03 - Midis-Minimes · 2016-07-25 · 03.08 TETRACELLI Hélène Blesch / violoncelle / cello éende...

4
FRANÇAIS / NEDERLANDS / LE FESTIVAL / HET FESTIVAL / TRENTIÈME ÉDITION / DERTIGSTE EDITIE / ÉTÉ / ZOMER / 2016 op .3 PROGRAMME DU / PROGRAMMA VAN / PROCHAIN VOLGENDE CONCERT / CONCERT / 03.08 TETRACELLI Hélène Blesch / violoncelle / cello Frederika Mareels / violoncelle / cello Aubin Denimal / violoncelle / cello Cyril Simon / violoncelle / cello Joseph Jongen (1873-1953) Deux pièces pour quatuor de violoncelles, op.89 / Twee stukken voor cellokwartet, op.89 Légende Danse Henri Challan (1910-1977) Seguito intimo Preludio Minuetto Andante quasi ninna Scherzo Jean Absil (1893-1974) Quatuor pour violoncelles, op. 28 / Cellokwartet, op. 28 Allegro moderato Allegretto Allegro giocoso QUATUOR DEBUSSY Dmitri Shostakovich (1906-1975) Quatuor n°7, op. 108 / Kwartet nr.7, op. 108 Ludwig van Beethoven (1770-1827) Quatuor n°11 “Serioso”, op. 95 / Kwartet nr.11 “Serioso”, op. 95 Le concert est enregistré par / Het concert wordt opgenomen door Musiq’3 MER / WOE / CONSERVATOIRE / CONSERVATORIUM / 04.08

Transcript of 03 - Midis-Minimes · 2016-07-25 · 03.08 TETRACELLI Hélène Blesch / violoncelle / cello éende...

FRANÇAIS / NEDERLANDS /

LE FESTIVAL / HET FESTIVAL /

TRENTIÈME ÉDITION / DERTIGSTE EDITIE /

ÉTÉ / ZOMER /

2016op.3

PROGRAMME DU / PROGRAMMA VAN /

PROCHAIN VOLGENDECONCERT / CONCERT /

03.08TETRACELLI

Hélène Blesch / violoncelle / cello Frederika Mareels / violoncelle / cello Aubin Denimal / violoncelle / cello Cyril Simon / violoncelle / cello

Joseph Jongen (1873-1953)Deux pièces pour quatuor de violoncelles, op.89 / Twee stukken voor cellokwartet, op.89LégendeDanse

Henri Challan (1910-1977)Seguito intimoPreludioMinuettoAndante quasi ninnaScherzo

Jean Absil (1893-1974)Quatuor pour violoncelles, op. 28 / Cellokwartet, op. 28Allegro moderatoAllegrettoAllegro giocoso

QUATUOR DEBUSSY Dmitri Shostakovich (1906-1975)Quatuor n°7, op. 108 / Kwartet nr.7, op. 108Ludwig van Beethoven (1770-1827)Quatuor n°11 “Serioso”, op. 95 / Kwartet nr.11 “Serioso”, op. 95

Le concert est enregistré par / Het concert wordt opgenomen door Musiq’3

MER / WOE /CONSERVATOIRE / CONSERVATORIUM /

04.08

COMMENTAIRE / COMMENTAAR /

.................................................................................................................. ................................................................................................................

Né à Liège en 1873 et mort en 1953 à Sart-lez-Spa, Jongen fit ses études musicales au Conservatoire de Liège où il se fit sur-tout remarquer par ses dons d’improvisation à l’orgue. Prix de Rome en 1897, il voyage ensuite dans divers pays d’Europe et rencontre notamment Richard Strauss. Professeur à Liège (1902-1920) puis à Bruxelles (1920-1939), directeur artistique de la So-ciété des Concerts spirituels (1919-1925), il donne de nombreux concerts de musique de chambre (en tant que pianiste) avec le Belgian Quartet qui lui valent un très grand succès. Son œuvre comprend des pièces symphoniques, de la musique sacrée, des pièces pour orgue et de la musique de chambre. Influencé d’abord par R.Strauss puis par l’impressionnisme français avant de se diri-ger vers le néo-classicisme, Joseph Jongen est considéré comme un musicien «post-franckiste» ; à l’oreille, c’est surtout l’influence de Gabriel Fauré, avec qui il partage une certaine distinction et le goût des harmonies complexes, qui est sensible. Ses deux pièces pour quatuor de violoncelle datent de 1929.Les quatuors de violoncelle ne sont pas fréquents. Dès lors, le répertoire pour cette formation est rare. C’est sur base de ce constat qu’en 1934, quatre violoncellistes belges qui avaient créé le Quatuor de violoncelles de Bruxelles, et qui comptaient les pièces de Jongen à leur répertoire, se tournèrent vers les com-positeurs contemporains de l’époque et leur demandèrent de leur écrire des pièces pour cet effectif inhabituel. Des belges répon-dirent à cet appel, Paul Gilson, Jean Absil, Francis de Bourguignon notamment, mais aussi des compositeurs étrangers (l’appel avait été relayé par la revue internationale de musique sous la forme d’un concours) comme Tansman et Challan, le vainqueur de ce concours. Henri Challan fit une carrière essentiellement acadé-mique en tant que professeur d’harmonie, et laisse, à côté de ses compositions, plusieurs traités d’harmonie qui ont marqué des gé-nérations d’étudiants.

Jean Absil (1893-1974), que le Quatuor de Bruxelles connaissait bien, est né à Bon-Secours (à présent Péruwelz) et mort à Uc-cle. Son parcours, vingt ans plus tard, est assez voisin de celui de Jongen : organiste, second prix de Rome, professeur au conser-vatoire de Bruxelles, il subit lui aussi l’influence de César Franck, mais s’en dégage au contact des œuvres de Milhaud, Hindemith, Bartók ou Schönberg qu’il découvre par l’intermédiaire du quatuor Pro Arte. Il laisse deux œuvres pour quatuor de violoncelle, les opus 21 et 28 datant respectivement de 1936 et 37, à côté d’une vaste production : des œuvres pour piano, cinq symphonies, sept concertos… et de la musique de chambre pour les effectifs les plus variés.

Claude Jottrand

Joseph Jongen werd in 1873 te Luik geboren en stierf te Sart-lez-Spa in 1953. Hij studeerde muziek aan het Conservatorium van Luik, waar zijn improvisatietalent aan het orgel al snel opzien baar-de. Hij behaalde in 1897 de Prix de Rome, een door de regering verleende aanmoedigingsbeurs voor kunstenaars, en reisde daar-na door een aantal Europese landen. Zo ontmoette hij onder ande-ren Richard Strauss. Hij was muziekleraar aan de conservatoria van Luik (1902-1920) en Brussel (1920-1939). Van 1919 tot 1925 was hij artistiek leider van de Société des Concerts spirituels. Als pia-nist gaf hij met het Belgian Quartet talrijke kamermuziekconcerten die hem een groot succes opleverden. Zijn oeuvre telt symfonische werken, gewijde muziek, orgelwer-ken en kamermuziek. Jongen liet zich eerst beïnvloeden door R. Strauss, daarna door het Franse impressionisme, om uiteindelijk de weg van het neoclassicisme te kiezen. Musicologen beschou-wen hem als een typisch musicus van na César Franck. Qua klank is vooral de invloed van Gabriel Fauré hoorbaar, ook een componist met een zekere voornaamheid en een voorliefde voor complexe harmonieën. Zijn twee werken voor cellokwartet schreef hij in 1929.

Cellokwartetten zijn eerder een zeldzaamheid. Het repertoire voor zo’n formatie is dan ook schaars. Die vaststelling zette in 1934 vier Belgische cellisten ertoe aan om het Quatuor de violoncelles de Bruxelles op te richten. De stukken van Jongen behoorden tot hun repertoire, maar ze vroegen ook aan componisten uit hun tijd om werken te schrijven voor die ongewone bezetting. Onder de Belgen die op dat verzoek ingingen vinden we Paul Gilson, Jean Absil en Francis de Bourguignon. Nadat een internationaal muziek-tijdschrift de oproep opgevolgde en een wedstrijd uitschreef, kwa-men er echter ook composities uit het buitenland: onder meer van Tansman en van Challan, de winnaar van de wedstrijd. Deze Henri Challan kende een voornamelijk academische loopbaan als har-monieleraar en liet, naast zijn composities, een aantal leerboeken over harmonie na die op generaties studenten hun sporen hebben nagelaten.

Jean Absil (1893-1974), een goede bekende van het Quatuor de Bruxelles, werd geboren in Bon-Secours (nu Péruwelz, Henegou-wen) en stierf te Ukkel. Zijn parcours vertoont veel gelijkenissen met dat van Jongen, maar dan twintig jaar later: hij was ook orga-nist, behaalde de tweede Prix de Rome, doceerde aan het Conser-vatorium van Brussel en onderging eveneens de invloed van César Franck. Maar hij maakte zich daarvan los dankzij de omgang met werken van Milhaud, Hindemith, Bartók en ook Schönberg, die hij alle via het Quatuor Pro Arte ontdekte. Hij laat twee werken voor cellokwartet na – met de opusnummers 21 (1936) en 28 (1937) – naast een rijke productie aan werken voor piano, vijf symfonieën, zeven concerto’s, alsook kamermuziek voor een grote verschei-denheid aan bezettingen.

Claude JottrandVertaling: Maxime Schouppe

03/08

BIOGRAPHIE / BIOGRAFIE /

.................................................................................................................. .................................................................................................................

TetraCelliDepuis maintenant quatre ans, le quatuor de violoncelles bruxellois TetraCelli se produit régulièrement sur les scènes belges: Studio 1 de Flagey à Bruxelles, Palais des Beaux-Arts de Charleroi, Mu-sée des Instruments de Musique de Bruxelles mais aussi dans des salles plus intimes à Anvers, Leuven, Liège ou encore Namur. La qualité et l’originalité de ce quatuor atypique lui apportent progressivement une reconnaissance internationale. Sélectionné en 2016 par le festival Propulse, organisé par la Fé-dération Wallonie-Bruxelles pour promouvoir et diffuser les artistes belges, TetraCelli prend conscience de son importance dans le monde musical belge et plus particulièrement celui du violoncelle. Depuis un an, les musiciens effectuent des recherches sur leurs prédécesseurs. En effet, de 1934 à 1939, un premier quatuor de violoncelles a existé à Bruxelles. Composée de quatre amis vio-loncellistes talentueux (Paul Louis Marsick, Fernand De Groot, Jan Vanderperren et Robert Darcy), cette formation a laissé un précieux héritage. En cinq ans, le quatuor de violoncelles de Bruxelles a fait naître un riche répertoire, qui est malheureusement resté mécon-nu en raison de la dissolution de l’ensemble du fait de la Seconde Guerre mondiale. À cet effet, Robert Darcy effectuait des arrangements d’œuvres du passé. Ne se satisfaisant pas de ce répertoire ancien, il composa plusieurs quatuors pour son ensemble. Les musiciens ne s’arrê-tèrent pas là : ils commandèrent aussi des œuvres à leurs amis compositeurs. La plus connue reste Deux mouvements pour qua-tuor de violoncelles de A. Tansman, mais Absil, Gilson, Del Pueyo, De Meester et bien d’autres ont laissé des pages pour la formation. Leur dernier coup de génie fut de créer un concours international de composition pour quatuor de violoncelles. Malheureusement, cet événement n’eut lieu qu’une seule fois, mais un article mentionne de nombreuses inscriptions et Henri Challan comme lauréat. Depuis la découverte du parcours unique de ces quatre violoncel-listes, TetraCelli les considère comme leurs maîtres à penser et souhaite en prendre la succession, continuant ce qu’ils n’ont pas eu le temps de réaliser à cause du conflit mondial.TetraCelli a pour mission de faire connaître ses quatre violoncel-listes belges, en diffusant les œuvres qu’ils ont fait naître. Ce ré-pertoire est non seulement un reflet du monde musical belge mais également un patrimoine culturel précieux. C’est pourquoi TetraCelli projette de réaliser un disque avec ces nombreuses partitions inédites retrouvées. Comme Robert Darcy, Cyril Simon réalise de nombreux arrange-ments qui permettent à l’ensemble d’aborder un répertoire varié esthétiquement, de dépasser les limites de leur temps et de pré-senter un répertoire « sur mesure » et unique à chaque programma-teur. Pour répondre à la demande, des arrangements de Piazzolla, Satie, Nino Rota, Albeniz et d’autres ont déjà été réalisés. Si aucun des musiciens membres ne compose, tous souhaitent inscrire l’ensemble dans notre époque en cherchant un répertoire contemporain déjà écrit (Bacewicz, Gubaidulina, Florentz….), en continuant à passer commande aux compositeurs actuels et, pour-quoi pas, faire renaître le concours international de composition pour quatuor de violoncelles.

TetraCelliSedert vier jaar concerteert het Brusselse cellokwartet TetraCelli regelmatig op de Belgische podia: in Studio 1 van Flagey in Brus-sel, het Paleis voor Schone Kunsten van Charleroi, het Muziekins-trumentenmuseum van Brussel, maar ook in meer intieme zalen in Antwerpen, Leuven, Luik of Namen. De kwaliteit en originele insteek van dit atypische kwartet leveren hen stilaan internationale erkenning op.Nu TetraCelli in 2016 werd geselecteerd voor het festival Propulse, georganiseerd door de Fédération Wallonie-Bruxelles ter promotie van Belgische kunstenaars, wordt het zich sterker bewust van zijn rol in de Belgische muziekwereld en meer specifiek in de wereld van de cello. De leden van dit kwartet doen intussen al een jaar onderzoek naar het werk van hun voorgangers. Van 1934 tot 1939 bestond er immers al een cellokwartet in Brussel. Het werd gevormd door vier bevriende talentvolle cellisten (Paul Louis Marsick, Fernand De Groot, Jan Vanderperren en Robert Darcy), die hun ensemble wisten uit te bouwen en een rijk erfgoed achterlieten. Op vijf jaar tijd had het Cellokwartet van Brussel een rijk repertoire doen onts-taan. Dat is helaas onbekend gebleven doordat het kwartet bij het uitbreken van de tweede wereldoorlog werd ontbonden.Voor dit kwartet bewerkte Robert Darcy diverse bestaande com-posities. En omdat hij geen genoegen nam met het bestaande repertoire, componeerde hij zelf ook meerdere cellokwartetten. Maar daar hielden de leden van dit ensemble het niet bij: ze ga-ven ook compositieopdrachten aan bevriende componisten. De bekendste daarvan blijft Deux mouvements pour quatuor de vio-loncelles van A. Tansman, maar ook Absil, Gilson, Del Pueyo, De Meester en heel wat anderen schreven stukken voor dit ensemble. Hun laatste geniale vondst was de opstart van een internationale compositiewedstrijd voor cellokwartet, dat helaas slechts eenmaal plaatsvond. Een artikel maakt echter wel gewag van de talrijke inschrijvingen toen en vermeldt Henri Challan als laureaat. Sedert de ontdekking van het unieke parcours van deze vier cel-listen beschouwt TetraCelli hen als hun denkbeeldige leermees-ters en nemen zij de fakkel van hen over om voort te bouwen aan het werk dat hun voorgangers indertijd, omwille van de we-reldbrand, niet meer konden realiseren. TetraCelli stelt zich tot doel om deze vier Belgische cellisten terug onder de aandacht te brengen door de werken te verspreiden die zij lieten ontstaan. Dit repertoire weerspiegelt niet alleen het Bel-gische muziekleven maar evenzeer een kostbaar cultureel erfgoed. Daarom plant TetraCelli een cd-uitgave met deze vele onuitgege-ven en nu teruggevonden werken. Net zoals Robert Darcy maakt Cyril Simon vele bewerkingen die het ensemble in staat stellen om een zeer gevarieerd reper-toire aan te snijden, de begrenzingen van hun eigen tijdskader te doorbreken en een uniek repertoire te brengen ‘op maat’ van elke programmator. Om aan die vraag te voldoen, werden reeds arran-gementen gemaakt van werken van onder meer Piazzolla, Satie, Nino Rota en Albeniz. Hoewel geen enkel lid van dit kwartet zelf componeert, willen ze allen hun ensemble inbedden in de eigen tijd door op zoek te gaan naar bestaand repertoire (Bacewicz, Gubaidulina, Florentz…) en opdrachten te blijven geven aan componisten. En, waarom niet, door een tweede editie uit te werken van het internationale com-positieconcours voor cellokwartet.

BoulangerieRestaurant

Petit-déjeunerBrunchLunch

Pâtisserie

LE PAIN QUOTIDIENRue des Sablons 11 - 1000 Bruxelles

T. 02 513 51 54 [email protected] 7/7: semaine 7h à 19h - weekend 8h à 19h

www.lepainquotidien.be

Opus 3 remercie tous ceux qui ont collaboré à la réalisation de cette 30e édition des Midis-Minimes / Opus 3 dankt van harte allen die hebben bijgedragen tot de realisatie van de 30ste uitgave van de Midis-Minimes; le / het Koninklijk Conservatorium Brussel, la Fédération Wallonie-Bruxelles, Direction générale de la Culture, Service de la Musique, le Ministre du Gouvernement de la Région de Bruxelles-Capitale, Finance et Budget / de Minister van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering, Financiën en Begroting, la / de Commission communautaire française, la Ville de Bruxelles / de Stad Brussel, La Loterie Nationale / de Nationale Loterij, Le Pain Quotidien, Sablon, Les Petits Oignons, La Boîte à Musique, Bozar Music, Flagey, RTBF-Musiq’3, RTBF-La Première, FM Brussel, RCF, Origin / Opus 3 :Président / Voorzitter Claude Jottrand - Administrateurs / Beheerders Martine D-Mergeay, Patricia Bogerd, Aude Stoclet, Geert Robberechts, Quentin Bogaerts - Directeur artistique / Artistiek directeur Bernard Mouton (Arts/Scène Production asbl) - Presse et communication / Pers en communicatie Be Culture - Traductions / Vertalingen Maxime Schouppe, Emilie Syssau, Koen Van Caekenberghe - Accueil / Onthaal Alice Buis, Joachim Caffonnette, Garance Dehon, Yasmina Dombret, Sofia Fernandez, Soraya Majdoubi, Naomi Mvuezolo L. D. S., Lucie Provost - Tourneuse de pages / Blaadjesdraaier Anna Cheveleva, Loreline De Cat - Conception graphique / Grafisch concept Michaël Baltus - Réalisation graphique / Grafisch ontwerp Ab initio.

RCF, la musique separtage au quotidien !

Musiques au pluriel

C’est classique mais c’est nouveau

Paroles de musiciens

Trois émissions de Dominique Lawalrée sur RCF 107.6 FM ou www.rcf.be

˜ Menu 16/17˜

FRIDAYS AT LUNCH TIME (12:30)-

GREAT CONCERTS & GOURMET SANDWICHES-

SAVE THE DATE : FIRST SERVICE ON SEPTEMBER 30EDDING QUARTET

CUISINE FRANÇAISE AUX ACCENTS DU SUD,CUISINE DE BRASSERIE

Ouvert 7/7. En semaine jusque 23h, les vendredi et samedi jusque minuit.

25 rue de la Régence1000 Bruxelles02 511 76 1502 511 86 15

[email protected]

Juste en face du conservatoire, Les petits oignons offrent derrière une façade magnifique un décor lumibneux, convivial et apaisant. Belle carte de vins, suggestions de vins au verre, carte régulièrement renouvelée en fonction de la saison et suggestions selon, le marché. Salle de réception et banquets.