ÐÐ ¶²² Ðð. ²Ö²èÚ²ÜÆ ²Üì²Ü Ⱥ¼ìÆ ÆÜêîÆîàôî

²ÈȲ ²ðîÆÎÆ ê²ð¶êÚ²Ü

¼àð²Úð ʲȲöÚ²ÜÆ êîºÔ̲¶àðÌàôÂÚàôÜܺðÆ´²è²ä²Þ²ðÆ ÞºðîºðÀ ºì øºð²Î²Ü²Î²Ü

²è²ÜÒܲвîÎàôÂÚàôÜܺðÀ

Ä.02.01 - §Ð³Ûáó É»½áõ¦ Ù³ëݳ·ÇïáõÃÛ³Ùµµ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ã»ÏݳÍáõÇ ·Çï³Ï³Ý

³ëïÇ׳ÝÇ Ñ³ÛóÙ³Ý ³ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý

êºÔز¶Æð

ºðºì²Ü – 2013

1

²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý Ã»Ù³Ý Ñ³ëï³ïí»É ¿ÐÐ ¶²² Ðñ. ²×³éÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý É»½íÇ ÇÝëïÇïáõïáõÙ:

¶Çï³Ï³Ý ջϳí³ñª µ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñǹáÏïáñ, åñáý»ëáñ ¶.Î. ʳã³ïñÛ³Ý

ä³ßïáÝ³Ï³Ý Áݹ¹ÇÙ³ËáëÝ»ñª µ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñǹáÏïáñ, åñáý»ëáñ Úáõ.ê. ²í»ïÇë۳ݵ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ã»ÏݳÍáõ, ¹áó»Ýïì.ê. Ø»ÉùáÝÛ³Ý

²é³ç³ï³ñ ϳ½Ù³Ï»ñåáõÃÛáõݪ ºñ¨³ÝÇ Ê.²µáíÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý å»ï³Ï³Ý Ù³Ýϳí³ñÅ³Ï³Ý Ñ³Ù³Éë³ñ³Ý

²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý å³ßïå³ÝáõÃÛáõÝÁ Ïϳ۳ݳ 2013 Ã. ÝáÛ»Ùµ»ñÇ 18-ÇÝ Å³ÙÁ -15.00-ÇÝ, ÐÐ ¶²² Ðñ. ²×³éÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý É»½íÇ ÇÝëïÇïáõïáõÙ ·áñÍáÕ ´àÐ-ÇԼեզվաբանության 019 Ù³ëݳ·Çï³Ï³Ý ËáñÑñ¹áõÙ:гëó»Ýª 0015, ºñ¨³Ý, ¶ñÇ·áñ Èáõë³íáñãÇ 15:

²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³ÝÁ ϳñ»ÉÇ ¿ ͳÝáÃ³Ý³É ÐÐ ¶²² Ðñ. ²×³éÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý É»½íÇ

ÇÝëïÇïáõïÇ ·ñ³¹³ñ³ÝáõÙ:

ê»ÕÙ³·ÇñÝ ³é³ùí³Í ¿ 2013Ã. ÑáÏï»Ùµ»ñÇ 17- ÇÝ

سëݳ·Çï³Ï³Ý ËáñÑñ¹Ç ·Çï³Ï³Ý ù³ñïáõÕ³ñª µ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ·ÇïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ

ûÏݳÍáõ, ¹áó»ÝïÜ.Ø. êÇÙáÝÛ³Ý

2

²îºÜ²ÊàêàôÂÚ²Ü ÀܸвÜàôð ´Üàô²¶ÆðÀ

»ٳÛÇ ³ñ¹Ç³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ: àñ¨¿ É»½íáí ·ñí³Í ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³é³å³ß³ñÇ ß»ñï»ñÇ, ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃáõÝÝ ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ¿ ÁÝÓ»éáõÙ ³ñӳݳ·ñ»Éáõ ³ÛÝ ÁݹѳÝñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù ½³ñ·³óÙ³Ý ÙÇ áñáß³ÏÇ ßñç³Ýáõ٠ѳïáõÏ »Ý ïíÛ³É É»½íÇÝ: ÜٳݳïÇå áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÙÇ³Å³Ù³Ý³Ï ÙÇçáó »Ý ¹³éÝáõÙ í»ñ ѳݻÉáõ ³ÛÝ Ûáõñ³Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝóáí ³é³ÝÓݳÝáõÙ ¿ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÁ ϳ٠ѻÕÇݳÏÁ, ³Ûɨ å³ïÏ»ñ³óáõ٠ϳ½Ù»Éáõ í»ñçÇÝÇë É»½í³½·³óáÕáõÃÛ³Ý, É»½í³Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý, ³ß˳ñÑÁÝϳÉÙ³Ý, ÇÝãå»ë ݳ¨ Çñ»ñÝ áõ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÁ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ýáñ»Ý í»ñ³ñï³¹ñ»Éáõ ûÅïí³ÍáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ: ²Ûë ³éáõÙáí å³ï³Ñ³Ï³Ý ã¿ Ñ³Û É»½í³µ³ÝÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó ³ÝóÛ³É ¹³ñÇ 60-70-³Ï³Ý Ãí³Ï³ÝÝ»ñÇó ·Çï³Ï³Ý ßñç³Ý³éáõÃÛ³Ý Ù»ç ¹ñí³Í ³ÛÝ ³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³ïáõÃÛáõÝÁ, áñáÝù í»ñ³µ»ñáõÙ »Ý Ñ³Û ¹³ë³Ï³ÝÝ»ñÇó ß³ï»ñÇ (¶.ܳñ»Ï³óÇ, ð³ýýÇ, ².´³ÏáõÝó, ².Æë³Ñ³ÏÛ³Ý, ì.î»ñÛ³Ý, º.â³ñ»Ýó, ì.¸³íÃÛ³Ý, Ê.¸³ßï»Ýó, Ð.سèáëÛ³Ý ¨ ³ÛÉù) ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ É»½í³á×³Ï³Ý Ñ³ñó»ñÇ ùÝÝáõÃÛ³ÝÁ1:

È»½í³á×³Ï³Ý Ñ³ñó»ñÇ ï»ë³ÝÏÛáõÝÇó Ñ»ï³ùñùñáõÃÛáõÝ »Ý Ý»ñϳ۳óÝáõ٠ݳ¨ 20-ñ¹ ¹³ñÇ 60-³Ï³Ý»ñÇó ÙÇÝ㨠¹³ñ³í»ñç ëï»Õͳ·áñÍ³Í Ñ³Û ³ñӳϳ·ÇñÝ»ñÇó Ù»ÏÇ` ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý »ñÏ»ñÁ, áñáÝù ÙÇÝ㨠í»ñç»ñë ùÝÝáõÃÛ³Ý ÝÛáõà ã¿ÇÝ ¹³ñÓ»É:

лﳽáïáõÃÛ³Ý Ýå³ï³ÏÁ ¨ ËݹÇñÝ»ñÁ: ²ß˳ï³ÝùÇ Ýå³ï³ÏÝ ¿ Ý»ñϳ۳óÝ»É ³ñӳϳ·Çñ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³é³å³ß³ñÇ ß»ñï»ñÁ ¨ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²ß˳ï³ÝùáõÙ ÷áñÓ»É »Ýù ÉáõÍ»É ³é³ç³¹Çñ Ñ»ï¨Û³É ËݹÇñÝ»ñÁ.

1. å³ñ½»É ѳۻñ»ÝÇ µ³é³å³ß³ñÇ ï³ñµ»ñ ß»ñï»ñÇ ï»ÕÁ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ,

2. í»ñ Ñ³Ý»É á×³Ï³Ý ³ÛÝ ÑݳñÝ»ñÝ áõ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÁ, áñáÝù Ýå³ëï»É »Ý Ñ»ÕÇݳÏÇ É»½íÇ ÇÝùݳïÇåáõÃÛ³Ý Ó¨³íáñÙ³ÝÁ,

3. óáõÛó ï³É ·ñáÕÇ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ÛáõñûñÇÝ³Ï Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ¹ñë¨áñáõÙÝ»ñÁ,

4. µ³ó³Ñ³Ûï»É ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ¹»ñÁ Ñ³Û ·ñ³Ï³Ý-·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý É»½íÇ ½³ñ·³óÙ³Ý ·áñÍáõÙ:

лﳽáïáõÃÛ³Ý ÝáñáõÛÃÁ: ²ß˳ï³ÝùÁ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ-·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³é³å³ß³ñÇ á×³Ï³Ý ùÝÝáõÃÛ³Ý ³é³çÇÝ ÷áñÓÝ ¿, áñï»Õ ùÝÝáõÃÛ³Ý ÝÛáõà »Ý ¹³ñÓ»É ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ï³ñµ»ñ ųÝñ»ñÇ ÙÇ ß³ñù ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³·áñÍ³Í³Ï³Ý ¨ áã ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÝ áõ ¹ñ³Ýó ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

лﳽáïáõÃÛ³Ý ï»ë³Ï³Ý ¨ ·áñÍÝ³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛáõÝÁ: ²ß˳ï³ÝùÇ ï»ë³Ï³Ý ³ñÅ»ùÁ á׳µ³Ý³Ï³Ý ѳٳϳñ·Ç áõëáõÙݳëÇñáõÃÛ³Ý ³ÙµáÕç³óÙ³ÝÁ Ýå³ëï»ÉÝ ¿: ²ß˳ï³ÝùáõÙ µ»ñíáÕ ÷³ëï³Ï³Ý ÝÛáõÃÁ ¨ »½ñ³Ï³óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý û·ï³Ï³ñ ÉÇÝ»É Ñ³Û»ñ»ÝÇ á׳µ³ÝáõÃÛ³Ùµ, Ù³ëݳíáñ³å»ë

1 È.º½»ÏÛ³Ý, ð³ýýáõ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ É»½áõÝ ¨ á×Á, ºñ¨³Ý, 1975: ².سñáõÃÛ³Ý, ºÕÇß» â³ñ»ÝóÇ ã³÷³ÍáÛÇ É»½áõÝ ¨ á×Á, ºñ¨³Ý, 1979: Ø.гɳçÛ³Ý, Ðñ³Ýï سèáëÛ³ÝÇ ³ñÓ³ÏÇ µ³é³å³ß³ñÇ ß»ñï»ñÁ ¨ ¹ñ³Ýó á×³Ï³Ý ³ñÅ»ùÁ, ºñ¨³Ý, 2005 ¨ ³ÛÉÝ:

3

·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËáëùÇ á׳µ³ÝáõÃÛ³Ùµ ½µ³ÕíáÕÝ»ñÇÝ. û·ï³·áñÍí»É µáõÑ³Ï³Ý ¹³ëÁÝóóÝ»ñáõÙ:

²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý Ï³éáõóí³ÍùÁ: ²ï»Ý³ËáëáõÃÛáõÝÁ µ³Õϳó³Í ¿ Ý»ñ³Íáõ-ÃÛáõÝÇó, 3 ·ÉáõËÝ»ñÇó (áñáÝóÇó »ñÏñáñ¹Á ϳ½Ùí³Í ¿ 7 »Ýó·ÉáõËÝ»ñÇó), »½ñ³Ï³óáõÃÛáõÝÝ»ñÇó, û·ï³·áñÍí³Í ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý, É»½í³Ï³Ý ³ÕµÛáõñÝ»ñÇ ¨ Ýñ³Ýó ѳٳéáï³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ó³ÝÏ»ñÇó, ãáñë ѳí»Éí³ÍÝ»ñÇó: ̳í³ÉÁ 154 ѳٳϳñ·ã³ÛÇÝ ¿ç ¿ (¨ë 14 ¿ç ϳ½ÙáõÙ »Ý ѳí»Éí³ÍÝ»ñÁ):

лﳽ³ïáõÃÛ³Ý Ù»Ãá¹Á: ²ß˳ï³ÝùÁ ÑÇÙݳϳÝáõ٠ϳï³ñí»É ¿ Ýϳñ³·ñ³Ï³Ý-í»ñÉáõÍ³Ï³Ý Ù»Ãá¹áí, ÇÝãå»ë ݳ¨ ÏÇñ³éí³Í »Ý É»½í³Ï³Ý ÷³ëï»ñÇ Ñ³Ù³¹ñÙ³Ý Ñ³Ù³Å³Ù³Ý³ÏÛ³ ¨ ï³ñ³Å³Ù³Ý³ÏÛ³ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÁ:

²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý ÷áñÓ³ùÝÝáõÃÛáõÝÁ: ²ï»Ý³ËáëáõÃÛáõÝÁ ùÝݳñÏí»É ¿ ÐÐ ¶²² Ðñ.²×³éÛ³ÝÇ ³Ýí³Ý É»½íÇ ÇÝëïÇïáõïÇ Å³Ù³Ý³Ï³ÏÇó ѳÛáó É»½íÇ µ³ÅÝáõÙ: ²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý ¹ñáõÛÃÝ»ñÝ áõ ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÁ Ññ³ï³ñ³Ïí³Í »Ý ·Çï³Ï³Ý »ñ»ù Ñá¹í³ÍÝ»ñáõÙ:

4

²îºÜ²ÊàêàôÂÚ²Ü Ð²Ø²èàî ´àì²Ü¸²ÎàôÂÚàôÜÀ

²ï»Ý³ËáëáõÃÛ³Ý ³é³çÇÝ ·ÉáõËÁ ÝíÇñí³Í ¿ ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ áõëáõÙ-ݳëÇñáõÃÛ³ÝÁ ¨ ¹ñ³Ýó á×³Ï³Ý ³ñÅ»ùÝ»ñÇ áõ ·áñͳéáõÛÃÝ»ñÇ í»ñѳÝÙ³ÝÁ: ²Ûë µ³é³ß»ñïÁ ³Ù»Ý³Í³í³ÉáõÝÝ ¿, Ýñ³ Ù»ç ¹³ëíáõÙ »Ý ³ÛÝ µ³é»ñÁ, áñáÝù ѳۻñ»ÝÇ ³ñ¹Ç ÷áõÉáõÙ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ »Ý Ï»Ýë³Ï³Ýáñ»Ý ³ÝÑñ³Å»ßï ÇÙ³ëïÝ»ñ, ·áñͳÍíáõÙ »Ý ëáíáñ³Ï³Ý Ëáëù³ÛÇÝ Çñ³¹ñáõÃÛ³Ý Ù»ç, ݳ¨ É»½í³Ï³Ý µáÉáñ á×»ñáõÙ ¨ áõÝ»Ý ·áñͳÍáõÃÛ³Ý Ù»Í Ñ³×³Ë³Ï³ÝáõÃÛáõÝ: ²Ûë µ³é³ß»ñïáõÙ, µÝ³Ï³Ý³µ³ñ, ï»Õ »Ý ·ïÝáõÙ µ³é³å³ß³ñÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý µ³é³ýáÝ¹Ç Ù»ç ÙïÝáÕ µ³é»ñÁ ¨ ³éѳë³ñ³Ï ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ µÝ³·³í³éÝ»ñÇÝ (ù³Õ³ù³Ï³Ý, ïÝï»ë³Ï³Ý, Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ ¨ ³ÛÉÝ) å³ïϳÝáÕ ³é³ñϳݻñ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñ ¨ ѳïϳÝÇßÝ»ñ ³ñï³Ñ³ÛïáÕ µ³é»ñ: êñ³Ýù, ÇÝãå»ë ÝßáõÙ ¿ ¾.²Õ³Û³ÝÁ. §ÁݹѳÝáõñ »Ý µáÉáñ Ýñ³Ýó ѳٳñ, áíù»ñ ËáëáõÙ »Ý ųٳݳϳÏÇó ѳۻñ»Ýáí` ³ÝÏ³Ë Ýñ³Ýó ½µ³ÕÙáõÝùÇó, ÏñÃáõÃÛáõÝÇó, ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç áõÝ»ó³Í ¹ÇñùÇó, ï³ñÇùÇó ë»éÇó ¨ ³ÛÉ Ñ³Ý·³Ù³ÝùÝ»ñÇó….¦2:

´³é³å³ß³ñÇ ³Ûë ß»ñïÁ ³Ù»Ý³÷á÷á˳ϳÝÝ ¿. ³ÛÝ ³ÝÁݹѳï ѳñëï³ÝáõÙ ¿ Ýáñ³Ýáñ µ³é»ñáí, áñáÝù ϳ½ÙíáõÙ »Ý` Ýáñ ï»ËÝáÉá·Ç³Ý»ñÇ, ·ÇïáõÃÛ³Ý Ñ³Ûïݳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ Ýáñ³·Ûáõï ï»ËÝÇϳÛÇ, ³é³ñϳݻñÇ ¨ ³ÛÉÝÇ Ñ»ï ϳåí³Í: ÆѳñÏ», ãå»ïù ¿ Ùáé³Ý³É, áñ ÝáõÛÝ ·ÇïáõÃÛ³Ý ½³ñ·³óÙ³Ý ÁÝóóùáõÙ Çñ»Ýó ¹³ñÝ ³åñ³Í ÙÇ ß³ñù ³é³ñϳݻñÇ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ ³Ýí³ÝáõÙÝ»ñ ¿É ¹áõñë »Ý ·³ÉÇë ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é³ß»ñïÇó:

ä³ñ½ ¿, áñ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËáëùÇ Ñ³çáÕáõÃÛáõÝÁ ϳËí³Í ¿ µ³éÇ ×Çßï ÁÝïñáõÃÛáõÝÇó: ÆëÏ ÑáÙ³ÝÇßÝ»ñÁ ¹ñ³ ѳٳñ ɳÛÝ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ »Ý ëï»ÕÍáõÙ: Ð³×³Ë ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ÉÇÝáõÙ ÝáõÛÝ ³é³ñϳÛÇ, »ñ¨áõÛÃÇ ïíÛ³É Ñ³ïϳÝÇßÁ ³í»ÉÇ ïå³íáñÇã ³ñï³Ñ³Ûï»É, ë³ëïϳóÝ»É ¨ ³ÛÉÝ: ²Ûëï»Õ ¿, áñ ѳݹ»ë ¿ ·³ÉÇë ÑáÙ³ÝÇßÝ»ñÇ ß³ñùÁ. §¶³ëå³ñÇ ïճݻñÝ ÇëÏáõÛÝ Ãé³Ý, »É³Ý í»ñ, ë³ï³Ý³Ý»ñÇ ÝÙ³Ý, óé»óÇÝ ×ÕÝ»ñÇÝ, µé»ñáí ù³Õóñ, Ù»Õñ³Íáñ ÃáõÃÝ ¿ÇÝ ËóÏáõÙ µ»ñ³ÝÝ»ñÁ….¦ (²îºÌ´ - 7):

2 ¾.²Õ³Û³Ý, ÀݹѳÝáõñ ¨ ѳÛÏ³Ï³Ý µ³é³·ÇïáõÃÛáõÝ, ºñ¨³Ý, 1984, ¿ç 139:5

ÐáÙ³ÝÇßÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ËáëùÇÝ áõÅ·ÝáõÃÛáõÝ Ñ³Õáñ¹»Éáõ ѳٳñ Ñ»ÕÇݳÏÁ ¹ÇÙáõÙ ¿ ÇÝùݳïÇå »Õ³Ý³ÏÇ. ß³ñù ¿ ëï»ÕÍáõÙ ³Í³Ï³ÝÇ ·»ñ³¹ñ³Ï³Ý ³ëïÇ׳ÝÇ û·ÝáõÃÛ³Ùµ. §¸³ Ñ»Ýó ³ÛÝ Ñá۳ϻñï ù³Õ³ùÝ ¿, áñï»Õ ï³ñÇÝ»ñ Ç í»ñ Çñ ³½³ï³ñ³ñÇÝ ¿ ëå³ëáõÙ ³½Ýí³·áõÛÝ, ãùݳճ·áõÛÝ ¨ ³Ù»Ý³ÝíÇñ³Ï³Ý ëñïÇ ï»ñ ¹ßËáõÑÇݦ (ºìÒ¸ - 320):

ºñµ»ÙÝ Ñ³ñÏ ¿ ÉÇÝáõÙ ÙǨÝáõÛÝ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛ³Ý Ù»ç ï³ñµ»ñ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ í»ñ³µ»ñÛ³É ·áñÍ³Í»É ÝáõÛÝ Ñ³ëϳóáõÃÛáõÝÁ: ÜÙ³Ý ¹»åù»ñáõÙ ËáëùÁ ïå³íáñÇã, µ³½Ù³½³Ý ¹³ñÓÝ»Éáõ, µ³éÇÙ³ëïÁ ë³ëïϳóÝ»Éáõ, ³½¹»óÇÏ ¹³ñÓÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÁ ïíÛ³É Ñ³ëϳóáõÃÛáõÝÁ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ ¿ ÑáÙ³Ýß³ÛÇÝ ß³ñùÇ ï³ñµ»ñ µ³é»ñáí. §Ü³ÛÇñ, µ³ñ»Ï³Ù, ï»ë ǯÝã ÙÃ³Ù³Í ¿ Ù»ñ ßáõñçÁ, ǯÝã ËáõÉ áõ ³Ýáõñ³Ë ¿ Ù»ñ Ó³ÛÝÇ ³ñÓ³·³ÝùÁ¦ (²àô¼ - 5): ÆÝãå»ë »ñ¨áõÙ ¿, ·ñáÕÁ ѳñÏ »Õ³Í ¹»åùáõÙ ·áñͳÍáõÙ ¿ ÏÇñ³é³Ï³Ý ï³ñµ»ñ áÉáñïÝ»ñÇ, ï³ñµ»ñ á×»ñÇ å³ïϳÝáÕ µ³é»ñ (ÙóٳÍ-Á ¨ ËáõÉ-Á ÷á˳µ»ñ³Ï³Ý ÇÙ³ëïáí »Ý ·áñͳÍí³Í ¨ ³é³í»É³å»ë ·ñ³Ï³Ý á×ÇÝ »Ý å³ïϳÝáõÙ, ÇëÏ ³Ýáõñ³Ë-Á µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý á×Ç µ³é ¿):

ÐáÙ³ÝÇßÝ»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛ³Ý ÙÇ ï»ë³Ï ¿ ³ëïÇ׳ݳíáñáõÙÁ, »ñµ Çñ³ñ ѳ-çáñ¹áõÙ »Ý §³ëïÇ׳ݳµ³ñ áõÅ»Õ ¨ ë³ëïÏ³Ï³Ý ÇÙ³ëï ³ñï³Ñ³ÛïáÕ ÑáÙ³Ýß³ÛÇݦ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñ3: ²Ûë Ï»ñå ³ñï³Ñ³ÛïíáÕ ·³Õ³÷³ñÁ, ÙÇïùÁ ³í»ÉÇ áõÅ»Õ áõ Ý»ñ·áñÍáõÝ ¿ ¹³éÝáõÙ: ²Ûëå»ë. §Ì³Ýáóó³í ä³í»ÉÇ Ñ»ï, ùÇã ß÷áÃí»ó, ϳñÙñ»ó, ä³í»ÉÁ ѳëϳó³í ³Ù»Ý ÇÝã, íßï³ó³í, ¹³éݳó³í….¦ (æØ - 24):

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËáëùÇ ³ñï³Ñ³Ûïã³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ٻͳÝáõÙ ¿, »ñµ ÑáÙ³ÝÇß µ³é³½áõÛ·Ç µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇó Ù»ÏÇÝ Ñ»ÕÇݳÏÝ ÇÝùݳïÇå ·áñͳÍáõÃÛ³Ùµ ë³ëï-ÏáõÃÛáõÝ ¿ ѳÕáñ¹áõÙ: ²Ûëå»ë. §….ÙÇ ù³ÝÇëÇÝ ¿É ѳçáÕí»ó óùÝí»É, Íåïí»É, ³ÝÑݳñÇÝ »Õ³í Ýñ³Ýó ·ïÝ»ÉÁ¦ (²àô¼ - 14): ²Ûë ݳ˳¹³ëáõÃÛ³Ý Ù»ç Íåïí»É-Á ѳݹ»ë ¿ »Ï»É áñå»ë óùÝí»É-Ç ë³ëïÏ³Ï³Ý ³ëïÇ׳Ý:

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËáëùáõÙ á×³Ï³Ý É³ÛÝ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñáí ³ãùÇ »Ý ÁÝÏÝáõ٠ѳϳÝÇßÝ»ñÁ: ØǨÝáõÛÝ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛ³Ý Ù»ç ·áñͳÍí³Í ѳϳÝÇßÝ»ñáí ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÁ å³ïÏ»ñ»É ¿ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ñá·»íÇ׳ÏÁ: ²Ûë ¹»åùáõÙ ÙÇÙÛ³Ýó ѳݹÇå³¹ñíáõÙ »Ý ³ÙµáÕçáõÃÛ³Ùµ ѳϳ¹Çñ ïñ³Ù³¹ñáõÃÛáõÝÝ»ñ ³ñï³Ñ³ÛïáÕ µ³é»ñ: ²Ûëå»ë` §Üáñ³Ý ïËáõñ ÍÇͳջó, ѳٳñÛ³ ɳó ¿ñ ÉÇÝáõÙ….¦ (à¾Ø² - 22):

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳݹÇåáõÙ »Ý µ³é»ñÁ ѳϳ¹ñ»Éáõ ÇÝùݳïÇå »Õ³Ý³ÏÝ»ñ: гϳÝÇß µ³é³½áõÛ·Ç µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý å³ïÏ³Ý»É ï³ñµ»ñ á×»ñÇ: ²Ûëå»ë. §….ÏáõÏáõßÏ³Ý ³ÝóÝáõÙ ¿ñ áõÕÇÕ, ÇëÏ Éí³óùÇ ùáõÕÁ ÉñÇí ѳϳé³Ï, å»ï³Ï³Ý »ñϳ÷ÍÇÝ ËáïáñݳÏÇ, ÙÇÙÛ³Ýó ˳ݷ³ñáõÙ ¿ÇÝ….¦ (æØ - 5):

гٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ ¹»ñÝ ³Ý·Ý³Ñ³ï»ÉÇ ¿ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ Ñá·»íÇ×³Ï å³ï-Ï»ñ»Éáõ å³ñ³·³ÛáõÙ: ²Ûë ¹»åùáõÙ ¨ë ϳñ¨áñíáõÙ »Ý ѳϳÝÇßÝ»ñÁ: ²Ñ³ û ÇÝãå»ë »Ý Ý»ñϳ۳óíáõÙ ïÕ³Ù³ñ¹áõó Ù»ñÅáõÙ ëï³ó³Í ÏÝáç ³åñáõÙÝ»ñÁ. §êÇñ»É ϳ٠ٻéÝ»É` ÇÝãá±õ »ù ÝáõÛÝÁ: î³é³å³Ýù áõ í³Û»Éù` ÇÝãá±õ »ù ÝáõÛÝÁ: ÆÝãá±õ »ù ÝáõÛÝÁ` ³ñóáõÝù ¨ ÅåÇï¦ (²¶ºìÞ - 134):

лÕÇݳÏÇ í³ñå»ïáõÃÛáõÝÁ ϳñáÕ ¿ û·Ý»É ѳϳÝß³ÛÇÝ ½áõÛ· ϳ½Ù»Éáõ Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ï³ñµ»ñ ѳïϳÝÇßÝ»ñ óáõÛó ïíáÕ µ³é»ñÇ û·ÝáõÃÛ³Ùµ: ²Ûëå»ë. §….Ýñ³Ýó ëñï»ñáõÙ ¨ë ÝáõÛÝ ÙÇïùÁ ϳñ, áñÇ ³ñï³Ñ³ÛïáÕÁ ݳ ¿ñ, Ñëϳ۳ٳñ-ÙÇÝ, µ³Ûó ûè³ù³ÛÉ áõ ¹Ûáõñ³Ã»ù, Ùëáï ÏÝ×ÇéÝ»ñáí áõ ³ñ¹»Ý ëåÇï³ÏáÕ µ»Õ»ñáí ÖÕ³ñ³Ýó êÙµ³ï ê³ñ·ëÛ³ÝÁ¦ (Ø - 64):

3 ²Ûë Ù³ëÇÝ ï»°ë È.º½»ÏÛ³Ý, Ýßí. ³ßË., ¿ç 222: 6

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ Ï³½Ù³Í ѳϳÝÇßÝ»ñÇ ÇÝùݳïÇå ß³ñù»ñÇó ¿ ³Í³Ýó-Ý»ñáí ëï»ÕÍí³Í ½áõÛ·Á. §– î»ñ ÇÙ ³ñù³,– ³ë³ó ´áõóÇ-ÐáõñÇÝ ³ÛÝ ïÕ³-Ù³ñ¹áõÝ, áñÇ ·ñÏáõÙ »Õ»É ¿ñ µ³½ÙÇóë, Ýñ³ µáÉáñ ûñ áõ ·»ñ ÏáÕÙ»ñÁ ·Ç-ï»ñ Çñ ÑÇÝ· Ù³ïÝ»ñÇ Ýٳݦ (²¶ºìÞ - 69):

²ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ·ñáÕÁ ѳٳï»ÕáõÙ ¿ á×³Ï³Ý »ñÏáõ ÑݳñÝ»ñ: лï¨Û³É å³ïÏ»ñáõ٠ѳϳÝßáõÃÛáõÝÁ ½áõ·³¹ñí³Í ¿ µ³é³Ë³ÕÇ Ñ»ï. §ºë ùã³Ëáë ¿Ç, ß³ï³Ëáë »Ù ¹³ñÓ»É, µ³Ûó áñù³Ý ËáëáõÙ »Ù, ã»Ù ³ëáõÙ ³ÛÝ, ÇÝã áõ½áõÙ »Ù µ³ó»É áõ ã»Ù ϳñáÕ³ÝáõÙ¦ (²¶ºìÞ - 15):

гϳÝÇßÝ»ñÇ á×³Ï³Ý Ï³ñ¨áñ³·áõÛÝ ³ñÅ»ùÁ ѳϳ¹ñáõÛà ëï»ÕÍ»ÉÝ ¿: §Ð³-ϳ¹ñáõÛÃÁ (³ÝïÇû½) á×³Ï³Ý ³ÛÝ Ñݳñ³ÝùÝ ¿, »ñµ ËáëùÇ Ù»ç ·áñÍ »Ý ³ÍíáõÙ Çñ³ñ ѳϳ¹Çñ, µ³ó³ëáÕ, Çñ³ñ Ý»ñÑ³Ï Ñ³ïϳÝÇßÝ»ñ, ³é³ñϳݻñ, ¹ñ³Ýó ѳٳå³ï³ëË³Ý Ñ³Ï³ÝÇß µ³é»ñáí` ¹ñ³Ýáí ÇëÏ ³ñï³Ñ³Ûï»Éáí ¨ ³í»ÉÇ ó³ÛïáõÝ ¹³ñÓÝ»Éáí ËáëáÕÇ (·ñáÕÇ) í»ñ³µ»ñÙáõÝùÝ áõ ·Ý³Ñ³ï³Ï³ÝÁ Ýßí³Í ³é³ñϳݻñÇ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ ¨ ѳïϳÝÇßÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ¦4:

гϳ¹ñáõÛÃÇ ¹»ñÁ Ù»Í ¿ ÝáõÛÝ »ñ¨áõÛÃÇ, ¹ñáõÃÛ³Ý Ýϳïٳٵ ѳϳë³Ï³Ý í»ñ³µ»ñÙáõÝù ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ, Ñ»ñáëÇ ³åñáõÙÝ»ñÇ »ñÏíáõÃÛáõÝÁ Ý»ñϳ۳ó-Ý»Éáõ å³ñ³·³ÛáõÙ: ²Ûëå»ë. §º÷ñ»ÙÇ Ù³ñÙÝáí ³Ýó³í ³ÛÝ ï³ù ³ÉÇùÁ, áñÝ ³Ý-ѳëϳݳÉÇ ¿ñ ÇÝã ¿ñ` »ñç³ÝÏáõÃÛ³Ý ½·³óá±õÙ, ¹Åµ³ËïáõÃÛá±õÝ, ³ñ¹Ûáù, áõñ³ËáõÃÛá±õÝ, û± ³ÝÑáõÛë ïËñáõÃÛáõݦ (Ø - 239):

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý Ëáëùáõ٠ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ ³ñï³Ñ³Ûïã³Ï³ÝáõÃÛáõÝÁ ٻͳÝáõÙ ¿ ÷á˳µ»ñ³Ï³Ý ÇÙ³ëïáí ·áñͳÍí»Éáõ ¹»åùáõÙ: ÜÙ³Ý ·áñ-ͳÍáõÃÛáõÝÝ»ñáí ѳñáõëï »Ý ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ¶ñáÕÁ ËáëùÁ å³ïÏ»ñ³íáñ, ϻݹ³ÝÇ, ³ñï³Ñ³ÛïÇã ¹³ñÓÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ÑÙïáñ»Ý û·ïíáõÙ ¿ µ³é»ñÇ ÷á˳µ»ñ³Ï³Ý ÇÙ³ëïÝ»ñÇó, ³é³ÝÓÇÝ ¹»åù»ñáõÙ ¿É ï»Õ »Ý ·ïÝáõÙ Ñ»ÕÇݳÏÇ ÏáÕÙÇó µ³é»ñÇÝ Ñ³Õáñ¹í³Í Ýáñ ÷á˳µ»ñ³Ï³Ý ÇÙ³ëïÝ»ñÁ` Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ-³Ýѳï³Ï³Ý ÷á˳µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ5: ²Ûëå»ë` §…. ·ÇÝÇÝ ½áõëå Ñ»Ï»Ï³ó µ³Å³ÏÇ íñ³¦ (à¾Ø² - 34):

ì»ñ³µ»ñÙáõÝù ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ ѳñóáõÙ ³Ý·Ý³Ñ³ï»ÉÇ ¿ ßñç³ëáõÛÃÝ»ñÇ ¹»ñÁ: êñ³Ýù Ñ³×³Ë ·áñͳÍíáõÙ »Ý ѳïϳå»ë µ³ó³ë³Ï³Ý Ñ»ñáëÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ ·ñáÕÇ ïñ³Ù³¹ñí³ÍáõÃÛáõÝÁ óáõÛó ï³Éáõ ѳٳñ: ²Ûëå»ë` §….¹³ Ý߳ݳíáñ ³Ý³ñËÇëï ¶Ûáñ·Ç γ·³ñáíÝ ¿, áñÇÝ Ï»ë-³ñѳٳñѳÝùáí áõ Ï»ë-ÑdzóÙáõÝùáí µáÉáñÝ ¿ñÙ»ÝÇù»Ý¹Ç 绵ÏÇñ ¿ÇÝ ³ëáõÙ¦ (Ø - 73):

¶Ý³Ñ³ïáÕ³Ï³Ý í»ñ³µ»ñÙáõÝù ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ å³ñ³·³Ûáõ٠ϳñ¨áñíáõÙ »Ý ÷á˳ÝáõÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: êñ³Ýó ¹»ñÝ ³í»ÉÇ ¿ ٻͳÝáõ٠ѳïϳå»ë µ³ó³ë³Ï³Ý í»-ñ³µ»ñÙáõÝù ¹ñë¨áñ»Éáõ å³ñ³·³ÛáõÙ: ¼³Ûñ³ó³Í, µ³ñϳó³Í Ñ»ñáëÁ ËáñÑáõÙ ¿ êï³ÉÇÝÇ Ù³ëÇÝ. §à¯í ¿ ³Û¹ µ»Õ³íáñÁ, ÇÝã ϳå áõÝÇ Ý³ ³Ûë É»éÝ»ñÇ Ñ»ï….¦ (Ø - 253):

à×³Ï³Ý ÇÝùݳïÇå Ñݳñ³Ýù ¿ ³ÝÓݳíáñáõÙÁ, áñÁ Ýå³ëïáõÙ ¿ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËáëùÁ å³ïÏ»ñ³íáñ, ³ñï³Ñ³ÛïÇã ¹³ñÓÝ»ÉáõÝ: ²Ûëå»ë` §….ϳñÙÇñ ·³ÉÇý»Ý ͳٳÍéáõÃÛáõÝÝ»ñ ³ñ³í. ÅåïáõÙ ¿ñ ³ë»ë….¦ (à¾Ø² - 45):

гٳå³ï³ëË³Ý í»ñ³µ»ñÙáõÝù ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ ѳٳñ ³Ý·Ý³Ñ³ï»ÉÇ »Ý µ³é³Ë³Õ»ñÁ: ÈÇÝ»Éáí ѳÏÇñ× Ùïù»ñ` ëñ³Ýù ËáëùÁ ¹³ñÓÝáõÙ »Ý ³í»ÉÇ ëáõñ, ÏïñáõÏ. §²ÝË»ÉùáõÃÛáõÝÇó ã³°ñ, ã³ñáõÃÛáõÝÇó ³ÝË»°Éù¦ (Ø - 228):

4 È.º½»ÏÛ³Ý, Ýßí. ³ßË., ¿ç 236:5 ²Ûë Ù³ëÇÝ ï»°ë ¶.æ³ÑáõÏÛ³Ý, ¾.²Õ³Û³Ý, ì.²é³ù»ÉÛ³Ý, ì.øáëÛ³Ý, Ýßí. ³ßË., ¿ç 219:

7

ÊáëùÇÝ ë³ëïÏáõÃÛáõÝ, áõÅ·ÝáõÃÛáõÝ Ñ³Õáñ¹»Éáõ ѳñóáõ٠ϳñ¨áñíáõÙ »Ý ݳ¨ ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ ÏñÏÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: à×³Ï³Ý ³Ûë ÑݳñÇ ÙÇçáóáí ³ë»ÉÇùÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ³é³í»É ³½¹»óÇÏ ¨ ïå³íáñÇã. §….㿱 áñ Éáõé ѳ۳óùÝ»ñÁ ÝáõÛÝå»ë ËáëáõÙ »Ý, ѳñóÝáõÙ áõ ëå³ëáõÙ å³ï³ë˳ÝÇ, ¨ Ù»Ï Ý³Ûí³Íùáõ٠ųٻñáí, ųٻñá¯í ËáñÑ»Éáõ ÇÙ³ëï ϳ¦ (Ø - 239):

²ß˳ï³ÝùÇ »ñÏñáñ¹ ·ÉáõËÁ ÝíÇñí³Í ¿ áã ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ ùÝÝáõ-ÃÛ³ÝÁ ¨ µ³Õϳó³Í ¿ Ûáà »Ýó·ÉáõËÝ»ñÇó:

ºñµ ËáëíáõÙ ¿ ·ñáÕÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ÅáÕáíñ¹³Ëáë³Ïó³Ï³Ý á×Ç µ³é»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛ³Ý Ù³ëÇÝ, å»ïù ¿ áã ÙdzÛÝ å³ñ½»É, û ïíÛ³É Ñ»ÕÇ-ݳÏÁ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ÇÝã ï³ññ»ñ ¿ û·ï³·áñÍ»É Çñ ·áñÍ»ñáõÙ, ³ÛÉ Ý³¨ ³ÛÝ, û ÇÝã Ýå³ï³ÏÝ»ñáí »Ý ÏÇñ³éí³Í ¹ñ³Ýù, ù³ÝÇ áñ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇ ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ï³ññÇ ·áñͳÍáõÙÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë ·ñáÕÇ í»ñ³µ»ñÙáõÝùÁ ¹»åÇ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½áõÝ:

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é»ñÁ ËáëùÇÝ Ï³ñáÕ »Ý ѳë³ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛáõÝ Ñ³Õáñ¹»É: ê³Ï³ÛÝ ÉÇÝáõÙ »Ý ¹»åù»ñ, »ñµ ¹ñ³Ýó ·áñͳÍáõÃÛáõÝÝ ³ÝÑñ³Å»ßï ¿ ÉÇÝáõÙ ¨ ³ñ¹³ñ³óíáõÙ ¿ á×³Ï³Ý ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ¹ñ¹³å³ï׳éáí: Ðݳñ³íáñ ¿, áñ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³éÇ ³ñï³Ñ³Ûï³Í µáÉáñ ÇÙ³ëïÝ»ñÁ ·ñ³Ï³Ý ï³ñµ»ñ³ÏÁ ãϳñáճݳ ¹ñë¨áñ»É: ²Ûëå»ë` áñå»ë ßí³ù µ³éÇ ·ñ³Ï³Ý ï³ñµ»ñ³Ï` ²´´-Ý ³é³ç³ñÏáõÙ ¿ §ëïí»ñ¦-Á (²´´, Ô-ü, ¿ç 1119): ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÁ §àñï»±Õ ¿Çñ, Ù³ñ¹ ³ëïÍᦠí»åÇ ¹ñí³·Ý»ñÇó Ù»ÏáõÙ ·áñÍ³Í»É ¿ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ó¨Á, áñÁ ÉÇáíÇÝ ³ñ¹³ñ³óíáõÙ ¿: гٳñÛ³ Ù»Ï ¹³ñ ³åñ³Í ·ÛáõÕ³óÇÝ Ï³Ý·Ý³Í ¿ ÏÝáç ·»ñ»½Ù³ÝÇ Ùáï: ܳÛáõÙ ¿ ·»ñ»½Ù³Ý³ù³ñÇ ÏáÕùÇÝ ³×³Í ÑáÝÇ Í³éÇÝ ¨ ÙïáñáõÙ. §²Ûëï»Õ »Ù ÉÇÝ»Éáõ, ÉáõÛë ¿ ÉÇÝ»Éáõ ³Ûëå»ë áõ ³Ûë ͳéÁ åÇïÇ ßí³ù ·óÇ Ý»ñù¨¦ (à¾Ø² - 208):

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ »Ý ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù µÝáõó-·ñáõÙ »Ý Ù³ñ¹áõÝ: ²Ûëå»ë` Ñ»ñáëÁ Çñ Ù³ëÇÝ ³ëáõÙ ¿. §ÆÙ³óÇ°ñ, ÈÇå³ñÇï ²ñ³ÙÇãÁ ³Õ³ Ù³ñ¹ ¿, ·Û³¹³ Ù³ñ¹ ãÇ….¦ (ºìÒ¸ - 294):

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³ÝÁ ѳïáõÏ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ϳ-ñ»ÉÇ ¿ ÙÇ áÕç ѳë³ñ³Ï³ñ·Ç ¿áõÃÛáõÝÁ µ³ó³Ñ³Ûï»É: ¶³ÕïÝÇù ã¿, áñ ËáñÑñ¹³ÛÇÝ å»ïáõÃÛ³Ý Ù»ç ³ß˳ï³í³ñÓ»ñÝ ³ÛÝù³Ý ¿É µ³ñÓñ ã¿ÇÝ: ê³ ¿É å³ï-×³é ¿ñ ¹³éÝáõÙ, áñ Ù³ñ¹ÇÏ ³ß˳ï³í³ÛñÇó áõÕÕ³ÏÇ ·áÕáõÃÛáõÝ Ï³ï³ñ»ÇÝ: ¼³ñٳݳÉÇÝ áã û ë³ ¿ñ, ³ÛÉ ³ÛÝ ³ÝÓݳíáñáõÃÛáõÝÁ, áñÁ Ññ³Å³ñíáõÙ ¿ñ ¹ñ³ÝÇó: лÕÇݳÏÇ Ñ»ñáëÝ»ñÇó Ù»ÏÇÝ ÏÝáç »Õµ³ÛñÁ ѳÙá½áõÙ ¿ ³ß˳ï³Ý-ùÇ ³ÝóÝ»É É³í³ßÇ ÷éáõÙ. §â³Õ ·áñÍÇ »Ù ¹ÝáõÙ ù»½, ³Û Ù³ñ¹, Ñ»¯Ýó ·Çï»ë ³Ù»Ý Ù»ÏÇÝ ÁݹáõÝá±õÙ »Ý¦: ´³Ûó ïÕ³Ù³ñ¹Á ãÇ áõ½áõÙ ·Ý³É ³Û¹ ³ß˳ï³ÝùÇÝ, áñáíÑ»ï¨ ÃË»É, ·ñïݳϻÉ, ËÙáñ ³Ý»É ã·ÇïÇ: ê³Ï³ÛÝ å³ñ½íáõÙ ¿, áñ ¹³ ϳñ¨áñ ã¿: ÆëÏ ÷éáõÙ ³ß˳ï»ÉÝ ¿É ߳ѳí»ï ¿, ù³ÝÇ áñ ³Ù»Ý ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ûñ ϳñ»ÉÇ ¿ »ñÏáõ ɳí³ß ïáõÝ ï³Ý»É: ´³Ûó »ñµ ÝáõÛÝÇëÏ »ññáñ¹ ûñÝ ³ÙáõëÇÝÁ áãÇÝã ãÇ µ»ñáõÙ, ÏÇÝÁ ½³Ûñ³ÝáõÙ ¿. §øá ÷éáõÙ ³ß˳ï»Éáõó Ù»½ ǯÝã û·áõï: àõñ»ÙÝ éá×ÇÏáí åÇïÇ ³åñ»±Ýù….¦ (à¾Ø² - 362): ÀݹÍí³Í ³é³çÇÝ µ³éÁ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é ¿, Ý߳ݳÏáõÙ ¿ §»Ï³Ùï³µ»ñ¦, »ñÏñáñ¹Á ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é ¿, ë³Ï³ÛÝ á×³Ï³Ý ï»ë³Ï»ïÇó ß³ï ³í»ÉÇ Ñ³ñÙ³ñ ¿ Ëáë³Ïó³Ï³Ý á×ÇÝ, ù³Ý ³ß˳ï³í³ñÓ-Á:

8

Î³Ý ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é»ñ, áñáÝù ·ñ³Ï³Ý É»½íáõÙ ãáõÝ»Ý Çñ»Ýó Ù»Ï µ³éáí ³ñï³Ñ³Ûïí³Í ï³ñµ»ñ³ÏÁ: êñ³ÝóÇó »Ý ³½·áõÃÛáõÝ óáõÛó ïíáÕ µ³é»ñÇ Ñá·Ý³ÏÇ Ý»ñ·á۳ϳÝÇ Ó¨»ñÁ, áñáÝù ·áñͳÍíáõÙ »Ý ï³ñ³Í³Ï³Ý Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ùµ. §êÙµ³ïÇÝ øÛáë³ÉÉáõ ³ùëáñ»ÉÁ ѳٳ½áñ ¿ñ Ù³Ñí³Ý ¹³ï³å³ñï»ÉáõÝ, êÙµ³ïÝ ³ÛÝï»ÕÇó ϻݹ³Ý ãåÇïÇ í»ñ³¹³éݳñ, Ýñ³Ý Ãáõñù»ñáõÙ É³í ¿ÇÝ ×³Ý³ãáõÙ….¦ (Ø - 291): Àݹ·Íí³Í µ³éÇ ÇÙ³ëïÁ Ù»Ï µ³éáí µ³ó³ïñ»É Ñݳñ³íáñ ã¿, ϳñáÕ »Ýù ³ë»É` §²ñ-ó³ËÇ Ï³Ù Ð³Û³ëï³ÝÇ Ãáõñù³µÝ³Ï í³Ûñ»ñ¦: ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³éÇ ÙÇçáóáí ËáëùÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ë»ÕÙ ¨ ³é³í»É ѳí³ëïÇ:

ØÇ ß³ñù ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é»ñ ·ñ³Ï³Ý É»½íáõÙ áõÝ»Ý Ñ³Ù³ñÅ»ù ï³ñµ»ñ³Ï-Ý»ñ: ÂíáõÙ ¿, û í»ñçÇÝÝ»ñÇ Ñ³Ù»Ù³ïáõÃÛ³Ùµ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é»ñÁ áñ¨¿ ѳïϳÝÇßáí ·»ñ³¹³ë»ÉÇ ã»Ý: ê³Ï³ÛÝ ¹ñ³Ýù áõÝ»Ý ÙÇ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝ, áñÁ ãÇ Ï³ñáÕ áõÝ»Ý³É ·ñ³Ï³Ý ѳٳñÅ»ùÁ: ²ÛëåÇëÇ µ³é»ñÁ ËáëùÇÝ Ñ³Õáñ¹áõÙ »Ý ³éûñÛ³-Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ »ñ³Ý·: ²Ûëå»ë` ÃíáõÙ ¿, û §»ÏáÕ ÏÇñ³ÏǦ ϳå³ÏóáõÃÛáõÝÁ ·áñͳÍíáõÙ ¿ ¨° ·ñ³Ï³Ý ËáëùáõÙ, ¨° µ³Ý³íáñ-Ëáë³Ïó³Ï³Ý á×áõÙ, µ³Ûó ·³É ÏÇñ³ÏÇ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÁ Ñݳñ³íáñ ¿ ·áñÍ³Í»É ÙdzÛÝ »ñÏñáñ¹áõÙ. §ê¨ÇÝ ³ë³ó. – î»ëÝ»°Ýù, ·áõó» ·³É ÏÇñ³ÏǦ (Ø 93):

Ðáõ½ÙáõÝù, ½·³óÙáõÝù, í»ñ³µ»ñÙáõÝù ³ñï³Ñ³ÛïáÕ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ùï³Íá-ÕáõÃÛ³Ý Ó¨»ñÇó »Ý Ó³ÛݳñÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: гïϳå»ë Ñ»ñáëÝ»ñÇ ËáëùáõÙ ¹ñ³Ýó ÙÇçáóáí ³ñï³Ñ³ÛïíáõÙ ¿ ÙÇ ³ÙµáÕç ÙÇïù` ¹ñë¨áñ»Éáí ¨° ½·³óÙáõÝù, ¨° í»ñ³µ»ñÙáõÝù: гí³ùí»É »Ý »ñÇï³ë³ñ¹ ïճݻñÁ, ËÙáõÙ »Ý: ¶³ÕïÝÇù ã¿, áñ ÙÇ ù³ÝÇ µ³Å³Ï ËÙ»Éáõó Ñ»ïá Ù³ñ¹ÇÏ ÷áËíáõÙ »Ý. ¹³éÝáõÙ Ñáõ½³Ï³Ý, ï³ñíáõÙ Ùïù»ñáí, Çñ³ñ ¹ÇÙáõ٠ѳñ³½³ïÇ å»ë, ãÝ³Û³Í ³é³çÇÝ ³Ý·³Ù »Ý ѳݹÇåáõÙ ¨ ϳñÍ»ë ³ÛÝù³Ý ¿É ͳÝáà ã»Ý: ²Û¹ íÇ׳ÏáõÙ ¿ ïճݻñÇó Ù»ÏÁ: ºñµ ѳñó »Ý ï³ÉÇë. §¸á±õ ¿É »ë, ³Ëå»ñ ç³Ý, ·ÛáõÕ ·ÝáõÙ¦, å³ï³ë˳ÝÝ ¿. §– ÌÁ,– ³ñ»ó êï»÷³ÝÇ Éáõé ÁÝÏ»ñÁ¦ (à¾Ø² - 18): ºñÇï³ë³ñ¹Ý»ñÝ ³ñ¹»Ý ·ÇÝáíó³Í »Ý, ¨ ³ÝͳÝáÃÝ ¿É ¿ ³Ëå»ñ: ì»ñçÇÝÇë ³ñï³ë³Ý³Í ÙÇ Ñ³ïÇÏ Ó³ÛݳñÏáõÃÛáõÝÝ ¿É µ³í³Ï³ÝÇÝ ï³ñáÕáõÝ³Ï ¿, áñÝ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ ¿ ¹Å·áÑáõÃÛáõÝ: ܳ Çñ Ùïù»ñÇ Ñ»ï ¿, ãÇ ó³ÝϳÝáõÙ, áñ ˳ݷ³ñ»Ý Çñ»Ý:

Ð³×³Ë ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛáõÝÝ ³ñï³Ñ³ÛïíáõÙ ¿ ³ÛÝåÇëÇ µ³é»ñáí, áñáÝù ·ñ³Ï³Ý É»½áõÝ Ù»ñÅ»ÉÇ Ó¨»ñ ¿ ѳٳñáõÙ: ²Û¹åÇëÇ µ³é»ñÁ µ³é³-ñ³ÝÝ»ñáõÙ ï»Õ »Ý ·ïÝáõÙ §ï»°ë¦ ÝßáõÙáí: ê³Ï³ÛÝ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ËáëùáõÙ ÝÙ³Ý µ³é»ñÁ ³Ý÷á˳ñÇÝ»ÉÇ »Ý: ¸ñ³Ýó ÙÇçáóáí ·ñáÕÁ á×³Ï³Ý ½³Ý³½³Ý ËݹÇñÝ»ñ ¿ ÉáõÍáõÙ: §àñï»±Õ ¿Çñ, Ù³ñ¹ ³ëïÍᦠí»åáõÙ å³ïÏ»ñíáõÙ ¿ ·ÛáõÕ³Ï³Ý µáõÅÏ»ïÁ: ÐÇí³Ý¹Á ³Ûó»É»É ¿, ëï³ó»É óáõóáõÙÝ»ñ µÅßÏÇ ÏáÕÙÇó, µ³Ûó Ùݳó»É ¿ ¹Å·áÑ. §²Ùáà ÇÝÓ, û Ù»Ï ¿É ¹ñ³ µÅßϳÝáóÁ áïù ¹Ý»Ù¦ (à¾Ø² - 5): ºÃ» ·ÛáõÕ³óáõ ËáëùáõÙ ÑÝã»ÇÝ §µáõÅÏ»ï¦ Ï³Ù §µáõųñ³Ý¦ µ³é»ñÁ, ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÁ ÏÉÇÝ»ñ Ï»ÕÍ: Àݹ·Íí³Í Ù»ñÅ»ÉÇ Ó¨Á (²´´, ²-Ò, ¿ç 191) ï»ÕÇÝ ¿ ÁÝïñí³Í, ѳÙá½Çã ¿, ݳ¨ ѳñ³½³ï ¿ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³ÝÁ:

9

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ³ÝÑñ³Å»ßï µ³ÕϳóáõóÇã ï³ññ»ñÇó ¿ áõë³-ÝáÕ³Ï³Ý Ùï³Í»É³Ï»ñåÁ: ê³ ¿É Çñ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõÝÇ, ³ñï³-ѳÛïáõÃÛ³Ý Çñ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ Ó¨»ñÁ, áñáÝù ϳñáÕ »Ý ѳëϳݳÉÇ ÉÇÝ»É ÙdzÛÝ ÝÙ³Ý ÙÇç³í³ÛñáõÙ: ºäÐ ýǽÇϳٳûٳïÇÏ³Ï³Ý ý³ÏáõÉï»ïÝ ³í³ñï³Í ·ñáÕÇ Ý»ñϳ۳óñ³Í áõë³ÝáÕ³Ï³Ý å³ïÏ»ñÝ»ñÁ ÇÝùݳïÇå »Ý, ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ »Ý ï»ËÝÇÏ³Ï³Ý Ù³ëݳ·ÇïáõÃÛáõÝ ëï³óáÕ áõë³ÝáÕÇ Ñá·»µ³ÝáõÃÛáõÝÁ, áñÁ »ñ¨Ç û ÑáõÙ³ÝÇï³ñ Ù³ëݳ·ÇïáõÃÛ³Ý ï»ñ Ù³ñ¹áõÝ ³ÝѳëϳݳÉÇ ÏÃí³: ÜÙ³Ý Ýϳñ³·ñáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ·ñ³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ Ó¨»ñÁ áõß³·ñ³í µ³-é³·áñͳÍáõÃÛáõÝ áõÝ»Ý: §ºí í»ñ³¹³ñÓÝ»Éáí Ó»ñ ¹ÇÙ³ÝϳñÁ¦ í»åáõÙ µ³½Ù³ÃÇí »Ý áõë³ÝáÕ³Ï³Ý ÏÛ³ÝùÇ å³ïÏ»ñÝ»ñÁ: ¸ñ³ÝóÇó Ù»ÏáõÙ Ýϳñ³·ñíáõÙ ¿ ýǽٳÃóÇ ïճݻñÇ Ñá·»µ³ÝáõÃÛáõÝÁ. Ýñ³Ýó ¹³ë»ñÁ ï³ÕïáõÏ »Ý. §¸³-ë»ñÇó Ñ»ïá, ë³Ï³ÛÝ, ϳñ ÙÇ å³Ûͳé ñáå», »ñµ ÙÇç³Ýóùáõ٠ѳݹÇåáõÙ ¿ÇÝ »ñÏñáñ¹ Ñ»ñÃÇ µ³Ý³ë»ñÝ»ñÇÝ: êñ³Ýó ³ÕçÇÏÝ»ñÁ ·»Õ»óÇÏ ¿ÇÝ, Ýáñ³Ó¨ ѳ·Ýí³Í, ÙÇßï ÅåïáõÝ: üǽٳÃÇ ³ÕçÇÏÝ»ñÁ ï·»Õ ¿ÇÝ, Ë»Éáù ¿ÇÝ, Éáõñç ¿ÇÝ, Ù³ïÝ»ñÁ óݳùáï, Ñá·Ý³Í¦ (ºìÒ¸ - 13): лï³ùñùÇñ á×³Ï³Ý Ñݳñáí ·ñ³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ Áݹ·Íí³Í µ³é»ñÁ, áñáÝù Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ¹ñ³Ï³Ý ѳïϳÝÇßÝ»ñ »Ý ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ, áõë³ÝáÕ³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ùµ ¹³éÝáõÙ »Ý µ³ó³ë³Ï³Ý ѳïÏáõÃÛáõÝ óáõÛó ïíáÕ Ó¨»ñ:

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý ËáëùáõÙ ³ñï³Ñ³Ûïã³Ï³Ý ÙÇçáó »Ý ÝٳݳӳÛÝáõÃÛáõÝÝ»-ñÇó ϳ½Ùí³Í ï³ñµ»ñ ËáëùÇ Ù³ë»ñÇ å³ïϳÝáÕ µ³é»ñÁ: êñ³Ýù ËáëùÁ ¹³ñÓÝáõÙ »Ý ³í»ÉÇ ³ßËáõÛÅ, ³ñï³Ñ³ÛïÇã, å³ïÏ»ñ³íáñ: ²Ûëå»ë` Ýϳñ³·ñíáõÙ ¿ ÓÙ»é³ÛÇÝ »ñ»ÏáÝ ·ÛáõÕ³óáõ ï³ÝÁ: î³Ýï»ñÁ ·áÑ ¿: ì³é³ñ³ÝÇ Ñ³Ù³ñ ÷³Ûï áõÝÇ, ³Ý³ëáõÝÝ»ñÁ ï³ù ·áÙáõÙ »Ý, §ï³ÝÝ ¿É ³Ñ³ ãñÃãñÃáõÙ ¿ í³é³ñ³ÝÁ¦ (à¾Ø² - 178-179): ÜٳݳӳÛÝáõÃÛáõÝÁ ³é³ÝÓݳÏÇ ç»ñÙáõÃÛáõÝ ¿ ѳÕáñ¹áõÙ áÕç å³ïÏ»ñÇÝ, Áݹ·ÍáõÙ ·ÛáõÕ³óáõ µ³í³ñ³ñí³ÍáõÃÛáõÝÁ ëï»ÕÍí³Í Çñ³íÇ׳ÏÇó:

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ½·³ÉÇ ù³Ý³Ï »Ý ϳ½ÙáõÙ ÏñÏݳíáñ µ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù ³í»ÉÇ µÝáñáß »Ý Ëáë³Ïó³Ï³Ý É»½íÇÝ ¨ Ñ»ñáëÇ ËáëùÇÝ ï³ÉÇë »Ý Ñ³í³ëïÇáõÃÛáõÝ, ѳÙá½ãáõÃÛáõÝ: ÎñÏݳíáñ µ³ñ¹áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³çݳÛÇÝ Ñ³ïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó ¿ ËáëùÇÝ ë³ëï-ÏáõÃÛáõÝ Ñ³Õáñ¹»ÉÁ: ²Ûëå»ë` §….µáÉáñ ÷³ëï³ÃÕûñÁ ï»ÕÁ-ï»ÕÇÝ ³å³Ñá-íáõÙ ¿ÇÝ »ñç³ÝÇÏ Í»ñáõÃÛáõÝ` ݳñ¹Ç ˳Õáí` ÃáéÝÇÏÝ»ñáí, í»ï»ñ³ÝÝ»ñÇ Ñ³-í³ùÇÝ å³ïí³íáñ Ññ³í»ñáí, ¨ áõñÇß ß³ï ɳí-É³í µ³Ý»ñáí….¦ (ºìÒ¸ - 142):

ÊáëùÇÝ Ùï»ñÙ³Ï³Ý »ñ³Ý· »Ý ѳÕáñ¹áõÙ Ýí³½³Ï³Ý-÷³Õ³ùß³Ï³Ý ³Í³ÝóÝ»ñáí ϳ½Ùí³Í µ³é»ñÁ: êñ³Ýù ÅáÕáíñ¹³Ëáë³Ïó³Ï³Ý ³ñï³Ñ³Ûïã³ÙÇçáóÝ»ñ »Ý: ¸ÇÙ³óÇÝÇ Ýϳïٳٵ ë»ñÁ, ùÝùß³ÝùÁ, ·áñáíÝ ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ Ýå³ï³Ïáí Ñ»ÕÇݳÏÁ ·áñÍáÕ ³ÝÓ³Ýó ËáëùáõÙ ï»Õ ¿ ï³ÉÇë í»ñáÝßÛ³É µ³é»ñÇÝ: ²Ûëå»ë` §¸³ ³ÛÝ-ù³Ý ·»Õ»óÇÏ, ÷áùñÇÏ ³ÕçÇÏ ¿ñ, áñ ÇëÏáõÛÝ ¹áõñ »Ï³í سñ³ïÇÝ: ´³ñÓñ³óñ»ó, ѳٵáõñ»ó ÃßÇÏÝ»ñÁ¦ (ºìÒ¸ - 111):

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç á×³Ï³Ý ï³ñµ»ñ Ýå³ï³ÏÝ»ñ »Ý ϳï³ñáõ٠ѳïáõÏ ³ÝáõÝÝ»ñÇ, ³½·³ÝáõÝÝ»ñÇ, ï»Õ³ÝáõÝÝ»ñÇ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ó¨»ñÁ, Ù³ñ¹Ï³Ýó ٳϳÝáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù ÑÇÙݳϳÝáõ٠ѳݹÇåáõÙ »Ý Ñ»ñáëÝ»ñÇ ËáëùáõÙ` ³ÛÝ ¹³ñÓÝ»Éáí ³í»ÉÇ ³ÝÙÇç³Ï³Ý, ѳí³ëïÇ: ²Ûëå»ë` Ñ»ñáëÝ»ñÇ Ëáëùáõ٠ѳݹÇåáÕ Ù³Ï³ÝáõÝÁ Ñ»ÕÇݳÏÁ µ³ó³ïñáõÙ ¿. §ºÕµ³ÛñÝ»ñÇó Ïñïë»ñÁ` Ú³åáÝÁ, Ãéíé³Ý, ³ßËáõÛÅ áõ ûè í³ñùÇ Ñ³Ù³ñ îñÉÇ×á ³í»É ³ÝáõÝÝ áõÝ»ñ, áñ ØÇçݳ߻ÝÇ É»½íáí Ý߳ݳÏáõÙ ¿ñ ³ñïáõÛï¦ (Ø - 15):

10

гٳå³ï³ëË³Ý ÙÇç³í³Ûñ ëï»ÕÍ»Éáõ ³éáõÙáí ϳñ¨áñ ¹»ñ áõÝ»Ý Ý³¨ µ³-Õ³¹ñÛ³É ï»Õ³ÝáõÝÝ»ñÇ, ϳéáõÛóÝ»ñÇ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ³ÝáõÝÝ»ñÁ6. §Òǹ ÝëïÇñ, ÃéÇñ, ²µ·³ñ ѳÛÇÝ ÇÙ³ó ïáõñ, ÃáÕ Çñ ïճݻñáí ß³ñÅíÇ Ø³ÏÇÝ ãÉÉáõóÝ, ÔáõñÕáõ½³ ë³ñÇ ·ÉËÇó ³Ù»Ý ÇÝã ï»ëÝ»Éáõ ¿¦ (Ø - 111), - ³Ûëå»ë ¿ ËáëáõÙ §ØÇçݳ߻ݦ í»åÇ Ñ»ñáëÝ»ñÇó Ù»ÏÁ` º÷ñ»ÙÁ, ï»Õ³ÝùÇÝ ù³ç³ï»ÕÛ³Ï Ñ³Û Ññ³Ù³Ý³ï³ñÝ»ñÇó Ù»ÏÁ: ´³Õ³¹ñÛ³É ï»Õ³ÝáõÝÝ»ñ ѳݹÇåáõÙ »Ý ݳ¨ Ñ»ÕÇݳÏÇ ËáëùáõÙ, áñÁ íϳÛáõÙ ¿ ·ñáÕÇ` ³Û¹ í³Ûñ»ñÇÝ Í³Ýáà ÉÇÝ»Éáõ Ù³ëÇÝ. §¸ÇÙ³óÝ, ³ç ÏáÕÙáõÙ, ¸Çùã³Ýó ͳé»ñÝ ¿ÇÝ áõ ³Ëï»ñÇ ÏáñÝ·³ÝÇ ¹³ßï»ñÁ, Ó³ËáõÙ` ÈáõëÇϳ ÓáñÝ ¿ñ áõ ØÇçݳí³ñÁ, ÇëÏ áõÕÇÕ ¹ÇÙ³óÁ` äÇÍÇ ËÇÝÇ·Û³ÑÇ ë³ñ³Ñ³ñÃÝ áõ` Âá÷Ç ë³ñÁ Ñ»éíáõÙ¦ (Ø - 110):

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ á×³Ï³Ý Ñݳñ ¿ ѳïáõÏ ³ÝáõÝÝ»ñÇ Ñ³ë³ñ³-ϳóáõÙÁ ¨ ¹ñ³Ýù Ñá·Ý³ÏÇ Ãíáí ·áñͳͻÉÁ: ²Ûë ¹»åùáõÙ ËáëùáõÙ ëáíáñ³µ³ñ ¹ñë¨áñíáõÙ ¿ µ³ó³ë³Ï³Ý í»ñ³µ»ñÙáõÝù Ù³ñ¹Ï³ÛÇÝ ÇÝã-áñ ˳íÇ Ýϳïٳٵ: ²Ûëå»ë` ØáëÏí³ÛÇó ºñ¨³Ý »Ý »Ï»É ëïáõ·áÕÝ»ñ: ÊÙµáõÙ ¿ ݳ¨ §ÜáíÇÏáí¦ ³½-·³ÝáõÝáí Ù»ÏÁ: âÝ³Û³Í Å³Ù³Ý»É ¿ ³ÝÏáÕÙÝ³Ï³É ³ß˳ï³Ýù ϳï³ñ»Éáõ, µ³Ûó Ñ»Ýó ³é³çÇÝ ûñí³ÝÇó ÁݹáõÝáõÙ ¿ ѳÛÏ³Ï³Ý ÏáÕÙÇ ÑÛáõñ³ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ÇëÏ ÙÇ ù³ÝÇ ûñ ³Ýó ÇÝùÝ ¿ å³Ñ³ÝçáõÙ, áñ Çñ»Ý é»ëïáñ³Ý ï³Ý»Ý, ɳí Ï»ñ³Ïñ»Ý: ÐÛáõñÇ ³Ýù³Õ³ù³í³ñáõÃÛáõÝÁ ѳëÝáõÙ ¿ ³ÛÝï»Õ, áñ ï»Õ³óÇÝ»ñÁ ëÏëáõÙ »Ý Ëáõë³÷»É Ýñ³ÝÇó, ѳϳé³Ï ¹»åùáõÙ ½í³ñ׳ݳÉ` ͳÕñ»Éáí ÑÛáõñÇÝ: ²Û¹å»ë ¿ í³ñíáõ٠ݳ¨ Ñ»ñáëÝ»ñÇó Ù»ÏÁ. §ê³Ùí»ÉÁ ½í³ñ׳ÝáõÙ ¿ñ, áñáíÑ»ï¨ ³Ûë ³Ù»ÝÁ Ýñ³Ý ß³ï ɳí ͳÝáà ¿ñ ¨ ³ñ¹»Ý ß³ï ѳçáÕ Ï³ñáÕ³ÝáõÙ ¿ñ Ëáõë³÷»É ÜáíÇÏáíÝ»ñÇó¦ (ºìÒ¸ - 234):

гïáõÏ ³Ýí³Ý ¨ -³Ýáó ³Í³ÝóÇ ÙÇçáóáí ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íáõÙ ³ñï³Ñ³ÛïíáõÙ ¿ ï³ñ³ÍùÇ Ñ³í³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÇÙ³ëï: ²Ûëå»ë` µ³ÅÝÇ í³ñÇã ѳÛñÁ ³ß˳ï³ÝùÇ ¿ ÁݹáõÝ»É áñ¹áõÝ: Üå³ï³ÏÝ ³ÛÝ ¿, áñ ³ß˳ï³ÝùÇ Å³ÙÇÝ ³ß˳ï³ÏÇóÝ»ñÁ ïÕ³ÛÇ Ñ»ï å³ñ³å»Ý, áñå»ë½Ç ³Ùé³ÝÁ ½³í³ÏÁ Ù³ëݳÏóÇ ÇÝëïÇïáõïÇ ÁݹáõÝ»Éáõ-ÃÛ³Ý ùÝÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: гïϳóíáõÙ ¿ ݳ¨ ë»ÝÛ³Ï, ³ß˳ï³ÏÇóÝ ¿É ³Û¹ ųٻñÇÝ Ý»ñùÇÝ Ï³ñ·áí ³½³ïíáõÙ ¿ ³ß˳ï³ÝùÇó. §ê»ÝÛ³ÏÇ ³ÝáõÝÁ ³ß˳-ïáÕÝ»ñÁ Çñ³ñ Ù»ç ÏÝù»óÇÝ §é³ýÇϳÝáó¦, áñáíÑ»ï¨ ´»Ïݳ½³ñÛ³ÝÇ ³ÝáõÝÝ ¿É è³ýÇÏ ¿ñ¦ (ºìÒ¸ - 168):

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ ¿ µ³Ý µ³éÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÁ: лÕÇݳÏÝ û·ïí»É ¿ á×³Ï³Ý ³Ûë ÑݳñÇó` Ñ»ñáëÝ»ñÇ ËáëùÝ ³í»ÉÇ ïÇå³Ï³Ý ¹³ñÓÝ»Éáõ ѳٳñ: ºñÇï³ë³ñ¹ ïÕ³Ý áõ ³ÕçÇÏÁ ëÇñáõÙ »Ý ÙÇÙÛ³Ýó, µ³Ûó »ñÏáõ ÏáÕÙÇ Ù³Ûñ»ñÝ ¿É ¹»Ù »Ý Ýñ³Ýó ³ÙáõëÝáõÃÛ³ÝÁ. ÷áñÓáõÙ »Ý ˳ݷ³ñ»É: ÆëÏ Ñ³ñ¨³ÝÝ»ñÁ ë³ ¹³ñÓñ»É »Ý µ³Ùµ³ë³ÝùÇ Ã»Ù³: îÕ³Ý ³é³ç³ñÏáõÙ ¿ ëÇñ³Í ¿³ÏÇÝ. §¼³ñáõÑÇ, Éëá±õÙ »ë… ØÇÝ㨠³Ûë Ù³ñ¹Ï³ÝóÇó ãÑ»é³Ý³Ýù, ÏÛ³Ýù ã»Ýù áõݻݳ: ÂáÕ ÙÇ ù³ÝÇ ûñ ³ÝóÝÇ, Éëá±õÙ »ë, ÃáÕ ÙÇ ù³ÝÇ ûñ ³ÝóÝÇ, ޻ݷ³íÇÃáõÙ-µ³ÝáõÙ ÙÇ ë»ÝÛ³Ï ·ïÝ»Ýù, ·Ý³Ýù¦ (à¾Ø² - 395): Êáëù³ß³ñáõÙ Áݹ·Íí³Í µ³éÁ ³ÝáñáßáõÃÛ³Ý, ݳ¨ ѳí³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÇÙ³ëï áõÝÇ:

6 ²ÛëåÇëÇ ³ÝáõÝÝ»ñÁ ·»ñ³½³Ýó³å»ë ѳݹÇåáõÙ »Ý §ØÇçݳ߻ݦ í»åáõÙ:11

ÆÝùݳïÇå ¹ÇٻɳӨ»ñÁ ¨ë ѳïáõÏ »Ý ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇÝ, Ýñ³ µ³Õϳ-óáõóÇã ï³ññ»ñÝ »Ý: лÕÇݳÏÁ ãÇ Ëáõë³÷áõÙ ¹ñ³ÝóÇó, áñáÝù ËáëùÇÝ Ñ³-Õáñ¹áõÙ »Ý ݳ¨ ³é³ÝÓݳѳïáõÏ í»ñ³µ»ñÙáõÝù: ²Ûëå»ë` Ñ»ñáëÝ ÇÙ³ó»É ¿, áñ ÙÇ ³ÝͳÝáà ³ÛñÇ ÏÝáç »ñ»Ë³Ý ÑÇí³Ý¹³ÝáóáõÙ ¿: ìÇñ³Ñ³ï»Éáõ ѳٳñ µÅÇßÏÁ å³Ñ³ÝçáõÙ ¿ ·áõÙ³ñ, áñÁ Ù³ÛñÁ ãáõÝÇ: öáñÓáõÙ ¿ û·Ý»É. §øáõñ ç³Ý, í»ñóñáõ,– Ñáõ½í»Éáí ¨ ß÷áÃí»Éáí, ³ë³ó سñ³ïÁ: – îáõñ Çñ»Ý, ÃáÕ ßáõï íÇñ³Ñ³ïÇ, »ñ»Ë³Ý ó³í»ñ ¿ áõÝ»ÝáõÙ, ·Çï»Ù, ·Çß»ñÁ ×ãáõÙ ¿, ãÇ ùÝáõÙ¦ (ºìÒ¸ - 252): Îáã³Ï³ÝÇ ÙÇçáóáí ËáëùÇÝ Ñ³Õáñ¹íáõÙ ¿ ³ÝѳݷëïáõÃÛáõÝ ûï³ñ »ñ»Ë³ÛÇ ×³Ï³ï³·ñÇ Ýϳïٳٵ, ÇÝãå»ë ݳ¨ Ñ»ñáëÁ ó³ÝϳÝáõÙ ¿ ¹ÇÙ³óÇÝÇ Ùáï Çñ Ýϳïٳٵ íëï³ÑáõÃÛáõÝ ³é³ç³óÝ»É:

лÕÇݳÏÇ ëáõñ ³ãùÇó ãÇ ³Ýï»ëí»É ݳ¨ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ËáëùáõÙ ï³ñ³Íí³Í Ù»Ï ³ÛÉ »ñ¨áõÛà ¨ë` ÙÇÙÛ³Ýó ¹ÇÙ»ÉÇë ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·áñͳÍáõÙÁ: ¶ñáÕÁ ÙÇ ÇÝùݳïÇå á×³Ï³Ý Ñݳñ ¿ ·áñͳÍáõÙ: ºÃ» å»ïù ¿ ¹ÇÙ»É Ñ³ñ·í³Í, Åá-Õáíñ¹Ç ÏáÕÙÇó ÁݹáõÝí³Í Ù³ñ¹áõ, ËáëùáõÙ ³éϳ ¿ ѳۻñ»Ý µ³éÁ. §Ô»Ï³í³ñ Ù³ñ¹ ¿, ³°Û ì³ëÇÉ ù»éÇ, »±ñµ åÇïÇ ¹áõ ѳëÏ³Ý³ë¦ (à¾Ø² - 30): ÆëÏ »ñµ ËáëíáõÙ ¿ Ñ»ÕÇݳÏÇ Ñ³Ï³Ïñ³ÝùÇÝ ³ñųݳó³Í Ñ»ñáëÇ Ù³ëÇÝ, ·áñͳÍíáõÙ ¿ éáõë»ñ»Ý ¹ÇٻɳӨÁ` ³Õ³í³Õí³Í ³ñï³ë³ÝáõÃÛ³Ùµ: ²Ûëå»ë` §ºí í»ñ³¹³ñÓÝ»-Éáí Ó»ñ ¹ÇÙ³ÝϳñÁ¦ í»åÇ ¹ñí³·Ý»ñÇó Ù»ÏáõÙ Ýϳñ³·ñíáõÙ ¿ ËáñÑñ¹³ÛÇÝ Å³-ٳݳÏÝ»ñÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ·ÛáõÕ³Ï³Ý Ñ³ñë³ÝÇùÁ: ÐÛáõñ»ñÇó Ù»ÏÁ` ºñ¨³ÝÇó ų-Ù³Ý³Í ¹³ï³Ë³½Á, ÷áñÓáõÙ ¿ Çñ ³é³ï³Ó»éÝáõÃÛ³Ùµ ½³ñÙ³óÝ»É Ù³ñ¹Ï³Ýó` ÅáÕáíñ¹Çó ·é÷³Í ÷áÕ»ñÁ ³ç áõ Ó³Ë ß³Õ ï³Éáí: ÀÝûñóáÕÁ ½·áõÙ ¿ ·ñáÕÇ Ýáõñµ ÑáõÙáñÁ. §²Û¹ ÏñÃáõÃÛáõÝ ³é³ÍÝ»ñÇó Ù»ÏÁ` гÙá Ó³Ó³Ý, ºñ¨³ÝÇó Å³Ù³Ý»É ¿ñ ³½·³Ï³ÝÇ Ñ³ñë³ÝÇùÇÝ, áÕç ·ÛáõÕÝ ³åß»óÝ»Éáí` гÙá Ó³Ó³Ý ï³ëÝáóÝ»ñ ¿ñ Ý»ïáõÙ Ýí³·áÕÝ»ñÇÝ` ³é³Ýó ݳۻÉáõ¦ (ºìÒ¸ - 308): ´³Ûó ³Ûë-ù³Ýáí ãÇ ³í³ñïíáõÙ ÑáõÙáñÁ: ²ÛÝ ³ëïÇ׳ݳµ³ñ í»ñ³ÍíáõÙ ¿ ë³ïÇñ³ÛÇ. §È»áÝ, Çñ Ñáñ»Õµáñ ïճݻñÁ, ³ÕçÇÏÝ»ñÁ, гÙá Ó³Ó³ÛÇ µáÉáñ ³½·³Ï³ÝÝ»ñÇ »ñ»-˳ݻñÁ, ³éѳë³ñ³Ï, ѳñë³ÝÇùáõÙ ÇÝãù³Ý ¹åñáó³Ï³Ý »ñ»Ë³ ϳñ` ³Û¹ ûñÁ áñáß»óÇÝ Ð³Ùá Ó³Ó³ÛÇ å»ë ¹³ï³Ë³½ ¹³éݳÉ, ³Ù»ÝùÁ Ùdzݷ³ÙÇó ·ï³Ý Çñ»Ýó ÏáãáõÙÁ¦ (ºìÒ¸ - 308):

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇ ï³ññ»ñÇó »Ý ѳïϳå»ë ûï³ñ µ³é»ñÇ ³Õ³í³Õí³Í ³ñï³ë³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: êñ³Ýù ¨ë á×³Ï³Ý ï»ë³Ï»ïÇó ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý Ù»ç ϳñ¨áñ »Ý: §ØÇçݳ߻ݦ í»åÇ Ñ³ïí³ÍÝ»ñÇó Ù»ÏáõÙ ½ñáõóáõÙ »Ý ·ÛáõÕÇ ù³Ñ³Ý³Ý ¨ µ»ÏÁ. §– ¸á±õ ÇÝãÇ »ë áõñ³Ë³ó»É, ³°Û Ë»Õ×,– ÍÇÍ³Õ»ó µ»ÏÁ: – ÆÝãù³Ý ï»ñï»ñ ϳ, ý³ÉߨÇÏÝ»ñÁ ͳé»ñÇó ϳ˻Éáõ »Ý¦ (Ø - 28): §´áÉߨÇϦ ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ ·ÛáõÕ³óÇ Ù³ñ¹áõ ËáëùáõÙ ¹Çï³íáñÛ³É ³Õ³í³Õí³Í ¿ ³ñï³-ë³ÝíáõÙ, áñÝ ¿É ѳñ³½³ï ¿ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇÝ:

12

²ÝÑݳñ ¿ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½áõÝ å³ïÏ»ñ³óÝ»É ³é³Ýó Ýñ³ ϳñ¨áñ³·áõÛÝ µ³Õ-ϳóáõóÇã ï³ññ»ñÇó ÙÇ ù³ÝÇëÇ` »ñ¹Ù³Ý, ³Ý»ÍùÇ, ûñÑݳÝùÇ, ѳÛÑáÛ³ÝùÇ: ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÁ ³é³ïáñ»Ý û·ïíáõÙ ¿ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é áõ µ³ÝÇ ³Ûë ѳñëïáõÃÛáõÝÇó ¨ë: гÛñ»Ý³Ï³Ý å³ï»ñ³½ÙÇ Å³Ù³Ý³Ï ×³Ï³ïáõÙ ·ïÝíáÕ Ñ»-ñáëÁ ѳٳ·ÛáõÕ³óáõÝ å³ïÙáõÙ ¿ Ù»ÏÇ Ù³ëÇÝ, áñÁ Çñ »ñÏñ³óáõÝ Ëáñ³Ù³Ý-Ïáñ»Ý ³½³ï»É ¿ µ³Ý³ÏÇó: ¸ÇÙ³óÇÝÁ ï³ñ³Ïáõë³Ýù ¿ ѳÛïÝáõÙ: лï¨áõÙ ¿ »ñ-¹áõÙÁ. §øá ³ñ¨¦ (à¾Ø² - 147): ºñµ ѳñ¨³ÝÇ ÏáíÁ óùáõÝ ÏÃáÕ ÏÝáçÁ ѳñóÝáõÙ »Ý, û ÇÝãáõ ¿ ³Û¹åÇëÇ ³ñ³ñù ÃáõÛÉ ï³ÉÇë, å³ï³ë˳ÝáõÙ ¿. §ºñ»Ë³ë Ù»éÝÇ, û ÏÃáõÙ »Ù¦ (à¾Ø² - 152): §ÂûÝÇݦ å³ïÙí³Íùáõ٠ͳéÁ Ïéí³ËÝÓáñ ¿ ¹³ñÓ»É. »ñÏáõ ѳñ¨³ÝÝ»ñÇó Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñÁ ·ïÝáõÙ ¿, áñ ³ÛÝ Çñ å³åÝ ¿ ïÝÏ»É, áõñ»ÙÝ Çñ»ÝóÝ ¿: ì»×Á ÙÇßï ëÏëíáõÙ ¿ »ñÏáõ ÏáÕÙÇ »ñ»Ë³Ý»ñÇ å³ï׳éáí: ÂÇÏÝ»Õ, ѳÕóݹ³Ù ê³ÙëáÝÁ »ñ»ù ³Õçϳ ѳÛñ ¿, ÇëÏ ÝÇѳñ, ³ÝÝß³Ý Ï³éáõóí³Íùáí ¶³ëå³ñÁ` ÑÇÝ· ïÕ³ÛÇ: лñÃ³Ï³Ý í»×Ç Å³Ù³Ý³Ï ï»ëÝ»Éáí, áñ áñ¹ÇÝ»ñÁ Çñ»Ýó »Ý ݳÛáõÙ` ¶³ëå³ñÁ ѳñí³ÍáõÙ ¿ ѳñ¨³ÝÇÝ` Ýñ³Ý Ëݹñ»Éáí ÁÝÏÝ»É ¨ ½³í³ÏÝ»ñÇ Ý»ñϳÛáõÃÛ³Ùµ ˳Ûï³é³Ï ã³Ý»É. §– ÂÛá¯õ, ùá Ù³ñ¹ ³ëáÕÇ,– ѳÛÑáÛ»ó ê³ÙëáÝÝ áõ ùÇã ï³ï³Ýí»Éáõó Ñ»ïá` ¹Çïٳٵ ÁÝÏ³í ·»ïÝÇݦ (²îºìÌ´ - 10): ºñµ ³ÙáõëݳݳÉáõó Ñ»ïá å³ñ½íáõÙ ¿, áñ »ñÇï³ë³ñ¹ ÏÇÝÁ ãÇ Ï³ñáÕ »ñ»Ë³ áõÝ»Ý³É ³ÕçÇÏ Å³Ù³Ý³Ï Ùáñ ³Ýáõß³¹ñáõÃÛ³Ý å³ï׳éáí Ùñë»Éáõ ѻ勉Ýùáí, Ñ»ï¨áõÙ ¿ ³Ý»ÍùÁ. §….Ïáõñ³Ý³ Ù»ñÁ, Ù»Í ÏÝÇÏ ¿ñ` ãѳëϳó³±í Çñ»ÝÁ ï³ñ ѳ·Ý»ñ, ¹³ ¿É »Õ³í ³Õçϳ Ù»±ñ….¦ (²îºìÌ´ - 15): ÆëÏ ³ÙáõëݳóáÕ ½áõÛ·ÇÝ áõÕÕíáõÙ ¿ ѳñë³Ýù³íáñÝ»ñÇ ÇÝùݳïÇå ûñÑݳÝùÁ. §ÜáñÇó ³ë»Ýù` ßÝáñѳíáñ ÉÇÝÇ ßÝáñѳíáñ»ÉÇùÁ, ÍÝáÕÝ»ñÇ ³ãùÁ ÉáõÛë, »ñÏáõ ͳÕÇÏÝ»ñÇ Ï»Ý³óÁ, ÙÇ µ³ñÓÇ Í»ñ³Ý³Ý, »ñ»Ë³Ý»ñÝ ¿É Ù»Í³Ý³Ý Ñáñáí-Ùáñáí, ëáí»ïÇ ûñáí, µ³Ûó Ïáõßï ÷áñáí¦ (Ø - 320):

ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý ËáëùÇÝ Ñ³ïáõÏ »Ý ³é³ÍÝ»ñÁ, ³ë³óí³ÍùÝ»ñÁ: êñ³Ýù ËáëùÇÝ ÇÝùݳïÇåáõÃÛáõÝ, Ýϳï»ÉÇ Ã³ñÙáõÃÛáõÝ »Ý ѳÕáñ¹áõÙ. §Êáëù ϳñ, ³ëáõÙ ¿ÇÝ. §Ð³ñëÇ ·»Õ»óÏáõÃÛáõÝÁ ûñáñáóÇ ï³Ï ¿ »ñ¨áõÙ¦: â³ÉáõÝó ѳñëÁ ݳ¨ ûñáñáóÇ ï³Ï ¿ñ ·»Õ»óÇÏ….¦ (Ø - 108):

§ì³ëÇÉ Ø»Í….¦ å³ïÙ³í»åáõÙ ËáëùÝ ³ñï³Ñ³ÛïÇã ¹³ñÓÝ»Éáõ ѳٳñ Ñ»-ÕÇݳÏÝ û·ï³·áñÍáõÙ ¿ µÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý ³é³ÍÝ»ñ: ̳Ýñ íÇ׳Ïáõ٠ѳÛïÝí³Í ϳÛëñÁ Ùï³ÍáõÙ ¿ ÙdzÛÝ áñ¹áõ Ù³ëÇÝ: ÂáÕ Çñ»Ý ѳϳé³Ïáñ¹Ý»ñÁ ëå³Ý»Ý, ë³Ï³ÛÝ Çñ ½³í³ÏÇÝ Ó»éù ãï³Ý: ´³Ûó ݳ ѳÙá½í³Í ¿, áñ ÍÝáÕÇÝ ³é³í»É Ëáó»Éáõ ѳٳñ Ý³Ë Çñ ³é³ç ÏËáÕËáÕ»Ý áñ¹áõÝ: Ðáõë³¹ñáõÙ ¿ñ Çñ»Ý Ýñ³Ýáí, áñ, ÙǨÝáõÛÝ ¿, áñáßáõÙÝ»ñ ϳ۳óÝáÕÝ ÇÝùÝ ¿ ÉÇÝ»Éáõ: ºí ÇÝã ¿É ËáñÑ»Ý Ñ³Ï³é³Ïáñ¹Ý»ñÁ, í»ñçÇÝ ËáëùÝ Çñ»Ý ¿ å³ïϳÝáõÙ, ϳ٠ÇÝãå»ë ³ëáõÙ ¿ µÛáõ½³Ý¹³Ï³Ý ³é³ÍÁ. §ÌËÝ»ÉáõÛ½Á Íáõé ¿, µ³Ûó ÍáõËÝ áõÕÇÕ ¿ ¹áõñë ·³ÉÇë¦ (ìØ - 274):

13

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ·ñ³Ï³ÝáõÃÛ³Ý É»½íÇ µ³é³å³ß³ñÁ ³ÝÑݳñ ¿ å³ïÏ»ñ³óÝ»É ³é³Ýó ¹³ñÓí³Í³ÛÇÝ ÙdzíáñÝ»ñÇ: ì»ñçÇÝÝ»ñÇë ¹»ñÁ ËáëùÇ á׳íáñÙ³Ý ·áñÍáõÙ ³ÝÅËï»ÉÇ ¿: ¸³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ËáëùÁ ϳ٠å³ïáõÙÁ ¹³éÝáõÙ ¿ ѳÙá½Çã, ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ` Ó»éù µ»ñáõÙ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý »ñ³Ý·Ý»ñ: ¸ñ³Ýó û·ÝáõÃÛ³Ùµ Ñ»ñáëÇ ËáëùÁ ݳ¨ í»ñ³µ»ñÙáõÝù ¿ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ. §àñï»±Õ ¿Çñ, Ù³ñ¹ ³ëïÍᦠí»åáõ٠ݳ˳·³ÑÁ ·ÛáõÕ³óÇ ì³ëÇÉ ù»éáõó Ëݹñ»É ¿ Ýñ³ ÓÇÝ, áñáí ³ÙµáÕç ûñÁ ßñç»É ¿, »Õ»É ¿ ï³ñµ»ñ ѳݹ³Ù³ë»ñáõÙ ¨ ÓÇÝ ³ÛÝù³Ý ùß»É, áñ ѳÉÇó ·ó»É ¿: ºñ»ÏáÛ³Ý Ï³ï³ñ³ÍáõÝ í»ñ³¹³ñÓÝáõÙ ¿ ÓÇÝ, áñÁ ѳ½Çí ¿ áïù»ñÇ íñ³ ϳݷÝáõÙ: ܳ˳·³ÑÇ ³ÝËÕ×áõÃÛáõÝÁ, ϻݹ³Ýáõ Ýϳïٳٵ ³ÝÙ³ñ¹Ï³ÛÇÝ í»ñ³µ»ñÙáõÝùÁ ½³Ûñ³óÝáõÙ »Ý ÓdzïÇñáçÁ, ë³Ï³ÛÝ Ñ»ÕÇݳÏÁ Ñ»ñáëÇ ËáëùÁ ³ÛÝå»ë ¿ ϳéáõóáõÙ, áñ ½³ÛñáõÛÃÇ Ñ»ï ÙdzëÇÝ ³ñï³Ñ³ÛïÇ Ý³¨ Ñ»·Ý³Ýù: ²Û¹ Ýå³ï³Ïáí ͳí³ÉáõÙ ¿ Ù³ñ¹ ¹³éÝ³É ¹³ñÓí³ÍùÁ` ³í»É³óÝ»Éáí Ï»ëûñÇó Ñ»ïá µ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÁ. §Üñ³ ³ÝËÕ×áõÃÛáõÝÁ ³Ý³ëáõÝÇ íñ³ ¿É ¿ »ñ¨áõÙ: λëûñÇó Ñ»ïá Ù³ñ¹ ¿ ¹³é»É, ³é³ç Ù»Ý³Ï ÓÇáõ ï³ÏÝ ¿ñ Ù³ùñáõÙ, ÑÇÙ³, ï»ëÝá±õÙ »ù, ³é³Ýó ÓÇáõ Ù³Ý ãÇ ·³ÉÇë¦ (à¾Ø² - 30): лÕÇݳÏÇ Ï³½Ù³Í Ýáñ ¹³ñÓí³Í³ÛÇÝ ÙdzíáñÁ ½³ÛñáõÛÃÇ ¨ Ñ»·Ý³ÝùÇ Ñ»ï ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ ¿ Ñ»ñáëÇ í»ñ³µ»ñÙáõÝùÁ. ݳ ݳ˳·³ÑÇÝ ³Ý³ñÅ³Ý ¿ ѳٳñáõÙ ³Û¹ å³ßïáÝÇÝ:

ÆÙ³ëïÇ ë³ëïϳóÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí Ñ»ÕÇݳÏÝ»ñÁ ¹³ñÓí³ÍùÇÝ ½áõ·³Ñ»é ·áñ-ͳÍáõÙ »Ý ÝáõÛÝ Ï³Ù Ùáï ÇÙ³ëï ³ñï³Ñ³ÛïáÕ áñ¨¿ µ³é: ²Ûë ¹»åùáõÙ ¹³ñÓí³ÍùÇ ³ñï³Ñ³Ûï³Í ÇÙ³ëïÝ ¿ áõŷݳÝáõÙ, ϳ٠¿É áñáß³ÏdzÝáõÙ ¿ ϳéáõÛóÇ ïíÛ³É ÝñµÇÙ³ëïÁ: ²Ûëå»ë` §ºí í»ñ³¹³ñÓÝ»Éáí Ò»ñ ¹ÇÙ³ÝϳñÁ¦ í»åáõÙ ·áñͳñ³ÝáõÙ ³ß˳ïáÕ »ñÇï³ë³ñ¹ Ñ»ñáëÁ ѳëϳÝáõÙ ¿, áñ Çñ»Ý áñ¨¿ ³é³çÁÝóó ãÇ ëå³ëíáõÙ ¨ áñáßáõÙ ¿ Ýáñ ³ß˳ï³Ýù ÷Ýïñ»É: ºñµ ÁÝÏ»ñÁ Ýñ³Ý ÷áñÓáõÙ ¿ ѳϳé³ÏÁ ѳÙá½»É. §´³Ûó ë³ ÷³ÏáõÕÇ ¿,– ³ë³ó È»áÝ,– ë³ Ù»éÛ³É Ï»ïÇÝ Ñ³ëóí³Í ·áñÍ ¿….¦ (ºìÒ¸ - 169):

¸³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ ÙÇçáóáí Ýáõñµ ÑáõÙáñ ϳñ»ÉÇ ¿ ³ñï³Ñ³Ûï»É ݳ¨ Ù³ñ¹Ï³-ÛÇÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ: §¶Ç·ÇÝ Õ»ÏÇ Ùáï¦ íÇå³ÏÇ ³ÛñÇ Ñ»ñáëÁ áñáᯐ ¿ »ñÏñáñ¹ ³Ý·³Ù ³ÙáõëݳݳÉ, Ýáñ ÁÝï³ÝÇù ϳ½Ù»É, ë³Ï³ÛÝ í³ÃëáõÝÝ ³Ýó ÏÇÝÁ »ñÏÙï³ÝùÇ Ù»ç ¿: лï¨áõÙ ¿ Ñ»ÕÇݳÏÇ ³é³ç³ñÏÁ, áñÁ ݳ¨ ÑáõÙáñ ¿ å³ñáõݳÏáõÙ. §ºÕ³Í-ã»Õ³Íáí ·Ý³ ÙdzóÇñ Ýñ³ »Õ³Í-ã»Õ³ÍÇÝ, ¹³ñÓ»ù ÙÇ ïáõÝ, ÙÇ ÁÝï³ÝÇù¦: ´³Ûó ÏÇÝÁ Ùï³í³ËáõÃÛáõÝ áõÝÇ. §äÇïÇ Ùï³Í»Ý` ɳã³éÇ Ù»ÏÝ »Ù »Õ»É, ëñ³Ý ׳ÝÏë »Ù ·ó»É, »ë »Ù Ýñ³Ý ÇÝÓ Ñ»ï åë³Ï»É¦: ºí ³Ù»Ý³Ï³ñ¨áñÁ. §ØÛáõë ÏáÕÙÇó` ëÇñïë ãÇ ÏåãáõÙ¦ (æØ - 95): ²ÛÝù³Ý ï»ÕÇÝ »Ý ·áñͳÍí³Í ¹³ñÓí³Í³ÛÇÝ Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñ ÁÝûñóáÕÇ Ùáï áñ¨¿ ϳëÏ³Í ãÇ ÙÝáõÙ ï³ñÇùÝ ³é³Í ÏÝáç ³ÝÏ»ÕÍáõÃÛ³Ý Ýϳïٳٵ:

лÕÇݳÏÇ ËáëùáõÙ ¨ë ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ¹³ñÓí³ÍùÝ»ñÝ ³Ýå³Ï³ë »Ý. §ØÇ ûñ ¿É, »ñµ ù³ÙáõÝ ¿ÇÝ ï³ÉÇë ϳÉë³ÍÁ, åïï³ÑáÕÙÁ ·³ÉÇë, ³Ù»Ý ÇÝã ·ÇñÏÝ ¿ ³éÝáõÙ, åïïíáõÙ ï»ÕáõÙ` ÙÇ ÏñÝÏÇ íñ³, û¹ ¿ ѳÝáõÙ ³Ù»Ý ÇÝã, ϳÉÇ áÕç »Õ³ÍÁ….¦ (²àô¼ - 117):

¸³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ ÙÇçáóáí ÉáõÍíáõÙ »Ý á×³Ï³Ý ³ÛÉ ËݹÇñÝ»ñ ¨ë, áñáÝóÇó »Ý, ûñÇݳÏ, ËáëùÇ ë»ÕÙáõÃÛáõÝÝ áõ ѳÏÇñ×áõÃÛáõÝÁ: ²Ûëå»ë` §– ØDZû ÇÙ ïÇñáçÇó µ³óÇ áõñÇß Ã³÷³é³Ï³Ý ³ëå»ïÝ»ñ ¿É ϳÝ,– ½³ñÙ³ó³í ½ÇݳÏÇñÁ: – ÞÝÇó ß³ï,– å³ï³ë˳ݻó ³Õ³ËÇÝÁ¦ (²àô¼ - 17):

14

êáíáñ³µ³ñ ¹³ñÓí³Í³ÛÇÝ ÙdzíáñÝ»ñ »Ý ëï»ÕÍíáõÙ ·áñÍáÕ Ï³Õ³å³ñÝ»ñÇ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÇó Ù»ÏÁ ϳ٠ÙÇ ù³ÝÇëÁ ³ÛÉ µ³éáí ϳ٠µ³é»ñáí ÷á˳ñÇÝ»Éáõ ÙÇçáóáí7: ê³ ³ñíáõÙ ¿ ¹³ñÓí³ÍùÁ ïíÛ³É Ëáëù³ÛÇÝ ÙÇç³í³ÛñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ë˳ݻóÝ»Éáõ ѳٳñ: ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»-ñáõÙ ¨ë ѳ׳˳¹»å »Ý ¹³ñÓí³Í³ÛÇÝ ½³Ý³½³Ý Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

²Ûëå»ë` §ÞÇï³ÏÝ ³ë³Í, Ò»ñ¹ áÕáñÙ³ÍáõÃÛáõÝ Ã³÷³é³Ï³Ý ³ëå»ï, Ù»ñ Ç°Ýã µ³ÝÝ ¿, û áõÙ ½áñùÝ ¿ ë³ ¨ Ù»ñ ÇÝã µ³ÝÝ ¿, û áí ¿ áõ٠ѳÕûɦ (²àô¼ - 68-69): γÙ` §Æëϳå»ë ³ë³Í` ³éáÕç Ù³ñ¹ ¿, ÇÝÓ³ÝÇó ¿É ³éáÕç: àñ ³ëáõÙ »Ýù` ³éáÕç »ë, ݻճÝáõÙ ¿¦ (à¾Ø² - 14): ÆÝãå»ë »ñ¨áõÙ ¿, ×ÇßïÝ ³ë³Í ¹³ñÓí³ÍùÁ, ï³ñµ»ñ Ëáëù³ÛÇÝ Çñ³íÇ׳ÏÝ»ñÇó »ÉÝ»Éáí, ÷á÷áËí»É ¿, ¨ ëï»ÕÍí»É »Ý »ñÏáõ Ýáñ ÑáÙ³ÝÇß Ï³éáõÛóÝ»ñ: ÆëÏ áñ ¹³ ÙÇïáõÙݳíáñ ¿ ϳï³ñí»É, »ñ¨áõÙ ¿ Ù»Ï ³ÛÉ ¹ñí³·Çó, áñï»Õ Ñ»ÕÇݳÏÁ û·ï³·áñÍ»É ¿ ÝáõÛÝ ¹³ñÓí³ÍùÁ` ³é³Ýó ÷á÷áËáõÃÛ³Ý »ÝóñÏ»Éáõ. §ØÇ ñáå» Ùï³Í»Éáí` ØÇß³Ý å³ï³ë˳ݻó. – ÖÇßïÝ ³ë³Í` ¿É áãÇÝã: ÎÇÝá: ØdzÛÝ Ã» ɳí ÏÇÝá ÉÇÝǦ (à¾Ø² - 23):

гٳå³ï³ëË³Ý Ï»Ýó³Õ³ÛÇÝ ÙÇç³í³Ûñ ëï»ÕÍ»Éáõ ѳٳñ Ñ»ÕÇݳÏÁ ·ñ³Ï³Ý É»½íÇÝ µÝáñáß Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ÙdzëÇÝ ¹ÇÙáõÙ ¿ ݳ¨ ÅáÕáíñ¹³-Ëáë³Ïó³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ ¹³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ û·ÝáõÃÛ³ÝÁ: ²Ûëå»ë` §Ð³ñ-ë³Ýù³ïáõÝÁ ¹³ñÓ³í Ù»é»É³ïáõÝ: Ê»Õ× ï³ñ³µ³ËïÇÝ ÑáÕÇÝ Ñ³ÝÓÝ»óÇÝ, ÛáÃÁ ïíÇÝ, ù³é³ëáõÝùÝ ¿É ϳï³ñ»óÇÝ….¦ (²àô¼ - 114): ºÃ» ³é³çÇÝ ¹³ñÓí³ÍùÁ (ÑáÕÇÝ Ñ³ÝÓÝ»É) µÝáñáß ¿ ·ñ³Ï³Ý É»½íÇÝ, ³å³ ÙÛáõë »ñÏáõëÁ (ÛáÃÁ ï³É, ù³é³ëáõÝùÁ ϳï³ñ»É)` ÅáÕáíñ¹³Ëáë³Ïó³Ï³Ý:

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ Ý³ËÁÝïñ³Í á×³Ï³Ý ÑݳñÝ»ñÇó ¿ »Õ³Ý³Ï³íáñáÕ ¹³ñÓ-í³ÍùÝ»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÁ Ñ»ñáëÝ»ñÇ ËáëùáõÙ: ¸ñ³Ýù ËáëùÇÝ Ñ³Õáñ¹áõÙ »Ý ³ÝÏ»ÕÍáõÃÛáõÝ, ³ÛÝ ¹³ñÓÝáõÙ »Ý ³ñï³Ñ³ÛïÇã. §ºë ù»½ ß³ï »Ù Ñ³ñ·áõÙ, ¹áõ ÇÙ å³ïí³íáñ ÑáñÇó ¿É (ÑáÕ»Ù ·ÉáõËÁ, ÙÇ ³Ý·³Ù ãѳñóñ»ó ï»Õë) óÝÏ »ë ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ, ÇÙ ß³ï å³ïí³íáñ »ÕµáñÇó (¹ñ³Ý ¿É çáÏ Ã³Õ»Ù) ¿É ù³Õóñ »ë ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ, سٵñ» ç³Ý, ùá Ù³ÛñÁ (Ùáñë óñë óջÙ) ÇÙ ÙáñÇó ¿É óÝÏ ¿ ÇÝÓ Ñ³Ù³ñ¦ (æØ - 280):

лñáëÇÝ É³í³·áõÛÝë µÝáõó·ñ»Éáõ ѳٳñ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÁ Ýñ³ ³ÝáõÝÁ ¹³ñÓÝáõÙ ¿ ¹³ñÓí³ÍùÇ µ³Õ³¹ñÇã: ²Ûëå»ë` §ØÇñ½áÛ³ÝÁ ÍÇͳջó, ¨ ³Û¹ å³ÑÇÝ Ý»ñϳݻñÇÝ ¨ë ʳãÇÝ ½í³ñ׳ÉÇ »ñ¨³ó, ãÝ³Û³Í Ñ³Ùá½í³Í ¿ÇÝ, áñ ݳ, ÇÝãå»ë ³ëáõÙ ¿ÇÝ, ˳ãÇ-˳ãÇ ËáëáõÙ ¿, ¿ÉÇ°¦ (Ø - 177):

¶ÛáõÕ³ß˳ñÑÁ, ·ÛáõÕ³Ï³Ý Ï»Ýó³ÕÝ áõ ·ÛáõÕ³óáõ ³éûñÛ³Ý å³ïÏ»ñáÕ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇÝ Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ »Ý ï³ÉÇë ·áñÍ³Í»É Ý³¨ µ³ñµ³é³ÛÇÝ µ³é»ñ.. §….³Ù»Ý Ù»ÏÝ ¿É ³Ùµ³ñ áõÝÇ, Ñáñ áõÝÇ, ï³-ù³ñ áõÝÇ….¦ (Ø - 185):

²ÛÉ ï»ùëï³ß³ñ»ñáõÙ ·ñáÕÁ ·áñͳÍáõÙ ¿ ï³ñ³Í³Ï³Ý ËÇëï ë³Ñٳݳ÷³-ÏáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ µ³é»ñ, áñáÝù µ³é³ñ³ÝÝ»ñáõÙ ³Ý·³Ù íϳÛí³Í ã»Ý: ÜÙ³Ý ¹»åù»ñáõÙ á×³Ï³Ý ÑݳñÁ ѳٳï»ÕíáõÙ ¿ µ³é³µ³ó³ïñ³Ï³Ý ³ß˳ï³ÝùÇ Ñ»ï. §…. Ï»ñ³Í ËÝÓáñÇ Ùݳóáñ¹Á, áñÇÝ Ù»Ýù ÏáõÃéáõ×8 »Ýù ³ëáõÙ, ³Û¹ ÏáõÃéáõ×Ç ÝÙ³Ý ùáÃáõÏÁ, ³ÛÝù³Ý åÇݹ, áñ ϳóÝÇ Ñ³ñí³ÍÝ»ñÇó ½³Ý·Ç ÝÙ³Ý ½Ý·áõÙ ¿ñ¦ (²àô¼ - 124):7 ä.´»¹ÇñÛ³ÝÁ á×³Ï³Ý ³Ûë »ñ¨áõÛÃÁ ³Ýí³ÝáõÙ ¿ ÝٳݳÏáõÃÛ³Ý ¨ ѳϳ¹³ñÓ ÝٳݳÏáõ-ÃÛ³Ý ûñ»ÝùÝ»ñ (ï»°ë ä.´»¹ÇñÛ³Ý, ijٳݳϳÏÇó ѳۻñ»ÝÇ ¹³ñÓí³Í³µ³ÝáõÃÛáõÝ, ºñ¨³Ý, 1973, ¿ç»ñ 41 ¨ 46): 8 ÎáõÃéáõÝ× - гÛáó É»½íÇ µ³ñµ³é³ÛÇÝ µ³é³ñ³ÝÁ (³ÛëáõÑ»ï¨` ÐÈ´´), áñå»ë ³Ûë µ³éÇ ÇÙ³ëïÝ»ñÇó Ù»ÏÁ, ÝßáõÙ ¿.§î³ÝÓÇ, ËÝÓáñÇ ãáõïíáÕ ÙÇçáõÏÁ¦ (ÐÈ´´, ѳïáñ ¶, ºñ¨³Ý, 2004, ¿ç 201):

15

²é³ÝÓÇÝ ¹»åù»ñáõÙ, ·áñͳͻÉáí µ³ñµ³é³ÛÇÝ µ³éÁ, ·ñáÕÁ áñ¨¿ µ³ó³ï-ñáõÃÛáõÝ ãÇ ï³ÉÇë: ø³ÝÇ áñ ²´´-áõÙ ¨ ÐÈ´´-áõÙ ¹ñ³Ýù Áݹ·ñÏí³Í ã»Ý, ÁÝ-ûñóáÕÇÝ ÙÝáõÙ ¿ ѳٳå³ï³ëË³Ý Ñ³Ù³ï»ùëïÇó »½ñ³Ï³óÝ»É, û ËáëùÁ ÇÝãÇ Ù³ëÇÝ ¿: ²Ûëå»ë` §– ²½áïë áñ ³í»É³ÝáõÙ ¿, ³ãùÇë µ³Ý»ñ »Ý »ñ¨áõÙ:

– ƱÝã µ³Ý»ñ,– ³ë³ó Ú³åáÝÁ, ãÇٳݳÉáí` ³½áïÝ ÇÝã ¿:– ²ÛÝ ³ß˳ñÑÇ µ³Ý»ñÁ, Ù³ÑÇãù Ù³ñ¹ÇϦ (Ø - 417): гëϳݳÉÇ ¿, áñ

Áݹ·Íí³Í µ³éÁ §Ù³Ñ³ó³Í, Ù»é³Í¦-Ç ÑáÙ³ÝÇßÝ ¿:¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳݹÇåáõÙ »Ý

³ÛÝåÇëÇ µ³ñµ³é³ÛÇÝ µ³é»ñ, áñáÝù Çñ»Ýó ·ñ³Ï³Ý ѳٳñÅ»ùÁ áõÝ»Ý, ë³Ï³ÛÝ Ñ»ÕÇݳÏÁ á×³Ï³Ý ½³Ý³½³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáí ·»ñ³¹³ëáõÙ ¿ ·áñÍ³Í»É µ³ñµ³é³ÛÇÝ ï³ñµ»ñ³ÏÁ: ´áÉáñ ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ã¿, áñ §»ñ»Ë³¦ µ³éÁ ϳñáÕ ¿ ÷á˳-ñÇÝ»É Ëá˳ µ³ñµ³é³ÛÇÝ ï³ñµ»ñ³ÏÇÝ, ѳïϳå»ë »Ã» ËáëáÕÁ ³ñó³ËóÇ Í»ñáõÝÇ ¿. §âÙ»éÝ»Ù` Ù»Ï ¿É ï»ëݻ٠ËáËáóÁ¦ (Ø - 122): ܳ˳¹³ëáõÃÛ³Ý Ù»ç ѳݹ»ë »ÏáÕ µ³ñµ³é³ÛÇÝ µ³éÁ ËáëùÁ ¹³ñÓÝáõÙ ¿ ѳÙá½Çã, ݳ¨ ³ñï³Ñ³ÛïáõÙ Ñ»ñá-ëÇ Ñá·»íÇ׳ÏÁ:

´³ñµ³é³ÛÇÝ ï³ññÇ ÏÇñ³éáõÃÛáõÝÝ ³í»Éáñ¹ 㿠ݳ¨ ³ÛÝ ¹»åù»ñáõÙ, »ñµ Ñ»ñáëÇ ËáëùáõÙ ·ñ³Ï³Ý ï³ñµ»ñ³ÏÇ ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ Ýå³ï³Ï³Ñ³ñÙ³ñ ã¿: ²Ûë-å»ë` §²Û¹ ³Ýï»°ñ, ³Ýïá°õÝ ßáõÝÁ, áñ ÇÝùÁ µÇç ¿, ãÇ ÇÙ³ÝáõÙ` Ñ»ñÝ Ç°Ýã ¿, Ù»ñÝ Ç°Ýã ¿, ³½·Ý Ç°Ýã ¿¦ (Ø - 376):

²ÛÉ å³ñ³·³Ý»ñáõÙ ·ñáÕÁ Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ ËáëùáõÙ Ëáõë³÷áõÙ ¿ µ³ñµ³é³-ÛÇÝ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÇó. §²å³Ï»·áñÍ ¿ñ, Ñ»Ýó Ù»ÏÇ ³ÙáõëÇÝÁ ï³ÝÁ ã¿ñ ÉÇÝáõÙ` ·ÝáõÙ ¿ñ ¹ñ³Ýó §ßáõß³Ý9 ·ó»Éáõ¦: ²ÙáõëÇÝÁ ·³ÉÇë ¿ñ ï»ëÝáõÙ` §ßáõß³Ý ·ó³Í¦, í»ñç³óñ³Í, ÏéÇí-³ÕÙáõϦ (æØ - 274):

Úáõñ³ù³ÝãÛáõñ É»½íÇ µ³é³å³ß³ñÇ µ³ÕϳóáõóÇã ï³ññ»ñÇó »Ý Ñݳµ³-ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ¸ñ³Ýó ÙÇ ï»ë³ÏÝ »Ý å³ïÙ³µ³é»ñÁ:

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳݹÇåáÕ å³ïÙ³µ³é»ñÁ ¹³ë³Ï³ñ·»É »Ýù ³Ûëå»ë` 1. í³Õ` ÐéáÙ»³Ï³Ý ϳÛëñáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ, áñáÝù ·áñͳÍíáõÙ »Ý ÙdzÛÝ §ì³ëÇÉ Ø»Í….¦ å³ïÙ³í»åáõÙ, 2. áõß` ݳ˳ѻճ÷áË³Ï³Ý ßñç³ÝÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ, 3. Ýáñ³·áõÛÝ` ËáñÑñ¹³ÛÇÝ Å³-ٳݳÏÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ:

²é³çÇÝ ËÙµÇÝ å³ïϳÝáÕ å³ïÙ³µ³é»ñÁ Ñ»ÕÇݳÏÝ û·ï³·áñÍáõÙ ¿ ѳٳ-å³ï³ëË³Ý å³ïÙ³Ï³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ ïå³íáñáõÃÛáõÝ ëï»ÕÍ»Éáõ ѳٳñ: ²Ûëå»ë. §ØdzÛÝ Ñ»ï³·³ÛáõÙ ÇÙ³ó³í, áñ Çñ ï³ñÇùÇó ³Ýѳٻٳï ÉñçÙÇï, Ëǽ³Ëáõ-ÃÛ³Ý Ù»ç ѳí³ë³ñÁ ãáõÝ»óáÕ ¨ Ñ»ÍÛ³É ½ÇÝíáñÝ»ñÇ ëÇñ»ÉÇ ³Û¹ ÏáÙ»ëÁ ϳÛë»ñ³Ï³Ý ëùáɳñÇáëÝ»ñÇ ¹áÙ»ëïÇÏáë, ³ÝÃÇå³ï å³ïñÇÏ ²ÝïÇ·áÝáëÝ ¿, ì³ñ¹³ë λë³ñÇ Ïñïë»ñ ½³í³ÏÝ áõ å³ßï»ÉÇݦ (ìØ - 130):

ܳ˳ѻճ÷áË³Ï³Ý ßñç³ÝÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ å³ïÙ³µ³é»ñÁ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ³ÛÝù³Ý ¿É ß³ï ã»Ý: ¸ñ³Ýù ·áñͳÍí³Í »Ý Ýϳñ³·ñíáÕ Å³Ù³Ý³Ï³ßñç³ÝÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ ³Ýí³ÝáõÙÝ»ñÁ Ýß»Éáõ ѳٳñ: ²Ûëå»ë` §Ð³Û ³ß˳ï³íáñáõÃÛ³Ý ³ñÛáõÝÁ Ñ»ÕíáõÙ ¿ µ»Ï»ñÇ, ϳÉí³Í³ï»ñ»ñÇ áõÝ»óí³ÍùÝ ³Ùáõñ å³Ñ»Éáõ ѳٳñ¦ (Ø - 104):

ºññáñ¹ ËÙµáõÙ Áݹ·ñÏí³Í å³ïÙ³µ³é»ñÇ û·ÝáõÃÛ³Ùµ Ñ»ÕÇݳÏÁ å³ïÏ»ñáõÙ ¿ ËáñÑñ¹³ÛÇÝ ÏÛ³ÝùÁ. §´³Ûó Ñ»ÕÏáÙÁ, áñÇ Õ»Ï³í³ñ ÇÝùÝ Çñ»Ý Ñéã³Ï»É ¿ñ êÇÝó¹»Ý, áñáß»ó, áñ ù³Õ³ù³óÇ³Ï³Ý ÏéÇíÝ»ñÇ µáíáõÙ ÅáÕáíáõñ¹Á å»ïù ¿ ÃñÍíÇ….¦ (Ø - 147): 9 ÐÈ´´-Ý ³Ûë µ³éÁ ѳٳñáõÙ ¿ µ³ñµ³é³ÛÇÝ (î»°ë ÐÈ´´, ѳïáñ ¸, ¿ç 302), ÇëÏ ².äáÕáëÛ³ÝÁ íϳÛáõÙ ¿, áñ ³ÛÝ Ð³¹ñáõÃÇ µ³ñµ³éáõÙ ÷á˳éáõÃÛáõÝ ¿ ³¹ñµ»ç³Ý»ñ»ÝÇó (î»°ë ².äáÕáëÛ³Ý, г¹ñáõÃÇ µ³ñµ³éÁ, ºñ¨³Ý, 1965, ¿ç 272):

16

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ µ³é³å³ß³ñÇ ³ÕµÛáõñÝ»-ñÇó Ù»ÏÝ ¿É »Õ»É ¿ ·ñ³µ³ñÁ: îíÛ³É ¹»åùáõÙ Ù»½ Ñ»ï³ùñùñáÕÝ ³ÛÝ ¿, û ÇÝã Ýå³ï³Ïáí »Ý ¹ñ³Ýù ·áñͳÍí»É, á×³Ï³Ý ÇÝãåÇëÇ ËݹÇñÝ»ñ »Ý ¹ñ³Ýó û·Ýáõ-ÃÛ³Ùµ ÉáõÍí»É: ¶ñ³µ³ñÛ³Ý µ³é»ñ ¨ µ³é³Ó¨»ñ Ñ»ÕÇݳÏÇ áã µáÉáñ ëï»Õͳ·áñ-ÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ¿ ï»Õ ·ï»É: ÜÙ³Ý ï³ññ»ñ ѳݹÇåáõÙ »Ý Ù³ëݳíáñ³å»ë å³ïÙ³Ï³Ý ·áñÍ»ñáõÙ (§ì³ëÇÉ Ø»Í….¦, §²ñ³ ¶»Õ»óÇÏ ¨ Þ³ÙÇñ³Ù¦, §ØÇçݳ߻ݦ): ¶ñ³µ³ñÛ³Ý µ³é³ß»ñïÇ ·áñͳÍáõÃÛ³Ý ·É˳íáñ Ýå³ï³ÏÁ ѳٳå³ï³ëË³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ ïå³íáñáõÃÛáõÝ ëï»ÕÍ»Éáõ ó³ÝÏáõÃÛáõÝÝ ¿: ²Ûëå»ë` §Ìáí³÷ÝÛ³ äñáÙáõï ³ñí³ñÓ³ÝáõÙ ¿ñ ØÇù³Û»É Ññ»ßï³Ï³å»ïÇ ÉùÛ³É10 áõ ÏÇë³í»ñ í³ÝùÁ, áñÁ ѻﳷ³ÛáõÙ ì³ëÇÉ Ï³ÛëñÝ Ç ÑÇÙ³Ýó í»ñ³Ï³éáõó»ó….¦ (ìØ - 153):

гٳå³ï³ëË³Ý ÙÇç³í³ÛñÇ ïå³íáñáõÃÛáõÝ ëï»ÕÍ»Éáõ »Õ³Ý³ÏÝ»ñÇó ¿ Ý³¨ ï»Õ³ÝáõÝÝ»ñÇ, ³ß˳ñѳ·ñ³Ï³Ý ³ÝáõÝÝ»ñÇ ·ñ³µ³ñÛ³Ý Ó¨»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÁ: ²Ûëå»ë` §²Ñ³, ëï³óÇ°ñ ¸³ÝÇá ó·Á¦ (²àô¼ - 108):

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳݹÇåáõÙ »Ý ݳ¨ ·ñ³-µ³ñ ¹³ñÓí³ÍùÝ»ñ. §¸» ɳ°í ¿, ·áÑáõÃÛáõÝ ³ëïÍá, ɳ°í ¿¦ (Ø - 218):

§Üáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ýáñ µ³é»ñÝ »Ý, Ýáñ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ÇÝãå»ë ݳ¨ µ³é³ÛÇÝ Ýáñ ÇÙ³ëïÝ»ñÁ¦11: ¸ñ³Ýù É»½í³Ï³Ý ÙdzíáñÝ»ñ »Ý, áñáÝù ëï»ÕÍíáõÙ »Ý É»½íÇ ½³ñ·³óÙ³Ý ïíÛ³É ÷áõÉáõÙ` Ï»ÝëáõÝ³Ï µ³é³Ï³½Ù³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÝ»ñáí ϳ٠¿É` µ³é»ñÇ ÇÙ³ëïÝ»ñÇ ÷á÷áËáõÃÛ³Ý áõ ½³ñ·³óÙ³Ý ×³Ý³å³ñÑáí` Ýáñ ³é³ñϳݻñ, »ñ¨áõÛÃÝ»ñ, ѳëϳóáõÃÛáõÝÝ»ñ ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ ѳٳñ12: Üáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³ç³óáõÙÁ ëáíáñ³µ³ñ ϳåíáõÙ ¿ Ýáñ ѳëϳóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõ »ñ¨áõÛÃÝ»ñÇ Ñ»ï` áñå»ë ¹ñ³Ýó ³ÝáõÝÝ»ñ: Î³Ý Ý³¨ Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝù ëï»ÕÍíáõÙ »Ý ·ñáÕÝ»ñÇ ÏáÕÙÇó Ýñ³Ýó ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ: §²ÛëåÇëÇ µ³é»ñÇ ³é³ç³óáõÙÁ µ³é³å³ß³ñÇ Ñ³ñëï³óÙ³Ý áõ ѳٳÉñÙ³Ý Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙ ãáõÝÇ: Üñ³Ýó ÏáãáõÙÁ Ñ»ÕÇݳÏÇ ³ë»ÉÇùÁ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý Ûáõñ³Ñ³ïÏáõÃÛ³Ùµ, í³é å³ïÏ»ñ³íáñáõÃÛ³Ùµ, Ñáõ½³Ï³Ý ¨ ½·³ó³Ï³Ý ѳ·»óí³ÍáõÃÛ³Ùµ ³ñï³Ñ³Ûï»Éáõ Ù»ç ¿: êñ³Ýù ÏáãíáõÙ »Ý Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ ϳ٠áõÕÕ³ÏÇ Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ µ³é»ñ¦13: лÕÇݳϳÛÇÝ Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÁ å³ïÏ»ñ³óáõÙ ¿ ï³ÉÇë ·ñáÕÇ É»½í³á×³Ï³Ý Ñ³ÏáõÙÝ»ñÇ, ëϽµáõÝùÝ»ñÇ, ݳ˳ëÇñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ, áñáíÑ»ï¨ ¹ñ³Ýù ³ÝÙÇç³å»ë ϳåí³Í »Ý Ýñ³ ³Ýѳï³Ï³Ý É»½í³Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ¨ ³ß˳ñÑÁÝϳÉÙ³Ý Ñ»ï:

10 Ø»ñ Ýå³ï³ÏÁ ã¿ ³Ý¹ñ³¹³éÝ³É ·ñ³µ³ñÛ³Ý µ³é»ñÇ, ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõÕÕ³·ñáõÃÛ³ÝÁ, ÑáÉáí³Ï³Ý Ó¨»ñÇ ¨ µ³Û³Ï³Ý ųٳݳϳӨ»ñÇ ×Çßï ϳ٠ëË³É Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ:11 È.º½»ÏÛ³Ý, Ýßí. ³ßË., ¿ç 133:12 î»°ë ¾.²Õ³Û³Ý, Ýßí. ³ßË., ¿ç 169-171: ².سñ·³ñÛ³Ý, ijٳݳϳÏÇó ѳÛáó É»½áõ, ºñ¨³Ý, 1982, ¿ç 209-210: Ð.ä»ïñáëÛ³Ý, гۻñ»Ý³·Çï³Ï³Ý µ³é³ñ³Ý, ºñ¨³Ý, 1987, ¿ç 485: 13 ê.¾ÉáÛ³Ý, Ýßí. ³ßË., ¿ç 207:

17

Üáñ ϳ½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ ³í»ÉÇ ß³ï ·áñͳÍáõÙ »Ý ã³÷³Íá ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ. ë³Ï³ÛÝ ³ñÓ³Ï ·áñÍ»ñáõÙ ¨ë ¹ñ³Ýù Çñ»Ýó ï»ÕÝ áõ ¹»ñÝ áõÝ»Ý:

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ³é³ÝÓÇÝ ï»Õ »Ý ·ñ³íáõÙ ³ÛÝ ³Ýѳï³Ï³Ý-á×³Ï³Ý Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, áñáÝù ëï»ÕÍí»É »Ý ½áõï ëï»Õͳ·áñÍ³Ï³Ý áõ ·»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý Ýå³ï³Ï³¹ñáõÙáí: ²Ûëå»ë` ²´´-áõÙ íϳÛí³Í ËݹáõÙ»ñ»ë µ³ñ¹áõÃÛ³Ý Ï³ÛáõÝ ÇÙ³ëïÁ å³Ñå³Ý»Éáí [³ÛÝ ¿` §1. àõñ³Ë »ñ»ëáí, Ëݹ³¹»Ù, ½í³ñó¹»Ù: 2. àõñ³Ë, ½í³ñæ (²´´, ²-Ò, ¿ç 587)]` ·ñáÕÁ ÷áËáõÙ ¿ µ³ñ¹áõÃÛ³Ý »ñÏñáñ¹ µ³Õ³¹ñÇãÁ` §»ñ»ë¦-§¹»Ù¦, ¨ ëï³ÝáõÙ ¿ ËݹáõÙ³¹»Ù µ³é-ÙdzíáñÁ` §àõñ³Ë, ½í³ñà ¹»Ùùáí¦ ÇÙ³ëïáí. §ºñÏáõëÝ ¿ÇÝ, ³Ù-ñ³Ï³½Ù, ËݹáõÙ³¹»Ù »ñÇï³ë³ñ¹Ý»ñ Çñ ï³ñÇùǦ (ìØ - 266):

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ·áñÍ»ñáõÙ Ñ³×³Ë Ñ³Ý¹ÇåáÕ µ³é³Ï³½Ù³Ï³Ý »Õ³Ý³Ï-Ý»ñÇó ¿ ï³ñµ»ñ ËáëùÇ Ù³ë»ñÇ µ³Û³óáõÙÁ: ²é³í»É Ñ³×³Ë Ñ»ÕÇݳÏÁ µ³Û»ñ ¿ Ï»ñïáõÙ ·á۳ϳÝÝ»ñÇó` ½·»ëïÝ»É (²¶ºìÞ - 31), ùë³ÛáõÕí»É (²¶ºìÞ - 152) ¨ ³ÛÉÝ, ³Í³Ï³ÝÝ»ñÇó` ³Ýϻݹ³Ý³Ý³É (²¶ºìÞ - 169), ɳíÇÏ³Ý³É (æØ - 56), ùñïݳÃáñ»É (ìØ - 285) ¨ ³ÛÉÝ, ë³Ï³ÛÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙ »Ý Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÝ»ñ ݳ¨ ٳϵ³ÛÝ»ñÇó` ³ÛÝáõÑ»ï¨»É (²¶ºìÞ - 100), ³éÅ³Ù³Ý³Ï»É (²¶ºìÞ - 140) ¨ ³ÛÉÝ, ÇÝùÝáõñáõÛÝ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÇó ½áõñÏ Ó¨»ñÇó` ͳÝñáõûè»É (²¶ºìÞ - 123), áñë³Ñ³ñí»É (²¶ºìÞ - 84), ï³é³Ï³å»É (à¾Ø² - 41) ¨ ³ÛÉÝ:

лÕÇݳÏÝ -áõÃÛáõÝ ³Í³ÝóÁ ·áñͳÍáõÙ ¿ ËáëùÇÝ ³ÝÙÇç³Ï³ÝáõÃÛáõÝ Ñ³-Õáñ¹»Éáõ ѳٳñ. §– ÈëáõÙ »Ù,– ³ë³óÇ, í»ñóÝ»Éáí Éë³÷áÕÁ: ø³ñïáõÕ³ñáõ-ÑáõÃÛáõÝ »Ù ³ÝáõÙ¦ (²îºìÌ´ - 44):

²Ý- ÅËï³Ï³Ý ݳ˳ͳÝóÁ ¨ë ɳÛÝ ·áñͳÍáõÃÛáõÝ áõÝÇ. §…. ·»ïÝÇó ï³å³É-í³ÍÝ»ñÇó Ù»ÏÇ ëáõñÁ í»ñóÝ»Éáí áõ ³ÝÑ»ÍÛ³É Ùݳó³Í ÓÇ»ñÇó Ù»ÏÁ Ñ»ÍÝ»Éáí, ì³ëÇÉÁ µñáõïÇó ÝáñÇó í»ñ³Íí»ó ½ÇÝíáñÇ….¦ (ìØ - 129):

лÕÇݳÏÁ ѳ½í³¹»å Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝ ¿ Ï»ñïáõÙ -³Ý í»ñç³Í³ÝóÇ û·Ýáõ-ÃÛ³Ùµ: àõß³·ñ³íÝ ³ÛÝ ¿, áñ ÝáõÛÝ Ýáñ³Ï»ñï µ³éÁ ï³ñµ»ñ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝ-Ý»ñáõ٠ݳ ·áñͳÍáõÙ ¿ ï³ñµ»ñ ÇÙ³ëïÝ»ñáí: ²Ûëå»ë`. §²ç ³Ýí³Í³ÍϳÝÝ áõ ¹áõéÁ Ë÷í³Í ¿ÇÝ, ÷áË»É Ñݳñ³íáñ ã¿ñ, ãϳñ áã ͳÍϳÝ, áã ¹áõé¦ (æØ – 118-119): ºí` §Î³ÛëñÇÝ ¹áõñ »Ï³Ý ѳïϳå»ë ûï³ñ»ñÏñÛ³ ÑÛáõñ»ñÇ Ñ³Ù³ñ ϳéáõóí³Í ûÃÛ³ÏÝ»ñÁ ¨ ͳÍϳÝÝ»ñáí Ýáñ ¹Çï³Ï»ï»ñÁ ßá· ¨ ³ÝÓñ¨áï ûñ»ñÇ Ñ³Ù³ñ¦ (ìØ - 294):

-áõÙ í»ñç³Í³ÝóÇ û·ÝáõÃÛ³Ùµ ·ñáÕÁ Ýáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñ ¿ ëï»ÕÍáõÙ µ³Û³ÝáõÝÝ»ñÇó. §….سϻ¹áÝ³Ï³Ý µ³Ý³Ï³Ã»ÙÇ ½áñ³í³ñ ò³Ýó»ëÇó ݳ ³½³-ï³ñÓ³ÏÙ³Ý áõ Ý»ñÙ³Ý ³ñïáݳ·Çñ áõÝÇ….¦ (ìØ - 177):

лï³ùñùÇñ ¿ëÇñ»Ï³Ý³Ù»é Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ: ÂíáõÙ ¿, û ³ÛÝ åÇïÇ áõݻݳ §1. êÇñ»Ï³ÝÇ Ñ³Ù³ñ Ù»éÝ»Éáõ, ³Ý·³Ù ÏÛ³ÝùÁ ½áÑ»Éáõ å³ïñ³ëï: 2. êÇñ»Ï³Ý áõݻݳÉáõ Ù»Í ó³ÝÏáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ, ¹ñ³ ѳٳñ ÝáõÛÝÇëÏ Ù»éÝ»Éáõ å³ïñ³ëï¦ ÇÙ³ëïÝ»ñÁ: ê³Ï³ÛÝ Ñ»ÕÇݳÏÝ ³ÛÝ ·áñÍ³Í»É ¿ §É³Éϳݦ Ýß³-ݳÏáõÃÛ³Ùµ: лñáëáõÑáõÝ µ³í³Ï³Ý ¿ ³ÝÝß³Ý ÙÇ å³ï׳é, ¨ ݳ áÕµ³·ÇÝ É³ó ¿ ÉÇÝáõÙ: ÆÝãå»ë Ñ»ÕÇݳÏÝ ¿ ³ëáõÙ. §ê³ ѳÛïÝÇ É³óÏ³Ý ¿ñ, ³ñï³ëáõùÁ ÙÇßï óñÃÇãÝ»ñÇó ϳ˦ (Ø - 105): ÆٳݳÉáí, áñ ´³ùáõ Ù»ÏÝ³Í ùñáçÇó Éáõñ ãϳ, ³ÛÝå»ë ³ÕÇáÕáñÙ ¿ áÕµáõÙ, áñ ùñáç ëÏ»ëáõñÁ ½³Ûñ³ÝáõÙ ¿. §– ²ÕçÇ°,– ³ë³ó ݳ,– ³°Û ëÇñ»Ï³Ý³Ù»é, á±í ¿ Ù»é»É, áñ ɳó »ë ÉÇÝáõÙ: ²Ûëï»Õ Ù»é»É³ïáõÝ ãÇ: ì»°ñ ϳó, ·Ý³, Ó»ñ ï³ÝÁ ɳó ÏÉÇÝ»ë,– íéݹ»ó¦ (Ø - 105):

18

à×³Ï³Ý ÇÝùݳïÇå Ñݳñ ¿ µ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ýáñ³ëï»ÕÍ µ³éáí ÷á˳-ñÇÝ»ÉÁ: ê³ ¨ ËáëùÇÝ ë»ÕÙáõÃÛáõÝ ¿ ѳÕáñ¹áõÙ, ¨ ³ÛÝ ¹³ñÓÝáõÙ ¿ ³é³í»É ïå³íáñÇã: ²Ûëå»ë` §ÏñÍùáí Ï»ñ³ÏñáÕ Ù³Ûñ/ÏñÍùÇ »ñ»Ë³ áõÝ»óáÕ Ù³Ûñ¦ µ³é³-ϳå³ÏóáõÃÛáõÝÁ Ñ»ÕÇݳÏÁ ÷á˳ñÇÝáõÙ ¿ Ù»Ï µ³éáí` ÏñÍù³Ù³Ûñ. §ºë, å³ñáÝ, ³é³çÇÝ ÇëÏ û·ÝáõÃÛ³Ý Ï³ÝãÇó í»ñ »Ù ÃéãáõÙ, ÇÝãå»ë ÏñÍù³Ù³Ûñ ÏÇÝÁ, »ñµ ÉëáõÙ ¿ ɳóáÕ »ñ»Ë³ÛÇ ³Õ»Ïïáõñ Ó³ÛÝÁ….¦ (²àô¼ - 99):

ºñµ»ÙÝ ·ñáÕÁ Ýáñ µ³é ¿ ëï»ÕÍáõ٠ѳٳµ³ÝáõÃÛ³Ý »Õ³Ý³Ïáí` Ýáñ³ëï»ÕÍ µ³éÇÝ µ³í³Ï³Ý Ñ»ï³ùñùÇñ ÇÙ³ëï ѳÕáñ¹»Éáí: ²ÛëåÇëÇÝ ¿ ÙdzÑáñÇÏ Ýá-ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ` ϳ½Ùí³Í §ÙdzÙáñÇϦ µ³éÇ ûñÇݳÏáí: ì»ñçÇÝë Ý߳ݳÏáõÙ ¿ §ÙÇÝáõ׳ñ, Ùáñ ÙÇ³Ï ½³í³ÏÁ¦ (²´´, Ô-ü, ¿ç 1077): ´³Ûó Ýáñ³Ï³½ÙáõÃÛáõÝÁ Ñ»ÕÇݳÏÁ ·áñÍ³Í»É ¿ §ÝáõÛÝ ÑáñÇó, µ³Ûó ÝáõÛÝ Ï³Ù ï³ñµ»ñ Ù³Ûñ»ñÇó ÍÝí³Í¦ Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ùµ. §ä³ñëÇÏ ³ñù³Ý»ñÁ ·³Ñ µ³ñÓñ³Ý³Éáí` ÏáïáñáõÙ ¿ÇÝ ÙdzÑáñÇÏ Çñ»Ýó µáÉáñ »Õµ³ÛñÝ»ñÇÝ, ¨ ¹³ Ýñ³Ýó ûñ»ÝùÝ»ñáí ³ñ¹³ñ³óíáõÙ ¿¦ (ìØ - 205):

лÕÇݳϳÛÇÝ Ýáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³Ï³ñ·áõÙ É»½í³µ³ÝÝ»ñÁ ³é³ÝÓݳóÝáõÙ »Ý ¹Çåí³Í³ÛÇÝ µ³é»ñÁ: ²ÛëåÇëÇÝ ¿ ³Ý¹ñ¿³Ï Ýáñ³ëï»ÕÍ µ³éÁ, áñáí ݳ ³Ýí³ÝáõÙ ¿ áã »ñÏñ³ÛÇÝ Ù³ñ¹³ÝÙ³Ý ³ñ³ñ³ÍÝ»ñÇÝ. §– г, ѳ, ѳ,– ÍÇͳ-Õ»ó Ññ³ï³ñ³ÏÇãÁ,– ×ßÙ³ñï³óÇ Ñëϳݻñáí, Ññ»ßÝ»ñáí, ³Ý¹ñ¿³ÏÝ»ñáí, ã³ñ ϳ-˳ñ¹³ÝùÝ»ñáí ¨ Ñ»ùdzóÛÇÝ ³ÛÉ ³ñϳÍÝ»ñáí, áñáÝù å³ïÙáõÃÛáõÝÁ, ×Çßï ¿, Ñ»ï³ùñùÇñ »Ý ¹³ñÓÝáõÙ, µ³Ûó áã ³í»ÉǦ (²àô¼ - 53):

¶ñáÕÁ »ñµ»ÙÝ ¹ÇÙáõÙ ¿ ݳ¨ ÇÙ³ëï³ÛÇÝ Ýáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇÝ: ²Ûëå»ë` §Ù³Ñï³ñ³Å³Ù¦ µ³éÁ µ³ó³ïñíáõÙ ¿ áñå»ë §Ñ³Ù³×³ñ³Ï¦ (²´´, Ô-ü, ¿ç 959): лÕÇݳÏÝ ³ÛÝ ·áñͳÍáõÙ ¿ §ï³ñ³Å³Ù ٳѦ Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ùµ. §….ûñ-ûñÇ Ùáï»Ýáõ٠ݳ¨ ³Ûë Ù³ñ¹áõ Ù³Ñï³ñ³Å³ÙÁ, áñÁ ëáëϳÉÇ ¿ñ ÉÇÝ»Éáõ¦ (ìØ - 21):

ÊáëùÇÝ Éñ³óáõóÇã áõÅ·ÝáõÃÛáõÝ Ñ³Õáñ¹»Éáõ ѳٳñ Ñ»ÕÇݳÏÁ ¹ÇÙáõÙ ¿ Ñ»ï³ùñùÇñ ÑݳñÇ. Ýáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÁ ѳݹ»ë ¿ ·³ÉÇë µ³é³Ë³ÕÇ Ñ»ï ÙdzëÇÝ. §Î³ÙáíÇÝ Ù³ÑÁ µ³½Ù³ÏáÕÙ³ÝÇ ùÝÝáÕÁ ÷ñÏáõÙ ¿ Çñ ÏÛ³ÝùÁ, ù³ÝÇ áñ ³ÝÓݳëå³ÝáõÃÛáõÝÝ ³í»ÉÇ ÇÝùݳÇÙ³ëï³½áõñÏ ¿, ù³Ý ÇÙ³ëï³½áõñÏ ÏÛ³ÝùÁ¦ (²¶ºìÞ - 73):

¶»Õ³ñí»ëï³Ï³Ý ·áñÍ»ñáõÙ ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÝ Çñ»Ýó áõñáõÛÝ ï»ÕÝ áõÝ»Ý, áñáíÑ»ï¨ Ñ»ÕÇݳÏÝ»ñÁ Ýñ³Ýóáí ëï»Õͳ·áñÍ³Ï³Ý ½³Ý³½³Ý ËݹÇñÝ»ñ »Ý ÉáõÍáõÙ:

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ·áñÍ»ñáõ٠ѳݹÇåáÕ ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ÑÇÙ-ݳϳÝáõÙ éáõë»ñ»Ý µ³é»ñ »Ý ϳ٠éáõë»ñ»ÝÇ ÙÇçáóáí ³ÛÉ É»½áõÝ»ñÇó ÷á˳éáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáÝó ÙÇ Ù³ëÁ ųٳݳÏÇÝ ï»Õ ¿ ·ï»É ݳ¨ Ù»ñ É»½íÇ ·ñ³Ï³Ý ß»ñïáõÙ, ÇëÏ ÙÇ Ù³ëÝ ¿É ϳ٠Ýñ³Ýó áã ×Çßï ï³ñµ»ñ³ÏÝ»ñÁ ó÷³Ýó»É »Ý Ëáë³Ïó³Ï³Ý ѳۻñ»ÝÇ ß»ñïÁ: ¸ñ³Ýù ϳñ»ÉÇ ¿ µ³Å³Ý»É »ñÏáõ ËÙµÇ`

1. ûï³ñ µ³é»ñ, áñáÝù û·ï³·áñÍáõÙ »Ý Ñ³Û ¨ ûï³ñ³½·Ç Ñ»ñáëÝ»ñÁ ûï³ñ É»½íáí Ëáë»ÉÇë ϳ٠ÇÝã-áñ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝ ³Ý»ÉÇë,

2. ûï³ñ³É»½áõ µ³é»ñ, ³ñï³Ñ³Ûïã³Ó¨»ñ, áñáÝù ѳݹÇåáõÙ »Ý Ñ»ÕÇݳ-ÏÇ (ѳ½í³¹»å) ϳ٠Ýñ³ áñ¨¿ Ñ»ñáëÇ ËáëùáõÙ ¨ áõÝ»Ý ëáëÏ á×³Ï³Ý ³ñÅ»ù:

19

´Ý³Ï³Ý ¿, áñ ³½·áõÃÛ³Ùµ éáõë Ñ»ñáëÇ Ï»ñå³ñÇ ïÇå³Ï³Ý³óÙ³Ý ³é³çݳ-Ñ»ñà ËݹÇñÁ å»ïù ¿ ÉÇÝ»ñ ³ÛÝ, áñ Ýñ³ ËáëùáõÙ éáõë»ñ»Ý µ³é»ñ ÑÝã»Ý: §ä³ïÁ¦ íÇå³ÏáõÙ, »ñµ ëÇñ³Í ׳߳ï»ë³ÏÝ »Ý ¹ÝáõÙ éáõë Ñ»ñáëÇ ³éç¨, Ñdzó-ÙáõÝùÁ ѳÛïÝáõÙ ¿ Ù³Ûñ»ÝÇ ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛ³Ùµ. §Ух, житуха14¦ (à¾Ø² - 418): ¼³ñٳݳÉÇ ã¿, áñ ѳñµ»Éáõó Ñ»ïá ݳ åÇïÇ ³Ýå³ÛÙ³Ý Ñ³ÛÑáÛÇ` û·ï³·áñ-Í»Éáí éáõë»ñ»Ý ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝ. §Пошел ты….¦ (à¾Ø² - 419), ³½·áõÃÛ³Ùµ Ñ³Û ½ÇÝíáñ³Ï³ÝÁ ËáëùáõÙ ·áñͳÍáõÙ ¿ éáõë»ñ»Ý µ³é»ñ, ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñ. 㿱 áñ ͳé³Û»É ¿ ËáñÑñ¹³ÛÇÝ µ³Ý³ÏáõÙ, áñï»Õ Ù³ñ¹ÇÏ ÙÇÙÛ³Ýó Ñ»ï ѳÕáñ¹³ÏóíáõÙ ¿ÇÝ éáõë»ñ»Ýáí. §Îãáñïá¯õ: È³í ¿ µ³Ý³ÏáõÙ å³Ñ»ëï³å»ï ÉÇÝ»É, ù³Ý ²Ëïé³ÛáõÙ ¹åñáóÇ å³Ñ³Ï¦ (æØ - 279):

ØÇ ¹»åùáõÙ Ãáõñù»ñ»Ý ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ ³é³ÝÓݳѳïáõÏ Ï»ñåáí ¿ å³ï-Ï»ñáõÙ Çñ³íÇ׳ÏÁ ¨ Ñ»ñáëÇÝ: سñ¹Á ѳÛïÝíáõÙ ¿ ½³í»ßï³ÉÇ íÇ׳ÏáõÙ, ¨ ¹ñ³ ѻ勉Ýùáí ßñç³å³ïÇ ÏáÕÙÇó ëï³Ýáõ٠ͳÕñ³Ï³Ý ٳϳÝáõÝ: ²Ûëå»ë` §ä³ïÁ¦ íÇå³ÏÇ Ñ»ñáëÝ»ñÇó Ù»ÏÁ` Ýáñ ѳñ¨³ÝÁ, áñÇ ³ÝáõÝÁ ¹»é áã áù ã·Çï»ñ. §ØdzÛÝ ÙÇ ³Ý·³Ù ÏÇñ³ÏÇ ûñÁ ݳñ¹Ç ˳ճó, ù³ÝÇ ·óáõÙ ¿ñ` ÇùÇ-µÇñ ¿ñ ÁÝÏ-ÝáõÙ, ³ÛëÇÝùÝ` »ñÏáõ-Ù»Ï: ²ÝáõÝÁ ¹ñÇÝ` ÆùǵÇñ¦ (à¾Ø² - 364):

§ºí í»ñ³¹³ñÓÝ»Éáí Ó»ñ ¹ÇÙ³ÝϳñÁ¦ í»åÇ Ñ³ïí³ÍÝ»ñÇó Ù»Ïáõ٠ѳݹÇåáõÙ »Ýù ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛ³Ý ÇÝùݳïÇå ·áñͳÍáõÃÛ³Ý: »ñÃÇ ³ß˳ï³ÏÇóÝ»ñÁ ùÝݳ¹³ï»É »Ý ·áñͳñ³ÝÝ»ñÇó Ù»ÏÇ ³ñï³¹ñ³Í ÏáÕå»ùÝ»ñÁ: ¶É˳íáñ ÇÝŻݻñÁ å³ï³ëË³Ý»É ¿ ¨ ÉÇáíÇÝ Ñ³Ù³Ó³ÛÝ ¿ Ñá¹í³Í³·ñÇÝ, §áÕç ݳٳÏÁ ÇÝùݳùÝݳ¹³ï³Ï³Ý ÙÇ ß³Ëë»Û-í³Ëë»Û ¿ñ¦ (ºìÒ¸ - 202): øÝݳ¹³ïáõÃÛ³Ý å³ï³ë˳ÝÁ ѳٻٳï»Éáí Ù³ÑÙ»¹³Ï³ÝÝ»ñÇ ë·á ³ñ³ñáÕáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³Ï Ï³ï³ñíáÕ ÇÝùݳӳÕÏÙ³Ý Ñ»ï` Ñ»ÕÇݳÏÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë ÉåñÍáõÝ Ù³ñ¹áõ ·áñÍáõÝ»áõÃÛáõÝÁ. ¹ÇÙ³óÇÝÇÝ ãѳϳ׳é»É, ³ñï³ùáõëï ѳٳӳÛÝ»É Ýñ³ ϳñÍÇùÇÝ, µ³Ûó ß³ñáõÝ³Ï»É ³ß˳ï»É ÝáõÛÝ á×áí:

úï³ñ³É»½áõ µ³é»ñ ѳݹÇåáõÙ »Ý ݳ¨ Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ ËáëùáõÙ: ê³ Ñ³ïϳ-å»ë Ýϳï»ÉÇ ¿ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ í³Õ ßñç³ÝÇ ·áñÍ»ñáõÙ (20-ñ¹ ¹³ñÇ 60-³Ï³Ý ÃÃ.): ²Ûëå»ë` §ä³ïÁ¦ íÇå³ÏáõÙ ïճݻñÁ Ý»ñë Ùï³Ý. §….ßÇßÁ ¹ñÇÝ µáõý»ïÇݦ (à¾Ø² - 434): γÙ` – Ì»Í³Í Ùëáí,– ³ë³ó Ù³ïáõóáÕÁ` µÉáÏÝáïÝ áõ Ù³ïÇïÁ ѳݻÉáí (à¾Ø² - 233): â»Ýù µ³ó³éáõÙ, áñ Áݹ·Íí³Í ¨ ³ÛÉ (ëï»ñÇÉǽ³ïáñ (à¾Ø² - 75), ·ñ³ýÇÝ (à¾Ø² - 76) ¨ ³ÛÉÝ) ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ·áñͳÍáõÙÁ ϳåíáõÙ ¿ ųٳݳϳßñç³ÝÇ` 20-ñ¹ ¹³ñÇ 60-³Ï³Ý Ãí³Ï³ÝÝ»ñÇ Ñ»ï, »ñµ ûï³ñ, ѳïϳå»ë éáõë»ñ»Ý µ³é»ñÇ û·ï³·áñÍáõÙÁ ëáíáñ³Ï³Ý »ñ¨áõÛà ¿ñ Ù»ñ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ù»ç: Üß»Ýù, áñ áõß ßñç³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ñ»ÕÇݳÏÁ ³í»ÉÇ Ñ»ï¨áÕ³Ï³Ý ¿ ³Ûë ѳñóáõÙ:

²ß˳ï³ÝùÇ »ññáñ¹ ·ÉËáõÙ áõëáõÙݳëÇñíáõÙ »Ý Ñ»ÕÇݳÏÇ ëï»Õͳ·áñ-ÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõ٠ѳݹÇåáÕ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ:

14 èáõë»ñ»Ý ѳë³ñ³Ï³µ³ÝáõÃÛáõÝ ¿, óñ·Ù³ÝíáõÙ ¿` §É³í ÏÛ³Ýù¦: î»°ë Ефремова Т.Ф., Современный толковый словарь русского языка, 2000, ѳïí³Í Ерик-зага, ¿ç 23 (¿É»ÏïñáݳÛÇÝ ï³ñµ»ñ³Ï):

20

ÖÇßï ¿, Ûáõñ³ù³ÝãÛáõñ É»½áõ áõÝÇ Çñ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ûñÇݳã³÷áõ-ÃÛáõÝÝ»ñÁ, ë³Ï³ÛÝ ¹ñ³Ýù ù³ñ³ó³Í ã»Ý ¨ ¹³Ý¹³Õ ½³ñ·³ÝáõÙ áõ ÷á÷áËíáõÙ »Ý: ²ñ¹»Ý ·áÛáõÃÛáõÝ áõÝ»óáÕ ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ»ï ѳݹ»ë »Ý ·³ÉÇë ݳ¨ Ýáñ É»½í³Ï³Ý ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñ, ÇëÏ ·ñáÕÝ ¿É, áñå»ë ³Û¹ É»½íÇ ÏñáÕ ³Ýѳï, ³Ûë ϳ٠³ÛÝ ã³÷áí ·áñͳÍáõÙ ¿ ¹ñ³Ýù: ì»ñçÇÝÝ»ñë »ñµ»ÙÝ Ñ³Ý¹»ë »Ý ·³ÉÇë áñå»ë ÑÇÙÝ³Ï³Ý ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÇó ß»ÕáõÙ, ÇëÏ »ñµ»ÙÝ ¿É` áñå»ë ÑÇÙÝ³Ï³Ý ûñÇݳã³÷áõÃÛ³ÝÁ ½áõ·³Ñ»é ½³ñ·³óáÕ Ýáñ ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝ: ´Ý³Ï³Ý ¿, áñ Ñ»ÕÇݳÏÁ å»ïù ¿ ϳñáճݳ å³ï³Ñ³Ï³Ý ß»ÕáõÙÁ ï³ñµ»ñ»É ³ÝÑñ³Å»ßïáñ»Ý ͳ·áÕ É»½í³Ï³Ý ÇñáÕáõÃÛáõÝÇó, Çñ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ï»Õ ï³É ÙdzÛÝ í»ñçÇÝÝ»ñÇÝ` Ýå³ëï»Éáí ¹ñ³Ýó ½³ñ·³óÙ³ÝÝ áõ ï³ñ³ÍÙ³ÝÁ:

ê³ Ý߳ݳÏáõÙ ¿, áñ ãÝ³Û³Í ·ñáÕÁ ÑÇÙݳϳÝáõÙ ÙÝáõÙ ¿ ·ñ³Ï³Ý É»½íÇ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÇ ë³ÑÙ³ÝÝ»ñáõÙ, ë³Ï³ÛÝ áõÝÇ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ÇñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ýϳïٳٵ ÇÝùÝáõñáõÛÝ Ùáï»óÙ³Ý Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñ:

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÁ óáõÛó ¿ ï³ÉÇë, áñ ѳ½í³¹»å ¿ å³ï³ÑáõÙ Æ ÑáÉáíÙ³Ý »ÝóñÏíáÕ µ³é»ñÇ ù³Ý³ÏÇ ³í»É³óáõÙÁ` Ç Ñ³ßÇí ³ÛÉ ÑáÉáíáõÙÝ»ñÇ å³ïϳÝáÕ µ³é»ñÇ` µéÇ (æØ - 162): ÍÝÏÇ (æØ - 292):

ºñµ»ÙÝ Ñ³Ý¹ÇåáõÙ »Ý ÑáÉáí³Ó¨»ñ, áñáÝù µ³ñµ³éÝ»ñÇÝ »Ý ѳïáõÏ ¨ ѳñ³½³ï ã»Ý ·ñ³Ï³Ý ѳۻñ»ÝÇ ÑáÉáíÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ·ÇÝ: êñ³Ýù Ï»ñå³ñÇ ïÇå³Ï³-ݳóÙ³Ý Ýå³ï³Ïáí ѳïϳå»ë ·áñͳÍíáõÙ »Ý Ñ»ñáëÝ»ñÇ ËáëùáõÙ: ²Ûëå»ë` §²ÝóÛ³É ï³ñÇ ÏÝϳë Ñ»ï, ³Ûë ï³ñÇ Ù»Ý³Ï¦ (æØ - 125):

ÐáÉáí³Ï³Ý ½áõ·³Ñ»é Ó¨»ñÇ Ù³ëÇÝ Ëáë»ÉÇë áõß³¹ñáõÃÛáõÝ »Ý ·ñ³íáõÙ ùÝݳñÏíáÕ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý  ÑÝãÛáõݳ÷áËí³Í ¨ ³ÝÑÝãÛáõݳ÷áË ï³ñ-µ»ñ³ÏÝ»ñÁ: ²ÛëåÇëÇ ÷³ëï»ñ ¨ë ѳݹÇåáõÙ »Ý ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ É»½íáõÙ: ²Ûëå»ë` §Ð³ñÛáõñ³íáñ ï³ñÇÝ»ñ ѳݹíáñÁ ãáù»É ¿ ³ÕµñÇ ßñÃÇÝ….¦ (æØ - 228): ºí` §ºñϳñ ó³Ýϳå³ïÇ ÏáÕùáí ûùí»óÇÝù ³ÕµÛáõñÇ ÏáÕÙÁ¦ (æØ - 244):

²í»ÉÇ Ñ³×³Ë³¹»å »Ý ³ÛÝ ûñÇݳÏÝ»ñÁ, »ñµ Ñ»ÕÇݳÏÁ ³é³í»ÉáõÃÛáõÝ ¿ ï³ÉÇë ïíÛ³É ÑáÉáí³Ó¨Ç ϳ°Ù ÙdzÛÝ ÑÝãÛáõݳ÷áËí³Í, ϳ°Ù ÙdzÛÝ ³Ý-ÑÝãÛáõݳ÷áË Ó¨ÇÝ: ²Ûëå»ë` §êï»÷³ÝÁ ݳÛáõÙ ¿ñ ÙÛáõë ³ÝíÇÝ…¦ (à¾Ø² - 53): §¸Çïٳٵ ¿É ùñ¹áõÑáõ ßáñ»ñ ¿ñ ѳ·ÝáõÙ, áñ ù³Õ³ù³óÇù ѳí³ï³Ý ¨ ÏáíÇ Ù³ÍáõÝÁ áã˳ñÇ Ù³ÍÝÇ ï»Õ ͳËáõÙ, ·³ÉÇë ¿ñ¦ (æØ - 273):

ºñµ»ÙÝ µ³é»ñÁ ãÑÝãÛáõݳ÷áË»ÉÁ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ Ùáï ѳëÝáõÙ ¿ ͳÛñ³Ñ»ÕáõÃÛ³Ý: úñÇݳÏ` §²é³çÇÝ ³Ý·³Ù ѳëϳó³í, û áñù³Ý ë³ñë³÷»ÉÇ Ï³-ñáÕ »Ý ÉÇÝ»É, ³Ù»Ý³½áñ ϻݹ³Ýáõó ¿É ѽáñ, ³Ù»Ý³½·³ ϻݹ³Ýáõó ¿É ³Ý½·³, ³Ù»Ý³µÃ³ÙÇïÇó ¿É µÃ³ÙÇï¦ (æØ - 139): §úñ»ñáí ϳñáÕ ¿Çñ ³ñÑ»ëï³ÝáóÇó ¹áõñë ã·³É, ųٻñáí ·Í³·ÇñÝ»ñÇ15 íñ³ ËáݳñÑí³Í ³ß˳ïáõÙ ¿Çñ¦ (æØ - 239):

15 Üϳï»Ýù, áñ ãÑÝãÛáõݳ÷áË»ÉÁ å³ÛٳݳíáñÝ³Í ¿ Ñá·Ý³ÏÇ ÃíÇ ëË³É Ï³½ÙáõÃÛ³Ùµ, Çñ³Ï³ÝáõÙ å»ïù ¿ ÉÇÝ»ñ ·Í³·ñ»ñÇ:

21

ºñÏáõ Ëáëùáí Ý»ñϳ۳óÝ»Ýù ¹»ñ³ÝáõÝÝ»ñÇ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý Ó¨»ñÇ ·áñͳÍáõ-ÃÛáõÝÁ: ²Ûë ¹»åùáõÙ ¨ë Ñ»ÕÇݳÏÁ Ó·ïáõÙ ¿ ãß»Õí»É É»½í³Ï³Ý ÁݹáõÝí³Í ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÇó: ²ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí, Ýñ³ ·áñÍ»ñáõ٠ѳ½í³¹»å ѳÝ-¹ÇåáõÙ »Ý ¹»ñ³ÝáõÝÝ»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ß»ÕáõÙÝ»ñ ¨ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ ¹»åù»ñ: ²Ûëå»ë` §Ø»ñ ÷áëï³ï³ñÁ Ù»Õí³µáõÛÍ ¿, ß³ù³ñÇó Ù»Õñ ¿ ë³ñùáõÙ, ß³ù³ñÁ áõÙÝÇ±ó ¿ ëï³ÝáõÙ….¦ (æØ - 177):

гÛïÝÇ ¿, áñ ³ñ¹Ç ·ñ³Ï³Ý ѳۻñ»ÝáõÙ Ñá¹»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÝ Çñ áñá-ß³ÏÇ ûñÇݳã³÷áõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõÝÇ: лÕÇݳÏÁ ëáíáñ³µ³ñ ѳí³ï³ñÇÙ ¿ ÙÝáõÙ í»ñçÇÝÝ»ñÇë: ê³Ï³ÛÝ ³é³ÝÓÇÝ ¹»åù»ñáõÙ ÝϳïíáõÙ »Ý ß»ÕáõÙÝ»ñ: ²Ûëå»ë` áñáßÇã Ñá¹Á ·áñͳÍíáõÙ ¿ ÙdzÛÝ áõÕճϳÝ, ïñ³Ï³Ý ¨ ѳÛó³Ï³Ý ÑáÉáíÝ»ñáõÙ: Øݳó³Í ÑáÉáíÝ»ñÁ ·áñͳÍíáõÙ »Ý ³é³Ýó Ñá¹Ç, µ³Ûó Ñá¹ »Ý ëï³ÝáõÙ µ³ñµ³éÝ»-ñáõÙ: ²Ûëå»ë` §….·Çß»ñÁ û Ù»Ï-Ù»Ï ÙïùáíÁ µ³Ý ³ÝóÝÇ` ÃáÕ ³ÝóÝǦ (æØ - 91): §….å»ïáõÃÛ³ÝÁ ˳µáÕÝ»ñÇ Ó»éùÇóÁ ãµéÝ»ë¦ (ºìÒ¸ - 152):

гÛïÝÇ ¿, áñ µ³ÛÁ ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ϳñ·»ñáí ³Ù»Ý³Ñ³ñáõëï ËáëùÇ Ù³ëÝ ¿: ´³Û³Ï³Ý ϳñ·»ñÇ Ù»Í Ù³ëÇ ¹ñë¨áñáõÙÁ ųٳݳϳÏÇó ѳۻñ»ÝáõÙ áõÝÇ Çñ ù»-ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ÙÇ³Ï Ó¨Á: ´³Ûó Ï³Ý ù»ñ³Ï³Ý³Ï³Ý ³ÛÝåÇëÇ »ñ¨áõÛÃÝ»ñ, áñáÝù áõÝ»Ý ï³ï³ÝáõÙÝ»ñ, ß»ÕáõÙÝ»ñ: ²ÛëåÇëÇÝ»ñÝ Çñ»Ýó ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ »Ý ·ï»É ݳ¨ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ:

Ðñ³Ù³Û³Ï³Ý »Õ³Ý³ÏÇ Ï³½ÙáõÃÛ³Ý ß»ÕáõÙ ¿ ÝϳïíáõÙ º ËáݳñÑÙ³Ý µ³Û»ñÇ »½³ÏÇ ÃíáõÙ: ÊáëùÁ ³ÛÝ ¹»åù»ñÇ Ù³ëÇÝ ¿, »ñµ Çñ í»ñç³íáñáõÃÛ³Ý ÷á˳ñ»Ý ѳݹ»ë ¿ ·³ÉÇë ÙdzÛÝ Ç Ó³ÛݳíáñÁ úñÇݳÏ` §ì³ñá±õÙ »ë, ù»éÇ ì³ëÇÉ: ì³ñÇ°, í³ñÇ°¦ (à¾Ø² - 81):

ÜÙ³Ý Ó¨»ñÇÝ ½áõ·³Ñ»é ¨ ³í»ÉÇ Ñ³×³Ë Ñ»ÕÇݳÏÁ ·áñͳÍáõÙ ¿ ·ñ³Ï³Ý ѳ-Û»ñ»ÝÇ Ñ³Ù³ñ ÁݹáõÝ»ÉÇ, ûñÇݳã³÷ Ó¨»ñ: ²Ûëå»ë` §àõñÇß µ³Ý ËáëÇñ….¦ (æØ - 190):

Þ»ÕáõÙÝ»ñ ϳ٠½áõ·³Ó¨áõÃÛáõÝÝ»ñ ѳݹÇåáõÙ »Ý ݳ¨ ³ÝϳÝáÝ ¨ å³Ï³-ë³íáñ µ³Û»ñÇ ËáݳñÑÙ³Ý Å³Ù³Ý³Ï: ¸³éÝ³É µ³ÛÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ Ñ»-ÕÇݳÏÁ ·»ñ³¹³ëáõÙ ¿ áã ·ñ³Ï³Ý Ó¨»ñ: ²Ûëå»ë` §²ñÇëïáÝ ³ñ¹»Ý åñáý»ëáñ ¿ñ ¹³é»É….¦ (à¾Ø² - 19): §â»Ù ѳëϳÝáõÙ` ÇÝãá±õ ¿ ·ÝáõÙ, ï»Õ³óÇ ¿ ¹³é»É åñͻɦ (à¾Ø² - 79):

¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÁ ϳñáÕ³ÝáõÙ ¿ ݳ˳¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÝ ÁÝïñ»É ϳï³ñ-íáÕ ¹»åù»ñÇ ¨ Çñ³¹³ñÓáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³ßí³éáõÙáí: ºñµ»ÙÝ Ýñ³ ݳ˳¹³ëáõ-ÃÛáõÝÝ»ñÝ ³ÙµáÕç³Ï³Ý »Ý, áõÝ»Ý ÉñÇí ݳ˳¹³ëáõÃÛ³Ý µáÉáñ µ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ: ê³ Ñ³ïϳå»ë ³ÛÝ ¹»åùáõÙ ¿, »ñµ Ñ»ÕÇݳÏÁ áõÕÕ³ÏÇ Ýϳñ³·ñáõÙ ¿ ¹»åù»ñÁ:

ºñÏËáëáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Å³Ù³Ý³Ï Ã»ñÇ Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ϳñáÕ »Ý ÷á-˳ñÇÝ»É ³ÙµáÕç³Ï³Ý ÙïùÇÝ: ²Ûëå»ë` ùáõÛñ áõ »Õµ³Ûñ ½ñáõóáõÙ »Ý ݳËáñ¹ ûñÁ »Õµáñ ¨ í»ñçÇÝÇë ÏÝáç ÙÇç¨ ï»ÕÇ áõÝ»ó³Í í»×Ç ßáõñç: §– ºñ»Ï ·Çß»ñí³ í»×Á ·Çï»±ë ÇÝãÇ Ñ³Ù³ñ ¿ñ,– ³ë³ó ä³í»ÉÁ:

– ¶Çï»Ù, ÉëáõÙ ¿Ç: ¸áõù ß³ï µ³ñÓñ ¿Çù ËáëáõÙ:– ܳ ¹»Ù ¿ »ñ»Ë³ÛÇÝ: ºÃ» ݳ ãå³ÑÇ ³Û¹ Ù³ÝϳÝÁ, áõñ»ÙÝ Ý³ ãÇ ëÇñ»É

ÇÝÓ… гٳӳÛÝ»ó ³é³íáïÛ³Ý Ù»ñ ³ÙáõëÝáõÃÛáõÝÁ ·ñ³Ýó»Éáõ, ³å³ Ññ³Å³ñí»ó: ØDZû ݳ áõñÇß µ³Ý ¿ Ùï³ÍáõÙ:

– à±ñ…– àñ ѳÝϳñÍ »ë ϳñáÕ »Ù ã·³É, áñ »ñ»Ë³Ý, áñ ³ÙáõëÝáõÃÛ³Ý

·ñ³ÝóáõÙÁ, áñ… ѳ½³ñ áõ ÙÇ µ³Ý¦ (æØ – 28):

22

Ü»ñ¹ñÛ³É ¨ ÙÇç³ÝÏÛ³É Ý³Ë³¹³ëáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, µ³é³Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÝ áõ µ³é»ñÁ Éñ³óáõóÇã ï»Õ»ÏáõÃÛáõÝ »Ý ѳÕáñ¹áõÙ, ݳ¨ í»ñ³µ»ñÙáõÝù óáõÛó ï³ÉÇë: ²Ûëå»ë. §ºÕµáñ µ»éݳï³ñÁ µ»ñ»ó, (ÙÇßï ³Û¹å»ë ¿ñ ³ÝáõÙ), ëݹáõÏ, ³Ãáé, ÌáíÇݳñ, Ý»ñùݳÏ, í»ñÙ³Ï, ˳éÁ Éóñ»ó ó÷ùÁ, ³ë³ó. §øßǯñ, ²µá ç³Ý¦ (æØ - 275):

àõëáõÙݳëÇñáõÃÛáõÝÇó ϳï³ñ»É »Ýù Ñ»ï¨Û³É »½ñ³Ñ³Ý·áõÙÝ»ñÁ.1.¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ·áñÍ»ñÇ µ³é³å³ß³ñÁ µ³½Ù³ß»ñï ¿, ÇëÏ µ³éÇ ÁÝï-

ñáõÃÛáõÝÁ ÑÇÙݳϳÝáõ٠ϳï³ñí»É ¿ á×³Ï³Ý å³Ñ³ÝçÝ»ñÇÝ Ñ³Ù³å³ï³ë˳Ý` Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáí áñáß³ÏÇ á×³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñ:

2.âÝ³Û³Í ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ï³ñµ»ñ á×³Ï³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáí ·áñͳÍí³Í »Ý ï³ñµ»ñ µ³é³ß»ñï»ñÇ å³ïϳÝáÕ µ³é»ñ, ³ñï³Ñ³ÛïáõÃÛáõÝÝ»ñ, ³ÛÝáõ³Ù»Ý³ÛÝÇí ÷³ëï»Ýù, áñ ·áñÍ»ñÁ ÑÇÙݳϳÝáõÙ ß³ñ³¹ñí³Í »Ý ·ñ³Ï³Ý É»½íáí, ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý Ï³Ù ÙÇçá×³Ï³Ý µ³é³ß»ñïáí: ¸ñ³ Ñ»ï ÙdzëÇÝ ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ É»½áõÝ ½»ñÍ ¿ ·ñù³ÛÇÝ ãáñáõÃÛáõÝÇó, ϳճå³ñí³ÍáõÃÛáõÝÇó ¨ ³í»ÉÇ ß³ï ·ñ³Ï³Ý Ëáë³Ïó³Ï³Ý É»½áõ ¿: ²Û¹ ¿ å³ï׳éÁ, áñ ëï»Õͳ·áñ-ÍáõÃÛáõÝÝ»ñÇ É»½áõÝ Ï»Ý¹³ÝÇ ¿, ïå³íáñÇã, ³ñï³Ñ³ÛïÇã: à׳ϳÝáñ»Ý µ³ó³ïñíáõÙ »Ý ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é³ß»ñïÇ ÁÝÓ»é³Í Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñÇó û·ïí»Éáõ ³Ýѳï³Ï³Ý Ùáï»óáõÙÝ»ñÁ, ÑáÙ³ÝÇßÝ»ñÇ, ѳϳÝÇßÝ»ñÇ ÇÝùݳïÇå ß³ñù»ñÇ Ï³½ÙáõÙÁ ¨ Ýå³ï³Ï³¹Çñ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÁ: ²Ûë í»ñçÇÝÝ ³ñ¹»Ý ·ñáÕÇ É»½í³Ï³Ý ÑÙïáõÃÛ³Ý, áõñáõÛÝ É»½í³Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý É³í³·áõÛÝ ³å³óáõÛóÝ ¿ ¨ Áݹ·ÍáõÙ ¿ ·ñáÕÇ á×Ç ÇÝùݳïÇåáõÃÛáõÝÁ: ¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ É»½íáõÙ áñáß³ÏÇ ù³Ý³Ï »Ý ϳ½ÙáõÙ ³ÛÝ å³ïÏ»ñÝ»ñÁ, áñáÝù ³ãùÇ »Ý ÁÝÏÝáõ٠ѳٳ·-áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ Ã³ñÙ, ÇÝùݳïÇå, ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõ٠ݳ¨ ³Ýëáíáñ ·áñͳÍáõÃÛ³Ùµ, Ýßí³Í ¨ ³ÛÉ µ³é³ß»ñï»ñÇ å³ïϳÝáÕ µ³é»ñÇ Ûáõñ³Ñ³ïáõÏ Ñ³Ù³¹-ñáõÃÛ³Ùµ:

3.г׳˳ϳÝáõÃÛ³Ý ï»ë³Ï»ïÇó ѳçáñ¹Á ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý µ³é³ß»ñïÝ ¿: ê³ µ³ó³ïñíáõÙ ¿ ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ Ñ»ÕÇݳÏÇ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ùµ, ¹ñí³·-Ý»ñÁ Ý»ñϳ۳óÝ»Éáõ ÇÝùݳïÇåáõÃÛ³Ùµ, áñÇó ¿É µËáõÙ ¿ ëï»Õͳ·áñÍáõ-ÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³·»óí³ÍáõÃÛáõÝÁ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇÝ Ñ³ïáõÏ ï³ññ»ñáí: ²Ûë µ³-é³ß»ñïÁ ·ñáÕÇ É»½áõÝ ¹³ñÓÝáõÙ ¿ ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý, áñÁ ËÇëï ϳñ¨áñ ¿ ëï»Õͳ-·áñÍáõÃÛ³Ý Ñ³çáÕí³ÍáõÃÛ³Ý ï»ë³Ï»ïÇó:

4.ÄáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íÇ ³Ù»Ý³ïå³íáñÇã, ³Ù»Ý³ÇÝùݳïÇå µ³ÕϳóáõóÇã ï³ñ-ñ»ñÇó »Ý ¹³ñÓí³ÍùÝ»ñÁ: лñáëÝ»ñÇ, ѳñÏ »Õ³Í ¹»åùáõ٠ݳ¨ Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ ËáëùÁ ³ñï³Ñ³ÛïÇã, ³ÝÙÇç³Ï³Ý ¹³ñÓÝ»Éáõ Ýå³ï³Ïáí ·ñáÕÁ ѳ׳˳ÏÇ ¿ ¹ÇÙáõÙ ¹³ñÓí³Í³ÛÇÝ Ï³å³ÏóáõÃÛáõÝÝ»ñÇ û·ÝáõÃÛ³ÝÁ: ÆÝãå»ë ³ñ¹»Ý Ýᯐ »Ýù, ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ý ¹»åùáõÙ ÇÝùÝ ¿ ϳ½ÙáõÙ Ýáñ, Ñ»ÕÇݳϳÛÇÝ Ï³-éáõÛóÝ»ñ: ºÃ» í»ñçÇÝÝ»ñÇë ÙÇ Ù³ëÁ »Õ³Í ϳճå³ñÝ»ñÇ áñáß³ÏÇ ÷á÷áËáõ-ÃÛáõÝÝ»ñáí ¿ ϳ½ÙíáõÙ, ³å³ »ñÏñáñ¹ ËáõÙµÁ µáÉáñáíÇÝ Ýáñ ϳå³Ïóáõ-ÃÛáõÝÝ»ñ »Ý` Ñ»ÕÇݳÏÇ ÛáõñûñÇÝ³Ï Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ³ñ¹ÛáõÝù:

5.¼·³ÉÇ ù³Ý³Ï »Ý ϳ½ÙáõÙ Ýáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ²Ûë µ³é³ß»ñïÁ ³é³í»É ѳïáõÏ ¿ µ³Ý³ëï»ÕÍ³Ï³Ý É»½íÇÝ, ë³Ï³ÛÝ ³ñÓ³Ï ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ ¨ë Çñ áõñáõÛÝ ï»ÕÝ áõÝÇ: гñÏ »Õ³Í ¹»åùáõÙ Ñ»ÕÇݳÏÁ ¹áõñë ¿ ·³ÉÇë µ³é³-ϳ½ÙáõÃÛ³Ý ÁݹáõÝí³Í ϳճå³ñÝ»ñÇó ¨ Ï³½ÙáõÙ ÇÝùݳïÇå ϳ½ÙáõÃÛ³Ùµ Ýáñ µ³é»ñ: ÐÇß³ï³Ï»Ýù ¹ñ³ÝóÇó ÙdzÛÝ Ù»ÏÁ` ëÇñ»Ï³Ý³Ù»é (§É³Éϳݦ Ý߳ݳÏáõÃÛ³Ùµ):

23

6.²Ýѳٻٳï ÷áùñ ï»Õ »Ý ½µ³Õ»óÝáõÙ ûï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: ÖÇßï ¿, ËáëùáõÙ ëñ³Ýó ·áñͳÍáõÃÛáõÝÝ ³ÛÝù³Ý ¿É ãÇ Ëñ³ËáõëíáõÙ, ë³Ï³ÛÝ á×³Ï³Ý ½³Ý³½³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñáí ³ñ¹³ñ³óíáõÙ ¿: ²ÛÝ ¹ñí³·Ý»ñáõÙ, áñáÝóáõÙ Ñ»ÕÇݳÏÁ ·áñͳÍáõÙ ¿ Ýßí³Í µ³é³ß»ñïÇÝ å³ïϳÝáÕ µ³é»ñ, ¹ñ³Ýó ³éϳÛáõÃÛáõÝÁ ѳë-ϳݳÉÇ ¿, áñ¨¿ ϳëϳÍÇ ï»ÕÇù ãÇ ï³ÉÇë:

7.¼áñ³Ûñ ʳɳ÷Û³ÝÇ ·áñÍ»ñáõÙ µ³ñµ³é³ÛÇÝ µ³é»ñÇ ù³Ý³ÏÁ ³ÛÝù³Ý ¿É Ù»Í ã¿: Üß»Ýù, áñ ëñ³Ýù É»½í³Ï³Ý ѳٳϳñ·áõÙ Çñ»Ýó áõÝ»ó³Í ï»Õáí áõ ¹»-ñáí ï³ñµ»ñíáõÙ »Ý: ¸ñ³Ýó ÙÇ Ù³ëÁ ³ÛÝ µ³é»ñÝ »Ý, áñáÝó Ù»Ï µ³éáí ³ñï³Ñ³Ûïí³Í ѳٳñÅ»ùÁ ·ñ³Ï³Ý É»½áõÝ ãáõÝÇ: ØÛáõë ËáõÙµÝ ¿É ѳٳ·áñÍ³Í³Ï³Ý µ³é»ñÇ` ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý É»½íáõÙ áõÝ»ó³Í µ³ñµ³é³ÛÇÝ ï³ñµ»ñ³ÏÝ»ñÝ »Ý: ²ÛëåÇëÇÝ»ñÁ ·áñͳÍí³Í »Ý ÑÇÙݳϳÝáõÙ Ñ»ñáëÝ»ñÇ ËáëùáõÙ, ϳ٠»ñµ Ñ»ÕÇݳÏÁ ·áñÍáÕ ³ÝÓÇ ËáëùÁ å³ïÙáÕ³µ³ñ ¿ Ý»ñϳ۳óÝáõÙ:

8.Üßí³Í µ³é³ß»ñï»ñÇÝ ù³Ý³Ï³Ï³Ý ï»ë³Ï»ïÇó ½·³ÉÇáñ»Ý ½ÇçáõÙ »Ý ·ñ³-µ³ñÛ³Ý µ³é»ñÁ ¨ å³ïÙ³µ³é»ñÁ: ²é³çÇÝÝ»ñÇ ¹»åùáõÙ Ù»Ýù áõß³¹ñáõÃÛáõÝ ã»Ýù ¹³ñÓñ»É ¹ñ³Ýó áõÕÕ³·ñáõÃÛ³ÝÁ (¹³ Ù»ñ ùÝÝáõÃÛ³Ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÇó ¹áõñë ¿): ä³ïÙ³µ³é»ñÇ Ù³ëÇÝ Ëáë»ÉÇë ³é³ÝÓݳóñ»É »Ýù »ñ»ù ËáõÙµ` 1. í³Õ` ÐéáÙ»³Ï³Ý ϳÛëñáõÃÛ³Ý Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ, 2. áõß` ݳ˳ѻճ-÷áË³Ï³Ý ßñç³ÝÇÝ í»ñ³µ»ñáÕ, 3. Ýáñ³·áõÛÝ` ËáñÑñ¹³ÛÇÝ Å³Ù³Ý³ÏÝ»ñÇÝ í»-ñ³µ»ñáÕ:

Üß»Ýù, áñ µáÉáñ µ³é³ß»ñï»ñÇ ·áñͳÍáõÃÛáõÝÝ ¿É ûɳ¹ñí³Í ¿ á×³Ï³Ý ³ÝÑñ³Å»ßïáõÃÛ³Ùµ, ËáëùÝ ÇÝùݳïÇå, ³ñï³Ñ³ÛïÇã, ïå³íáñÇã ¹³ñÓÝ»Éáõ Ýå³-ï³Ïáí:

лﳽáïáõÃÛ³Ý ÑÇÙÝ³Ï³Ý ¹ñáõÛÃÝ»ñÝ ³ñï³óáÉí»É »Ý ³ï»Ý³ËáëÇ Ñ»ï¨Û³É ³ß˳ï³ÝùÝ»ñáõÙ

1.úï³ñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ á×³Ï³Ý ³ñÅ»ùÁ ¼.ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõ-ÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ¶Çï³Ï³Ý ³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñ, ÃÇí 15, ºñ¨³Ý, 2012, ¿ç 93-98:

2.¸³ñÓí³ÍùÝ»ñÇ á×³Ï³Ý ³ñÅ»ùÁ ¼.ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, ØÇç³½·³ÛÇÝ ·Çï³ÅáÕáíÇ ÝÛáõûñ, ì³Ý³Óáñ, 2013, ¿ç 98-114:

3.Üáñ³µ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÇ á×³Ï³Ý ³ñÅ»ùÁ ¼.ʳɳ÷Û³ÝÇ ëï»Õͳ·áñÍáõ-ÃÛáõÝÝ»ñáõÙ, гÝñ³å»ï³Ï³Ý ·Çï³ÅáÕáí (ÝíÇñí³Í åñáý»ëáñ ¶.ʳã³ïñÛ³ÝÇ ÍÝÝ¹Û³Ý 60-³ÙÛ³ÏÇÝ), ì³Ý³Óáñ, 2013, ¿ç 218-233:

Саргсян Алла Артиковна

Лексические пласты и грамматические особенности произведений Зорайра Халапяна

Диссертация на соискание ученой степени кандидата филологических наук по специальности 10.02.01. - «Армянский язык»

Защита диссертации состоится 18 ноября, 2013 в 15.00 на заседании специализированного совета по лингвистике 019 ВАК, при Институте языка им. Г.

Ачаряна НАН РА, по адресу 0015 Ереван, ул. Г. Лусаворича 15

Ðåçþìå

24

Диссертация состоит из введения, 3-х глав (2-я глава включает 7 подглав), заключения и библиографического списка использованной литературы и источников. Объëм составляет 154 компьютерных страниц.

Первая глава диссертации посвящена изучению общеупотребительных слов и выделению их стилистических значений и функций. Этот лексический пласт самый объëмный, включающий слова первичной значимости современного армянского языка. Слова этого пласта находят большое применение, встречаясь в обычных речевых ситуациях, и имея место во всех языковых стилях. Сюда, естественно, входят слова основного словарного фонда лексического пласта и, вообще, слова, обозначающие предметы, явления и атрибуты, относящиеся к сферам общественной жизни (политической, экономической, бытовой и др.).

Вторая глава данной работы посвящена изучению необщеупотребительных слов и состоит из семи подглав (простонародные слова, фразеологизмы, диалектные слова, грабарские и исторические слова, заимствования, неологизмы).

При рассмотрении общенародных слов, применяемых в работах автора, надо не только обращать внимание какие народные элементы он употреблял в своих произведениях, но и выяснить в каких целях они использованы, так как применение того или иного элемента народного языка указывает на отношение писателя к данному лексическому пласту.

В третьей главе работы исследуются грамматические особенности, встречающиеся в произведениях автора.

Несмотря на то, что каждый язык имеет свои грамматические закономерности, тем не менее, они неустойчивы, постепенно изменяются и развиваются. Уже при существующих закономерностях проявляются так же новые явления, а писатель, как носитель данного языка, в той или иной степени применяет их в своих работах. Последние иногда отклоняются от основных закономерностей, или, параллельно с существующей основной - выступают в качестве новой закономерности. Вполне естественно, что автор должен уметь отличать случайное отклонение от необходимо возникшего языкового явления, и отдавать предпочтение только последнему, способствуя их развитию и распространению.1. Словарный запас работ Зoрайра Халапяна многоуровневый, а выбор слов, главным образом, проводился в соответствии с требованиями стилистики, преследуя конкретные стилистические цели.2. Несмотря на то, что в произведениях для достижения определенных стилистических целей применяются принадлежащие к разным лексическим пластам слова и фразы, тем не менее, нельзя отрицать, что работы, в основном, написаны на литературном языке общеупотребительной и межстилевой лексикой.3. Следующий пласт лексики в работах Халапяна образуют простонародные слова. Это, в первую очередь, объясняется исконным народным восприятием автора, умением оригинально представлять фрагменты, чем и обусловлена насыщенность его

25

произведений определенными элементами, свойственными народному языку.4. Одним из самых ярких и особых составляющих элементов народного языка являются фразеологизмы. Для выразительной и непосредственной передачи слов героев, а иногда и самого автора, писатель часто прибегает к помощи фразеологических оборотов. Как уже отмечалось, в случае необходимости, он использует собственные новые авторские конструкции.5. Значимую часть составляют неологизмы. Этот стиль речи особенно характерен для языка поэзии, хотя особое место так же имеет и в прозах.6. Гораздо меньшее место занимают заимствования. Правда, их употребление в речи не очень одобряется, но по определенным стилистическим причинам оправдывается. Во фрагментах, где автор употребляет принадлежащие к данному лексическому пласту слова, их присутствие понятно и никаких сомнений не вызывает. 7. В работах Зорайра Халапяна численность диалектных слов не так велика. Следует отметить, что эти слова отличаются по их месту и роли в языковой системе. Одну часть составляют те слова, которые не имеют своих однословных аналогов в литературном языке. Другая группа – это распространенные в народном языке диалектные варианты. Эти слова, в основном, употреблены при передаче речи героев, или когда автор повествовательно передает речь действующего лица.8. Грабарские и исторические слова по численности значительно уступают предыдущему лексическому пласту.Следует отметить, что употребление всех лексических пластов обусловлено стилистической необходимостью передать речи уникальность, выразительность и яркость.Наиболее важные результаты исследований отражены в следующих публикациях диссертанта:1. Стилистическая значимость заимствований в произведениях З. Халапяна. Научные работы, ном. 15, Ереван, 2012 г., стр. 93 – 98.2. Стилистическая значимость фразеологических оборотов в произведениях З. Халапяна, Материалы Международной конференции, Ванадзор, 2013г., стр. 98-114.3. Стилистическая значимость неологизмов в произведениях З. Халапяна, Республиканская конференция (посвященная 60-летию профессора Г. Хачатряна), Ванадзор, 2013г., стр. 218-233.

SARGSYAN ALLA

Vocabulary Layers and Grammatical Features of Zorayr Khalapyan's Works

26

Dissertation for the degree of Candidate of Philological Sciences for specialty 10.02.01. – 'Armenian language'.

The defence will take place at 15.00 on 18 november 2013, at the session of the Specialised Council on Linguistics 019 of HAC in the Institute of Language after H. Acharyan of NAS of RA (15 Grigor Lusavorich str., Yerevan 0015, ARMENIA)

SummaryThe thesis consists of an introduction, 3 chapters (chapter 2

consists of 7 sub-chapters), conclusion and bibliography of references and sources, with the size of 154 computer pages.

The first chapter of the thesis is devoted to the study of vernacular or common words and distinguishing their stylistic features and functions. This lexical layer is the largest and includes the words of primary significance of modern Armenian language. The words of this layer are of great use, occurring in ordinary speech situations, and having a place in all language styles. It contains the words of the basic vocabulary of lexical layer, and, generally, the words denoting objects, phenomena and attributes, relating to the areas of public life (political, economic, consumer , etc.).

The second chapter of this work is devoted to the study of non-common words and consists of seven sub-chapters (folk words, idioms, dialects, Grabar and historical words, borrowings , neologisms) .

When considering the folk words, used by the author, we must not only pay attention to what folk elements he used in his works, but also find out the purpose for which they are used, since the use of an element of folk language indicates the attitude of the writer to this lexical layer.

The third chapter of the work examines the grammatical features, occurring in the works of the author.

Despite the fact that each language has its grammatical patterns, however, they are unstable and gradually change and evolve. Already under the existing patterns new phenomenon also occur, and the writer, as a speaker of the language, to a certain extend applies them in his works. The latter sometimes deviates from the basic patterns, or in parallel with the existing basic patterns, acts as a new pattern. It is quite natural that the author should be able to distinguish a random deviation from necessarily arisen linguistic phenomenon, and give preference only to the latter, contributing to their development and spread.1. The vocabulary of Zorayr Khalapyan’s works is multi-layered, where the selection of the words is, mainly, made in accordance with the requirements of stylistics in pursuit of specific stylistic objectives.2. Inspite of the usage of the words and phrases belonging to different lexical layers for the achievement of certain stylistic objectives, it can not

27

be denied that the works are mainly written in literary language with the use of vernacular and interstylistic vocabulary.3. The next level of vocabulary in the works of Khalapyan contains folk words. This is primarily due to native people’s perception of the author, his ability to represent fragments in an original style, which explains the saturation of his works with certain elements peculiar to folk language.4. One of the most vivid and specific constitutive elements of folk language are idioms. For expressive and direct rendering of the words of the heroes, and sometimes of the author, the writer often has recourse to the idiomatic expressions. As it has already mentioned, he makes his own new word-constructions when necessary.5. Neologisms make up a significant part in his works. This style of speech is especially characteristic of the language of poetry, although it also has its special role in proses.6. Borrowings occupy a much smaller space. Although their use in speech is not approved, however it is accepted due to the certain stylistic reasons. In the fragments, where the author uses the words belonging to this lexical layer, their presence is understandable and makes sense.7. The number of dialectal words in Zorayr Khalapyan’s works is not so great. It should be noted that these words differ by their place and role in language system. First part includes the words, which do not have their single-word counterparts in the literary language. The other group consists of the dialectal variants common in folk language. These words are, basically, used when rendering the speech of the characters, or when the author narratively renders the speach of the actor.8. Grabar and historical words are significantly inferior to the previous lexical layer in quantity.It should be noted, that all these lexical layers are used due to the stylistic necessity to give originality, expressiveness and brightness to the speech.The most important results of the studies are reflected in the following publications of the author:1. The stylistic significance of borrowings in the works of Z. Khalapyan. Scientific works, number 15, Yerevan, 2012, pp. 93 - 982. The stylistic significance of idiomatic expressions in the works of Z. Khalapyan, Materials of the International Conference, Vanadzor, 2013., pp. 98-114.2. The stylistic significance of neologisms in the works of Z. Khalapyan, Republican Conference (dedicated to the 60th anniversary of Professor G. Khachatryan), Vanadzor, 2013., pp. 218-233

28