MALDIVIAN STUDIES

ED501

Faculty of Educational Studies

Hussain Shimal

S12764119

Cover sheet for submission of Individual assignment 2013

Student Name: Hussain Shimal Student ID: S12764119

Type of assignment: (written) Individual / Group ( individual)

Subject: Maldivian Studies Due date: 31/10/2013

Subject code: ED501 Date submitted: 31/10/2013

Program: Bach lour of educational administration (BEEA 10)

Time:22:15 hrs

Semester: 2College stamp:

Lecture: Mr.Ahmed Shakir ( KASHIMA)

DECLARATION

I …. Hussain Shimal…. here by certify this assignment is my / our own work based on my / our personal study and

/ or research I/ we have acknowledge all material and source used in the preparation of this assignment. I/ we also

certify that the assignment has not been submitted for assessment in any other subject or at any other time in the same

subject and that I/we have not copied in part or whole or otherwise plagiarized the work student and / or other person.

Signed:………………………………… Date: 31/10/2013 Time: 22:15 hrs

Extension request:Reason for Extension:Extension Date:Extension Approved:Lecture: Signature: Date: Time:

Received by:…………………………………………………. Signature:………………………………….

Student Name: Hussain Shimal Date: Time

Student ID:S12764119 31/10/2013 22:15 hrs

Course Name: BEEA 10 Received by:

Assignment: Maldivian Studies

(Assignment 1)Sign:

Lecture: Mr.Ahmed Shakir (KASHIMA) College stamp:

"ިދެވިހ ަރްސަކުމެގ ުއީތުމ ަދިރޮކާޅިއ ިމަދިރޮކުޅްނ ިދެވިހ ަޤުއަމްށ ޮކްށެދްއާވަފިއާވ ައުގުހިރ ިޚުދަމްތަތްއ "

ަތާޢަރްފ:

ިއްނިޑާޔ ަކނުޑެގ ަޖީޒާރަތުކެގ ެތޭރަގިއ ިހެމޭނ ިމ ަމަހްލީދުބ ުނަވަތ ައުޅަގނުޑެމްނެގ ާމަދީރަބުހްނ ިމިކާޔ ިދެވިހާރްއޖެޭގ

ަވަޒްނެވީރްނެގ ައިމްއަލަވްނަތަކާމިއ، ައިމްއަލ ަތިރަކ ާއިއ ަސާޤަފްތ ިމައުދެވްސ ެގްއިލެގްނުނޮގްސ ިމޮއީތ ީކްއެވެހްއެޔެވ؟ ެއްއެވްސ

ިމަވީނިދެވިހާތީރްޚ ައުޅަގނުޑެމްނާނއި ިހާސަބްށ ައިއްސަފއި ަތިރަކެއްއ ައުގޮބޑު ިމަފަދ ޮގުތަގއި ަދްނާވަލްނެޖެހނީ ަޝްއެކްއެންތ

ެއަތެކްއ ާ ަފުޅިފުލަވިއެދްއާވަފިއވ ިސްނާގަސާނ ިމަޤުއުމގެ ާމީޒަގއި ި ާފިއުތވ ާ ަފާވެލިވަފިއވ ަރްނައުކުރްނަފާހަގޮކްށ ަސްފާޙަތުކަގއި

ިގަނުގަނ ަރުހްނަނާކިއ ަރީންނެގ ައުގުހިރ ިޚުދަމްތަތުކްނަކްނ ާފަހަގުކެރެވެއެވ. ަހަމިމާއިއެއުކ ެއަބަޔަކްށަޓަކިއ ިމައުދ ަފުޚުރެވިރުވްނ

ުއިވ ޮފެހވި ިކަބިއްނ ިދެވިހްނެގ ުގުޅްނަތްއ ުއުޅްނަތާކއި ީރތި ޯފުރޮކްށެދްއާވަފިއވާ ީޖަލްށ މި ާކަބަފިއްނ ާ ެއވޭލ ަމްއިދެވިހ ަޙްއުޤ

ުނޮގްސ ޭބުރ ިބޭދީސަބެއްއެގ ައްތަދަށްށ ިދުއުމްނ ަސލަާމްތުކެރްއުވަމްށ ިދެވިހ ަރްސަމިތުފުށެގ ާޢިއލާަތުކެގ ަރުހްނާނިއ ަރީންނ

ުބާނޮގުތްނަނަމ ަޞްފާޙަތއް ުކެރެވެއެވ.ިދެވިހާތިރްޚގެ ަކަށަވުރ ަސަބުބްނަކްނ ަތުކގެ ަމަސްއަކްތުޕުޅ ައުގުހރި ޮކްށެދްއާވަފިއވާ

ަރްސަކަމްށ ެ ާރްއޖޭގ ައދި ި ިހާސުބްނަކާމއ ި ަޤުރާނއ ާބަރަވަނ ީމލުާދގެ ީ ުހރ ެފްނަންނ ިލުޔްނަތެކއް ިއުތާބުރުކެރވަޭފދަ

ަމުދެވެގން ާ ،1300ެރަދިލުކެރވޭތ ަޒަކިރްއާޔ ާ ާޢިޠފ ެވާދެނެއެވ) ައަހުރެވްސ ިމާއިއެއުކ2013 ަހމަ .)

ަމްޝޫހރު ުޖުމލަ ަމިތްނ ުދަވްސަވުރގެ ެއިކ ެފިށެގްނ ަދިރޮކަޅުކްނ 7ިމުމްއަދުތްނ 71 ަ ުޖުމލ ޭބުފުޅާނެއުކ 82(

ުނިހަމާނ ( ޭބުފުޅްނ ާރްއޖެޭގ ަރްސަކެމްއ ުނަވަތ ަރިނަކެމްއ ޮކްށަފިއެވެއެވ.11

"ުއީތުމ ަދިރޮކުޅްނ ާރްއޖެޭގ ެވިރަކުމެގ ައުމުރ ަމުޢޫރްފ ިހްނެގިވ ިދުގ ާތީރްޚަގިއ ، ިމަޤުއަމްށ ޮކްށީދަފިއަވީނޮކްނެމައަކްސ

ެބުލުމެގޮގުތްނ ަޙާވުލުކެރިވަފިއާވ ުސާވުލެގ ަޖާވުބ ޯހުދަމްށަޓަކިއ ައުޅަގނުޑެގ ިމިދާރާސ ަމުޒމުޫނަގިއ،"ޮކްނޮކްނ ިޚުދަމްތަތެކްއޯތ

ިޢްލީމޮގުތްނ ޭދީސ ާވަހަކުފުޅަތާކިއ ިމ ަމުއޫޟުއަގިއ ަދްއަކާވަފިއާވިމަކާމިއ ެބޭހޮގުތްނ ެއިކެއިކ ިޢްލުމެވިރ ޭބޭބުފުޅްނާނިއ ުމަފްއިކުރްނ

ަމުޢލާޫމުތ ެ ިދާރާސަތުކގ ާ ުކަރްއާވަފިއވ ެއިކޭބޭބުފުޅްނ ެ ިބޭދީސަޤުއުމަތުކގ ީމެގިއުތުރްނެވްސ ައދި ައދި ަބަލިއލާާފެނެއެވ.

ޭބޭބުފުޅްނެގ ިދެވިހަބަހްށ ަތާފުތ ިގަނުގަނ ިޚުދަމްތުކެރްއިވ ައިދ ުކަރްއަވުމްނެގްނަދާވ ިދެވިހާތީރްޚ ިދާރާސުކަރްއާވ ޭބޭބުފުޅްނާނިއ

ިޚާޔލާިއ ުޝޢުޫރެވްސ ިހަމާނލާަފިއާވެނެއެވ.

ަތާޢަރެފެކެވ. ުމިޅަމުޒމުޫނެގ ެއިދަޔއީ ަބާޔްނެވެގްނ ިއްސެވ ިމަމުޒމުޫނ ަބާހލާަފިއާވިއުރ ަމްއަޗްށ ަހަތުރަބެއްއެގ ުޖުމލަ

ަމިއަގނުޑެގަބެއެވ. ިމަބިއަގިއ ެއްނެމ ުފަރަތަމ ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ ަތާޢަރަފާކިއ ިމ ެދަވަނ ަބިއެގ ޮގުތަގިއ ިމަވީނ ަމްޒމުޫނެގ، ެއައްށަފުހ

ެއްނެމާހ ި ެބެލެހްއެޓވ ު ަތުޚތ ެ ަޤުއުމގ ި ިދެވހ ަފާރުތން ެ ަދިރޮކުޅގ

ޭބުފުޅްނަތުކެގ ަންނުފުޅަތްއ ިހަމާނލާަފިއާވެނެއެވ. ެއައްށަފުހ ިމަދިރޮކުޅެގ

ަރްނައުކުރްނާފަހަގޮކްށެލވަޭފަދ ާ ޮކްށެދްއާވަފިއވ ިދެވިހަޤުއަމށް ަފާރުތްނ

ިއްސިތްޤލުާލ ި ިމިނަވްނކާމއ ެ ާރްއޖޭގ ް ެތެރިއނ ެ ިޚުދަމްތަތުކގ

ަމަހްލީދުބ މި ލުޮބެވތި ިޚުދަމްތާކއި ޮކްށެދްއާވަފިއވާ ަރްއާކޮކްށެދްއުވަމްށ

ީދީނ ޮގުތްނ ޭބްއުވގެ ޮގުތަގއި ަޤުއެމްއގެ ިއްސލާމް ަސްއަތިއްނަސްއތަ

ައިލ ް ަމަސްއަކްތަތަކށ ާ ޮކްށެދްއާވަފިއވ ް ެފުތުރްއުވަމށ ު ިޢްލމ

ިއުތަރްށ ަސަރަހްއުދ ާރްއޖޭގެ ަހަމިމާއިއެއުކ ައދި ައުޅާވލާަފިއާވެނެއެވ.

ުފާޅޮކްށ ޮބުޑޮކްށިދުނާމިއެއުކ ެދުކުނ އިޭސާއަގިއ ަޤުއުމަތުކެގ ިންސަބުތްނ

ުދިނެޔައްށ ި ަޤުއެމްއެގޮގުތަގއ ަ ާބުރަގދ ް ިމަޤުއަމީކެވސ

ޭބުރަޤުއުމަތާކިއެމުދ ާޤިއްމޮކްށެދްއވި ާޚިރީޖުގުޅްނަތުކްނ ަޤުއަމްށ ޯހްއަދަވިއެދްއވި ިވަޔާފީރެގ ަފިއާދަތަކްށާހަމޮކްށެދްއުވުމެގޮގުތްނ

ައިލައުޅާވ ަބަލިއލާަފިއާވެނެއެވ.

ަމަސްއަކްތަތާކިއ ާ ޮކްށެދްއާވަފިއވ ަހުރަދާނޮކްށެދްއުވަމށް ް ިނާޒމ ެ ިއްނާސުފގ ު ަޢުދލ ެ ާރްއޖޭގ ީމެގިއުތުރްނެވްސ

ިމަދިރޮކުޅެގ ަފާރުތްނ ިދެވީހްނަންށ ޯފުރޮކްށެދްއިވ ަނމާޫނ ެވްލެފައރެގ ިނާޒާމިއ ުޢްމާރީނޮގުތްނ ަޤުއަމްށެގެންސެދްއިވ ަތަރްއީޤައްށ

ަބަލިއލާަފިއާވެނެއެވ. ައިދ ަމުޒމުޫނ ިންނާމލާަފިއާވީނ ުމިޅ ިމިދާރީސ ަމްޒމުޫނެގ ުޚލާާސެއްއ ެގެންސިދުނަމްށަފުހަގެއެވ. ެއްނެމ ަފުހ

ޮގުތަގިއ ެ ިލުޔްނަތާކިއ ަބެއްއގ ޭބުންނުކރި ިދުނުމެގޮގުތްނ ާ ަޙާވލ ި ޮގުތަގާއއ ެ ެއީހގ ި ިލުޔަމްށަޓަކއ ަމުޒމުޫނ ީ ިމިދާރސ

ިހަމާނަފިއާވެނެއެވ. ެބްވަސިއްޓަތުކެގ ަތްފީސްލެވްސ

ަމިއަގނުޑ

ިދެވިހްނެގ ެވިރަކުމެގ ަމިއަގނޑު ަމްޤަޞުދަތަކީކ ިދެވިހްނެގ ީދާނިއ ިމިނަވްނަކާމިއ ިއްސިތްޤލުާލ ަރްއާކެތިރޮކްށިދުނުމެގ

ަރްމުޒަތްއ ި ައދ ި ިނާޝްނަތާކއ ި ަތިރަކަތާކއ ި ަބާހަތާކއ ެ ަޤުއިމްއަޔުތގ ެ ެއުކެވިރުކުރަވިއ،ިދެވީހްނގ ަރްއަޔުތްނ ެތެރިއްނ

ައުޅަގނުޑެމްނ ަފަދ ިމައުދެގ ަދިރްނަންށ ުނަވަތ ަފުހިތީބްނަންށ ިއްޚލްާސެތިރަކާމެއުކ ޯފުރޮކްށިދުންނަކްނ ެއެގެއެވ. ާތީރުޚެގިދުގ

ުބަރ ެ ަތުޚުތެބެލެހްއެޓުވުމގ ެ ާރްއޖޭގ ް ޮގުތނ ެ ާޙިޞްލޮކްށިދުނުމގ ް ައިލައުޅާވލާިއުރ،ިމަމްޤަޞުދަތއ ް ަޞްފާޙަތަކށ

ަ ުޖުމލ ް 7ިމްނެންތަމަސްއަކްތުޕޅު ެއަޕްނިޑްކސ ( ަދިރޮކަޅުކްނ ުކަރްއާވަފިއާވަކްނ1 ) ްސަލިއްޑަތުކްނ ާ ަގިއވ

ެއްނެމ ެތެރިއްނެވްސ ިމަދިރޮކުޅަތުކެގ ަޙީޤަޤަތކީ ާހަމާވްނޮއްތ ައީލަގއި ަމުޢލާޫމުތަތުކެގ ެފްނަންށުހިރ ައިދ ެއނެގްނެއަބޮއެތެވ.

ުމަޙްއަމުދ، ާ ަނީސމ ( ަކެމެވ. ަދިރޮކުޅްނ ުއީތމު ީ ަވަޠަންށޮކްށެދްއާވަފިއަވނ ި ިމލުޮބެވތ ިޚުދަމްތަތެކއް ާފަހަގޮކްށެލވަޭފދަ

( . ަޙީޤަޤުތަގިއެވްސ ިމީއ ަރްށެވްސ ޮބުޑ ެތުދުފެޅެކެވ.2013

ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ ަތާޢަރާފިއ ިމަދިރޮކުޅްނ ަރްސަކްނުކަރްއާވަފިއާވ ޭބުފުޅްނ

ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ، ިވާދުޅެވަފިއާވ ޮގުތްނ ( 2013 ަނީސާމ ުމަޙްއަމުދ )

ައިއ ިކެޔުމްނ ޫދޫދަމިތްނ ީ ެދްނެނެވްނޮއތ ޮގާތިއެމދު ާ ައިއްސަފިއވ ެފުށްނ

ިމަދިރޮކުޅ ަ ުނަވތ ާ ާޢިއލ ި މ ް ިމޮގުތނ ްފޯލްކާވަހަކަތުކްނެނެވ.

ަދުއެރްއަގިއ ަރްސަކުމގެ ަރްސެގާފުނގެ ަކުޅުމަޙްއަމދު ،ައްއުސްލާޠްނ ެފެށނީ

ައުރާވެލުވުނ ް ާބަރަށށ ީ ިތަލުދްނަމތ ި ޮގުތަގއ ެ ިސާޔީސުކްއެވިރެއްއގ

ިއުތަރށް ިހާސުބްނެނެވ.ައިދެވްސ )ަކުޅަޙަސްނަކލެޭގާއއި ަނީސާމުމަޙްއަމުދ

2013 ) ި ިލިބަވަޑިއެގްނެނވ ިމޭބުފާޅައްށ ައިދ ަތުޢީލީމޭބުފެޅެކެވ. ަޙަސްނަކލެޭގައކީ މި ަބާޔްނުކަރްއާވޮގުތަގއި 3

ަކުޅަޢީލ ުއީތމު ޮކްނެމައަކްސ ޭބުފެޅެކެވ. ޭ ާފަހަގުކެރވ ަވަރްށެވްސ ަތުކުރާފަނކީ ަޚީތުބ ަކުޅަޢލީ ުއީތމު ެތެރިއްނ ޭބުފުޅްނގެ

ޮހުރަބޫދ ެއައޮތޅު ި ަދުތުރުފެޅްއަގއ ަދުތުރުފުޅަތުކން ި ބ.ައޮތަޅްށުކެރްއވ ުއުޅްއަވުމން ި ިވަޔާފިރަކުމަގއ ަޚީތުބަތުކުރާފނު

ައިދ ެއަބޮއެތެވ. ެފްނަންނ ާތީރުޚްނ ިލިބަވިއަގްތަކްނ ަތުކުރާފުނ ަޚީތުބ ުޙަސިއްނ ަބްއަލަވިއެގްނ ާކެވނި ޭބަކނަބަލާކއި

ުމިދްނަކލާޭފުނެގ ާ ތޭަރވ ޫ ާމަރްނދ ި ާކެވިނުފުޅަގއ ަ ުފަރަތމ ާކެވިނުފެޅްއުކެރްއިވަކަމާށިއ، ެ ދ ަޚީތުބަތުކުރާފުނ ުޙަސިއްނ

ަދިރަކނަބަލަކްށ ައިލަތުކުރާފާނިއ ާފުތާމ ާފާނިއ ައިދ ިއަހަވްނދޫ ާއިމާނާފުނެގ ަބނުޑުފުޅްނ ަކުޅަޢީލ ާޚީތުބަތުކުރާފަންށ ުމަޙްއަމުދ

ިލިބަވަޑިއެގްނެނިވަކަމށް ަޙަސްނަތުކުރާފުނ ) ުމަޙްނަމުދަތުކުރާފާނއި ުލުޠފީ ެވެއެވ. ( 2006 ިއްބާރީހްމ ިވާދުޅެވަފއި

ާރްއޖެޭގ ޭބުފަޅުކ ަދިރޮކުޅްނ މި ުހިރިއުރ ެފްނަންނ ޮފްތަތުކްނެވްސ ަބެއްއ ިލެޔިވަފިއވާ ިމީއަކަމްށ ެފުށަމކީ ަދިރޮކުޅެގ ުއީތުމެގ

ިތްނަބަދިވްނަކުމަގިއިވ ުއީތމު ަމްޝޫހުރ ިމަދިރޮކުޅގެ ، ަޤޫބުލުކެރެވނީ ަސަބެބްއަކަމްށ ެރނަދިރުކެރުވުނ ިސްނާގަސާނައްށ

ަޢީލަތުކުރާފުނން ަޙަސްނަތުކުރާފާނއި ަތުކުރާފާނިއ، ަމްސޯދްނެޏްއަގިއ7ުމަޙްއަމދު ީ ައނަގަމތ ިގަނުދަވުހ ައަހަރްށުވރެ

ޯޕްޗީގުޒްނ ުނަވަތ ުފެށިތާކުލްނެގ ައްތަދުށްނ ިމލުޮބެވިތ ުޙްއުބްލ ަވަޠްނ ިމިނަވްނޮކްށެދްއުވަމްށުކެރްއިވ ިޖާހެދެވ.

ަވަނ ަދިރޮކަޅީކ ިމަދިރޮކެޅެކެވ. ިމޮގުތްނ4ިދެވިހާރްއެޖ ިއްސލްާމުވަމްށަފުހ، ިމާރްއޖެޭގ ަރްސަކުމަގިއ ެރނަދިލުކެރުވުނ

ުމަޙްއަމުދ ލުޮބެވިތަރްއަޔުތްނ ާރްއޖޭގެ ިޖާހަދްށަފުހ، ަޤުއމީ ަމްޝޫހުރ ިތްނެބިއްނގެ ުއީތުމ ަރްސަކްނެފިށަފިއަވނީ ިމަދިރޮކުޅގެ

ިވާދުޅެވަފިއެވެއެވ. ( 2000 ަނީސާމ ުމަޙްނަމުދ )ަތުކުރާފާނިއ ާރްއޖެޭގ ިސްނާގަސާނ ަޙާވުލުކެރްއުވާމިއ ިހާސުބްނަކަމްށ

ައްއުސްލާޠުންލ ާޣީޒ ުމަޙްއަމުދ ަތުކުރާފުންލ ައުޢަޡްމ ިސީރަސާވީދްއަތ ަމާހަރުދްނ ުނަވަތ ިދެވިހްނެގ ަޤުއީމަބަޠްލ ޮބުޑަތުކުރާފާނިއ

ިހާސުބްނ ި ާތީރާޚއ ަޙާވުލުކެރުވުނ ަ ާއެދ، ަރްސަކްނ ަބލާަކުމަގިއަވީނަނމ ަސަނުތްނ ީ ީމލާދ ަވަނ1573! މ.

ް ަރްސަކނ ި މ ަޒަކިރްއާޔ،1701ައަހުރެފިށެގްނިދޔަ ާ ާޢިޠފ ެގެއެވ) ޮގްސަފިއާވަކން ަހަމައްށެދިމެގން ި މ.ާއއ

2013 ަ ުޖުމލ ެ ަރްސަކުމގ ެ ިމަދިރޮކުޅގ ި ައދ .) 128 ި ިދުގާތީރުޚަގއ ެ ައަހުރގ ޭބުފަޅުކ7

މި 1ަރްސަކްނުކަރްއާވަފިއާވަކާމއި ައިދ ެއަބޮއެތެވ. ެއެގްނ ުކަރްއާވަފިއާވަކްނެވްސ ަރިނަކްނ ޭބަކނަބަލުކ ޭބުފުޅްނެގ8

7ަރްސަކުމެގ ުދަވްސަވުރަގިއ ޯހާދަފިއާވ ާކިމާޔީބަތާކިއ ަދުއަލަތާށިއ ަރްއަޔުތްނަންށ ޮކްށެދްއާވަފިއާވ ިޚުދަމްތަތަކީކ ަރްސަކުމެގ

ިވާދެޅެވަފިއ ެވެއެވ. ( 2013 ަނީސާމ ުމަޙްއަމުދ )ަދިރޮކުޅެގ ެތެރިއްނ ިމަދިރޮކަޅްށ ެއްނެމަމީތ ަޝަރްފިލޭބ ަސަބުބަކަމްށ

ައިދ ިތީރަގިއ ެއަވީނ ިމަދިރޮކުޅެގ ަފާރުތްނ ަރްސަކާމިއ ަރިނަކްނުކެރްއިވ ޭބުފުޅްނެގ ަންނުފުޅަތްއ ައްނަގިއޭދ ުކެރުހެމެވ.

ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ ިޚުދަމްތަތުކެގ ެތެރިއްނ ާރްއޖެޭގ ިމިނަވްނަކާމިއ ިއްސިތްޤލުާލ ަރްއާކޮކްށެދްއުވްނ

ިމިނަވްނަކާމިއ ެގްއިލަފިއވާ ަޤުއުމަގއި ުމިޅ ިމީދުބ ަސލަާމްތޮކްށެދްއަވއި ަވިކަތުކްނ ައިނާޔަތުކެގ ުސްނޕާ ޯޕްޗީގުޒްނެގ

ިއްސިތްޤލުާލ ައުލްނ ައނުބާރ ިދެވިހްނަންށ ޯހަދިއެދްއިވެދްއުވަމީކ ިމަދިރޮކުޅެގ ަފާރުތްނ ިމާދިއާރަގިއ ުމިޅ ިމަޤުއަމްށެވްސ ޮކްށެދްއިވ

ި ިޚުދަމްތަކުމަގއ ެއއް ައުގުހރި ެ )ެއްނމ ުމަޙްއަމދު ާ ިމިނަވްނކަމާމިއ ( 2000 ަނީސމ ެ ާރްއޖޭގ ިވާދުޅެވަފިއެވެއެވ.

ޮގުތަގިއ ިސަފިއްނގެ ިލޭބޮގަތްށ ުމާސަރެވްސ ުޔީނޯފާމއި ަފަހަރްށ ުފަރަތމަ ާރްއޖަޭގއި ަރްއާކެތިރޮކްށެދްއުވަމްށ ު ިއްސިތްޤލާލ

ަލްސަކީރްނެގ ައްސަކިރްއާޔެއްއ ަތުކުރާފެނެވ. ުމަޙްނަމުދ ުނަވަތ ޮބުޑަތުކުރާފުނ ިދެވިހްނެގ ާބނީ ަދިރޮކުޅެގ ުއީތުމ ެއުކަލާވލީ

ިވާދުލާވޮގުތަގިއ ( 2006 ުމަޙްއަމުދ ިއްބާރީހްމ ުލުޠީފ )ައިދ ީމެގ ިއުތުރްނެވްސ  ޮގުތަގިއ ަހނުގޭބަކުލްނ ަހަމެޖްއެސިވެއެވ.

ަރްސަރްސަކުލްނ ާހ ިގަނަޢަދެދްއެގ ަހނުގާރަމަތެކްއ ުކެރްއވި ަރްސަމިތުފުށެގ ާރްއޖެޭގ ިމިނަވްނަކަމްށ ަޓަކިއ ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ

ެއަޕްނިޑްކްސ ިލުޔްނަތުކްނ ާތީރޚީ ިއްނިޑާޔެގ2"ަދިރޮކެޅްއެނެތެވ. ަރްސަކުމަގއި ަދިރޮކުޅގެ ުއީތުމ ާހަމާވޮގުތަގއި ިއްނ "

ޯޕުޗީގުޒްނ ި ް ަމލާާބީރްނާނއ ާބުރަތުކނ ެ ޭބުރގ ަ ަހނުގާރަމައްށ15ުނަވތ ީ ަހަމލާދ ާރްއެޖައށް ަމިތްނ ެ ަފަހެރްއގ

ީމެގެތެރިއްނ )ެއަޕްނިޑްކްސ 14ައިއްސަފިއާވިއުރ ަހަމލާައަކްށ ަވީނ2 ަރްސަކުމަގއި ަދިރޮކުޅެގ ުއީތުމ ަގިއ( ެކިރެގްނ

ުކިރަމިތަލިއ ެއަހަމލާަތްއ ާނާކިމާޔުބ ޮކްށލާަފެއެވ.

ައިދ ިމާއިއެއުކ ުދްޝަމުންނެގ ަހަމލާަތުކްނ ިދާފުއުވުމެގ ޮގުތްނ ޮބުޑަރްސެގާފުނ ުނަވަތ ައްއުސްލާޠްނ ުމަޙްއަމުދ ިޢާމުދްއީދްނ

ާތީރުޚްނެފްނަންނެއަބޮއެތެވ.1 ިބާނުކެރްއިވަކްނ ިދާފީއިނާޒްމ ުމަރާމލޭގެ މާހަރުދްނ ަކްއިތިރަބަވަނ ުކަލުސްނުދަރ ިސރީ

ޭރުންއިވޮބުޑާފަރީކެވްސ ުގޭޅޮގަތްށ ިމުބުރުޒަތއް ުބުރާޒއި ެއާގަރ ޮގުތަގއި ަބެއްއގެ ިމިނާޒުމގެ )ިމޮގުތްނ ުމަޙްއަމުދ ާ ަނީސމ

ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގްނުދަރާހަަމ ރުދްނީުސ ރިކީާނ ރްިސ ލިދްާޢ ލުނީދްއީޔްޙުުމ ދަމްއަޙްުމ ނާޠްލުސްއައ.8ްނުދަރާހަަމ ކޯލްނަރިނީަމ ރުިސ ނާފެގްސުަރ ދަމްއާޙަުމ ޑްުކ ނާޠްލުސްއައ.7ްނުދަރާހަަމ ބްީމ ނަމަރީުކ ރިސ1ު ރަދްނަކްސްިއ މީހާރްބްިއ ނާޠްލުސްއައ.6ްނުދަރާހަމ ނަވަބިރިތްއަަކ ރުދްނުސަލީުކ ރިސ 1ްނީދްއުދާމުިޢ ދަމްއަޙްުމ ނާޠްލުސްއައ.5ުނާފެގެލިކިރޭދަލުމްާފ ނިއަސްުޙ ނާޠްލުސްއައ.4ުނާާފ ނަމުަކ ޅާަކ ނާޠްލުސްއައ.3ްނުދަރާހަަމ ދުރަވަުސ ދްއީުސ ރުިސ ނާފާލްަކ މީހާރްބްިއ ނާޠްލުސްއައ.2ްނުދަރާހަަމ ތްއީދާވީަސ ރްިސ މަޠުޢްައ ލުނާފުރުކުަތ ދަމްއަޙީުމ ޒްާޣ ލުނާޠްލުސްއައ.1ަރްސަރްސަކުލްނާނިއ ަރިނަކަމާނ

ައެންއ ިޚުދަމެތެވ.ައިދ ަޤުއުމެގ ައްސަކިރްއާޔެގ(2000 ިވާދުޅާވޮގުތްނަނަމ ިމާދިއާރިއްނ ޮކްށެދްއާވަފިއވާ ާފަހަގޮކްށެލވޭ

ާފަހަގުކެރެވެއެވ. ެފްއެޓުވްނެވްސ ެދްއަވްނެފްއެޓވި ަތްމީރުނަތއް ެހިވަކުމގެ ޮގުތަގއި ިމަދިރޮކުޅްނަތްމީރުނަތެކްއގެ ެއެހްނަކުމްނ

ޭބުފުޅްނަނީކެވްސ ެއްނެމހާ ިމ ަރްސަކްނޮކްށެދްއެވވި ުޤުރާބީނަތެކްއެވަވަޑިއެގްނ، ިގަނުގަނ ަޤުއަމްށަޓަކއި ޯލިބވި ަޤުއުމެދެކ

ަދްނަނަވްނެޖެހެއެވ. ިދެވިހާރްއޖެޭގ ިމިނަވްނަކާމިއ ިއްސިތްޤލުާލ ެއްނެމުފިރަހަމަޔްށ ަރްއާކެތިރޮކްށެދެވިވ ޭބުފުޅްނ ޮކެޅްއަކުމަގިއ

ެފުތުރްއުވަމްށޮކްށެދްއާވަފިއާވ ިޢްލމު ީ ީދނ ޮގުތްނ ެ ާރްއެޖޭބްއުވގ ިދެވހި ި ޮގުތަގއ ެ ަޤުއެމްއގ ް ިއްސލާމ ަސްއަތިއްނަސްއތަ

ަމަސްއަކްތަތްއ

ަނީސާމ ުމަޙްއަމުދ ުއީތުމަދިރޮކުޅެގ ަފާރުތްނ ިމަޤުއުމެގ ެވިރަކާމިއ ަޙާވުލިވިއުރ ާރްއޖެޭގ ަބެއްއަރްއަތްށަވީނ ާކަފުރެވަފިއާވަކަމްށ

ައުލްނައުބާރ (. 2000 ) ިއްސެންނެގުވުމެގަމިތްނ ަތުކުރާފުނގެ ުމަޙްއަމދު ި ިމަކަމްށަޓަކއ ަބާޔްނުކަރްއާވަފިއެވެއެވ.

ަސްއަތިއްނަސްއަތ ީ ުމިޅާރްއެޖައކ ި ައދ ޯރޮކްށެދްއާވަފެއެވ. ީ ަދްނަމުރަވނ ީ ީދނ ައިލަގދަ ެ ިއްސލްާމީދުނގ ި ިމަރްށަތުކަގއ

ުޤުރާބީނަތެކްއ ިއްނިތާހަދަރަޖިއގެ ަވނީ ެފުތުރްއުވަމްށ ި ެދްއުވާމއ ިޢްލމު ީދނީ ޭބްއުވަމްށޓަކއި ޮގުތަގއި ުމްސިލުމަޤުއެމްއގެ

ާއްނުމުކެރްއުވަމްށަޓަކިއ ު ަތުޢީލމ ާފުޅުކެރްއުވަމށް ް ިޝާޢުރަތއ ީ ީދނ ުމިހްނުމ ެވަވަޑިއަގްނަނާވަފެއެވ. ަވަރށް ިމަދިރޮކުޅްނ

ުކެރްއިވެއެވ. ް )ަމަސްއަކްތަތެކއ ުމަޙްއަމދު ާ ާއިދްލެގ ( 2010 ަނީސމ ުމުޙިޔްއީދްނ ުމަޙްއަމދު ި ިވާދުޅާވޮގުތަގއ

ަރްއަޔުތްނަންށ ެމުދެވިރުކަރްއަވއި ަފނިޑާޔުރްނ ާނިއުބްނާނއި ިދުރުވުމެގޮގުތްނ ައުއުކަރްއަވއި ިޝާޢިރަތްއ ަރްސަކުމަގއި ީދނީ

ަވުޢުޟިވާދުޅުވްނ ިގަނުކެރްއިވެއެވ. ައދި ާހަމުކަރްއާވޮގުތަގިއ ( 1995 ުމަޙްއަމުދ ިއްބާރީހްމ ުލުޠފީ )ީދިނ ަނޭސަޙާތިއ

ުމަޙްއަމުދ ަތުކުރާފުނ ެފްއެޓިވ ިމަމަސްއަކުތެގ ެއެދވޭ ުކިރެއުރެމްއިލިބ ާކިމާޔުބެވަފިއަވީނ ާވދޫ ަދްނަނ ަކލާޭފުނެގެވްސ ުބަރިމްނެންތ

ަމަސްއަކްތުޕުޅ ަތުކްނެނެވ.

ީދީނ ަދްނަނަކލާޭފުނ ާވދޫ ުއެޅްނެފްއޓީ ާޝިފީޢަމްޛަހަބްށ ިދެވިހްނ ަކަށަވުރުކެރވޮޭގުތަގއި ިލުޔްނަތުކްނ ާތީރޚީ

ެގ ަރްސަކުމަގިއ ުހުކުރިމްސިކުތ ިއްސަކްނަދުރ ޮދާރީށަގިއ1ަތުޢީލްމެދްއަވްނ ެފްއެޓުވުމްނެނެވ. ައިދ ީމެގިއުތުރްނ ިއްސަކްނަދުރ

ީދީނ ިޢްލުމެވިރައުކ ުމާސަރެދްއާވޮގަތްށ ަބަހްއަޓަވިއެގްނ ީދީނ ިޢްލުމެފުތުރްއުވަމްށަޓަކިއ ަހުރަދާނ ަމަސްއަކްތަތެކްއ ުކަރްއާވފިއާވ

ިވާދުޅެވަފިއެވެއެވ. ައިދ ަހަމ ީމެގިއުތުރްނެވްސ ަކލާާފާނިއ ( 1995 ުމަޙްއަމުދ ިއްބާރީހްމ ުލުޠފީ )ަކްނ ެއެގްނޮއްތަކަމްށ

ޮބުޑަރްސެގާފުނެގ ަރްސަކުމަގިއެވްސ ަރްއަޔުތްނަންށ ިޢްލުމުއނެގުނަމްށ ިހްތަވުރެދްއަވިއ ީދީނ ޫރްޙ ައަށެގްނެނުވަމްށަޓަކިއ ިޢްލުމ

ުއނެގޭނީމުހްނަންށ ާމީލ ެއީހެތިރަކްނ ޯފުރޮކްށެދްއިވަކަމްށ ަޙަސްނާތުޖްއީދާނިއ ަޙާވލެާދްއާވ ިވާދުޅެވަފިއެވެއެވ.

ުކަޑުކީދްނަންށ ަބެއްއެގޮގުތަގއި ަމަސްއަކުތެގ ުމިދުމްނެގ ިމްސަތުކެގ ަކލާާފުނެގ ަރްސަކުމަގއި ީމެގިއުތުރްނެވްސ ައިދ

ަބަހްށ ަޢަރިބ ިއްސލްާމީދަނާށއި ަފާރުތްނ ިމަދިރޮކުޅގެ ަހަމިމާއިއެއުކ ައދި ެއނެގްނެއަބޮއެތެވ. ެފްއެޓިވަކްނ ިކަޔިއެދްއަވްނ

ިދެވިހްނެގ ިހުތަގިއ ުއެފިދަފިއާވޯލިބ ިއުތުރުކެރްއުވަމްށަޓަކިއ ަޢަރިބިލާޔޮގަތްށ ަކާނުތްނ ާވައަތްށ ިލެޔވޭ ައުކުރެސަޓާކިއ ިފިލަބެއްއ

ިމައުކުރެސާޓިއ ިފްއަޔކީ ައުކާރއި ާތަނ ިމޭބުންނުކރާ ައުޅަގނުދެމްނ ިމާހުރ ައިދ ަތާޢަރްފުކެރްއިވަކަމާށއި ަތުކުރާފުނ ުމަހްއަމުދ

ިވާދުޅެވަފިއޮއްތޮއުތުމްނެވްސ ިމަދިރޮކުޅެގ ަފާރުތްނ ާރްއެޖައީކ ަސްއަތިއްނ ( 2000 ) ަނިސާމ ުމަޙްއަމުދ ިފިލަބިއަކުމަގިއ

ާރްއޖަޭގިއ ި ައދ ި ޮކްށެދްއަވއ ް ަމަސްއަކްތަތެކއ ަހުރަދނާ ަވަރްށެވްސ ޭބްއުވަމށް ި ަޤުއެމްއެގޮގުތަގއ ް ިއްސލާމ ަ ަސްއތ

ެއްއުދަވްސަވެރްއަގިއ ެއްނެމ ިގަނޮގްތަތަކްށ ީދީނ ަތުޢީލުމެފުތުރްއެވިވ ަދިރޮކުޅަކްނެވްސ ާހަމެވެއެވ.

ޮކްށެދްއާވަފިއާވ ަހަދިއެދްއުވަމްށ ަޤުއމު ިދެވހި ާބުރެވިރަޤުއަމަކްށ ެ ަސަރަހްއުދގ ިންސަބުތްނ ަސަރަހްށުދޮބުޑޮކްށ ެ ާރްއޖޭގ

ިޚުދަމަތާކިއ ޭބުރަޤުއުމަތާކިއެމުދ ާޤިއްމޮކްށެދްއިވ ާޚިރީޖުގުޅްނަތްއ

ަވަނ ަދިރޮކުޅެގ ަކުމަގިއވި ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ4 ިދެވިހާރްއޖެޭގ ާތީރުޚަގިއ ެރނަދިލުކެރުވުނ ިޚުދަމްތަތުކެގ ެތެރިއްނ

ިމަދިރޮކުޅްނ ާރްއޖެޭގ ަކނުޑެގ ަސަރަހްއުދެގ ިއްނ ުނަވަތ ޯޖުގަރީފެގޮގުތްނ ާރްއެޖައްށ ިންސަބްތާވ، ާފަހަގުކެރވޭ ައެންއ ިޚުދަމަތީކ

ަސަރަހްއާދިއ ާރްއޖެޭގ ުހިރާހ ަސަރަހްއަދާކިއ ަރްށަތެކްއ ަބަލަހްއަޓިއެދްއިވ ެދްއުވެމެވ. ައިދ ީމެގިއުތަރްށެވްސ ާރްއޖެޭގ ަސަރަޙްއުދ

ިމޮގުތްނ އެޭގ ާފަހަގުކެރެވްނ ެއަބޮއެތެވ. ެއަތެކްއަމަސްއަކްތުޕުޅަތެކްއ ުކެރްއިވަކްނ ުފާޅުކެރްއުވަމްށ ުމަޙްނަމުދަހީޤޤީ ާމަނިއަގިއ

( ީދދީ ާއާބުދެވަފިއުނާވ ( 1995 ިއްސާމީޢލް ީމުހްނ ެއަޒާމުނަގއި ަރްސަކުމަގއި ަކލާާފުނގެ ަބާޔްނުކަރްއާވޮގުތަގއި

ަޖީޒާރަރްށަތެކްއެގ ޮގުތަގިއ ާރްއޖެޭގ ެދުކުނެގ ަސަރަހްއުދަގިއ ޮއްތ ޯފަޅަވިހ ުނަވަތ ިމާހުރެގ ޮގުތްނ ަދްނަނާވަނަމ ިޑއޯޭގާގިސާޔ ިދެވިހ

ީމުހްނ ުއަޅނުދަތާކިއ ަފަހަރުކ ެއަތްއ ެގަނުއަމްށ ަދަށްށ ައިދ ެވިރަކުމެގ ެއެގެއެވ. ަމަސްއަކްތުކަރްއާވަފިއާވަކްނ ޮފުންއަވަވިއެގްނ

ަމިލުކ ުނަވަތ ަމިލުކައޮތުޅ ޮއްތ ައްތަދުށަގއި ެއަބިއީމުހްނާނއި ަހނުގާރަމޮކްށ ެގ ަރްސަކުމަގިއ1ިއްސަކްނަދރު ަމލާާބުރްނެގ

ަގިއ ިލުޔްއާވަފިއާވަތްނ ެފްނަންނ ެއަބޮއެތެވ. ( 1993 ިެވިހ ާތީރްޚ )ދ ެއަރްށ ިދެވިހ ަދުޢަލުތެގ ަދަށްށ ެގްނެނިވަކަމްށ

ުމަޙްނަމުދަރްސަކްނ ިނެމްނެދްނ ަމިލުކ ޮއތީ ިދެވިހާރްއޖެޭގ ަރެށްއެގ ޮގުތަގެއެވ. ައިދ ަހަމިމާއިއެއުކ ައިދ ިމަދިރޮކުޅެގ

ިވާދުޅާވޮގުތަގިއ ަސަރަހްއުދެގ ަހނުގާރަމެވިރ ާބުރަތުކެގ ުކިރަމީތަގިއ ިދެވިހ ަލްޝަކަރީކެވްސ ާބުރަގަދ ( 2006 ) ިއްބާރީހްމ ުލުޠީފ

ަމލާާބުރްނަންށ ެދުމްނ ައިއ ިޖީޒ ުއީތުމ ަބެއްއަކްނ ާހަމުކެރްއުވުމެގ ޮގުތްނ ަކުޅ ުމަޙްނަމުދ ަރްސެގާފުނެގ ަޒާމުންއުސެރ ިދެވީހްނ

ަކުޑްއާވަލްއަވިއ ިދެވިހ ަސަރަހްއުދްނ ަމލާާބުރްނ ޭބުރޮކްށ ިމ ަސަރަހްއުދެގ ާބުރަތުކެގ 1ަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކުމަގިއ ިއްސަކްނަދުރ

ިމުހިރާހ ް ެއެހްނަކުމނ ަދްއުކަވިއެދްއިވެއެވ. ު ަހިއަބތ ެ ިނާޒުމގ ި ިދާފއ ި ައްސަކިރްއާޔާއއ ެ ާރްއޖޭގ ި ުކިރަމީތަގއ

ިނިމެގްނިދަޔީއ ަރްސަކްނ ަދިރޮކުޅގެ ުއީތމު ެޖެހނީ ަދްނަނަވްނ ެއްނެމޮބަޑްށ ަސަބުބަތަކްށަޓަކިއެވްސ އުޭރ ިދެވިހްނ

ިބުރަގްނަނ ަސަބުބަކުމަގިއިވ ަކނުޑެގ ާބުރަތުކްނ ިދެވިހްނަންށ ަދްއަކުމްނައިއ ިބުރަންއާތަލިއ ައުޅަގނުޑެމްނ ެއްނެމާހ ިދެވިހްނ

ަޤުއެމްއެގ ޮގުތަގިއ ިމަޤުއުމ ަހަދިއެދްއުވަމްށަފުހަގެއެވ. ެއޭދަފަދ ިތާޔިގަކާމިއ ަހަމެޖުހާމިއ ިމިނަވްނަކްނ ޮއްތ

ެދްނ ޮއީތ ާޚިރީޖ ުގުޅްނަތެކެވ. ާޚިރީޖ ުގުޅްނަތްއ ާޤިއްމޮކްށިދުނުމެގ ެތެރިއްނ ާރްއޖެޭގ ިއްޤިތާޞުދ ަހުރަދާނ ޮކްށެދްއިވެއެވ.

ާ ަހާވލެާދްއވ ާ ) ުމަޙްނަމުދިޕާރޑ ީ ުލުޠފ ް ުދަވްސަވަރީކ ( 1999 ިއްބާރީހމ ެ ަކލާާފުނގ ި ޮގުތަގއ ާ ާހަމުކަރްއާވަފިއވ

ިދެވިހާރްއެޖާއިއ ޭބުރެގ ިގަނ ަޤުއުމަތަކާކިއެމުދ ާޚިރީޖުގުޅްނަތްއ ެއްނެމ ޮބަޑްށ ަބަދިހިވ ުދަވްސަވެރެވ. ިމޮގުތްނ ެއިކ ަޤުއުމަތުކްނ

ިވަޔާފިރެވިރްނ ަވަރްށ ިގަނިއްނ ާރްއެޖައްށ ައިއްސ ިވަޔާފިރުކެރވެޭނޮގްތ ުއނަޅުދަފަހުރ ައުއާމިއ ޭބުރެގ ިދެވިހާރްއެޖައްށ ިވަޔާފިރ

ިއުތުރަވުމްނ ިދުޔެމެވ. ީމެގިއުތުރްނެވްސ ެހްއެދިވެއެވ. ަނީތާޖައަކްށވީ ިދެވިހްނެގ ިތާޔިގަކްނ ިއުތުރެވ ޭބާރެއުކ ޮއްތ ުގުޅްނަތްއ

) ުމަޙްނަމުދ ިއްސާމީޢލް ީދީދ ިވާދުޅެވަފިއާވޮގުތްނ ިމަދިރޮކުޅެގ ަބެއްއ ަރުދްނަވނީ ޭބުރަޤުއުމަތުކެގ ަރްސަކުލްނާނިއ ( 1995

ަޑުޗްނާނިއ ި ިއްނިޑާޔާއއ ިމޮގުތްނ ުކަރްއާވަފެއެވ. ުމާޢަމލާްތަތއް ިވަޔާފީރގެ ެއިކެއިކެއކި ި ަރުޙަމްތެތިރަކާމއ ަހިދާޔަބަދުލޮކްށ

ާފަހަގޮކްށެލވަޭކަމށް ުގުޅްނަތއް ާޤިއްމޮކްށަފިއވާ ިވލާާތެއުކ )ަފަރްނޭސސި ުމަޙްނަމުދ ިވާދުޅެވަފިއާވ ( 2001 ަނީސމާ

ެހްއަކަކްށުފިދ ަމަސްއަކްތުޕުޅަތއް ުކަރްއާވަފިއވާ ަރްސަރްސަކުލްނ ިމަދިރޮކުޅގެ ާޤިއްމުކުރަމްށަޓަކއި ާޚިރީޖުގުޅްނަތއް ިވާދުޅުވްނ

ިއުތެރެވ.

ާރްއޖެޭގ ަޢުދުލ ިއްނާސުފެގ ިނާޒްމ ަހުރަދާނޮކްށ ަޢަމްނ ާޤިއްމޮކްށެދްއުވުމެގޮގުތްނ ޮކްށެދްއާވަފިއާވ ަމަސްއަކްތަތާކިއ ިޚުދަމްތަތްއ.

ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ ިޚުތަމްތަތުކެގ ެތަރްށ ިއުތުރޮކްށަލްނެޖޭހ ައެންއ ޮބަޅީކ ިމަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކުމެގ ޭބޭބުފުޅްނ ިމަޤުއުމެގ ަޢުދުލ

ިއްނާސުފެގ ިނާޒްމ ަހުރާދާނ ުކެރްއުވުމެގ ޮގުތްނ ޮކްށެދްއާވަފިއާވ ިޚުދަމްތަތެކެވ. ުމިޅ ަޤުއުމެގ ަޢުދުލ ިއްނާސުފެގ ިނާޒްމ ިމަދިރޮކުޅެގ

ަޢަމުލުކަރްނެފިށ ަރްސަކުމަގއި ިމަދިރޮކުޅގެ ަބލާިއުރ ިމޮގުތްނ ުފިރަހަމޮކެށެވ. ަވަރްށެވްސ ަބްއަޓްނޮކްށަފިއަވނީ ަރްސަކުމަގއި

ެހުދުމަގިއ ް ާޤުނުނަތއ ް ައާސީސާއިއަހަމައށ ާޤޫނނު ަޢަމުލުކަރްނެފުށނު ި ިއްސލުާހުކެރވ ާދިދަފަހުކން ީ ާޤޫނުނަތަކކ

ަބާޔްނުކަރްއާވަފިއެވެއެވ. ( 2006 ) ުމަޙްނަމުދ ިއްބާރީހްމ ުލުޠީފައްސަލަކްށަބލާަފިއާވ ާޤޫނުނަތެކްއަކަމްށ

ެއިތްއެބިވ ާޤީޟްނ ިމަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކުމެގ ުދަވްސަވުރަގިއ ާރްއޖެޭގ ުހިރާހ ައޮތެޅްއަގިއެވްސ ާޤީޟްނ ިތްއެބިވެއެވ. ައިދ

ަމްއަސަލަތްއ ަބަލިއ ަރްއިޔުތްނަންށ ިއްނާސުފ ޯހްއަދަވިއ ެދްއަވުމްނ ިދަޔަކްނ ައޮތުޅެގ ަރްށަތަކްށ ަވިކ ަޤާވިއަދުކްނ ިޒާޔަރްތޮކްށ

ައިދަހަމ ަރްށަރުށެގ ަނިއުބްނާނިއ ައޮތުޅަތުކެގ ާޤީޟްނ ިންނަމާވ ަމްއަސަލާތކިއެމުދ ިހްތަހަމ ުނެޖިހްއެޖަނަމ ާތީރުޚްނ ެހިކެދެއެވ.

ަފިހޮކްށެދާވަފިއ ޮއެތެވ. ަހަމިމާއިއެއުކ ުހްނަނ ޮބުޑަފނިޑާޔަރްށ ަމްއަސަލ ުހަށެހުޅުމެގ ުފުރަޞުތެވްސ އުޭރ ަރްއިޔުތްނަންށ ާމލަޭގިއ

ަމްއަސަލަތުކެގ ިއުތުރްނ ަމަދީނ ަމްއަސަލަތްއ ަވިކަވިކްނ ުހަށެހުޅުމެގ ުފުރަޞުތެވްސ ޮކްނެމ ަމްއަސަލަތްއ ުހަށެހުޅުމަގިއ ިޖާނީއ

ިދެވިހަރްއިޔަތަކްށ އުޭރަގިއ ޮއަތަކަމްށ ިދެވިހަބާހިއ ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއިމަމުރަކުޒްނ ާޝިޢުޢުކަރްއާވަފިއވާ ިލުޔްއުވްނަތުކްނ ާހަމާވްނ

ެއަބޮއެތެވ.

ަހަމަތުކްނ ަތުދުރގެ ިމަފާށަފިއވާ ައުޅަގނުޑެމްނ ަނުމަގއި ިޑޮމްކަރީސގެ ިއަހަކްށުދަވަހުކ ާދިދ ީމެގިއުތުރްނެވްސ ައިދ

ަޢުދުލ ާ ެގްނުގުޅްއާވަފިއވ ި ަދުއުރަގއ ެ ަރްސަކުމގ ެ ަދިރޮކުޅގ ު ުއީތމ ީ ުނުކާތައކ ް ޮއްތައެނއ ާފަހގުކެރެވްނ ަބލަާނަމެވްސ

ިއްނާސުފެގ ަޢުދލު ަޤުއުމަތުކަގިއެވްސ ިޑޮމްކަރިޓްކ ެއްނމެ ީ ުއޫޞުލަތަކކ ޮގްސަފިއާވ ިއްނާސުފާޤިއުމުކުރުމގެ ިހަގުމްނ ާދިއރާ

ުޙުކްމަތްއ ި ިނާޔަތްއަކނަޑައުޅްއަވއ ި ުނފެޫޒްއެނތ ެއްއެވްސ ަފިޑާޔުރން ިމިނަވްނަކާމެއކު ާފަހަގުކެރުވެނެވ. ުއޫޞުލަކން

ުނަބްއަލވާ ަކަމާށިއ، ަފނިޑާޔުރ ުކަރްއވާ ޮކްނެމ ުހުކެމްއެވްސ ަރްސަކުމެގ ިއްއަވަވުމްނެގްނެދިވެއެވ. ުޙުކްމުކުރުމަގިއ ޮމުޅެދަރައަކްށ

ެއުޅްއިވަކަމްށ ިޕާރޑު އާޭނެގ ަސަފުރާނާމަގިއ ަތްނީފުޒ ުކަރްއވާ ަކަމާށިއ، ީދުނަގިއވާ ަހްއުދަތްއ ާޤިއްމ ުކެރްއުވަމްށ ާބުރ ަފާރުތްނ

)ިލެޔަފިއާވަކަމށް ިއްސާމީޢްލީދދީ ަޝީރަޢުތެގ ( 1995 ުމަޙްނަމުދ ިއުތުރްނެވްސ ީމގެ ާހަމުކަރްއާވަފެއެވ.ައދި ަވނީ

ިނާޔަކނަޑެއުޅްއުވުމެގ ަމިތްނ ެ ިއްސލީާމަހަމަތުކގ ި ުނފެޫޒްއެނތ ި ިއްއުވުމަގއ ް ުޙުކމ ަފނިޑާޔުރްނަނށް ި ިމިނަވްނަކްނަކާމއ

ިޕާރޑާ ާހަމާވަކަމްށ ަކްނ ާ ަވެދަވަޑިއުނަގްނަނވ ެތެރައްށ ަކްނަކުމގެ ަޝީރަޢުތގެ ،ަރުދްނ ަހާވލެާދްއަވިއ ާބުރެދްއުވުމެގޮގުތްނ

ިވާދުޅެވަފިއެވެއެވ. ( 1995 ުމަޙްނަމުދ ިއްސާމީޢްލީދީދ )

ެވިރަކުމަގިއ ިއްސިތުޢާނުފ ުކުރަމްށ ުހަށެހޅޭ ަމްއަސަލަތްއ ެބުލަމްށ ަފނިޑާޔުރްނެގ ެޕަނެލްއ ައިދ ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ

ަރުދްނާނިއ ޮބުޑްނާނިއ ިޢްލުމެވިރްނާނިއ ަފނިޑާޔުރްނަކަމްށ ިޕާރުޑ ާގިއުމުކަރްއާވަފިއޮއްތަކާމިއ ެއެޕަނުލަގިއ ިހެމިނަވަޑިއަގްނަނަވީނ

ިލުޔްއަވަފިއެވެއެވ. ައިދ ާރްއޖެޭގ ަރްއަޔުތްނަންށ ަޢުދުލ ިއްނާސުފެގ ާދިއާރާއިއެމުދ ޮއްނަންނެޖޭހ ިއުތާބުރ ިދެވީހްނެގ ިހްތަތުކަގިއ

ޯކުޓަތްއ ަމތީ ޯކުޓަތާކއި ަދުށ ޮގުތްނ ަނަގިއިދުނުމގެ ުނފެޫޒްއެނިތ ިބްނަވުޅ ިސާޔސީ ަފނިޑާޔުރްނަނކީ ާޤިއުމޮކްށެދްއަވއި

ަފނިޑާޔުރްނެގ ި ައދ ަކަށަވުރޮކްށެދްއެވިވެއެވ. ް ަރްއަޔުތްނަނށ ް ަބެއްއަކނ ާ ިނާޔަކނަޑައުޅްއވ ު ިމިނަވްނަކާމެއކ

ުދަވްސަވުރަގިއ ެ ަރްސަކުމގ ެ ިމަދިރޮކުޅގ ައުޅްއާވފިއާވަކްނެވްސ ު ިފަޔަވޅ ު ެއަކްނެބްއެލުވަމްށަފހ ަމްއަސަލެއްއާވަނަމެވްސ

)ެއަޕްނިޑްކްސ ް ަސަބުބަތއ ަވިކުކެރުވނު ަ ުނަވތ ި ަވިކވ ި ަންނުފުޅަތާކއ ެ ޭބޭބުފުޅްނގ ާ ޮކްށެދްއާވފިއވ ަފނިޑާޔުރަކން

ައަހުރަގިއ ާރްއޖެޭގ ަރްއިޔުތްނަންށ128 (ަބްއަލާވެލްއުވުމްނ ެއިގާހަމެވެއެވ. ަޙީޤަޤިތަގިއެވްސ ިމަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކުމެގ 3

ާމަނިއަގިއ ިލެބުމްނިދަޔަކްނ ިދެވިހ ާތީރުޚ ަބްއަލަވެލްއިވ ޮކްނެމޭބުފަޅަކްށެވްސ ެއިގެގްނެދެއެވ. ަޢުދުލ ިއްނާސުފ އެޭގ ުފިރަހަމ

ޯފުރޮކްށެދްއިވ ަނމާޫނ ެވްލެފައރެގ ިނާޒާމިއ ުޢްމާރީނޮގުތްނ ަޤުއަމްށ ެގެންސެދްއިވ ަތަރްއީޤ

ުއީތުމ ަދިރޮކުޅްނ ިމެވިހ ަރްއަޔުތްނަންށ ިލިބަފިއާވ ާފަހަގުކެރވޭ ައެންއ ިޚުދަމަތީކ ޯފުރޮކްށެދްއާވަފިއާވ ަހުރަދާނ ެވްލެފައރެގ

ަރްސަކުމަގިއ ަގުޑަވުރްނ ީމުހްނ ެއީހަތާކިއ ުޢްމާރީނޮގުތްނ ަދުއަލަތްށ ެގެންސެދްއާވަފިއވާ ައުރަތެވިރ ުކިރެއުރްނަތެކެވ. ަކލާާފުނެގ

ަރްއިޔުތްނަންށ ި ިނަކެމިތްނާނއ ެންތ ޮފުންއަވިއެގން ް ަވުޅެލވެޭނަފަދެއއ ާ ަމުރާވީމހ ި ައދ ޭބްސަފުރާވޮކްށެދްއެވިވެއެވ.

ަފާރުތްނ ެ ަދުއަލުތގ ް ަކްނަކެމއ ާ ެއްނެމހ ެ ަކުށަކާމެކީމގ ެ ަމުރިވީމާހގ ި ާމީލެއީހެތިރަކާމއ ް ިނަކެމިތާޢިޢލާަތަކށ

ަހަމަޖްއަސަވިއެދްއާވަފިއާވަކްނ ެއނެގްނ ެއަބޮއެތެވ. ައިދ ިމަކަމްށަޓަކިއ ަރްސަކުމެގ ަފާރުތްނ ަބަޔުކ ަހަމަޖްއަސަވިއ ެއަކްނަކްނ

ަބާޔްނުކަރްއާވަފިއެވެއެވ. ( 1995 ުމަޙްނަމުދ ިއްސާމީޢްލީދީދ )ުކެރްއިވަކަމްށ

ިދުޔުމެގ ަޙްއުޖެވީރްނަންށ ެއީމުހްނ ޭބުންނ ަވުޤަތުކ ީސާދ ާރްއެޖިއްނ ުފަރިއެގްނ ަޙްއަޖްށ ުފަރަތަމ ަފަހަރްށީމެގިއުތުރްނ

ެނެގުމްނިދަޔ ޮބުޑ ާވުރ ުލިއޮކްށެދްއަވިއ ެއީއ ޮދުރ ުހުޅާވެލުވީނ ިމަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކުމަގެއެވ. ައިދ ެއަޒާމުނަގިއ ަރްއިޔުތްނ ައުތްނ

ެއަކޭށަނ ް ަރްށިޔުތްނަނށް ަކަމށ ި ަބަދުލުކެރްއވ )ުލިއާވަރަކށް ާތީރޚް ި ިލެޔަފިއެވެއެވ. ( 1993 ިދެވހ ި ަގއ

ާޚްއަޞ ަޝުޢުޤެވިރަކެމްއަމަސްއަކްތެތިރަކަމްށ ަބަލިއލާިއުރ، ަބަހްއަޓަވިއ ީމްސަތުކްނަންށ ަމަސްއަކްތެތިރަކްނ ުއނަގްނަނަވިއ

ޮގަތްށ ެއަކޭށނޭ ެއަޒާމާނ ަބެއއް ަފުޅްނ ޭ ާމލ ޮއިޑެއުޅަމްށ ޮއިޑެވިރްނ ުމަޙްނަމުދ ެދްއުވާމއި ޮކްށެދްއިވަކަމްށެވްސ ަތްއާޔުރ

( ިޚުދަމްތ ( 1995 ިއްސާމީޢްލީދދީ ެވްލެފާއެގ ެއަކޭށަނޮގުތްނ ެއަޒާމާނ ެއެހްނަކުމްނ ެދްއުވަމްށ ާހަމުކަރްއާވަފިއެވެއެވ.

ެއނެގެއެވ. ަމަސްއަކްތޮކްށަފިއާވަކްނ ަޘާޤަފްތ ިމަދިރޮކުޅްނ ި ަކްނަކާމއ ީ ިއުޖިތާމޢ ަހަމިމާއިއެއކު ުކިރެއުރުވަމްށެވްސ ައދި

ިމަދިރޮކުޅްނ ަމަސްއަކްތަތެކްއ ޮކްށަފިއާވަކްނ ާހަމެވެއެވ.

ަފުރީދ ާ ޭދްނވ ައްފާރުދްނަންށ ުމުޖަތުޢގެ ެގޮދުރެއުޅާމއި ުކިރެއުރްނަތެކެވ. ެގެންސެދްއވި ުޢްމާރީނޮގުތްނ ެދްނޮއތީ

ިޚުދަމްތަތަކްށ ަމުގަފިހޮކްށެދްއުވުމެގ ޮގުތްނ ެއިކެއިކ ަސުރާކުރެގ ިއާމާރްތަތްއ ެއުޅްއިވެއެވ. ިމޮގުތްނ ުކެރްއިވ ިބާނަތުކެގ ިލްސަޓަކްށ

ިނާޒުމެގ ަބްއަޕަކުމަގިއ ެބެލވޭ ޮބުޑަރްސެގާފުނ ިބާނުކެރްއެވިވ ެވިރަކުމެގ ޮކިއުލެގ ިދާފީޢ ިކްއލާާއިއ ިދެވިހ ަޤުއުމެގ ިދާފީޢަބލާލާިއުރ

ޮބުޑ ޭރުންއވި ާމެލަވަށއި ުކަރްއަވއި ަރަގުޅ ޭބުރޮތށި ޭ ުބުރުޒަތްއ ާމލ ެހްއެދވި ެއިކަސަރަހްއުދަތުކަގއި ާމލޭގެ ިއުތުރްނ ާފުރގެ

ިމަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކުމަގިއ ިބާނުކަރްއާވަފިއާވަކްނ ަގިއ (4ީމެގ ިއުތުރްނ ިގަނ ިމްސިކްތަތެކްއ ) ެއަޕްނިޑްކްސ ާފަހަގޮކްށެލެވެއެވ.

ިވާދުޅާވޮގުތްނަނަމ ުއީތުމ ަދިރޮކުޅްނ ިބާނޮކްށަފިއާވ ިމްސިކްތަތުކެގ ަޢަދދީކ ( 2010 ަނީސާމ ުމަޙްއަމުދ )ެއެގެއެވ. ައިދ

ިވަޔްސ ި 15ަމުދަޢަދެދްއަކުމަގއި ައދ ަވަނ16 ުފުދްނެތިރަކާމިއ ާހަލާތއި ޮއްތ ާރްއޖެ އުޭރ ަބލާިއުރ، ަޤުރަންށ

ުހްނާނެނޮގްތ ަވަޒްނޮކްށލާިއުރ ަޤޫބުލުކަރްނެޖޭހ ަޙީޤަޤަތީކ ިމައަދަދީކ ޮބުޑ ައަދެދެކެވ. ޭހުލްނެތިރަކްނ

ިންނުމްނ

މ ަވަނ ައަހާރިއ ިހާސަބްށ ެދިމެގްނިދަޔ ިދެވިހ ަދުއަލުތެގ1701މ ިއްނ 1573ީމލީާދ ަސަނުތްނ

ް ަފާރުތނ ެ ިމަދިރޮކުޅގ ި ައދ ަދިރޮކެޅެވ. ު ުއީތމ ީ ަދިރޮކަޅކ ަހަތުރަވަނ ެ ި 7ަރްސަކުމގ ަރްސަކަލާކއ ަރްނަޏުކ1

ަޙާވުލެވަވަޑިއެގްނެނިވ ަރްސަކާމއި ޮބުޑަތުކުރާފުނެގ ިދެވިހްނެގ ުނަވަތ ަތުކުރާފުނ ުމަޙްއަމުދ ެއެގެއެވ. ެވިރަކްނުކަރްއާވަފިއާވަކްނ

ަކލާާފާނިއ ިއުތުރްނ ެ ަތުކުރާފުނގ ުމަޙްއަމދު ިލެބްނަފާށަފެއެވ. ް ިޚުދަމްތަތެކއ ި ައުގުހރ ީ ަޤުއަމްށަވނ ި ިދެވހ ިހާސުބްނ

ަރްސެގާފާނިއ ު ިއްސަކްނަދރ ި ިމަދިރޮކުޅެގ ޮބުޑަރްސެގާފާނއ ީ ިހެމިނަވަޑިއަގްނަނަވނ ް ާއިދލ ުމްޙިޔްއީދން ު ުމަޙްނަމދ

ިމަދިރޮކުޅެގ ިޚުދަމްތަތުކެގ ެތޭރަގިއ ިދެވިހ ަޤުއުމެގ ިދާފީޢާބުރ ެއްނެމާފަހަގުކެރވޭ ަރްސަރްސަކުލްނެގ ޮގުތަގެއެވ. ިމޭބުފުޅްނެގ ުނަވަތ

ިއްނިތާހަޔްށ ަވުރަގަދުކެރްއިވެއެވ.

ެތެރިއްނ ިޚުދަމްތަތުކެގ ަރްނައުކުރްނާފަހަގޮކްށެލވަޭފަދ ޮކްށެދްއާވަފިއވާ ިދެވިހަޤުއަމްށ ަފާރުތްނ ިމަދިރޮކުޅެގ ެއައްށަފުހ

ޮގުތަގިއ ަޤުއެމްއެގ ަމަހްލީދުބ ަސްއަތިއްނަސްއަތ ިއްސލްާމ ަރްއާކޮކްށެދްއަވިއ ިމ ލުޮބެވިތ ާރްއޖެޭގ ިމިނަވްނކާމިއ ިއްސިތްޤލުާލ

ައިދ ަފުތުރްއާވަފިއެވެއެވ. ާރްއެޖަގއި ިއްނިތާހައްށ ިޢްލމު ީދނީ ާބްއާވަފެއެވ. ަވނީ ިނެމްނެދެކްނެވްސ ެވިރަކްނ ަދިރޮކުޅގެ

ިންސަބުތްނ ެ ަޤުއުމަތުކގ ި އިޭސާއަގއ ެދުކުނ ޮބުޑޮކްށިދުނާމިއެއކު ުފާޅޮކށް ިއުތަރށް ަސަރަހްއދު ެ ާރްއޖޭގ ަހަމިމާއިއެއކު

ާޤިއްމޮކްށެދްއިވ ު ޭބުރަޤުއުމަތާކިއެމދ ާހަމޮކްށެދްއުވުމެގޮގުތން ް ުދިނެޔައށ ި ަޤުއެމްއެގޮގުތަގއ ަ ާބުރަގދ ިމަޤުއަމީކެވްސ

ާޚިރީޖުގުޅްނަތުކެގ ެއީހަގިއ ާރްއޖެޭގ ިވަޔާފިރަވީނ ުފާޅޮކްށެދްއާވަފެއެވ.

ީމެގިއުތުރްނެވްސ ާރްއޖެޭގ ަޢުދުލ ިއްނާސުފެގ ިނާޒްމ ަހުރަދާނޮކްށެދްއަވިއ ަދުށޯކުޓަތާކިއ ަމތީ ޯކްޓަތްއ ުއެފްއެދިވެއެވ.

ައިދ ިސާޔީސުނފުޫޒްނ ެއްއިކާބެވެގްނ ިތްއެބިވ ަފނިޑާޔުރްނ ުއެފްއެދިވެއެވ. ަރްއަޔުތްނަންށ ޯފުރޮކްށެދްއެވިވ ަނމާޫނ ެވްލެފައރެގ

ިމެހްނަކުމްނ ިމުހިރާހ ަކްނަކަމްށ ިރާޢަޔްތޮކްށ ިދެވިހިނާޒާމިއ ުޢްމާރީނޮގުތްނ ަޤުއަމްށިމަވީނ ިއްނިތާހ ަތަރްއީޤ ެގެންސެދްއާވަފެއެވ.

ާއެދ!،ާތީރްޚ ިދާރާސުކަރްއާވ ޭބޭބުފުޅްނަންށ ަޙާވލެާދިއުރ ިދެވިހ ަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކްނޮކްށަފިއާވ ަދިރޮކުޅަތަކްށ ަބލާިއުރ ިމަދިރޮކުޅ

ޮގުތަގެއެވ. ާފަހަގުކެރެވީނ ިދެވިހ ަރްސަކުމަގިއ ެއްނެމ ިއްޚލްާސެތިރަކާމެއުކ ަޤުއަމްށ ިޚުދަމްތޮކްށެދްއިވ ަދިރޮކުޅެގ ުއީތުމ ަތިރޮކުޅ

) ިނުމީނ (

---------------------------------------------------------------------------------------------

ަމުޢލާޫމުތ ޯހިދ ަވީސަލްތަތްއ:

، ިދެވިހްނާނިއ ޯޕުޗީގުޒްނ މ.(. 2000 )ަނީސާމ ުމަޙްނަމުދ. ، . ިދެވީހްނެގ ަތިރަކ 321، ާމެލ: . 987،

ިދެވިހަބާހިއ

ަތީރަޚްށ ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ.     

ާމލޭ: . 11 . ިދެވީހްނެގ ަތިރަކ 1 ައްއުސްލާޠްނ ުމަޙްނަމުދ ިޢާމުދްއީދްނ މ.(.2001ަނީސާމ ުމަޙްނަމުދ. )

ިދެވިހަބާހިއ ާތީރަޚްށ ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ.     

ާމެލ: ިދެވިހަބާހިއ ާތީރަޚްށ ިޚުދްމަތުކާރ ަޤުއީމިދެވިހާރްއޖެޭގ ަރުހްނާނިއ ަރިންނ،މ.(. 2006ަނީސާމ ުމަޙްއަމުދ.)

ަމުރަކުޒ.

ާތީރަޚްށ ިޚުދަމްތުކާރ . ާމެލ: ިދެވިހަބާހިއިދެވިހާރްއޖެޭގ ަރުހްނާނިއ ަރީންނމ.(. 2010ުމަޙްނަމުދ. ) ަނީސާމ

ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ.     

ިވލާޮކެލްޖ: ާމެލ ޯމްލިޑިވައްނ ްސަޓީޑްޒ ޭހްންޑައުއްޓ.(.2013ަކިށާމ ައުޙަމުދ ާޝިކުރ. )

ަފްނަވްތ.ޮކްމ،(.ިދެވިހ ަރްސަކުމަގިއ ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ ިޚުދަމްތ. 18، ިޑެސްމަބރ 2011ަޢުބުދهللا ިޢްމާރްނ. )

6ޞ.

ޞ.ިލުޔްނެތިރްނ.ޯއރްގ،(. ިދެވިހާރްއެޖެގ ިސްނާގ ަސާނ. 11، ޮއަގްސްޓ 2011ާޢިމަނުތ ުޒްލާފ ިއްސާމީޢްލ. )

4

ިވލޮާކެލްޖ: ާމެލޯމްލިޑިވައްނ ްސަޓީޑްޒ ޭހްންޑައުއްޓ.(. 2013ާޢިޠާފ ަޒަކިރްއާޔ. )

. ާމލޭ: ޮނެވްލީޓ ްޕެރްސ.ޮދްނުތްއަކލާެގ ަބްއަޕެގ ަހނާދްނމ.(. 1961 )ުމަޙްނަމުދ ިއްސާމީޢްލ ީދީދ.

ިދެވިހަބާހިއ . ާމލޭ: 55 ިޕާރުޑެގ ަގަލުމްނ ިދެވިހާރްއެޖ. ަމަލްސ މ.(. 1995ިއްސާމީޢްލ ީދީދ. ) ުމަޙްނަމުދ

ާތީރަޚްށ ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ.     

ިދެވިހަބާހިއ ާތީރަޚްށ . ާމެލ: 84 ުއީތުމ ަދިރޮކުޅެގ ަރްސަކްނ. ަމަލްސ މ.(. 1996ިއްބާރީހްމ ުލުޠީފ. ) ުމަޙްނަމުދ

ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ.     

. 24 - 20 . ޞ. 238 ަޑުޗްނާނިއ ިދެވީހްނެގ ުގުޅްނ. ަފްތތޫަރ،މ.(. 1999ިއްބާރީހްމ ުލުޠީފ. ) ުމަޙްނަމުދ

ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ. ިދެވިހަބާހިއ ާތީރަޚްށ ާމެލ:

ުޔިނާވިސީޓ. ާމެލ: ިދެވިހާރްއޖެޭގ ަޤުއީމ ުމްޚަތަޞުރ ާތީރްޚ ީދާބަމަޙްލ.މ.(. 2011ުމަޙްނަމުދ ިއްބާރީހްމ ުލުޠީފ. )

1 ޞ.ް. ަހީވުރ.ޮކްމ،(.ިއުހަޒާމުނެގ ަރްސަދިރޮކުޅެގ ަންނަތަކްށ ަނަޒެރއ20، ޖްޫނ 2002ުމަޙްއަމުދ ާޝިޠުރ. )

ުމަސްއިންފ ާމެލ:ިދެވިހ ާތީރްޚ. މ.(. 1993ިޚުދަމްތުކާރ ަޤުއީމ ަމުރަކުޒ. ) ިދެވިހަބާހިއ ާތީރަޚްށ

1ެއަޕްނިޑްކްސ

2ެއަޕްނިޑްކްސ

3ެއަޕްނިޑްކްސ

4ެއަޕްނިޑްކްސ