7

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

TARİH VE ZAMAN

Bazı tarihçilerin tarihe ilişkin düşünceleri şöyledir:HERODOTOS: Tarih, insanların ve insan topluluklarının başlarından geçenleri kaydetme yoluyla edini-len bilgidir.

LEOPOLD VON RANKE: Gerçeğin ne olduğu belgelerde saklıdır ve ancak gerçek belgelerin eleştirisi yoluyla ortaya çıkar.

HALİL İNALCIK: Gerçek bir tarih için kaynaklara gitmek, kaynakları iyi tenkit edip değerlendirmek gerekir.

Tarih sözcüğü, Ay anlamına gelen Arapça verehha fiilinden türetilmiş-tir. Anlamı Ay’ın tarihidir. Olayları sıralamak, nakletmek anlamlarına da gelir. Batı dillerindeki karşılıkla-rı Grekçe istoria, istorien sözcük-lerinden geçmiştir. Bildirme, haber edinme yoluyla bilgilendirme anlam-larında kullanılmıştır.

TARİHİN KONUSU

SİYASAL TBMM’nin açılması

TOPLUMSAL Kavimler Göçü

EKONOMİK Coğrafi Keşifleri

KÜLTÜRELMağara duvarlarına yapılan resimler

SANATSAL Mısır piramitleri

ASKERÎSakarya Meydan Savaşı

DİNÎTek Tanrılı inanışla-rın doğması

TARİHİN KAYNAKLARI

BİRİNCİ EL-DEN KAYNAK-L A R (A N A KAYNAKLAR)

Olayların yaşandığı döneme ait kaynak-lardır.

İKİNCİ ELDEN KAYNAKLAR

Birinci elden kay-naklara dayanılarak oluşturulan kaynak-lardır.

TEST • 1

1. Tarih bilimi;• PaleolitikDönem’demağaralarasığınanin-sanhayatını,

• OrtaÇağ’ınsonundaöğrenilenteknikaraç-larıntoplumaetkisini,

• Fransız İhtilali’nden sonra ortaya çıkanulusçulukeylemleriniinceler.

Bu bilgilere göre;I.tarihinkonusu,insanlığıngeçmiştekitümetkinlikleridir,

II.tarihiolaylararasındanedensonuçilişki-sivardır,

III.tarihiolaylararaştırılırkenbelgelerdenya-rarlanılır

yargılarından hangisi ya da hangilerine va-rılabilir?A) YalnızI B) YalnızII C) IveIID) IIveIII E) I,IIveIII

2. “Çağdaştarihçininikigörevibirdenvardır:Azsayıdakianlamlıolgularıbularakonları tari-hinolgularınadönüştürmekvepekçokolgu-ları tarihideğildirdiyebirkenarabırakmak.” görüşünü savunan tarihçi aşağıdakilerden hangisidir?A) HalilİnalcıkB) İlberOrtaylıC) İbn–iHaldunD) LeopoldvonRankeE) EdwardH.Carr

3. Tarih biliminin çalışmalarında kullandığı yöntemlerden hangisinin, tarihsel olayla-rın sonucunun nesnel olarak belirlenmesi-ne katkıda bulunduğu savunulamaz?A) Olaylarınyaşandığıdöneminkoşullarına

dikkatetmeB) Neden–sonuçilişkisinedikkatetmeC) Kahramanlarınkişiselözelliklerinidikka-

te almaD) BelgeleredayanmaE) Olaylarınyaşandığıyerinözelliklerinedik-

kat etme

4. Aşağıdakitablodatarihinkaynaklarıgruplan-dırılarakgösterilmiştir.

Gerçekeşyavenesneler

Arkeolojikbulgular,eşyalar,mezarlar,tapınaklarvb.

M Kiltablet,takvim,kitabe,pa-pirüsvb.

N Cd,kaset,resim,film,fotoğ-rafvb.

Sözlükaynaklar

Efsaneler,destanlar,menkı-belervb.

Bu tabloda M ve N ile gösterilen yerlere aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?A) Yazılıkaynaklar–Seslivegörüntülükay-

naklarB) I.eldenkaynaklar–SözlükaynaklarC) Gerçekeşyavenesneler–I.eldenkay-

naklarD) II.eldenkaynaklar–Gerçekeşyavenes-

nelerE) Sözlükaynaklar–II.eldenkaynaklar

5. Aşağıda bazı düşünürlerin ve tarihçilerin tarih hakkındaki görüşleri verilmiştir:I.Tarih, insanlarınve insantopluluklarınınbaşlarındangeçenlerikaydetmeyoluylaedinilenbilgidir.

II.Tarihçiileolgulararasındakesintisizkar-şılıklıetkileşimsüreci,bugün ilegeçmişarasındabitmezbirdiyalogdur.

III.Gerçeğinneolduğubelgelerdesaklıdırvegerçekancakbelgelerineleştirisiyleorta-yaçıkar.

Bu görüşler sırasıyla aşağıdaki tarihçiler-den hangilerine aittir?

I. II. III.A) Herodotos EdwardH.

CarrLeopoldvonRanke

B) Ahmet CevdetPaşa

İlberOrtaylı

Wilhelm Thomsen

C) İsmailHakkıDanişmend

StanfordShaw Halilİnalcık

D) Emre Kongar

BahaeddinÖgel Thukydides

E) Wilhelm Barthold SinaAkşin ÖmerLütfi

Barkan

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

8

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar123456789101112131415AECAABCDCEDEADA

6. Tarihdersindeilk insanlarınyaşambiçimlerivegeçimkaynaklarıylailgilibirprojeödeviha-zırlayanÖykü,konuylailgilieldeettiğikaynak-larıtürlerinegöregruplandırmıştır.Buna göre Öykü tarihin yöntemi basamak-larından hangisini uygulamıştır?A) KaynaklarıtaramaB) KaynaklarıntasnifiC) KaynaklarıntahliliD) KaynaklarıntenkidiE) Kaynaklarınterkibi

7. Tarihî araştırmalarda kullanılan aşağıdaki kaynaklardan hangisi, gerçek eşya ve nes-nelerden birisi değildir?A) SüseşyalarıB) MısırpiramitleriC) II.DünyaSavaşı’ylailgilibelgesellerD) TacMahalE) BergamaZeusTapınağı

8. Tariharaştırmalarındayararlanılanvebirincieldenkaynaklardanyararlanılarakoluşturulankaynaklaraikincieldenkaynakdenir.Aşağıdakilerden hangisi, bu kaynaklara örnek olarak gösterilebilir?A) NutukB) Naima TarihiC) OrhunKitabeleriD) İnkılapTarihiderskitabıE) KadeşAntlaşmasımetni

9. Beril:Tarihprojeödevimiziçineldeettiğimizkaynaklarıneleştirisiniyaptımvekaynaklarıngüvenilirolduğunuanladım.Eylül:Artıkbukaynaklarıbirarayagetirip,projeödevimiziçinkullanabiliriz.Yukarıda verilen diyalogda, I.tarama,II.tasnif,III.terkipgibi tarihin yöntemi basamaklarından han-gisi ya da hangileri anlatılmaktadır?A) IveII B) YalnızII C) YalnızIIID) IIveIII E) I,IIveIII

10. Tarihin araştırmaları sırasında yararlanı-lan aşağıdaki kaynaklardan hangisi, söz-lü kaynak değildir?A) Masal B) Kitabe C) DestanD) Efsane E) Antlaşma

11. Tarihselolaylarancakgeçmişzamanlardakitoplumlarınbizebırakmışolduklarıbelgeler-denöğrenilir.Bunedenletarihbilimikendineözgüyöntemleruygulamaktadır.Aşağıdakilerden hangisi, bu yöntemler-den birisi olamaz?A) BelgelerisınıflandırmaB) EldeedilenbelgelerieleştirmeC) BelgelerianalizetmeD) AnketuygulamaE) Eldeedilenbelgelerinsenteziniyapma

12. Tarihteki göç hareketlerini ve göç yollarını belirlemek isteyen bir tarihçinin, aşağıdaki bilim dallarının hangisinden yardım alma-sı gerekmez?A) Kronoloji B) AntropolojiC) Filoloji D) CoğrafyaE) Heraldik

13. “Burdur’unAğlasunilçesiyakınlarındaSaga-lassosAntikKenti’ndeyaklaşık2000yılön-cesineaitbirçeşmebulunmuştur.” diyerek dersine başlayan Yılmaz Öğretmen, tarihe yardım eden bilim dallarından hangisiyle ilgili bilgi vermektedir?A) Arkeoloji B) Epigrafi C) CoğrafyaD) Diplomatik E) Sigilografi

14. TarihÖğretmeniTülayHanım;dersinde İn-sanlığınHafızasıTarihkonusunuanlatırken,tarihinbaşkabilimlerdenyardımaldığınısöy-lemiş,bunlardankazı,yazı,belge,kitabebi-limlerinisırasıylaanlatmıştır.Tülay Öğretmen’in anlattığı bu bilimler sı-rasıyla aşağıdakilerden hangisidir?A) Kronoloji,coğrafya,etnografya,filolojiB) Epigrafi,kronoloji,arkeoloji,diplomatikC) Heraldik, diplomatik, paleografi, nümiz-

matikD) Arkeoloji,paleografi,diplomatik,epigrafiE) Epigrafi,diplomatik,paleografi,arkeoloji

15. Toplumsal olayların tekrarlanamaz olması tarih çalışmalarında;I.deney,II.terkip,III.tasnif,IV.tahlilgibi yöntemlerden hangisi ya da hangileri-nin uygulanmasına engel olmuştur?A) YalnızIB)YalnızII C) IveIIID)YalnızIV E) II,IIIveIV

Tarihte Yardımcı Olan Bilim Dalları

Bilim Dalları Açıklamaları

KronolojiTarihteki olayların za-mana göre sıralaması-nın yapılmasını sağlar.

Coğrafya

Tarihî olayların oluşu-munda etkili olan ik-lim, yeryüzü şekilleri, coğrafi konum, eko-nomik etkinlikler vb. etkenlerin araştırılma-sını sağlar.

Arkeoloji Toprak ve su altında kalan eserleri bulur.

Diplomasi

Ferman, şeriye sicili, antlaşma metni gibi her türlü belgeyi şekil ve içerik bakımından inceler.

Heraldik Arma bilimidir.

Etnografya İnsan topluluklarının örf, adet ve gelenekle-rini inceleyen bilimdir.

Antropoloji İnsan ırklarının geçir-diği fiziksel ve kültürel evrimleşmeyi inceler.

Nümizmatik Eski paraları inceler.

Paleografya Eski yazıları ve alfabe-leri çözümler.

Filoloji Dilin gramer yapısını inceler.

Epigrafi Kitabeler bilimidir.

Sosyoloji Toplum bilimidir.

Sigilografi Mühür bilimidir.

Bir Köşede Bulunsun

Anakronizm, tarihi olay ya da ol-guların içerisinde geçtiği zaman ile olay ya da olguda yer alan nesne ya da özelliklerin birbiriy-le uyumsuzluğudur.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

9

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Tarihin Yöntemi Basamakları1. TARAMA (KAYNAK ARAMA):

Tarihi olaya kaynaklık edebile-cek her türlü bilgi ve belgenin bulunması aşamasıdır.

2. TASNİF (SINIFLANDIRMA): Araştırmalar sonucunda elde edilen kaynakların belli bir plan ve mantıklı bir düzen içerisinde sınıflandırılmasıdır.

3. TAHLİL(ÇÖZÜMLEME, ANA-LİZ): Elde edilen verilerin, kay-nak ve bilgi yönünden yeterli olup olmadığının belirlendiği aşamadır.

4. TENKİT (ELEŞTİRİ, KRİTİK): Toplanan kaynakların gerçekli-ğinin ve bilgi açısından güvenir-liğinin belirlendiği aşamadır.

5. TERKİP (SENTEZ): Toplanan verilerin birleştirilerek, sonuca ulaşılması aşamasıdır.

TEST • 2

1. Tarihçinin görevi geçmişi sevmek ya da kendi-sini geçmişten kurtarmak değil, bugünü anla-manın anahtarı olarak onun üstünde çalışmak ve anlamaktır.Buna göre,

I. geçmişin günümüzü aydınlatması, II. ulus olma bilincinin gelişmesi,III. bilgi birikiminin artması gibi durumlardan hangisi ya da hangileri-nin tarih öğrenmenin bireylere sağladığı yararlardan birisi olduğu söylenebilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

2. Her insanın tercihleri vardır. İster bu tercihle-ri izlesin, ister bunlarla savaşsın tarihçi his-siz kalamaz. Ancak iyi bir tarihçi hiçbir ülkeye, hiçbir döneme üye olmamalıdır.Yukarıdaki durumda bir tarihçinin taşıma-sı gereken özelliklerden hangisine deği-nilmiştir?A) Objektif davranmasıB) Zaman bildirmesiC) Yer belirtmesiD) Olayların kronolojisine dikkat etmesiE) Yalnızca birinci elden kaynaklara dikkat

etmesi

3. Yargı: Tarih, doğrulanmış bir olgular kümesi-dir. Tıpkı bir balıkçının tablasındaki gibi, bel-geler, yazıtlar vb içinde olgular hazır dururlar. Tarihçi onları alır, evine götürür, pişirir, canı nasıl istiyorsa öyle sofraya koyar.Tarih biliminin özellikleri:

I. Belgelerle kanıtlanır.II. Geçmişi inceler.III. Yer ve zaman belirtir.IV. Nesneldir.V. İlerleyen bir süreçtir.

Yukarıda verilen yargı, Tarih biliminin yu-karıdaki özelliklerinden hangisine uyma-maktadır?A) I B) II C) III D) IV E) V

4. Almanya’nın Versailles (Versay) Antlaşması’ na aykırı hareket ederek Ren bölgesine as-ker çıkarması ve saldırgan bir siyaset izleye-rek hızla silahlanması yeni bir savaşa neden olmuştur.Yukarıda verilen bu olayla tarih biliminin aşağıdaki özellikleri eşlenirse hangisi bu grubun dışında kalır?A) Neden sonuç ilişkisine dayanmaB) İnsan faaliyetlerini incelemeC) Geçmişte kalmaD) Yer göstermeE) Zaman bildirme

5. İngiliz tarihçi Tonybee’ye göre, tarihte ilerle-me kavramı görecelidir. Bir Gotik Katedrali-nin Yunan ya da Çin tapınağına göre ilerleme olduğunu söylemek saçma bir şey olacaktır.Bu düşünce, aşağıdaki yargılardan hangi-siyle açıklanabilir?A) Tarih biliminde yasalar yoktur.B) Tarih neden-sonuç ilişkisine dayanır.C) Tarihte yer ve zaman gösterilir.D) Tarihte belgeler önemlidir.E) Tarih günümüz değer yargılarıyla ilerler.

6. Tarih biliminin babası sayılan Herodotos, kita-bının en başında amacını şöyle tanımlar: “Yu-nanlıların ve Barbarların yaptıklarının anısını korumak ve özellikle, her şeyin ötesinde, bir-birleriyle savaşmalarının nedenini vermek.”Herodotos, amacını açıklarken tarih bili-minde;

I. belgeler,II. yer ve zaman,III. kronoloji,IV. neden-sonuç ilişkisi ögelerinden hangisinin önemini vurgula-mıştır?A) Yalnız I B) I ve II C) II ve IIID) Yalnız IV E) III ve IV

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

10

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar1234567891011121314AADEADBCAEDBAE

7. Tarihinsanlığınhafızasıdır,biranıdefteridir,Buna göre tarih biliminin toplumlara sağ-ladığı yarar aşağıdakilerden hangisidir?A) NedensonuçilişkisikurmaB) GeçmişinbirikimindenyararlanmaC) ÖğreticitarihanlayışınıgeliştirmeD) DiplomasikurallarınıöğrenmeE) Savaştekniklerinigeliştirme

8. Tarihi tanımlamakaslındabüyükbirhatadır.Çünkütanımlamaktarihihapsetmektir.Bilim-lerdetıpkıinsanlargibiözgürlüğeihtiyaçdu-yarlar.Yukarıdaki yargıyı savunan bir tarihçinin, aşağıdakilerden hangisini buna gerekçe olarak göstermesi beklenemez?A) TarihbilimininkurallarınınolmamasınıB) TarihselolaylarınilerlemesiniC) Tarihselolaylardakahramanlarayerveril-

mesiniD) Tarihselolaylarınyaşanılanzamanagöre

değişmesiniE) Tarihselolaylarıntoplumlarıfarklışekilde

etkilemesini

9. Atatürk, “Eğerbirmilletbüyüksekendisinita-nımakladahabüyükolur.” diyerek; I.tarihöğrenme,II.çağdaşlaşma,III.toplumsaldayanışmadurumlarından hangisinin önemini vurgu-lamıştır?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveIII E) IIveIII

10. Bir tarihsel olayın doğru ve tarafsız olarak aydınlatılmasında aşağıdakilerden hangi-sinin önemi diğerlerine göre daha azdır?A) OlaylararasındabağlantıkurulmasıB) Olayınyaşandığıgününkoşullarınagöre

değerlendirilmesiC) OlayınyaşandığıyerinbelirlenmesiD) KronolojiksıralamanınyapılmasıE) Kahramanlaraönemverilmesi

11. Tarihi olayyadaolguların içerisindegeçtiğizamanileolayyadaolgudayeralannesneya da özelliklerin birbiriyle uyumsuzluğuna…………………….denir.Yukarıdaki anlatımda boş bırakılan yer, aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ta-mamlanmalıdır?A) PragmatizmB) SosyaltarihanlayışıC) AnnalesekolüD) AnakronizmE) Terkip

12. I.TarihdersindeFatihSultanMehmetdöne-minianlatırkenöğretmeninOsmanlı top-lumundanOsmanlı yurttaşları diye sözetmesi,

II.İslamiyetöncesiTürktarihinikonualanbirsinemafilminde,başroloyuncusununak-sesuarolarakkolsaatikullanması,

III.AntikÇağYunanUygarlığı’ndaTanrılarımemnunetmekamacıylaOlimpiyatlarındüzenlenmesi

Durumlarından hangisi ya da hangileri, anakronizme (tarih yanılgısı) örnek olabilir?A) YalnızI B) IveII C) YalnızIIID) IIveIII E) I,IIveIII

13. Aşağıdakilerden hangisi, tarih biliminin konusu olamaz?A) Toplumsalkurumlarınoluşumuvegeliş-

mesiB) ÇiviyazısınınkullanılmasıC) İslamiyet’inortayaçıkmasıveyayılmasıD) SömürgeciliğinemperyalizmedönüşmesiE) Ulusçulukakımının imparatorluklarıpar-

çalaması

14. Bir tarihçinin taşıması gereken özellikler-den bazıları şöyledir:I.Nesneldavranmalıdır.II.Olayınyaşandığıgününkoşullarınadikkatetmelidir.

III.Öznelyaklaşımdanuzakdurmalıdır.Yargı:Hiçbircoşkutarihçiyikışkırtmamalıdır.Yoksatarihçi,tarihçiolmaktançıkar,lafebe-sinedönüşür.Yukarıda verilen özelliklerden hangisi ya da hangileri yargıya uygundur?A)YalnızI B)YalnızII C) IveIIID)IIveIII E) I,IIveIII

Tarihi yaratan insandır. Bu nedenle insan, her zaman geçmişini merak etmiş ve öğrenme gereği duymuş-tur. İnsan tarihini öğrenerek;• Geleceği hakkında daha doğru

kararlar verebilir.• Geçmişteki hatalardan ders çı-

karabilir.• Ait olduğu ulusun günümüz uy-

garlığındaki yerini belirleyebilir. • Ulusal birlik ve beraberlik duy-

gularını güçlendirir ve vatandaş olma bilincini geliştirir.

• Tarihteki kültürel birikimlerin-den yararlanarak edebiyat, sa-nat, bilim gibi alanlarda ilerleme sağlar.

• Geçmişe duyduğu merak duy-gusunu giderir.

• Mantık yürütme, yorum yapma, empati kurma, farklı bakış açıla-rı geliştirme gibi özellikler kaza-nır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

11

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Hicri Takvim Miladi Takvim

• Ay yılı esa-sına dayalı-dır. Ay yılı, Ay’ın Dünya etrafında 12 kez dönüşü-ne göre he-saplanır (354 gün, 8 saat 48 dakika).

• İlk defa Sü-merler kul-lanmıştır.

• Hz. Ömer dö-neminde tek-rar düzenlen-miş ve baş-langıç y ı l ı belirlenmiş-tir (Hicret – 622).

• İslam dün-yasında dinî günlerin be-lirlenmesin-de kullanıl-maktadır.

• Güneş yılı esasına da-yalıdır. Güneş yılı Dünya’nın Güneş etra-fında bir kez d ö n ü ş ü n e göre hesap-lanır (365 gün 6 saat).

• İlk defa Mı-sırlılar kul-lanmıştır.

• R o m a l ı l a r Dönemi’nde Jul Sezar ve Papa XIII. Gregor tek-rar düzenle-miştir. Papa XIII. Gregor, Güneş yılın-daki 6 saatlik farkı hesapla-mış ve takvi-min başlan-gıç yılını Hz. İsa’nın do-ğumu olarak belirlemiştir.

TÜRKLERİN KULLANDIKLARI TAKVİMLER

On iki Hayvanlı Türk Takvimi

Hicri Takvim

Celâli Takvimi

Rumi Takvim

Miladi Takvim

TEST • 3

1. İnsanlık,çokeskidönemlerindenitibarenzama-nıperiyodikolarakbölmüşvetakvimibulmuştur.Bu durumda aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu söylenemez?A) YaşanılananıdüzenlemeçabasıB) EkonomiyleilgiliihtiyaçlarC) ÇevrekültürlerleolanetkileşimD) DinîgünleribelirlemeçabasıE) Dinîayinleridüzenlemeçabası

2. “Tarihtekerrürdenibarettir.” görüşünü savu-nan bir tarihçinin;I.ilerlemeci,II.döngüsel,III.çizgiselzaman anlayışlarından hangisini benimse-diği söylenebilir?A) YalnızI B) YalnızII C) IveIIID) IIveIII E) I,IIveIII

3. TarihÖğretmeniHasanBey,dersindeEdwardH.Carr’ın“Tarih,biricikvegenelarasındakiilişkiyleuğraşır.”sözünedeğinmiştir.Hasan Öğretmen Edward Carr’ın sözüne değinirken;I.geçmiştekiolayveolguların,II.olaylarınnedenlerinin,III.olgularıngenelliğinin,IV.olaylarınözgünlüğünündurumlarından hangisinin önemini vurgu-lamak istemiştir?A) YalnızI B) IveII C) YalnızIIID) IIIveIV E) I,IIveIV

4. Hicri takvime, Kamerî takvim de denilme-sinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?A) SümerlertarafındanbulunmasıB) Ziguratlarda rahiplerin denetimi altında

düzenlenmesiC) AyyılınıesasalmasıD) SonşekliniMüslümanlarınvermesiE) Politeistinanışlarıyansıtması

5.

?

Güneş yılı esasına dayalıdır.

Bir yıl 365 gün 5 saat olarak

kabul edilmiştir.

Aylar sayıyla belirtilir.

Çinliler, Tibetliler ve Moğollar tarafından

da kullanmıştır.

Yukarıdaki tabloda ? ile gösterilen yere aşağıdaki takvim türlerinden hangisi ya-zılmalıdır?A) Rumi B) MiladiC) Onikihayvanlı D) Celali E) Hicri

6. Aşağıdaki seçeneklerde verilen tarihler-den hangisi “diğerlerinegöredaha” belir-sizdir?A) 29Ekim1923’tecumhuriyetilanedildi.B) Haziran’daAmasyaGenelgesiyayımlandı.C) Mart1921’deMoskovaAntlaşmasıimza-

landı.D) XX.yüzyıldalaikTürkiyeCumhuriyetiku-

ruldu.E) 1933’tenitibarenTürkiye’dedevletçilik il-

kesiuygulanmayabaşladı.

7. İnsanlığıetkileyen,başlangıçvebitişleribel-liolanekonomik,siyasi,kültürel,sosyal,dinîgelişmelerevakadenir.Bu açıklamaya göre, aşağıdakilerden han-gisi bir vaka değildir?A) I.veII.İnönüSavaşları’nınkazanılması,B) İstanbul’unfethedilmesi,C) Saltanatınkaldırılması,D) 1877-1878OsmanlıRusSavaşı’nınyapıl-

masıE) Türkiye’ninçağdaşlaşmasıvedemokra-

tikleşmesi

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

12

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar1234567891011121314CBACCBEBBEEDEC

8. Gönül Öğretmen:RönesansveReformha-reketlerinin etkisiyleAvrupa’daAydınlanmaÇağı’nagirilmişveinsanmerkezlitarihanla-yışıortayaçıkmıştır. Budönemin tarihçile-ri………………..anlayışınıbenimsemişlerdir.Gönül Öğretmen’in anlatımında boş bıra-kılan yere;I.daireselzaman,II.doğrusalzaman,III.öğreticitarih,IV.hikayecitarih,V.anakronizm

kavramlarından hangisi yazılmalıdır?A) I B) II C) III D) IV E) V

9. Tarihleilgiliolanbazıyargılaraşağıdakiseçe-neklerdeverilmiştir.Bunlardan hangisi döngüsel zaman anla-yışını benimsemiş olan bir tarihçinin dü-şüncesine terstir?A) Geçmiştekiherolaytekrarlanabilir.B) Geçmiş,bugünveyarınarasındabağlantı

kurulmasınısağlar.C) Tarihselolaylarrastlantısaldır.D) Tarihselolaylarınbaşlangıcıvesonubel-

lideğildir.E) Tarihselolaylarınnedenvesonuçlarıaynıdır.

10. I.Mekke’ninfethi,II.MalazgirtSavaşı,III.KurtuluşSavaşı,IV.Fransızİhtilali.Aşağıdakilerden hangisi, yukarıda verilen tarihî vakalara bağlı bir vakıa değildir?A) ArapYarımadası’nınMüslümanlaşmasıB) Anadolu’nunTürkleşmesiC) Türkiye’ninbağımsızlaşmasıvedemokra-

tikleşmesiD) AvrupadevletlerinindemokratikleşmesiE) UzakDoğu’daİslamkültürününyayılması

11. Aşağıda verilen tarihlerden hangisi, Fran-sız İhtilali’ne (1789) daha yakındır?A) MÖ3500 B) MÖ1286C) MÖ970 D) MÖ700E) MÖ 87

12. • Yazınınicadı,• Kavimlergöçü,• İstanbul’unfethi,• Fransızİhtilali.Yukarıda verilen olayların ortak yönü aşa-ğıdakilerden hangisidir?A) Avrupa’dayaşanmalarıB) AlanındailkörnekolmalarıC) BaşlamalarınaTürklerinnedenolmalarıD) Tarihindönemlendirilmesindeesasalın-

malarıE) Bilgininaktarılmasınıkolaylaştırmaları

13. MÖ 3500 MÖ 3200 MÖ 3000

Anadolu’da Tarih Çağları’nın başlaması

Mısır’da Tarih Çağları’nın başlaması

Mezopotamya’da Tarih Çağları’nınbaşlaması

Yukarıdakişemadadeğişikbölgelerdetarihçağlarınınbaşlangıcıgösterilmiştir.Aşağıdakilerden hangisi, yukarıda verilen-leri doğrulayan bir yargı olamaz?A) Toplumlarınyazıyıkullanmalarıfarklıdö-

nemlererastlamaktadır.B) Mezopotamya,MısırveAnadolu’yagöre

dahaileribiruygarlıktır.C) ToplumlarınTarihÇağları’nagirişi farklı

dönemlererastlar.D) Tarihbilimindeolaylarıaçıklarkenkuralve

kanunkonulamaz.E) TarihÖncesiÇağlarbirbirineyakınolan

bölgelerdeaynıandabitmiştir.

14. Tarihbilimininincelenmesindekolaylıksağla-makamacıyla,tarihdönemlereayrılır.Ancakbudönemlendirmesubjektiftir.Bu durum;I.olayveolgulararasındakiilişkinintarihindönemlendirilmesindeesasalınması,

II.tarihindönemlendirilmesindeyalnızcaMSyaşananolaylaradikkatedilmesi,

III.tarihindönemlendirilmesindeAvrupatari-hinietkileyenolaylaradikkatedilmesi

yargılarından hangisi ya da hangileriyle açıklanabilir?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) Ive II E) IveIII

Döngüsel (dairesel) Zaman: Zaman rastlantısaldır, sonu yoktur.

Çizgisel (doğrusal) Zaman: Tarih-sel sürecin başlangıcı vardır ve kıya-mete kadar devam edecektir.

TARİHİN DÖNEMLENDİRİLMESİ

• Tarihin dönemlendirilmesinde yazının icadı, dönüm noktası olmuştur. Farklı toplumlar, ken-dileri için önemli olan olaylara göre geçmişi dönemlendirmiş-tir.

• Tarihi dönemlere ayıran ilk ta-rihçi, Cellarius’dur. Cellarius ve diğer Avrupalı tarihçiler, daha çok Avrupa tarihini ilgilendiren olaylara göre, tarihi dönemlere ayırmışlardır.

Vaka (Olay): İnsanlığı etkileyen, başlangıç ve bitişleri belli olan eko-nomik, siyasi, kültürel, sosyal, dinî gelişmelerdir.

Örnek: Çanakkale Savaşları, Fran-sız İhtilali

Vakıa (Olgu): Olayların sonunda ortaya çıkan, uzun sürede meydana gelen değişimlerdir.

Örnek: Anadolu’nun Türkleşmesi

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

13

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Tarih Yazıcılığı• İnsanlar çeşitli alanlarda edin-

diği deneyimleri gelecek kuşak-lara aktarma ihtiyacı duymuş ve bu merak sonucunda tarih yazı-cılığı ortaya çıkmıştır.

• Tarih, yazının icadıyla başlasa da, tarih yazıcılığının öncüsü Herodotos’dur.

• Hititlerde Anal (yıllıklar), Kök Türklerde kitabeler, Osmanlı-larda vekayinameler, Ruslarda kronikler tarih yazıcılığı örnek-leridir.

Hikâyeci Tarih Yazıcılığı• Bu tarih yazıcılığı türünde olay-

lar neden sonuç ilişkisine dikkat edilmeden kronolojik olarak ak-tarılır.

• Roma’da, Orta Çağ Avrupası’nda ve İslam dünyasında yazılan pek çok eser bu türdedir.

• Öncüsü, Herodotos’dur.

Öğretici (Pragmatik) Tarih Yazı-cılığı• Bu anlayışta tarihçilerin amacı,

kendi milletlerinin millî birlik ve beraberlik duygularını güçlen-dirmektir. Bu anlayışta, özellikle kahramanların yaşamına önem verilir.

• XIX. yüzyıla kadar Avrupa ve İs-lam dünyasında birçok tarihçi bu türü benimsemiştir.

• Öncüsü, Thukydides’dir.

TEST • 4

1. Bilişim teknolojileri sayesinde tarihî bilgilereulaşmakdahakolayhalegelmiştir.Ancakger-çekbirtarihçininbubilgileregüvenmesizordur.Bu durumun nedeni bu kaynakların;I.çokyönlüolmaması,II.eleştirelolmamaları,III.genelbilgileriçermelerigibi özelliklerinden hangisi ya da hangi-leri olabilir?A) YalnızI B) YalnızII C) IveIIID) IIveIII E) I,IIveIII

2. Tarih araştırmalarında yararlanılan aşağı-daki kaynaklardan hangisinin eleştirisinin daha iyi yapılması gerekir?A) AntlaşmametinleriB) BelgesellerC) FermanlarD) MimarikalıntılarE) Paralar

3. Prof.Dr.Halil İnalcık,Osmanlı tarihiaraştır-malarındakullanılanbirincieldenkaynakla-rın,sadeleştirilmedenkullanılmasıgerektiğinisavunmuştur.Aşağıdakilerden hangisi, bu durumun ge-rekçesi olarak gösterilemez?A) BelgelerdehataoluşabileceğiendişesiB) BelgelerindeğiştirilebileceğiendişesiC) BelgeleriözgünbiçimiylekullanmaçabasıD) BelgelerinsınıflandırılamayacağıendişesiE) Belgeleridoğrukullanmaçabası

4. Atatürk, “Tarihyazmak,tarihyapmakkadarmühimdir.Yazanyapanasadıkkalmazsade-ğişmeyenhakikat,insanlığışaşırtacakbirma-hiyetkazanır.” derken, I.tarihî araştırmalarda sözlü kaynaklarınkullanılmasının,

II.tarihyazıcılığındaobjektifliğin,III.tarihçininbelgeleregörehareketetmesinin,IV.tarihîaraştırmalarıngüvenirliğinindurumlarından hangisi ya da hangilerinin önemini vurgulamamıştır? A) YalnızI B) IveII C) I,IIveIIID) YalnızIV E) IIIveIV

5. Tarihçinin düşünce ve duygularının, tarihîolaylarınanlatımınadahaçokyansıdığıtarihyazıcılığıanlayışıdır.Orhun Yazıtları’nda da benimsenmiş olan bu tarih yazıcılığı anlayışı, aşağıdakiler-den hangisidir?A) HikâyecitarihB) AraştırıcıtarihC) PragmatiktarihD) SosyaltarihE) Kronik tarih

6. Tülin Öğretmen:Bilimseltarihyazımınınön-cüsüAlmantarihçiLeopoldVonRanke’dir.Le-opoldVonRanke’yegöretarihçi;I....…………………,II.…………………...,III.…………………...,IV.……………………dır.Tülin Öğretmen’in anlatımında boş bırakılan yerlere, aşağıdakilerden hangisi yazılamaz?A) Tarihîolgularıyaşandığıdöneminkoşulla-

rınagöredeğerlendirmelidir.B) Araştırmasınıbirincieldenkaynaklarada-

yanarakyapmalıdır.C) Belgelerikatıkurallarlaeleştiriyetabitut-

malıdır.D) Araştırmasındakendidönemininkoşulla-

rınagörehareketetmemelidir.E) Olayla ilgilibelgeselleri,cd.lerivb. ince-

lemelidir.

7. TarihÖğretmeniNurayHanım,Türktarihya-zıcılığındansözederken“ÖmerLütfiBarkanTürk tarihçiliğinin değişmesinde bir dönümnoktasıolmuştur.Resmîtarihanlayışıyerine,sosyalveiktisaditarihanlayışınayönelmiştir.YaptığıçalışmalarlaTürktarihçiliğinigelenek-selliktenkurtarıpmodernmetotlarlatarihinna-sılyazılacağınıöğretmiştir.”demiştir.Nuray Hanım, bu anlatımında Ömer Lütfi Barkan’ın Türkiye’de;I.Annalesekolü,II.Hikâyecitarih,III.Rankeekolügibi tarih anlayışlarından hangisinin öncü-lüğünü yaptığını vurgulamıştır?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveII E) IIveIII

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

14

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar1234567891011121314EBDACEAEDBECDC

8. • Olaylaranlatılırken yer ve zaman gösterilir, nedensonuçilişkisinedikkatedilmez.

• Tarihçi,millîbirlikveberaberlikduygularınıgüçlendirmeyiamaçlar.

• Olaylarınsebeplerineönemverilir,tariheaitmalzemeeleştiriyetabitutulur.

• Tarihî olaylarda sosyal, siyasi, ekonomik, kültürelvedüşünselbirçoknedeninolabi-leceğinisavunur.

Yukarıda açıklamaları yapılan tarih yazı-cılığı anlayışlarıyla aşağıdaki seçenekler eşleştirilirse hangisi bu grubun dışında kalır?A) Hikâyeci tarih B) ÖğreticitarihC) Bilimsel tarih D) Sosyal tarihE) Annales ekolü

9. • I. Kaynak: XIII. ve XIV. yüzyıllardaAnadolu’nun sosyo-kültürel durumu, Os-manlılarınbüyümesindekienönemlietken-dir.

• II. Kaynak:Osmanlılarınbüyükbirgüçhali-negelmesinde,RumlardanOsmanlılarası-ğınanlarvedindeğiştirenleretkilidir.

• III. Kaynak:Osmanlılarınbüyümesindega-zilerveTürkgöçebelerietkilidir.

YukarıdaOsmanlılarınkuruluşuvebüyüme-siyleilgilibazıkaynaklargösterilmiştir.Aşağıdakilerden hangisi, bu bilgilerle ilgili en doğru yargıdır?A) Tarihîolaylarlailgilifarklıbelgelerolabilir.B) Tarihçilerolaylarlailgiliaynıbelgelereula-

şabilirler.C) Geçmişin aydınlatılmasında her tarihçi

farklıyöntemleruygulayabilir.D) Belgeleraynıolsadabunlarınyorumlan-

masındafarklılıkolabilir.E) Türklerin ve Avrupalıların tarihe bakışı

farklıdır.

10. Tarihîbilgimutlakdeğildir.Bu durumu;I.olaylarlailgilibelgelerinyetersizolması,II.bulunan yeni belgelerle tarihî bilgilerin de-ğişebilmesi,

III.araştırmalarınyazısızkaynaklaradayana-rakyapılması

yargılarından hangisi ya da hangileri doğ-rular?A) YalnızI B) YalnızII C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

11.

Yukarıdakidiyagramdatarihyazıcılığınınge-lişimiyleilgilibazıbilgilerverilmiştir.Bu ifadelerden hangisi doğru değildir?A) I B) II C) III D)IV E)V

12. GeçtiğimizyıllardatelevizyonkanallarındanbirisindeyayınlananMuhteşemYüzyıladlıdi-zininardından,ülkemizdetariheduyulanilgiartmıştır.Tarihleilgiliromanlarençoksatılan-larlistesinegirmeyebaşlamıştır.Ancakbunlartoplumuntarihleilgiliyanlışbilgilenmesinedenedenolmaktadır.Yukarıda anlatılan olumsuzluğun nedeni, aşağıdakilerden hangisi değildir?A) Popülereserlerintarihitümyönleriyleyan-

sıtmamasıB) Televizyonyapımlarıveromanlardabirinci

elkaynaklarınkullanılmamasıC) Bueserlerintoplumuntariheolanilgisinde

dahaetkiliolmasıD) Bueserlerdekişiselyorumlarındahafaz-

laolmasıE) Popülereserlerindahaçokgenelbilgiye

dayanması

13. Sanem:KısabirsüreöncesinekadarMal-taAdası’ndakitapınakların,dünyanıneneskiibadethaneleriolduğubilinmekteydi.Asya: Yapılanarkeolojikaraştırmalarsonun-da, Şanlıurfa yakınlarında Göbeklitepe’debulunantapınak,Malta’dabulunantapınak-lardan7500yılöncesineaittir.Yukarıdaki diyalogda, tarihî bilgilerin han-gi özelliğinden söz edilmektedir?A) KesinliğiB) TarafsızlığıC) KanıtlanabilirolmasıD) DeğişebilirolmasıE) Genelkanılaradayanması

14. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlılar Dönemi’nin vakanüvislerinden birisi değildir?A) MustafaNaimaEfendiB) AhmetCevdetPaşaC) İbn-iHaldunD) İbrahimPeçeviE) Hoca Saadettin

Tarih Yazıcılığının

Gelişimi

II. Thukydides olayları

yorumlayarak yazmıştır.

III. Aydınlanma Çağı’nda dinî unsurlar tarih

düşüncesinden çıkarılmıştır.

IV. Yakın Çağ’da olayların bütün

yönleri, tarih yazımında önem

kazanmıştır.

V. Günümüzde belgelere yalnızca

Genel Ağ’da ulaşmak, tarih yazımında

belirleyici olmuştur.

I. Heredotos'la birlikte tarih

yazıcılığı başlamıştır.

TARİH YAZICILIĞINDA DEĞİŞİM

• Aydınlanma Dönemi’nde; ta-rih düşüncesinden dinî un-surlar kaldırılmıştır. SanayiDevrimi’nindeetkisiylebilimselbilgi ve yöntemlerin saygınlıkkazanması,tarihyazıcılığınıdaetkilemiştir.Tarihçiler;bilimselilkeveyöntemlereuygun,bilim-selnesnelliğesahipbilgiüretimiarayışınagirmişlerdir.

• Nesneltarihyazıcılığınınöncü-süAlman tarihçiLeopold Von Ranke’dir.

Araştırıcı Tarih Yazıcılığı

• BuanlayışXIX.yüzyıldaortayaçıkmıştır.

• Araştırıcı tarihte olayların ne-denlerine ve sonuçlarına,yaşandığızamanaveyere,bel-geleredikkatedilir.

Sosyal Tarih Yazıcılığı

• Tarihîolaylardasosyal,siyasi,ekonomik,kültürelvedüşünselbirçoknedeninolabileceğinisa-vunur.

• Buanlayışta, tarihî olaylardansosyalkanunlaraulaşmayaça-lışılır.

Annales Ekolü

• Fransa’daortayaçıkmıştır.Dev-letvesiyasetmerkezlitarihya-zımınıeleştirmiş;tarihbiliminetoplumsal,ekonomikvekültürelyöndenbütünlükkazandırmayıamaçlamışlardır.

• Bu ekolün temsilcileri; Marc Bloch, Fernand Braudel, Luci-en Febvregibitarihçilerdir.Ül-kemizdedeÖmer Lütfi Barkan veHalil İnalcıkbuekolünizin-dengitmişlerdir.ÖRNEKTİR

• MUBA YAYIN

LARI

15

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

İslam Dünyasında Tarih Yazıcılığı• İslam dünyasında tarih yazıcılı-

ğı vakanüvislik olarak gelişmiş, Osmanlılarda böyle devam et-miştir. Vakanüvislikte olaylar yalnızca kaydedilir, neden ve sonuçlarına bakılmaz. Vakanü-vislik, XVIII. yüzyıl başlarında kurumlaşmıştır.

• Osmanlılarda ilk vakanüvis Ha-lepli Mustafa Naima Efendi’dir. Bunun dışında; Hoca Sadeddin Efendi, Peçevi, Âşık Paşaza-de, Oruç Bey, Behişti, Selani-ki önemli tarihçilerdir.

• Tanzimat Dönemi’nden itibaren Osmanlılardaki tarih anlayışı değişmeye başlamıştır. Ahmet Cevdet Paşa bir vakanüvis ol-masına rağmen, birinci elden kaynakları eleştirel gözle ince-lemeye başlamıştır.

• II. Meşrutiyet Dönemi’nde Ba-tı’daki yöntem ve yaklaşımlar Türk tarihçileri arasında yay-gınlaşmaya başlamıştır.

• Türk tarihçiliğindeki esas de-ğişim, Atatürk’ün çabalarıyla Cumhuriyet Dönemi’nde ger-çekleşmiştir. Atatürk, Cumhu-riyet Dönemi’nde Türk Tarihi araştırmalarının hızlanması için 1931’de Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’nin kuruluşuna ön-cülük etmiştir. Bu cemiyet son-radan Türk Tarih Kurumu adını almıştır.

TEST • 5

1. Tarihsel olayların araştırılması sırasında deney ve gözlem metodunun kullanılama-masının nedeni aşağıdakilerden hangisi-dir?A) NedensonuçilişkisininaraştırılmasıB) TarihselkaynaklarınyetersizolmasıC) TarihselolaylarıngeçmiştekalmasıD) ToplumlararasındaetkileşiminolmamasıE) Tarihteyervezamanınbelirtilmesi

2. TarihÖğretmeniTülayHanımdersindeöğren-cilerine,“bir tarihîolaykendisindenöncevesonrameydanagelengelişmelerdenbağım-sızolamaz.”demiştir.Tülay Hanım bu anlatımında tarih bilimi-nin;I.tarihîolaylarınbirbirinebenzediği,II.tarihîolaylarınsebepvesonuçlarınınol-duğu,

III.tarihîçalışmalarınkendineözgüyöntem-lerlesürdürüldüğü

özelliklerinden hangisi ya da hangilerini vurgulamıştır?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveIII E) IIveIII

3. Tarih araştırmalarında, olayların etki ve sonuçlarının tam olarak ortaya çıkarılma-sında aşağıdakilerden hangisine diğerle-rinden daha çok dikkat edilmelidir?A) OlayınsiyasalsonuçlarınaB) ÇevrekoşullarınınolayüzerindekietkisineC) OlayüzerindekişilerinetkisineD) Olayın gerçekleştiği zamanın ekonomik

koşullarınınanlaşılmasınaE) Yaşananolayınüzerindenbellibirzama-

nıngeçmesine

4. Tarihteolaylarınyerininvezamanıngösteril-mesizorunluluğuvardır.Bu bilgiye dayanarak aşağıdakilerden hangisinin tarihsel bir anlatım olduğu söy-lenemez?A) I.DünyaSavaşıAvrupadışınadataşmış-

tır.B) OsmanlıDevleti’ninMısır’dakiegemenliği

XVI.yüzyıldabaşlamıştır.C) OsmanlıDevletiKuruluşDönemi’ndeİs-

tanbulbirkaçkezkuşatılmıştır.D) Savaşbeklenendenerkenbaşlamıştır.E) KavimlerGöçüRomaİmparatorluğu’nun

bölünmesinenedenolmuştur.

5. YeniÇağ’daAvrupadevletleriarasındayapı-lanVerasetSavaşları’ylailgilibirprojeödevihazırlayanBeril,konuylailgilibazıkaynakla-raulaşmıştır.Bu bilgiye göre Beril, tarihin yöntemi ba-samaklarından hangisini uygulamaktadır?A) Tarama B) Tasnif C) TahlilD) Tenkit E) Terkip

6.

?

Mısır piramitleriSagalassos’ta

bulunan çeşme

YağıbasanMedresesi

Lidyalılardankalanpara

Yukarıdaki diyagramda soru işareti ile gösterilen yere, aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır?A) SözlükaynaklarB) BirincieldenkaynaklarC) GerçekeşyavenesnelerD) YazılıkaynaklarE) Seslivegörüntülükaynaklar

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

16

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar12345678910111213CBEDACBDABCDB

7. Aşağıdakilerden hangisi, ülkemizde Anna-les ekolünün temsilcilerinden sayılan Halil İnalcık’ın görüşlerine uygun değildir?A) FarklıkaynaklardanyararlanmakB) KişiselyargılarıönemsemekC) TarafsızyorumyapmakD) KaynaklaraeleştirelgözlebakmakE) Olaylaraekonomik,toplumsal,siyasalve

kültürelbütünyönleriylebakmak

8. Tarihe yardımcı olan bilim dallarından han-gisinin açıklaması, karşısında yanlış ola-rak verilmiştir?A) Paleografi:EskiyazıbilimiB) Arkeoloji:KazıbilimiC) Etnografya:KültürbilimiD) Epigrafi:ParabilimiE) Sosyoloji:Toplumbilimi

9. BirdönemTürkiye’deçokpopülerolan,başroloyunculuğunuCüneytArkın’ınyaptığı;BattalGaziDestanı,Malkoçoğlu,CemSultangibisi-nemafilmlerinde,zamanzamanbinalarınça-tılarındatelevizyonantenlerigörülürdü.Bu durum, I.anakronizm,II.görselkaynaklar,III.nesnellikkavramlarından hangisi ya da hangilerine örnektir?A) YalnızI B) IveII C) YalnızIIID) IveIII E) IIveIII

10. Eskidünyanınönemliuygarlıklarınaaitolandestanlarınveefsanelerinbaşlangıcıvebiti-şibellideğildir.Bu durum;I.çizgisel,II.döngüsel,III.ilerlemecizaman anlayışlarından hangisi ya da han-gilerine uygundur?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveII E) IveIII

11. Aşağıdakilerden hangisinin oluş zamanı diğerlerine göre daha belirgindir? A) TBMM,Nisan’daaçıldı.B) Cumhuriyet29Ekim’deilanedildi.C) Para,MÖVIII.yüzyıldakullanılmayabaş-

landı.D) Halifelik3Mart’takaldırıldı.E) MudanyaAteşkesiKurtuluşSavaşından

sonraimzalandı.

12. Tanzimat Dönemi’nin vakanüvisi olan Ah-met Cevdet Paşa; I.olaylarıkaydetmesi,II.olaylarıoluşsırasınagöreyazması,III.olaylaraaitbelgelerinzamanınıbelirtmesi,IV.belgelereeleştirelgözlebakmasıyönlerinden hangisi ya da hangileriyle di-ğer Osmanlı vakanüvislerinden ayrılmak-tadır?A) YalnızI B) IveII C) I,IIveIIID) YalnızIV E) IIIveIV

13. TarihÖğretmeniNazımBey,öğrencilerindenbirsonrakiderseönhazırlık içinXX.yüzyı-lınbaşlarındakullanılmışolanpara,mühürveOsmanlıcayazılmışbirmetinbulmalarınıistemiştir.Nazım Bey tarihin araştırmalarında;I.nümizmatik,II.sigilografi,III.paleografi,IV.epigrafibilimlerinin hangisi ya da hangilerinden yardım aldığını göstermek için öğrencile-rin bu hazırlığı yapmalarını istemiştir? A) IveII B) I,IIveIII C) IIIveIVD) I,IIIveIV E) II,IIIveIV

Çıkmış Soru (2016– LYS -4)

476 yılında Batı Roma Devleti’nin yı-kılmasıyla son bulduğu kabul edilen İlk Çağ’da; Sümer, Mısır, Hint, Çin ve Doğu Akdeniz medeniyetlerinin kat-kılarıyla birçok icat yapılmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu dö-nemdeki icatlardan biri değildir?

A) Kâğıt

B) Yazı

C) Takvim

D) Para

E) Barut

Cevap E

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

17

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Çıkmış Soru (2019 – AYT)

İslamiyet öncesi dönemde Orta Asya’da kurulan Türk devletleri hakkında bilgi almak isteyen bir araştırmacının, aşağıdakilerden hangisinin kaynaklarından fayda-lanması beklenir?

A) Babil

B) Mısır

C) Roma

D) Çin

E) Hitit

Cevap D

TEST • 6

1. Ayşe:Herodotos’agöretarih, insanlarınveinsantopluluklarınınbaşındangeçenlerikay-detmeyoluylaedinilenbilgidir.Mehmet: EdwardH.Carr’agöretarih;tarih-çiileolgulararasındakikarşılıklıbiretkileşimsüreci,bugünilegeçmişarasındabitmezbirdiyalogdur.Sinan:İbn-iHaldun’agöretarih,gerçeğiaraş-tırmakveolaylarınsebebinibuluportayakoy-maktır.Zehra:Halilİnalcık’agöre,gerçekbirtarihiçinkaynaklaragitmek,kaynakları iyi tenkitedipdeğerlendirmekgerekir.Yukarıdaki diyaloga bakılarak, aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?A) TarihleilgilifarklıdüşüncelerinolduğuB) Türktarihçilerinintarihleilgiliaynışekilde

düşündükleriC) TarihçiliğinHeredotos’labirliktebaşladığıD) Moderntarihçiliğinöncüsününİbn-iHal-

dunolduğuE) Halil İnalcık’ınTürkiye’deAnnalesekolü-

nütemsilettiği

2. • Saltanatınkaldırılması,• YüzyılSavaşları,• Matbaanınicadı,• MerkantilizminoluşmasıYukarıdageçmişteyaşanmışbazıolaylarvedurumlarverilmiştir.Bunlar, tarihin ilgi alanlarından hangisiyle ilgili değildir?A) Siyasal B) Askerî C) KültürelD) Dinî E) Ekonomik

3. Aşağıdakilerden hangisi, tarihin yöntemi basamaklarından tenkitle ilgili değildir?A) EserinyazıldığıyervebasımtarihiB) Yazarıngörüşlerinineserüzerindekietki-

leriC) Verilenbilgilerin farklıkaynaklardanasıl

yeraldığıD) KaynaklarıngerçekliğiE) Kaynaklarınbellibirdüzen içerisindesı-

nıflandırılması

4. Tarihe yardımcı bilimlerden “paleografi”nin ilgi alanı aşağıdakilerden hangisidir?A) Ekonomikyapı B)MezartaşlarıC) Eskiparalar D)YazılıanıtlarE) Eskiyazılar

5. XIII.yüzyıldayaşamışolanCuveyni,Tarih-iCihangüşaadlıeserinde,Uygurbölgesinige-zerkenrastladığıgaripişaretlerleyazılmıştaş-lardansözetmiştir.Cuveyni’nin eserinde söz ettiği bu taşların tarih bilimine kazandırılmasında;I.epigrafi,II.nümizmatik,III.sigilografi,IV.diplomatikbilim dallarından hangisi ya da hangileri etkili olmuştur?A) YalnızI B) IveII C) IIveIIID) YalnızIV E) II,IIIveIV

6. Tarihbilimibireylerdeçokyönlüdüşünmebe-cerisinigeliştirir.Bu durumda tarih biliminin; I.olayveolgulardanoluşması,II.bellibiryervezamandayaşanması,III.olaylararasındanedensonuç ilişkisinin

olmasıgibi özelliklerinden hangisi ya da hangile-ri etkilidir?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IIveIII E) I,IIveIII

7. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?A) MÖ1280tarihi,MÖXIII.yüzyılın1.yarı-

sındadır.B) MÖ476tarihi;MÖV.yüzyılın1.yarısın-

dadır.C) MS1040tarihi,MSXI.yüzyılın1.yarısın-

dadır.D) MS1789tarihi,MSXVIII.yüzyılın1.ya-

rısındadır.E) MS1881tarihi,MSXIX.yüzyılın2.yarı-

sındadır.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

18

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar1234567891011121314ADEEACDABDACCB

8. Vakıalar,olaylarınsonundaortayaçıkanuzunsürelideğişimlerdir.Buna göre, aşağıdakilerden hangisi vakıa değildir?A) Müslümanların Mekke’den Medine’ye

göçüB) OrtaDoğu’nunMüslümanlaşmasıC) AvrupatoplumlarınındemokratikleşmesiD) OrtaAsyatoplumlarınınSlavlaştırılmasıE) Anadolu’nunTürkleşmesi

9. Tarihte, olaylarının incelenmesini ve öğre-nilmesini kolaylaştırmak amacıyla aşağı-daki yöntemlerden hangisine başvurulur?A) OlaylarlailgiliarkeolojikkalıntılarabakmakB) TarihidönemlendirmekC) YazılıkaynaklaraöncelikvermekD) KaynaklarıeleştirmekE) Birincielkaynaklarıkullanmak

10. SanemveBeril,tarihdersindehazırladıklarıprojeödeviiçinöncekaynaklarıtaramışlar,ar-dındanbunlarısıkıbireleştiriyetabitutmuşlar-dır.Sonradabubelgeleredayanarak,olaylararasındabağlantıkurup,ödevleriniyazmış-lardır.Sanem ve Beril hazırladıkları proje ödevin-de, aşağıdaki tarih yazıcılığı anlayışların-dan hangisini kullanmışlardır?A) HikâyecitarihyazıcılığıB) ÖğreticitarihyazıcılığıC) PozitivisttarihyazıcılığıD) AraştırıcıtarihyazıcılığıE) Sosyaltarihyazıcılığı

11. Ben Marc Bloch, Lucien Febvre’nin yolun-dan gidiyorum diyen bir tarihçi;I.Annalesekolü,II.Pragmatiktarih,III.Pozitivisttarihanlayışlarından hangisi ya da hangilerini benimsemiştir?A) YalnızI B) YalnızII C) IveIIID) IIveIII E) I,IIveIII

12. Yapılan araştırmalar sonucunda yeni bel-ge ve bilgilerin ortaya çıkması, tarih bili-mine aşağıdaki özelliklerden hangisini kazandırmıştır?A) ÖznelyöntemlerlearaştırmayapmasıB) TekrarlanabilirolmasıC) MutlakbilgileresahipolmamasıD) OlaylararasındabağlantıkurmasıE) Yervezamanögesineyervermesi

13. Aşağıdakilerden hangisi, tarih öğrenme-nin bireylere sağladığı yararlardan birisi değildir?A) Gelecek hakkında daha doğru kararlar

verebilmeB) GeçmiştekihatalardandersçıkarabilmeC) GünümüzuygarlıklarınınöneminikavramaD) EmpatikurabilmeE) Farklıbakışaçılarıgeliştirebilme

14. Tanım: Filoloji;insanlarınkullandıklarıdillerinkökenlerini,birbirleriyleolanakrabalıklarınıvebenzerlikleriniinceleyenbilimdalıdır.Durum: OrtaÇağ’daİslamdünyasındaedebi-yatvebilimdiliolarakkullanılanFarsçabaştaTürkçeolmaküzerepekçokMüslümantop-lumundilinietkilemiştir.Yukarıda verilen tanım ile durum arasında bağlantı kurulursa aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?A) Tarihindiğerbilimdallarıylailişkisiyoktur.B) Filoloji kullanılandilin yaygınlığınagöre

otopluluğunDünyauygarlığındakiyerinibelirler.

C) Dillerarasındakiakrabalıkyenidillerinior-tayaçıkmasınısağlar.

D) Dilbilimininyaptığıaraştırmalartarihteya-şanansiyasalolaylarıaydınlatır.

E) Tarihinnesnelolmasınısağlayanfilolojibi-limidir.

Çıkmış Soru (2014 – YGS)

Tarih öncesi çağların işlendiği bir derste aşağıdaki konuşma geçer:

Öğrenci:

– Öğretmenim, geçmişte yaşanmış bir olayı bilmemizin bize ne fayda-sı olacak? Hayatta bizim ne işimize yarayacak?

Öğretmen:

– Tarih okumak, ––––,

Bu konuşmada boş bırakılan yere,

I. başkalarının yaşadığı olayların neden sonuçlarından dersler çı-karmayı sağlar

II. geçmiş çağlar üzerine düşüne-rek insanlık bilincini geliştirir

III. başkalarının yaşadıklarını zihin-de canlandırarak empati yetene-ğini geliştirir

yargılarından hangileri getirilebi-lir?

A) Yalnız I

B) Yalnız II

C) I ve II

D) II ve III

E) I, II ve III

Cevap E

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

19

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Çıkmış Soru (2014 – LYS 4)

Bir tarihî olayın geçtiği döneme ait her çeşit bulgu ve belgelere birinci el kaynak denir.

Buna göre aşağıdakilerden hangi-si, Osmanlı Devleti’nde Lale Dev-ri ile ilgili birinci el kaynaklardan biri olamaz?

A) Ahmet Refik Altınay’ın Lale Dev-ri isimli eseri

B) Nevşehirli Damat İbrahim Paşa’nın Evkâfı Muhasebe Def-teri

C) Yirmisekiz Mehmet Çelebi’nin Paris Sefaretnamesi

D) Sultan III. Ahmet Dönemi’ne ait fermanlar

E) Nedim’in Divan’ı

Cevap A

TEST • 7

1. Tarih yazıcılığı anlayışlarından bazıları şunlardır:

I. Öğretici tarih anlayışı,II. Sosyal tarih anlayışı,III. Araştırıcı tarih anlayışı.Bunlardan hangisi ya da hangileri, objektif tarih anlayışına ters düşer?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve II E) II ve III

2. I. İslamiyet’in ortaya çıkması ve yayılması.II. Sömürgeciliğin emperyalizme dönüşmesi.III. Çivi yazısının kullanılması.Yukarıda verilen durumlardan hangisi ya da hangileri Tarih biliminin inceleme ala-nına girer?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız IIID) I ve III E) I, II ve III

3. Tarihin bilinen ilk yazılı antlaşması, Hitit-lerle Mısırlılar arasında imzalanan Kadeş Antlaşması’dır.Yukarıdaki bilgiye ulaşan bir tarihçi, ön-celikle aşağıdaki bilim dallarının hangi-sinden yardım almıştır?A) Antropoloji B) HeraldikC) Kronoloji D) FilolojiE) Diplomatik

4. “Tarih, gerçekleri tahrif eden bir sanat değil belirten bir bilim olmalıdır.” diyen Mustafa Kemal Atatürk, tarih biliminin;

I. süreklilik,II. nedensellik,III. nesnellikgibi özelliklerinden hangisi ya da hangile-rinin önemini vurgulamıştır?A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve IIID) II ve III E) I, II ve III

5. Tarih bilimi;I. olayları neden sonuç ilişkisiyle açıklar,II. olayları açıklarken yer gösterir,III. geçmişteki insan topluluklarının kültürel

alandaki gelişmelerini inceler.Tarih biliminin yukarıda verilen özellikleri ile aşağıda verilen durumlar eşleştirilirse hangisi bu grubun dışında kalır?A) Sümer kralı Urgakina ilk yazılı kanunları

hazırlayarak hukuk devleti anlayışının ge-lişmesini sağlamıştır.

B) Nil nehrinin verimli topraklarında yaşayan Mısırlılar İlk Çağ’da özgün bir uygarlık ya-ratmışlardır.

C) İpek Yolu ticareti Orta Asya’da yaşayan Türklerle Çinliler arasında savaşlara yol açmıştır.

D) Balkanlarda siyasi birliğin olmaması Os-manlıların bölgedeki ilerleyişi hızlandır-mıştır.

E) I. Dünya Savaşı 1914 – 1918 yılları arasın-da yaşanmıştır.

6. Tarih çağları evrensel nitelikli olaylara göre dönemlere ayrılır. Ancak bu dönemlerin dün-yanın her yerinde aynı özellikte yaşanması mümkün değildir.Bu durum, tarih biliminin aşağıdaki özel-liklerinden hangisiyle açıklanabilir?A) Yasalarının olmamasıylaB) Yer ve zaman göstermesiyleC) Objektif olmasıylaD) Belgelere dayanmasıylaE) Toplumları incelemesiyle

7. Aşağıda verilen tarihsel olaylardan han-gisinin yaşandığı zaman diğerlerine göre daha belirsizdir?A) 1 Kasım 1922’de saltanat kaldırıldı.B) BMM 23 Nisan 1920’de açıldı.C) Yeniçeri Ocağı XIX. yüzyılda kapatıldı.D) İstanbul 1453’te fethedildi.E) 3 Aralık 1876’da Kanuni Esasi kabul edildi.

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

20

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar12345678910111213AEEBEACDCBAED

8. Geçmiştenbugünetarihbilimiyleilgilifarklıta-nımlaryapılmıştır.Bununla birlikte tarihçiler, tarihle ilgili;I.geçmiştekalması,II.merkezindeinsanınolması,III.olaylarınfarklıbakışaçılarıylayorumlan-

masıgibi durumlardan hangisi ya da hangilerin-de ortak görüşe sahip olmuşlardır?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveII E) IIveIII

9. I.Sümer,II.Hitit,III.Lidya.Yukarıdaki İlk Çağ uygarlıkları buluşları ile aşağıdaki bilim dallarından hangileri-nin ortaya çıkmasını sağlamışlardır?A) Arkeoloji,coğrafya,kronolojiB) Sosyoloji,etnografi,epigrafiC) Paleografi,diplomatik,nümizmatikD) Nümizmatik,heraldik,sigilografiE) Antropoloji,kimya,arkeoloji

10. Yazının bulunmasının tarih çağlarının baş-langıcı olarak kabul edilmesinin en önemli nedeni aşağıdakilerden hangisidir?A) YazıylabirlikteilkuygarlıklarınoluşmasıB) BilgilerindahakesinolarakaktarılmasıC) YazılıkanunlarınyapılmasıD) AlfabeningeliştirilmesiE) Devletlerinkurulması

11. EskiÇağtoplumlarındakölelikortakbirkurumolarakbinlerceyıldevametmiştir.Kölesahip-leri,kölelerinyaşamveölümhakkınasahipolmuşlardır.Yukarıda verilen durumu “İnsanHaklarıEv-renselBildirisi’neaykırıbiruygulama”olarak gören bir tarihçinin, tarih biliminin aşağı-daki özelliklerinden hangisini gözardı etti-ği söylenebilir?A) OlaylardadöneminkoşullarınınetkisiniB) BelgelerinöneminiC) OlaylardamekânınetkisiniD) TarihtekuralkonulmamasınıE) Nedensonuçilişkisini

12. Aşağıda verilen tarihlerden hangisi, XX. yüzyılın ilk yarısında değildir?A) 1919 B) 1923 C) 1938D) 1945 E) 1951

13. Güneş yılı esasına dayalıdır.

?

Mali işlerin düzenlenmesinde

kullanılmıştır.

Osmanlılar Dönemi'nde kullanılmıştır.

Yukarıdaki diyagramda? ile gösterilen yere, aşağıdaki takvim türlerinden hangi-si yazılmalıdır?A) MiladiB) CelaliC) HicriD) RumiE) OnikiHayvanlı

Notlarım

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

21

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Çıkmış Soru (2015 – YGS)

Tarih öğretmeni sınıfa ferman, tarihî para, Çanakkale’de şehit düşen bir askerin hatıratı, İstiklal madalyası ve Halil İnalcık’ın Devlet-i Aliyye isim-li eserini getirerek, öğrencilerine bu materyallerden hangisinin birinci el kaynaklar içerisinde yer alamayaca-ğını sormuştur.

Öğrencilerin bu soruya doğru ce-vap olarak aşağıdakilerden hangi-sini vermesi beklenir?

A) Ferman

B) Tarihî para

C) İstiklal madalyası

D) Şehidin hatıratı

E) Halil İnalcık’ın eseri

Cevap E

TEST • 8

1 - 5. soruları aşağıdaki metne göre cevaplayınız.

Talas SavaşıI.744yılındaII.KökTürkDevleti’ninyıkılışındansonrakurulanUygur-lar,onlarınyerinidolduramamış,bu nedenle Çinliler batıya doğ-ru ilerlemeyebaşlamıştır.BununüzerineKarlukTürkleriMüslümanAraplarıdesteklemişböyleceÇin-lilerleMüslümanAraplararasındameydana gelen Talas Savaşı’nı(751)Müslüman Araplar kazan-mışlardır. Çinliler bu yenilgidensonraBatıTürkistan’ahâkimolmaemellerinden vazgeçmiş böyle-ceTürkboylarıÇinbaskısındankurtulmuşlardır.BatıTürkistan’dasarsılanTürknüfuzuyenidenku-rulmuştur.

II.Talas Savaşı’ndan sonra Türk– Arap dostluğu başlamıştır.Sağlanan bu barış ortamındaİslâmiyet’inTürklerarasındayayıl-masıhızlanmışveTürklerinMüs-lümanlaşmasürecibaşlamıştır.

III.TalasSavaşıkültür tarihiaçısın-dandaönemligelişmelereyolaç-mıştır.KâğıtbusavaştaesiralınanÇinlilervasıtasıylaÇindışındailkdefaSemerkant’taüretilmiştir.IX.yüzyıldan itibaren Endülüs’tenHindistan’akadarbütünİslamül-kelerindekâğıtyapımınabaşlan-mıştır.KâğıtAvrupa’yaSicilyaveEndülüsüzerindengirmiştir.

1. Yalnızca metinde verilen bilgilere bakıldı-ğında, bir tarihsel olayın özellikleri hak-kında aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz?A) OlaylarınbazınedenlerininolduğuB) FarklıalanlardasonuçlardoğurduğuC) Olaylarınsonuçlarınınfarklıtoplumlarıda

etkilediğiD) DöngüselolduğuE) Geçmiştekaldığı

2. Metinde altı çizili olarak verilen bilgi, aşa-ğıdakilerden hangisine bir örnek olarak gösterilebilir?A) TarihselolguyaB) NedensonuçilişkisineC) TarihselolayaD) TarihbilimininnesnelliğineE) Tarihtebelgelerindeğerine

3. Yandaki metinde aşağıdaki zaman anlayış-larından hangisi vardır?A) Dairesel B) ÇizgiselC) Piramitsel D) DöngüselE) Pragmatik

4. Metinde numaralandırılarak gösterilen bil-gilerden hangisi ya da hangileri, bir olayın yalnızca siyasal sonuçlarının olmadığını da gösterir?A) YalnızI B) YalnızII C) YalnızIIID) IveII E) IIveIII

5. Aşağıdakilerden hangisi, yandaki metne bakılarak söylenebilecek olgulardan biri-sidir?A) KarluklarlaAraplararasındaittifakyapılmasıB) UygurDevleti’ninkurulmasıC) KâğıtüretimininyaygınlaşmasıD) ÇinlilerleAraplararasındasavaşınbaşla-

masıE) ÇinlilerinBatıTürkistan’dakiisteklerinden

vazgeçmesi

6. Aşağıda verilen tarihlerle İlk Çağ’ın baş-langıcı arasındaki zaman farkı en fazladır?A) KavimlerGöçü(375)B) Paranınbulunması(MÖ700)C) KadeşAntlaşması(MÖ1280)D) TalasSavaşı(751)E) Doristilası(MÖ1200)

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI

22

TARİH VE ZAMAN

ÖĞRENİYORUZ-UYGULUYORUZ

Yanıtlar12345678910111213DABECDECBACEC

7. Tarih biliminin daha kolay incelenmesi ve öğretilmesi için aşağıdakilerden hangisi-ne başvurulmaktadır?A) OlaylarınkronolojiksıralamasınıyapmayaB) OlaylarınyerinibelirlemeyeC) NedensonuçilişkisikurmayaD) GözlemvedeneyyapmayaE) Tarihselolaylarıdönemlereayırmaya

8. İnsanların faaliyetleri, yaşadıkları çevreyledoğrudanilgilidir.Tarihselolaylarınoluşumun-dadainsantopluluklarınınyaşadıklarıbölge-ninbüyükbiretkisivardır.Bunedenledoğanıninsanlaraetkisini,insanlarındadoğaylailişki-siniiyianlamakveölçmekgereklidir.Yukarıdaki yargıyı savunan bir tarihçi, ta-rih araştırmalarında aşağıdaki bilimlerin hangisinden yardım alınması gerektiğini vurgulamaktadır? A) Filoloji B) ArkeolojiC) Coğrafya D) EtnografiE) Epigrafi

9. “Tarihhayalmahsulüolamaz.Bizdaimahaki-katiarayanvebuldukça,bulduğumuzainan-dıkçaifadeyecüretgöstereninsanlarız.” MustafaKemalATATÜRKAtatürk yukarıdaki sözünde, tarih biliminin aşağıdaki özelliklerinden hangisinin öne-mini vurgulamıştır?A) YervezamangöstermesiB) BelgeleredayanmasıC) KurallarınınolmamasıD) NesnelolmasıE) Kendineözgüyöntemlerininolması

10. Tarihe yardımcı olan bilim dallarından olan epigrafinin ilgi alanı aşağıdakilerden han-gisidir?A) KitabelerB) EskiyazılarC) EskiparalarD) UnutulmuşdillerE) Armalarvemühürler

11. I.DünyaSavaşı’nınsonundaAnlaşmaDev-letleriileAlmanyaarasındaçokağırkoşullariçerenVersailles(Versay)Antlaşması imza-lanmıştır. Almanya’nın bu antlaşmanın ko-şullarını değiştirmeye çalışması II. DünyaSavaşı’nınbaşlamasınayolaçmıştır.Dersinde yukarıdaki örneği veren Tarih Öğ-retmeni Hasan Bey, bir tarihçinin araştırma yaparken aşağıdakilerden hangisine öncelik verdiğini öğrencilerine anlatmıştır?A) OlaylarınkahramanlarınaB) OlaylarıngeçtiğizamanaC) OlaylarınnedenlerivesonuçlarınaD) OlaylarıngünümüzeyakınlığınaE) Olaylarınaraştırıldığıgününkoşullarına

12. İnsanoğlu Taş Devri’nde ateşi bulmasaydıdahasonrakidönemlerde topraktanyaptığıeşyalarıpişiremezvemadenlerikullanamaz-dı.Madenlerikullanamasaydıüretimaraçla-rını geliştiremezdi. Tekerlek bulunmasaydıbugünkullandığımızotomobillerolmazdı.Yalnızca bu bilgilere bakıldığında;I.tarihilerleyenbirsüreçtir,II.günümüzuygarlığıbinlerceyıldırsürege-lenbirolgunlaşmanınsonucudur,

III.tarihtekiolaylarbirzincirinhalklarıgibibir-birinebağlıdır

yargılarından hangisi ya da hangilerine ulaşılabilir?A) YalnızI B) IveII C) YalnızIIID) IIveIII E) I,IIveIII

13. Hz.Muhammed’invearkadaşlarınınörnekya-şamvedavranışlarınıyeninesillereaktarmakiçinyazılankitaplara“siyer”denilmektedir.Yukarıda sözü edilen bu tarihsel kay-nakların hazırlanmasında, tarih yazıcılığı türlerinden hangisinin benimsendiği söy-lenebilir?A) SosyaltarihanlayışıB) AraştırıcıtarihanlayışıC) ÖğreticitarihanlayışıD) ÖykücütarihanlayışıE) Olgucutarihanlayışı

Notlarım

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ÖRNEKTİR • M

UBA YAYINLARI