“GUITARRA LATINA”

Παρουσίαση των δύο εμβληματικών εκπαιδευτικών πονημάτων για τη σύγχρονη φιλολογία της κιθάρας Estudios Sencillos του Κουβανού συνθέτη Leo Brouwer και των 12 σπουδών για κιθάρα του Βραζιλιάνου H.Villa Lobos.

Συμμετέχουν σπουδαστές κιθάρας της τάξης του καθηγητή Θάνου Μήτσαλα.

Πρόγραμμα:

Leo Brouwer Estudios Sencillos I-X (1960)(Αβάνα,1939-) I (movido) II (Coral-lento) III (rapido) IV (comodo-Allegretto) V (allegretto-montune) Eρμηνεύει ο Νίκος Χαλμούκης VI VII (lo mas rapido possible) VIII-X Eρμηνεύει ο Θανάσης Κατσίκης Estudios Sencillos XI-XX (1981) XI (allegretto-para los ligados y las posiciones fijas) XII (tranquillo/moderato-para los acorde disueltos en legato) Eρμηνεύει ο Αναστάσης Σιδέρης XIII (movido-para los ligados y las posiciones fijas), XIV (allegro-para los ligados y el pulgar) Eρμηνεύει ο Κωνσταντίνος Τσιγκένης XV (sarabande-para los acordes de tres notas) XVI (grave-para los ornamentos) Eρμηνεύει ο Δημήτρης Τολιάδης XVII (moderato-para los ornamentos) XVIII (moderato quasi lento-para los ornamentos) Eρμηνεύει ο Αλέξανδρος Χαλκιάς XIX (movido(allegretto)-para los acordes de cuatro notas XX (movido/rapido/movido-para la mano izquierda y los ligados Eρμηνεύει ο Αργύρης Μαυρόπουλος)

Η. Villa Lobos XII σπουδές για κιθάρα (1929)(Ρίο Ντε Τζανέιρο, I (allegro non troppo-estudos de harpejos) II (allegro-de harpejos) Eρμηνεύει ο Αναστάσης Σιδέρης1987-1959) III (allegro moderato-de harpejos) IV (poco moderato-acordes repetidos) Eρμηνεύει ο Αλέξανδρος Χαλκιάς

Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης - FORUM – Τα μαθήματα Αλλιώς9 – 16 Απριλίου 2016

V (andantino) VII (tres anime) Eρμηνεύει ο Κωνσταντίνος Τσιγκένης VI (poco allegro) XII (anime) Eρμηνεύει ο Αργύρης Μαυρόπουλος VIII (modere) XIX (tres peu anime) Eρμηνεύει ο Δημήτρης Τολιάδης X (tres anime) XI (lento) Eρμηνεύει ο Νίκος Χαλμούκης

Leo Brouwer(Αβάνα, 1939-)

Ο Κουβανός συνθέτης, κιθαριστής και διευθυντής ορχήστρας Leo (Mezquida) Brouwer γεννήθηκε στην Αβάνα το 1939. Σπούδασε κιθάρα με τον Ισαάκ Νικολά, μαθητή του Εμίλιο Πουχόλ. Αρχικά αυτοδίδακτος στη σύνθεση, ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο πανεπιστήμιο του Χάρτφορντ (κιθάρα) και στη Σχολή Τζούλιαρντ (σύνθεση) την περίοδο 1959 - 60. Το 1960 διορίζεται διευθυντής του Μουσικού Τμήματος του Κινηματογραφικού Ινστιτούτου της Κούβας και καθηγητής της αρμονίας και της αντίστιξης στο Εθνικό Ωδείο Ρολντάν της Αβάνας. Δύο χρόνια αργότερα έγινε καθηγητής σύνθεσης στο Ωδείο και μουσικός σύμβουλος στον τηλεοπτικό και ραδιοφωνικό σταθμό της Αβάνας. Είναι διευθυντής του Πειραματικού Τμήματος της Κουβανέζικης Κινηματογραφικής Εταιρείας, όπου συνεχίζει το συνθετικό του έργο και γενικός διευθυντής της Συμφωνικής Ορχήστρας της Κούβας. Μοιράζει τις δραστηριότητές του ανάμεσα στην Κούβα και στην Ισπανία όπου είναι διευθυντής της Ορχήστρας της Κόρδοβα, την οποία ίδρυσε το 1992. Έχει συμμετάσχει ως συνθέτης και κιθαριστής σε μεγάλα διεθνή φεστιβάλ (Ώλντεμπρω, Αβινιόν, Σπολέτου, Βερολίνου, Εδιμβούργου, Λονδίνου, Παρισιού, Τορόντο). Διετέλεσε μέλος κριτικών επιτροπών διεθνών διαγωνισμών (Μονάχου, Παρισιού, Αβάνας, Τορόντο κ.α.). Το συνθετικό του έργο είναι πλούσιο και πολλά από τα έργα του υπήρξαν παραγγελίες από μουσικά κέντρα και φεστιβάλ. Εκτός από αυθεντικές συνθέσεις, έχει ενορχηστρώσει, για ποικίλα σύνολα, έργα άλλων δημιουργών όπως του Άστορ Πιατσόλα, του Σκότ Τζόπλιν και των Μπήτλς. Έχει διευθύνει μεταξύ άλλων, τη Φιλαρμονική του Βερολίνου, την Εθνική Ορχήστρα της Σκοτίας, την Ορχήστρα Δωματίου του BBC, την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα του Μεξικού, τη Φιλαρμονική του Ραδιοφωνικού Σταθμού των Βρυξελλών, τη Φιλαρμονική της Λιέγης. Η δισκογραφία του ξεπερνά τους εκατό δίσκους. Το 1987 εξελέγη επίτιμο μέλος της Ουνέσκο, κερδίζοντας μαζί με τον Αϊζακ Στέρν και τον Άλαν Ντανιελού την υψηλότερη διάκριση αναγνώρισης της προσφοράς του στη μουσική.

Η. Villa Lobos(Ρίο Ντε Τζανέιρο, 1887-1959)

Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης - FORUM – Τα μαθήματα Αλλιώς9 – 16 Απριλίου 2016

Το Μάρτιο του 1887 γεννήθηκε στο Ρίο ντε Τζανέιρο ένας από τους εντυπωσιακότερους και πολυγραφότερους συνθέτες του προηγούμενου αιώνα, προσωπικότητα με πλούσια, σφαιρική παιδεία, που καταγόταν από πνευματική, φιλόμουση οικογένεια. Από μικρός ο συνθέτης μελέτησε μουσική, κιθάρα, βιολοντσέλλο, κλαρινέτο και πιάνο. Κι όμως από νωρίς έδειξε να επηρεάζεται περισσότερο από τη μουσική του δρόμου και την παραδοσιακή έκφραση, να τον απασχολεί η αυθεντικότητα στη δημιουργία και “ο ρόλος της ρίζας” κάθε μουσικής. Στα δεκαέξι του χρόνια παίρνει την απόφαση να δραπετεύσει από την οργανωμένη παιδεία και να διασχίσει την Βραζιλία για να βρεθεί κοντύτερα στο πραγματικό ζητούμενο. Παίζει σε μπαρ και εστιατόρια για να ζήσει αλλά και αυτό του φαίνεται καλύτερο από το να μιμείται τον Μπετόβεν. Η ταξιδιωτική περιπέτεια τελειώνει οκτώ χρόνια αργότερα, οπότε επιστρέφει στο σπίτι του. Αν και δεν αναγνωρίζει την αξία της ακαδημαϊκής μουσικής μόρφωσης των συνθετών φοιτά στην Μουσική Ακαδημία του Ρίο. Περιέργως ή και ευτυχώς η μουσική του γλώσσα δεν ευνουχίζεται από τους κανονιστικούς περιορισμούς της συστηματικής εκπαίδευσης, κάτι που θεωρούσε ο ίδιος κακό και βλαπτικό για τους συνθέτες.

Το 1912 ο συνθέτης επισκέπτεται τον Αμαζόνιο με μουσικό και εθνομουσικολογικό σκοπό. Την ίδια χρονιά γράφει μερικά από τα γνωστά του έργα: Suite populaire Bresilienne, Suite for strings, Brinquedo de roda, Miniaturas και Suite infantil no1. Το Νοέμβριο του 1913 παντρεύεται την πιανίστρια Lucilia Guimaraes, που συνέβαλε στην αφιέρωσή του στη συνθετική εργασία. Συνθέτει τότε τα έργα Pequena Sonata for cello and piano, Sonate-fantaisie no1 for violin and piano, Cello concerto αρ . 1 και την Suite for piano and orchestra . Μια συναυλία με έργα του το 1915 στο Ρίο κάνει μεγάλη εντύπωση και τον ωθεί σε πολλές,  πιο φιλόδοξες συνθέσεις που υπερασπίζουν την ελεύθερη, απρογραμμάτιστη, σχεδόν αναρχική γραφή. Ο ίδιος υπεραμύνεται αυτής της διαφορετικότητας και περιγράφει τη μουσική του σαν γάργαρο τρεχούμενο νεράκι.

Το 1923 χάρη σε μια υποτροφία αποφασίζει να εγκατασταθεί για να μελετήσει στο Παρίσι που τραβά εκείνη την εποχή την προσοχή των νέων καλλιτεχνών χάρη στη δημιουργική του καλλιτεχνική ζωή. Πράγματι για επτά χρόνια γεύεται την προοδευτική σκέψη και την πληθωρική ελευθερία της παριζιάνικης αισθητικής και το 1930 ενθουσιασμένος και ενθουσιώδης επιστρέφει στο Ρίο ντε Τζανέιρο, όπου διορίζεται διευθυντής μουσικής εκπαίδευσης της πόλης. Δραστήριος και συγχρόνως ρεαλιστής οργανώνει τη μουσική παιδεία σε όλες τις βαθμίδες από το νηπιαγωγείο και κατορθώνει να πείσει για την ανάγκη να ιδρυθεί Εθνικό Ωδείο για το τραγούδι καθώς και Ακαδημία Βραζιλιάνικης Μουσικής, δύο ιδρύματα που ανάπτυξαν σημαντική δραστηριότητα στα επόμενα χρόνια.

Μετά το 1944 που οι αμερικανοί γνώρισαν τη μουσική του αλλά και θαύμασαν από κοντά τον εύστροφο και προικισμένο μουσικό, ο Λόμπος δέχεται προτάσεις και για να γράψει κινηματογραφική μουσική, κάτι που κάνει στις ταινίες Descobrimento do Brasil (1938) και Green Mansions (1959). Σε παγκόσμια κλίμακα είναι πλέον ένας διάσημος συνθέτης. Χαρακτηρίζεται από ένα σπάνιο και μεγάλο επικοινωνιακό χάρισμα. Το 1957, δύο χρόνια πριν το θάνατό του, η πατρίδα του τον τιμά με την ίδρυση του Μουσείου που φέρει το όνομά του. Χίλιες συνθέσεις σχεδόν για όλους τους σχηματισμούς οργάνων, με εξαίρεση το Όργανο, συμπληρώνουν τον κατάλογο των έργων του! Από το 1908 μέχρι το 1912 κυριαρχεί σε αυτά το βραζιλιάνικο

Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης - FORUM – Τα μαθήματα Αλλιώς9 – 16 Απριλίου 2016

φολκλόρ, ακολουθεί η πλούσια ιμπρεσιονιστική μακρά περίοδος και εν τέλει, στα τελευταία δημιουργικά του χρόνια, αγγίζει με επιτυχία τον δωδεκαφθογγισμό.

Να θυμηθούμε μερικά από τα έργα του: Bachianas Brasileiras, Suite pour piano et orchestre (1913), Concerto pour violoncelle no 1 (1915), Momoprécoce, fantaisie pour piano et orchestre (1921), Fantasia de Movimentos Mistos, pour violon et orchestre (1921), Ciranda das Sete Notas pour basson et orchestre à cordes (1933), Concerti pour piano no 1 – 5  (1945 -1954), Tédio de Alvorada, poème symphonique (1916), Naufrágio de Kleônicos, poème symphonique (1916), Dancas Africanas (1916), Sinfonietta no 1 (1916), 12 Symphonies, Iára (1917), Amazonas, ballet et poème symphonique (1917), Uirapuru, ballet (1917), Trio pour piano et cordes no 3 (1918) , sextuor Mystique, pour flûte, hautbois, saxophone, harpe, celesta et guitare (1917), Quarteto Simbolico, pour flûte, saxophone alto, harpe, celesta et voix de femmes (1921), Trio pour hautbois, clarinette et basson (1921), Nonetto, Impressão rápida de todo o Brasil, Une Impression Rapide de Tout le Brésil (1923), Quinteta em forma de choros, pour flûte, hautbois, clarinette, cor anglais ou cor et basson (1928), Quatuor, pour flûte, hautbois, clarinette et basson (1928), Assobio a Jato (Le sifflet), pour flûte et violoncelle (1930), Distribuição de Flores pour flûte et guitare (1937), Trio pour violon, alto et violoncelle (1945), ivagação pour violoncelle, piano et percussion basse (ad lib.) (1946), Duo pour violon et alto (1946), Fantaisie concertante pour piano, clarinette et basson (1953), Fantaisie Concertante pour 16 ou 32 violoncelles (1958), Choros no. 2, 3, 4,7 et Bachianas 1 et 6 pour instruments divers en musique de chambre. Ως ιδιαίτερα σημαντικά κρίνονται και τα πολλά κομμάτια του παιδαγωγικού χαρακτήρα, με τα οποία προσπάθησε να διδάξει μουσική τα παιδιά της Βραζιλίας μεταχειριζόμενος λαϊκά στοιχεία της χώρας.

Ο Βίλλα Λόμπος πέθανε στις 17 Νοεμβρίου 1959 στο Ρίο ντε Τζανέιρο στα 72 του χρόνια.

Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης - FORUM – Τα μαθήματα Αλλιώς9 – 16 Απριλίου 2016