culturalsurvival.files.wordpress.com file · Web view6 proyek liyane sing bisa diterapke . 7 ing...

My name is *Kristen* and I work for Cultural Survival, a non-profit organization that partners with Pribumi and tribal peoples to protect their lands, languages and cultures and to fight against discrimination and abuse.

Jenengku *Kristen* lan aku kerjo menyang Cultural Survival, organisasi nir laba sing dadi partnere wong Pribumi lan suku-suku kanggo nglindhungi bumi, boso lan budayane lan kanggo ngelawan diskriminasi lan pulo soro.

Cultural Survival nggawe serangkean program radio kanggo ngekitanehi informasi komunitas-komunitas Pribumi ing jagat bab hak kanggo bebas, lan surat pernyataan (FPIC) bab tanah, sumber daya, panguripan, utawa komunitas, miturut sing disebutne ing Deklarasi Persatuan Bangsa-Bangsa (United Nation Declaration) bab Hak-hak Kanggo Wong Pribumi.

Audio iki saiki mung cumawis ing Boso Inggris, Spanyol, lan 5 boso Pribumi: consent.culturalsurvival.org.

Nanging, kita wis nerjemahke audio ing bentuk teks. Teks iki dilampirke.

Yen kowe bisa ngrekam teks iku, kitha bakal seneng yen bisa nduwe salinane!

Monggo hubungi kita yen ana pitakon utawa kanggo verifikasi yen kowe arep nyiarke program kita.

Luwih akeh informasi bab Cultural Survival ana ing kitabsite kita ing www.culturalsurvival.org.

Matur Nuwun!

1. Apa iku Surat Persetujuan Sing Bebas Lan Dijelaske Sadurunge (FPIC)?

Pawicara 1: 1 Apa kowe ngerti babagan hak kanggo Surat Persetujuan sing bebas

2 lan dijelaske sadurunge?

Pawicara 1: 3 Ngerti! Yaiku hak supaya komunitas kita kudu

4 dikitanehi penjelasan karo pemerintah

5 babagan pertambangan, minyak bumi, banyu, lan

6 proyek liyane sing bisa diterapke

7 ing komunitas kita. Sing luwih penting,

8 Pemerintah wajib ngrungokake lan ngregani

9 pendapat kita supaya kita bisa

10 setuju sadurunge proyek iku dimulai.

11 Kanggo informasi liyane, sambangi cultural survival titik org garis miring consent

[culturalsurvival.org/consent or cs.org/consent]

2. Hak Pribumi

Pawicara 1: 1 Wiwit lahir, kabeh menungsa nduweni hak-hak sing tamtu

2 sing ora bisa dirampas, lan minangka

3 wong-wong Pribumi, kita nduweni hak kanggo nyatakake

4 Persetujuan sing bebas lan dijelaske sadurunge.

.

Pawicara 4: 5 Ora masalah kowe teka saka negara ngendi,

6 hak iki berlaku kanggo kabeh lan kudu diterapke

7 yen pemerintah karep manfaatke

8 sumber-sumber alam ning njero komunitas kita,,

9 luwih maneh yen proyek iku bisa nyebabake

10 pangowahan sing mbebayani tanah kita.



3. Perusahaan-Perusahaan Kudu Terus Tanggung Jawab

Pawicara 1: 1 Saben musim Aku kuatir bab kekurangan

2 panen kita; kita wis ora nduwe tanah sing cukup

3 awit perusahaan iku pindah menyang komunitas kita.

Pawicara 2: 4 iku bener, perusahaan iku wis ngerampas tanah kita tanpa

5 persetujuan kita sing bebas lan dijelaske sadurunge. Hak iki

nglindhungi kita

6 minangka komunitas pribumi, lan ngewajibake

7 supaya ora ana kerja ing tanah kita tanpa perusahaan

8 utawa pemerintah menehi informasi, mbimbing, lan

9 ngurngokake kita dhisik. Ayo tumindak supaya perusahaan iki

10 tanggung jawab.



4. Pemimpin

Pawicara 1: 1 Aku pribumi. Aku nduweni

2 hak kanggo nyatakake Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske sadurunge,

tapi

3 pemerintah nerapke akeh strategi kanggo supaya ora

4 tundhuk marang hak iki. Salah siji strategi kanggo

5 ngidentifikasi pimpinan lokal ing komunitas kita lan ngeyakinake

6 pimpinan, kanthi cara mbeseli/sogok, tawaran kerja, lan liyane sing

dijanjekake, supaya

7 kerja mung kanggo pemerintah utawa

8 perusahaan pengembang, dudu kerja kanggo

9 kepentingan komunitas wong akeh sing diwakili. Amarga iki,

10 saya penting kanggo kita Wong Pribumi

11 kudu milih pimpinan sing setya lan nduweni dedikasi marang

kesejahteraan kita

12 lan tanah kita, lan kita kerja

13 cedhak karo pimpinan iki supaya mlaku ing kesatuan.



5. Deklarasi PBB, Pasal 10

Pawicara 1: 1 Kanggo komunitas pribumi, hak kanggo

2 Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske sadurunge didukung

ing

3 Pasal 10, Deklarasi PBB babagan

4 Hak Kanggo Masyarakat Pribumi,

5 sing nyatakake menawa pemerintah ora oleh meksa

6 mindahake komunitas pribumi saka tanahe

7 utawa daerahe, uga ora oleh nindakake sembarang proyek kontrak

8 ing tahane Masyarakat Pribumi tanpa

9 Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske sadurunge



6. Deklarasi PBB, Pasal 19

Pawicara 1: 1 (suara nggema) Pasal 19 Deklarasi PBB

2 babagan Hak Kanggo Masyarakat Pribumi

3 nyatakake:

4 (suara normal) negara kudu pikantuk

5 Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske sadurunge saka

6 Masyarakat pribumi sadurunge migunakake lan nerapke

7 peraturan legislatif utawa administratif

8 sing nggawa dampak kanggo masyarakat iku.



7. Komunitas sing Aman

Pawicara 1: 1 Minangka masyarakat pribumi, kita nduweni hak kanggo urip ing

2 kominitas sing aman, lan yen pangowahan dilaksanakake ing

3 tanah kita, kita kudu bali ing Deklarasi PBB Pasal 29

4 babagan Hak Kanggo Masyarakat Pribumi:

5 Pasal iki negesake yen Masyarakat pribumi

6 kudu ngewenehi pernyataan persetujuan sing

7 Bebas lan dijelaske sadurunge matrial sing mbebayani isa disimpen

8 utawa dibuwang ing tanahe.



8. Proyek Pengembangan

Pawicara 1: 1 (ngomong ing mikropon) Ora enek pangowahan sig bisa digawe

2 ing tanah kita sadurunge

3 diterapke Pasal 32 Deklarasi PBB

4 babagan Hak Kanggo Masyarakat Pribumi

5 sing negesake yen Negara kudu

6 ngentukake Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske Sadurunge

7 sadurunge sarujuk karo proyek pengembangan

8 sing bisa milut tanah lan sumber daya

9 Masyarakat pribumi, “utamane ing babagan pengembangan,

10 panggunaan, utawa pemanfaatan

11 mineral, banyu, utawa sumber liyane.



9. Dukungan Internasional

Pawicara 1: 1 Minangka masyarakat pribumi, kita nduweni hak kanggu nentokake

2 pangowahan sing bisa ditindakake ing tanah kita

3 kaya sing dinyatakake ing Deklarasi PBB

4 babagan Hak Kanggo Masyarakat Pribumi lan

5 ing Konvensi 169 Buruh Internasional (Convention 169 International

Labor)

6 Organisasi lan peraturan internasional liyane sing

7 ngakoni hak kanggo Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske

Sadurunge

8 Peraturan-peraturan iku nyatakake hak kanggo masyarakat Pribumi

9 lan ngewajibake negara ngumati hak iki.



10. An Inalienable Right

Pawicara 1: 1 Kanggo masyarakat pribumi, hak kanggo ngewenehake

2 Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske Sadurunge iku sejatine

3 hak sing penting, gawan, lan ora bisa dicabut. Berarti, hak iki

4 dadi unsur sing penting lan perlu kanggo ngembangake proyek

5 sing mengaruhi wong-wong kita lan ora bisa ditolak.

6 Miturut peraturan internasional, Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan

Dijelaske Sadurunge

7 njamin yen komunitas Pribumi

8 namtukake kanthi bebas babagan proyek sing bisa nguntungake

9 kita lan generasi penerus kita, miturut budhaya,

10 pemikiran, lan nilai-nilai kita.



11. Wis Cukup Pelanggaran Hak Asasi Menungsa

Kontrol: musik latar

Pawicara 1:

1 Sugeng Enjang!

Pawicara 2:

2 Hey, piye kabare?

Pawicara 1:

3 Apik, matur nuwun. Apa kowe wis ngerti ana pabrik anyar

4 ing kutha? Pabrik-pabrik iku mulai makaryakake wong-wong

5 lokal kanggo kerja ing proyek konstruksi gedhe ing kene

6 ing ndesa kitha.

Pawicara 2:

7 APA? Aku ora weruh… Aku ora ngerti ngapa

8 pemerintah terus nglirwakake hak kitha kanggo

9 ngewenehi pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske sadurunge,

sing berlaku kanggo kitha

10 minangka Masyarakat Pribumi. Pemerintah perlu ngandhani kitha

11 ngrungokake pendapat kitha menawa kita sarujuk utawa ora

12 karo protek-proyek iku. Utamane amarga

13 hak iki katulis kanthi jelas ing peraturan nasional

14 lan internasional.

Pawicara 1:

15 Kowe pancen bener!. Jelas banget yen pemerintah

16 ora cukup neglakokake iki. Yen kitha ora

17 nuntut supaya pemerintah ngurmati hak kita kanggo ngewenehi

18 pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske sadurunge, hak-hak iki

mung dadi ana ing kertas

19 ing njero lemari bledug. Pabrik-pabrik bisa

20 terus ngelanggar hak-hak kitha lan manfaatake

21 Masyarakat Pribumi.

Pawicara 3:

22 Kitha ora oleh lan ora gelem ngijinake iki kelakon.

23 Pelanggaran marang hak asasi menungsa wis cukup! Ayo ngadek

kanggo

24 hak-hak kitha lan kanggo ngelindhungi Bumi Kita!

Narator:



12. Artine "Bebas"

Kontrol: latar musik

Pawicara 1:

1 Hak kanggo Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske

Sadurunge yaiku

2 hak sing selaras karo kabeh Masyarakat Pribumi

3 ngelawan pengembangan proyek ing komunitas kitha.

Kontrol: Musik Mandeg (3 detik)

Pawicara 2:

4 Hak kanggo ngewenehi Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan

Dijelaske Sadurunge? Apa

5 maksude persetujuan iku kudu bebas?

Kontrol: musik mandheg (3 detik)

Pawicara 1:

6 Bagian babagan “bebas” artine yaiki pemerintah

7 ora oleh nggawe sembarang macem manipulasi tumrap pimpinan

8 lan anggota komunitas tumrap keputusane

9 watara kita ngijinake utawa ora marang proyek ing jero

10 komunitas kita. Nalika proses negosiasi,

11 Masyarakat Pribumi ora oleh dipeksa ing sembarang cara

12 kanggo namtukake keputusan. Iki kalebu ancaman langsung lan

13 ora langsung marang anggota komunitas, aniaya, meksa

14 nyogok, utawa meres. Mung karo mastekake

15 negosiasi proyek bebas saka luput-luput iki,

16 pemerintah bisa ngewenehi hak

17 pernyataan persetujuan sing “bebas”.

Pawicara 2:

18 Kita kudu nuntut hak kanggo pernyataan persetujuan sing bebas

19 lan dijelaske sadurunge kanthi bener-bener BEBAS.

Narator:



13. Artine "Sadurunge"

Kontrol :<<Swara wong akeh rame-rame >>

Pawicara 1:

1 Bangkit! Ngadeg! Ora enek wektu sing luwih apik

2 tinimbang saiki kanggo nuntut pemerintah supaya negesi

3 hak kanggo pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske sadurunge

sing

4 dijamin minangka kita Masyarakat Pribumi!

Kontrol: selingan musik (3 detik)

Pawicara 2:

6 Iku masuk akal banget, ngerti. Iki bakal dadi

7 langkah maju sing gedhe yen pemerintah kita tundhuk

8 marang hak babagan pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske

sadurunge

9 kanthi wutuh. Sing ilang iku sejatine

10 gagasan kanggo pernyataan persetujuan sing dijelaske sadurunge.

11 Persetujuan dipikolehi sadurunge proyek dimulai utawa

12 persetujuan pemerintah iku kuncine. Iki artine

13 wektu iki paling cocok kanggo kabeh komunitas Pribumi

14 namtukake keputusan.

15 Bener! Kita kudu oleh informasi kanthi jelas SADURUNGE

16 proyek iki mulai, dadi

17 kita bisa nyinauni lan mutusake minangka

18 uwong. Lan, pemerintah kudu ngelibatake kita

19 sadurunge ana fase anyar ing proses, umpamane,

20 ing eksplorasi, eksploitasi, penutup lan ngringkesi

21 proyek tambang.

Narator:



14. Artine of "Dijelaske"

Kontrol: musik latar

Pawicara 1:

1 Kowe lan aku, minangka anggota Komunitas Pribumi,

2 dijamin hak e kanggo nyatakake persetujuan sing bebas lan

3 dijelaske sadurunge.

Kontrol: rehat musik (3 detik)

4 Hak iki penting kanggo pengembangan sing berkelanjutan

5 kanggo kabeh komunitas. Amarga iku,

6 hak iki kudu sautuhe diterapke. Ayo kita deleng apa iku artine

7 ngewenehi pernyataan persetujuan sing dijelaske.

8 “dijelaske” artine yaiku kita nduweni hak kanggo nrimo

9 informasi kanthi lengkap lan jelas sing berhubungan karo

10 proyek sing diusulke ing komunitase kita. Iki kalebu

11 informasi babagan dampak proyek-proyek iki

12 tumrap lingkungan lan dampak tumrap

13 bebrayan kita dhewe lan komunitas kita. Penelitian

14 sing dilakoke kanggo nglumpuake informasi iki diarani

15 Penilaian Dampak Sosial lan Lingkungan (Environmental and Social

Impact Assessments), utawa

16 ESIA, sing kudune dilaksanakake karo kumpulan mandiri

17 sing ora ana hubungan karo perusahaan. Kabeh informasi

18 sing diwenehne kudu lengkap,

19 bisa dingerteni, ing basa asli kita,

20 lan miturut nilai tradisional kita

21 lan cara-cara tradisional ing namtukake keputusan. Iki tanggung jawab

kita

22 kanggo mesthekake kita bener-bener diwenehi kabeh informasi

sadurunge keputusan digawe

23 sing mengaruhi tanah kita.

Narator:



15. Kapan iki dilaksanakake?

Pawicara 1:

1 Sugeng Enjing, piye kabare?

Pawicara 2:

2 Apik, matur nuwun. Hey, piye pertemuan e wingi? Apa sing kowe

rembug?

Pawicara 1:

3 Apik banget. Kita rembugan masalah hak kanggo Pernyataan

Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske Sadurunge.

Pawicara 2:

4 Tapi apa iku? Bisa ora kowe jelaske?

Pawicara 1:

5 Iki maksude hak sing kita nduweni minangka Masyarakat Pribumi

kanggo mbela tanah lan daerah kita,

6 hak sing dinyatakke ing peraturan nasional lan internasional.

Pawicara 2:

7 Oke, tapi piye kita bisa migunakake? Ing babagan apa?

Pawicara 1:

8 Kita bisa lan kudune nerapke hak iki menawa ana proyek sing

direncanakake ing tanah kita

9 utamane nalika ana resiko rusak lingkungan. Amarga kita

sing urip ing

10 tanah iki, lan kita sing bakal ngrasakake akibate, kita sing bakal

mutusake

11 menawa proyek iki bakal mlaku. Hak kanggo Pernyataan Persetujuan

sing Bebas lan Dijelaske Sadurunge, negesi menawa perusahaan

12 kudu rembugan karo kita lan ngregani keputusan kita sadurunge mulai

proyek. Kita

13 kudu nyinaune luwinh akeh babagan iku, kayake iki bakal dadi bab

penting kanggo komunitas kita!

Narator:



16. Tanggung Jawab

Kontrol: efek swara nggoleki sinyal radio (3 detik)

Pawicara 1:

1 Hak kanggo pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske Sadurunge

2 yaiku hak kita Masyarakat Pribumi

3 yen kita usaha kanggo mbela tanah kita. Kita kudu nuntut

4 supaya hak kita diregani.

Kontrol: mandeg musik (3 detik)

Pawicara 2:

5 Mbah Kung, mirengaken caturan ing radio;

6 miturut panjenengan, napa niki penting menawi masyarakat kita

7 merjuangaken hak kahanan persetujuan?

Pawicara 3:

8 Yo mesthi, anakku! Hak iki

9 ngelindhungi ajine kita dhewe; iki bakal nggawa

10 manfaat kanthi akeh kanggo masyarakat kita lan isi ndunya. Kene

11 tak jelaske: Nganggo hak iki, kita bisa ngelindhungi

12 lingkungan lan mesthekake banyu lan hawa sing resik,

13 supaya masyarakat kita bisa terus urip ing

14 lingkungan sing sehat. Kita bisa mesthekake yen kita mandhu

15 proyek pengembangan lan kabeh pangowahan sing digawe

16 ing tanah kita supaya bisa nguntungake, ora malah mbebayani

17 tumrap masyarakat kita.

Pawicara2:

18 Saiki kula ngertos, Mbah Kung! Iki penting. Panuwun marang

19 generasi Mbah Kung, Kula urip ing lingkungan sing sehat. Kula

20 bakal ngerupekaken tanggung jawab kula ngrumat lingkungan

21 supaya kula bisa ninggali tanah ingkang padha ayune kanggo anakku

lan

22 wayah kula.

Narator:



17. Crah lan Naklukake

Pawicara 1:

1 Crah lan naklukake:

2 Iki wis dadi strategine perusahaan lan

3 pemerintah kanggo nerusake proyek pengembangan

4 ing Komunitas Pribumi. Iki salah siji saka akeh tuladha

5 kahanan pemerintah gagal nerapke hak Masyarakat Pribumi

6 kanggo ngwenehi pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske

sadurunge.

7 Peraturan internasional jelas-jelas nyebutke yen pemerintah

8 ora oleh meksa kita supaya ngganti pikiran, utawa nilai, utawa metode

9 tradisional babagan namtukake keputusan. Perusahaan gedhe

10 kerep nyoba ngindari proses ngentukake

11 pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske sadurunge amarga

12 dheweke ngerti yen kita ora bakal sarujuk karo proyek pengembangan

sing riskan lan mbebayani sing ora bakal ngwenehi

13 kita perubahan positif. Nanging, dheweke

14 nyoba nunjukake yen dheweke nduweni sarujukan saka akeh wong

lokal

15 kanthi cara ngrangkul wong-wong sing nduweni pengaruh kaya guru,

16 pimpinan agama, utawa pinpinan politik nganggo informasi palsu

17 utawa nyogok. Kita ora bisa nrima iki.

18 Kita sing bakal mesthekake hak kanggo ngewenehi pernyataan

persetujuan

19 sing bebas lan dijelaske sadurunge supaya diterapke kanthi wutuh. Kita

ora bisa

20 ngijinake katentreman, keseimbangan, lan vitalitas komunitas lan

21 lingkungan kita dideleh ing resiko nganggo cara

22 crah lan korupsi.

Narator:



18. Rembugan Komunitas

Pawicara 1:

1 (nelangsa) Hai, Piye kabare…

Pawicara 2:

2 Apik, matur nuwun! Nanging kowe kethok nelangsa, ana apa?

Pawicara 1:

3 Aku kuatir banget, Aku terus krungu pawarta babagan

4 proyek tambang sing wis dijadwalke kanggo desa kita.

5 Mung ora adil sebab wong-wong sing ngwasani ora

6 nyawisi informasi marang kita bab apa sing mlaku. Wong-wong iku

7 ora nurut hak pernyataan persetujuan sing bebas lan dijelaske sadurungi,

8 sing kita nduweni minangka

9 Masyarakat Pribumi. Aku weruh yen negara

10 wajib manut marang hak-hak iki

11 menawa proyek-proyek pengembangan

12 dilaksanakake.

Pawicara 2:

13 Kowe bener. Kita kudu mesthekake dheweke ngregani

14 hak kita kanthi cara ngwenehi informasi, lan ngentuki persetujuan kita

sadurunge mulai

16 proyek kaya ngene iki.

17 Misale nalika proyek sing mirip mlebu ing

18 komunitasku, kita rembugan bareng

19 kanggo nyebarake apa sing lagi mlaku, lan

20, kita kudu waspadha babagan perusahaan bakal tanggung jawan

marang janjine lan

21 mesthekake dheweke nerusake proyek

22 miturut sing wis disarujuki

23 ing negosiasi. Iki bakal dadi strategi sing apik kanggo

24 deso mu- kita ora oleh ngijinake proyek terus

25 mlaku tanpa persetujuan kita.

Narator:



19. Apa Syarat Kanggo FPIC

Pawicara 1:

1 Apa kowe ngerti bab Pernyataan Persetujuan sing Bebas lan Dijelaske

2 Sadurunge?

Pawicara 2:

3 Iya! Iki hak sing kita nduweni minangka Masyarakat Pribumi

4 Kanggo mutusake apa sing bisa kelakok ing tanah kita dhewe.

Pawicara 1:

5 Lan apa kowe ngerti piye kita bisa nerapke hak iki

6 kanthi bener ing komunitas kita?

Pawicara 2:

7 Hmm aku kurang ngerti.

Pawicara 1:

8 Minangka anggota komunitas Pribumi kita, iki kewajiban kita

9 kanggo nggoleki imformasi sing rinci bab hak iki

10 supaya kita ora dimanipulasi karo

11 pemerintah utawa perusahaan. Kanggo ngewujudake

12 hak iki, kita kudu ngerti yen iki bisa diterapke ing

13 kabeh Masyarakat Pribumi, artine yaiku

14 pemerintah lan perusahaan kudu ngregani

15 cara komunikasi kita lan cara namtukake keputusan.

16 Artine wakil-wakil pemerintah, perusahaan,

17 lan komunitas kita kudu lungguh bareng

18 kanggo negosiasi kahanan-kahanan proyek, lan kita sing nduwe

19 keputusan pungkasan kanthi sarujuk ing rencana sing nggawa manfaat

20 kanggo kimunitas kita.

Narator:



20. Tip

Kontrol: musik lokal ing latar

Pawicara 1:

1 Apa kowe ngerti jangkah apa sing kudu dijupuk

2 kanggo nindakake hak Pernyataan Persetujuan sing bebas lan Dijelaske

Sadurunge

3 ing Masyarakat Pribumi?

Kontrol: rehat musik (3 detik)

Pawicara2:

4 Kanggo ngakoni hak iki adil kanggo kabeh populasi

5 kita kudu nimbang tip-tip iki nalika ngadepi

6 proyek pengembangan ing tanah kita. Masyarakat Pribumi

7 kudu dikonsultasi mulai saka tahap awitan

8 perencanaan. Wektu sing cukup kudu disediakake

9 kangge kabeh komunitas supaya nrima informasi sing diperlukake

10 babagan proyek lan dampake

11 lan ngijinake dialog lan rembugan

12 ing wektu iki. Informasi kudu disediakake

13 miturut cara tradisional masyarakat kita.

14 Keputusan kudu dijupuk tanpa manipulasi utawa

15 tekanan saka wong-wong sing kuasa ing

16 proyek. Kabeh kesimpulan sing dijupuk komunitas kudu

17 didokumentasi. Yen sembarang hak iki

18 dilanggar, elinga yen ana sarana kanggo kita nggoleki

19 bantuan lan nyupatani pelanggaran hak iki

20 ing institusi internasional kaya ta

21 PBB.

Narator:



culturalsurvival.files.wordpress.com file · Web view6 proyek liyane sing bisa diterapke . 7 ing...

Documents

Transcript of culturalsurvival.files.wordpress.com file · Web view6 proyek liyane sing bisa diterapke . 7 ing...