สงคมวทยา

1. ลกษณะของสงคมวทยา2. ลกษณะของสงคม3. การจดระเบยบทางสงคม4. บรรทดฐานของสงคม 5. สถานภาพและบทบาท 6. การควบคมทางสงคม 7. การอบรมใหเรยนรระเบยบของสงคม 8. การกระทำาทางสงคมและกระบวนการทางสงคม9. กลมสงคม10. สถาบนทางสงคม11. การจดลำาดบชวงชนทางสงคม12. วฒนธรรมไทย13. พฤตกรรมรวม14. การเปลยนแปลงทางสงคม1. ลกษณะของสงคมวทยา สงคมวทยาเปนการศกษาเกยวกบคนในฐานะทไมอยโดดเดยวแต อยรวมกบผอน สงคมวทยาจะศกษาเกยวกบสภาพเงอนไขของสงคม ซงมผลตอความสมพนธของผคนและปรากฏการณทางสงคมตาง ๆ ทคนทำาใหเกดขน สงคมวทยาเปนการศกษาเพอหา คำาอธบายปรากฏการณทางสงคมทเกดขนวา ทำาไมจงเกดขนหรอเปนเชนนน อยางเชน เมอเราเหนผอพยพจากชนบทเขาสเมอง กหาคำาตอบและตงทฤษฎวา ทำาไมคนจงอพยพเขาสเมอง ดงนเปนตน

ลกษณะของสงคมวทยาโดยทวไป มดงน 1) สงคมวทยาเปนศาสตรวาดวยสงคม (Social Sciences) สงคมวทยากเปนวทยาศาสตร เพราะเปนวชาความรทไดจากสงเกตพจารณา (Empiricism) หรอการทดลองอยางมระเบยบและระบบอยางมเหตผล (Rationalism) มการวเคราะห (Analysis) การตความ (Interpretation) หรอการทวนสอบ (Verification) จนเปนทยอมรบกนโดยทวไปวา เปนความจรงและใคร ๆ กสามารถเรยนรหรอเขาใจไดตรงกน 2) สงคมวทยาเปนวชาทแสวงหาความรเกยวกบสงคมมนษย เชน ศกษาหาสาเหตวา ทำาไมคนงานจงนดหยดงานหรอเดนขบวน หรอทำาไมจงเกดการอพยพของชาวภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทำาไมคนจงฆาตวตาย ฯลฯ 3) สงคมวทยาเปนวชาทเกยวของกบปญหาทวา ทำาไมจงเปนเชน“นน โดยอธบายใหทราบวาอะไรเปนอะไร ไมใชควรจะเปน สงคมวทยาไมได”เกยวของกบความด เลว ผดหรอถก หรอสงอน ๆ ท เกยวกบคณธรรมของ–ชวต 4) สงคมวทยาเปนวชาทมงศกษาปรากฏการณทางสงคมทกอยางทปรากฏ ในความสมพนธระหวางมนษยทงหมด โดยพยายามทจะหากฎหรอหลกเกณฑกวาง ๆ เกยวกบปรากฏการณนน ๆ เชน สงคมวทยาจะไมสนใจกบการสงครามหรอการปฏวตเฉพาะครงใดครงหนง ทใดทหนง แตจะสนใจในลกษณะทปรากฏการณทางสงคม ทว ๆ ไป2. ลกษณะของสงคม (General Characteristic of Society) มดงน 1 สงคมเปนนามธรรม (Abstractness of Society) สงคมไดถงความสมพนธของคนในสงคม ซงเปนเพยงชอ Reuter กลาววา สงคมเปนสงไมมชวต “

แตเปนแนวทางปฏบตของสงมชวต คอ วธการของการคบหาสมาคมกน ซงหมายถง สภาพหรอความสมพนธอนเหมาะสม นนคอ สงคมเปนเพยงนามธรรม ” 2 การพงพาอาศยกนมอยในสงคม (Interdependence in Society)

ในสงคมแตละบคคลตองพงพาอาศยกนในฐานะเปนสมาชกของสงคม Maciver กลาววา ประวตศาสตรมนษยชาตในแงหนง คอ ประวตของความ“กาวหนาของการจดระเบยบในการทำางานรวมกนของแตละคนในสงคม เพอความสำาเรจตามจดมงหมายอนเดยวกน ” 3 สงคมเกยวของกบความเหมอนและความแตกตางกน (Society Involves Likeness and Difference)

สมาชกทงหมดในสงคมไมเหมอนกน ในทองถนตาง ๆ พวกเขามความแตกตางกน ดงนน สงคมจงเกยวของกบความเหมอนกนและความ แตกตางกน ตามความเหนของ Maciver การแสดงออกทเปนนามธรรมของพวกแตละคนทปรากฏชด คอ ความเหมอนกนและแตกตางกนทางดานสงคมวทยาและจตวทยา สรปเขาใจงาย ๆ การพงพาอาศยกนอนหนง คอ ความสมพนธกบบคคลอน 4 สงคมมทงการรวมกนและการขดแยงกน (Society Involves Both Co-operation and Conflict)

สงคมไมใชวาจะมแตการรวมมอกนหรอขดแยงกนอยางใดอยางหนง สงคมมทง 2 อยางทงการรวมมอกนและการขดแยงกนซงจะเหนไดชด มองในฐานะเปนพฤตกรรมของมนษยทแสดงในการตดตอกนและการปรบปรงตว Gisbert ใหขอสงเกตวา การรวมมอกนเปนวธการอนสำาคญของสงคม“มนษย หากปราศจากการรวมมอกนแลว สงคมกอยไมได ในมมกลบกน มนกมการขดแยง เกดขนในสงคม เมอสงทคนสนใจรวมกนถกสรปลงอยางไมกลมกลนกน การขดแยง มอยในทกสงคม เพราะทกคนจะมชวตอยไดกดวยการตอสเทานน ”

3. การจดระเบยบทางสงคม (Social Organization)ความหมายและความสำาคญของการจดระเบยบทางสงคม การจดระเบยบทางสงคมชไปถงการกระทำารวมกนอยางสงบในหมชน ทแตกตางกนในสงคม คนสวนมากทำางานโดยมจดมงหมายทเปนอปสรรคและการยอมรบตามบทบาทและ ตำาแหนงอนมอย เพอความเปนระเบยบเรยบรอยทางสงคม ความสำาคญของการจดระเบยบทางสงคม มนษยกบสงคม เปนสงทควบคกนไป กลาวคอ เมอมนษยเกดขนในโลก มนษยกไดรวมอยเปนสงคม แตเนองจากมนษยมความตองการไมมทสนสด ฉะนน จงมความจำาเปนตองมการจดระเบยบทางสงคม เพอควบคมแบบแผนแหงพฤตกรรมของมนษย หากปลอยใหมนษยแตละคนทำาการตามอำาเภอใจโดยปราศจากการควบคมแลว สงคมกยอมจะเกดความป นปวนยงเหยงและขาดระเบยบแบบแผน ดงนน จงจำาเปนตองมการจดระเบยบทางสงคม เพอสงคมจะเกดสนตสข สงทนาจะนำามาใชเปนเครองมอในการจดระเบยบทางสงคม กคอ 1) บรรทดฐานทางสงคม (Norm) 2) สถานภาพ (Status) 3) บทบาท (Role) 4) การควบคมทางสงคม4..บรรทดฐานของสงคม (Norm) ความหมาย บรรทดฐาน คอ ระเบยบหรอแบบแผนแหงพฤตกรรมซงเกดจากการปฏบตตามนยามของสงคมนน ประเสรฐ แยมกลนฟง ไดอธบายวา บรรทดฐาน หมายถง ระเบยบ กฎเกณฑ แบบพฤตกรรม “หรอคตนยมทสงคมวางได เพอกำาหนดแนวทางสำาหรบบคคลยดถอปฏบตในสถานการณตาง ๆ การทสมาชกในสงคมมการตดตอสมพนธกนราบรน กเพราะแตละฝายตางปฏบตตามบรรทดฐานททกคนมความเขาใจรวมกน ทำาให

เกดความแนนอนและความเปนระเบยบในชวตสงคม ตามความเหนของ ดร. ไพฑรย เครอแกว บรรทดฐาน คอ ตวกำาหนด พฤตกรรมหรอกรยา “(Action) ในชวตประจำาวนของคนในสงคม หมายความวา บรรทดฐานจำาเปนตองแสดงมาตรฐานหรอบงบอกมาเลยวาในสถานการณหรอ เหตการณเฉพาะอยางยงในชวตประจำาวนของแตละบคคลนน เขาควรจะปฏบตหรอ มกรยาอาการเชนใดบาง ”ความสำาคญของบรรทดฐาน บรรทดฐานมบทบาทสำาคญตอการควบคมสมพนธภาพของบคคลในสงคมชวยทำา หนาทควบคมพฤตกรรมของบคคลใหเปนไปตามทสงคมปรารถนา ทำาใหเกดแบบแผนอนดงาม ทมาของบรรทดฐาน บรรทดฐานเกดขนจากการทมนษยในสงคมหนง ๆ ปฏบตหรองดเวนการปฏบตตามคตนยมของสงคมนน ๆ จนกลายเปนระเบยบแบบแผนหรอประเพณนยม คตนยม มกมรากฐานสำาคญมาจากลทธความเชอถอในทางศาสนา ตวอยางเชน สงคมหนงอาจมประเพณฆาแพะบชาพระเจา ทำาใหเกดบรรทดฐานดงกลาวขน ประเภทของบรรทดฐาน การจำาแนกประเภทของบรรทดฐานทางสงคมวทยานน แยกเปน 3 ประเภท คอ 1) วถประชา (Folkways) 2) วนยแหงจรรยา (Mores) 3) กฎหมาย (Laws) 1) วถประชา (Folkways) เปนแนวทางสำาหรบการปฏบตหนาท ไมคอยมความสำาคญตอการดำาเนนชวตของมนษยมากนก มกเปนเรองเกยวกบการทมนษยในสงคมหนง ๆ ไดปฏบตกนทกวทกวน จนกลายเปนความเคยชนและเปนขนบธรรมเนยม

ประเพณ หากบคคลใดละเมดฝาฝนกไมไดรบโทษรนแรงแตประการใด เพยงแตไดรบคำาตฉนนนทาวาประพฤตปฏบตในทางไมชอบไมควรเทานน เชน มรรยาทในการ รบประทานอาหารบนโตะ การแตงกายไปในโอกาสตาง ๆ โดยเหมาะสม หรอพดภาษาทสภาพซงบคคลในสงคมนนนยมใชกน วถประชาแบงออกเปนประเภทไดดงน 1. สมยนยม (Fashion) เปนวถประชาซงแสดงออกถงความนยมของหมชนในชวงระยะเวลาหนง สมยนยม อาจเกดขนแพรหลายไป“ ”อยางรวดเรวและเมอถงจด ๆ หนงกจะเสอมความนยมลงไป เชน สมยนยมของการแตงกาย 2. ความนยมชวคร (Fad) เปนแบบของพฤตกรรมบางอยาง ซงมลกษณะผวเผน คอ ไมจรงจงอะไรนก เพราะฉะนน ความนยมชวคร จง“ ”เปลยนแปลงไดงายและเปลยนแปลงอยางรวดเรว กลาวคอ ความเปนทนยมเพยงชวครชวยามแลวกสางซาไป เชน สมยหนงนยมพดวา ไมสน อยาให“ ”“เซด หรอ เพลยฮารด เปนตน ” “ ” 3. ความคลงไคล (Craze) เปนเรองของความไมมเหตผล อธบายไดวา เมอ ความคลงไคล เขาครอบงำาสงสผใดแลว ผนนมกประพฤต“ ”ปฏบตไปในทำานอง โงเขลาปญญา กลาวคอ จะหมกมนอยแตเรองทตนคลงไคลจนไมมกะจตกะใจทจะทำาอะไรอน เชน คลงไคลเรองโปงขามหรอเรองวานตาง ๆ จะใชเวลาทงหมดเสาะแสวงหาโปงขามหรอวาน พบใครคยกบใครมกจะพดแตเรองทตนคลงไคล 4. งานพธ (Ceremony) เปนเรองทแสดงออกซงเกยรตหรอความมหนามตา (ซงใครจะปฏบตหรอไมปฏบตกได) เชน งานฉลองวนเกด พธฉลองวนแตงงาน เปนตน 5. พธการ (Rites or Rituals) เปนแบบเรองของกลมบคคลทเกยวของเทานนและมกจะระบซงวธการ นนไวดวย เชน พธจรดพระนงคลลแรกนาขวญ หรอ พธตอนรบนองใหม เปนตน พธการดงกลาวมสวนสำาคญใน

การสรางความศกดสทธหรอเพมกำาลงภายใน ใหแกพธการนน ๆ เปนอยางด 6. มรรยาททางสงคม (Etiquette) เปนเรองของการปฏบตตนใหเหมาะสมกบกาลเทศะในการสมาคม เชนมรรยาทในการรบประทานอาหาร การกลาวคำาขอบคณเมอไดรบสงของหรอความชวยเหลอจากบคคอน 2) วนยจรรยาหรอกฎศลธรรม (Mores) เปนแบบแผนความประพฤต ทถอวามความสำาคญกวาวถประชา เพราะเปนเรองทเกยวกบสวสดภาพหรอความด ความชว ซงผไมปฏบตตามจะไดรบปฏกรยาโตตอบจากสมาชกของสงคมอยางรนแรง กวาวธประชา ขอยกตวอยางเชน คนไทยมกฎศลธรรมไมบรโภคเนอสนขและเนอแมว เพราะถอวาเปนสตวเลยงในบาน หากทราบวา บคคลใดบรโภค ผนนจะไดรบปฏกรยาโตตอบในทางลง กลาวคอ จะไมมใครอยากคบคาสมาคมดวย โดยเกรงวาผนนมจตใจขาดศลธรรมและเหยมโหด จงไดบรโภคเนอสนขและเนอแมว 3) กฎหมาย (Laws) เนองจากสงคมมนษยมแนวโนมไปในเชงซอน จงเกดปญหาขอโตแยงเกยวกบแบบแผนพฤตกรรมของมนษย จงเปนหนาทของสงคมทจะตองตราบทบญญตและกฎหมายทเปนลายลกษณ อกษร เพอควบคมสงคมใหมความสงบเรยบรอย ตลอดจนจดเจาหนาทคอยควบคมตรวจตราจบกมผละเมดฝาฝนมาลงโทษตามบท บญญตแหงกฎหมาย ฉะนน กฎหมายจงเปนเรองของบานเมองหรอรฐบาล มใชเปนเรองระหวางปจเจกชนตอปจเจกชน อนงกฎหมายทออกใชบงคบแลว อาจถกเปลยนแปลง แกไขหรอยกเลกและมการออกใชบงคบใหมอยเสมอ ตามความเหมาะสมและจำาเปน กฎหมายมกมรากฐานมาจากวถประชาหรอวนยแหงจรรยา เพราะฉะนน กฎหมายทดจงควรสอดคลองหรอไมขดกบวถประชาและวนยแหงจรรยา การบงคบใช (Sanction) การบงคบใชบรรทดฐานใน สงคมนน กโดยมวตถประสงคจะใหนำา

มาซงการปฏบตตามความเปนนำาหนงใจเดยวกน และการสบตอเนองของกลม

การบงคบใชนนกระทำาได 2 วธ คอ 1) การใหปนบำาเหนจ (Reward) เชน การยกยองชมเชยและการให เหรยญตรา เปนตน 2) การลงโทษ (Punishment) คอ มการกำาหนดโทษทณฑแกผฝาฝนหรอละเมดบรรทดฐาน ซงมตงแตการซบซบนนทา การปรบ การจองจำา ทงน ขนอยกบ ความผดอนเกดจากการละเมดหรอฝาฝน ซงกำาหนดไวในวถประชา วนยแหงจรรยา หรอกฎหมายของสงคมนน ๆ อนงในกลมปฐมภมนน การลงโทษมกเปนแบบอรปนย (Informal) เชน การซบซบนนทาหรอการไมคบคาสมาคมดวย สวนกลมทตยภมนน การลงโทษมกเปนในแบบรปนย (Formal) คอ เปนไปตามกฎหมายบานเมอง การขดกนของบรรทดฐาน ในบางสถานการณอาจเกดการขด กนของบรรทดฐาน (Norm-conflict) กลาวคอ บคคลจะตองเลอกปฏบตตามบรรทดฐานอยางใดอยางหนง ขอยกตวอยางเชน นาง ค. เปนแมของลก 4 คน นาง ค. มหนาทตองปฏบตตามบรรทดฐานบางอยาง เชน ตองเคารพในกรรมสทธในทรพยสนของผอน (คอ ตองไมขโมยสงของของคนอน) ในขณะเดยวกน นาง ค. มหนาทปฏบตตามบรรทดฐานของแมทพงมตอลกตน จงตองเลยงดลก ๆ แตเพราะความยากจน นาง ค. จำาตองขโมยทรพยสนของบคคลอน เพอนำามาเลยงดลกของตน เปนตน5. สถานภาพและบทบาท (Status and Role) ปรากฏการณ อกอยางหนงทมความเกยวพนกบบรรทดฐาน กคอ สถานภาพ ทงนกเพราะวา บรรทดฐานมไดลอยตวโดยอสระ ในสงคม“ ”หากมความผกพนธอยกบสถานภาพ กลาวไดวา สงคมมนษย กคอ ตาขาย“ของสถานภาพ ซงเปนกญแจไขทำาใหทราบถงกจกรรมของกลมคนและ”สมาคม

ความหมายของสถานภาพ เพอทจะใหเขาใจถงความหมายของสถานภาพไดชดเจนยงขน ใครขอเสนอความคดของนกสงคมวทยาดงตอไปน Young and Mack อธบายวา สถานภาพ คอ ตำาแหนง “ (Position) ในโครงสรางทางสงคม ” Ogburn and Nimkoff อธบายวา สถานภาพ คอ ตำาแหนงของ“บคคลท กลมสงคมวางไวในการสมพนธกบบคคลอนในสงคม ” ประสาท หลกศลา อธบายวา คอ ตำาแหนงหรอหนาทการงานซงกำาหนดขนในโครงรปหรอระบบของสงคม ในแตละระบบของสงคมยอมมตำาแหนงหรอสถานภาพตาง ๆ และมระเบยบหรอบรรทดฐานสำาหรบแนวทางปฏบตของตำาแหนงหรอสถานภาพนน ๆ คกนไปดวยเสมอ ความสำาคญของสถานภาพ สถานภาพ กคอ ตำาแหนงของบคคลในสงคมหรอกลมใดกลมหนง ทกสงคมหรอกลมคนยอมมตำาแหนงมากมายและบคคลคนเดยวอาจดำารงตำาแหนงหลาย ตำาแหนง เชน นาย ก. เปนลกชายของพอ เปนนกศกษา เปนสมาชกของชมรม เปนตน สถานภาพและบทบาท มอบคคลดำารงตำาแหนงในสงคมหรอ กลมคน บคคลนนยอมแสดงบทบาท (Role) ตามตำาแหนงนน ๆ เพราะฉะนนโดยปกตวสยแลว สถานภาพและบทบาทจงเปนสงทควบคกนไป อยางไรกด บทบาทหรอการปฏบตหนาทยอมขนอยกบบคคลทเขาดำารงตำาแหนงนน ๆ เพราะฉะนน บทบาทจงเปนรปแบบทเคลอนไหวหรอรปการทาง พฤตกรรมของตำาแหนง ตำาแหนงทไมมบทบาท ในบางสถานการณจะมแตตำาแหนง แตไมมบทบาท ขอยกตวอยางเชน ในสหรฐอเมรกา รฐธรรมนญกำาหนดใหรองประธานาธบดเขาดำารงตำาแหนงแทนประธานาธบดในกรณท ประธานาธบดถงแกอสญญกรรม

ในระหวางดำารงตแหนงอย เมอรองประธานาธบดเขาดำารงตำาแหนงสบแทนตำาแหนงประธานาธบดในกรณดงกลาว ทำาใหตำาแหนงรองประธานาธบดวางลง กลาวไดวา ตำาแหนงรองประธานาธบดวางลงโดยไมมบทบาท บทบาททไมมตำาแหนง ในทำานองเดยวกน อาจมบทบาทแตไมมตำาแหนง เชน ในกรณผหญง (ซงมใชพยาบาล) แสดงบทบาทของนางพยาบาลในเมอสมาชกคนใดคนหนงในครอบครวเจบปวย (นางพยาบาลเปนตำาแหนงในโรงพยาบาล แตกอาจจะมบทบาทของนางพยาบาลภายในบานดงกลาว) สถานภาพโดยกำาเนดและสถานภาพโดยการกระทำา สงคมวทยาไดแบงสถานภาพออกเปน 2 ประเภทใหญ ๆ คอ 1) สถานภาพโดยกำาเนด (Ascribed status) 2) สถานภาพโดยการกระทำา (Achieved status) 1) สถานภาพโดยกำาเนด เปนเรองของการทบคคลนนไดรบสถานภาพ มาโดยเงอนไขทางชวภาพ นนคอ พอเกดขนมาในโลกกไดรบเลย ซงพอแยกอธบาย ดงตอไปน 1. สถานภาพทางวงศาคณาญาต (Kinship status) คอ บคคลยอมมความผกพนกบครอบครว เชน เปนลกของพอ แม เปนพของนอง เปนตน 2. สถานภาพทางเพศ (Sex status) คอ บคคลเกดมาเปนเพศใด เปนชายหรอหญง บคคลนนกจะยอมไดรบสถานภาพทางเพศ ซงยอมมบทบาท (สทธหนาท)ทตางกน 3. สถานภาพทางอาย (Age status) คอ บคคลไดรบสถานภาพตามเกณฑอายของตน เชน กฎหมายไทยบญญตไววา ชายและหญงจะบรรลนตภาวะเมออายครบ 20 ปบรบรณ เพราะฉะนนสทธและหนาทของบคคลทบรรลนตภาวะแลว กบบคคลทยงไมบรรลนตภาวะยอมแตกตางกน

4. สถานภาพทางเชอชาต (Race status) คอ บคคลทเกดมาจากชาตใดกมสถานภาพตามบรรทดฐานของเชอชาตนน ๆ เชน เชอชาตไทยและเชอชาตจน เปนตน 5. สถานภาพทางทองถน (Regional status) คอ บคคลทเกดมาใน ถนฐานใด เชน คนทเกดทางภาคเหนอของไทยกไดรบสถานภาพเปนคนเหนอ เกดทภาคใตก ไดรบสถานภาพเปนคนใต เปนตน 6. สถานภาพทางชนชน (Class status) บคคลทเกดมาจากครอบครวของชนชนสง คอ มฐานะด ยอมไดรบการศกษาสงอกดวย และไดรบสถานภาพเปนชนชนสง 2) สถานภาพโดยการกระทำา สถานภาพประเภทนเปนสถานภาพทไดมาภายหลงอนเปนผลสบเนองมาจากความสำาเรจของการกระทำาของตน ดงจะอธบาย ดงตอไปน 1. สถานภาพทางสมรส (Marital status) คอ บคคลจะไดรบสถานภาพของความเปนสาม ภรรยาภายหลงทไดทำาการสมรสแลว – 2. สถานภาพทางบดามารดา (Parental status) บคคลจะไดรบ สถานภาพของความเปนบดา มารดา กตอเมอบคคลนน ๆ มบตร – 3. สถานภาพทางการศกษา (Educational status) บคคลทไดรบ การศกษาสง ๆ เชน ในชนอดมศกษา ยอมไดรบสถานภาพทางการศกษาตามวฒทตน ไดมา เชน เปนบณฑต เปนมหาบณฑต หรอ ดษฎบณฑต 4. สถานภาพทางอาชพ (Occupational status) สงคมประชาธปไตยเปดโอกาสใหบคคลไดมโอกาสแขงขนกนในดานความสามารถ เกยวกบการประกอบอาชพ บคคลยอมไดรบสถานภาพตามประเภทอาชพ เชน ชางฝมอ ความเปนหมอ 5. สถานภาพทางการเมอง (Political status) บคคลทสนใจและอยในวงการเมอง ยอมไดรบสถานภาพทางการเมอง เชน เปนสมาชกของพรรค ตำาแหนงขดกน (Status conflict)

ในบางสถานการณอาจ เกดตำาแหนงขดกนได เชน นาย ก. เปนตำารวจม หนาทตองจบกมผกระทำาผดตามกฎหมาย แต นาย ข. ซงเปนผตองหานน เปนเพอนสนทของนาย ก. ตองเลอกปฏบตอยางใดอยางหนง (คอ จบหรอไมจบ) ทำาใหเกดบทบาท ขดกน (Role conflict) สญลกษณของตำาแหนง ตำาแหนงบางตำาแหนงโดยเฉพาะ อยางยงในสวนทเกยวกบอาย เพศ และ สของผว ซงเปนสญลกษณของตำาแหนงและสามารถมองเหนไดอยางชดแจง กลาวคอ พอเหนกทราบไดทนทวา เปนคนหนมหรอคนแก เปนผชายหรอผหญง เปนฝรงหรอแขก6. การจดระเบยบทางสงคม (Social Organization)ความหมาย ตามความเหนของ Gillin and Gillin การควบคมทางสงคมเปนเรองของ การบงคบใหสงคม (คน) ไดพยายามปฏบตตามคำาสงหรอระเบยบทสงคมวางไว Gillin and Gillin อธบายวา การควบคมทางสงคมเปนระบบของมาตรการ ขอแนะนำา ขอโอโรม ขอหามปราม และขอบงคบ ซงพฤตกรรมหรอกลมยอยจะเปน การบงคบทางพลงกายหรอบงคบทางสงคมกตามใหยอมรบกฎเกณฑทสมาชกของ สงคมกำาหนดขน เครองมอในการควบคมทางสงคม (Agencies of social control) การอยรวมกนเปนสงคมมนษยและมการวางระเบยบกฎเกณฑขนเปน แนวทางสำาหรบทกคนในสงคมปฏบตตามเพอความสงบสข ความราบรนตลอดถง ความมนคงของสงคมนน กมไดหมายความวา ทกคนในสงคมจะปฏบตตามระเบยบแบบแผนนอยางเขมงวดจรงจง ปกตมกจะมผฝาฝนและหลกเลยงกฎเกณฑตาง ๆ ของสงคมอยเสมอ จำาเปนทสงคมตองหาทางบงคบควบคมใหบคคลรกษาระเบยบของสงคมใหได การทจะควบคมสงคมใหไดนนตองมเครองมอหรอตวแทนของการควบคมสงคม ดงตอไปน

1) การควบคมโดยผานความเชอ (Control Through Belief) ในสงคม หนง ๆ ยอมมความเชอถอไมเหมอนกน เชน ในเรองความเชอตอสงศกดสทธทไมม ตวตน แตคนกยอมเกรงกลวในอทธฤทธอภนหารของสงเหลานน เชน เทพเจา เจาพอ เจาแม ศาลพระภม รวมทงตนโพธ ตนไมใหญ หรอคนกราบไหวบชา ความเชอใน สงศกดสทธเหลาน อาจทำาใหคนเกรงกลวไมกลากระทำาผดได 2) การควบคมโดยการเสนอแนะแนวทาง (Control by Social Suggestion) การเสนอแนะเปนมาตรการอนหนงในการควบคมสงคม เมอผเสนอแนะเปนผมชอเสยงหรอผทสงคมเคารพนบถอ 3) การควบคมโดยศาสนา (Control by Religion) ศาสนากบการบงคบแบบเหนอธรรมชาตไดเปนปจจยอนสำาคญในการควบคมสงคม ศาสนาไดโยงความสมพนธของมนษยเขากบพลงเหนอธรรมชาตทรกนในฐานะ พระเจา และแนะนำามนษยใหกระทำาตามจดมงหมายหรอกฎเพอเขาถงพระเจา แบบอยางของสงคมสวนมากจะคานศลธรรมหรอพฤตกรรมอนมสวนสรางขนมาโดย ศาสนา สถาบนทางศาสนาจงเปน สงสำาคญในการควบคมทางสงคม 4) การควบคมโดยอดมคตทางสงคม (Control by Social Ideals) อดมคตทางสงคมกเปนมาตรการอนหนงทจะควบคมสงคมได ในเมอผนำาของประเทศ ไดปลกระดมใหประชาชนของประเทศมอดมคตอนแนวแน เชน ฮตเลอร เลนน และคานธ เปนตน 5) การควบคมโดยงานพธ (Control of Ceremony) ในชวตของมนษยไดเกยวของกบงานพธตาง ๆ มากมาย เชน งานวนเกด งานแตงงาน หรอแมแตงานพธของคนตาย Maciver anc Page เชอวา รปแบบงาน“พธ เปนงานการสรางวธการอยางม รปแบบใหมนษยประทบใจถงความสำาคญของเรองราวหรอโอกาสแหงการประกอบ พธการนน พธกรรมยงเรงเราความรสกในหวใจของมนษยทงหมดใหมความปรารถนาอน สงสงจนกระทงกลาย

มาเปนสญลกษณแหงคณคาของชวต ซงกเปนวธการอยางหนงทจะควบคมสงคมได 6) การควบคมโดยศลปะ (Control by Arts) ความเปนศลปะตาง ๆ เปนเครองมอควบคมทางสงคมชนดหนง เพราะศลปะมรปแบบของการกระทำาของคน เชน ในชวตประจำาวนของพวกเรา ศลปะไดแสดงใหเหนถงอทธพลของกนอยางลกซง เมอเสยงดนตรทำาใหกลายเปนเครองผอนคลายอารมณไดอกอยางหนง เพลงมารชในยามสงครามยงเรงเราปลกอารมณใหคดทจะฆากนได 7) การควบคมโดยผานความเปนผนำา (Control Through Leadership) ความสามารถในการใหการแนะนำาเรองคณภาพสวนบคคลตามสถานททำางานตาง ๆ สมาคมหรอบรษทจะใหญหรอเลกมความจำาเปน ผนำาทมความสามารถในหนาทการงาน ยงในสงคมสมยใหมอนสลบซบซอน ความเปนผนำามความจำาเปนอยางยงทจะควบคมสงคมใหเปนระเบยบเรยบ รอย 8) การควบคมทางสงคมโดยผานกฎหมายและการบรหารงาน (Social Control Through Law and Administration) กฎหมายเปนเรองกฎขอบงคบใหบคคลยอมรบการปฏบตตาม หากใครฝาฝนหรอละเมดกฎหมายยอมไดรบโทษานโทษ บคคลมความเกรงกลวกฎหมาย นอกจากนน กฎหมายยงอางถงตวแทนพลงอกอยางหนง นนคอ กลไกการบรหารของรฐ ซงกใชบงคบบคคลใหปฏบตตามระเบยบแบบแผนทางสงคมไดดวย 9) การควบคมโดยผานศลธรรม (Control Through Morals) การทบคคลมความรบผดชอบในหนาทจะทำาอะไรลงไปกรวาสงนนด สงนนไมด ทกคนตงอยใน ศลธรรมอนด ยอมกอใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอย นนคอ การควบคมทางสงคมอยางหนงนนเอง

7. การอบรมใหเรยนรระเบยบของสงคม (Socialization) ความหมาย ตามความหมายของ Bogadus การอบรมใหเรยนรระเบยบของสงคมเปนกระบวนการการทำางานรวมกนหรอเปน กระบวนการกลมทพฒนาความรบผดชอบ ใหกบคนในสงคม เพอความอยรอดในการดำาเนนชวต ประสาท หลกศลา ไดอธบายไววา เปนกระบวนการททำาใหคนซงใน ตอนแรกม“สภาพเปนอนทรยทางชววทยาเปลยนแปลงมาเปนคนซงมความรสกใน เรองพวกเดยวกน มความสามารถในการอยเปนระเบยบ มคณธรรมตาง ๆ และมความทะเยอทะยาน เมอมองในแงของสงคมแลว การอบรมใหเรยนรระเบยบสงคม กคอ การถายทอดวถวฒนธรรมและการทำาใหปจเจกชน จดมงหมายของการอบรมใหเรยนรระเบยบของสงคม 1) เพอใหมวลสมาชกไดรจกปฏบตตนตามบรรทดฐานและตระหนกถงสถานภาพและ บทบาทอยางถกตอง เพอจะไดปฏบตตนในฐานะสมาชกทดของสงคม 2) เพอปลกฝงทกษะทจะรวมกจกรรมกบผอนในสงคม เชน การม มนษยสมพนธ 3) เพอปลกฝงระเบยบวนยหรอพฤตกรรมทจำากดความพอในปจจบน เพอการยอมรบของสงคม เชน วธการรบประทานอาหาร นสยการอาบนำาชำาระรางกาย 4) ปลกฝงความมงหวงและคานยมแกสมาชกในสงคม เชน แรงจงใจในความสำาเรจในการประกอบอาชพ ซงจะทำาใหบคคลยอมรบทจะดำาเนนชวตตามกตกาและปฏบตตามระเบยบแบบแผน ของสงคมทไดวางไว องคกรทอบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม 1) ครอบครว ครอบครวจดเปนองคกรในการใหการอบรมใหเรยนรระเบยบของสงคมทสำาคญ ทงนเพราะมความใกลชดกบเดกและสมาชกของครอบครวและอยรวมกนเปน เวลานาน จงทำาหนาทอบรมสงสอนไดตลอด

เวลา ประกอบกบ ครอบครวมหนาทสำาคญในการอบรมเลยงดเดกอยดวยและวยเดกเปนวยท มผลมาก ตอการสรางบคลกภาพรวมทงอารมณและจตใจของเดก ครอบครวจะเปนแหลงอบรมสงสอนถายทอดวฒนธรรม คานยม ทศนคต และหลกการดำาเนนชวตเบองตน 2) กลมเพอน เมอเดกโตขนกจะเขารวมสงคมกบเพอน ๆ เชน กบเพอนบาน เพอนทสนามเดกเลน เพอนทโรงเรยน กลมเพอนมอทธพลสำาคญตอพฤตกรรมของเดกเชนกน เดกอาจเรยนแบบอยางเพอน ดงนน ถาเดกไดคบกบเพอนดจะไดรบ แบบอยางทด ในทางตรงกนขาม หากคบเพอนไมดยอมมพฤตกรรมไมดดวย กลมเพอนจะชวยใหเดกไดเรยนรสงใหม ๆ ทอาจไมไดรบจากครอบครวหรอผใหญ เชน เพศศกษา ความเสมอภาค ความเปนตวของตวเอง ความเปนผนำา ซงเดกอาจนำาเอาพฤตกรรมตาง ๆ ของเพอนมาใชเปนแนวทางปฏบตของตนเอง 3) โรงเรยน โรงเรยนเปนหนวยอบรมสงสอนระเบยบแบบแผนของสงคมอยางเปนทางการ ปจจบนโรงเรยนมอทธพลตอการพฒนาบคลกภาพของเดกมาก เพราะเดกในปจจบนนมชวตอยในโรงเรยนเปนเวลานาน วนละหลาย ๆ ชวโมงและหลายป เมอพจารณาถงหนาทของโรงเรยนโดยทวไปแลว โรงเรยนจะทำาหนาทสำาคญ 2 ประการดวยกน คอ 1. สอนใหมความรและทกษะในการดำารงชพ 2. อบรมสงสอนเพอใหเปนพลเมองด มความจงรกภกดตอชาต มจรรยามรรยาทอนดงาม นอกจากนน โรงเรยนยงเปดโอกาสใหเดกไดใกลชดสงสรรคกบเพอน ๆ เปนระยะเวลานานทำาใหมโอกาสไดเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม ไดมากขน 4) สอสารมวลชน ไดแก โทรทศน ภาพยนตร หนงสอพมพ สงตพมพ ตาง ๆ วทย และอน ๆ สงเหลานจะเปนสอนำาใหเกดคานยม ความเชอ ทศนคต และ ไดเรยนรพฤตกรรมแบบอยางตาง ๆ แลวนำาประพฤตปฏบตในสงคม ดงจะพบเหน ไดงาย ๆ ในหมเดกทชมภาพยนตแลวนำาเอาพฤตกรรมการแสดง

ของผแสดงมาปฏบต สอสารมวลชนนบวามอทธพลและมบทบาทตอการอบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผน ของสงคมมากเชนกน 5) สถาบนทางสงคมและองคกรอน ๆ เชน สถาบนทางศาสนา สมาคม มลนธ เปนตน สถาบนทางศาสนามบทบาทสำาคญตอการอบรมใหเรยนรระเบยบ แบบแผนของสงคมโดยเฉพาะในสงคมไทย ซงจะเหนไดวา วดเปนหนวยทางสงคมทใกลชดกบชาวบาน ชาวบานอาศยเปนแหลงอบรมทางจตใจ แหลงการศกษาหาความร เปนแหลงใหการอบรมลกหลาน จงจดเปนหนวยนำาทางระเบยบแบบแผนในการดำาเนนชวตทสำาคญ นอกจากนน ยงมหนวยงานอน ๆ ทมสวนชวยในการอบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม เชน ยวพทธกสมาคม ศนยพฒนาเยาวชน บคคลทจะตองอบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม บคคลทควรจะไดรบการอบรม ซงพอจะแบงตามเกณฑอายดงตอไปน 1) ในวยเดก ระยะแรก ๆ จะเนนในดานการตอบสนองความตองการของทารก เชน การใหอาหาร การใหความอบอน เมอเตบโตขนกจะเรมสอนคลาน นง ยน เดน พด ในชวงระยะน จะเรมอบรมใหรวาอะไรผดอะไรถก ถาผดพอแมกจะแสดงอาการดหรอสงเสยงวากลาว เดกจะเรยนรกรยาอาการพอใจหรอไมพอใจของผใหญและจะจดจำา เพอวาเมอเหนลกษณะอาการเชนนนอกจะไดไมทำาเชนนน นนคอ เดกจะเรม รจกควบคมความตองการและความประพฤตมากขนเรอย ๆ 2) ในวยหนมสาว การอบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม สวนใหญจะไดจากกลมเพอนเลนในโรงเรยน วยนมกจะเอาอยางเลยนแบบผอน 3) วยผใหญ การอบรมผใหญใหเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม กมความจำาเปนอยบาง แมจะเปนผทมประสบการณมากแลวกตาม ทงน เนองจาก บางโอกาสตองประสบกบสถานการณใหม ๆ ในสงคม เชน เปนขาราชการใหมหรอ ขาราชการยายจากงานลกษณะหนงไปทำางานในอกลกษณะหนง จำาเปนตองเขารบการ อบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผนของงาน

ใหม หรอการทคนเรายายจากสงคมหนงไปสอกสงคมหนง ยอมมความจำาเปนในการศกษาเกยวกบสงคมใหมทตนเขาไปรวมดวย สรป ความเปนระเบยบของสงคมจะเกดขนไดจำาตอง อาศยบรรทดฐานของสงคม อนเปนแนวทางกำากบครรลองพฤตกรรมของมนษยในสงคม ซงมนมความเกยวพนไปถงตำาแหนงหนาทของบคคลดวย นอกจากนน ยงจะตองมการควบคมทางสงคมอกดวย ตลอดถงการจดใหมการอบรมเรยนรระเบยบของสงคมดวย เพอทสงคมจะไดเปนระเบยบเรยบรอยและนำาสนตสขมาสสงคมโดยสวนรวม8. การกระทำาทางสงคมและกระบวนการทางสงคม (Social Action and Social Process) โดยปกต การกระทำาของมนษยในฐานะเปนสวนหนงของสงคม จะมพฤตกรรมทเรยกวาเปนการกระทำาทางสงคม ซงหมายถง การกระทำาทบคคลแสดงออกมาโดยทการกระทำานนมสวนเกยวของกบคนอน มบางครงเหมอนกนทพฤตกรรมของบคคล ไมเกยวของสงสรรคกบคนอน แตเปนเพยงชวครชวยามเทานน เชน การนอนหลบ ตามปกตแลว บคคลมกจะหลกเลยงไมไดทจะอยโดยไมสงสรรคกบคนอนเลย การเกยวของกบผอนเหนไดทงทางตรงและทางออม ทางตรง คอ การเกยวของระหวางสองฝายทตดตอโดยตรง เชน การพดคย การโทรทศน หรอทางออมโดยเรานงอย คนเดยวใชความนกคดถงบคคลอนหรอมกจะสงผลกระทบกระเทอนตอผอน ทงน เพราะเราไดรบการกระตนจากผอน เชน อานหนงสอ ฟงวทย ดโทรทศน ดภาพยนตร ในกรณทนกเรยนคนหนงตองดหนงสอทงทอยากไปเทยวกบเพอน กหมายความวา นกเรยนผนมแผนการแลววาจะดหนงสอเพอสอบ เขาถกกระตนจากครหรอไดรบ การคาดหวงจากพอแมวาตองเรยนหนงสอใหเกง เปนตน ปจจยทเปนตวกำาหนดการกระทำาทางสงคม (Element of Social Action)

มองคประกอบ 4 อยาง คอ 1) ตวผกระทำา (actor) 2) เปาหมาย (goal or end) 3) เงอนไข (condition) 4) วธการ (means) 1) ตวผกระทำา ตวผกระทำาขนซงพจารณาจากสภาพรางกายและสภาพจตใจควบคกน โดยอาศยพนความรทางจตวทยาทวา พฤตกรรมของบคคลทแสดงออกมานน มจตเปนพนฐานของความรสกนกคด นนกคอ แรงจงใจ ซงไดมาจากหลายทางดวยกน เชน มาจากแรงขบภายใน ไดแก ความหว ความกระหาย ความตองการทางเพศ เปนตน หรอมาจากสภาพแวดลอมภายนอก เชน สภาพภมศาสตร ดนฟาอากาศ สภาพสงคม รอบตว ซงกระตนใหเกดความรสกนกคดและพฤตกรรมแตกตางกน เชน คนชนบทกบคนในเมองนน มความคด ความเชอ ทศนคต การกระทำาทแตกตางกนอยางมาก 2) เปาหมาย การกระทำาทางสงคมจะตองมเปาหมายมใชเปนการกระทำาลอย ๆ ทงนเพราะมนษยเปน end-pursuing animal ซงหมายความวา การกระทำา ของมนษยตองมจดมงหมายมใชกระทำาไปโดยอตโนมตดวยสญชาตญาณอยาง สตว และเปาหมายทมนษยมนนขนอยกบสงทมนษยไดรบการอบรมเลยงด มาในรปแบบลกษณะใด ๆ 3) เงอนไข หมายถง สงตาง ๆ ทเปนเครองขดขวางหรอสนบสนนใหบคคลไปสเปาหมาย เงอนไขอาจมาจากสงตาง ๆ หลายทางดวยกน เชน สถานภาพทางสงคมและเศรษฐกจของบคคล อาจเปนฐานะเศรษฐกจของครอบครวหรออาจเปนเพราะ บคลกภาพเฉพาะตว ความสามารถสวนบคคลทงสภาพรางกายและสตปญญา เปนตนวา บางคนอยากเปนแพทยแตสอบตกประจำา บางคนอยากเปนนายทหารแตกลวเสยงปน บางคนอยากเปนนายตำารวจแตตาบอดส มนษยทอยในสงคมจะพบวา มเงอนไขทางสงคมกำาหนดไวมากมาย ถาคนในสงคมใหญยอมรบวาถกตอง แตบคคลไมยอมรบ เงอนไข

นนกมอปสรรค เชน อยากรำารวยมเงนมาก ๆ ถาไปปลน จ ลกขโมยจากผอน กเปนการผดเงอนไขทางสงคม เพราะคนอนเขาไมยอมรบ เงอนไขบางอยางมาจาก ธรรมชาต เราหลกเลยงไมได เชน อยากไปจงหวดเชยงใหม จะหลบตาเนรมตใหไป อดใจไมได จำาตองเดนทางผานจดตาง ๆ 4) วธการ ผกระทำานนตองมวธการเลอกกระทำาไดหลายทาง เพอใหไปสเปาหมายทตนตองการได ทงนขนอยกบคณคาทตนมอย

ก. การกระทำาระหวางกนทางสงคมหรอการปะทะสงสรรคทางสงคม (Social Interaction) การกระทำาระหวางกนทางสงคม เปนการกระทำาระหวางบคคลในกลมหรอกลมตอกลม มความสมพนธเกยวของซงกนและกนดวยเจตนาและมความหมายทเขาใจกน นกสงคมวทยาและนกมานษยวทยาพจารณาการกระทำาระหวางกนทางสงคม ของมนษยในลกษณะทเปน symbolic interaction ซงหมายถงการตดตอสมพนธกนอยางมสญลกษณ ไดแก ความสมพนธกนในทางลายลกษณอกษร เชน การเขยน จดหมายตดตอถงกนและกน การกระทำาทางสงคมจงขนอยกบการตดตอสอสาร (communication) โดยปกตกลมคนหรอสงคมไมไดอยนงเฉยกบท แตจะมการกระทำาระหวางกนทางสงคมอยตลอดเวลา แมแตบคคลทอยรวมกนเพยง 2 คน เชน ในกรณ นาย ก กบนาย ข เปนเพอนกน คยกนซงเขยนออกมาไดดงน การกระทำาระหวางกนและกนของ นาย ก กบนาย ข นนเกดขนไดอยางไร โดยสรป การกระทำาระหวางกนทางสงคมเปนพฤตกรรมทมนษยกระทำาเพอแกปญหาตาง ๆ และเพอดนรนไปสความสำาเรจตามเปาหมายทตองการ โดยมการตดตอกน แตละคนแตละกลมอาจมความตองการคณคาหรอสงจงใจเหมอนกนหรอตางกน ข. กระบวนการทางสงคม (Social Process) กระบวนการ ทางสงคมเกดจากการกระทำาระหวางกนทางสงคม (social interaction) ของบคคลหรอกลมบคคลซงมแบบตาง ๆ กน อาจ

เปนไปในรปของการ ขดแยง การแขงขน การรวมมอ ความเหนพองตองกนหรอการกลนกลาย กระบวนการทางสงคมมลกษณะสำาคญ 3 ประการ คอ 1. ตองมการตดตอทางสงคม (social contact) คอ บคคลนบตงแต 2 คนขนไปมความสมพนธตดตอซงกนและกน 2. มการถายทอดความรสกนกคดระหวางบคคลทตดตอโดยการใชสญลกษณ ซงอาจเปนภาษาเขยน ภาษาพด หรอกรยาทาทางกได 3. มสงเรา (stimulation) และมการตอบสนอง (response) จากลกษณะขอ 1 และ 2 ทำาใหเกดพฤตกรรมตามมา ประเภทหรอรปแบบของกระบวนการทางสงคม รปแบบของกระบวนการทางสงคมทปรากฏในสงคมมอย 6 ลกษณะ คอ 1) การแขงขน (competition) 2) ความขดแยง (conflict) 3) การสมานลกษณ (accommodation) 4) การกลนกลาย (assimilation) 5) การรวมมอ (co-operation) 6) ความเหนพองตองกน (consensus) 1) การแขงขน หมายความถงการทบคคลสองฝายหรอมากกวานน ดนรนสเปาหมายเดยวกน โดยแตละฝายไม คาดคดทจะใหอกฝายหนงหรอผอนไดสวนแบงในสง นน ๆ ดวย สาเหตทสำาคญ คอ สงทจะสนองความตองการมอยจำากด การแขงขนจงเปนสงจำาเปนทตองเกดขนอยเสมอ ความสมพนธของการแขงขน ไมจำาเปนตองเกยวของซงกนและกน ทางตรง และอาจไมเปนการกระทำาระหวางกนทางสงคมแบบตวตอตว บคคลตอบคคล 2) ความขดแยง เมอการแขงขนมความรนแรงมากขน ผลประโยชนกขดกนมาก เพราะตางกมงสเปาหมายอนเดยวกน อาจจะถงขนตางฝายตางมงทำาลายลางกน หรอทำาลายลางกนจนถงตาย หรอตองการ

กำาจดคแขงขนใหสนไป หรอทำาใหฝายตรงขามเสยหาย เปนลกษณะของความขดแยงซงเปนการตดตอกนทางตรง บคคลจะมความรสกรนแรง อารมณจะถกเราถกกระตนใหเกดขน จนอาจถงกบละเมดกฎเกณฑหรอกตกาทตงไวและใชกำาลงเขาทำาลายกนในทสด 3) การสมานลกษณ เปนกระบวนการทบคคล แมจะมความแตกตางกนในทศนคต ความเชอ ประเพณ หรอผลประโยชน มาประนประนอมปรบตวเขาหากน กระบวนการทางสงคมแบบน อาจเกดขนหลงจากความขดแยงระหวางกลมดำาเนนไปถงจดหนง ถาฝายใดฝายหนงไมถกทำาลายยอยยบไปหมดสนแลว ทงสองกลมจะตองหาทางมาประนประนอมกน เพอระงบยบยงความขดแยงทเกดขนมาชานานไวชวคราว ในกระบวนการน ความรสกเปนปฏปกษตอกนอาจยงคงอยและอาจจะขดแยงกนอก ในเวลาตอไปกได การประนประนอมจงเปนกระบวนการทางสงคมทกลมแตละกลมตางปรบตวเขา หากน โดยทตางฝายตางยงคงรกษาเอกลกษณ (identity) และ ผลประโยชนของตนไว การทกลมตองประนประนอมกน เพราะตองการปรบตวใหเขากบสถานการณ หรอเพอเผชญกบความจรงซงตองยอมรบ เชน ประเทศทมกำาลงดอยกวาตองยอมแพหรอยอมสงบศก เมอยอมรบสภาพทเปนจรงวาสเขาไมได ทงน เพอแกไขปญหาใหตนสามารถอยตอไป แมวาจะตองเสยผลประโยชนบางอยาง 4) การกลนกลาย เปนกระบวนการทผสมปสานกลมกลนของบคคลและกลมในเรองทศนคต ความทรงจำา ความรสก ความเชอ ประเพณ วฒนธรรม โดยมประสบการณรวมกนเปนระยะเวลาอนยาวนานในชวตทางวฒนธรรม (cultural life) อนเดยวกน ในสภาพเชนน บคคลในสงคมยอมมการผสมผสานและทำาความเขาใจ ซงกนและกนอยางกวางขวางลกซงระหวางกลม จนรสกวาเปนพวกเดยวกน และมลกษณะทแสดงถงเอกลกษณของกลมรวมกน เชน ในประเทศสหรฐอเมรกา

5) การรวมมอ เปนกระบวนการทางสงคมทกลมตกลงทจะกระทำา กจกรรมรวมกน การตกลงน อาจเกดจากการทกลมมความมงหวงหรอผลประโยชนสอดคลองกนหรอเหมอน กน เชน นายจางกบลกจางตกลงทำางานรวมกนโดยตางฝายตางม ผลประโยชนสอดคลองกน คอ เงนตอบแทนเปนกำาไรและคาจาง หรอกลมอาจรวมมอกนเพราะตางกมศตรรวม เชน บรรดาประเทศกลมอาหรบในเอเชยตะวนออกกลางท รวมตวกนเพอตอสกบประเทศอสราเอล หรอในระหวางสงครามโลกครงทสอง บรรดาประเทศตาง ๆ หนมารวมมอกนเปนสมพนธมตรรบกบประเทศเยอรมน ดงนน กอนทจะรวมมอกนระหวางกลม ผนำาของกลมจะตองคำานงวา จะรวมมอกนเพออะไร กบใคร และมสวน ไดเสยอยางไรบาง การรวมมอกนอาจแบงออกได 3 ชนด คอ 1. การรวมมอแบบปฐมภม (primary cooperation) 2. การรวมมอแบบทตยภม (secondary cooperation) 3. การรวมมอแบบตตยภม (tertiary cooperation)

1. การรวมมอแบบปฐมภม ไดแก ความรวมมอของกลมบคคลทมความสมพนธแบบปฐมภม เปนความรวมมอทกระทำารวมกนในทก ๆ ดาน โดยใช วธการและมเปาหมายอยางเดยวกน แตอาจแบงงานออกเปนสวน ๆ และแบงความ รบผดชอบกนไปในระบบเดยวกน เชน ชวตภายในวด ในครอบครว ในชมชนเลก ๆ และในสงคมทมความเปนอยอยางงาย ๆ ทงหลาย 2. การรวมมอแบบทตยภม เปนการรวมมอทบคคลกระทำาเพอ ผลประโยชนรวมกนในลกษณะตาง ๆ กน โดยมวตถประสงคบางประการรวมกน และการทจะไดมาซงความพอใจของแตละฝายนน ตองอาศยการปฏบตรวมกนทกฝาย เชน การรวมมอของบคคลในสำานกงานธรกจหรอในโรงงาน 3. การรวมมอแบบตตยภม เปนการปฏบตงานรวมกนทง ๆ ทม ทศนคตตางกน ความรวมมอประเภทนใชวธการเดยวกนแตวตถประสงคตางกน เชน การทเจาหนาทรบสนบนจากพอคา ตางกมผลประโยชนในระยะสนกน

คนละอยาง คอ พอคากไดสทธพเศษในการคาและเจาหนาทกไดเงนมาใชเปนพเศษ เปนตน 6) ความเหนพองตองกน เปนกระบวนการทางสงคมทคลายคลงกบ การรวมมอ หมายความถง การตกลงเหน พองตองกนเปนเอกฉนท เกดขนเมอทงสองฝายเผชญกบการขดแยงและตองการทจะรกษาความ สมพนธอนดไวอยางถาวร 9. กลมสงคม (Social Groups)ความหมายของกลม ตามความ เหนของ Maciver and Page ไดอธบายวา กลม หมายถง การรวมตวของมนษยชาตทตองสมพนธตดตอกบบคคลอน เมอไมมความสมพนธตดตอกบการรวมตวของมนษยจะไมเรยกวา กลม แบบของการรวมกลมมความสมพนธทางสงคมเปน พนฐาน เทานน

สรป ความหมายของกลม คอ กลมคนทมใชมความใกลชดกนทางรางกายเทานน แตจะตองมการกระทำาโตตอบซงกนและกน มการตดตอสมพนธกนตามสถานภาพและบทบาท มความรสกเปนพวกเดยวกน มความเชอในดานคณคารวมกนหรอคลายคลงกน กลมสงคม ไดแก ครอบครว กลมเพอน กลมอาชพ กลมเชอชาต กลมประชาชนของประเทศ เปนตน การจำาแนกประเภทของกลมทางสงคมวทยา เรา เปนสมาชกของกลม ซงอาจเปนดวยสถานการณของการจดการทางสถต เราเปนสมาชกของกลมอน กเพราะวาเรามความรสกวามบางสงบางอยางรวมกนกบกลมนน เราเปนสมาชกของอกกลม เพราะเรามความสมพนธทางสงคมกบกลมนน เราเปนสมาชกของกลมใดกลมหนง เพราะวาเขารวมเปนสมาชกของกลมและมชอปรากฏเปนสมาชกของกลมนน เพราะฉะนน จงอาจจดกลมออกไดเปน 4 กลม ดงตอไปน 1) กลมทางสถต (Statistical Group) 2) กลมคนพวกเดยวกน (Societal Group)

3) กลมทางสงคม (Social Group) 4) กลมสมาคม (Associational Group) อยางไรกด ชอทงสขางตนอาจจะไมใชชอทดหรอเหมาะทสด แตเมอไมสามารถจะแสวงหาชอทดกวาน ชอทงสกนาจะเปนประโยชนอยบางและกอนอน เราควรจะไดทราบวาการจดกลมดงกลาวนน ขนอยกบลกษณะทสำาคญอย 3 ประการ กลาวคอ 1. ความรสกเปนพวกเดยวกน 2. การปะทะสงสรรคทางสงคม 3. การจดระเบยบทางสงคม 1) กลมทางสถต (Statistical Group) เปน กลมทสมาชกมไดจดขนดวยตนเอง หากเปนการจดขนโดยนกสงคมวทยาและนกสถต โดยปกตแลว สมาชกของกลมไมมความรสกวาเปนสมาชกของกลมและไมมสทธหรอพนธะ ตอกลมแตอยางใด ขอยก ตวอยางเชน กลมคนทเกดในโรงพยาบาลและกลมคนทเกดนอกโรงพยาบาล เหลานเปนตน 2) กลมคนพวกเดยวกน (Societal Group) กลมคนประเภทนมลกษณะแตกตางไปจากลมสถต คอ สมาชกของกลมคนพวกเดยวกนมความรสกวาเปนพวกเดยวกน ซงมเครองแตงกายเหมอนกนหรอมภาษาเดยวกน กลมนมความรสกวาเปนพวกเดยวกน ทง ๆ ทไมเคยรจกกนมากอนและไมมการปะทะสงสรรคกน ตลอดทงไมมการจดระเบยบทางสงคม 3) กลมทางสงคม (Social Group) การใชคำาวา สงคม กเพออธบาย“ ”วา มการตดตอกนทางสงคมและมการปะทะสงสรรคกนทางสงคม สมาชกของกลมประเภทน นอกจากจะมความรสกเปนพวกเดยวกนแลว ยงมการปะทะสงสรรคทางสงคมอกดวย กลมทางสงคมนกไดแก กลมเพอนเลน กลมเพอนกเรยนรวมชนเดยวกน เปนตน 4) กลมสมาคม (Associational Group) กลาวไดวา กลมประเภทนเปนกลมทมความสำาคญทสดในสงคมเชงซอนสมยใหม ทงนเพราะวา กลม

สมาคม (หรอสมาคม) เปนกลมทไดมการจดระเบยบหรอองคการ เปนกลมทมโครงสรางอยางเปนทางการ เพราะฉะนน กลมสมาคมจงมลกษณะครอบถวนในความหมายทางสงคมวทยา แบบของกลมคน กลมคน ยอมมคณสมบตแบบฉบบและดวยคณสมบตดงกลาวนเอง ชวยใหเขาใจถงรากฐานของทฤษฎของกลมตามความหมายของสงคมวทยาเปน 2 พวกหรอคกนดงจะไดอธบายตอไปน 1) แบบกลมปฐมภมและทตยภม (Primary Groups and Secondary Groups) กลมปฐมภม ไดแก กลมบคคลทมความสมพนธกนอยางใกลชดและมความรสกเปน พวกเรา มการตดตอกนอยเสมอและเปนเวลาอนยาวนาน ซงจะพอสรปลกษณะของกลมปฐมภมไดดงน 1. เปนกลมขนาดเลก 2. มการตดตอใกลชดกนและเปนไปโดยตรง 3. มความสนทสนมใกลชดเปนการสวนตว 4. มการตดตอกนเปนระยะยาว 5. กระทำากจกรรมตาง ๆ โดยมจดมงหมายรวมกน ชวยเหลอกน 6. การตดสนใจของกลมใชความรสก อารมณมากกวาเหตผล กลมปฐม ภมมประโยชนในการชวยใหสมาชกไดเรยนรระเบยบของสงคมอยางใกลชด มความเมตตาธรรมรกใครกนอยางพนองเพอนฝงโดยไมมอะไรแอบแฝง ขอเสยของกลมปฐมภมมอยบาง คอ สมาชกกลมรกพวกรกพองจนอาจทำาใหเสยความยตธรรมหรอบางกรณและบาง เหตการณ สมาชกจะรสกขาดความเปนตวของตวเอง เพราะเอาใจสมาชกกลมมากเกนไป กลมทตยภม สมาชกกลมมความผกพนมใชเปนการสวนตว มความสมพนธกนเปนไปตามระเบยบกฎเกณฑมแบบแผน ซงพอสรปลกษณะของกลมทตยภมดงน 1. มการแบงงานกนทำาตามความสามารถเฉพาะสาขาเพอประสทธภาพ

ของงาน 2. มการมอบหมายอำานาจ 3. มสายการตดตองานเปนไปตามลำาดบขนตอนไมกาวกายขามหนา ขามตากน 4. มการประสานงานเพอผลงานมประสทธภาพ กลมทตยภมม ประโยชนในการดำาเนนชวตในสงคมอตสาหกรรม เพราะสมาชกจะไดทราบถงสทธหนาทอยางแจงชด การปฏบตงานของสมาชกเปนไปอยางมระเบยบและระบบ โดยไมนำาเรองสวนตวเขามาปะปน ทำาใหเกดความยตธรรมและความเปนระเบยบเสมอหนากน นอกจากนน การวางตวในหมสมาชกกกระทำาไดงาย กลาวคอ เมอหมดหนาทแลว ตางคนตางมอสระไมตองคอยระมดระวงในเรองสวนตว ขอเสยของกลมทตยภมกมอยเชนเดยวกน คอ สมาชกของกลมขาดความ อบอน เพราะทกคนมงแตงานและระเบยบ เมอเกดการผดพลาดในการงาน บคคล ผกระทำาผดยอมไดรบการตำาหนหรอลงโทษทำาใหเกดความรสกวาตนขาดทพง พาอาศยและไมมใครเหนอกเหนใจหรอยอมเขาใจรบรขอเทจจรงในขอผดพลาด ดงกลาว ดงนน สมาชกของกลมทตยภมจงไดหาทางออกโดยการสรางกลมปฐมภมขน เชน นดพบปะเพอนรวมงานทใกลชดและทมความเหนอกเหนใจ นดสงสรรคระหวางเพอนโรงเรยนเกา หรอนดสงสรรคระหวางกลมบคคลทมาจากจงหวดเดยวกน เปนตน ทงน เพอเปนการทดแทนความตองการทางจตใจ 2) กลมพวกเราและกลมพวกเขา (In – Group and Out – Group or We – Group and They – Group) กลมพวกเรา หมายถง บคคลทเราใชสรรพนาม เรา คำาวา เรา อาจหมายถง กลมบคคลขนาดเลก “ ” “ ”เชน สมาชกในครอบครวหรอกลมบคคลขนาดใหญ เชน ทกคนในโลกนกได ลกษณะของกลมพวกเรา จงหมายถง ความเปนพวกเดยวกน สวนกลม“ ”พวกเขา หมายถง กลมไหนทมใชพวกเรา คอ เปนพวกเขา

อาจกลาวไดวา กลมพวกเราและกลมพวกเขานน มใชเปนกลมจรง เปนเรองของการสรางขนดวยการใชสรรพนาม เรา และ เขา เทานนเอง และความ“ ” “ ”แตกตางระหวางกลมทงสองขางตนอยทการสรางหลกความสมพนธ ทางสงคม 2 ประการดวยกน 1. หลกประการแรก สมาชกของกลมพวกเราโนมเอยงทจะประเมนคาของพวกเดยวกบตนเปนรายบคคล และจะประเมนคาของบคคลกลมอนรวม ๆ กน เชน ชาวอาเซยนเหนชาวยโรปและชาวอเมรกนรวม ๆ กนวา ฝรง ซง“ ”ตามความเปนจรงแลว ชาวยโรปกบชาวอเมรกนมความแตกตางกนหลายประการ เชน ชาวองกฤษเปนคนเงยบ ฝรงเศสนยมดมเหลาองน เยอรมนนยมดมเบยร และคนอเมรกนนยมดมกาแฟ เหลานเปนตน คอ พจารณาโดยถอลกษณะโดยรวมอนเปนลกษณะทแปลกไปจาก ชาวอาเซยน หรอ พวก“ ” “เรา ” 2. หลกประการทสอง ซงเปนผลสบเนองมาจากความแตกตางระหวางกลมพวกเราและกลมพวกเขา กคอ การคกคามใด ๆ ไมวาจะเปนเรองโกหกหรอ เรอง จรง ๆ ซงเกดจากกลมพวกเขายอมกอใหเกดสามคคธรรมหรอความเปนนำาหนง ใจเดยวกนภายในกลมพวกเรา เชน ครอบครวหนงญาตพนองทะเลาะเบาะแวงกนนวเนย แตเมอคนภายนอก หรอกลมพวกเขา ไป“ ”วพากษวจารณเขา ประดาญาตพนองททะเลาะกนอตลดจะหยดทนทและจะหนหนาคนดกนเพอ ตอตานบคคลภายนอกหรอกลม พวกเขา จงเปนอทาหรณวา ผวเมยทะเลาะกน บคคลอนอยาเขาไปเกยวของเปนอนขาด 3) ชนกลมใหญและชนกลมนอย (Majority – Group and Minority – Group) ในแตละกลมนนอาจมการแบงเปนกลมยอยอกสองกลม กลมใหญ เรากเรยกวา ชนกลมใหญ กลมเลกกวา เรากเรยกวา ช“ ” “นกลมนอย ”การแบงกลมคนออกเปนสองกลมดงกลาวนน ไมมขอจำากดในเรองจำานวนแตประการใด เชน คนสองคนเปนคนกลมใหญในเมอคนกลมนนทงหมดมสาม

คน นอกจากนน ภายในกลมเดยวกน ชนกลมใหญอาจจะมอำานาจมากหรอนอยกได เชน กลมคนจำานวน 100 คน ชนกลมใหญอาจจะมจำานวนตงแต 51 คน ถง 90 คน กได คณสมบตของชนกลมใหญหรอชนกลมนอยยอมสงผลกระทบถงชวตใน สงคม โดยเฉพาะอยางยงในทางการเมอง ความตงเครยดหรอการขดกนของกลมคนของเชอชาตยอมจะมนอย 4) กลมสมครใจและกลมไมสมครใจ (Voluntary – Group and Involuntary – Group) กลมสมครใจ หมายถง สมาชกของกลมเขามารวมกนโดยความสมครใจ เชน กลมอาชพเดยวกน กลมทมผลประโยชนรวมกน กลมทมความสนใจ รวมมอกน เชน สมาคมพอคา สมาคมผปกครองนกเรยน สมาคมกลวยไม เปนตน สวนกลมไมสมครใจ หมายถง สมาชกของกลมเขามารวมกนโดยไมม ทางเลอกเปนอยางอน เชน กลมเพศชาย กลมเพศหญง กลมเชอชาต กลมศาสนา เปนตน 5) กลมระดบเดยวกนและกลมหลายระดบ (Horizontal Group and Vertical Group) กลมบางกลมรบสมาชกเฉพาะบางลำาดบ คอ เลอกจากในลำาดบเดยวกนเปนสมาชกของกลม เชน สมาคมแพทย กรบเฉพาะผมอาชพเปนแพทย สมาชกสมาคมทหารผานศก เปนตน กลมดงกลาวน เรยกวา กลมระดบเดยวกน “ ”6) กลมทมการจดระเบยบและกลมทมไดมการจดระเบยบ (Organize Group and Unorganized Group) กลมบางกลมทเกดขนเองโดยไมมการจดระเบยบ เชน กลมทางสถต กลมพวกเดยวกน และกลมทางสงคม ลวนเปนกลมทเกดขนมาโดยไมมการจดระเบยบ แตกลมบางกลมจะเกดขนมาไดตองมการจดระเบยบ เชน กลมสมาคมหรอองคการ เปนกลมทมการจดระเบยบ คอ มสำานกงาน มระเบยบกฎเกณฑกำาหนดถงหนาทและสทธของสมาชก กลมทมการจดระเบยบนถอไดวา เปนกลมทมความสำาคญยงใน

การจดรปความสมพนธและการตดตอของสมาชก ของสงคม อนทำาใหเกดการกำาหนด ในเรองอำานาจและสทธวา ใครควรจะปฏบตหรองดเงนการปฏบตในการมความสมพนธกบบคคลอน 10. สถาบนทางสงคม สถาบนทางสงคมทสำาคญ นกสงคมวทยาไดอธบายจำาแนกสถาบนทางสงคมทสำาคญเปน 6 สถาบน คอ 1) สถาบนทางครอบครว (Family Institution) 2) สถาบนทางการศกษา (Educational Institution) 3) สถาบนทางศาสนา (Religious Institution) 4) สถาบนทางการเมอง (Political Institution) 5) สถาบนทางเศรษฐกจ (Economic Institution) 6) สถาบนทางนนทนาการ (Recreational Institution) ความหมายของสถาบนทางสงคม คำาวา Institution ซงแปลวา สถาบน นน มความหมายจำาแนกออก“ ”ไดเปน 2 นย ไดแก 1) แบบอยางพฤตกรรทมระเบยบแบบแผนและปฏบตสบตอกนมาจนเปนท ยอมรบกนทวไป เรยกวา สถาบน การกระทำาบางอยางลำาพงแตปฏบตโดยไมมระเบยบ ไมมกฎเกณฑทแนนอน แมจะกระทำากนทวไปและยอมรบกนทวไป กหาเรยกวาเปนสถาบนไม เชน การสอนใหเดกทำาอะไรจะเปนการพดกด การรบประทานอาหารกด การอานหนงสอกด

2) องคการทจดตงขน ซงอาจเปนโรงเรยน โรงพยาบาล ทมฟตบอล วด บรษท หางราน กระทรวง ทบวง กรม สถาบนในแงน กคอ องคการ นนเอง ซงจะตองมการ จดตงขน ถาไมมการจดตงเปนองคการขนกอน สถาบนกเกดขนไมไดหรอสถาบนจะมขนไมได ถาไมมองคการรบรอง เชน สถาบนการศกษาจะมไมได หากไมมโรงเรยนหรอมหาวทยาลย บรษทหางราน

ตาง ๆ จะมไมได หากไมมการประกอบธรกจการคา เปนตน สถาบน ในความ“ ”หมายทางสงคมวทยา มงเนนถงสถาบนทเปนนามธรรม คอ ระเบยบหรอแนวทางปฏบตททำากนมาจนชาชนและเปนทยอมรบกนทางสงคม ลกษณะทวไปของสถาบนนอกจากจะเปนดงกลาวขางตนแลว ยงมลกษณะเฉพาะอก 4 ประการ คอ 1) สถาบนมชวตยนยาวไมมทสนสด องคการอาจแตกสลายได แตสถาบน อนเปนแนวทางปฏบตจะมความยงยน เพราะสถาบนคอย ๆ เจรญตวและปลกฝงลงในอปนสย จนยากทจะเปลยนแปลงได 2) การปฏบตอยในวงกวางไมใชเฉพาะกลมสถาบนนน มอาณาเขตเปนสากลปรากฏอยทวไปทกหนทกแหง เชน การศกษา การศาสนา การเศรษฐกจ การปกครอง ทกสงคมจะมสถาบนดงกลาว 3) ดำารงอยและถอปฏบตในทกชนวรรณะไมวาคนยากดมจน คนฉลาดคนโง ทกคนจะตองปฏบตตนตามสถาบนนน ๆ เสมอเหมอนกน จะลดหยอนกวากนกนอย ทสด ระบบการทงหลายของสถาบนยอมใหผลตอชนทกชนทวถงกนและทกระยะแหง ชวตของมนษย 4) มความสมพนธกนระหวางสถาบนตาง ๆ ไมวาจะเปนสถาบนการศกษา การเศรษฐกจ การเมองการปกครอง ตลอดจนสถาบนครอบครวจะมความสมพนธและเกอกลซงกนและกนและมผลตอ บคคลทกคนและสวนรวมดวยเสมอ สถาบนทางสงคมทสำาคญ นกสงคมวทยาไดอธบายจำาแนกสถาบนทางสงคมทสำาคญเปน 6 สถาบน คอ 1) สถาบนทางครอบครว (Family Institution) 2) สถาบนทางการศกษา (Educational Institution) 3) สถาบนทางศาสนา (Religious Institution) 4) สถาบนทางการเมอง (Political Institution)

5) สถาบนทางเศรษฐกจ (Economic Institution) 6) สถาบนทางนนทนาการ (Recreational Institution)หนาทและความสำาคญของสถาบน มดงตอไปน 1) สถาบนทางครอบครว สถาบนทางครอบครว คอ สถาบนทชายหญงอยกนกนเปนครอบครวและเปนสถาบนทจะยงใหสงคมดำารง อยไดตลอดไป ยอมรบกนวา สถาบนครอบครวเปนสถาบนพนฐานของสงคม ซงทำาหนาทควบคมความสมพนธทางเพศ การมบตร การอบรมเลยงด ตลอดถงการสรางระบบเครอญาต แตเดมมานน ครอบครวทำาหนาทเปนสถาบนเบดเสรจ กลาวคอ กจกรรมทงปวงของบคคลมศนยกลางอยทครอบครว ไมวาจะเปนการศกษา การแพทย การสงคมสงเคราะห ตลอดจนพธกรรมตาง ๆ ในสมยหลงจงไดมองคการอน ๆ รบไปปฏบตแทนครอบครว การอยกนเปนครอบครวมระเบยบปฏบตซงตงขนเปนแบบแผน เปนมาตรฐานในเรองการสบพนธและการเลยงดบตร ครอบครวปฏบตหนาททงในดานเฉพาะตวและหนาทของสงคมเปนสวนรวม และหนาทอนสำาคญยงของครอบครว คอ การสรางคน การทสงคมจะดำารงอยได กตองมสมาชกมาแทนทสมาชกเดมทลมตายไป การสรางคนจงเปนสถาบนขนมา เรยกวา สถาบนครอบครว ประวตความเปนมาของครอบครว ดร.ไพฑรย เครอแกว ไดกลาวถงประวตความเปนมาของครอบครวไว โดยแบงออกเปน 4 ระยะดวยกน คอ - ระยะทหนง เรยกวา ระยะเสนหากอนแตงงาน (Prenuptial stage) ซงเรมตงแตหนมสาวพบปะกนครงแรก มการถกตาตองใจกนไปจนกระทงถงการตกลงปลงใจจนแตงงาน ระยะนเปนระยะทเรยกวา “Romantic Love” ซงเปนความรกทมความเสนหาทางกายและใจอยางรนแรงหามกนไมได - ระยะทสอง เรยกวา ระยะขาวใหมปลามน (Nuptial stage) ระยะนเรมตงแตคหนมสาวรวมชวตกนตงแตตนจนเขาหอแตงงาน จนกระทงถง

ตอนเรมจะคลอดบตรคนแรก เปนระยะของความหวานชน หรอระยะน อาจเรยกวา “Honey Moon” เปนระยะเรมครอบครว เรมอยดวยกน มความรบผดชอบทก ๆ ดาน นบตงแตแตงงาน อาชพ ความเปนไปในครอบครว การสรางอนาคต - ระยะทสาม เรยกวา ระยะมบตรสบสกล (Child bearing stage) เรมจากหญงเรมตนตงครรภจนกระทงคลอดบตรคนแรก ซงระยะนถอวาทวความรสกสมพนธตอกนยงขน รวมทงความตนเตนดใจ การมบตรถอวาเปนผลตผลของความสมพนธ ทางเพศ ในระยะน เปนระยะทตางฝายตางหนเหความสนใจและความชนชมมาสบตรของตน ซงจะทำาใหพอแมมความกระตอรอรนในการประกอบภาระกจของตน ตลอดจนสำานกในความรบผดชอบตอชวตครอบครวเพมขน - ระยะทส เปนระยะทลก ๆ ไดพนอกพอแม (Maturity stage) เรมจากบรรดาลก ๆ มอายโตพอสมควร พนภาระความรบผดชอบของพอแมแลว ภาระของ พอแมกยอมลดนอยลงไปดวย พอแมจะหนความสนใจมาสกนอกครงหนงและ หวนรำาลกถงความสดชนแตหนหลง ทำาใหเกดความรกความเขาใจหวงใยตอกนและ มความหวงทจะอยรวมกนตราบเทาชวต โดยมบตรเปนหลกและทพงของตน เมอยาม แกเฒาดวย หนาทของครอบครว หนาทอนสำาคญของครอบครว พอจะแบงไดดงตอไปน 1. สรางสรรคสมาชกใหม (Reproduction) เพอใหสงคมอยได เพราะสงคมจะตองมสมาชกใหมแทนทสมาชกเดมทตายไป 2. บำาบดความตองการทางเพศ (Sexual Gratification) ซงออกมาในรปของการสมรส เปนการลดปญหาทางเพศบางอยาง เชน การขมขนกระทำาชำาเรา การสมรสเปนสงจำาเปนในสงคมทมการจดระเบยบ 3. เลยงดผเยาวใหเจรญเตบโตขนในสงคม (Maintenance of Immature Children or Raising the Young) เราจะเหนไดวา ไมม

สถาบนใดทำาหนาทไดดกวาสถาบนน เพราะความรกความอบอน เดกจะหาทอนใดเสมอนครอบครวนนยากมาก พอแมสวนใหญมความรกลก ยอมประคบประคองเลยงดลกของตนเปนอยางด แมจะยากดมจนกตาม ครอบครวจะเลยงดบตรตงแตเกดจนกระทงเตบโต 4. ใหการอบรมสงสอนแกเดกใหรจกระเบยบของสงคม (Socialization) ครอบครวเปนแหลงการอบรมเบองตนทมอทธพลตอเดกมาก เปนสถาบนทเตรยมเดกใหออกไปเผชญกบสงทพนออกไปจากบาน ครอบครวชวยอบรมเดกใหรจกกฎเกณฑ คณคา แบบของความประพฤต ฯลฯ สอนใหเดกปรบตวเขากบสงแวดลอมในสงคม 5. กำาหนดสถานภาพ (Social Placement) เราไดชอสกลจากครอบครว ซงสวนมากกเปลยนไดในเวลาตอมาโดยเฉพาะเปนหญง แตงงานแลวกเปลยนตาม ชอสกลของสาม สถานภาพทครอบครวใหนทำาใหเรารวาเราเปนใครอยกบคนกลมไหน 6. ใหความรกและความอบอน (Affection) ครอบครวเปนแหลงทสมาชกไดรบความรกความอบอนอยางบรสทธใจ เปนแหลงทใหประกนวาจะมคนทเรารกและคนทรกเราเสมอ เชน ความรกของสามภรรยา ความรกของพอแมทมตอลก นอกจากนน ถาสมาชกคนใดประสบกบความผดหวง ครอบครวจะเปนแหลงใหกำาลงใจและ ปลกปลอบใจเพอใหสามารถผานอปสรรคไปได 2) สถาบนทางการศกษา ความหมายของการศกษา ตามความเหนของ Aristotle วา การศกษา คอ การอบรมคนใหเปน“พลเมองดและดำาเนนชวตดวยการกระทำาด ” Roussean กลาววา การศกษา หมายถง การปรบตวใหเหมาะสมกบ“โอกาสและสงแวดลอมทเปลยนแปลงอยเสมอ ” John Locke กลาววา การศกษาประกอบดวยองค “ 3 คอ พทธศกษา จรยศกษา และพลศกษา ”

John Dewey กลาววา การศกษา หมายถง กระบวนการแหงการ“ดำารงชวต มใชวาการเตรยมตวเดกเพอการดำารงชวตในวนขางหนา ” จากคำาจำากดความของนกปราชญเหลาน พอจะอธบายความหมายของ การศกษาไดวา การศกษา คอ การสงเสรมความเจรญงอกงามของบคคลใน“ทางรางกาย สตปญญา ความประพฤต และสงคม เพอใหเขาสามารถปรบตวใหเหมาะสมกบ สงแวดลอมและดำารงอยไดดวยด ” ฉะนน การศกษาจงมใชหมายความถงเฉพาะการเรยนจบจากโรงเรยน เทานน แตยงมความหมายกวางขวางครอบคลมไปถงการขจดปญหาทอาจบงเกดขน ในชวต เพอใหตนสามารถดำารงชวตอยไดในสงคมดวยความสข การศกษาจงมอย ในทกสถานทและทกกาล บคคลทมการศกษาดนน ยอมหมายถง บคคลทสามารถแกไขปญหาตาง ๆ และประสบความสำาเรจในการดำาเนนชวตในสงคม รปแบบของการศกษา เราอาจจะสรปรปแบบของการศกษาออกไดเปน 2 ประการ ดงตอไปน 1. การศกษาแบบอรปนย (Informal Education) ไดแก การเรยนรจาก การอบรมสงสอนของบดามารดาและญาตพนองในครอบครว หรอการเลยนแบบจากเพอเลนทโตกวาในกลมเดยวกนจนกลายเปนความรความ ชำานาญถายทอดสบตอกนมาแบบอรปนยและโดยมไดตงใจ เชน เดกเลก ๆ ทวไปยอมมความใกลชดกบมารดา มากกวาบคคลอน มารดาจงเปนบคคลแรกทเลยงดและบำารงรกษาบตรตงแตยงเปนทารก เปนผสอนใหบตรรจกการเดน การพด ตลอดจนอบรมความประพฤตและมรรยาทตาง ๆ 2. การศกษารปนย (Formal Education) ไดแก การศกษาซงตกเปนหนาทของกลมบคคลหรอตวแทนของสงคม การศกษาแบบนไดเกดขนในสมยทมนษยรจกประดษฐตวอกษร คดคนวชาคำานวณ มความกาวหนาทางเกษตรกรรม รจกใชแรธาตใหเปนประโยชน ดงปรากฏในอารยธรรมโบราณอยปต บาบโลเนย กรก อนเดย จน และโรมน แตในระยะเรมแรก การศกษา

แบบนมกจะจำากดอยในกลมอภสทธชนหรอชนชนทมงคงรำา รวยเทานน และการศกษากเนนถงปรชญา จรยศาสตร ศลปะ วาทศลป คณตศาสตร พลศกษา และการทหาร ซงวชาเหลาน เหนวาเหมาะสมและเปนประโยชนตอชนชนปกครอง ความมงหมายของการศกษา เราพอสรปความมงหมายของการศกษาออกไดเปน 6 ประการ คอ 1. สงเสรมสขภาพทงทางกายและจตใจ 2. สงเสรมความรสามญทวไป 3. สงเสรมความเปนสมาชกทดของครอบครว 4. เตรยมตวเพอชวกจ 5. สรางคนใหเปนพลเมองด 6. สรางคนใหมอธยาศยและมความประพฤตทดงาม หนาททสำาคญของสถาบนการศกษา เราอาจสรปหนาทของสถาบนการศกษาไดเปนขอ ๆ ดงน 1. อบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม สอนใหสมาชกในสงคมไดพฒนาบคลกภาพ มกรยามรรยาท มจรยธรรม คณธรรม เคารพในสทธของผอน ปฏบตตามหนาทของตน 2. อบรมใหสมาชกไดเรยนรเกยวกบอาชพ เพอการดำารงชวตเพอเพม ผลผลตในภาคเกษตรกรรม อตสาหกรรม การบรการ นอกจากสอนใหผคนไดเรยนรในการประกอบอาชพแลว สถาบนการศกษายงมหนาทในการพฒนาอาชพ รเรมสรางสรรคอาชพ เพอผลผลตใหมทจะสนองความตองการของสงคม 3. จดสรรตำาแหนงและกำาหนดหนาทการงานใหแกบคคล เพอบคคลไดเรยนรในอาชพใด มความสามารถในทางใด กจะไปทำางานในอาชพนน 4. ชวยใหเกดนวตกรรมใหม ๆ ในสงคม เมอการศกษาเจรญกาวหนาขน กอใหเกดความร แนวคด เทคนคใหม ๆ การคนพบตาง ๆ ทำาใหเกดการ

ประดษฐสงของอปกรณเครองใชตาง ๆ และมการพฒนาสงของเครองใชตาง ๆ ใหมคณภาพมากยงขน 5. ชวยใหสงคมเปนอนหนงอนเดยวกน ผลจากการศกษาอบรมใหเรยนรระเบยบแบบแผน วฒนธรรมเดยวกน ยงถามการใชภาษาเดยวกนในการตดตอสอสาร จะทำาใหเกดความรสกเปนพวกเดยวกน มความผกพนกนดขน 6. ชวยใหเกดการเลอนชนทางสงคม ในทกสงคมยอมประกอบดวยชนชนและจากการมชนชน ซงจดวาเปนปรากฏการณทางสงคมนน สมาชกสวนหนงยอมจะมความตองการเลอนชนทางสงคมและปจจยหนงจะชวย ได กคอ การศกษา เพราะ การศกษาจะชวยเพมโอกาสในการไดรบตำาแหนงหนาทการงานทสงขน มเกยรตไดรบการยกยอง 7. ชวยพฒนาบคลกภาพเฉพาะของสมาชกจากการเรยนรในวชาตาง ๆ เขาอาจสนใจในเรองใดเรองหนงหรอหลายเรองและกลายมาเปนคณสมบตประจำา ตวเขา เชน ความรกในศลปะและดนตรหรอความซาบซงในวรรณกรรม ความสนใจ ทางการเมอง ฯลฯ 3) สถาบนศาสนา ความหมายของศาสนา คำาวา ศาสนา มาจากศพทภาษาองกฤษวา “ ” Religion ซงมาจากภาษาลาตน คำาวา Religare หรอ Religere ซงแปลวา การรวมเขาดวยกนระหวางสงหนงกบ อกสงหนง โดยอธบายวา เปนความสมพนธระหวางมนษยกบอำานาจเหนอมนษย (พระเจา) ในทศนะของชาวตะวนตก คำาวา ศาสนา “ ”ตองมลกษณะ ดงน 1. มลกษณะความเชอทวา พระเจาเปนผสรางโลกและสรรพสงในโลก 2. มลกษณะความเชอวา คำาสอนตาง ๆ มาจากพระเจา 3. มหลกความเชอในคำาสอนโดยไมคำานงถงขอพสจน แตอาศยอานภาพของพระเจาเปนเกณฑ 4. มหลกยอมมอบตนดวยความจงรกภกดตอพระเจา

ตามขอตกลงของกลม ผวจยและเชอถอตามโครงสรางพนฐานจตใจของประชาชนชาวไทยสาขาปรชญา สภาวจยแหงชาต ครงท 2/2506 กำาหนดวา ศาสนาตองประกอบดวยลกษณะดงตอไปน 1. มศาสดาผตง 2. มหลกคำาสอน 3. มศาสนก 4. มพธกรรม 5. มศาสนสถาน 6. มสญลกษณ หนาทของสถาบนศาสนา หนาทของสถาบนทางศาสนานน มทงสนองความตองการเฉพาะบคคลและตอสงคม หนาทของศาสนาทมตอเฉพาะบคคล เนนทใหความมนคงในชวตและมความหมายเกยวกบสงตอไปน 1. เปนปจจยชวยใหเกดความสงบทางจตใจและนำาไปสสขภาพจตทด อนจะมผลตอสขภาพรางกายดวย 2. ใหความรสกมนคงปลอดภยจากความกลวและปลอดจากความวตกกงวล 3. ใหพลงใจ เพราะเชอวา มสงทจะใหความชวยเหลอเปนปจจยเสรมใหเกดกจกรรมทงปวง ทำาใหมโอกาสเอาชนะความลำาบาก อปสรรคตาง ๆ ได 4. เปนปจจยชวยใหคนจดระเบยบชวตและมโอกาสประสบความสำาเรจและความสขสง สดได หนาทของศาสนาตอสงคมนน มดงตอไปน 1. ชวยในการควบคมสงคมและจดระเบยบสงคม 2. กำาหนดศลธรรมของสงคม 3. ชวยสรางคานยมและบรรทดฐานของสงคม 4. ยดเหนยงสงคมใหเปนอนหนงอนเดยวกน 4) สถาบนทางการเมองการปกครอง ความหมายของการปกครอง การปกครอง คอ การใชอำานาจอธปไตยใน

การบรหารรฐ เพอความเปนระเบยบเรยบรอยและความสงบสขแหงรฐนน ความหมายของรฐ รฐเปนชมชนทางการเมองทมอธปไตย อสระภาพ มอำานาจบรหารภายในรฐและยงมอำานาจตอตานอำานาจภายนอกทเขามาเกยวของ กาวกายภายในรฐนน ๆ

องคประกอบของรฐ คอ - ประชากรทมจำานวนพอสมควรและอาศยอยในดนแดนทแนนอน - ดนแดนอนมอาณาเขตแนนอนมนคง - รฐบาลเปนหนวยงานกำาหนดนโยบายปกครองและนำานโยบายทมอย ไปใชใหไดผล รปแบบของการปกครองพอจะแยกไดเปน 2 รปแบบ ดงน 1. การปกครองแบบเผดจการ หมายถง การปกครองทกำาหนดและจำากดอำานาจอธปไตยของรฐโดยบคคลหรอคณะบคคลทเขามา ดำาเนนการบรหารรฐนน ๆ แบงไดเปน 2 รปแบบ คอ 1.1 แบบอตตาธปไตย (Autocracy) เปนการปกครองทผกขาดการมการใชอำานาจอธปไตยไวทบคคลคนเดยวและผ เผดจการมกอางงานหรอประโยชนของรฐเปนสงสำาคญเหนอกวาความสำาคญของ ศกดศรและคณคาของมนษย เชน ราชาธปไตย และฟาสซสม 1.2 แบบคณาธปไตย (Oligarchy) เปนการปกครองจากกลมคนทมและใชอำานาจอธปไตยแบบผกขาดโดยคณะบคคล เชน อภชนาธปไตย และคอมมวนสต 2. การปกครองแบบประชาธปไตย หมายถง การปกครองทอำานาจอธปไตยมาจากประชาชนโดยประชาชนและเพอประชาชน แบงออกไดดงน 2.1 ประชาธปไตยแบบบรสทธหรอโดยตรง (Pure Democracy) สำาหรบรฐทมประชากรมาก ๆ จงตองพยายามใหประชาชนสวนใหญมโอกาสปกครองตนเองเตมท ดวยการเลอกผแทนเขาไปมอำานาจตดสนใจแทนเพอประโยชนสวนรวม โดยแบงออกเปน 2 ระบบ คอ

1) ระบบรฐสภา ผแทนราษฎรใชอำานาจโดยทางรฐสภา เพอเลอกคณะรฐบาลขนมาบรการรฐและควบคมการดำาเนนงานของรฐบาล 2) ระบบประธานาธบด ประชาชนเลอกตงประธานาธบดหรอผแทนราษฎรเลอกประธานาธบดขนมาเปน ผนำาทางการเมองของรฐ ดำาเนนการบรหารรฐ อำานาจนตบญญต อำานาจประธานาธบด และศาล แยกจากกนและเทาเทยมกน หนาทของสถาบนการปกครอง 1. เพอระงบขอขดแยงระหวางบคคล ความขดแยงมกจะเกดขนอยเสมอในสงคมมนษย ซงอาจจะเนองมาจากความแตกตางระหวางคณคาหรอจดหมายปลายทางหรออาจจะ เกดจากพฤตกรรมทขดตอสงคมจนกระทงเปนอนตรายตอบคคลอน ๆ 2. เพอคมครองบคคลใหปลอดภย พนจากการละเมดใด ๆ และไดรบหลกประกนในสทธเสรภาพ 3. รกษาความสงบเรยบรอยสงเสรมความมนคงและสวสดการทางสงคมโดยวธบญญตกฎหมายขนใชและควบคมใหมการปฏบตตามกฎหมาย 5) สถาบนทางเศรษฐกจ ความหมาย เศรษฐกจ เปนเรองของการครองชพหรอมาตรฐานการ“ ”ครองชพของมนษยหรอเปนเรองการเปนอยของมนษยในสงคม ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานไดใหคำานยามคำาวา เศรษฐกจ“ ” หมายถง งานเกยวกบการผลต การจำาหนายจายแจก และการบรโภคใชสอยตาง ๆ ของชมชน สถาบนเศรษฐกจมเปาหมายอยทการอยดกนดของประชาชน ดงนน กจกรรมทางเศรษฐกจจงเกยวของกบกรรมวธทจะกอใหเกดความมงม การอยดกนด หรออยางนอยกเพอการมกนมใชของประชาชน กรรมวธทดำาเนนการมกขนอยกบปรชญาทางเศรษฐกจของผมบทบาทอำานาจ หนาททางเศรษฐกจของสงคมนน ๆ เพอจะกำาหนดวากจกรรมทางเศรษฐกจควรจะดำาเนนไปในรปแบบใด จะใหประชาชนมสทธในการดำาเนนการผลตเอง ม

กรรมสทธในทรพยสน รฐจะเขาควบคมหรอปลอยให เอกชนดำาเนนงานอยางเสร ฯลฯ เหลาน เปนวธการซงเปาหมาย คอ การมกนมใช ระบบเศรษฐกจ ระบบเศรษฐกจ ซงพอจะจำาแนกออกไดเปน 3 ระบบใหญ ๆ ดงน

1. เศรษฐกจแบบทนนยม (Capitalism) เปนระบบเศรษฐกจทยดถอปรชญาทวา ประชาชนควรมกรรมสทธในทรพยสนตาง ๆ รฐเปดโอกาสใหเอกชน ลงทนประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจ เปดโอกาสใหประชาชนมเสรภาพในการผลตและ แขงขนกนอยางเสร เศรษฐกจแบบทนนยมเนนในเรองการใชเงนตราแลกเปลยนและ การเปนเจาของกจการหรอนายทน ซงนายทนนน คอ ประชาชน มใชรฐบาล ทรพยสนตาง ๆ ทประชาชนจะมกรรมสทธไดนน รวมทงถนนหนทาง โรงเรยน ระบบสอสารไปรษณย ฯลฯ 2. เศรษฐกจแบบสงคมนยม (Socialism) ระบบเศรษฐกจแบบนยงคง ยอมรบสทธในการถอครองกรรมสทธของประชาชนอย แตมลกษณะทแตกตางไปจากระบบทนนยม คอ กจกรรมหลกทางเศรษฐกจ เชน อตสาหกรรมพนฐานและปจจย การผลต รวมทงทรพยากรธรรมชาต เปนภาระหนาทของรฐบาลทจะดำาเนนการ เพอสนองความตองการของประชาชน นอกจากนน กจกรรมพนฐานทรฐไมได ดำาเนนการเอง เชน การขนสง การสอสาร การอตสาหกรรมบางประเภททจำาเปนสำาหรบการดำาเนนชวตของสาธารณชน รฐบาลจะเปนฝายกำาหนดกฎเกณฑและตรวจตราเพอใหเจาของหรอผรบสมปทาน ดำาเนนตาม 3. เศรษฐกจระบบคอมมวนสต (Communism) เปนระบบเศรษฐกจ ทมปรชญาวา ไมมกรรมสทธในทรพยสนสวนบคคล ทรพยสนทงหมดเปนของรฐ จดมงหมายกเพอใหมการแบงสรรปนสวนความรำารวย การอยดกนดอยางเทาเทยมกน ไมมใครมสทธพเศษ รฐเปนผดำาเนนการในการผลตทงหมดเพอประชาชนทงมวล หนาทของสถาบนเศรษฐกจ

หนาทสำาคญของสถาบนเศรษฐกจมดงน คอ 1. บำาบดความตองการทางเศรษฐกจ เชน มการผลต การแบงเปนวตถหรอบรการทมนษยมความตองการบรโภค 2. ใหความสะดวกแกมนษยในการใชประโยชนทางเศรษฐกจ เชน ระบบเงนเชอ การใชเงนตราจดใหมการแบงงานตลอดระบบผลกำาไร คาจาง และดอกเบย 3. พฒนาและสรางความเจรญกาวหนาในทางเศรษฐกจ เพอความอดมสมบรณและความมนคงในดานนแกสมาชกในสงคม 4. ชวยเหลอในการบรโภคใหเปนไปไดอยางเพยงพอและทวถงให มากทสด 6) สถาบนนนทนาการ ความหมายคำาวา นนทนาการ หมายถง ทคนเราใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเองและสวนรวม เชน การชมภาพยนต การเลนกฬา การทำางานอดเรกทตนชอบ หรอการรวมพฒนาชมชน เปนตน “นนทนาการ ในความหมายทางสงคมศาสตร หมายถง กจกรรมใดทบคคล” “เขารวมทำาเพอใชเวลาวางใหเปนประโยชนดวยความสมคร ใจและเมอกระทำาแลวเกดความสขกายสบายใจสนกสนานราเรง ”กลาวไดวา สถาบนการนนทนาการมบทบาทสำาคญในการปฏบตหนาท เพอประโยชนในการพกผอนหยอนใจของประชาชนในรปของการกฬาและการบนเทงใน สงคม11. การจดลำาดบชวงชนทางสงคม (Social Stratification) เกณฑในการจดชนชนทางสงคม ในการแบงชนชนทางสงคม นกสงคมวทยาไดใหเกณฑในการจดลำาดบชนชน ไวดงน คอ 1) ครอบครวหรอตระกล คนเราไมสามารถจะเลอกเกดได เมอเกดมาอยใน ครอบครวใดหรอวงศตระกลใด กตองรบสถานภาพนนไปโดยไมมทางท

จะหลกเลยงได ครอบครวใดเปนครอบครวเกาแก มตำาแหนงฐานะทางสงคม มคณงามความดตอชาตบานเมองและสงคม ตระกลเจาตระกลขนนางเหลาน ยอมไดรบเกยรตไดรบการยกยองจากสงคมและถกจดอยในชนชนสง

2) ทรพยสมบตและรายได ทรพยสมบตเปนสงทมความ สำาคญ สามารถเรยกรองสงของตาง ๆ ไดตามทเจาของทรพยตองการ แมราคาจะแพงและเปนของทหายากกไมเกนความสามารถของคนทมทรพยจะซอ หามาได ในทางสงคมไดยอมรบและยกยองผมทรพยมรายไดมากเปนคนชนสง สวนคนทมฐานะพอมพอกนไมฝดเคองนก แตกไมร ำารวยจนเกนไปนน เปนชนชนกลาง สวนกลมชนทหาเชากนคำา อตคดขดสน รายไดไมพอกบรายจาย จดอยในชนชนตำา ซงสงคมจะใหความสนใจนอยไมคอยไดรบการยกยองและใหเกยรตเทาคนท 3) ภมลำาเนา ภมลำาเนาหรอทอยอาศยของคนในสงคมนน จะถอเปนเกณฑในการแบงชนชนยงไมเดนชดนก เพราะยงไมสามารถทจะบอกไดวาคนในเมองจดอยในชนชนทสงกวาคนใน ชนบทหรอคนในกรงเทพจะอยในชนชนทสงกวาคนในตางจงหวดเสมอไป จะตองอาศยปจจยอนเปนองคประกอบอกดวย เชน เกยรตคณ ชอเสยง ตำาแหนง หนาท ตลอดจนฐานะทางเศรษฐกจ เพราะในแตละสงคมไมวาจะเปนสงคมสวนภมภาคหรอในเมองหลวงยอมมคนหลาย ระดบหลายชนชนปะปนกนไปนนเอง

4) ระยะเวลาทพำานกอาศยอย การอยในทองถนใดนาน ๆ ความรสกเปน พวกพองเดยวกนของคนในทองถนนนจะเกดขน มการยอมรบนบถอกนวาเปนคนเกาแกของทองถน ซงยอมไดรบความนบถอสง ผทอพยพโยกยายเขาไปอยใหมยงไมไดรบ การยอมรบใหเขาพวกเดยวกนหรอชนชนเดยวกน แมจะอยในถนเดยวกนกบคนอน ๆ กตาม เชน ชาวตางจงหวดอพยพเขาไปในเมองหลวง คนเมองหลวงยงถอวาคนนน เปนคนตางจงหวดหรอเปนคนถนทมใชพวกเดยวกน คนอยไปนานเขามลกหลานเกด ในถนนนเองทจะถอไดวาเปนคนเมองหลวง เปนคนทองถนนน สวนบรรพบรษยง ไมกลารบวาตนเปนคนเมองหลวง

5) อาชพ อาชพตาง ๆ ในสงคมนน ไดรบการยอมรบยกยองนบถอไมเทาเทยมกน ทงนขนอยกบทศนคต ความเชอของคนในสงคมนนเปนสำาคญ อาชพใดทมคน ยกยองใหเกยรตและเปนอาชพทคนสวนใหญในสงคมตองการกถกจดอยใน ลำาดบชนสง อาชพใดทมคนตองการนอย กอยในลำาดบชนชนทลดหลนลงไป เชน สงคมทว ๆ ไป ยกยองคนทมตำาแหนงสง ๆ ในทางราชการยกยองแพทย คร ทหาร ตำารวจ การยดอาชพเปนเครองจดลำาดบชนชนทางสงคมนน ไมไดคำานงถงครอบครว ชาตตระกล และรายไดของบคคลนน การจดลำาดบชนชนโดยอาศยอาชพน แตละสงคมกแตกตางกนไปบาง เชน คนไทยนยมอาชพราชการ อาชพทมรายไดสง ๆ ซงแตกตางจากสงคมอเมรกน ซงไมไดยกยองอาชพราชการ 6) การศกษา การศกษากเปนปจจยหนงทใชในการจดลำาดบชนชนในสงคม ผทไดรบการศกษาสงกวายอมถกจดไวในชนชนสงกวาคนทไดรบการ ศกษานอย ถอวาคนทไดรบการศกษาสงเปนชนชนปญญาชน พดอะไร คดอะไร กมคนฟง มคนเชอ และ มความศรทธายงกวาคนไดรบการศกษานอยกวา

7) ศาสนา เรองของศาสนาจะเขามามสวนในการจดลำาดบชนชน ทางสงคมนน ยงมองไมเหนเดนชดนก โดยเฉพาะพทธศาสนาดวยแลวไมสามารถจะแบงได สวนสงคมทศาสนามการแบงแยกออกเปนหลายลทธนนกอาจจะถอเอาเปน เครองแบงไดบาง โดยถอจำานวนคนนบถอและตำาแหนงฐานะของคนทนบถอ เปนตน การขดกนทางชนชน ใน สงคมหนง ๆ นน จะประกอบขนดวยหลายชนชน เชน คนมและคนจน นายจางและลกจาง เปนตน ซงบคคลในแตละชนชนยอมมแบบการดำาเนนชวตทแตกตางกน ขอยกตวอยางเชน คนมเงนนงรถเกง เลนกอลฟ และแตงกายหรหรา สวนคนจนเดนถนน โหนรถเมล และแตงกายดวยเสอผาราคาถก เหลานเปนตน เพราะฉะนน จงเหนไดวา ชนชน มสวนสำาคญในการบงชชะตาชวต“ ”

ของบคคลในดานตาง ๆ นบตงแตถนทอยอาศย สถานศกษา ระดบการศกษา การประกอบอาชพ การสมรส และ ฯลฯ หรอกลาวอกนยหนงวา ชนชนสงยอมมโอกาสในการเลอกแบบการดำาเนนชวตในดานตาง ๆ ไดมากกวาและดกวาชนชนทตำากวา 12. วฒนธรรมไทยความหมายของวฒนธรรม วฒนธรรม ในทางสงคมวทยา หมายถง วถการดำารงชวต (Way of life) ของมนษยในแตละสงคม คำาวา วฒนธรรมเปนคำารวมทกนความถง แบบแหงความประพฤต (Behavior patterns) ทงปวงของมนษย ซงไดมาจากการอยรวมกนของมนษยในสงคมและซงสามารถถายทอดใหแกกน และกนได โดยการใชเครองหมายหรอสญลกษณ (Symbol) เชน ภาษาพด ภาษาเขยน หรอแสดงกรยาอาการตาง ๆ อนเปนทเขาใจกน

ความหมายของวฒนธรรมตาม พ.ร.บ. 2485 คำาวา วฒนธรรมตามความหมายทงาย ๆ คอ ความเจรญงอกงามทมนษยทำาใหเกดขนหรอ เรยก“กนวา มรดกทางสงคม เพราะวฒนธรรมเปนสงทมนษยไดมาจากบรรพบรษ“ ”และถายทอดไปใหแกอนชน พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พทธศกราช 2485 ใหความหมายเกยวกบวฒนธรรมไวดงน คอ วฒนธรรม หมายความ“วา ลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย ความกลมเกลยวกาวหนาของชาตและศลธรรมอนดของประชาชน ตามความหมาย”น วฒนธรรมแบงออกเปน 4 ลกษณะ คอ 1. ลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม 2. ลกษณะทแสดงถงความเปนระเบยบเรยบรอย 3. ลกษณะทแสดงถงความกลมเกลยวกาวหนาของชาต 4. ลกษณะทแสดงถงความมศลธรรมอนดของประชาชนองคประกอบของวฒนธรรม 1) องควตถ มรปรางสามารถจบตองได เรยกวา วฒนธรรมทางวตถ

ไดแก เครองมอเครองใชในการเกษตร อตสาหกรรม และทางวฒนธรรม เชน คนโท จาน ถวย และมด ตลอดจนผลตผลทางดานศลปกรรม เชน ภาพเขยน รปป น เปนตน สวนองควตถทไมมรปราง แตเปนเครองหมายแสดงสญลกษณ ไดแก ภาษาและตวเลข เปนตน 2) องคการ (Organization) หมายถง กลมทจดระเบยบหรอโครงสรางอยางเปนทางการ ไดแก สถาบน, สมาคม หรอสโมสร ซงไดจดตงขนอยางมระเบยบและระบบ คอ มกฎเกณฑหรอระเบยบขอบงคบ มวธการดำาเนนงานอยางมระบบและมวตถประสงคอยางแนนอน องคการทเลกทสด คอ ครอบครว และองคการทใหญทสด คอ องคการ สหประชาชาต 3) องคพธกร (Usage) ไดแก ขนบธรรมเนยมประเพณ ซงแสดงออกในรปของพธกรรมตาง ๆ เชน ประเพณโกนผม พธการสมรส พธการตงศพ และการแตงกาย เปนตน 4) องคมต (Concepts) ไดแก ความเชอ ความคด ความเขาใจ และอดมการณ ตาง ๆ เชน ความเชอในพระเจาองคเดยว ความคดในเรองระบบเศรษฐกจ ความเขาใจในเรองของมนษย และอดมการณ (คอ แผนการตามความคดของตน)บอเกดของวฒนธรรมไทย วฒนธรรม ของแตละสงคมนนมทมาจากสงแวดลอม คานยม และการเผยแพรทางวฒนธรรม สำาหรบวฒนธรรมไทยนน พอจะกลาวไดวา มาจากปจจยดงกลาวตอไปน 1) สงแวดลอมทางภมศาสตร เนองจากสงคมไทยมลกษณะเปนทราบลมและอดมสมบรณดวยแมนำาลำาคลอง คนไดใชนำาเพอประโยชนนานปการ ดงนน เมอถงเวลาหนานำา คอ วนเพญเดอน 11 และวนเพญเดอน 12 คนไทยจงทำากระทงไปลอยในแมนำาลำาคลอง เพอเปนการขอขมาลาโทษพระแมคงคาและขอพรจากพระแมคงคา จงเกดเปนประเพณ ลอยกระทง นอกจาก“ ”น ยงมประเพณอน ๆ เชน การแขงเรอ เปนตน

2) ระบบการเกษตรกรรม สงคมไทยเปนสงคมเกษตร คนไทยสวนมากกม อาชพน จงเกดมประเพณหลายอยาง เชน ประเพณขอฝน ประเพณลงแขก และการละเลนเตนกำารำาเคยว เปนตน 3) คานยม มความสมพนธกบวฒนธรรมอยางใกลชด และคานยมบางอยาง ไดกลายมาเปน แกน ของวฒนธรรม เชน คานยมทเกยวกบความรก“ ”อสระภาพและ เสรภาพ เปนตน แกน ของวฒนธรรม กลาวคอ วถชวตของ“ ”คนไทยโดยสวนรวมม เอกลกษณทแสดงออกถงอสระภาพและเสรภาพ 4) อทธพลของวฒนธรรมอน ๆ การเผยแพรวฒนธรรมอน ๆ ซงสามารถทำาไดหลายอยางหลายทาง เชน การตดตอระหวางผคนจากสงคมหนงกบสงคมอน การสอสาร การขนสงยงชวยเผยแพรวฒนธรรมเปนไปไดสะดวกรวดเรวและกวางขวาง วฒนธรรมของสงคมอนทเขามาเผยแพร เชน ศาสนาพรหมณเปนทมาของประเพณตาง ๆ เชน โกนจก อาบนำาศพ และสงกรานต เปนตน การแบงประเภทของวฒนธรรม Ogburn ไดแบงวฒนธรรมออกเปน 2 สวน คอ 1) วฒนธรรมทางวตถ (Material culture) ซงไดแก สงประดษฐและเทคโนโลยตาง ๆ เชน ตเยน หมอหงขาว แกวนำา มด โตะ รถ เครองบน ฯลฯ 2) วฒนธรรมไมเกยวกบวตถ (Non-material culture) หมายถง อดมการณ คานยม แนวความคดในเรองการแขงขนอยางมเหตผล ประเพณ การปฏบตสบตอกนมาและเปนทยอมรบกนในชนกลมของตนวาดงามเหมาะสม เชน ศาสนา ความเชอ ความสนใจ ทศนคต ความร ความสามารถ ซงเปนนามธรรมทมองเหนไมได สำาหรบประเภทท 2 น คนไทย เรยกวา วฒนธรรมทางจต ซงพอจะแยกเปนดาน ๆ ดงน 1. คตธรรม หมายถง แนวทางในการดำารงชวตหรอแผนการดำารงชวต

ของมนษย ซงจะปฏบตหรอไมนน สวนใหญเปนเรองของจตใจและไดมาจากศาสนาพทธ ซงไดวางหลกปฏบตไวอยางครบถวน เชน ความขยนหมนเพยร การมเมตตากรณา การใหอภย ฯลฯ 2. สหธรรม เปนวฒนธรรมสงคมเกยวกบคณธรรมตาง ๆ ทจะอยรวมกบบคคลทว ๆ ไปอยางผาสก รจกถอยทถอยอาศยกนและยงรวมถงระเบยบมรรยาทท เกยวของกบสงคมทกชนด เพอประโยชนในการดำารงชวตของตนเอง เชน มรรยาทในการเปนแขกไปมาหาผอน เชน ทาน คอ การให, ปยวาจา คอ พดดวยถอยคำาสภาพและเปนประโยชน, อตถจรยา คอ การมมรรยาททด ออนนอม ตลอดถง สมานตตา คอ การสงคม การเขาหาสมาคม 3. เนตธรรม หมายถง ระเบยบแบบแผนหรอขอบงคบหรอวฒนธรรมทางกฎหมาย รวมทงประเพณทยอมรบนบถอกนมานาน โดยทตองเขาใจกฎหมายของบานเมองบาง ใชกฎหมายใหเปนประโยชนใหแกสวนรวมวฒนธรรมยอย (Sub-culture) วฒนธรรม ยอยหรอวฒนธรรมรองหรอนวฒนธรรมในสงคมหนง ประกอบดวย บคคลหลายเพศ หลายวย หลายอาชพ หลายเชอชาต บคคลเหลาน ลวนมแนวความคด ทศนคต ตลอดจนแนวทางปฏบตทแตกตางกนไป เชน ชายกบหญงยอมมแนวความคดและแนวปฏบตทแตกตางกน เดกกบผใหญกแตกตางกน กลมคนในสงคม นอกจากจะปฏบตตามวฒนธรรมของกลมตนแลว ยงจะตองปฏบตตามวฒนธรรมของสงคมอกดวย แตบางวฒนธรรมของกลมกไปขดกบวฒนธรรมของสงคมกม กลมตาง ๆ ในสงคมมอยมากมาย เชน กลมนกเรยน กลมทหาร กลมชาวไรชาวนา เปนตน ซงวฒนธรรมยอยนสามารถแยกอธบายไดดงน 1) วฒนธรรมยอยตามเชอชาต (Ethnic-sub-culture) ซงในสงคมหนง ๆ ยอมประกอบดวยคนหลายเชอชาตอยปะปนกน เชน กรงเทพมทงชาวไทย ชาวจน แขก ฝรง มอญ อาศยอย แตละเชอชาตดงกลาวตางกมวฒนธรรมเปนแบบฉบบของตนเอง

2) วฒนธรรมยอยตามเกณฑอาย (Age-sub-culture) คนในสงคมหนงยอมมอายแตกตางกน แตละวยยอมมแนวทางการปฏบตทแตกตางกน เดกวยรนกมแนวทางปฏบตแตกตางจากผใหญ เชน การแตงกาย การละเลน การพดจา ตลอดจนความสนใจ ฯลฯ 3) วฒนธรรมยอยตามทองถน (Regional-sub-culture) เนองจากคนในชาตหนงยอมอยกระจายกนไปตามภาคตาง ๆ ดงนน วถชวตในการปฏบตตาม ขนบธรรมเนยมประเพณยอมแตกตางกน เชน คนไทยในแตละภาคมภาษาพด ประเพณทแตกตางกน 4) วฒนธรรมยอยตามอาชพ (Occupational-sub-culture) คนมอาชพอยางเดยวกนกจะมวถการดำาเนนชวตทเหมอนกน เชน ชาวประมง นกรอง นกหนงสอพมพ 5) วฒนธรรมยอยตามเพศ (Sex-sub-culture) เพศหญงเพศชายมการปฏบตแตกตางกนไปหลาย ๆ ดาน เชน กรยามรรยาท หญงอาจเดนกระตงกระตงชอบเยบปกถกรอย ชายเดนทาทางขงขง ฯลฯ การลาหลงทางวฒนธรรม (Culture Lag) William F. Ogburn ใหความหมายวา การลาหลงทางวฒนธรรม “หมายถง สถานการณซงสวนใดสวนหนงของการลาหลงทางวฒนธรรมอยหลงอกอนหนง และ กอใหเกดการขาดดลยและความไมกลมกลนขนในสงคม”

Ogburn อธบายวา สงคมทเปนระเบยบเรยบรอยดนน สวนประกอบตาง ๆ ของวฒนธรรมจะตองเจรญกาวหนาพรอม ๆ กนไปหมดทกดานและสวนตาง ๆ เหลานนจะมความสมพนธตอกนเปนอยางด เพอธำารงไวซงความเปนระเบยบของสงคม Ogburn อธบายตอไปอกวา อยางไรกด การเปลยนแปลงของวฒนธรรมทางวตถจะลำาหนาการเปลยนแปลงของวฒนธรรมท ไมเกยวกบวตถ จงเกด การลาหลงทาง วฒนธรรม เชน ความเจรญของระบบ“ ”อตสาหกรรม ซงเปนความเจรญกาวหนาของ วฒนธรรมทางวตถ มสวนชวย

ใหมนษยไดรบความสะดวกสบาย แตขณะเดยวกน วฒนธรรมทเกยวของกบการจดระเบยบโรงงานอตสาหกรรมยงลาหลงอย ซงกอใหเกดปญหาการขดแยงระหวางนายจางกบลกจาง ปญหาการคมครองแรงงาน เปนตน การลาหลงทางวฒนธรรมทเกดขนในสงคมไทย ซงเปนตวอยางทเหนไดชด กคอ สงคมไทยมยวดยานพาหนะอนเปนความเจรญทางวตถอยางมากมาย แตวฒนธรรมทางจตใจ คอ มรรยาทการขบรถแยมากการผสมผสานทางวฒนธรรม (Acculturation) 1) ความหมาย การผสมผสานทางวฒนธรรม หมายถง วธการทจะรบเอา วฒนธรรมของสงคมอนมาประพฤตปฏบต เชน เมอเราอยสงคมใด เรากตองเอา วฒนธรรมนนมาปฏบต ถาหากวฒนธรรมทเรารบเอามากลายเปนสงหนงทเราปฏบต สบตอกนมา การผสมผสานกจะเกดขน เชน คนไทยไปอยตางประเทศนาน ๆ กตดนสยดมนำาชา กาแฟ เมอกลบประเทศไทย กยงปฏบตอยเชนนนอก กเทากบนำาเอาวฒนธรรมดงกลาวมาปฏบตจนกลายเปนสวนหนงของพฤตกรรมท ทำาตามปกต 2) กระบวนการผสมผสาน การผสมผสานทางวฒนธรรมจะมมากเมอสงคมหนงถกรกรานหรออกฝายหนงชนะ พวกทชนะจะพยายามบงคบพวกทแพใหปฏบตตามแบบอยางการดำารงชวตของตน เชน องกฤษ ฝรงเศส เมอยดครองดนแดนตะวนออกและแอฟรกาใตได กใหชาวพนเมองเรยนภาษาของตน อนเดย พมา มาเลเซย จงพดภาษาองกฤษไดด อยางไรกตาม การถายทอดทางวฒนธรรมนไมจำาเปนเสมอไปทฝายแพจะ รบเอาวฒนธรรมฝายชนะ ถาฝายชนะมวฒนธรรมดอยกวาอาจจะรบเอาวฒนธรรม ฝายแพกได จงกลาวไดวาบคคลอยในวฒนธรรมใดกมกจะปฏบตตามวฒนธรรมนน และจะมพฤตกรรมคลาย ๆ กบคนอนในสงคมนน เปนเพราะผลของการเรยนรทไดรบการอบรมสงสอนมา ไมวาจะโดยแบบรตวหรอไมกตาม แสดงวา วฒนธรรมมอทธพลเหนอ ความคดและพฤตกรรมของมนษยในสงคมนน ๆ เชน ถาจะรบเอาเดกฝรงมาอบรม เลยงดแบบไทย เดกกจะมลกษณะเหมอน

คนไทย กระบวนการผสมผสานทางวฒนธรรมไมใชเรองงายดายเสมอไป บางคนอาจจะถายทอดและรบงายกวาบคคล วฒนธรรมหลกของไทย วฒนธรรมหลกของไทย คอ วฒนธรรมทคนไทยสวนใหญไดยอมรบนบถอปฏบตสบทอดกนมาเปนเวลาอนยาวนาน ซงพอสรปไดดงตอไปน 1) อทธพลของพทธศาสนาทมตอวฒนธรรมไทย วฒนธรรม คอ การเรยนร ถายทอดเปนวถชวตมรดกทางสงคม ประชาชนชาวไทยนบถอพทธศาสนาเปนจำานวนมาก จงไดรบวฒนธรรมจากพทธศาสนา เชน ประเพณการทำาบญ สรางวด กอเจดย ตามคำาสอนของพทธศาสนา วฒนธรรมไทยอาจแบงไดเปน 4 สาขา คอ คตธรรม ไดแก ความขยนหมนเพยร ความกตญญกตเวท ฯลฯ เนตธรรม ไดแก การใชสทธตามกฎหมายเคารพประเพณอนดงาม ฯลฯ วตถธรรม รจกทำาเครองใช รจกการกนดอยด รกษาความสะอาด รกษาโบราณวตถ ฯลฯ สหธรรม ไดแก มรรยาทในการเขาสงคม ฯลฯ 2) พระมหากษตรย ตามรฐธรรมนญของไทยไดกำาหนดฐานะของ พระมหากษตรยไวดงน - ทรงเปนประมขประเทศ - ทรงเปนพทธมามกะ - ทรงดำารงอยในฐานะอนเปนทเคารพสกการะ - ทรงดำารงตำาแหนงกองทพไทย - ผใดจะกลาวหาฟองรองหรอละเมดมได นแสดงใหเหนถงการทคนไทยยอมรบนบถอองคพระมหากษตรยเหนอชวตจตใจ 3) อกษรไทย ประเทศไทยมอกษรไทยใชมาตงแตสมยพอขนรามคำาแหงในป 1826 ไดมการปรบปรงมาใชจนถงปจจบน ซงแสดงถงความเปนเอกราชและเอกลกษณของไทยในการมภาษาของเราเอง 4) ภาษาไทย ชาตไทยมภาษาและอกษรเปนของตนเองมาเปนเวลาชา

นาน ซงเปนสงทนาภมใจอยางยง แมจะมการปรบปรงแกไขบาง แตกเปนไปเพอความ เหมาะสม สมควรทจะมการปรบปรงแกไขบาง แตกเปนไปเพอความเหมาะสม สมควรทจะรกษาไวใหเปนวฒนธรรม 5) ประเพณไทย เปนเครองแสดงถงวถชวตและจตใจของคนไทย ทงอดตและปจจบนวามความเปนมาอยางไร ประเพณไทยสวนใหญไดมาจากพทธศาสนาและม คตธรรมแฝงอยดวย 6) จรรยามรรยาทของคนไทย มลกษณะละมมละไม สภาพออนชอย รจก ปรบปรงตวเขากบสงคมไดด เชน การกราบไหวแบบตาง ๆ 7) จตใจของคนไทย ซงไดรบอทธพลมาจากพทธศาสนา ทำาใหคนไทยมใจ โอบออมอารยตอคนทวไป มความกตญญกตเวท เชอฟงบดามารดา ครอาจารย ซงเปนสงทพวกเขาควรรกษาไว 8) ศลปกรรมไทย มความออนวอยสวยงามไมแพอารยประเทศ เชน นาฏศลป ดนตร เพลง ตลอดจนภาพจตรกรรม เปนตน 9) สถาปตยกรรมไทย มความสงางามไมยงหยอนไปกวาชาตอน เชน ประสาทราชวง วดวาอาราม โบสถ ฯลฯ 10) วรรณคดไทย ซงแสดงถงความเจรญทางจตใจ ความรสก อารมณ และ แสดงออกมาเปนตวหนงสอ ทำาใหผอานเกดความสะเทอนใจทความเปนไปในทางท ดงาม เพราะวรรณคดนน มกแฝงไวดวยคตสอนใจเอาไวดวย13. พฤตกรรมรวม (Collective Behavior)1) ความหมาย พฤตกรรมรวม คอ พฤตกรรมของกลม (Groups) “ซงมลกษณะทว ๆ ไป คอ ไมมแบบแหงพฤตกรรมสำาหรบกลม เมอมปญหายงยากเกดขน ไมร จะตดสนใจอยางไร และมการเปลยนแปลงในทศนคตและคณธรรมได ”พฤตกรรมรวมเกดจากการแพรระบาดทางอารมณ (Emotional contagion)

การแพรระบาดทางอารมณ หมายถง ความรสกตนเตนและการกระตนซงกนและกนมระดบความรนแรงจนมอทธพลแพรระบาดออกไปสวงกวาง บคคลทตดตอสงสรรคกนในกลมจะรสกอะไรบางอยางรวมกน ซงทำาใหสภาพจตตนเตนเหมอน ๆ กน บคคลจะรสกประทบใจเมอเหนอาการเคลอนไหวแสดงความรสกของบคคลอน ความรสกดงกลาวน อาจแสดงออกทางคำาพดโดยเฉพาะการแสดงทาทและทาทางประกอบ เชน การทบโตะ การชมอ ยกมอพรอม ๆ กบนำาเสยงทเนนจงหวะสงตำา ความเรวในการพด นยนตาทแสดงความรสกโกรธ ชงชงเคยดแคน เศรา รวมทงความเรวและจงหวะในการหายใจ การเปลยนสหนา ความเขมขน และเหงอตามรางกาย ทกสงดงกลาวน เมอบคคลแสดงออกทำาใหมอทธพลตอกนและกน ในขณะทตวเขาแสดงพฤตกรรมออกมา ผอนเหนเขาและตวของเขาเองมองเหนผอน ซงกหมายความวา ทกคนมสวนชวยในการแสดงออกในการตอบสนองและสนบสนนซงกนและกน ทำาใหพรอมทจะกระทำาการอยางใดอยางหนงลงไปพรอมกน =2) องคประกอบของการแพรระบาดทางอารมณ (Elements of Emotional Contagion) มอย 3 ลกษณะดงน 1. จตอยในสภาพทถกชดจงไดงาย (Heightened Suggestibility) เนองจากในขณะน สภาพของโครงสรางไมแนนอน บคคลจะมองตวอยางจากผอน และเนองจากอารมณของเขานนเครยดอยแลว เขากพรอมทจะทำาตามคนอนททำาเปนตวอยางทนท โดยไมคำานงวาการกระทำานนเปนผลดหรอผลรายตามา เชน กรณไฟไหมทโรงแรม อมพเรยล ในกรงเทพมหานคร ผพกในโรงแรมกระโดดจากตกทสงมากไดรบบาดเจบหลายคนและถงแกชวตกม 2. จตอยในสภาพถกกระตนไดงาย (Heightened Stimulation) ปจเจกบคคลแตละคนจะมบคลกภาพเฉพาะของตน หลายคนมจตใจทเขมแขง เชอมนในตนเอง ในขณะทบคคลอกจำานวนไมนอยทพรอมจะถกกระตนใหเปลยนไปในทศทางใด ทศทางหนงอยางงายดาย บคคลประเภทหลงนเอง

เมอตกอยในสภาพแวดลอมของกลมทมอาการตนเตนและมการกระทำาทรนแรง มากระทบใจ ทามกลางผคนทอยกนอยางใกลชด (ซงทำาใหมองเหนอากปกรยาทแสดงออกมา เชน ลมหายใจ กลามเนอทตงเครยด เหงอออก) การกระตนจะเปนไปในรป การตดตอตอบสนองเปนวงกลม ดงน ก กระตน ข ทำาใหเกดความกลวใน ข ความกลวของ ข กระตนให ค กลว และมผลสะทอนกลบไปท ก ใหกลวยงขนอก 3. มประสบการณเดยวกน (Homogeneity of Experience) การแพรระบาดทางอารมณจะเกดเฉพาะในหมบคคลซงมความโนมเอยงและมเบย งหลงความเปนมาเหมอนกน ในกรณนกเรยนบางกลมยกพวกตกน หรอคนงานกอความวนวาย เปนตน ทงสองกรณน ขณะทนกเรยนววาทกน คนงานหรออกหลายกลมรบรแตไมถงขนดงดดใหเขาไปรวมในเหตการณ นนดวย 3) ความสำาคญของการแพรระบาดทางอารมณ (Significance of Emotional Contagion) การแพรระบาดทางอารมณกอใหเกดพฤตกรรมรวมในรปแบบตาง ๆ กน ซงพอจะสรปความสำาคญไดดงน คอ 1. การแพรระบาดทางอารมณทำาใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกนทางจต ทงน มใชเปนเพราะมาจากการมกฎเกณฑหรอโครงสรางของกลมทแนนอน แตเปนเพราะวา ในขณะทเกดเหตการณนน ทกคนมพนฐานทางอารมณอยางเดยวกน ซงทกคนรสกตอเหตการณทเกดขนและทกคนมความเขาใจรวมกน ทำาใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกน แตเปนชวงเวลาสน ๆ ไมยาวนานนก และชวงเวลาดงกลาวนเองทกอใหเกดความเขมแขงเดดเดยวและกำาลงใจใน การทำางาน ตวอยางเชน การชวยกนคนหาเดกหลงหลงเหตการณวกฤตบางอยาง 2. ในกลมคนซงดำารงอยไดเพราะการแพรระบาดทางอารมณ วนยมกตำา มการสงเสรมใหระบายความกดดนภายใน และอนญาตใหแสดงพฤตกรรมนอกแบบแผน ตวอยางเชน การชมนมของพวกคลงศาสนา การแตกตนในกลมฝงชนบาคลง

3. ขอบเขตของการแพรระบาดทางอารมณขนอยกบความสามารถในการตดตอถงกน การตดตอถงกนทำาไดโดยผานสอมวลชนตาง ๆ เชน วทย โทรทศน หนงสอพมพ ซงทำาใหคนสวนรวมเกดความรสกตนเตน บางครงอาจมลกษณะความกระวนกระวาย กระสบกระสาย โดยเฉพาะเกยวกบปญหาการเมอง ปญหาเกยวกบสงคราม 4) การแสดงออกของพฤตกรรมรวม พฤตกรรมรวมของกลม ชน แสดงออกมาในรปลกษณะตาง ๆ ดงน ฝงชน (Crowds) ฝงชนทวนวายหรอบาคลง (Mobs) การแตกตน (Panics) ความนยมชวคร (Fads) และความคลงไคล (Crazes) ขบวนการทางสงคม (Social movements) การปฏวต (Revolutions) การปฏรป (Reforms) 1. ฝงชน (Crowds) เปนการรวมกนของคนจำานวนมาก ๆ แตมการควบคมทางสงคม เปนการเปดโอกาสใหมการระบายอารมณและผอนคลายความตงเครยด (ซงโดยปกตแลวจะไมแสดงออก) ซงกอใหเกดความแขงแกรงของกลม ฝงชนบางกลมอาจมการเตรยมการไวลวงหนา และบางกลมกเกดชวครแลวสลายตวไปในระยะเวลา สน ๆ เชน การมงดรถตกคขางถนน การมงดการเลนปาห หรอดเหตการณบางอยางทเกดเฉพาะหนา เชน อบตเหต เปนตน พฤตกรรมฝงชนสวนใหญมการตระเตรยมไวลวงหนาและผลของมนนนทำา ใหเกดความเปนอนหนงอนเดยวกน (Integrative crowd behavior) ในลกษณะ ดงตอไปน คอ 1.1 กลมทมการแสดงออกเตมท (Expressive crowds) เชน งานเลยง เตนรำา และการแขงขนกฬา และพฤตกรรมดานอน ๆ ซงเปดโอกาสใหบคคลม การระบายอารมณและผอนคลายความตงเครยด บคคลจะแสดงอารมณ ความรสก ออกมารวมกน เชน การเชยรกฬา ซงแสดงความรสกออกมาอยางเตมท โดยทสภาวะปกตแลวบคคลจะไมกลาทำาเชนนน 1.2 ผฟงหรอผชม (Audiences) การแพรระบาดทางอารมณอาจ

เกดขนได เชน การฟงคำาบรรยาย หรอการฟงดนตรบรรเลง ผฟงจะเกดอารมณรวมไปดวย และบางครงผแสดงกอาศยหลกการแพรระบาดทางอารมณทสรางบรรยากาศขน กอน โดยจางใหหลาย ๆ คนอยตามจดตาง ๆ ชวยกนปรบมอ โหรอง แสดงความชนชมพอใจใหคนอนเกดพฤตกรรมรวมไปดวย 1.3 พธการทางศาสนา ซงมอยทกศาสนา ในอนทจะปลกใหเกดอารมณความสำารวมและเลอมใส สรางความศรทธาอยางลกซง 1.4 การชมนมมวลชนและการเรยกประชม เชน การชมนมฟงการอภปรายหาเสยงเลอกตงหรอการฟงประชมทางการเมอง 2. ฝงชนบาคลง (Mobs) ฝงชนบาคลง คอ ฝงชนทมงหนากระทำาการรนแรงบางอยาง โดยทมความเปนอนหนงอนเดยวกนและจตใจมงมนทจะกอการราย การกระทำาของฝงชนบาคลงจงมจดหมายทางสงคม เปาหมายในทางสงคมจะถกกำาหนดขนมาอยางชดแจง เชน กรณกลมชาตพนธ กลมชนชน จงมลกษณะความเปนอยท แตกตางกน พฤตกรรมทเกดขนมความรนแรง มกมงทำาลายสงใดสงหนง หรอบคคล หรอกลมบคคล เชน การรมประชาทณฑ มงทำาลายสถานท แขวนคอ หรอกลมรมทำารายบคคล อารมณจะถกครอบงำาดวยความรสกเคยดแคน โกรธ หรอไมพอใจอยางรนแรงตอบคคล หรอตอสถานการณบางอยางจนไมสามารถยบยงไวได และจะตองกระทำาการอยางใดอยางหนงออกไป เพอระบายอารมณรนแรงของตน ในบางกรณทไมมบคคลหรอสงใดเปนเปาหมายทแนนอน ฝงชนมกจะมงสเปาหมายอนใดอนหนงทใกลตว หรอในบางกรณดวยอารมณทรนแรงแทนทจะมงหาสาเหตทแทจรง 3. การจลาจล (Riots) หมายถง พฤตกรรมรายแรงทว ๆ ไป เกดขนตามทตาง ๆ และมกจะมฝงชนมากมายหลายกลมเขาไป

เกยวของ การจลาจรมกจะแสดงถงความไมพอใจทว ๆ ไป และเปนการทาทายมากกวาจะแสดงวตถประสงคแนนอน เปนตนวา การจลาจลในคกทเกดจากนกโทษเพอใหทางเจาหนาทปฏบตตามขอเรยก รองของตน กมกจะเตมไปดวยการกระทำารายแรงตาง ๆ โดยไมมจดหมายแนนอน 4. การแตกตน (Panic) เกดขนเมอคนรสกมอนตรายตอการดำารงชวตอย ตอไป บคคลทแตกตนจะหมดความรสกควบคมตนเอง จะทำาอะไรดวยความตนเตนหรอไมรจะทำาอะไร แสดงพฤตกรรมเปะปะหรอไมไดชวยอะไรเลย หรอหมดความสามารถทจะกระทำาสงใดสงหนงลงไป เชน เกดไฟไหม หลายคนวงไปมา หลายคนมอเทาออนลกไมได หลายคนหยบฉวยของไรคา เชน ผถเรอน กระทะ และหลายคนแบกสงของทไมควรขน เปนตนวา ตมนำา กระปองเกา ๆ ความแตกตนมความสมพนธกบการแพรระบาดทางอารมณ เนองดวยเหตผลสองประการ คอ การเหนสภาพผอนแตกตนจะยงเพมความรสกถงอนตรายทจะมาถงตนเอง 5. ความนยมชวคร (Fads) และความคลงไคล (Crazes) 6. ขาวลอ (Rumor) ขาวลอเปนการสงขาวคราวทไมมการยนยนโดยทาง คำาพด ในสถานการณทตนรสกกงวลใจหรอรสกถกกดดน ขาวลอจะเกดขนเมอคนในสงคมอยากรเรองตาง ๆ แตไมมสอการตดตอทเชอถอได ขาวลอมกจะเรมตนจากรายงานทไมแนนอนหรอบดเบอนหรอมกจะ กระจายอยางรวดเรว รวมทงบดเบอนหรอรายงานไมตรงกบความจรงทเกดขน ขาวลอจะเกดจากบคคลหนงไปยงอกบคคลหนง และในกรณเชนน การบดเบอนจะเปนไปตาม ลกษณะ ของแตละบคคล “ ” (จะเสรมความรสกของตนเองเพมพนเขาไปดวย)

7. ขบวนการทางสงคม (Social movement)  เปนพฤตกรรมรวมอกประเภทหนงทมเปาหมาย มงเปลยนแปลงระเบยบกฎเกณฑหรอแบบแผนทางสงคมเสยใหม เชน การเคลอนไหวประทวงหรอเรยกรองใหแกปญหาบางอยาง ขบวนการทางสงคมเกดขนเนองจาก

สมาชกในสงคมไมพอใจแบบแผนชวตทเปน อย จงมารวมตวกนอยางหลวม ๆ คอ ยงไมมบรรทดฐานควบคมความสมพนธอยางชดเจน แตเมอขบวนการทางสงคมไดพฒนาไปนานวน กจะมการจดระเบยบทแนนอนยงขนตามลำาดบ เชน เรมมการกำาหนดบรรทดฐาน มการแบงหนาท มคานยมหรอความเชอรวมกน ตลอดจนมผนำากลมขนมาอยางเปนแบบแผนแนนอนขน ขบวนการทางสงคมม 2 ประเภท คอ ขบวนการทางสงคมทมเปาหมายเฉพาะเรองใดเรองหนง เชน การเคลอนไหวของกรรมกรซงมเปาหมายเฉพาะเกยวกบการเรยกรองใหแกไข ปรบปรงสภาพการทำางาน สวสดการ คาจาง การเคลอนไหวของนกศกษาทตองการประทวงหรอเรยกรองในกรณใดกรณหนง เปนครงคราวไป พฤตกรรมเบยงเบน (Deviational Behavior) พฤตกรรมเบยงเบน หมายถง พฤตกรรมทเบยงเบนไปจากบรรทดฐานของสงคม เปนพฤตกรรมทสงคมไมยอมรบและไมอาจทนได สงคมเหนวา เปนความรบผดชอบของสงคมและมผลกระทบตอสงคมโดยสวนรวม เชน ผเสพยาเสพตดใหโทษ การทคนเรามพฤตกรรมเบยงเบนนน เกดจากปจจยหลายประการดวยกนและ ทสำาคญ มดงน 1) ปจจยทางชววทยา (Biological Factor) เชน เดกเกดมามความผดปกต มความบกพรองบางอยางทางรางกาย เชน ความผดปกตของตอมไรทอ ตอมไทรอยด มกจะเปนคนอารมณหงดหงด โกรธงาย 2) ปจจยทางจต (Mental Factor) โดยปกตคนเรามกจะไมกระทำาผด แตถา จตใจไดรบความบบคนมาก ๆ ไดรบความไมยตธรรม เขาคนนนยอมกออาชญากรรม ขนได 3) ปจจยทางสงแวดลอม (Environmental Factor) สงแวดลอมทเปนธรรมชาต เชน อากาศรอนเกนไปหรอหนาวเกนไป ทำาใหคนอารมณหงดหงดและกระทำาผดได สงแวดลอมทางสงคม เชน เกดความยากจน

ครอบครวแตกแยก ยอมทำาใหคนทำาผดได 4) ปจจยคานยมทางสงคม (Social Factor) เชน คานยมถอเงนเปนพระเจา ทำาใหคนทำาผดเกดการโกงกน (Corruption) 5) ปจจยโครงสรางทางสงคม (Social Structure Factor) ในสงคมไมไดกำาหนดบรรทดฐานทางสงคมไวอยางชดเจนหรอกำาหนดไวแลว แตมไดมการอบรม เรยนร กฎหมายไทย คนไทยตองร แตคนบางสวนไมรความไมเปนระเบยบของสงคม (Social Disorganization) ความไมเปนระเบยบของสงคม หมายถง ภาวะสงคมหรอสถาบนพนฐานทางสงคมไมสามารถทจะควบคมสมาชกของสงคมให ประพฤตปฏบตตามระเบยบแบบแผนทสงคมวางไวได หรออาจกลาวอกนยหนงวา หมายถง ความไมเหมาะสมในระบบสงคมททำาใหจดประสงคของแตละบคคลแตกตางกนไป สาเหตททำาใหเกดความไมเปนระเบยบของสงคม พอสรปเปนขอๆ ไดดงตอไปน 1) เกดจากความลมเหลวของกลมจารตประเพณ หรอสถาบนพนฐานไมสามารถจะรกษาคานยม ความมงหวง กฎเกณฑตาง ๆ ไวได เพราะสงคมไดเปลยนแปลงไป จงทำาใหเกดความไมเปนระเบยบขนในสงคม 2) ผลประโยชนของกลมคนขดกน เชน กลมนายจางและกลมลกจาง ทำาใหมการประทวงตาง ๆ ขน 3) สถานภาพและบทบาททขดแยงกน ทำาใหเกดความไมเปนระเบยบขนในสงคม เชน แมมสถานภาพเปนแม การเลยงดลกเปนบทบาทของแม แตเมอแมไมมเงนเลยงดลก เกดไปลกขโมยสงของ นนคอ สถานภาพแม บทบาทเลยงดลกไปขดกบ สถานภาพโจรและบทบาทลกขโมย จงเกดความไมเปนระเบยบขนในสงคม = 4) ความผดพลาดในการใหการอบรม เรยนรระเบยบแบบแผนของสงคม สถาบนหรอองคการตาง ๆ ในสงคม เชน ครอบครว ศาสนา โรงเรยน สอสารมวลชน เปนตน ใหการอบรมทผด ยอมเกดความไมเปนระเบยบขนใน

สงคม เชน พออบรมลก ไมใหดมสรา แตตนเองดมและใชใหลกไปซอมาใหดวย

5) ความขดแยงระหวางกฎเกณฑกบความมงหวง เชนกฎเกณฑตาง ๆ ทสงคมใหคนปฏบตตาม คอ ความมระเบยบวนย ความซอสตยสจรต ความมงหวง กคอ อยากใหทกคนในสงคมมความเปนอยทด ประสบความสำาเรจในการดำาเนนชวต แตเมอปฏบตตามแลวอาจไมเกดผลตรงกบความมงหวงกได ทำาใหคนไมปฏบตตาม แลวกกอใหเกดความไมเปนระเบยบขนในสงคม14. การเปลยนแปลงทางสงคมการเปลยนแปลงทางสงคมกบความไมเปนระเบยบทางสงคม การเปลยนแปลงทางสงคมนน โดยทวไปแลวจะเปลยนไปใน 2 ดาน คอ เปลยนแปลงในดานทสงเสรมสวสดภาพของสงคมเพอใหบรรลอดมคตหรอ ชวตท ดกวาเดม (Progressive social charge) และการเปลยนแปลงอกดานหนง คอ เปนการเปลยนแปลงททำาใหประชาชนหนมารบเอาวธการแบบเกาหรอเปลยน แปลงไปในทางททำาใหคนมความเปนอยเลวกวาเดม นอกจากน การเปลยนแปลงทางสงคมเปนเรองของความไมแนนอน ผลของการเปลยนแปลงอาจจะเปนทพอใจหรอไมพอใจของสมาชกในสงคมกได โดยทวไปมนษยจงพยายามรกษาสภาพเดมไว เพราะไมแนใจวาการ เปลยนแปลงจะเกดผลดหรอผลรายแกตน แตมนษยกมอาจทำาไดตลอดไป เนองจาก ทกสงทกอยางในโลกนตองเปลยนแปลง การเปลยนแปลงทางสงคมจงเปนปรากฏการณทเกดขนอยเสมอ ไมวาสมาชกของสงคมจะตองการหรอไม ในทางสงคมวทยาจงใหความสนใจในเรองน และเหนวาการเปลยนแปลงทางสงคมเปนเรองปกต สงคมใดทไมเปลยนแปลงเปนเรองทผดปกต อยางไรกด การเปลยนแปลงทางสงคมนน จะกอใหเกดความไมแนนอน อาจจะทำาใหเกดการขดแยงหรอทำาใหความขดแยงหมดไปกได กอใหเกดความตงเครยดหรอลดความ ตงเครยดกได นอกจากน การเปลยนแปลงในสวนหนงของสงคม อาจสงผลกระทบ ไปยงสวนอนดวย เชน การทสตรออกไปทำางานนอกบาน ทำาใหรายไดของครอบครว

เพมขน แตเดกอาจขาดการเลยงดทด อาจทำาใหเกดปญหาเดกเกเรตามมา นกสงคมวทยาไดเนนใหเหนถงความหมายของการเปลยนแปลงทางสงคม วา การเปลยนแปลงทเกดขนกบการจดระเบยบสงคม ซงเกยวของกบโครงสรางและหนาทของสงคม การเปลยนแปลงกเกดขนกบโครงสรางหลกของสงคม ทำาใหความเปนอยของคนเปลยนไปจากเดม การเปลยนแปลงของคนจากเดกเปนหนม จากหนมเปนคนแกนน มใชเปนการเปลยนแปลงทางสงคม แตเปนปจจยหนงททำาใหสงคมเปลยนแปลงไป เพราะวยตาง ๆ ของคนทำาใหสถานภาพและบทบาทของคนเปลยนแปลงไปดวย ความไมเปนระเบยบทางสงคมหรอเรยกอกอยางหนงวา สงคมพการ นน หมายถง การสญเสยความเปนระเบยบของสงคมในสวนทเกยวกบพฤตกรรมของคน ไมเปนไปตามกฎขอบงคบ ขนบธรรมเนยม ประเพณ ทำาใหความสมพนธของคนเกดความแปรปรวน ความเปนระเบยบและความไมเปนระเบยบเปนของคกนเสมอ กลาวไดวา ทกสงคมจะมสองลกษณะในขณะเดยวกน หรอกลาวอกนยหนงไดวา ไมมสงคมใดมความเปนระเบยบของสงคมโดยสมบรณ และในขณะเดยวกนกไมมสงคมใดปราศจากเสยงซงความเปนระเบยบทางสงคมโดย สนเชง

สาเหตททำาใหสงคมไมเปนระเบยบนนมอยมากมาย เชน เกดจากการแยงงานกนทำามากเกนไป ซงทำาคนขาดความผกพนกนทางใจ เกดจากการควบคมความประพฤตของคนไมไดผล แตทนบวาสำาคญ คอ การเปลยนแปลงทางสงคมไมสอดคลองตองกน คอ สวนประกอบตาง ๆ ของวฒนธรรมขดแยงกน ผสมผสานกนไมทน การเปลยนแปลงทางสงคมจงเปนเหตหนงททำาใหเกดความไมเปนระเบยบทาง สงคมและกลาวไดวา ความไมเปนระเบยบทางสงคมกเปนเหตใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคมได เหมอนกน