Матэрыяльная культура ўсходніх

славян

АрнаментАрнамент – узор, які складаецца з простых малюнкаў.Сустракаецца на:• Посудзе;• Прасліцах;• Адзенні і абутку і г.д.

Сэнс арнаменту:У ім зашыфраваны сонца, урадлівасць і г.д.

Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва

Самі арнаментавалі → рэчы выраблялі рамеснікі → узнікненне ДПМВырабы: грабяні, дзяржанні нажоў.Матэрыял: косць.Упрыгожванні: арнамент, выявы жывёл.Прыклад: галава каня (10 ст.) з кургана каля Полацка.

ЖыллёМатэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны

элемент

ЖыллёМатэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны

элемент

Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі);

Салома, чарот, дзёран (для даху);

Гліна (для сцен, падлогі, печы);

Камні (для печы).

ЖыллёМатэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны

элемент

Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі);

Салома, чарот, дзёран (для даху);

Гліна (для сцен, падлогі, печы);

Камні (для печы).

Слупавая; Зрубная; Паўзямлянкі.

ЖыллёМатэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны

элемент

Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі);

Салома, чарот, дзёран (для даху);

Гліна (для сцен, падлогі, печы);

Камні (для печы).

Слупавая; Зрубная; Паўзямлянкі.

Прамавугольная, сцены арыентаваны па баках свету.

ЖыллёМатэрыялы Канструкцыя Форма Найбольш важны

элемент

Дрэва (для сцен, каркасу даху, падлогі);

Салома, чарот, дзёран (для даху);

Гліна (для сцен, падлогі, печы);

Камні (для печы).

Слупавая; Зрубная; Паўзямлянкі.

Прамавугольная, сцены арыентаваны па баках свету.

Печ, якая тапілася “па-чорнаму” – у куце ці каля сцяны.

Гаспадарчыя пабудовы• Побач з жыллём;• Захоўвалі збожжа ў ямах.

Адзенне: жаночае

Аснова: доўгая сарочка – кашуля з ільнянога даматканага палатна.

Рукавы – даўжэй за рукі.Панёва – некалькі нясшытых

кавалкаў тканіны, што мацаваліся вакол пояса.

Адзенне: мужчынскае

Аснова: больш кароткая сарочка. Насілі навыпуск.

Пояс з воўны ці скуры;

Нагавіцы з палатна (сукна).

Верхняе адзенне

Світы і наплечныя пакрывалы з воўны;

Мужчынскія нераспашныя кажухі;

Футры.

Галаўныя ўборы

• Дзяўчыны – вянкі;• Жанчыны – чапец, намітка,

уборы з бяросты, лазы і г.д.• Мужчыны – шапкі і клабукі з

воўна і футра.

Абутак• Лапці з лазы;• Пасталы (поршні) –скураны абутак накшталт лапцей.

Фарбы

З раслін;З кары і лісця дрэў;З балотнай руды.

Зброя

Выкарыстанне:• Вайна;• Паляванне.

Віды наступальнай зброі:• Найбольш распаўсюджаны –лук і стрэлы (выгляд стрэл запазычаны ў германцаў);• Дзіда;• Баявая сякера;• Мячы – рэдкія і дарагія, у ІХ ст.

славяне іх не рабілі. Упрыгожваліся, атрымлівалі імёны.

Віды абарончай зброі:

• Драўляны шчыт;• Адзіная знаходка фрагмента

металічнага даспеха – гарадзішча Хотамель (Столінскі р-н Брэсцкай вобл.). VIII – Х стст., магчыма належыў дружынніку.• Шлемы (з ІХ ст.) – князям,

дружыннікам, знаці.

Дзяржаўнасць усходніх славян

Перадумовы дзяржаўнасці

VIII – IX стст. – змены ў жыцці славян:Вылучэнне знаці і правадыроў;Узнікненне маёмаснай няроўнасці;Узрастанне ваеннай небяспекі.

Патрэбна моцная улада

Функцыі вярхоўнай улады:

Арганізацыя барацьбы з ворагамі;

Суд;Кантроль над гандлем;Збор даніны.

Узбагачэнне знаціСтарэйшыны → спадчынная знацьКрыніцы багацця:• Ваенная здабыча;• Праца рабоў.Давалі пазыку бедным → тыя рабіліся залежнымі.

Прычыны ўзнікнення дзяржавыУзрастае роля ваеннай справы

Трэба хутка прымаць рашэнні

Гэта не могуць зрабіць веча і савет старэйшын

Узрастанне ролі князя і яго дружыны

Племянныя княжанні ў крывічоў-палачан і дрыгавічоў

Аб’яднанне племяных княжанняў

Стварэнне дзяржавы

Старажытнаруская

дзяржаваКан. IX ст. – узнікла Старажытнаруская дзяржава (у летапісах – “Русь”, “Руская зямля”).Галоўны горад – Кіеў.Усе беларускія землі ўваходзілі.

Варажскія князіДа стварэння дзяржавы –

варажскі князь Рурык пасадзіў сваіх людзей у Полацку.

Але!Варагі не заваявалі славян, а

прыйшлі па іх запрашэнні.

Князь Алег• Пераемнік Рурыка;• Стваральнік

Старажытнарускай дзяржавы;• Падпарадкаваў радзімічаў.

Ігар Стары (912-945)Радзімічы прызнавалі ўладу Кіева.

Далейшыя заваяванні

Сяр. Х ст. – падпарадкаваны дрыгавічы.

Рагвалод960-я гг. – вараг Рагвалод захапіў уладу ў Полацку.Праводзіў незалежную ад Кіева палітыку.

Але!980 г. – забіты наўгародскім (пасля – і кіеўскім) князем Уладзімірам.Уладзімір падпарадкаваў усе усходнеславянскія саюзы плямён.

Палачане

Уладзімір + Рагнеда (дачка Рагвалода) = дзеці, у т.л. Ізяслаў.988 г. – Уладзімір аддае Ізяславу ўладу ў Полацку → узнікае ўласная княжацкая дынастыя.

Дрыгавічы• Узнікла Тураўскае княства;• Пад уладай кіеўскага князя;• Старэйшы сын кіеўскага князя

атрымліваў Тураў → рабіўся сам кіеўскім князем.

Берасцейшчына – у склад Валынскага княства.

Радзімічы• Падпарадкоўваліся

Кіеву;• Пасля – у складзе

Чарнігаўскага і Смаленскага княстваў.

Старажытная РусьРаспадалася на некалькі княстваў

Але!Мела адноснае адзінства. Праявы:1. Агульная царкоўная арганізацыя (з

988 г.). Глава – мітрапаліт.2. Дынастыя Рурыкавічаў;3. Сумесныя ваенныя паходы супраць

ворагаў;4. Аднолькавая гаспадарка;5. Гандаль;6. Падобны лад жыцця;7. Агульнае паходжанне і лёс.

Старажытнаруская (усходнеславянская) народнасць

Народнасць – устойлівая супольнасць людзей, заснаваная на агульнасці:• Мовы (вядома з пісьмовых крыніц, невялікія адрозненні ў

гутарковай);• Тэрыторыі;• Гаспадаркі;• Культуры.Саманазва – рускія, русічы.З іх – беларусы, украінцы, рускія.