05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр,...

21
Ашигт малтмалын н өөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд Г. Эрдэнэбилгүүн 12 th ANNUAL INTERNATIONAL MINING INVESTORS’ FORUM Sep 4 – 5, 2014, Ulaanbaatar, Mongolia

Transcript of 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр,...

Page 1: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд

Г. Эрдэнэбилгүүн

12th ANNUAL INTERNATIONAL MINING INVESTORS’ FORUMSep 4 – 5, 2014, Ulaanbaatar, Mongolia

Page 2: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

2

АШИГТ МАЛТМАЛЫН НӨӨЦ АШИГЛАСНЫ ТӨЛБӨР

• БАЙГАЛИЙН ШАВХАГДАХ НӨӨЦИЙГ ОЛБОРЛОСОНЫ НЭМЭЛТ

ТӨЛБӨР

• ТУХАЙН БҮС НУТГИЙН ХӨГЖИЛД ГОЛЧЛОН ЗОРИУЛАГДАХ

• ҮЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ЗАРДЛЫГ ХАССАНЫ ДАРААХЬ АШИГААС

ТООЦОХ (ECONOMIC RENT)

АМНАТ-ын хэлбэрүүд

1. Нэгж бүтээгдэхүүнээс

2. Үйлдвэрлэлийн зардалаас

3. Ашигаас

4. Холимог

5. Бусад (Бүтээгдэхүүн хуваах г.м.)

Page 3: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

3

АМНАТ: 1994 - 2014

1994

• Ашигт малтмал ордыг Түрээсийн гэрээгээр эзэмшүүлж Түрээсийн төлбөр авна.• Түрээсийн төлбөрт АМНАТ болон Уурхайн эдэлбэр газрын төлбөр багтана• АМНАТ-ын хэмжээ нь борлуулалтын орлогын 1.5%-с багагүй, 12.5%-с ихгүй байна• Эрдэс бүтээгдэхүүнийг стратегийн, тусгай, ердийн гэж ангилах бөгөөд стратегийн

бүтээгдэхүүний АМНАТ-ын хэмжээг харилцан тохиролцож биет бүтээгдэхүүнээр төлөхболомжтой

1997• АМНАТ-ыг бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээнээс тооцож авна• Үнэлгээг ижил төстэй бүтээгдэхүүний олон улсын үнийн дундажаар• Олон улсын үнийг тодорхойлох боломжгүй тохиолдолд лиценз эзэмшигчийн мэдүүлсэн

борлуулалтын орлогод үндэслэн• Борлуулалтын үнэлгээний 2.5%, алтны шороон ордод 7.5%

2006

• АМНАТ-ыг бүтээгдэхүүний борлуулалтын үнэлгээнээс тооцож авна• Үнэлгээг ижил төстэй бүтээгдэхүүний олон улсын үнийн дундажаар• Олон улсын үнийг тодорхойлох боломжгүй тохиолдолд лиценз эзэмшигчийн мэдүүлсэн

борлуулалтын орлогод үндэслэн• АМНАТ-ын доод хэмжээ борлуулалтын үнэлгээний 5%• Тухайн бүтээгдэхүүний үнэ, борлуулалтын түвшингээс хамааран 10% хүртэл хувь нэмэгдүүлэх

(2010 оны нэмэлт өөрчлөлт)• Зөвхөн алтанд борлуулалтын үнэлгээний тогтмол 2.5% (2014 оны нэмэлт өөрчлөлт)

2006 оны Ашигт Малтмалын тухай хуулиар зохицуулагдана

Page 4: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

4

1. Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөрийг БОРЛУУЛАЛТЫН

ҮНЭЛГЭЭНЭЭС тооцно

2. Үнэлгээг тогтоохдоо тухайн бүтээгдэхүүний ОЛОН УЛСЫН ЗАХ

ЗЭЭЛИЙН ЖИШИГ ҮНИЙН сарын дундажаар

3. Үнэлгээний үндэслэл нь тухайн бүтээгдэхүүний олон улсын БИРЖ бөгөөд

үнэлгээг Засгийн Газар ажлын хэсгээрээ дамжуулан сар бүр зарлана.

4. Жишиг үнийг тодорхойлох боломжгүй тохиолдолд борлуулалтын

ОРЛОГОД үндэслэнэ

5. Дотоодод борлуулсан бүтээгдэхүүнээс ДОТООДЫН ЗАХ ЗЭЭЛИЙН

үнээс тооцно

АМНАТ: ОДООГИЙН ХУУЛЬ ЭРХЗҮЙ2006 оны Ашигт Малтмалын тухай хуулиар зохицуулагдана

Page 5: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

5

020406080

100120140160

4 5 6 7 8 9 10 11 12 1 2 3 4 5 6 7 8 2 3 4 5 6 8

БүхэллэгНунтагБаяжмалБодит үнэ

АМНАТ: ОДООГИЙН ХУУЛЬ ЭРХЗҮЙ2006 оны ашигт малтмалын хуульд 2010 онд нэмэлт өөрчлөлтөөр шаталсан төлбөрийн системийг нэвтрүүлсэн

2012 оны 1-р сараас 2014 оны 6-р сар хүртэлхи тогтоосон жишиг үнэ ба бодит үнэ

100 ам.доллар/тонн**

*Төмрийн албан ёсны олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн биржийн үнэ одоогоор байхгүй*Монгол улсад 100 ам.доллар/тонн хүртэл үнээр бүтээгдэхүүнээ худалддаг төмөр экспортлогч байдаггүй.

2012 2013 2014

Төлбөрийн доод хэмжээ 5%+

Боловсруулалтын түвшин, үнээс хамааран 5%

Төлбөрийн хэмжээ Төмөр

Үнэ(US$/t)

Төлбөрийн нэмэгдэл хувь хэмжээ боловсруулалтын түвшинөөр

Хүдэр Баяжмал Бүтээгдэхүүн

0 – 60 – – –60 – 70 1.00 0.70 0.1070 – 80 2.00 1.40 0.8080 – 90 3.00 2.10 1.20

90 – 100 4.00 2.80 1.60100 ба дээш 5.00 3.50 2.00

Page 6: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

6

АМНАТ: ЖИШИГ ҮНЭ ТОГТООХ АРГАЧЛАЛ

Зэс Цайр Хар тугалга Молибден

Төмөр – Австралийн төмрийн хүдэрүйлдвэрлэгчдээс Хятадын ганүйлдвэрлэгчдэд нийлүүлж байгааDamper/Hedland боомтын FOB үнэ

Хайлуур жонш – Хятадын хайлуур жоншныбүтээгдэхүүний FOB үнэ (www.indmin.com)ЗГ-ын 2013 оны 4-р сарын 6-ны 131-ртогтоолоор өөрчлөлт орсон. (2013 оны 4-рсарын 1-ний өдрөөс дагаж мөрдөнө)

Нүүрс –Тусгай зөвшөөрөл эзэмшигчийн нүүрсборлуулж экспортод гаргах гэрээний үнэ(2014.04.01 – 2015.01.01)БНХАУ-ын нүүрсний зах зээлийн үнийнмэдээллийн эх сурвалжийн үнэ(en.sxcoal.com) – 2015.01.01-ээс эхлэн

Засгийн газрын 2007 оны 88-р тогтоол, 2014 оны 89-р тогтоолууд

Биржээр зарлагддаг

Лондонгийн металлын бирж

Монгол Банкнаас зарласан үнэ

Алт47.3.3.Монголбанк, түүнээс эрх олгосон банкинд худалдсаналтанд энэ хуулийн 47.3.2-т заасан ашигт малтмалын нөөцашигласны төлбөрийн хэмжээ 2,5 хувь, энэ хуулийн 47.5-дзаасан нэмэлт төлбөрийн хэмжээ 0 хувьтай тэнцүү./Энэ заалтыг 2014 оны 01 дүгээр сарын 24-ний өдрийн хуулиарнэмсэн бөгөөд энэ заалтыг 2014 оны 01 дүгээр сарын 24-нийөдрөөс эхлэн 2019 оны 01 дүгээр сарын 01-ний өдрийг хүртэлхугацаанд дагаж мөрдөнө/

Мөнгө

Биржээр зарлагддаггүй

Page 7: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

7Hedland боомт (Австрали)

Tianjin боомт (БНХАУ)

АМНАТ: ОДООГИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ, АРГАЧЛАЛ

DAP/DAF

FOB*

6,631 км далайн тээвэр

*Incoterms-ийн дагуу зөвхөн далайн тээвэрт хэрэглэгддэг нэршил

Төмөр болон жоншны жишиг үнийг БНХАУ-д нийлүүлэгдэх FOB нөхцлөөр, төмрийн хувьд Авсралийн төмрөөр тооцдог

Төмөр, нүүрс гэх мэт Bulk Commodity үнэ зах зээлийн зарчмаар эрэлт, нийл үүлэлтээс хамааран тогтмол өөрчлөгддөг.

Page 8: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

8

Дайлан

Ulaanbaatar

БНХАУ

Монгол

Тианжинь

Чингдао

Бээжин

Burgastai / Santanghu

Шивээ Хүрэн / Цэкэ

Гашуун Сухайт / Ганц МодХанги / Мандал

Замын Үүд / Эрээн

Бичигт / Зүүн Хатавч

• Бүх тээвэрлэлт газраар, голчлонмашинаар хийгддэг

• Худалдааны гэрээ голчлонХилийн Монгол талын боомтдахь DAP* нөхцөлөөрявагддаг (FOBболомжгүй)

• Тээврийн зардал,газарзүйн байрлалаасхамааран худалдааныүнэ дэлхийнзах зээлийн үнээстогтмол доогуур учиролон улсын зах зээлийнүнийг ашиглах боломжгүй

• Монгол улсын уулуурхайн бүтээгдэхүүнийчанарын ангилал, стандарт олон улсынзах зээлийн ангилалтайтаарахгүй, улмаар үнийн зөрүү үүсдэг

• Монгол улсын эрдэсийн бүтээгдэхүүндэлхийн зах зээлд үнэ тогтооххэмжээний байр суурь эзэлж амжаагүйбайна

АМНАТ: ОДООГИЙН НӨХЦӨЛ БАЙДАЛ, АРГАЧЛАЛ

*Incoterms-ийн дагуу ямар ч тээвэрийн нөхцөлд хэрэглэгддэг нэршил

Жишиг үнэ тогтоох аргачлал ба бодит нөхцөл байдал

Page 9: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

9

АМНАТ: ОЛОН УЛСЫН ТУРШЛАГУУД

Аргентин, Австрали, Бразил, Канад, Чили, БНХАУ, БНАКУ, БНКУ,Герман, Гана, Энэтхэг, Индонези, Казахстан, Мексик, Перу,Филиппин, ОХУ, ӨАБНУ, Танзани, Украйн, Англи, АНУ

АМНАТ-д мөрдөгдөж буй түгээмэл буй практикууд:• АМНАТ-ын хувь хэмжээг ашигт малтмал тус бүрт өөрөөр тогтоодог

• Ихэнхи тохиолдолд АМНАТ-ыг аж ахуйн нэгжийн ашигийн хэмжээнээс хувьсах байдлаар тооцдог*

• Олон орнууд төрөл бүрийн татварын хөнгөлөлт, чөлөөлөлтийг улс орны нөхцөл байдалд тохируулан хэрэгжүүлдэг

• Тогтвортой байдлын гэрээг гадаадын болон дотоодын х өрөнгө оруулагчидтай хийх байдлаар хуульчилсан хэд хэдэн орнууд байна

Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

Уул уурхай хамгийн өндөр хөгжсөн 22 орны АМНАТ-ыг тооцолох аргачлалууд

*Зөвхөн Индонези улс жишиг үнийн системийг ашигладаг ч гадаадын 2, дотоодын 2 үнийн индексийг улсынхаа онцлогт тохируулан томъёолсон

Page 10: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

10

АВСТРАЛИ

Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр 1. Улсын АМНАТатвар2. Бүс нутгийн Ашигт

малтмалын түрээсийн татвар

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

1. Ашигт малтмалын хэмжээ2. Үйл ажиллагааны ашиг

Зэс 2.7% - 3.5%

Алт 0% - 2.5%

Төмөр 6.5% – 7.5% (улсын)22.5% (бүс нутгийн)

Нүүрс 7% – 10% (улсын)22.5% (бүс нутгийн)

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

Мөн

1) ААНОАТ – 30%

2) Австрали улсад ашигт малтмалын татвар муж улс

бүрээр өөр байх бөгөөд тухайн муж улсдаа татвараа

төлнө.

3) Харин зөвхөн төмөр ба нүүрсийг тусгайлан “bulk

commodity” ангилалд оруулан улсын хэмжээнд тусдаа

татвар тооцдог. Гэхдээ энэ татварыг зөвхөн жилийн

татвар ногдох орлого нь 75 сая австрали доллараас

дээш орлого бүхий том аж ахуйн нэгжүүдээс авдаг.

4) Жилийн татвар ноогдох орлогыг энгийнээр буюу ашигт

малтмал зарж борлуулсан орлогоос борлуулалтын

өртөгийг хассан дүнгээс тооцно

Үйл ажиллагааны ашигаас тооцож, төмөр болон нүүрсэнд тусгайлан татвар авдаг

Page 11: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

11

БРАЗИЛ

Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр Ашигт малтмал олборлосоны татвар (улсын хэмжээнд)

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

Ашигт малтмалын борлуулалтаас олсон татварын дараахь ашиг

Зэс 2.0%

Алт 1.0%

Төмөр 2.0%

Нүүрс 2.0%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

Мөн

1) ААНОАТ – 34%

2) Бразил улс нь шууд худалдасан болон үйлдвэрлэлийн

чиглэлээр ашиглагдсан ашигт малтмалаас нөөц

ашигласаны төлбөр авна. Төлбөрийг татвар, даатгал

болон тээврийн зардалыг хассан цэвэр ашгаас хувиар

тооцож авна.

3) Эдийн засаг сул хөгжсөн бүс нутгуудад (SUDENE

болон SUDAM) тухайн бүс нутагт чухалд тооцогдох

салбарын компаниуд 75% хүртэл хувийн орлогын

татвараас тодорхой болзолуудын дагуу чөлөөлөгдөх

боломжтой. Уул уурхайн салбар нь SUDENE болон

SUDAM мужуудад чухал тооцогдох салбарт хамаарна.

Цэвэр ашигаас тооцож АМНАТ авна, бүс нутгийн хөгжлийг дэмжих татварын хөнгөлөлттэй

Page 12: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

12

ЧИЛИ

Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр Уул уурхайн тусгай татвар (улсын хэмжээнд)

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

Татварын өмнөх ашиг

Зэс 0.0 - 14.0%

Алт 0.0 - 14.0%

Төмөр 0.0 - 14.0%

Нүүрс 0.0 - 14.0%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

Мөн

1) ААНОАТ – 18.5%

2) Чилийн засгийн газартай тогтвортой байдлын гэрээ

байгуулсан гадаадын хөрөнгө оруулагчид 6 жилийн

турш АМНАТ-с чөлөөлөгдөх боломжтой

3) Зэсний хувьд эхний 12,000 тонн-с АМНАТ авахгүй

12,000 – 50,000 тоннд 0.5%– 4.5%

50,000 тонноос дээш 5% - 14%

Зэсийн экспортоор тэргүүлэгч, зэсийн экспортод тусгайлан АМНАТ-ыг ашигаас тооцно

Page 13: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

13

КАНАД

Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр 1. Квебек ашигт малтмалын татвар2. BC ашигт малтмалын татвар3. Онтарио ашигт малтмалын татвар

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

1. Татварын өмнөх ашгаас тооцох2. Татварын өмнөх ашгаас тооцох3. Татварын өмнөх ашгаас тооцох

Зэс 1. 16.0%2. 2 .0– 13.0%3. 5.0 – 10.0%

Алт 1. 16.0%2. 2 .0– 13.0%3. 5.0 – 10.0%

Төмөр 1. 16.0%2. 2 .0– 13.0%3. 5.0 – 10.0%

Нүүрс 1. 16.0%2. 2 .0– 13.0%3. 5.0 – 10.0%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

1. Мөн2. Мөн3. Мөн

1) ААНОАТ – 10% - 16%

2) Канад улсын муж болгон ашигт малтмалын татварыг

тусдаа авна. Бусад татварууд улсын хэмжээнд

үйлчилнэ. Зарим мужууд шууд татварын өмнөх

ашгаас тогтмол хувиар тооцох бол зарим мужуудад

уул уурхайн шинэ төслийг дэмжих үүднээс 2%-с эхлэх

байдлаар 13% хүртэл татвар ноогдуулна.

3) Онтарио мужын хувьд 500,000 ам.доллараас дээш

ашигтай ажилласан компанид 10% татвар ноогдуулах

бөгөөд шинээр нээгдсэн уурхайн эхний 10 сая

ам.долларын орлогоос татвар авахгүй. Хэрэв бүс

нутгийн алслагдсан хэсэгт уурхай шинээр ашиглалтад

оруулах бол татварын хэмжээ 5% хүртэл буурна.

4) Квебек муж бүх ашигт малтмалаас тогтмол 16%-ийн

татвар авдаг

5) BC мужын АМНАТ уурхай тус бүрт өөр өөр буюу 2% -

13%-ийг үйл ажиллагааны ашигаас тооцож авна

Бүс нутгийн онцлогоос хамааран АМНАТ-ын хэмжээ өөр

Page 14: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

14Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр 1. Нөөцийн татвар (улс)2. Ашигт малтмалын хураамж (улс)

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

1. Тонн хэмжээ2. Орлогын хэмжээ (эргэлт)

Зэс 1. 5 – 7 юань/тонн2. 0.5– 4.0%

Алт 1. 1.5 – 7 юань/тонн2. 0.5– 4.0%

Төмөр 1. 10 – 25 юань/тонн2. 0.5– 4.0%

Нүүрс 1. 2 – 8 юань/тонн2. 0.5– 4.0%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

1. Мөн2. Мөн

1) ААНОАТ – 25%

2) Баруун бүсийн алслагдсан мужуудад Засгийн газраас

дэмжсэн уул уурхайн салбаруудад хөрөнгө оруулалт

оруулах тохиолдолд ААНОАТ-ыг 15% хүртэл буулгах

боломжтой

3) Орлогын хэмжээнээс хувиар тооцон 0.5 % - 4%-ийн

татварыг ашигт малтмалын олборлоот – дахин

боловсруулалтын харьцаанаас хамааран тогтооно

4) Хайгуулын талбайгаас км²-аар тооцон татвар авна

БНХАУАшигт малтмалын төрлөөс хамааран тонн тутмаас тогтмол мөнгөн дүнгээр

Page 15: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

15Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр 1. Засгийн газрын роялти (улс)

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

1. Орлогын хэмжээ (эргэлт)

Зэс 1. 4.0%

Алт 1. 3.75%

Төмөр 1. 3.0%

Нүүрс 1. 3.0– 7.0%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

1. Мөн

1) ААНОАТ – 25%

2) 2008 оны санхүүгийн хямралын дараа Индонези улс

жишиг үнийн системийг нэвтрүүлсэн. Нүүрс болон

бусад эрдэсийн үнийг тогтоохдоо тусгай томъёоллыг

олон улсын үнэтэй уялдуулан гаргадаг. Нүүрсний

жишиг үнийг тооцохдоо олон улсын 2 үнэ, дотоодын 2

үнийг ашиглах бөгөөд тус бүр 25%-ийн нөлөөлөлтэй.

3) Гадаадын хөрөнгө оруулалттай уул уурхайн

компаниуд 10 жил үйл ажиллагаа явуулсаны дараа

эзэмшлийн 51%-аа улсад өгөх шаардлагатай

4) 2009 оныг хүртэл хувийн хэвшил засгийн газар

хоорондын гэрээгээр татварыг тогтмол хэмжээнд

тогтоодог байсан

ИНДОНЕЗИЖишиг үнэ, төр эзэмших хувь хэмжээ, орлогын хэмжээ болон жишиг үнэд үндэслэн татвар авна

Page 16: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

16Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр 1. Ашигт малтмалын олборлолтын татвар (улс)

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

1. Ашигт малтмалын үнэлгээ

Зэс 1. 5.7%

Алт 1. 5.0%

Төмөр 1. 2.8%

Нүүрс 1. 0%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

1. Мөн

1) ААНОАТ – 20%

2) Засгийн газартай хөрөнгө оруулалтын гэрээ

байгуулсанаар зарим татваруудыг тогтворжуулах

боломжтой

3) Татвар авах үнийн дүн нь ашигт малтмалын тонн

хэмжээг нэгжийн үнэлгээгээр үржүүлсэн үнийн дүнгээс

тооцогдоно. Энэхүү үнийн дүнг ашигт малтмал тус

бүрт тогтоосон татварын хэмжээгээр үржүүлнэ. Ашигт

малтмалын үнэлгээг Лондонгийн Металлын Биржийн

албан ёсны үнээр тогтоох бөгөөд ЛМБ-д үнэ нь

зарлагддагүй ашигт малтмалын борлуулалтын үнийн

жилийн дундажаар үнэлгээг тогтооно.

4) Эдийн засгийн ашигтай нөөц тогтоосон ашигт

малтмалын орд эзэмшигчдэд тухайн ашигт

малтмалын үнэлгээний 0.1%-ийг нийт нөөцийн

хэмжээнд үржүүлсэн дүнгээр бонус олгоно.

КАЗАХСТАНКазахстан улс нь далайд гарцг үй, хуурай замаар экспортлодог, уул уурхайн салбар нь тус улсын эдийн засагт чухал нөлөөтэй гэх мэт Монгол улстай олон талаар төстэй

Page 17: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

17Эх сурвалж: Corporate income taxes, mining royalties and other mining taxes: A summary of rates and rules in selected countries by PwC

АМНАТ

Татварын нэр 1. Ашигт малтмалын олборлолтын татвар (улс)

Татварын хэмжээ тогтоох үндэслэл

1. Ашигт малтмалын үнэлгээ / нүүрсэнд олборлосон хэмжээ

Зэс 1. 8.0%

Алт 1. 6.0%

Төмөр 1. 4.8%

Нүүрс 1. Өөр өөр%

Албан татвар ногдох орлогоос хасагдах зардал

1. Мөн

1) ААНОАТ – 15.5 – 20.0%

2) Ашигт малтмалын үнэлгээ нь борлуулалтын үнээс

НӨАТ болон Гаалийн хураамжийг хассан үнээр

тогтоогдоно. Хэрэв ямарваа борлуулалт хийгдээгүй

бол тухайн ашигт малтмалын олборлолтын зардлаас

тооцогдоно.

3) Нүүрсний төрөлөөс хамааран антрацит – 47 руб/т,

коксжих нүүрс – 57 руб/т, хүрэн нүүрс – 11 руб/т, бусад

24 руб/т

4) Эдийн засгийн ашигтай нөөц тогтоосон ашигт

малтмалын орд эзэмшигчдэд тухайн ашигт

малтмалын үнэлгээний 0.1%-ийг нийт нөөцийн

хэмжээнд үржүүлсэн дүнгээр бонус олгоно.

ОХУНүүрсний татвар тогмол үнийн дүнгээр, бусад ашигт малмтал хувиар,

Page 18: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

18

АМНАТ: БОЛОМЖИТ ШИЙДЛҮҮД

Азийн далайд гарцгүй орнууд:1. Монгол2. Казахстан3. Узбекистан4. Туркменистан5. Киргизстан6. Непал7. Бутан8. Лаос9. Афганистан10. Азербейжан11. Армень12. Тажикистан

АМНАТ-ыг тооцоолох жишиг үнийн үндэслэлд газарзүйн байрлал, дэд бүтцийн хөгжил, худалдаа, эдийн засгийн тулгуур хүчин зүйлсийг харгалзан үзэх шаардлагатай

Азийн далайд гарцгүй орнууд АМНАТ тооцсон жишээ

Казахстан улсын хувьд жишээ нь далайд гарцгүйучир ЛМБ-ийн үнэ болон гэрээний үнийндундажыг ашиглан АМНАТ тооцсон байна.Харин БНХАУ-ын далайн боомтын үнийг шуудавч хэрэглэсэн практик байхгүй.

Page 19: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

19

АМНАТ: БОЛОМЖИТ ШИЙДЛҮҮДЖишиг үнэ тогтоох үндэслэл аргачлалын тухайд

ХУУЛИЙН ТҮВШИНД1. МОНГОЛ УЛСЫН АМНАТ-ЫН БОЛОН БУСАД УЛС ОРНУУДЫН АМНАТЫН ОЙЛГОЛТЫН

ЗӨРҮҮГ ТОДОРХОЙ БОЛГОХ (ӨСӨН НЭМЭГДЭХ VS. АШИГ/ОРЛОГО)2. ХҮДЭР БАЯЖМАЛ БҮТЭЭГДЭХҮҮН ГЭХ НЭР ТОМЪЁОГ ЭРДЭСИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ТУС

БҮР ДЭЭР ТОДОРХОЙЛОХ

ЗАСГИЙН ГАЗРЫН ХЭМЖЭЭНД1. БИРЖЭЭР ЗАРЛАГДАХ БОЛОМЖГҮЙ АШИГТ МАЛТМАЛУУДЫН АМНАТ-ЫГ ГЭРЭЭНИЙ

ҮНЭЭР ТООЦООЛОХ (ҮНИЙН ШИЛЖҮҮЛГИЙН (TRANSFER PRICING) ХАМГААЛАЛТЫНМЕХАНИЗМУУДЫГ ХУУЛЬЧИЛЖ ӨГӨХ)

2. ОДООГИЙН ЖИШИГ ҮНЭ ТОГТООЖ БУЙ ЭХ СУРВАЛЖИД ЗААСАН ҮНЭЭС ХОЛБОГДОХТЭЭВРИЙН БОЛОН БУСАД ЗАРДЛЫГ ХАСЧ ТООЦОХ (VAT, CUSTOMS FEE)

3. МОНГОЛ УЛСЫН ЭРДСИЙН БҮТЭЭГДЭХҮҮН ЭКСПОРТЛОЖ БУЙ ХИЛИЙН БООМТЫН ҮНИЙГАШИГЛАХ (АЖ АХУЙН НЭГЖҮҮДИЙН ГЭРЭЭНИЙ ҮНЭ ДУНДАЖААР ТООЦОХ)

БУСАД ЗОХИЦУУЛАЛТУУД1. АШИГТ МАЛТМАЛЫН БҮТЭЭГДЭХҮҮНИЙ АНГИЛАЛ, СТАНДАРТЫГ ТОДОРХОЙ БОЛГОХ2. БҮСЧИЛСЭН БОДЛОГО ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ3. ХУВИЙН ХЭВШЛИЙН ОРОЛЦООГ НЭМЭГДҮҮЛЭХ, ХАМТАРЧ АЖИЛЛАХ

Page 20: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

20

АМНАТ: БОЛОМЖИТ ШИЙДЛҮҮД

БНХАУ-ын зүүн хойд мужид экспортлогдож буй үнийн тооцоо:

БНХАУ-ын Өвөр Монголын Өөртөө Засах Орны Бугатын хар төмөрлөгийн үйлдвэрийн хашаанд буух 66%агуулагатай төмрийн хүдрийн баяжмалын НӨАТ 17% орсон үнэ 880 юань буюу 140.08 ам.доллар байна. Үүнээстатвар 17% буюу 23.9 ам.доллар, Эрээнээс Бугатын үйлдвэр хүртэл 871 км тээврийг км тутам 0.35 юаниарбодоход 48.8 ам.доллар, гаалийн хураамж 1.76 ам.доллар, гаалийн хяналтын хашааны зардал 4.32ам.доллар, богинын тээвэр болон ачаа буулгах зардал 3.2 ам.доллар хассанаар хил дээрхи тонн тутмын үнэ58.1 ам.доллар болж байна. (1 ам.доллар:6.25 юань). Энэ нь Замын Үүдээр экспортлож буй компаниудынхудалдааны үнэтэй ижил түвшинд байна.

БНХАУ-ын баруун хойд мужид экспортлогдож буй үнийн тооцоо:

БНХАУ-ын Шинжань мужын Ба И ган төмөрлөгийн үйлдвэрийн хашаанд буусан буюу 17%-ийн НӨАТ, тээврийнзардал, болон бусад зардлууд орсон 65% агуулагатай төмрийн хүдрийн баяжмалын үнэ 840 юань буюу 139.96ам.доллар байна. Үүнээс 60%-ийн агуулагатай баяжмалын үнийг хувьчилж тооцвол 129.1 ам.доллар болно.Үүнээс дээрхи аргачлалын дагуу Бургастайгаас Ба И хүртэлхи 660 км зайн тээвэрлэлтээр тооцон үзэхэд тоннтутмын үнэ 60.9 ам.доллар болж байна. (129.1 – 17% - ((660*0.35)/6.25) – 1.76 – 4.32 – 3.2) = 60.9 ам.доллар

Монгол Улсын төмрийн хүдрийн экспортлогчид гэрээний үнийг худалдан авагчидтай тохирохдоо дээрхтооцооллын дагуу бодож гаргадаг. Нүүрс болон бусад эрдэс бүтээгдэхүүнд ч мөн ижил төрлийн тооцооллоорүнэ тогтоогддог.

Тухайлбал төмрийн АМНАТ-ын жишиг үнийг тооцоолоход холбогдох зардлуудыг хасч тооцох замаар тодорхойлох боломжтой

Эх сурвалж: Экспортлогч компаниудын дотоодын эх сурвалжуудаас

Page 21: 05.09.2014, Ашигт малтмалын нөөц ашигласны төлбөр, холбогдох асуудлууд, боломжит шийдлүүд, Г. Эрдэнэбилгүүн

АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД БАЯРЛАЛАА

12th ANNUAL INTERNATIONAL MINING INVESTORS’ FORUMSep 4 – 5, 2014, Ulaanbaatar, Mongolia