
การแสดงความเหนและการ “กดไลค” บทความตางๆ
สวนมากเมอโพสตบทความตางๆ ลงในหนาแฟนเพจ จะไมคอยมการแสดงความเหน แตจะเปนการ “กดไลค” เพอแสดงใหเหนวาตนเองมความชนชอบตอบทความหรอขาวสารทไดน ามาเผยแพร สวนการแสดงความเหนสวนมากจะไมมเลย หรอมการแสดงความเหนเพยง 1-2 ครง โพสตทมผแสดงความเหนมากทสดคอโพสตทคณ Yokee Apirak
15/06/55 107 บทสงเคระห
เขามาถามวา “วรรณกรรม canon คออะไร” เมอวนท 12 พฤษภาคม 2554 โดยมผเขามาแสดงความเหนทงหมด 11 ครง ดงภาพ
ภาพท 3 ตวอยางการแสดงความเหนในแฟนเพจ
15/06/55 108 บทสงเคระห
เวบไซต www.thaicritic.com
เวบไซตของโครงการฯ คอ www.thaicritic.com เปนเวบไซตเกาทมมาตงแตโครงการภาคแรก แตสถตทจะกลาวถงคอสถตทไดใช google analytics (เครองมอเกบสถตของกเกล) ในการเกบสถตเวบไซตของโครงการภาค 4 ทไดมการตดตง google analytics ตงแตวนท 6 มกราคม 2554
เนอหาของเวบไซตโครงการฯ ในปจจบน เปนการรวบรวมบทวจารณและบทความตางๆ ของโครงการฯ และบทวจารณของอาจารยเจตนา นาควชระ ในเวบไซตไดเปดใหมการแสดงความเหนไดในสวนทายของทกบทความ และมกระดานเสวนาส าหรบใหเขามาแสดงความเหน แตไมเคยมผแสดงความเหน อยางไรกตามมผเขามาทเวบไซตอยางสม าเสมอ และเพมสงขนตามปรมาณบทความทเพมเขาไปในเวบไซต ดงสถตทไดเกบมาตงแตวนท 6 มกราคม จนถงวนท 12 ธนวาคม 2554 ดงน
ภาพท 4 สถตผเขาใชเวบไซต thaicritic รายวน ตงแตวนท 6 มกราคม จนถงวนท 12 ธนวาคม 2554
จากภาพ ผเขาชมเวบไซต thaicritic.com ตงแตวนท 6 มกราคม จนถงวนท 24 มถนายน จะมเฉลยวนละประมาณ 2-10 คน ยกเวนในชวงปลายเดอนมกราคมทมผเขาชม 20-45 คน เนองจากมการโพสตบทความ สนทราภรณ เดอะมวสคล : ความปรารถนาดของคนขาดรากและรากขาด ของอาจารยเจตนา นาควชระ เมอวนท 24 มกราคม หลงจากนน จ านวนผเขาชมกลดลงเหลอประมาณวนละ 2-10 คน มาโดยตลอด จนกระทงวนท 23 มถนายน ไดมการโพสตตวอยางบทวจารณจ านวน 10 บท ในแตละสาขา ท าใหจ านวนผเขาชมเวบไซตเพมขนอยางตอเนองเปนวนละ 60-100 คน และจากการโพสตบทวจารณเพมขนอยางตอเนองท าใหจ านวนผเขาชมตอวนเพมขนอกจนมจ านวนมากทสดคอ 375 คน ในวนท 14 กนยายน หลงจากทไดโพสตบทวจารณ สฝนอนยงใหญ : บทวจารณโดย เจตนา นาควชระ และ ค าอธบายตอบกลบโดยผก ากบ ยทธนา มกดาสนท แตหลงจากนนจ านวนผเขาชมเวบไซตตอวนกลดลงเหลอประมาณวนละ 20-40 คน จนกระทงเดอนพฤศจกายนทมผชมเฉลยตอวนเพมขนเปนประมาณวนละ 90 คน จากการโพสตบทความภาษาองกฤษของอาจารยเจตนา นาควชระ สะสมมาตงแตเดอนตลาคม
ผเขาชมเวบไซต thaicritic.com รจกเวบไซตนไดจากเครองมอคนหาเชนกเกลมากทสดคอ 76.68% รองลงมาคอ link มาจากเวบไซตอน (ไซตทอางอง) 14.16% สวนการเขาเวบไซตโดยตรงนอยทสดคอ 9.15% ค าทผเขาชมใชคนหาสามอนดบแรกคอ ตวอยางบทความวจารณ ลกอสาน และ ตวอยางบทวจารณ สวนผชมทมาจากเวบไซตทอางอง thaicritic.com สามอนดบแรกไดแก facebook.com, google.co.th และ websuntaraporn.com หนาเวบไซตทไดรบการเปดดมากทสดสามอนดบแรกไดแก หนาแรก thaicritic.com, บทวจารณเรอง “มอะไรในลกอสาน” ท http://www.thaicritic.com/?p=197 และ หมวดหม “ตวอยางบทวจารณ” ท http://www.thaicritic.com/?cat=46
15/06/55 109 บทสงเคระห
ขอเสนอแนะ
แฟนเพจ
ควรมการโพสตขาวสารหรอทศนคตเชงวจารณเกยวกบศลปะแขนงตางๆ อยางสม าเสมอ เพอชกจงใหมผเขามาในหนาแฟนเพจ อาจเปนขอความประกอบภาพสนๆ แตมความถมากกวาการโพสตบทวจารณขนาดยาว แตเมอโพสตบทวจารณขนาดยาวกอาจจะมนกวจยในโครงการฯ เขาไปพดคยกนเกยวกบบทวจารณนนๆ กได อนง เมอมการโพสตขาวสารหรอบทวจารณทนาสนใจ นกวจยของโครงการฯ อาจใชเฟซบคของตนเอง “แชร” บทความนนๆ เพอเพมผเขามาในแฟนเพจอกทางหนง
เวบไซต
ถงแมในปจจบนเวบไซต thaicritic.com จะยงไมมผเขามาแสดงความเหน แตกมผสนใจเขามาอานบทความตางๆ เปนจ านวนพอสมควร เวบไซต thaicritic.com นาจะท าหนาทเปนฐานขอมลหรอแหลงความรดานการวจารณได นาจะเปนการดหากมการเพมบทความหรอบทวจารณทนาสนใจตอไปเรอยๆ แตหากตองการใหมผเขาไปแสดงความเหนในเวบไซต กอาจจะตองชกชวนจากหนาแฟนเพจ รวมไปกบเฟซบคสวนตวของนกวจยในโครงการฯ หรอการสราง event ในเฟซบค แลวชกชวนผคนเขาไปรวมกจกรรมทจดขนในเวบไซต
----------------------------
15/06/55 110 บทสงเคระห
ประเมนสถตตางๆ ในแฟนเพจและเวบไซตของ TRF Criticism
ระหวางวนท 13 ธนวาคม พ.ศ. 2554 ถง วนท 9 เมษายน พ.ศ. 2555
จกรนาท นาคทอง
โครงการวจย “การวจารณศลปะ: รอยตอระหวางวฒนธรรมลายลกษณกบวฒนธรรมเสมอนจรง” ได
ด าเนนการทดลองสรางแฟนเพจและเวบไซตส าหรบเผยแพรบทวจารณ และเปนพนทส าหรบพดคยในดานการวจารณ
และศลปะแขนงตางๆ โดยแฟนเพจของโครงการฯ อยท http://www.facebook.com/thaicritic และเวบไซตของ
โครงการฯ อยท http://www.thaicritic.com
แฟนเพจของโครงการฯ
เนองจากทางเฟซบคไดเปลยนรปแบบการเกบสถตของแฟนเพจใหม โดยรปแบบเดมจะเกบขอมลถงวนท 15
ธนวาคม พ.ศ. 2554 ดงนน การเกบขอมลสถตในแฟนเพจจนถงปจจบน จงเปนการเกบสถตรปแบบใหม ทม
รายละเอยดแตกตางไปจากเดม
เนองจากการดสถตจะท าไดเพยงชวงเวลา 89 วน ดงนน จงขอแบงการสรปสถตเปน 2 ชวง ไดแก เดอน
ธนวาคม พ.ศ. 2554 ตงแตวนท 13 ธนวาคม จนถงวนท 31 ธนวาคมและ เดอน มกราคม ถง มนาคม พ.ศ. 2555
เดอน ธนวาคม พ.ศ. 2554มสมาชกของแฟนเพจทงสน 266 คน เพมจากกอนหนาน 10 คน โดยสวนใหญ
จะมอายระหวาง 18-34 ป ดงกราฟดานลาง
ภาพท 1 กราฟแสดงอายและเพศของสมาชกแฟนเพจ เดอนธนวาคม
15/06/55 111 บทสงเคระห
สวนการเขาถงแฟนเพจ จะมเฉลยวนละ 10-15 ครง โดยวนทมการเปดหนาแฟนเพจนอยทสดคอวนท 17
ธนวาคม ม 2 ครง สวนวนทมผเปดหนาแฟนเพจมากทสดคอวนท 27 ธนวาคม ทงหมด 18 ครง อยางไรกตาม การ
เปดหนาเพจทไมซ า จะมเพยงวนละ 2-4 คน
ภาพท 2 กราฟแสดงการเปดหนาแฟนเพจเดอนธนวาคม
ส าหรบขอมล talking about this5ประจ าเดอนธนวาคม ตงแตวนท 13-21 มวนละ 1-2 คน ตอมาจงเพมขน
เรอยๆ จนวนท 24 ม 8 คน และวนท 27 มมากทสดคอ 11 คน จากนนจ านวนกคอยๆ ลดลงมาจนวนท 31 ธนวาคม ม
7 คน
เดอน มกราคม ถง มนาคม พ.ศ. 2555มสมาชกแฟนเพจทงสน 359 คน เพมจากเดม 93 คน โดยสวนใหญ
จะมอายระหวาง 18-34 ป ดงกราฟดานลาง
5 Talking about this เปนสถตแบบใหมทเฟซบคเพมเขามา ประกอบดวย จ านวนการ Like การ Share การคอมเมนต การมสวนรวมกบ Post ของเราโดยตวเลขในหนงวนทดใน talking about this คอตวเลขทสะสมเปนเวลา 7 วน จนถงวนทดเปนวนสดทาย เชน talking about this ของวนท 7 คอตวเลขสะสมตงแตวนท 1-7 เปนตน(ทมา :http://faceblog.in.th/2011/10/facebook-pages-
insights-people-talking-about-this/)
15/06/55 112 บทสงเคระห
ภาพท 3 กราฟแสดงอายและเพศของสมาชกแฟนเพจ เดอนมกราคม ถง มนาคม พ.ศ. 2555
สวนการเขาถงแฟนเพจ ในชวงเดอนมกราคมถงกลางเดอนกมภาพนธ จะมเฉลยประมาณ 5-6 ครงตอวน
นอกจากวนทมการโพสตเนอหาลงไปในแฟนเพจ จะมสงขนมาก โดยวนทมการเปดแฟนเพจนอยทสดคอ 2 ครง ใน
วนท 14 มกราคม และ 11 กมภาพนธ สวนวนทมผเปดแฟนเพจมากทสดคอ 3 กมภาพนธ มทงหมด 41 คร ง
ตอมาตงแตวนท 16 กมภาพนธ ซงเปนวนทโพสตบทวจารณ “ถงอยางไรๆ กไมเหมอนเดม : หนงในดวงใจ ส
นทราภรณ เดอะมวสคล”ของอาจารยเจตนา นาควชระ ในเวบไซต แลวน าไปประชาสมพนธในแฟนเพจ ปรากฏวามผ
เขาชมในวนนน 40 คน และวนท 17 กมภาพนธ กเพมขนเปน 48 คน จากนนเมอมการโพสตรายงานการเสวนาตางๆ
ตลอดจนคลปการเสวนา กปรากฏวามผเปดแฟนเพจของโครงการณ มากขนเรอยๆ จนมากทสด 81 คน ในวนท 28
กมภาพนธ สวนการเปดหนาเพจทไมซ ากมเพมสงขนเชนกน คอเฉลยวนละ 10 คน
ภาพท 4 กราฟแสดงการเปดหนาแฟนเพจเดอนมกราคม ถง มนาคม พ.ศ. 2555
ส าหรบขอมล talking about this เดอนมกราคม ถง มนาคม เปนไปในทศทางเดยวกบการเปดหนาแฟนเพจ
กลาวคอในชวงเดอนมกราคมถงกลางเดอนกมภาพนธ มประมาณวนละ 5-10 คน ยกเวนในชวงทมการโพสตขอมล
ตอมาเมอมการโพสตบทวจารณของอาจารยเจตนา และรายงานการเสวนา รวมทงรปถายและคลปวดโอของโครงการฯ
ผเขาชมกมมากขน จนมากทสดในวนท 22 กมภาพนธม 92 คน แลวจงลดต าลงมาเปนเฉลยวนละ 20-40 คน
เวบไซต www.thaicritic.com
15/06/55 113 บทสงเคระห
ตงแตเดอนมนาคม พ.ศ. 2555 เวบไซต thaicritic.com มเนอหาทเปนรายงานสรปการเสวนาของโครงการฯ
รวมทงคลปวดโอทบนทกการเสวนา ตามทโครงการฯ จดขน นอกเหนอไปจากเนอหาทเปนบทความหรอบทวจารณท
ไดน ามาลงเผยแพรในเวบไซตอยเปนประจ า อยางไรกตาม ค าคนทท าใหผใชเขาถงเวบไซตนไดสวนใหญจะเปนการ
คนหาตวอยางบทความหรอบทวจารณ สถตผใชเวบไซตตงแตวนท 13 ธนวาคม พ.ศ. 2554 ถงวนท 9 เมษายน พ.ศ.
2555 เปนดงน
มผเขาชมเวบไซตทงหมด 8,404 คน เปดหนาเวบทงหมด 10,794ครง เปนผเขาชมใหม 76.77% และผชม
เกา 23.23% ผชมเวบไซตเขาถงจากการคนหาใน search engine เชน google หรอ yahoo มากทสดคอ 82.75%
รองลงมาคอการอางองหรอลงกจากเวบอน 11.42% เวบไซตทน าผใชเขามาทเวบไซตมากทสดสามอนดบแรกไดแก
facebook.com, m.facebook.com (เปนการใชเฟซบคผานโทรศพทมอถอ) และ google.co.th สวนการเขาถงเวบไซต
โดยตรงนอยทสดคอ 5.83% ค าคนทผใชเขาถงเวบไซต thaicritic.com มากทสดสามอนดบแรกไดแก ตวอยาง
บทความวจารณ ตวอยางบทวจารณ และบทความวจารณ
ภาพท 5 สถตผเขาใชเวบไซต thaicritic รายวน ตงแตวนท 13 ธนวาคม 2554 จนถงวนท 9 เมษายน 2555
จากภาพ จะเหนไดวาสวนใหญผใชในแตละวนเฉลยจะมประมาณ 70-80 คน โดยวนทผใชเขาถงเวบไซต
นอยทสดคอวนท 31 ธนวาคม พ.ศ. 2554 ม 15 คน สวนวนทผใชเขาถงเวบไซตมากทสดในชวงนคอวนท 16
กมภาพนธ พ.ศ. 2555 จ านวน 254 คน ซงวนดงกลาวเปนวนทลงบทวจารณ “ถงอยางไรๆ กไมเหมอนเดม : หนงใน
ดวงใจ สนทราภรณ เดอะมวสคล”ของอาจารยเจตนา นาควชระ หลงจากนนปรมาณผเขาชมเวบไซตกคอยๆ ลดต าลง
แตมเพมสงขนบางในวนทลงเนอหาในเวบไซตเพมเตม จนในเดอนเมษายน มเฉลยประมาณวนละ 30-40 คน
สถต youtube channel ของโครงการฯ
โครงการฯ ไดเปด youtube channel โดยอตโนมต จากการโพสตคลปวดโอในยทปท
www.youtube.com/user/thaicritic เมอวนท 11 มนาคม พ.ศ. 2555 จนถงปจจบน (10 เมษายน พ.ศ. 2555)โครงการฯ
มคลปวดโออยบน youtube channel ทงหมด 7 คลป ไดแก
15/06/55 114 บทสงเคระห
1. เสวนา “มมมองนกวจารณละครฯ” 2 คลป
2. เสวนา “งานวจารณบนโลกไซเบอรฯ” 2 คลป
3. เสวนา “ปลกผ การวจารณฯ” 2 คลป
4. โครงการหองทดลองทางการวจารณทศนศลป คร งท 1
จนถงปจจบนมผเขาชมคลปของโครงการฯ ทงหมด 505 ครง คลปทไดรบความนยมเปนสามอนดบแรกไดแก
คลปการเสวนา “ปลกผ การวจารณ” คลปแรก มผเขาชม 307 ครง รองลงมาคอ คลปการเสวนา “มมมองนกวจารณ
ละครฯ” คลปแรก 55 ครง และ คลปการเสวนา “ปลกผ การวจารณ” คลปทสอง 47 ครง คลปทงหมดไมมผแสดง
ความเหนใดๆ
ภาพท 6 กราฟแสดงสถตผเขาชม youtube channel ของโครงการฯ รายวน
โดยเฉลยแลวจะมผเขาชมคลปของโครงการฯ ประมาณ 5-10 คน ตอวน โดยวนทมผชมนอยทสดคอวนท 2
เมษายน ไมมผเขาชม และวนทมผเขาชมมากทสดคอวนท 19 มนาคม 127 คน ซงเกดขนหลงจากทไดมการโพสต
คลปการเสวนา “ปลกผ การวจารณ” คลปแรก เมอวนท 18 มนาคม
นอกจากน ผเขาชมคลปจะชมผานหนาเวบยทปโดยตรงมากทสดคอ 64.0% รองลงมาคอการชมจาก
โปรแกรมเลนแบบฝงไวในเวบไซตอน 30.3% และการชมจากโทรศพทมอถอ 5.7%
15/06/55 115 บทสงเคระห
ภาพท 7 กราฟแสดงวธทใชชมคลปของโครงการฯ
