08 · 2020-05-13 ·...

ประกาศราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวแหงประเทศไทย

ฉบบท 08 / 2563 เรอง แนวทางปฏบตการเยยมบานและการดแลสขภาพทบาน ในสถานการณการระบาดของโรคโควด 19

จากสถานการณการแพรระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)) หรอโรคโควด 19 ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวแหงประเทศไทย ขอเปนก าลงใจและสนบสนนการท างานของแพทยเวชศาสตรครอบครว ทมสหวชาชพ และบคลากรสาธารณสข ในการปฏบตงานดวยความระมดระวง เพอลดความเสยงตอการตดเชอโควด-19

ในการน ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวฯ ไดพฒนาแนวทางปฏบตการเยยมบานโดยยดหลกการเยยมบานทใชส าหรบแพทยเวชศาสตรครอบครว รวมทงรวบรวมค าแนะน า และขอมลอางองจากหลายหนวยงานทงในประเทศไทย และตางประเทศ ทนาเชอถอ โดยแพทยเวชศาสตรครอบครวสามารถน าไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทในพนทของตนเอง

ประกาศ ณ วนท 12 พฤษภาคม พ.ศ. 2563

(ผศ.ดร.นพ. อภนนท อรามรตน) ประธานราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวแหงประเทศไทย

ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวแหงประเทศไทย “แนวปฏบตการเยยมบานในสถานการณ COVID-19” VER.2.0 12/05/63 1

แนวทางปฏบตการเยยมบานและการดแลสขภาพประชาชนทบาน

ในสถานการณการระบาดของโรคตดเชอไวรสโคโรนา 2019 (Coronavirus Disease 2019) หรอ

โรคโควด-19 ส าหรบทมบรการสขภาพปฐมภม

ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวแหงประเทศไทย

Version 2.0

วนท 12 พฤษภาคม 2563

ราชวทยาลยแพทยเวชศาสตรครอบครวแหงประเทศไทยไดพฒนาแนวทางปฏบตนส าหรบแพทยและทมบรการปฐมภมทท างานเยยมบานในชมชน เพอใชเปนแนวทางในการดแลเยยมบานผปวยทวไป กลมผสมผสเชอทจ าเปนตองสงเกตอาการ และผปวยทอาจเจบปวยดวยโรคโควด-19 ทมความจ าเปนตองไดรบการดแลทบาน

เอกสารฉบบนพฒนาขนจากหลกการเยยมบานทใชส าหรบแพทยเวชศาสตรครอบครว ค าแนะน าในการเยยมบานผปวยโรคโควด-19 ขององคการอนามยโลก1 แนวทางปฏบตดานสาธารณสขเพอการจดการภาวะการระบาดของโรคโควด-19 ในขอก าหนดตามมาตรา 9 แหงพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2558 (ฉบบ 1)2 โดยกระทรวงสาธารณสข และขอมลจากการปฏบตงานในพนทของแพทยเวชศาสตรครอบครวในชวงการระบาดของโรคโควด-19

โดยมวตถประสงคเพอเปนแนวทางปฏบตใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงานของแพทยและทมสหวชาชพทเยยมบานผปวย ครอบครว และประชาชนในพนททมการระบาดของโรคโควด-19 เพมประสทธภาพในการควบคมปองกนการตดเชอและการระบาดของโรคในชมชน และใหการดแลผปวย ครอบครวและชมชน อยางครอบคลมทงในมตทางกาย ใจ จตวญญาณและสงคม

เนอหาในเอกสารนแบงเปน 3 สวน คอ

สวนท 1 การเตรยมการกอนการเยยมและการดแลทบาน

สวนท 2 แนวทางปฏบตในการประเมนการใหค าแนะน าการดแลทบานและสรปวางแผนตอเนองหลงการ เยยมบาน

สวนท 3 ภาคผนวก


สวนท 1

การเตรยมการกอนการเยยมและการดแลสขภาพทบาน

กอนการเยยมและการจดบรการดแลสขภาพทบาน แพทยและทมสขภาพจ าเปนตองมการวางแผนเตรยมการใหเหมาะสม โดยเฉพาะอยางยงในสถานการณทมการระบาดของโรคโควด-19 ซงเปนโรคอบตใหม ยงไมมวคซนปองกนโรค และผตดเชออาจไมแสดงอาการ หรอเกดอาการตดเชอ หรอเกดปอดอกเสบรนแรงถงแกชวตได โดยเฉพาะหากเปนผสงอายหรอมโรคประจ าตว โรคหลอดเลอดหวใจ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคปอดเรอรง โรคมะเรง โรคไตเรอรง โรคอวน (BMI ≥ 35 กก/ตร.ม.)3 ดงนน ราชวทยาลยฯ จงมขอแนะน าในการวางแผนการเตรยมการเยยมบานและการดแลทบาน ตามล าดบดงน

1. วตถประสงคและความจ าเปนของการเยยมบาน

ในสถานการณทมการระบาดในพนท แนะน ำใหทบทวนวตถประสงคกำรเยยมบำนวำมควำมจ ำเปนมำกนอยเพยงใด สำมำรถเยยมบำนดวยวธอนไดหรอไม เชน กรณเยยมบานหลงคลอด อาจไมมความจ าเปน กรณผปวยหลอดเลอดสมองมอปกรณตดตวและเพงออกจากโรงพยาบาล อาจพจารณาเยยมบานได ทงน แนวทางตาง ๆ ขนอยกบความเสยงในพนทและแนวทางปฏบตของแตละพนท เนองจากทมบคลากรทางการแพทยเปนกลมทมโอกาสในการสมผสเชอสง การเยยมบานอาจเพมโอกาสสมผสเชอใหกบผปวย หากประเมนแลววาการออกเยยมบานยงมความจ าเปน ควรก าหนดวตถประสงคและประเภทของการเยยมบานครงนน ๆ ใหชดเจน และวางแผนการเยยมบานทใชเวลาสนกระชบ ทงน วตถประสงคของการเยยมบานสามารถแยกตามประเภทของการเยยมบานไดดงน

1.1 การเยยมบานกรณเจบปวย หากเจบปวยฉกเฉนควรพจารณาประสานงานหาทางน าผปวยสงโรงพยาบาล ในกรณเจบปวยฉบพลน ควรพจารณาใหบรการในรายทไมสามารถเคลอนยายหรอยากตอการเขารบบรการ และควรเลอกวธการใหค าปรกษาทางโทรศพทหรอการใชโทรศพทภาพ (VDO Calling) เปนล าดบแรก ส าหรบกรณผปวยโรคเรอรง ควรพจารณาเยยมบานเปนรายกรณ หากไมมความจ าเปนเรงดวน ใหพจารณาการเยยมบานดวยการโทรศพทหรอการใชโทรศพทภาพ (VDO calling)

1.2 การเยยมบานผปวยใกลเสยชวต ควรเยยมบานในกรณทตองการดแลอาการในระยะสดทายทไมสามารถจดการไดหรอญาตมความวตกกงวล หำกสำมำรถตดตำมอำกำรดวยวธกำรสอสำรทำงไกล (distance communication) เชน กำรสอสำรผำนโทรศพทหรอหรอระบบออนไลน ควรเลอกใชวธกำรสอสำรทำงไกลเปนล ำดบแรก

1.3 การเยยมบานเพอประเมน ควรเลอกใชวธใหค ำปรกษำทำงโทรศพทหรอระบบออนไลน ยกเวนในรำยทตองกำรกำรประเมนเรงดวนและไมสำมำรถประเมนไดโดยชองทำงอน เชน กรณถกท ำรำยจำกสมำชกในครอบครว

1.4 การเยยมบานหลงจากออกจากโรงพยาบาล ควรเลอกใชวธใหค าปรกษาทางโทรศพทหรอระบบออนไลนเปนทางเลอกหลก ยกเวนในกรณไมสามารถประเมนโดยชองทางอนไดอยางมประสทธภาพ และจ าเปนตองมการใหความชวยเหลออนหลงออกจากโรงพยาบาล


2. ประเมนผปวยและครอบครวจากขอมลเบองตน

ผปวยและครอบครวทควรไดรบการเยยมบาน มความเจบปวยดวยโรคใดบาง เปนผปวยโรคเรอรง ผปวยทตองไดรบการดแลประคบประคอง ผปวยทอยในระยะสดทายของโรค หรอเปนผทอยระหวางการเฝาระวง เปนผทสงสยการตดเชอ หรอตดเชอ SARS-CoV2 ททมแพทยตองไปท าการประเมนใหการรกษา หรอประสานการสงตอเพอรบการรกษาทโรงพยาบาล นอกจากผปวยแลว ในบานมสมาชกอน ๆ ทตองไดรบการดแลหรอไม และควรไดรบการดแลในเรองใด รวมถงควรค านงถงความตองการ/ยนยอม/ยนด ในการเยยมบานของผปวยและครอบครว ซงสามารถโทรศพทประสานกบผปวยหรอญาตในเบองตนและสอบถามอาการ ความเสยงทเกยวของกบโรคโควด-19 ในกรณทผปวยและครอบครวไมยนยอม ควรแจงทางเลอกของการเยยมแบบโทรศพทหรอ VDO call ปรกษา

3. การเตรยมทมเยยมบาน

ควรมผเยยมบานเทาทจ าเปน เพอลดความเสยงการตดเชอทก าลงระบาดทงของผปวยและทมเยยมบาน เลอกสมาชกทมทจะลงเยยมใหเหมาะสมตามวตถประสงคและประเภทส าหรบการเยยมบาน เชน เปนการเยยมเพอสอบสวนโรคและปองกนการสมผสเชอ การเยยมเพอตดตามการท ากายภาพบ าบด การเยยมเพอใหการดแลดานการพยาบาล การเยยมเพอใหการดแลลดความทรมานความเจบปวดจากโรคทเปน สมาชกทมควรเปนผทมทกษะทเหมาะสมกบภารกจในการดแลครงนนๆ ทบทวนความเขาใจแนวปฏบตของการปองกนการตดเชอส าหรบผออกเยยมบาน

อนง หากเปนการเยยมบานผสงสยวาตดเชอ หรอเปนผตดเชอโควด-19 ทมผเยยมบานควรเปนผทมสขภาพแขงแรง ไมมโรคประจ าตวทเสยงตอการตดเชอเกดปอดอกเสบรนแรง ทมผเยยมบานตองประเมนอาการและความเสยงของตนเองกอนไปเยยมบาน หากมความเสยง ไมควรไปเยยมและแจงกบทม เพอหาคนแทน

4. เตรยมอปกรณเยยมบานทควรมพรอมในกระเปาเยยมบาน

อปกรณส าหรบการตรวจเบองตน : เครองวดอณหภม เครองวดความดนโลหต ไฟฉาย ไมกดลน ชดเครองมอตรวจหและตา หฟง เครองวดระดบน าตาลแบบพกพา

ยาส าหรบการรกษาเบองตนทใชบอย : โดยเฉพาะยากลมบรรเทาอาการ เผอไวหากคนไขมอาการเจบปวยดวยทางเดนหายใจ โรคโควด-19 เชน ยาลดไขแกปวด ยาแกแพ ยาลดอาการไอ และสามารถวางแผนในการเตรยมยาส าหรบผปวยจากประวตททราบลวงหนา เชน การเตรยมยารกษาโรคประจ าตวส าหรบผปวยรายนน ๆ

อปกรณส าหรบการปองกน : เจลแอลกอฮอลลางมอ หนากากอนามย (surgical mask) หนากาก N 95 ถงมอ กระจงกนหนา (face shield) กาวนชนดกนน า หรอ ชดคลมแขนยาวปองกนการสมผสเชอ กรณตองใชในการท าหตถการ หรอเยยมบานผสงสยการตดเชอหรอผตดเชอ

อปกรณส าหรบการท าความสะอาดฆาเชอ : แอลกอฮอล 70% และส าล ส าหรบท าความสะอาดอปกรณทใชในการตรวจ ถงใสขยะส าหรบเกบและแยกขยะตดเชอและไมตดเชอ

อน ๆ พจารณาเตรยมอปกรณส าหรบการดแลรกษาตามความเหมาะสม เชน ชดอปกรณท าแผล อปกรณการเจาะเลอด ชดเกบสงสงตรวจจากทางเดนหายใจ ทงน ไมแนะน าใหท าการเกบสงสงตรวจทบาน แตหากจ าเปน แนะน าใหประสานทมตรวจทมความพรอมตามแนวทางปฏบตของหนวยงานของจงหวดนนๆ


5. การแตงกาย-วางแผนเพอปองกนการสมผสและการแพรกระจายเชอส าหรบทมเยยมบาน

การเยยมบานผปวยทวไป (ทไมไดมความเสยงในการตดเชอ หรอ เปนผตดเชอ COVID-19 ในพนท

ทมการระบาดของโรคโควด-19 ควรยดตามหลก standard precaution ควรใสหนากากอนามย

(surgical mask) และกระจงหนา (face shield) ในขณะทลงเยยมบานผปวย เพราะแพทยและทม

สขภาพมโอกาสตดเชอแตไมแสดงอาการและสามารถแพรกระจายเชอได และควรใสถงมอ เพอลด

โอกาสในการสมผสเชอ

การเยยมบานผปวยทสงสยการตดเชอ (Patient under Investigation: PUI) หรอ ผปวยตด

เชอ COVID-19 ยนยนแลว (confirmed case) ทกกตวทบาน ถอเปนระดบ “ความเสยงปาน

กลาง” ตามค าแนะน าของกรมควบคมโรค4 จงควรสวมหนากากอนามย (surgical mask) กระจง

หนา (face shield) และ/หรอ แวนกนน า ชดคลมแขนยาวทกนน าและหมวก

การเยยมบานผปวย COVID-19 หลงออกจากโรงพยาบาล ควรยดตามหลก standard

precaution ควรใสหนากากอนามย (surgical mask) และกระจงหนา (face shield) ในขณะทลง

เยยมบานผปวย เพราะแพทยและทมสขภาพมโอกาสตดเชอแตไมแสดงอาการและสามารถ

แพรกระจายเชอได และควรใสถงมอ เพอลดโอกาสในการสมผสเชอ

การเยยมบานผปวยทมหตถการทท าใหเกด aerosol เชน การใหออกซเจนทเปน high-flow (>

5 L/min) การพนยาผาน Nebulizer การดดเสมหะ หรอผปวยมการใช Home BiPAP/CPAP ควร

ใสหนากาก N95 ทกครง โดยลางมอกอนสวมหนากาก สวมหนากากใหกระชบใบหนา ดงสายรด

คลองห หรอดงสายรดทงสองโอบรดศรษะใหแนน กดโครงลวดใหแนบสนจมก ทดสอบการแนบสนท

ของหนากาก (Fit Test) โดยใชมอสองขางโอบรอบหนากาก หายใจออกแรงกวาปกต ถาแนบสนท

ใบหนา จะไมมการรวของลมหายใจ แตดทสดคอ พงหลกเลยงการท าหตถการทอาจท าใหเกด

aerosol ในขณะเยยมบาน

การใชชดคลมแขนยาวทกนน า หมวก และกระจงหนา (face shield) และ/หรอ แวนกนน า

เพอสวมไปเยยมบาน ควรพจารณาอยางรอบคอบเปนรายกรณ เชน จะตองเกบสงสงตรวจ หรอม

การท าหตถการทเกด aerosol เนองจากการสวมอปกรณดงกลาวอาจท าใหชมชนเกดความเขาใจ

คลาดเคลอนในการปฏบตของทมเยยมบานตอผปวยได ทงน หากมการใช ตองเตรยมถงใสขยะตด

เชอ ตองถอดชดคลมทนทกอนออกจากบานผปวย และทงในถงขยะตดเชอเพอแยกชดทใชแลวหลง

การเยยมบานผปวย และน ามาทงรวมกบขยะตดเชอของสถานพยาบาล


ตารางสรปการใชอปกรณปองกนสวนบคคล (PPE) ส าหรบทมเยยมบาน

หนากากอนามย (Surgical mask)

หนากาก N95

Face shield และ/หรอ

แวนกนน า

ถงมอยาง 2 ชน

ชดกาวน กนน า

และหมวก รองเทาบท

ผปวยทวไป (ไมมความ

เสยง) ✓ ✓

ผปวย PUI ✓ ✓ ✓ ✓

ผปวยกกตวทบาน

(confirmed case)

✓ ✓ ✓ ✓

ผปวยโควดหลง D/C ✓ ✓

ผปวยทมหตถการทเกด

aerosol

✓ ✓ ✓ ✓ ✓

6. การเดนทาง

ทมบคลากรทางการแพทย และพนกงานขบรถ ควรใสหนากากอนามยเสมอในขณะโดยสารบนรถ และหาก

เปนไปได ควรเปดหนาตางในรถใหมการถายเทอากาศ


สวนท 2

แนวทางปฏบตในการประเมนและการใหค าแนะน าการดแลทบาน และสรปวางแผนตอเนองหลงการเยยมบาน

การเยยมบานส าหรบแพทยเวชศาสตรครอบครวและทมสหวชาชพ โดยสวนใหญทมเยยมบานจะคนเคยกบการประเมนดวยเครองมอ INHOMESSS5 แตในสถานการณการระบาดของโรคโควด-19 แนวทางปฏบตส าหรบการดแลผตดเชอ จะแนะน าใหผตดเชอทกรายเขารบการรกษาและสงเกตอาการในโรงพยาบาล ดงนน แนวทางปฏบตนจงพฒนาขนเปนขอเสนอแนะทเฉพาะส าหรบการประเมนและการดแลผสงสยการตดเชอทตองเฝาระวงโรคทบาน หรอผตดเชอทรกษาหายแลวกลบมาสงเกตเฝาระวงอาการตอทบาน และควรพจารณาเลอกใชรวมกบแนวทางปฏบตของกรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข

I Immobility:

ในระยะทยงตองกกตวสงเกตอาการหรอมการตดเชอ ผปวยไมควรออกไปนอกบาน เพอลดโอกาสใน

การแพรกระจายของเชอ งดกจกรรมนอกบาน งดไปในทชมชน งดใชบรการขนสงสาธารณะ

N Nutrition:

พนทรบประทานอาหารส าหรบผทสงสยการตดเชอหรอผทตดเชอ แยกออกไปจากสมาชกภายใน

บาน

อปกรณแกวน า ชอน ถวย ชาม ควรมใชสวนตวและแยกตางหาก และควรแยกท าความสะอาด

หากผสงสยการตดเชอประกอบอาหารเอง ควรมพนทประกอบอาหารและท าความสะอาดเฉพาะ

สวนตวแยกจากสมาชกในบาน ควรลางมอทกครงกอนประกอบอาหาร และกอนการรบประทาน

อาหาร และควรเชดมอใหแหงดวยกระดาษเชดมอแบบใชแลวทง (หากสามารถจดหาได) หากไมม

ควรมผาเชดมอทเปนสวนตว

หากมผจดหาอาหารมาให ควรมพนทเฉพาะส าหรบรบอาหารเพอปองกนการสมผสใกลชด

H Housing:

ควรมการจ ากดพนทใชสอยส าหรบผปวยหรอผทสงสยการตดเชอ ใหมขอบเขตอยในพนทของตน

แยกจากสมาชกอน ๆ ภายในบาน

หากเปนไปได หองนอน หองน า พนทในการท าครวและรบประทานอาหาร ควรแยกทเปนสวนตว

หากไมสามารถมหองน า หองครว หองท าอาหารทเปนสวนตว อยางนอยควรมหองนอนแยกออกไป

และควรเปดประตและหนาตางใหอากาศถายเทไดด แสงสวางเขาถงได


หากไมสามารถแยกใหผปวยหรอผทสงสยการตดเชอมพนทแยกเปนสวนตว ควรตองก าหนดใหม

ระยะหางระหวางผปวยหรอผทสงสยการตดเชอ กบสมาชกอน ๆ ในบานใหหางกนเปนระยะ 1-2

เมตรเปนอยางนอย

O Other People:

หากอยระหวางการเฝาระวงผสงสยการตดเชอ หรอผตดเชอโควด-19 ทไมสามารถดแลตวเองได

จ าเปนตองมผดแล (Caregiver) ผดแลควรเปนผทมสขภาพแขงแรง ไมมโรคประจ าตวหรอเปนกลม

ทเสยงตอการตดเชอทมอาการรนแรง ทงน ทมเยยมบานควรประเมนใหมนใจวาผดแลมความรใน

การปองกนตวเอง ลดโอกาสในการตดเชอ ซงผดแลควรใสหนากากอนามยตลอดเวลา และใสถงมอ

หากมการสมผสตว หยบจบเสอผาเครองใชของผปวย หรอท าความสะอาดบรเวณทอยอาศยของ

ผปวย

สขภาพของสมาชกในบาน หากมผใดทเปนกลมเสยงตอการตดเชอรนแรง ทมเยยมบานควรตอง

ประเมนและใหความรกบสมาชกในบานใหมศกยภาพในการทจะดแลปองกนตนเอง แนะน าการ

สงเกตอาการ ทมเยยมบานควรออกแบบรวมกบสมาชกในบานถงวธการเฝาระวงอาการปวยในชวง

การกกกนในทพกอาศย และประเมนระดบความเสยงและค าแนะน าในการปฏบตตน COVID19 ของ

กรมควบคมโรค

ผทอยระหวางการเฝาระวงสงสยการตดเชอหรอผตดเชอ ควรอยหางจากสมาชกคนอน ๆ ในบาน

โดยเฉพาะผทเปนกลมเสยงตอการตดเชอรนแรง และหากไมมบรเวณทอยอาศยสวนตว ควรม

ระยะหางไมนอยกวา 1-2 เมตร

M Medications:

ผทอยระหวางการเฝาสงเกตอาการ ควรไดรบประทานยาส าหรบการรกษาโรคประจ าตวเดม และพจารณาความจ าเปนในการตองไดรบยาส าหรบการรกษาอาการตดเชอหรอยาบรรเทาอาการอนเพมเตม ไมควรใหยาลดไขหรอยาบรรเทาอาการปวดกลม NSAIDs เพราะ จะท าใหการสงเกตอาการไขท าไดยากขน และอาจมอาการขางเคยงจากยา NSAIDS

E Examinations:

ส าหรบผทตองเฝาระวงสงเกตอาการ ควรมการวดอณหภมรางกายทกวน หากไขสงกวา 37.5 องศา

เซลเซยส ใหพจารณาตรวจระบบทางเดนหายใจ มการหอบเหนอย คออกเสบ หรอเสยงหายใจ

ผดปกต ทเปนขอบงชใหตองรบการรกษาในโรงพยาบาล ทงน แนวทางปฏบตของกระทรวง

สาธารณสขในปจจบน ใหรบผตดเชอทกคนเขารกษาตวในโรงพยาบาล โดยเฉพาะผตดเชอทเปนกลม

เสยงตอการตดเชอรนแรง เปนผสงอาย มโรคประจ าตว ไมควรสงเกตอาการเองทบาน เพราะโรค


อาจมการเปลยนแปลงและด าเนนโรครวดเรว ดงนน ควรเขารบการรกษาและสงเกตอาการใน

โรงพยาบาลจงหวดทมศกยภาพความพรอมในการดแล หากจ าเปนตองใสทอชวยหายใจ

หากสมาชกในบานมการสมผสผสงสยตดเชอ ควรมการเฝาระวงอาการเปนเวลาอยางนอย 14 วน

ประเมนสภาพจตใจสงคม ความเครยด ภาวะซมเศรา ความเสยงตอการท ารายตนเองของคนใน

ครอบครว และการเฝาระวงการถกแบงแยกตตราจากสงคม

S Safety: ประเมนวาผทอยระหวางการสงเกตอาการและสมาชกมความรความเขาใจในประเดนตาง ๆ ตอไปน

ผทอยระหวางการสงเกตเฝาระวงการตดเชอ ควรใสหนากากอนามยตลอดเวลาเพอลดการ

แพรกระจายของเชอ

กรณไอ จาม ควรปดปากจมกดวยกระดาษทชชทกครง โดยปดถงคาง และทงทชชในถงพลาสตกและ

ปดปากถงใหสนทกอนทง ในกรณทหยบกระดาษทชชไมทน แนะน าใหใชแขนเสอปดปากจมกเมอไอ

หรอจาม หลงการไอ จาม ควรท าความสะอาดมอดวยน าและสบทนท หรออาจใชเจลแอลกอฮอล

หากไมสามารถลางมอดวยน าและสบทนท

ระมดระวงเรองการปองกนอนตรายจากแอลกอฮอล เนองจากพบวาในสถานการณการระบาด ม

อบตเหตไฟลวกทมอจากการใชเจลแอลกอฮอลลางมอ ทมสขภาพควรตองใหความรเรองนส าหรบ

ผปวยและครอบครวดวย

ของใชสวนตวของผปวย เสอผา ผาหม ผาเชดตว จาน ชาม ชอน ควรแยกใชและควรแยกท าความ

สะอาด

หากไมสามารถแยกใชหองน ากบสมาชกในครอบครว ในการประกอบกจวตรประจ าวน ผทอย

ระหวางการเฝาระวงการตดเชอหรอผตดเชอ ควรใชหองน าเปนคนสดทาย และใหท าความสะอาด

ทนทหลงใช ทงน ใหปดฝาทกครงกอนกดชกโครกเพอปองกนการแพรกระจายของเชอโรค

กรณทมการใชพนทรวมกน ควรมการท าความสะอาดจดเสยงทมการสมผสรวมกน เชนบรเวณโถ

สวม อางลางมอ กอกน า ลกบดประต และลางมอดวยน าและสบทกครง

การท าความสะอาด แนะน าใหผท าความสะอาดสวมอปกรณปองกนรางกาย ไดแก หนากากอนามย

หมวกคลมผม แวนปองกน ถงมอยาง รองเทาบทและผากนเปอนพลาสตก ท าความสะอาดบรเวณท

มการสมผสรวมบอย และจดเสยงอน ๆ

o พนผวทวไปทเปนโลหะ สงของ ของอปกรณ พนทขนาดเลก เชนลกบดประต ใช

แอลกอฮอล 70%


o ส าหรบพนผวทเปนวสดแขง ไมมรพรน เชน พนกระเบอง เซรามก สแตนเลส (แตไมเหมาะ

กบพนผวทเปนโลหะ) ควรท าความสะอาด ดวยน ายาฟอกขาว (ไฮเตอร ซงมสวนผสมของ

โซเดยมไฮโปคลอไรท 5% ปรมาณ 1 สวนผสมน า 49 สวน) และควรท าความสะอาด

หองน า หองสวม ดวยน ายาลางหองน าอยางสม าเสมอ และอาจท าลายเชอดวยน ายาฟอก

ขาว (ไฮเตอร) ทงน ขณะท าความสะอาด ควรเปดประต หนาตาง เพอใหมการระบาย

อากาศ

หลงท าความสะอาด ควรซกผาส าหรบเชดท าความสะอาดและไมถพน ดวยน าผสมผงซกฟอก หรอ

น ายาฆาเชอ แลวซกดวยน าสะอาดอกครง และน าไปผงตากแดดใหแหง

ท าความสะอาดเสอผา ผาปเตยง ปลอกหมอน ผาขนหน ดวยสบหรอผงซกฟอกธรรมดาและน า หรอ

ซกผาดวยน ารอนทอณหภมน า 60-90 องศาเซลเซยส

การคดแยกขยะ ควรแยกเปน 2 ประเภท คอ ขยะทวไปและขยะทปนเปอนน ามก น าลาย สารคด

หลง เชน หนากากอนามย ทชช เปนตน ขยะปนเปอนนใหเกบรวบรวมและท าลายเชอในถงขยะ 2

ชน โดยถงขยะใบแรกทบรรจมลฝอยแลว ใหราดดวยน ายาฆาเชอหรอน ายาฟอกขาว จากนนมดปาก

ถงใหแนน แลวซอนดวยถงขยะอก 1 ชน มดปากถงใหแนนอกครง น าไปทงรวมกบมลฝอยทวไป

หรอเกบรวบรวมแยกไวเฉพาะตามทองคกรปกครองสวนทองถนก าหนด

ไมแนะน าใหท าการพนฆาเชอในบานและบรเวณบาน เพอปองกนการแพรกระจายเชอ

S Spiritual Health การท าความเขาใจความเชอ คานยมของคนในบาน สงยดเหนยว รวมถงเขาใจความกงวลในสถานการณการระบาดของโรคโควด-19 ทงของผทอยระหวางการเฝาระวงสงเกตอาการ ผตดเชอ ครอบครว และชมชน วามความหวาดกลวหรอความรงเกยจอยางไรหรอไม บคลากรทางการแพทยสามารถใชการสอสารทางบวกเพอชวยใหเกดความเขาใจทถกตอง ลดความหวาดกลว ความกงวลของครอบครวและชมชน

S Services

ตรวจสอบความเขาใจ ความเครยดความกงวลตอการระบาดของโรค สอสารเพอใหเกดความเขาใจ

และมแนวทางส าหรบการลดความเครยดความกงวล

ผปวยและครอบครวมปญหาทางเศรษฐกจหรอไม มแนวทางการแกปญหาอยางไร จ าเปนตอง

ประสานหนวยงานอน เพอใหความชวยเหลอหรอไม

ควรมการตกลงวางแผนการดแลรวมกนกบผปวยและญาต ท าความเขาใจหากจ าเปนตองมการรบ

การบรการทหนวยบรการหรอโรงพยาบาล


ประเมนหนวยบรการในพนทแวดลอม ทจะชวยเออในการดแลผปวยและชมชน รานขายยา คลนก

สถานบรการทคนในชมชนใชบรการ เทศบาลและหนวยงานสาธารณสขทเกยวของกบละแวกบาน

ของผปวย

ทงน หลงการเยยมบาน ไมวาจะเปนการออกเยยมบานในพนท หรอการเยยมบานดวยวธการอน ๆ เชนการโทรศพท หรอการสอสารผานระบบออนไลน จ าเปนตองมการทบทวนสรปการเยยมบาน บนทกการเยยมบานและการวางแผนการดแลตอเนองรวมกบทม รวมทงท าการบนทกการประเมนและการใหการดแลใหครบถวนในระบบเวชระเบยน โดยทบทวนประเมน (Re-evaluation) วางแผนการเยยมบานตามแนวทางปฏบตการเยยมบานและการดแลสขภาพทบานในสถานการณการระบาดของโรคโควด-19


สวนท 3

ภาคผนวก ขอมลพนฐานทางระบาดวทยาของโรคโควด 19

โรคโควด-19 เปนโรคตดเชอไวรสอบตใหมทพบวามการระบาดตงแตเดอนธนวาคม 2019 ในมณฑลหเปย (Hubei) เมองอฮน (Wuhan) สาธารณรฐประชาชนจน ซงในปจจบนทราบวาเปนเชอไวรสโคโรนาทท าใหเกดปอดอกเสบรนแรง (Severe Acute Respiratory Syndrome: SARS) และใหชอไวรสนวา SARS-CoV-26 จากทเดมใหชอวา 2019-nCoV เนองจากโครงสรางทางพนธกรรมสวนของไวรสทจบกบเซลลรางกาย มความใกลเคยงกบโครงสรางพนธกรรมของโคโรนาไวรสทท าใหเกดโรคปอดอกเสบ SARS Corona Virus และจบกบตวรบทเซลลในต าแหนงเดยวกนคอ Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) ซงไวรส SARS-CoV2 เปนไวรสทมเปลอกเปนไขมนหม6

การแพรกระจายเชอและการเกดโรค การแพรกระจายของเชอสวนใหญเกดจากสารคดหลงจากทางเดนหายใจ (Respiratory Droplets)6

โดยละอองฝอยเขาสรางกาย ผานการไอ จาม การพดคย (droplets transmission) หรอผานการสมผสพนผวทมเชอโรค แลวจบตองบรเวณ จมก ปาก ตา (contact transmission) ทงน สารคดหลงจากทางเดนหายใจนกระจายออกไปจากรางกายไดไมเกนระยะ 6 ฟต หรอ 2 เมตร และจะลอยอยในอากาศไดไมนาน อยางไรกตาม จากการท าหตถการทางการแพทยทท าใหเกดละอองในอากาศ (Aerosol) เชน การใหออกซเจน (high flow oxygen administration) การพนยา (nebulizer) การชวยหายใจกอนใสทอชวยหายใจ การใสและถอดทอชวยหายใจ (Intubation & ex-tubation) การเจาะคอ (tracheostomy) การชวยกคนชพ (Cardiopulmonary resuscitation) การสองกลองในทางเดนหายใจ (bronchoscopy) การสองกลองในอวยวะภายในสวนบนของรางกาย (upper endoscope) ซงละอองในอากาศน สามารถอยในอากาศไดนานถง 3 ชวโมง7 ดงนน ในกรณทมการท าหตถการเหลาน แนะน าใหใชมาตรการควบคมปองกนการตดเชอส าหรบปองกนการตดเชอทางอากาศ6

ทงน การแพรกระจายเชอไวรสสวนใหญเกดขนในระยะตน ๆ ของการตดเชอ และมอาการของระบบทางเดนหายใจ และพบวาสามารถแพรกระจายผานผทไมมอาการระบบทางเดนหายใจ หรอผปวยทยงอยในระยะฟกตว เมอไวรสออกมาจากรางกายผตดเชอ จะปนเปอนในสงแวดลอม เชน มอจบประต สวตชเปดปดไฟ หนาตาง ประต หองน า ขนน า อางลางหนา โถสวม8,9 แตจะถกท าลายเมอมการท าความสะอาดดวยน ายาฆาเชออยางสม าเสมอ8

ขอมลเรองการตดเชอจากคนสสตวเลยงในปจจบนยงมไมมาก ศนยควบคมโรคตดตอประเทศสหรฐอเมรกา (CDC) แนะน าใหผสงสยวาอาจจะตดเชอ SAR-CoV2 หรอผตดเชอ หลกเลยงการสมผสใกลชดกบสตวเลยงในชวงทตองแยกตวหรอกกตว

การเกดโรค เชอไวรส SARS-CoV2 แพรกระจายจากผตดเชอ ผานการสมผสสารคดหลงจากการไอ จาม พดคย เขาส

ทางเดนหายใจ หรอการสมผสพนผวทปนเปอนสารคดหลงทมเชอไวรส (SARS-CoV2) เขาสรางกายโดยการสมผสเยอบทตา ปาก และจมก เมอเชอไวรส SARS-CoV2 เขาสรางกาย ระยะฟกตวประมาณ 14 วนหลงการสมผสเชอ ทงนโดยสวนใหญพบวาระยะฟกตวจะอยระหวาง 4-5 วน


ผตดเชอแตละรายจะมอาการของโรคแตกตางกนไป โดย 81% มอาการไมรนแรง (ไมมอาการ มอาการ

เลกนอย (ไข ไอ มน ามก เจบคอ ไมไดกลน) หรอมอาการปอดอกเสบเลกนอย) 14 % อาการรนแรง (มอาการหอบเหนอย อาการขาดออกซเจน ตดเชอทปอดมากกวา > 50% จากภาพถายเอกซเรย ในชวง 24 ถง 48 ชวโมงแรกหลงการตดเชอ) 5% อาการวกฤต (ระบบทางเดนหายใจลมเหลว มอาการชอค (shock) หรอการท างานลมเหลวของอวยวะหลายสวน (multiorgan dysfunction) และมอตราการเสยชวต 2.3%

การเกดโรครนแรงสามารถเกดขนในผตดเชอในทกกลมอาย แตพบวาโดยสวนใหญเกดในผใหญทมอายมาก หรอมโรคประจ าตว ทงน โรคประจ าตวทสมพนธกบการเกดโรครนแรง ไดแก โรคหลอดเลอดหวใจ โรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง โรคปอดเรอรง โรคมะเรง โรคไตเรอรง โรคอวน (BMI ≥ 35)

มาตรการในการปองกนการตดเชอและควบคมการแพรกระจายของเชอ ประกอบดวย

1. การปองกนการสมผสเชอ

I. การปองกนกลมเสยงทมตอการตดเชอรนแรง ซงไดแก กลมผสงอาย และผทมโรคประจ าตว โดยลด

โอกาสในการสมผสกบเชอ

II. การใหความรเพอการปองกนการสมผสกบเชอ

i. การลางมอดวยน าและสบ เนองจากเชอ SARS-CoV2 เปนเชอไวรสชนดมเปลอกหมเปน

ไขมน จะถกท าลายดวยสบ การลางมอดวยน าและสบ 7 ขนตอน นานอยางนอย 20 วนาท

จะลดโอกาสการตดเชอจากการสมผส

ii. หากอยในสถานการณทไมสามารถลางมอดวยน าและสบไดตลอดเวลา แนะน าใหพกเจล

แอลกอฮอลทมสวนผสมของแอลกอฮอลเขมขนอยางนอย 70% ตดตว เพอใชในการลางมอ

ฆาเชอ เชน ระหวางการเดนทาง การจบจายซอของ หรอท าธรกรรมทมการสมผสรบสง

สงของกบบคคลอน การสมผสจากการจบราวบนรถโดยสาร รบสงเอกสาร รบสงเงน ยน

รบสงอาหาร เปนตน

iii. การใสหนากากอนามยในกลมทมโอกาสสมผสใกลชดกบผตดเชอหรอกลมผสงสยการตดเชอ

เชน บคลากรทางการแพทย หรอผดแลผปวย ควรใสหนากากอนามย (surgical mask)

หรอ หนากาก N-95 เนองจากปจจบนการแพรระบาดเกดในวงกวาง และเชอสามารถแพร

กระจายไดถงแมไมมอาการ แนะน าใหประชาชนทวไปสวมหนากากผาเมออยในทสาธารณะ

หรออยในพนททมความแออด มโอกาสแพรกระจายหรอสมผสกบเชอไวรสสง เชน ในรถ

สาธารณะ ทงน กลมทส าคญทสดทจ าเปนตองใสหนากากอนามย (surgical mask) คอผตด

เชอไวรส SARS-CoV2 หรอกลมผสงสยการตดเชอ เพอลดการแพรกระจายของเชอ


iv. การใสอปกรณปองกนการตดเชอ (Personal Protective Equipment: PPE) ไดแก เกราะ

ก าบงหนา face shield, แวน, ถงมอ, ชดคลมแขนยาวกนน าเพอปองกนการสมผสเชอทใช

แลวทงหลงการปฏบตงาน ในกลมบคลากรทางการแพทยทท างานใกลชดกบผปวยหรอผ

สงสยการตดเชอ

2. การฆาเชอรกษาสขอนามยของสงแวดลอม และท าลายมลฝอยทอาจมการปนเปอนเชอโรค

I. พนผวบรเวณทมการสมผสรวมกนบอย ๆ เชน ปมกดสวตซไฟ รโมทคอนโทรล บานจบประต ลกบด

ประต กอกน า เกาอ ราวบนได ควรมการท าความสะอาดโดยน าผาส าหรบเชดท าความสะอาดชบ

น ายาฟอกขาวทมโซเดยมไฮโปคลอไร ทเตรยมใหมสวนผสมเขมขน 0.1% หรอแอลกอฮอล 70%

หรอไฮโดรเจนเปอรออกไซด 0.5% เชดท าความสะอาดและฆาเชอ ทงน ควรหลกเลยงการใชสเปรย

ฉดพนเพอฆาเชอ เนองจากอาจท าใหเกดการแพรกระจายของเชอโรค2 และควรสวมอปกรณ

ปองกนตวเอง (ถงมอ หนากากผา เสอผาทจะเปลยนหลงท าความสะอาด) ทกครงเมอตองท าความ

สะอาดฆาเชอ ควรเปดประตหนาตาง เพอใหมการระบายอากาศ

II. ควรแยกจดการมลฝอยทปนเปอนน ามก น าลาย สารคดหลงของผทแยกสงเกตอาการทบาน เชน

หนากากอนามย กระดาษทชช เปนตน โดยในแตละวนใหเกบรวบรวมและท าลายเชอโดยใสถงขยะ

2 ชน โดยถงขยะใบแรกทบรรจมลฝอยแลว ใหราดดวยน ายาฆาเชอหรอน ายาฟอกขาว จากนนมด

ปากถงใหแนน แลวซอนดวยถงขยะอก 1 ชน มดปากถงใหแนนอกครง น าไปทงรวมกบมลฝอยทวไป

หรอเกบรวบรวมแยกไวเฉพาะตามทองคกรปกครองสวนทองถนก าหนด2,10

3. การลดการสมผสเชอและการกระจายเชอดวยการรกษาระยะหางทางกาย (Physical Distance) หรอเดม

เรยกวาการรกษาระยะหางทางสงคม (Social Distance) และการกกกนผทสงสยวาตดเชอ (Quarantine)

โดยมการแนะน าใหเวนระยะหางระหวางบคคลเปนระยะ 6 ฟต หรอ 2 เมตร เพอลดโอกาสการไดรบเชอ

ระหวางบคคลจาก droplets transmission

สามารถสรปมาตรการหลกส าหรบการปองกนการเกดโรคโควด-19 ตามกรอบแนวคดปจจยสามทางระบาดวทยา (Epidemiologic Triad) ซงอธบายการเกดโรค จากการเสยสมดลของปจจยสามสวนคอ ปจจยดานสงกอโรค (agent) ปจจยดานผรบเชอ ( host) ปจจยดานสงแวดลอม (environment) ตามแผนภมดงภาพ


Reference

1. World Health Organization. Home Care for Patients with COVID 19 Presenting with Mild

Symptom and Management of their Contacts. Interim Guidance. 17th March 2020.

2. กระทรวงสาธารณสข. แนวทางปฏบตดานสาธารณสขเพอการจดการภาวะการระบาดของโรคโควด 19 ใน

ขอก าหนดออกตามมาตรา 9 แหงพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2558 (ฉบบ

1). 3 เมษายน 2563. Available at:

https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/g_other/g_other02.pdf

3. กรมการแพทย. แนวทางเวชปฏบต การวนจฉย ดแลรกษา และปองกนการตดเชอในโรงพยาบาล กรณโรคตด

เชอโคโรนา 2019 (Covid-19) ฉบบปรบปรง วนท 1 พฤษภาคม พ.ศ.2563 ส าหรบแพทยและบคลากร

สาธารณสข.Available at: file:///D:/COVID19/COVID19.Reliable.references/CPG%20COVID-

19%20@%200200%20am%20%201may%202020%20_ns.pdf

4. กรมการแพทย. ค าแนะน าการใชอปกรณสวนบคคลปองกนการตดเชอ (Personal Protective Equipment,

PPE) ฉบบวนท 20 เมษายน 2563. Available at:

https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/g_health_care/g07_ppe_200463.pdf

https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/g_other/g_other02.pdf

https://ddc.moph.go.th/viralpneumonia/file/g_health_care/g07_ppe_200463.pdf


5. สายพณ หตถรตน. การบรการดแลสขภาพทบาน (Home Health Care). เอกสารประกอบการสอน.

ภาควชาเวชศาสตรครอบครว คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล. Available at:

https://med.mahidol.ac.th/fammed/sites/default/files/public/pdf/HHC.pdf

6. Kenneth McIntosh, Martin S Hirsch, Allyson Bloom. Corona Virus Disease 2019 (COVID 19):

Epidemiology, Virology, Clinical Features, Diagnosis and Prevention. UpTodate April 16th,

2020 Available at: https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19-

epidemiology-virology-clinical-features-diagnosis-and-

prevention?search=corona%20virus&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_typ

e=default&display_rank=1#H648639543

7. van Doremalen N, Bushmaker T, Morris DH, et al. Aerosol and Surface Stability of SARS-CoV-

2 as Compared with SARS-CoV-1. N Engl J Med. 2020.

8. Ong SWX, Tan YK, Chia PY, Lee TH, Ng OT, Wong MSY, Marimuthu K. Air, Surface

Environmental, and Personal Protective Equipment Contamination by Severe Acute

Respiratory Syndrome Coronavirus 2 (SARS-CoV-2) From a Symptomatic Patient. JAMA. 2020.

9. Yung CF, Kam KQ, Wong MSY, Maiwald M, Tan YK, Tan BH, Thoon KC. Environment and

Personal Protective Equipment Tests for SARS-CoV-2 in the Isolation Room of an Infant with

Infection. Ann Intern Med. 2020.

10. European Centre for Disease Prevention and Control. Infection Prevention and Control in

the Household Management of People with Suspected or Confirmed Corona Virus Disease

(COVID 19). 30 March 2020.

https://med.mahidol.ac.th/fammed/sites/default/files/public/pdf/HHC.pdf

https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19-epidemiology-virology-clinical-features-diagnosis-and-prevention?search=corona%20virus&source=search_result&selectedTitle=1~150&usage_type=default&display_rank=1#H648639543




08 · 2020-05-13 ·...

Documents

Transcript of 08 · 2020-05-13 ·...