vpap.um.ac.irvpap.um.ac.ir/images/84/barneme_rizi_darsi/barname darsi...Author Lenovo Created Date...

3

آموزشیمعاونت

ریزی درسیشورای برنامه

برنامه درسی

ارشددوره: کارشناسی

تاریخ: رشته

گرایش: تاریخ تشیع

//commons.wikimedia.org/wiki/File:FUM_Logo.jpg?uselang=fa

4

:فصل اول

مشخصات کلی

5

:تعریف رشته / گرایش

پژوهشی فراتر از دوره –های علمی ها و ایجاد قابلیتاسلام نیازمند ارائه آموزش هزارسالهمطالعه و پژوهش در تاریخ چند

یابند. ولانی را میباشد که در طی آن دانشجویان تنها فرصت مروری بر این تاریخ طکارشناسی رشته تاریخ در دانشگاه می

ی برخوردار از دانش ساز تربیت افرادزمینه هاآنهای کارشناسی ارشد همچون تاریخ تشیع و امثال این مبنا ایجاد دوره بر

تاریخ »رشد های مختلف تاریخ اسلام است. دوره کارشناسی اانمند در پیشبرد مطالعات تاریخی در بخشتر و توعمیق

آموختگان دوره ای دانشهای حرفههای علمی و مهارتتوانمندی جه به چنین رویکردی و برای ارتقاءبا تو« تشیع

گردیدهنیاز( ایجاد ا )پس از گذراندن دروس پیشهآموخته در دیگر رشتهمندان دانشکارشناسی رشته تاریخ و نیز علاقه

.است

:اهداف رشته

ها و مؤسسات هبرای دانشگا تشیعهیأت علمی متخصص در حوزه تاریخ پژوهشگران و اعضاء ایجاد زمینه برای تربیت -1

.دکتری یسازی افراد برای ورود به دورهآموزش عالی از طریق آماده

تشیع.تاریخ یوزهحمتناسب با نیازهای روز کشور در آموختگانی دانشوان علمی و پژوهشت ارتقاء -2

.گسترش مطالعات در زمینه تاریخ اسلام و تشیع -3

تاریخ تشیع. یدر حوزهتاریخ اجتماعی و فرهنگی ابعاد مختلف تعمیق آشنایی با -4

ها، پژوهشکدهشی کشور )های مختلف اجرایی و مراکز علمی و پژوهتربیت افراد متخصص برای دستگاه -5

، مراکز اسنادی و ...(صداوسیما، میراث فرهنگی، وپرورشآموزش

اهمیت و ضرورت رشته:

ناپذیر است. ضرورتی اجتنابهای مختلف آن با توجه به گستردگی تاریخ اسلام تربیت افراد متخصص در زمینه بخش

تخصصی یاد دورهای است که تنها با ایجگسترده و پیوستههای آن نیازمند انجام مطالعات با فراز و نشیب تاریخ تشیع

اعم و طورهبخی مطالعات تاری یشناختی در حوزه. آشنایی با دستاوردهای جدید علمی، روشی و منبعاستپذیر امکان

ممکن «تشیعخ تاری»تخصصی همچون هایرشتهخاص و پیشبرد آن نیز تنها از طریق ایجاد طوربه تشیعمطالعات تاریخ

آشنایی های دنیای مجازی، های جدید همچون قابلیتتاریخ با توجه به نیازها و ضرورت یتر کردن رشته. کاربردیاست

.ستابوده درسی حاضر یدر برنامه موردتوجهمحورهای ازجملهنیز با نحوه تصحیح نسخ خطی و آموزش تاریخ

آموختگان:نقش، توانایی و شایستگی دانش

های لازم برخوردار باشند:های زیر از قابلیترود در زمینهانتظار می تشیعوختگان دوره کارشناسی ارشد تاریخ آماز دانش

.تشیعهای مختلف تاریخ حوزههای مهم مربوط به و پژوهش اولدستشناخت منابع -

6

.تشیعا تاریخ مهم مرتبط بهای ها، آثار و مکاندرباره رویدادها، شخصیت وتحلیلتجزیهبرخورداری از دانش و قدرت -

های فارسی، عربی و ها به زبانمنابع اصلی و پژوهش برتکیهمهارت در انجام پژوهش در زمینه موضوعات تاریخی با -

.مقاله علمی یخارجی )انگلیسی یا ...( و تهیه

.مطالعات تاریخی یهای دنیای مجازی در حوزهتوانایی استفاده از قابلیت -

.اسناد تاریخیتوانایی کار با -

.تشیع تاریخی در رشتهکسب آمادگی برای تدریس -

طول و شکل دوره:

ژوهشی است. پ –واحدی و شیوه آموزشی –ناپیوسته و به شکل نظام ترمی صورتبه تشیعکارشناسی ارشد تاریخ یدوره

و با 2شوند. طول دوره رائه میهفته امتحانات پایانی ا 2هفته آموزشی و 16شامل نیمسالطی یک در این نظام هر درس

ده افزوده به مدت یادش نیمسالیک مرتبط غیرهای . برای دانشجویان رشتهاستسال 3رعایت مقررات مربوط حداکثر

خواهد بود. ساعت 32ساعت و هر واحد عملی عبارت از 16خواهد شد. در این برنامه یک واحد درسی نظری عبارت از

مربوط برسانند. به تصویب گروه آموزشی خود را ینامهپایانسوم موضوع نیمسال اکثر تا پایانتوانند حددانشجویان می

تعداد و نوع واحدهای درسی:

تاریخ »ارشد کارشناسی یواحد از دروس دوره کارشناسی رشته تاریخ( تعداد واحدهای دوره 12های جبرانی )درس جزبه

:استبه شرح زیر « تشیع

واحد 12 های تخصصی:درس

واحد 16های اختیاری: درس

واحد 4نامه: پایان

واحد 32جمع واحدها:

شرایط و ضوابط ورود به دوره:

به دوره( پس از ورود ،گذراندن دروس جبرانی شرطبهها )تاریخ یا دیگر رشته یداشتن مدرک کارشناسی در رشته -

.آشنایی با زبان انگلیسی و عربی -

7

فصل دوم:

واحدهای درسی و جداول دروس

8

های زیر در دوره کارشناسی رشته تاریخ(واحد از بین درس 12 درس/ 6انتخاب های جبرانی )درس

نیازپیش تعداد واحد تعداد ساعات

ردیف نام درس نظری عملی جمع نظری عملی جمع

- 32 1 کلیات و مبانی تاریخ 2 - 2 32 -

2 تاریخ صدر اسلام 2 - 2 32 - 32 -

هجری 227تا 40تاریخ تحولات جهان اسلام از سال 2 - 2 32 - 32 - 3

تا سقوط بغداد 227تاریخ تحولات جهان اسلام از سال 2 - 2 32 - 32 - 4

5 تاریخ تحولات جهان اسلام از قرن هفتم تا دهم هجری 2 - 2 32 - 32 -

(1تاریخ تشیع ) 2 - 2 32 - 32 - 6

(2تاریخ تشیع ) 2 - 2 32 - 32 - 7

8 تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره حمله مغول و ایلخانان 2 - 2 32 - 32 -

صفویه تاریخ تحولات سیاسی ایران از زوال ایلخانان تا آغاز حکومت 2 - 2 32 - 32 - 9

خ تحولات سیاسی ایران در دوره صفویانتاری 4 - 4 64 - 64 - 10

11 تاریخ تحولات سیاسی ایران در دوره افشار و زند 2 - 2 32 - 32 -

شروطیتتاریخ تحولات سیاسی ایران از آغاز دوره قاجار تا انقلاب م 4 - 4 64 - 64 - 12

1332د مردا 28تای تاریخ تحولات سیاسی ایران از انقراض قاجار تا کود 4 - 4 64 - 64 - 13

14 جغرافیای تاریخی 2 - 2 32 - 32 -

جمع 12 - 12 192 - 192

توضیحات:

قف تعداد واحد با تأیید شورای گروه از س ،مرتبط غیرکارشناسی دانشجویان یس دورهوهای قابل تطبیق از دردرس. 1

فوق کسر خواهد شد.

شی های اختیاری دوره کارشناسی در این جدول، شورای گروه آموزدرس. در صورت وجود محدودیت در ارائه 2

های جایگزین در نظر بگیرد.تواند درسمی

-شخیص گروهتهای جبرانی نیز به جدول درس ،تاریخ یکارشناسی رشته یدرسی دوره ی. در صورت بازنگری برنامه3

های آموزشی تغییر خواهد یافت.

9

های پیشنهادی(واحد از بین درس 16 درس / 8های اختیاری )انتخاب درس

هم نیاز /نیازپیش تعداد واحد تعداد ساعات


1 یخیتار شناسی مطالعاتروش 2 - 2 32 - 32 -

2 تاریخ کاربردی 2 - 2 32 - 32 -

3 فلسفه تاریخ 2 - 2 32 - 32 -

4 شیعی( نگاریتاریخبر تأکید)با نگاریتاریخ 2 - 2 32 - 32 -

5 جهان امروز در شیعه 2 - 2 - 32 -

6 1 یسیانگلقرائت و درک متون تاریخی به زبان 2 - 2 32 - 32 -

قرائت و درک متون

1 یسیانگلتاریخی به زبان 32 - 32 2 - 2 7 2 قرائت و درک متون تاریخی به زبان انگلیسی

8 تشیع در فضای مجازی - 2 2 - 64 64 -

9 ی شیعهتاریخ اجتماع 2 - 2 32 - 32 -

10 مفهوم و تاریخ پیدایش تشیع 2 - 2 32 - 32 -

11 علم و آموزش در جهان تشیع 2 - 2 32 - 32 -

12 فرق شیعه 2 - 2 32 - 32 -

13 1 یعربقرائت و درک متون تاریخی به زبان 2 - 2 32 - 32 -

قرائت و درک متون

1 تاریخی به زبان عربی 32 - 32 2 - 2 14 2 یعربون تاریخی به زبان قرائت و درک مت

15 تاریخ حدیث شیعه 2 - 2 32 - 32 -

16 معرفی و نقد منابع تاریخی شیعه 2 - 2 32 - 32 -

د(واح 12های تخصصی )درس

هم نیاز/ نیازپیش تعداد واحد تعداد ساعات


- 32 1 تاریخ کلام شیعه امامیه 2 - 2 32 -

(1) ع(ائمه )سیره 2 - 2 32 - 32 - 2

(1) ع(ائمه )سیره (2) ع(ائمه )سیره 2 - 2 32 - 32 3

- 32 - 23 (1تاریخ سیاسی شیعه ) 2 - 2 4

(1) شیعه سیاسی تاریخ (2تاریخ سیاسی شیعه ) 2 - 2 32 - 32 5

6 تشیع در آثار مستشرقان 2 - 2 32 - 32 -

جمع 12 - 12 192 - 192

10

17 اصول و فنون آموزش تاریخ 2 - 2 32 - 32 -

18 تاریخ هنر و معماری اسلامی 2 - 2 32 - 32 -

19 تاریخ تحولات فقه شیعه امامیه 2 - 2 32 - 32 -

20 آشنایی با نسخ خطی و روش تصحیح متون 2 - 2 32 - 32 -

واحد 4تا سقف 12 1های آموزشیدرس اختیاری از دیگر گروه 2 - 2 32 - 32

جمع 40 2 42 640 64 704

نامهپایان

توضیحات نوع واحد تعداد واحد

4

تئوری

ین در صورت بنابرا ؛واحدی هستند 6یات واحدی و در دانشکده اله 4در گرایش تاریخ محض هانامهپایان

نامهپایاناحد به و 2واحد اختیاری را کسر نمود و 2توان ی الهیات، میاین گرایش در دانشکده یارائه

افزود.

ظر استاد راهنما و تأیید گروه از نواحد درس اختیاری را با 4نامه خود و در صورت نیاز حداکثر دانشجویان این امکان را دارند که متناسب با موضوع پایان. 1

ها انتخاب نمایند.سایر رشته

11

:سومفصل

مشخصات دروس

12

مشخصات درس:

تاریخ کلام شیعه امامیهعنوان درس )فارسی(:

The History of Imamiyya Kalamعنوان درس )انگلیسی(:

-: نیازپیش ■ ندارد □دارد :نیازپیش تخصصی نوع درس:

32عداد ساعت: ت نظرینوع واحد: 2تعداد واحد:

اهداف درس:

اریخی تحولات علم کلام در شیعه امامیه.شناخت سیر ت

های ایشان.متکلمان شیعه امامیه و آثار و اندیشه ترینبزرگآشنایی با

مکاتب و مدارس کلامی شیعه امامیه از آغاز تاکنون. ترینمهمآشنایی با

:دهدیکه درس پرورش م ییهایستگیو شا هاییتوانا

و تمایزات آن با سایر فرق مختصات عقیدتی شیعه امامیهآشنایی با -

ادوار تاریخی کلام امامیه ترینمهم شناسایی -

:درس سرفصل

( 6کلام و فرق کلامی )ساعت

o هاآنگانة تعالیم اسلام )= معارف اسلامی( و تمایزات ابعاد سه

اعتقادیات اسلام و نقش بنیادین آن در ایمان اسلامی

ت یک مؤمن مسلماناخلاقیات اسلام و نقش آن در ساخت شخصی

احکام اسلام و اهمی آن در رفتار مؤمنان و هنجارهای جامعه اسلامی

o اعتقادیات، اخلاقیات و احکام اسلام )دانش کلام، دانش اخلاق، دانش فقه( متولیگانة های سهدانش

o گانة علم کلام در حوزه اعتقادیات اسلامهای سهرسالت

کشف و استنباط اعتقادیات اسلام

و توضیح اعتقادیات اسلام نبین

استدلال بر اعتقادیات اسلام و دفاع از آن

o های کلامیمکاتب و فرقه

از مذاهب فقهی( هاآنهای کلامی )و تمایز های تفاوت مکاتب و فرقهشاخص

کلامی های اسلامی بودن یک فرقهشاخص

13

یار آنهای کلامی به: شیعه، خوارج، اهل سنت )عامه( و معگانة فرقهتقسیم سه

های شیعهفرقه ترینمهم

های خوارجفرقه ترینمهم

های اهل سنت )عامه(فرقه ترینمهم

عقلی ـ قیاسی روشانی )عقل عملی(: معتزله و امامیه؛ روش عقلی ـ وجدشامل: های کشف و استنتاج علمی در کلام اسلامیروش

روش ترکیبی ؛ سماعیلیهاروش شهودی )کشف باطنی(: ؛ ...یات(: اهل حدیث وروش نقلی )تاریخ و روا؛ )برهان(: معتزله، کلام فلسفی امامیه

)عقلی، نقلی، تجربی(: کلام معاصر امامیه

o ها و مناسبات کلام و فلسفهتفاوت

های عقلی وجودشناسانهرسالت فلسفه در کشف و تبیین گزاره

لیه(روش عقلی یا عقلی ـ شهودی در مکاتب فلسفه اسلامی )مشاء، اشراق، متعا

)نقش فلسفه در تأمین قواعد عقلی کلام اسلامی )رویکرد فلسفی در کلام

( 8مکتب کلامی شیعه امامیه )ساعت

های شاخص ومفهوم ؛ و تاریخ پیدایش این اصطلاح تسمیهوجهاصطلاح شیعه، ؛ معنای لغوی شیعهشامل: های شیعهمفهوم و شاخص

های شیعه )= تشیع مفهوم کلامی شیعه و شاخص؛ های شیعه )= تشیع عرفانی(عه و شاخصمفهوم عرفانی شی؛ سیاسی شیعه )= تشیع سیاسی(

های شیعه )= تشیع فقهی(مفهوم فقهی شیعه و شاخص؛ کلامی(

نشأ شیعه امامیه و م؛ و تاریخ پیدایش این اصطلاح تسمیهوجهاصطلاح امامیه، معنای لغوی امامیه؛ شامل: های امامیهمفهوم و شاخص

تفاوت مکتب کلامی امامیه از مذهب فقهی امامیه؛ ش کلام شیعیپیدای

فات فعل و صفات ذات، توحید )تعریف، براهین اثبات خدا و یگانگی او، صشامل: عقاید و توابع آن در کلام امامیه گانهپنجاصول

وت )تعریف، نب؛ قلی، تکلیف، لطف(عدل )تعریف، حسن و قبح ذاتی ع؛ مراتب توحید، نفی رؤیت، کلام لفظی خداوند، بداء، توسل(

، عصمت امام، امامت )تعریف، وجوب نصب امام؛ ضرورت نبوت، وحی، عصمت انبیاء، اعجاز، نبوت و خاتمیت پیامبر اکرم ص، معراج(

ان، فرقه ناجیه، اعت، ایممعاد )تعریف، محاسبه اعمال، شف؛ گانه، غیبت، رجعت(ع، امامان دوازده بیتاهلعلم امام، وصایت علی ع و امامت

احباط و تکفیر، تقیه(

تمایزات ؛ میه از اشاعرهتمایزات کلامی اما؛ تمایزات کلامی امامیه از خوارجشامل: شیعی غیرتمایزات کلامی شیعه امامیه از فرق

کلامی امامیه از معتزله

تمایزات کلامی ؛ ز اسماعیلیهایزات کلامی امامیه اتم؛ تمایزات کلامی امامیه از زیدیهشامل: تمایزات کلامی شیعه امامیه از فرق شیعی

شاخص مذاهب فقهی و تفاوت آن با فرق کلامی؛ مذهب فقهی مثابهبهشیعه امامیه ؛ امامیه از غلات شیعه

مذاهب فقهی اسلام ترینمهم

تمایزات مذهب فقهی امامیه

ساعت( 4تثبیت ) ، تمایز وتأسیسالسلام: دوران کلام امامیه در عصر حضور ائمه علیهم

o های کلامیگیری فرقهنخستین اختلافات عقیدتی مسلمین و شکل

جایگاه دینی و دنیوی پیامبر اکرم ص و سنت ایشان

14

وصایت و خلافت پیامبر ص

امامت و شروط آن

اطاعت از خلیفه و حاکم

)تحلیل صفات خداوند )وحدت، تعدد، مراتب

کلام الهی، قدیم یا حادث؟

نصاب و شروط آن تحلیل ایمان و

o تکامل تعلیمات امامان شیعه در حوزه توحید و امامت

o مناظرات کلامی شیعه امامیه

اسماعیلیه؛ غلات؛ واقفیه؛ فطحیه؛ زیدیه؛ کیسانیهشامل: ایانشعابات فرقه

درسه کلامی خراسانم؛ مدرسه کلامی کوفه؛ مدرسه کلامی مدینهشامل: هاآنمکتب کلامی شیعه امامیه در این دوره و رویکردهای

کتاب و ( ق 179)میثم تمارعلی بن اسماعیل بن از قبیل: در این دوره هاآنهای آثار و فعالیت ترینمهممتکلمان بزرگ امامیه و

261) فضل بن شاذان نیشابوری؛ هشام بن سالم؛ قیس الماصر؛ ابوجعفر احول، ملفب به مؤمن الطاق؛ (ق 199یا 179( شام بن حکمه؛ الامامه

( ق

ساعت( 4) سازی ساختار: تدوین، روشمندی و بویهآلتا پایان صغراکلام امامیه در عصر غیبت

گرای ب کلامی عقلمکت؛ و تفاوت مشارب آن کوفهمکتب کلامی شامل: هدر این دور هاآنمکاتب کلامی شیعه امامیه و رویکردهای

مکتب کلامی نجف )مکتب واسطه(؛ و ریقم گرای مکتب کلامی حدیث؛ )اول و دوم( بغداد

ی دارا(، ق 301یا 299) اشعریسعد بن عبدالله از قبیل: در این دوره هاآنهای آثار و فعالیت ترینمهممتکلمان بزرگ امامیه و

مامه، کتاب الدلائل، کتاب الاو عبدالله بن جعفر حمیری؛ الرد علی الغلاة، الرد علی المجبرة، کتاب الامامة، کتاب الاستطاعة :کتب

و کتاب: موسی نوبختی حسن بن؛ الاستطاعة والمعرفة التوحید و البداء والارادة والحیره، کتاب التوحید، کتاب الغیبة و العظمة وکتاب

علی بن حسین مسعودی؛ بائیو: الإنصاف فی الإمامة، اسمتثبت فی الإمامة، الردعلی أبی علی الج ابن قبه رازی؛ ابوسهل نوبختی؛ یعةالشفرق

شیخ ة؛ اثبات الوصی الولایة، المقالات فی اصول الدیانات، الصفوة فی الامامة، الهدایة الی تحقیقمنسوب به وی: تألیفات و ( ق 346یا 333)

النص الوصیة، اثباتزاتهم، اثباتالنعمة، الاعتقادات، علل الشرایع، النبوة، دلائل الائمة و معجالدین و اتمامالتوحید، اکمال و( ق 381) صدوق

الیاقوت فی و ن نوبخت ابراهیم ب؛ نقض کتاب العثمانیة جاحظ، الاغراض و النکت فی الامامةو ( ق 367مظفر بن محمد بلخی )؛ علی الائمة

سید مرتضی علم الهدی ؛ دتصحیح الاعتقاد بصواب الانتقا ،اوائل المقالات فی المذاهب و المختارات( و 413-338)شیخ مفید، ؛ لکلامعلم ا

شیخ ؛ کنزالفوائدو (ق 449) جکیابوالفتح کرا؛ و الذخیرة فی اصول الدی الشافی، انقاذ البشر من القضاء والقدر، تنزیه الانبیاءو ( ق 436م.)

548) ن بن فضل طبرسیامین الاسلام فضل بن حس؛ الاقتصاد فی الاعتقاد، تمهید الاصول، الغیبة و( ق 460) بن حسن طوسی محمده الطائف

؛ البیان فی تفسیر القرآنمجمعو مباحث کلامی و عقیدتی وی در: ( ق

لتوحیدمن التقلید و المرشد الی ا المنقذ( و 590تا 580)م سدیدالدین حمصی رازی؛ الاحتجاجو احمد بن ابی طالب طبرسی

( 4کلام امامیه از عصر مغول تا پیدایش صفویه: دوران گسترش علمی و بسط فلسفی )ساعت

مدرسه حلهمانند: ها در این دورهمدارس کلامی شیعه امامیه و رویکردهای آن

http://fa.wikishia.net/view/%D9%85%DB%8C%D8%AB%D9%85_%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B1

http://fa.wikishia.net/view/%D9%85%DB%8C%D8%AB%D9%85_%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B1

15

؛ تجرید الاعتقادو ( ق 672) طوسی نصیرالدینخواجهشامل: ها در این دورههای آنآثار و فعالیت ترینمهممتکلمان بزرگ امامیه و

و علی بن سلیمان بحرانی؛ قواعد المرام فی علم الکلامو ( ق 699یا 679مشهور به ابن میثم )م میثم بن علی بن میثم بحرانی الدینکمال

نهایة المرام فی علم الکلام، نهج و ( ق 726مشهور به علامه حلی ) حسن بن یوسف بن علی بن مطهر؛ الاشارات فی علم الکلامتألیف او:

، کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، کشف الحق و نهج الصدق، منهاج الکرامة فی اثبات الامامة و الباب الدیناصولالمسترشدین فی

رشرح باب الحادی عشالنافع یوم الحشر فی ، اللوامع الالهیة فی المباحث الکلامیة ( وق 826فاضل مقداد سیوری )؛ الحادی عشر

ساعت( 4) گرایان بر فیلسوفانکلام امامیه از عصر صفویه تا اواسط قاجار: دوران شرح، گزینش و غلبه حدیث

شیراز مدرسه فلسفی؛ گرای اصفهانمدرسه حدیثاز قبیل: ها در این دورهمدارس کلامی شیعه امامیه و رویکردهای آن

الدیناصول( و ق 1123محمد محسن فیض کاشانی )مانند: در این دورهها آنهای ر و فعالیتآثا ترینمهممتکلمان بزرگ امامیه و ،

سید هاشم ؛ ر الأنوارو مطالب اعتقادی در بحا ( و حق الیقین، مرآة العقولق 1111علامه محمدباقر مجلسی )؛ نضد الایضاح، الیقینعلم

، الاثنی عشر ةالائم ةصمععمده النظر فی بیان ، ن الامام من طریق الخاص و العامغایه المرام و حجه الخصام فی تعیی( و ق 1107بحرانی )

لأسفار، المبدء و المعاد( و اق 1050صدرالمتألهین شیرازی )؛ اصول اعتقادات، بهجه النظر فی اثبات الوصایه و الامامه للائمه اثنی عشر

( ق 14و 13دی )قرن میرحامد حسین هن؛ و شوارق الالهام سرمایه ایمان گوهر مراد، و:( ق 1072 عبدالرزاق لاهیجی متخلص به فیاض )م

دأ و المعاد(( و المنظومه )المبق 1289) سبزواریملاهادی ؛ ( و احقاق الحقق 1019قاضی نورالله شوشتری )؛ و عبقات الأنوار

( 4کلام امامیه از اواخر قاجاریه تا عصر حاضر: دوران نوسازی و تکامل )ساعت

بهاییهبابیه و ؛ شیخیهمانند: ای از شیعه امامیه در این دورانبات فرقهانشعا

مدرسه ؛ ات کلامی(مدرسه معاصر نجف )کلام تطبیقی، محاکممانند: در این دورهها آنمدارس کلامی شیعه امامیه و رویکردهای

(غلوقصیر و مدرسه معاصر قم )کلام فلسفی، کلام جدید، کشمکش ت؛ معارفی خراسان )مکتب تفکیک(

مسئلة ، الرحلة المدرسیة: و( ق 1352شیخ جواد بلاغی )مانند: در این دورهها آنهای آثار و فعالیت ترینمهممتکلمان بزرگ امامیه و

ای رساله، داروین و اصحابه، تالتوحید والتثلی، الهدی الی دین المصطفی ،رد بر کتاب )تعلیم العلماء( نوشته غلام احمد قادیانی، فی البداء

( و ق 1390مینی )عبدالحسین ا؛ ( و دلائل الصدقق 1375) مظفرمحمدحسن ؛ ( و عقائد الإمامیةق 1383) مظفرمحمدرضا ؛ در رد حسیون

میرزا ؛ عقیدتی در المیزان ( و شیعه در اسلام، انسان از آغاز تا انجام، وحی یا شعور مرموز، مباحثش 1360) طباطباییمحمد حسین ؛ الغدیر

مرتضی مطهری ؛ قان( و بیان الفرق 1381شیخ مجتبی قزوینی )؛ ( و معارف القرآن، ابواب الهدی، مصباح الهدیق 1365مهدی اصفهانی )

؛ الرسول و الرسالة و( و: المرسل ش 1358) صدر محمدباقرسید ؛ و... ( و عدل الهی، جهان بینی الهی و مادی، انسان و سرنوشتش 1358)

محمدتقی ؛ و... ی المیزانفالوهابیة ، علم الکلام عبر القرون الأربعة الشیعة وضرات فی الالهیات، مسائل جدید کلامی، جعفر سبحانی و محا

راهنماشناسی در قرآن، شناسی در قرآنهان، جخداشناسی در قرآن، آموزش عقایدمصباح و

وحی و نبوت در ، رآنتوحید در ق، تبیین براهین اثبات خدا، نیمنزلت عقل در هندسه معرفت دیعبدالله جوادی آملی و ؛ ایدئولوژی تطبیقی

شناسیدین، انتظار بشر از دین، معاد در قرآن، قرآن

یادگیری: –روش یاددهی

و ارائه کنفرانس توسط دانشجویان. توضیحی صورتبهتدریس استاد

های علوم اسلامیبازدید و تورق کتب کلامی شیعه امامیه به ترتیب ادوار تاریخی در کتابخانه

16

:ارزیابیروش

:موردنیازتجهیزات و امکانات

o های تاریخی سیر تاریخی کلام شیعه امامیهنقشه

o دسترسی به یک کتابخانه غنی در حوزه تاریخ و کلام امامیه

:فهرست منابع

ع اصلیمناب

.ش1396، انتشارات دارالحدیث: قم ،(کلام هایجریانو هاحوزهمامیه )کلام ا تاریخ ،رضوی، رسول

.ش1395، سیر تطور کلام شیعه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ،صفر محمدجبرئیلی،

خرمشاهی(، بهاءالدینو ، محمود دریابتشیع، تشیع، سیری در فرهنگ و تاریخ تشیع )فصل سوم: عقاید و کلام المعارفدائرة

تهران: نشر سعید محبی. (.1373)

منابع فرعی:

.ش 1390های اسلام تا قرن چهارم؛ تهران: انتشارات اشراق، مشکور، محمدجواد، تاریخ شیعه و فرقه

.ق 1413 معاونیة شؤن التعلیم و البحوث الاسلامیه، :مع الشیعة الامامیه فى عقائدهم، قم سبحانی، جعفر،

.ش 1382موسسة الامام الصادق، :معجم طبقات المتکلمین، قمسبحانی، جعفر،

.ش 1371هاى جیبى، شرکت سهامى کتاب :معارف اسلامى در جهان معاصر، تهران، حسین سید، نصر

.ش 1362تشیع، المعارفدائرةدفتر :شیعه در حدیث دیگران، تهران ،مهدى ،حققم

.ش 1377مرکز جهانى علوم اسلامى، اول، :فرق و مذاهب کلامى، قم علی، ربانى گلپایگانى،

.ش 1368انتشارات شرق، :سیر کلام در فرق اسلام، تهران ،محمدجوادمشکور،

.ش 1386مدرسی طباطبائی، سید حسین؛ مکتب در فرایند تکامل، ترجمه هاشم ایزدپناه، تهران: انتشارات کویر،

تا[.]بیمنشورات رضی، :و النحل، تحقیق محمد سید گیلانی، قمالملل ،شهرستانی، عبدالکریم

.ش 1396، انتشارات دارالحدیث، قم: تطورات کلام امامیه در مدرسه بغداد؛ سید علی، خضرآبادحسینی زاده

.ق 1410و النشر و التوزیع، هالنعمان للطباع همؤسس :عسکری، سید مرتضی، معالم المدرستین، بیروت

.ش 1392، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، توصیفی مکتب تفکیک شناسیکتابی؛ ربانی، هاد

.ش 1384حکیمی، محمدرضا؛ مکتب تفکیک، قم، دلیل ما،

.ش 1386طباطبایی، محمد حسین، شیعه در اسلام، قم: بوستان کتاب،

ترممیان آزمون نهایی پروژه ارزشیابی مستمر

- %50 نوشتاری:

30% 20% -عملکردی:

17

.1371مظفر، محمدرضا، عقائد الإمامیه، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه،

.ق 1413بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، ،هااصول و الشیعة لغطاء، اصلا کاشف

.ق 1414بیجا: مرکز الغدیر للدراست الاسلامیه، التشیع و الشیعه، نشأه ،محمدباقرصدر

.1336اسلامی، هایپژوهشکرمانی، تهران: مرکز نشر حجتی علی سید ترجمه اسلام، طبیعی مولود تشیع ،محمدباقر صدر،

.1382الشیعه، سبزوار: ابن یمین، من اسلافهم و الامامیة تاریخ فیاض، عبدالله،

.ق 1415مقوماته، بیروت: دار الثقلین، مراحله، نشوه،: التشیع الغریفی، عبدالله،

ران: الممثلیه ته، تاریخدراسة موضوعیة فی نشاةالشیعة فی ضوءالکتاب والسنة وال التاریخ موکب فی سبحانی تبریزی، جعفر، الشیعة

.ق 1413شوون التعلیم والبحوث، معاونیه الولی الفقیه لشوون الحج والزیاره،

.1387بوستان کتاب، :قم کربن، هانری با مذاکرات مجموعه طباطبائی، محمد حسین، شیعه

Seyyed Hossein Nasr, Hamid Dabashi, Seyyed Vali Reza Nasr, Shi'ism: Doctrines, Thought,

and Spirituality, SUNY Press, 1988. (Chapter 1&2)

:منابع مطالعاتی

ش. 1372 ،52، شماره کیهان اندیشه، مجله رسول جعفریان ، ترجمه«تشیع امامی و زیدی در ایران»مادلونگ، ویلفرد،

1384 زمستان ،38شماره ، 10دوره قبسات، فصلنامه، «های تاریخی، رویکردهای فکریکلام شیعی؛ دوره»، صفر محمدجبرئیلی،

.ش

.ش 1390زمستان 52شماره ، انآسمهفت، مجله «تأسیسمیراث کلامی شیعه در مرحله » ،محمدجعفررضایی، ،سبحانی، محمدتقی

.ش 1391بهار ، 1، سال هفدهم، شماره نقد و نظر، مجله «هارویشو هاریشه :کلام امامیه»، سبحانی، محمدتقی

،4شماره ،یکم سال بیست و، نقد و نظر، مجله «هشناسی اصطلاح امامیمفهوم»، اللهنعمتعالمی، سید علیرضا؛ صفری فروشانی،

.ش 1395زمستان

.ش 1391بهار ، 1، سال هفدهم، شماره نقد و نظر، مجله «مدرسه کلامی کوفه»اقوام کرباسی، اکبر،

.ش 1391بهار ، 1، سال هفدهم، شماره نقد و نظر، مجله «مدرسه کلامی قم»، سید حسنطالقانی،

1394ار ، به2شماره ،2دوره ، پژوهی هشیع، فصلنامه «درآمدی بر تاریخ کلام امامیه در حلب»عمرانی، کاظم، غفوری نژاد، محمد،

.ش

، بهار و 14، شماره 5وره د، شیعه پژوهی، فصلنامه «النهر تا قرن پنجم هجریتاریخ کلام امامیه در ماوراء»، علیرضا ،زاده رنانیزکی

.ش 1397تابستان

، فصلنامه «یوس، از نوبختی تا شیخ طبررسی سیر تحول غیبت پژوهی امامیه» ،احمدی کچایی، مجید ،اللهنعمتصفری فروشانی،

.ش 1392، تابستان 41ترویجی امامت و مهدویت، شماره -علمی

-Bayhom- Daou, Tamima, The Imam Knowledge and the Quran According to the al-Faḍl b.

Shādhān al-Nīsābūrī, Bulletin of the School of Oriental and African Studies, V. 64(2), 2001.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/986532/%d9%85%d9%82%d8%a7%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d9%85%db%8c%d8%b1%d8%a7%d8%ab-%da%a9%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%b4%db%8c%d8%b9%d9%87-%d8%af%d8%b1-%d9%85%d8%b1%d8%ad%d9%84%d9%87-%d8%aa%d8%a3%d8%b3%db%8c%d8%b3?q=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%20%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%87&score=24.075394&rownumber=29

18

ملاحظات

ی آن مستلزم در مقطع کارشناسی ارشد است که طراحی درس« تاریخ تشیع»از دروس رشته « تاریخ کلام شیعه امامیه»درس (1

های مشابه در لسرفص مقایسهو مطالعه و های نظری لازمین رشته و چارچوبتحقیقی دقیق و جامع در نیازهای دانشجویان ا

ه و حوزه است.رشته آموزشی دیگر دانشگا

انشگاه فردوسی ددر دانشکده ادبیات و علوم انسانی مجری طرح بازنگری برنامه درسی رشته تاریخ تشیعحسب توضیح شفاهی (2

صیل یا مطالعات غالب، تجربه تح طوربههای گوناگون دانشگاهی هستند که های این رشته، دانشجویانی از رشتهمشهد، ورودی

با سایر فرق اسلامی شناخت بنابراین فراگیران این درس، از عقاید و کلام شیعه امامیه و تمایزات آن ؛ندااسلامی عمیق را نداشته

ید کلامی شیعه های ابتدایی این درس، به معرفی علم کلام و مختصات کلی عقابایستی در سرفصل روازاینمناسبی ندارند.

امامیه اهتمام ورزید.

شناسی که برخوردار های شیعهها و گرایششاخه برخلافدهد این رشته تاریخ تشیع نشان میملاحظه اهداف و فضای کلی رشته (3

ر رویکرد تاریخی به بهای شیعه هستند، شناختی و با قلمروی وسیع فرقهاز رویکردهای متنوع الهیاتی، فلسفی، تاریخی و جامعه

یکرد تاریخی غلبه ر این درس و دروس دیگر این رشته، روبر شیعه امامیه تمرکز یافته است. پس لازم است د تأکیدتشیع با

یابد.

در روینازاهای هر درس در یک رشته آموزشی، بایستی در نسبت با سایر دروس آن رشته، طراحی شود. اهداف و سرفصل (4

تا از شدهگرفتهظر نبا سایر دروس نزدیک به آن در رشته تاریخ تشیع، در کاریتقسیم« تاریخ کلام شیعه امامیه»طراحی درس

تکرار و همزمان، خلأ سرفصل، پرهیز شود.

19


1سیره ائمه عنوان درس )فارسی(:

The Imams’ Sira 1عنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

مطالعه علمی و تحقیق تاریخی در سیره امامان شیعه


آشنایی علمی و روشمند با سیره امامان شیعه. -

ع() ائمهمرتبط با تاریخ نقد و ارزیابی منابع ییتواناتقویت -

سرفصل درس:

توضیح کلیات درس و روش تدریس.

روش تحقیق در سیره معصومین.

نقد و بررسی منابع.

تحلیل مفاهیم و مقدمات سیره.

از ولادت تا بعثت ع() علیامام.

از بعثت تا هجرتع( ) علیامام.

از هجرت تا فتح مکهع( ) علیامام.

ع( در عصر سه خلیفه اول.) علیمام ا

ص(.) پیامبراز فتح مکه تا رحلت ع() علی امام

ع(.) علی سیاسی و نظامی حکومت امام مسائل

ع(.) علی فرهنگی و اجتماعی حکومت امام مسائل

از ولادت تا آغاز امامت ع() حسنامام.

ع() حسن تحلیل صلح امام

20

پس از صلح تا شهادتع( ) حسنامام.

م حسین از ولادت تا آغاز امامتاما.

اهداف و نتایجهاانگیزه :ع() حسین قیام امام ،.

ع(.) حسین روند تاریخی و مراحل قیام امام


o هادیدگاهو هاگزارشتحلیلی و مشارکت دادن دانشجویان در نقد -توصیفی صورتبهارائه بحث .

o نقد و بررسی آن توسط اعضای کلاس و استادارائه مقاله علمی توسط دانشجو و.


فهرست منابع:

:اصلی منابع

تحقیق موسسة بیروت:، تراثع( لاحیاء ال) البیتتحقیق موسسة آل مفید، محمد بن محمد، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد،

.ق 1416، ع( لاحیاء التراث) البیتآل

.ق 1387، دارالمعارف اهره:، قتحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، تاریخ الطبری، تاریخ الرسل و الملوکطبری، محمد بن جریر،

.1379یعقوبی، احمد بن اسحاق، تاریخ یعقوبی، بیروت: دار صادر،

، المکتبه التجاریه الکبری مصر:، عبدالحمید الدینمحیروج الذهب و معادن الجوهر، تحقیق محمد مسعودی، علی بن حسین، م

1367 .

. ق 1422ناشناس، اثبات الوصیه، مشهد: المکتبه المتخصصه بامیرالمومنین علی،

.1394، الاعلمی بیروت:بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق باقر محمودی،

.ق 1413صول کافی، بیروت: دار الاضواء، کلینی، ا

.ق 1379منقری، نصر بن مزاحم، وقعه صفین، بیروت: دار الفکر،

.م 1987ثقفی کوفی، محمد بن ابراهیم، الغارات،، قم: ار الکتب الاسلامی،

. 1371شیخ مفید، الجمل، تحقیق علی میر شریفی، قم: مرکز نشرالتابع لمکتب اعلام الاسلامی،

. 1366تال نیشابوری، روضه الواعظین، تهران: نشر نی، ابن ف

.ق 1369طبری، دلائل الامامه، نجف: مطبعه الحیدریه،

م.2009، مکتبه و متحف و مرکز وثائق مجلس الشوری الاسلام ران:ابن قتیبه، الامامه و السیاسه، عبدالجبار ناجی، ته


20% %25 نوشتاری:


21

.ق 1401لکتب الاسلامی، اربلی، کشف الغمه فی معرفه الائمه، بیروت: دار ا

.ق 1383ابن جوزی، تذکره الخواص، نجف: مطبعه الحیدریه،

.1960دینوری، احمد بن داوود، اخبار الطوال، تحقیق عبدالمنعم عامر، قاهره:

.ق 1385، قاهره: دار احیاء التراث العربی، البلاغهنهجابن ابی الحدید، شرح

.ق 1417حیاء التراث العربی، ابن سعد، طبقات الکبری، بیروت: دار ا

.1390، تهران: اندیشه مولانا، البلاغهنهجسید رضی،

.1405ابن شهرآشوب، مناقب، بیروت: دار الاضواء،

.م 1970طبرسی، اعلام الوری باعلام الهدی، بیجا: دارالکتب الاسلامیه،

.1416طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، تهران: تاسوه،

(:هاهشپژو) فرعیمنابع

.1384جعفریان، رسول، حیات سیاسی فکری امامان، قم: انصاریان،

.1388علامه عسکری، نقش ائمه در احیاء دین، تهران: دانشکده اصول دین،

.ق 1430، بیروت: المرکز الاسلامی للدراسات، السلامعلیهعاملی، سید جعفر مرتضی، الصحیح من سیره الامام علی

.1376ی از زبان علی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، شهیدی، سید جعفر، عل

.1371شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی،

.1384ع(، بغداد: دار الکتب العراقیه، ) حسنشیخ راضی آل یاسین، صلح امام

.1371شر فرهنگ اسلامی، ع(، تهران: دفتر ن) حسینشهیدی، سید جعفر، پس از پنجاه سال قیام امام

.1375حسینی، تهران: صدرا، حماسه مطهری، مرتضی،

.1369ع(، تهران: تبلیغات اسلامی، ) حسنسید جعفر مرتضی، تحلیلی از زندگانی سیاسی امام

.1388، قم: بوستان کتاب، بیتاهلانصاری قمی، ناصرالدین، کتابشناسی

.1374ع(، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ) نحسرسولی محلاتی، سید هاشم، زندگانی امام

.1361، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، گانهدوازدهادیب، عادل، زندگانی تحلیلی پیشوایان ما ائمه

.1396ع(، قم: پژوهشکده علوم و فرهنگ اسلامی، ) حسین، محمد، میراث علمی امام حسن و امام گرکوزهباغستانی

.1351، مارقین، ناکثین، بیجا: کامل، شریعتی، علی، قاسطین

.1389 ، زیر نظر مهدی پیشوایی، قم: موسسه آموزشی امام خمینی،السلامعلیه سیدالشهداتاریخ قیام و مقتل جامع

22


2سیره ائمه عنوان درس )فارسی(:

The Imam’s Sira 2عنوان درس )انگلیسی(:

1تاریخ تحلیلی سیره ائمه : نیازپیش □ ندارد ■اردد :نیازپیش تخصصی نوع درس:

32داد ساعت: تع نظرینوع واحد: 2تعداد واحد:

اهداف درس:

مطالعه علمی و تحقیق تاریخی در سیره امامان شیعه


آشنایی علمی و روشمند با سیره امامان شیعه. -

ع() ائمهمرتبط با تاریخ نقد و ارزیابی منابع توانایی -

سرفصل درس:

.کلیات درس، روش تدریس، منابع

ع(: امام و امویان.) سجاداسلام در عصر امام جهانفضای سیاسی فرهنگی

تلاش در جهت ایجاد آرامش برای نشر معارف شیعی و کاهش تنش با حاکمیت. ع( و) باقرامام

امام و عباسیانعباسبنی آمدنو روی کار امیهبنیع( در موقعیت سقوط ) صادقامام :

ع( و تبلیغ، آموزش و تربیت متخصص.) صادقامام

های شیعی.ع( و جنبش) صادقامام

رافی.های انحع(؛ امام و جریان) کاظمشدن و شهادت امام ع( و عباسیان: علل زندانی ) کاظمامام

ولایتعهدی. مسئلهع( و چرخش سیاست دستگاه خلافت: امام و ) رضاامام

ع(: مناظرات امام.) رضامیراث علمی امام

ع( و چالش امامت در کودکی؛ امام و دستگاه خلافت، امام و شبکه وکالت.) جوادامام

خلفای عباسی. خلق قرآن؛ امام و مسئلهای انحرافی مسلمانان شیعه و غیر شیعه، هع( و جریان) هادیامام

ع( و تبیین مفهوم زیارت و ابعاد مناسکی شیعه.) هادیامام

ع( و ضرورت توجه به مفهوم و مصداق مهدی و مهدویت.) عسکریامام حسن

23

ت تقیه در سیره امامجامعه شیعه برای عصر غیبت در عصر امام حسن عسکری: کاربس سازیآماده

تاریخی مربوط به ولادت و کودکی امام. هایگزارشع(، بررسی ) زمانامام

صغراامام زمان )ع( و مدیریت بحران تحیر شیعه در عصر غیبت.


های سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان در مباحث کلاس تلفیقی از روش

ارزیابی:روش

منابع:فهرست

استفاده کرد. 1در درس سیره ائمه مورداستفادهاز منابع و مآخذ توانمیدر این درس نیز

.1378شیخ صدوق، عیون اخبار الرضا، تهران: جهان،

.1363، تهران: دار الکتب الاسلامیه، نعمانی، کتاب الغیبه

. 1385شیخ طوسی، کتاب الغیبه، قم: مکتبه بصیری،

.1363موسسه نشر اسلامی، :و تمام النعمه، قم ینالدکمالشیخ صدوق،

.1390، اصول ثابت سیره معصومین، تهران: سازمان تبلیغات، محمدحسنربانی،

.1367، هاپژوهشکتبی، مشهد: بنیاد های م، امامان شیعه و جنبشیمحمدتقمدرسی،

.1375مطهری، مرتضی، سیری در سیره ائمه اطهار، تهران: صدرا،

. 1381ع(، تهران: فروزان فر، محمدباقر )شیعی، تعالیم امام هاییشهاندلالانی، نخستین

.1377ع(، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، صادق )شهیدی، سید جعفر، زندگانی امام جعفر

.1386خراسانی، نورالله، پرتوی از زندگانی امام صادق، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، دوست یعل

. ق 1390اسد حیدر، امام صادق و مذاهب اربعه، بیروت: دار الکتب العربیه،

.1365ع(،رضا )ع(، مشهد: کنگره جهانی حضرت کاظم )القریشی، باقر شریف، تحلیلی از زندگانی امام

.1381، هاپژوهشمنادی توحید و امامت، مشهد: بنیاد السلامیهعل الرضایموس، امام علی بن احمد ، ترابی،محمدجوادی، معین

.1365ع(،رضا )سید جعفر مرتضی، زندگانی سیاسی هشتمین امام، مشهد: کنگره جهانی حضرت

.1365می، ع(، قم: دفتر انتشارات اسلاجواد )سید جعفر مرتضی، زندگانی سیاسی امام

.1372بازرگانی، یهاپژوهشع(، تهران: موسسه مطالعات و ) یهادالقرشی، باقر شریف، تحلیلی بر زندگانی امام

.1372ع(، تهران: آوای نور،) یعسکرالقرشی، باقر شریف، تحلیلی بر زندگانی امام حسن




24

.1367جاسم حسین، تاریخ سیاسی غیبت امام دوازدهم، تهران: امیرکبیر،

، منتخب الاثر، تهران: صدر، بیتا.اللهلطفصافی گلپایگانی،

.1365ع(، رضا )مشهد: کنگره جهانی حضرت ع(، سجاد )القرشی، باقر شریف، تحلیلی از زندگانی امام

.1374تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ع(، ) ینالحسشهیدی، سید جعفر، زندگانی علی بن

.1382، هاپژوهشمشهد: بنیاد ع(، سجاد )اد امام حسینی جلالی، سید محمدرضا، جه

ع(: کنگره اول، دوم و سوم.رضا )مجموعه مقالات کنگره امام

Crown, Karim Douglas Sloan, The Teaching of Jafar b. al-Sadiq with refrence to His Place in

Early Shiism, M.A. Thesis in Islamic Study, Mc Gill University, Montreal.

Kolberg, Etan, “Zayn al-Ābidīn Alī b. al- Ḥusayn”, Encyclopedia of Islam, Secend Edition,

Brill, 2002.

25


1تاریخ سیاسی شیعه عنوان درس )فارسی(:

The Shiite Political History 1عنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

های کوچک و بزرگ شیعی تا قرن هفتم هجری.آشنایی با حکومت

شیعیان. آشنایی تحلیلی با تحولات سیاسی

.آشنایی با اندیشه سیاسی شیعیان امامی تا قرن هفتم هجری


توانمندی تحلیل شیوه گسترش تشیع در دوره پیشامغولی. -

اندیشه سیاسی شیعیان امامی.های شناخت ریشه -

سرفصل درس:

مغولی. کلیات؛ مروری بر پراکندگی شیعه در دوره پیشا

.بررسی یک نمونه از چرایی روی کار آمدن امویان: کتاب النزاع والتخاصم مقریزی

تاریخی قیام کربلا. هایریشهبررسی

.بررسی جایگاه حسنیان در مناسبات سیاسی اواخر دوره اموی و اوایل دوره خلافت عباسیان

شیعی در عصر اول عباسی. هایقیامنگاه تحلیلی کلی به

رش تشیع در ایران تا قرن هفتم هجری.نحوه گست

.حکومت شیعیان زیدی و پراکندگی شیعیان زیدی تا قرن هفتم هجری در ایران

:ها.ها و فرقه، گسستهاچالشحکومت شیعیان زیدی در یمن

.مناسبات شیعیان زیدی ایران و یمن

ری ایران و شام.ن؛ اسماعیلیان نزااسماعیلی در دوره پیشا مغولی: قرامطه؛ فاطمیان؛ صلیحیان یم هایحکومت

.مروری بر شیعیان اسماعیلی پس از نزاریان: پراکندگی، انشعابات

26

ر، ادریسیان، شیعی حکومتگر: حمدانیان، بنی مزید، بنی عقیل، بنی مرداس، بنی عما هایخاندانو هاحکومت

موحدون.

.اندیشه سیاسی شیعه در دوره حضور ائمه

آراء شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی و برتکیهدوره غیبت با اندیشه سیاسی شیعه در...


های سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان تلفیقی از روش

روش ارزیابی:

منابع:ست فهر

.1937مقریزی، النزاع و التخاصم، قاهره: مکتبه الاهرام،

.1416جمال الدین شیال، قاهره، تحقیق مقریزی، اتعاظ الحنفاء بالاخبار الائمه الفاطمیین الخلفاء،

.1370ائمه الزیدیه فی طبرستان و دیلمان و جیلان، تهران: حسام، اخبار مادلونگ،

.1394هجری، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام، 145سیاسی حسنیان تا سال نجفیان رضوی، لیلا، حیات

.1385مختار لیثی، سمیره، مبارزات شیعیان، ترجمه کاظم طباطبائی پور، مشهد: به نشر،

.1393جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران، تهران: نشر علم،

.1387وهای مسلح، جعفریان، رسول اطلس شیعه، تهران: سازمان جغرافیایی نیر

ظاهر، سلیمان، تاریخ الشیعه السیاسی الثقافی الدینی، بیروت: اعلمی، بیتا.

.1394زرگری نژاد، غلامحسین، نهضت امام حسین و قیام کربلا، تهران: سمت،

.1392رحمتی، محمدکاظم، زیدیه در ایران، تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام،

.1385ترجمه احمد بادکوبه هزاوه، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، خضیری احمد، حسن، زیدیه در یمن،

.1386های پیدایش خلافت فاطمیان، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، چلونگر، محمدعلی، زمینه

.1379ناصری طاهری، عبدالله، فاطمیان در مصر، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه،

.1375ای، تهران: فروزان فر، ترجمه فریدون بدره دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه،

.1388احمدی طالشیان، محمدرضا، تحول مفهوم حاکم جائر در فقه سیاسی شیعه، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،

.1380، نشر نی، کبراغیبت هایسدهکریمی زنجانی اصل، محمد، امامیه و سیاست در نخستین




27

ضی و شیخ طوسی، ، موسویان، محمدرضا، نظام سیاسی و دولت مطلوب در اندیشه شیخ مفید، سید مرتخالقی، علی، شفیعی، محمود

.1386مرکز اسناد انقلاب اسلامی،

، «حسنی( هایقیامن دوره حج عرصه همگرایی و واگرایی حسنیان و عباسیان )از اواخر عهد اموی تا پایان اولی»نجفیان رضوی، لیلا،

.1396، بهار 25 ش، 7تاریخ اسلام. سال نامهپژوهشفصلنامه

ریخ فرهنگ و تمدن ، فصلنامه تا«پیدایی جنبش زیدیه در یمن هایچالشو هازمینهبسترها، »یزدانی، علی، جان احمدی، فاطمه،

.3، سال 8، شماره 1391اسلامی، پاییز

شماره(، دیدج 5) 49 سالهای تاریخی، ژوهش، فصلنامه پ«تاریخ سیاسی و خدمات فقهی آل رسی در یمن»جان احمدی، فاطمه،

.1392، پاییز 3

.1395، پائیز 8 ارهشم، 2 سال، فصلنامه شیعه پژوهی، «پیدایش فرقه مطرفیه و ماهیت آن»سلطانی، مصطفی، داداش نژاد، منصور،

، بهار 24 شماره، 7 ساللام، ، مطالعات تاریخ اس«مناسبات فاطمیان با شرفای حجاز»جان احمدی، فاطمه، سامانی، سید محمود،

1394.

.1389، زمستان 52 شم سیاسی، ، علو«ع( و مقابله با خلفای جور، پیامدها و نتایج آن در اندیشه سیاسی شیعه) باقرامام »پرتو، امین،

رحمتی درباره زیدیه همانند: محمدکاظممقالات حسن انصاری و زابینه اشمیتکه و نیز

، 20 ش، 5 سالرستان، عهدینی نبوت پیامبر میان زیدیان یمنی، ترجمه محمدکاظم رحمتی، پیام بها هاییپیشگویاشمیتکه، زابینه،

.1392تابستان

.1391، بهار 15 ش، 4 سالانصاری، حسن، اشمیتکه، زابینه، سنت آموزش دینی در میان زیدیان یمنی، ترجمه محمدکاظم رحمتی،

Encyclopedia of Islamمداخل مرتبط در

Amikam Elad, The Rebellion of Muhammad al-Nafs-Zakiyya in 145/762, Leiden, Brill,

2015.

DAftary, Farhad, The Ismailis: Their History and Doctrines, Cambridge, Cambridge

University Press, 1990.

Halm, Heinz, Shia Islam: From Religion to Revolution, Princeton,1997,

Lewis, Bernard, The Origins of Ismailism: A Study of the Historical Background of the

Fatimid Caliphate, Cambridge, Cambridge University Press, 1940.

Patricia Crone, God's rule: government and Islam, United Kingdom, Edinburgh University

Press, 2004.

Watt, W. Montgomery, Shiism under the Umayyads, Journal of the Royal Asiatic Society of

Great Britain and Ireland, No. 3-4, 1960.

www.iis.ac.ukموسسه مطالعات اسماعیلی لندن

28


2ریخ سیاسی شیعه تاعنوان درس )فارسی(:

The Shiite Political History 2عنوان درس )انگلیسی(:

1تاریخ سیاسی شیعه : نیازپیش □ ندارد ■دارد :نیازپیش تخصصی نوع درس:


اهداف درس:

و حیات سیاسی شیعیان از حمله مغول تاکنون. تحول باآشنایی


شیعی پسا مغولی. هایحکومتدر شدهواقعتوانایی تحلیل وقایع سیاسی -

شناخت بیشتر چگونگی و چرایی ارتباط علما با دربار. -

صل درس:سرف

.تحلیل کلی وضعیت شیعیان در آستانه حمله مغول و سقوط بغداد به دست مغولان

درباره نقش شیعیان در سقوط بغداد. هادیدگاهبررسی و نقد

.نقش و نفوذ شیعه در دربار ایلخانان و پیامدهای آن

امامان زیدی ه، بهمنیان هند،حکومتگر شیعی: مرعشیان، آل کیا، سربداران، سادات علوی مکه و مدین هایخاندان

یمن، شروانشاهیان قفقاز.

روی کار آمدن، اقدامات و پیامدهای حکومت صفویه هایزمینهصفویه، عوامل و

.تشیع در قلمرو خلافت عثمانی

تشیع در عرصه سیاست در دوره افشار و زند

کی.، محقق کرنصیرالدینخواجهسیاسی اندیشمندان شیعی: هایاندیشهنگرشی بر

بهاییتی و بابیت و اللهنعمتمنسوب به شیعه مانند فرق هایجنبشو هافرقهتاریخ

اسلامی : نهضت مشروطیت، ملی کردن صنعت نفت، انقلابازآنپسحیات سیاسی عالمان شیعه در دوره مشروطه و

شیعه و مدرنیته

جایگاه نخبگان شیعی در تحولات سیاسی و اجتماعی دوران قاجار

29

یادگیری: –ددهی روش یا





. 1360هران: امیرکبیر، حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران، ت

.1359الگار، حامد، نقش روحانیت در جنبش مشروطیت، تهران: طوس،

.1ج ، 1413مهاجر، جعفر، التاسیس تاریخ الشیعه فی لبنان، بیروت: دار الملاک للطباعه و النشر،

.1395جعفریان، رسول، تاریخ تشیع در ایران، تهران: علم،

.ق 1410الی ایران، بیروت: دار الروضه، مهاجر، جعفر، الهجره العالمیه

.1403نصر، ابراهیم، حلب و التشیع، بیروت: الوفاء،

.م 1987مروه، علی، التشیع بین جبل عامل و ایران، لندن: ریاض الریس للکتب و النشر،

.1373هالیستر، تشیع در هند، تهران: مرکز نشر دانشگاهی،

.1359غاز سده دوازدهم هجری، تهران: امیرکبیر، شیبی، کامل مصطفی، تشیع و تصوف: تا آ

.1364حائری، عبدالهادی، تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق، تهران: امیرکبیر،

. 1373، هاپژوهش، مشهد، بنیاد یامامدوازدهجعفریان، رسول، علی بن عیسی اربلی و کشف الغمه: برگی از تاریخ تشیع

. 1384ع(، صادق )، زندگی فرهنگی و اندیشه سیاسی شیعیان از سقوط بغداد تا ظهور صفویه، تهران: دانشگاه امام الویری، محسن

، تهران: بینا، بیتا.یدمؤریتر، هلموت، آغاز فرقه حروفیه، ترجمه حشمن

.1381صفت گل، منصور، ساختار نهاد و اندیشه دینی در دوره صفویه، تهران: خدمات فرهنگی رسا،

جلد. 3 ،1367مغول، تهران: مرکز نشر دانشگاهی، عهد ایران در دولت و دین شیرین، بیانی،

.1390مشهد، دانشگاه فردوسی، تیموری، عهد ایران در مذهب و سیاست قدرت، فوربز، منز، بئاتریس

نجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران: ا صفویان، ظهور و تیموریان زوال عصر در فرهنگ و سیاست پیوند منفرد، مهدی، فرهانی

1382.

.1379تهران: سمت، ایران، در قویونلوآق و قراقویونلو ترکمانان حکومت ، اسماعیل،زادهحسن

.1395تهران: سمت، ایلخانان، عصر در شیعه سیاسی یشهاند خالقی، علی،

.1379گاه، سیاست، قم: پژوهشکده حوزه و دانش و فرهنگ دین، عرصه در جعفریان، رسول، صفویه




30

.1382، باقرالعلوماسلام، قم: در دولت و سیاسی نظام فیرحی، داود،

، پائیز 41شماره ی، ، مجله مطالعات تقریبی مذاهب اسلام«نادرشاه گرایی سنی سیاست: سنی و شیعه تقریب اندیشه» زهرا، عبدی،

1394.

.1345، اسفند 39، شماره «گنابادی صوفیه سلسله» درویش، وحید،

.1385ان ، تابست39گنابادیه، نقد کتاب، شماره الللهیه نعمت فرقه از انتقادی گنابادی، حسنعلی، تحلیلی تیبیدخ

بزرگ اسلامی. المعارفدایرةشیعی در دانشنامه جهان اسلام و یهاحکومتو هافرقه، بابیت، حروفیه و دیگر بهاییتمداخل

Encyclopedia of Islamشیعی در هایفرقهو هاحکومتمرتبط با مقالات

31


تشیع در آثار مستشرقانعنوان درس )فارسی(:

Shiism in Orientalists’ Worksعنوان درس )انگلیسی(:


32عداد ساعت: ت نظریحد: نوع وا 2تعداد واحد:

اهداف درس:

آشنایی با تاریخ، میزان و نوع اهتمام مستشرقان به مطالعات شیعی


آشنایی با مراکز فعال در زمینه مطالعات شیعی. -

تنوع رویکردهای مستشرقان به تشیع. شناخت بهتر -

در مطالعات شیعی. نظرصاحبشناخت مستشرقان برجسته و -

تحلیل سیر تحول نگاه مستشرقان در مطالعات شیعی. -

سرفصل درس:

کلیات

o :شناسی و مطالعات اسلامی.، اسلامشناسیشرقتعریف مفاهیم

o تاریخچه شیعه شناسی در غرب

o ات اسلامی در غربجایگاه مطالعات شیعی در مطالع

o و عوامل پیدایی شیعه شناسی در غرب هازمینه

مختلف هایدوره های شرق شناسان نسبت به اسلام و تشیع درتحولات اقتصادی، فکری و فلسفی غرب بر دیدگاه تأثیر

عرفان، تصوف شیعی و...(هاقیام، هافرقه)ها آنمحورهای شیعه شناسی در غرب. بررسی و نقد ،

شیعه شناسیمراکز

هاشیعه در دایره المعارف

مطالعات شیعه شناسی غرب بر شیعه شناسی در شرق اسلامی تأثیر

انقلاب اسلامی بر شیعه شناسی در غرب تأثیر

32

:بررسی و نقد آثار مستشرقان درباره تشیع، مانند

گلدزیهر، ولهاوزن، برنارد لوییس، مکدرموت، ویلفرد مادلونگ

و شیعیان در مراکز علمی غرب بر مطالعات شیعی حضور مسلمانان تأثیر

و مطالعات شیعی شناسیشرقو پسا شناسیشرق نو





.1381تهران: سمت، مطالعات اسلامی در غرب،الویری، محسن،

.1393تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ی،امامدوازده عهیو اصول اعتقادات ش یغرب شناسانعهیش ،میمر، صانع پور

.1377 تابستان، 63، شماره هابررسی، مقالات و «گذری بر مطالعات شیعی در غرب»احمدوند، عباس،

.1373، 16 شماره، 4 سال، نامه فرهنگ، «مطالعه دین در مغرب زمین»وات، مونتگمری،

.1380، 72 و 71آینه پژوهش، شماره ،«اسیشن شیعه یهاکتاب یمعرف»خوشنویس، حمید،

.2008تشیع و خاورشناسان، المللیبین، همایش «اسانشنشناسی در مطالعات شرقجایگاه شیعه»همتی گلیان، عبدالله،

.1388به کوشش محمدرضا بارانی، قم، المللی تشیع و خاورشناسان،مجموعه مقالات همایش بین

درباره خاورشناسان. هادیدگاه ،«زبانانگلیسیدر غرب یعیمطالعات ش هایویژگی»، غلام ی،نیحس ایاح

خرداد، 15، فصلنامه «شیعه شناسی در فلسطین اشغالی 2 اشغالیمطالعات اسلامی در فلسطین نکاتی درباره»، محمدکاظمرحمتی،

.1386، 14 ش

، تابستان 62 ش، شیعه شناسی، «فلسطین اشغالی هایدانشگاهو شیعه شناسی در شناسیاسلاممطالعات »حسینی زاده، محمدعلی،

1382.

.1392، آبان و آذر 34-33 ش، زمانه، «عه پژوهیآمریکا و شی هایدانشگاه»مسرور، سعید، طاوسی

، بهار 13 ش، فصلنامه سیاست، «و افکار ادوارد سعید آثار برروشنفکری و تعهد: مروری »عالم، عبدالرحمن، میرزا زاده، فرامرز،

1389.




33

، قم: شیعه («ه و نقدترجم) اسلامالمعارف رهیحضرت محمد و حضرت زهرا در دا ریتصو»جان احمدی، فاطمه، مسعودی، حسین،

.1388شناسی،

«.ائمه )ع( هو مداخل مربوط ب یالمعارف بزرگ اسلام رهیبر دا یگذر»، سید علییی، آقا ،مهرداد ی،عباس

پاییز، 4 شعلوم سیاسی، نامهپژوهش، «سنتی شناسیشرقتغییر در روند هاینشانهاز تحلیلی باز؛ شناسینو شرق»سمیعی، محمد،

1388.

.م 2003، موسوعه المستشرقین، بیروت: الموسسه العربیه للدراسات و النشر، عبدالرحمن بدوی،

.1413ادوارد سعید، الاستشراق، قم: دار الکتاب الاسلامی،

.1404النشمی، المستشرقون و مصادر التشریع، کویت: مجلس الوطنی للثقافه و الفنون و الاداب،

رف، بی تا.العقیقی، المستشرقون، قاهر: دارالمعا

، بی تا.نابیمینوی، اسلام از دریچه چشم مسیحیان، بیجا:

.م 2001در اروپا، بیروت: دار المدار الاسلامی، شناسیاسلامفوک،

. 1422سباعی، الاستشراق و المستشرقون، دمشق: دار الزینبیین،

. 1387حموده، من زلات المستشرقین، قم: موسسه فرهنگی تبیان،

.1351، سیناابناورشناسی در روسیه و اروپا، تهران: بارتولد، خ

.1392، مرداد 183 ش، کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، «یخیو سرشت تار هاویژگی: یروس یخاورشناس»مرشدلو، جواد،

منابع مطالعاتی:

W. Watt, The study of religon in the west

Nicholas_Dew,Orientalism in Louis

A.L. Macfie, Orientalism

Gerard Cohen Vrignaud, Radical Orientalism

Fred Dallmayr, Beyond Orientalism

L. Marchand, German Orientalism in the Age of Epire

Richard King, Orientalism and Religion, Postcolonial theory, India and ‘the mystic East’

After Orientalism, Critical Perspectives on Western Agency and Eastern Re-appropriations;

Edited by François Pouillon and Jean-Claude Vatin

Series editors: Fred Dervin, Helsinki, Finland Regis Machart, Serdang, Malaysia;

Encounters between East and West, Intercultural Perspectives.

Encyclopedia of Islamمرتبط در مقالات

34


مطالعات تاریخی شناسیروشعنوان درس )فارسی(:

Methodology in Historical Studiesعنوان درس )انگلیسی(:

-: نیازپیش ■ ندارد □دارد :نیازپیش اختیاری نوع درس:


اهداف درس:

مطالب استنتاجهای مطالعه تاریخی و آشنایی با شیوه و ویژگی

تاریخی پژوهش هایروشآشنایی با

تاریخی شناسیروشآشنایی با مکاتب

:دهدیکه درس پرورش م ییهایستگیشاو هاییتوانا

توانایی تحلیل و دریافت روش مطالعه تاریخی -

توانایی نوشتن پیشنهاده پژوهشی -

توانایی نگارش مقاله علمی در زمینه تاریخ -

غیرعلمیتوانایی بازشناسی مقاله علمی از -

سرفصل درس:

(...شناسی علوم تاریخی و مفاهیم بنیادی )تعریف و هدف پژوهش، روش

شناسی در تاریخ )آراء متفکران(پیشینه و جایگاه روش

مراحل انجام پژوهش در تاریخ

چگونگی انتخاب موضوع پژوهش

)تهیه طرح پژوهش )اجزای پیشنهاده

)ارائه پیشنهاده از سوی دانشجویان )بررسی در کلاس

اریخی، نقد درونی وع موضوع و دوره تانواع منابع با توجه به ن)ها آنچگونگی شناسایی منابع پژوهش و اعتبارسنجی

و نقد بیرونی منبع و...(

با توجه به منابع دیجیتال، شبکه اینترنت و ...( )برداری اصول و فنون فیش

35

هانقد، تصفیه و پالایش داده

)مرحله نگارش و تدوین یا بازآفرینی تاریخ )نقل، شرح یا تبیین، تحلیل، تفسیر، تأویل

مقاله، های ارجاع، مختصاتپژوهشی )اجزای متن پژوهشی: چکیده، مقدمه و ...، شیوهمختصات نگارشی متون

نامه و کتاب( پایان

( و شناسیروان، شناسیجامعه، جغرافیا، اقتصاد، شناسیانسان، شناسیقوم، شناسیباستاننقش و اهمیت علوم مکمل

...( در پژوهش تاریخی

حل و چگونگی(یک پژوهش )مرا مثابهبه نامهپایان

،و نقد یک مقاله علمی، ...( وتحلیلتجزیهفعالیت درسی )تنظیم پیشنهاده

o :می است.بازدید از مراکز و آرشیوهای تاریخ و استفاده از منابع در کار پژوهشی این درس الزا توضیحات


.د از آرشیوهای تاریخپیشنهاده، نقد کتاب، مقاله(، بازدیهای سخنرانی، پرسش و پاسخ، انجام پروژه )تهیه تلفیقی از روش


:فهرست منابع

منابع اصلی:

.1387، تهران: نشر نی، خیبر پژوهش در تار یدرآمد ،رضایعل ،یتوان ییملا

.1395پور، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، نامه، ترجمه محمدتقی ایمانالیور، پل، نگارش پایان


.1392 فروزش، سینا، مبانی روش تحقیق در تاریخ، تهران: جهاد دانشگاهی،

.1362، تهران: اساطیر، خیدر تار قیبر روش تحق ایمقدمهکلارک، -تستونی. کج

.1386، تهران: سمت، پژوهیتاریخبر یدرآمد ،کلیمااستنفورد،

.1358، تهران: دانشگاه ملی ایران، نگاریخیدر تار قیروش تحق ،ریجهانگ ،یمقامقائم

.1376، تهران: نشر نی، (یدر علوم اجتماع ریلاجتماع )روش تفسادر فلسفه علم ییهادرس ،میعبدالکرسروش،

.1388، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، خیروش پژوهش در تار ،یمرتض یی،نورا ،نیحس ،جعفری میر


%20: پیشنهاده تهیه

اصول براساس مقاله یا کتاب یک بررسی و نقد

%: تاریخی مطالعات در پژوهش روش 20

%20 نوشتاری:


36

.1372، تهران: کانون نشر علم، خیپژوهش در تار یها، روشدیگرانو شارل ،ساماران

.1396با منابع )راهنمای پژوهش و نگارش تاریخ(، تهران: سمت، براندیج، آنتونی، رویارویی

.1385پژوهشی، تهران: سخن، –فتوحی، محمود، آیین نگارش مقاله علمی

.1393ایمان، محمدتقی، فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه،

Richard Mauris & Melvin E. Page, A Short Guide to Writing about History, New York, 2002.

Jacques Le Goff, Pierre Nora edConstructing the Past: Essays in Historical Methodology,

Cambridge University Press, 1985.

37


تاریخ کاربردیعنوان درس )فارسی(:

Applied Historyعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

ختلف کاربردی و شغلی رشته تاریخهای مآشنایی با زمینه

های تاریخیهای اولیه برای کاربردی کردن آموزشکسب مهارت


های شغلی متناسب با تحصیل در رشته تاریخشناسایی فرصت

سرفصل درس:

یو نوآور ینیکارآفر خچهیمفهوم و تار یبررس

و جهان رانیآن در ا گاهیو جا یاربردک خیمفهوم تار یبررس

یجهان اتیدر تجرب خیرشته تار یوجوه کاربرد یمطالعه و بررس ،ییشناسا

ن و نوشتن متو یخیتار هایگزارش میتنظ ،یپژوهشگر هایحوزهدر خیپژوهشگر تار کی ایحرفه هایمهارت

یخیتار

یخیدر موضوعات تار ایحرفهو یعموم هایسخنرانیارائه

جامعه زانیو برنامه ر استمدارانیبه دولتمردان و س یخیتار هایمشاورهه ارائ

تکا بر دانش ابا یو اجتماع یفرهنگ ،ی، اقتصادالمللبینو روابط یاسیس هایحوزهجامعه در رویدادهای یابیارز

یخیتار

ایرشتهمیانمطالعات مفهوم (Interdisciplinary) و جایگاه تاریخ در آن

یپژوهندهیآو ینگرندهیآتاریخ در مطالعات بررسی نقش

ور خارجه، مراکز وزارت ام ازجمله) تاریخمرتبط با رشته غیردولتیو یدولت مؤسساتدر خیمرتبط با تار هایفعالیت

نشر( مراکز ،هارسانه، هاموزه ،یفرهنگ راثی، مهاموزه ،یاسناد

38

زیو ن ی، نظامیدولت مؤسساتدر ییاجرا هایفعالیتدر ارتقا خیتار ایحرفه هایمهارتاستفاده از دانش و یچگونگ

سازمانیتاریخ نیو تدو غیردولتی مؤسسات

یشفاه خیکاربرد و فنون تار

یمترجم ،یراستاریمانند: و یاهحرف یهاتیدر فعال خیآموختگان رشته تاردانش یتوانمند کارگیریبه یچگونگ،

یدارهتل ،یگردشگر ،یدارموزه ،یکتابدار ،یسینوداستان

خیمرتبط با رشته تار وکارهایکسب

یفناوری هاتیفعال در خیتار کاربرد

یانوادگحفظ و انتشار اسناد خ ،یسینوخاطرات مانند یشخص یهاسفارش یبرا خیوجوه مختلف کاربرد دانش تار،

و ... عکس یهامانند مجموعه یخیتار یهامجموعه دهیسازمان

خیمرتبط با دانش تار وکارکسبدر حوزه خیفق رشته تارآموختگان مودانش

جمعیارتباط یهادر رسانه یخیتار یاحرفه یهاکاربرد دانش و مهارت

نوبت( 4کم آموختگان تاریخ )دستحضور در مراکز مرتبط با اشتغال دانش توضیحات: -


شدهمطرحهای شغلی گو، کار عملی با حضور در مراکز مرتبط با حوزههای سخنرانی، پرسش و پاسخ و گفتتلفیقی از روش

ها، انجام پروژه تاریخ شفاهی نمونهدر سرفصل



اغل مرتبط با رشته تاریخ )کارآموزی(امکان حضور در مراکز دارای مش



.1392دراکر، پیتر، نوآوری و کارآفرینی، ترجمه علی حسین کشاورز، تهران: سمت،

یذهنهای و نقشه هاچارچوب، هاروش: نانیکارآفرگیری مبارکی، محمدحسن و امیرمحمدکلابی، روزا مهرابی، لگوهای تصمیم

.1396(، تهران: سمت، یفیک کردیرو)


40 %20 نوشتاری:

- 40% -عملکردی:

39

.1395ویلیامز، مدیریت دانش کاربردی، ترجمه علی کشاورز و رضائیان، تهران: سمت، . روثال و ؛بوکوویتز، وندیآر

.1393، تهران: سمت، گردشگری مدیریت ،یمهد ،یکاظم


.1385خنیفر، حسین، کارآفرینی در نظام ارزشی، تهران: اکرام،

.1389می، دانشگاه آزاد اسلا التحصیلانفارغا، کارآفرینی عمومی، تهران: مرکز آموزش و تحقیق کانون فیض بخش، علیرض

.1394برنا، استین و دیویس، دیوید بورن و سوزان، کارآفرینی اجتماعی، ترجمه مهرداد نوربخش و دیگران، انتشارات بهمن

، جهاد دانشگاهی، اجتماعی، ترجمه زهرا آراستی و دیگران وکارکسبد بروکس، آرتور، کارآفرینی اجتماعی رویکردی نوین به ایجا

1391.

.1397، ترجمه غلامرضا توکلی و دیگران، آریان قلم، وکارکسباستروالدر، الکساندر و ایو پیگنیور، خلق مدل

.1396کلی، تام و دیوید، خودباوری در خلاقیت، ترجمه مهدی کیامهر و مرتضی خضری پور، آریان قلم،

.1397، ترجمه سعید روشنی، آریان قلم، وکارکسباندازی اولت، بیل، راه

.1396 ساروقی، آریان قلم، نیالدحسامشما، ترجمه وکارکسبکلارک، تیم و الکساندر استر والدرو ایوپیگنیور، مدل

یت در بررسی سیر توسعه یادگیری نظریه مدیر :ابزاری کلاسی عنوانبهتاریخ شفاهی »تاپینگ، شارون و دیوید دووان، استیفن بوشارد،

.1395، پاییز و زمستان 4 شتاریخ شفاهی، فصلنامه دو، ترجمه هوشنگ خسروبیگی، «سازمان

.1385رویکردی مدیریتی، تهران: سمت، : حسینی، خداداد و دیگران، کسب و تجارت الکترونیکی

.1394سازگار، تهران: آگه، رامپولا، مری لین، راهنمای نگارش تاریخ، ترجمه لی لا

.1373، بهار 24 دوره، «فصلنامه دانش مدیریت»زراعی، متین، خلاقیت و نوآوری،

.1396ع(، ) صادقها، تهران: دانشگاه امام مبانی اصول و روش یپژوهندهیآحاجیانی، ابراهیم،

Sommer, B. W. 2015, Practicing Oral History in Historical Organizations, Routledge, New

York.

Wadhwani, R. D. Galvez-Behar, G. Mercelis.J. Guagnini, A. 2017, ‘Academic

entrepreneurship and institutional change in historical perspective’, Journal Management &

Organizational History, vol.12, no.3, pp. 175-198.

Barnhart, T.A. 1999, ‘Serving Many Masters: A Perspective on Integrating Knowledge and

Skills in Applied History’, The Public Historian, vol. 21, no. 3, pp. 55-165.

Barnhart, T.A., & Reid, D.R. 2010, ‘Theory and Practice in Applied History: A Collections-

Based Curriculum at Eastern Illinois University’, A Journal for Museum and Archives

Professionals, vol. 6, no. 4. pp. 239-256.


https://www.mq.edu. /centres/centre-for-applied-history تاریخ کاربردی در دانشگاه مک مرکز

Macquarie universityکواری در سیدنی در استرالیا

40

http://en.histoire.umontreal.ca/programs/graduate-programs/new-ma-in-history-

دانشگاه مونترال کانادا

http://www.lvc.edu/academics/programs-of-study/applied-history لبانون در کالج

http://www.csu.edu.au/handbook/subjects/HST307.htmlانگلستان لز چار دانشگاه

استوارت در استرالیا

https://historyarthistory.gmu.edu/courses/hist685/course_sections/34582 آمریکا متحدهایالاتکالج علوم انسانی و اجتماعی در دانشگاه جورج میسون در

http://www.oral-history.ir



https://historyarthistory.gmu.edu/courses/hist685/course_sections/34582

https://historyarthistory.gmu.edu/courses/hist685/course_sections/34582

http://www.oral-history.ir/

41


فلسفه تاریخعنوان درس )فارسی(:

Philosophy of Historyان درس )انگلیسی(: عنو



:اهداف درس

مختلف آن ابعادآشنایی با فلسفه تاریخ در

رایج در فلسفه تاریخ هاینظریهآشنایی تحلیلی و انتقادی با معرفت تاریخی و

تاریخی شناسیهستیآشنایی با

یادگیری مکاتب مختلف تاریخی بر اساس فلسفه تاریخ


تاریخی شناسیهستیمختلف تاریخی بر اساس توانایی شناخت مکاتب

سرفصل درس:

مبانی فلسفه تاریخ: چیستی فلسفه و تاریخ

تاریخی شناسیهستی

معرفت تاریخی

منابع مولد معرفت تاریخی

موانع معرفت تاریخی

بنیادین تاریخ: زمان. مکان. کنشگران، هایسازه

تاریخی هایگزارهسنجش صدق

فلسفه تاریخ: فلسفه جوهری و انتقادیرویکردهای دوگانه در

شناختیروانیقین در تاریخ: یقین منطقی در

امکان و ضرورت در تاریخ

بحث علیت در تاریخ

42

بازدید از مراکز علمی تاریخی با رویکردهای فلسفی خاص


های سخنرانی، پرسش و پاسخ و مباحثه گروهی در کلاستلفیقی از روش



. 1386، تهران: سمت، پژوهیتاریخاستنفورد، مایکل، درآمدی بر

.1382استنفورد، مایکل، درآمدی بر فلسفه تاریخ، تهران: نشر نی،

.1385تهران: اختران، کالینگوود، مفهوم کلی تاریخ،

.1387جنکینز، بازاندیشی تاریخ، تهران: آگه،

.1387احمدی، بابک، رساله تاریخ، تهران: نشر مرکز،

.1394رضوی، سید ابوالفضل، فلسفه تاریخ، تهران: دانشگاه پیام نور،

.1391رضوی، سید ابوالفضل، فلسفه انتقادی تاریخ، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه،

.1379نوذری، حسینعلی، فلسفه تاریخ، تهران: طرح نو،

.1384، تهران: طرح نو، شناسیمعرفتشمس، منصور، آشنایی با

.1380، مغالطات، قم: بوستان کتاب، اصغرعلیخندان،

.1390مفتخری، حسین، مبانی علم تاریخ، تهران: سمت،

. 1387هگل، تاریخ فلسفه، تهران: شفیعی،

.1396د، تاریخ به روایت فلسفه از هرودوت تا آلن بدیو، قم: لوگوس، ، احمپور محمد

.1395کارل لوویت، معنا در تاریخ، ترجمه حاجی ناصری، تهران: علمی و فرهنگی،

Johann Gottfried Herder, Another Philosophy of History, Tr. Ioannis D. Evrigenis & Daniel

Pellerin, Indianapolis, 2004

Johann Gottfried Herder, Reflections on the Philosophy of the History of Humankind, Tr.

Frank E. Manuel, Chicago, the University of Chicago Press, 1968




43


(شیعی نگاریتاریخبر تأکیدبا ) نگاریتاریخعنوان درس )فارسی(:

Historiography Based on Shi’ite Historiographyعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

نگاری در جهان اسلام.نگاری و مکاتب تاریخآشنایی با مفهوم مکتب در تاریخ

یک نویسنده نگاریتاریخآشنایی با شیوه فهم

نگاریتاریخدرک تحولات موجود در مکاتب


رخان. مو نگاریتاریخ با شیوه مؤثرتوانایی فهم عوامل -

نگاری در قرون نخستین.های مکاتب مختلف تاریخویژگی وتحلیلتجزیهتوانایی -

هر اثر. نگاریتاریخهای توانمندی استخراج شاخه -

سرفصل درس:

نظری

موجود در آن. هایبندیدستهو نگاریتاریخ خصوص درتعاریف موجود

بر آن. مؤثرو درک درست از عوامل نگاریتاریخاهمیت

پیش از ظهور اسلام. نگاریختاری

در میان مسلمانان. نگاریتاریخهای رشد زمینه

اسلامی: نگاریتاریخمکاتب

مکتب مدینه

مکتب عراق

مکتب شام

شیعی. نگاریتاریخ هایگونهاهم

44

شیعی. نگاریتاریختحولات

عملی:

یک مکتب و ع( در قرون مختلف در) سینحمورخان شیعه حول یک موضوع همانند مقتل امام نگاریتاریخمقایسه نحوه

یا در مکاتب متفاوت.


های سخنرانی، پرسش و پاسخ و گفتگو، مطالعه و تمرین هفتگی.تلفیقی از روش


:منابعفهرست

.1387ی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی، در گسترده تمدن اسلام خیصادق، علم تار وند،نهیآئ

.1987شاکر مصطفی، التاریخ العربی و المورخون، بیروت: دار العلم،

.1392ی، ترجمه محسن الویری، تهران: سمت، اسلامی نگارخی، تاراف سیچ نسون،یراب

.1375نگاری در اسلام، تهران: سمت، تاریخ ،یزاده، هادسجادی، سید صادق، عالم

.1368نگاری اسلامی، مشهد: آستان قدس رضوی، روزنتال، فرانتس، تاریخ

.1388نگاری در اسلام، تهران: چاپخش، نگاران و مکتب تاریخالعابدینی، رمضان، تاریخزین

.1396فرهنگ و اندیشه، ایرانی، تهران: انتشارات پژوهشگاه نگاریتاریخمیثمی، جولی اسکات،

.1386: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، قم حسینی، عبدالله، معرفی و نقد منابع عاشورا،

.1387صفوی، ترجمه منصور صفت گل، تهران: دانشگاه تهران، عباسشاهدر روزگار فرمانروایی نویسیتاریخکوئین، شعله،

از قرن اول تا قرن هفتم هجری، قم: جامعه الزهراء، ها آن نگاریتاریخهای و گونهها امامیه و روش نگارانیختاربخشی، منصوره،

1394.

.1386، سال 10، شماره پژوهانتاریخ، فصلنامه «شیخ صدوق نگاریتاریخبررسی دو اثر »صفری فروشانی، اللهنعمت

در فصلنامه تاریخ « نگاری ابومخنفم در تاریخواقعه کربلا و بازنمایی عملکرد گفتمان حاک»حسن حضرتی، لیلا نجفیان رضوی،

.1394، تابستان 26، شماره 25ایران و اسلام دانشگاه الزهرا. سال

هشام کلبی بر پایه کتاب نگاریتاریخو بازآفرینی غرور قومی عرب؛ جستاری در پرستیبتامحای »حسن حضرتی، زینب امیدیان،

.1395 پاییز، 3 شماره ،17 سال، فصلنامه تاریخ اسلام، «الاصنام




45

421-325ه رازی )ابوعلی مسکوی نگاریتاریخبر تأثیرگذار هایمؤلفهبررسی » عیسی عبدی، سینا فروزش، غلامحسین زرگری نژاد،

.1395، پاییز 29 شماره، 8 سال، مطالعات تاریخ فرهنگی، «(ق

زمانوجود و غیبت امام )نمونه موردی: تثبیت نظریه کبرابت نگاری شیعیان امامی مذهب در آغاز دوره غیتاریخ»لیلا نجفیان رضوی،

.1395، بهار 27، شماره 7، در فصلنامه مطالعات تاریخ فرهنگی )انجمن ایرانی تاریخ(. سال «عج(()

ه تاریخ در فصلنام« نفبر مقتل الحسین ابومخ تأکیدع( با ) حسینمکتب امام هایشاخصه»لیلا نجفیان رضوی، محبوبه فرخنده زاده،

.1396، بهار 26، شماره 8 سالفرهنگ و تمدن اسلامی.

:منابع مطالعاتی

http://www.noormags.ir

Historiography and Historicism in: https://scholar.google.com

The Early Arabic Historical Tradition, Albrecht Noth.

https://scholar.google.com/

46


شیعه در جهان امروزعنوان درس )فارسی(:

Shiism in Modern Timeعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

آشنایی با تاریخ معاصر و وضعیت کنونی شیعه در جهان


نشینمناطق کانونی و محوری شیعه ویژهبهتاریخ معاصر شیعیان در جهان باآشنایی -

هاآننشین کنونی جهان به لحاظ تاریخ سیاسی و فرهنگی نی مناطق شیعهتحلیل ارتباط وضعیت کنو -

سرفصل درس:

:تاریخ و وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در آسیا، شامل

o )جهان عرب )عراق، سوریه، لبنان، عربستان سعودی

o ،افغانستان

o ،پاکستان

o هند و جنوب شرقی آسیا و شرق دور

یعیان در اروپا، شامل:تاریخ و وضعیت سیاسی و فرهنگی ش

o پراکندگی جوامع مسلمان شیعی در نقاط مختلف اروپا

:تاریخ و وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در افریقا، شامل

o پراکندگی جوامع مسلمان شیعی در نقاط مختلف افریقا مانند مصر، نیجریه، تانزانیا و سنگال

ف امریکا اکندگی جوامع مسلمان شیعی در نقاط مختلتاریخ و وضعیت سیاسی و فرهنگی شیعیان در امریکا و پر



47


منابع:رست فه

.1386جعفریان، رسول، تشیع در عراق، مرجعیت و ایران، تهران: موسسه مطالعات تاریخ معاصر،

.1387جعفریان، رسول، اطلس شیعه، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح،

.1380، هاپژوهشفب مار، تاریخ نوین عراق، ترجمه محمد عباسپور، مشهد: بنیاد

.2ج ، م 2008یخ الشیعه فی لبنان، بیروت: دار الخیال، حماده، سعدون، تار

.1385عبدلی، حسین، شیعیان افغانستان، قم: شیعه شناسی،

.1385عارفی، محمد اکرم، شیعیان پاکستان، قم: شیعه شناسی،

.1391های شیعی در هند، تهران: خیمه، رحمانی، جبار، مناسک و آیین

.1386ان: جاویدان، ، تهر20درینیک، خاورمیانه در قرن

.1384حورانی، آلبرت، تاریخ مردمان عرب، تهران: امیرکبیر،

.1379لوتسکی، ولادیمیر، تاریخ جدید کشورهای عربی، تهران: علمی و فرهنگی،

.1391، قم: آشیانه مهر، یرضو یرمابراهیم، فواد، شیعیان عربستان، ترجمه سلیمه دارمی و فیروزه

Jones, J. (2011). Shi'a Islam in Colonial India: Religion, community and sectarianism (Vol.

18). Cambridge University Press.

Hyder, S. A. (2006). Reliving Karbala: Martyrdom in South Asian Memory. Oxford

University Press.

Cole, J. R. (1988). Roots of North Indian Shi'ism in Iran and Iraq: Religion and State in

Awadh, 1722-1859 (pp. 152-157). Berkeley, Los Angeles, London: University of California

Press.

Howarth, T. (2005). The Twelver Shi'a as a Muslim Minority in India: Pulpit of Tears.

Routledge.

Pinault, D. (2016). Horse of Karbala: Muslim devotional life in India. Springer.

Jones, J., & In Qasmi, A. U. (2016). The Shi'a in modern South Asia: Religion, history and

politics. Delhi: Cambridge University Press.

Schubel, V. J. (1993). Religious performance in contemporary Islam. Shi ‘i Devotional

Rituals in South Asia.

-Shanneik, Y., Heinhold, C., & Ali, Z. (2017). Mapping Shia Muslim Communities in

Europe, Journal of Muslims in Europe, 6(2)

Mapping Shia Muslim Communities in Europe: Local and Transnational Dimensions: An Introduction to the Special Issue




48

Karbala in London: Battle of Expressions of Ashura Ritual Commemorations among Twelver Shia Muslims of South Asian Background

A Minority in the Making: The Shia Muslim Community in Norway

Between the Politics of Difference and the Poetics of Similarity: Performing Ashura in Piraeus

Shiite “Communities of Practice” in Germany: Researching Multi-Local, Heterogeneous Actors in Transnational Space.

Being a “True” Shi’ite: The Poetics of Emotions among Belgian-Moroccan Shiites

Towards a United Shia Youth Community: A “Dutch” Muharram Gathering

King, N. Q. (1974). THE KHOJA SHIA ITHNA‐ASHERIYA COMMUNITY IN EAST AFRICA (1840‐1967). The Muslim World, 64(3), 194-204.

Amiji, H. M. (1982). Islam and socio‐economic development: a case study of a Muslim minority in Tanzania. Institute of Muslim Minority Affairs. Journal, 4(1-2), 175-187.

Akhtar, I. S. (2014). Religious citizenship: The case of the globalised Khoja. African Sociological Review/Revue Africaine de Sociologie, 18(1), 27-48.

Leichtman, M. A. (2007). Shiite Lebanese migrants and Senegalese converts in Dakar. Les mondes chiites et l’Iran. Paris: Éditions Karthala et Institut français du Proche Orient, 211-240.

Leichtman, M. A. (2014). Shi ‘i Islamic cosmopolitanism and the transformation of religious authority in Senegal. Contemporary Islam, 8(3), 261-283.

Takim, L. (2009). Shi'ism in America. New York: New York University Press.

Takim, L. (2000). Foreign influences on American Shi'ism. The Muslim World, 90(3‐4), 459-478.

Walbridge, L. S. (1996). Without forgetting the imam: Lebanese Shi’ism in an American community. Wayne State University Press.

Takim, L. (2014). The Twelver Shi ‘is in America. The Oxford Handbook of American Islam, 100.

Sachedina, A. (1994). A minority within a minority: The case of the Shi’a in North America. Muslim Communities in North America, 3-14.

Walbridge, L. (1994). The Shi ‘a mosques and their congregations in Dearborn. Muslim Communities in North America, 337-357.

Contractor, C. A. (2011). The Dearborn Effect: A Comparison of the Political Dispositions of Shi ‘a and Sunni Muslims in the United States. Politics and Religion, 4(1), 154-167.

Walbridge, L. S. (1999). A look at differing ideologies among Shi'a Muslims in the United States. Arabs in America: Building a new future, 53-65.

49


1(2و 1قرائت و درک متون تاریخی به زبان انگلیسی )عنوان درس )فارسی(:

Reading and Understanding of Historical Texts in English (1 & 2)عنوان درس )انگلیسی(:

2-: نیازپیش ■ارددن □ دارد :نیازپیش اختیاری نوع درس:


اهداف درس:

آشنایی با اصول، فنون ترجمه

کسب مهارت ترجمه متون ساده تاریخی از زبان خارجی

ان خارجی درک فیلم تاریخی به زب


درک مفهوم متون مرتبط با تاریخ اسلام و تشیع به زبان خارجی -

توانایی استفاده از متون خارجی در مطالعات تاریخی در حوزه اسلام شیعی -

سرفصل درس:

،انشجویان سنجش پایه زبانی د تبیین اهمیت درس و نقش متون خارجی در مطالعات تاریخ و بخصوص اسلام

انواع و مراحل ترجمه

(نیمسالمتون تاریخی )همزمان با تمرین ترجمه در طول برتکیهفنون ترجمه با

(نیمسالترجمه متون )بقیه جلسات درسی در طول

های هفتگی دانشجویان در کلاسبررسی ترجمه

تمرین ترجمه در کلاس


o های سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان روشتلفیقی از

قرائت و درک متون تاریخی به زبان و (1قرائت و درک متون تاریخی به زبان انگلیسی ). با توجه به ماهیت یکسان و سرفصل و منابع مشابه دو درس 1

.اندشدهمطرحمشترک صورتبههر یک به ارزش دو واحد، در این بخش (2انگلیسی )

.باشدمی (2قرائت و درک متون تاریخی به زبان انگلیسی )درس نیازیشپ عنوانبه( 1یخی به زبان انگلیسی )قرائت و درک متون تار. درس 2

50

o تماشای فیلم و مستندها از تاریخ اسلام به زبان انگلیسی




. 1394: نشر مرکز، جابیار درباره ترجمه، صفوی، کورش، هفت گفت

.1397های ترجمه، تهران: نشر دانشگاهی، درس نخستین فرخزاد، فرزانه،

.1397ی، تهران: امیرکبیر، سیفن ترجمه انگلپازارگادی، علاءالدین،

.1392، تهران: نشر دانشگاهی، نشر دانش هایمقاله دهیدرباره ترجمه: برگزپورجوادی، نصرالله،

المعارف و ...(متون تاریخ اسلام و بخصوص در حوزه تشیع به زبان خارجی )کتاب، مقاله، دائره


.1390، تهران: نیلوفر، از پست و بلند ترجمه: هفت مقالهامامی، کریم،

.1380، تهران: نشر همراه، از فن ترجمه یوتحلیلتجزیهترجمه: یو مبان اصول صفارزاده، طاهره،

.1396، تهران: سمت، ترجمه متون سادهصمد، رزا سوزنی،می

.1390ی، تهران: نشر ناهید، ترجمه کاوخرمشاهی، بهاءالدین،

صفدر ،یکامران فان ،یابندرینجف در ،یخرمشاه بهاءالدین: شیخو اتیاز تجرب ندیگویسال تجربه: سخن م یسال ترجمه، س یس

.1384، تهران: نشر واژه آرا، زاده یتق




51

شخصات درس:م

تشیع در فضای مجازیعنوان درس )فارسی(:

Shiism in Cyberspaceعنوان درس )انگلیسی(:


64عداد ساعت: ت عملینوع واحد: 2تعداد واحد:

اهداف درس:

یافزارهامو نر یاجتماع یهاها، شبکهوبلاگ ها،تیشامل وب سا ،یمجاز یدر فضا عهیبا منابع مهم شناخت ش ییآشنا

.یاانهیرا


آن و کاربرد (یعیش ریو غ یعی)اعم از ش عهیشناخت ش یبرا دید و مفموجو یشناخت منابع مجاز -

در فضای مجازی آنان یهاتیپژوه و فعال عهیش ای یعیش یهاتیو شخص مؤسساتبا ییآشنا -

سرفصل درس:

نظری:

اپلیکیشن(افزارنرمهای فضای مجازی )وبگاه، وبلاگ، شبکة اجتماعی، پایگاه داده، گونه ،

های های رقمی، خبرگزاریهای داده، کتابخانهها، بانکو شخصیت مؤسساتمجازی شامل معرفی شیعیان در فضای

بر زبان فارسی، عربی و انگلیسی به تفکیک فرق شیعی( تأکیدو... )با غیررسمیرسمی و

و...؛ به های رقمیهای داده، کتابخانهها، بانکو شخصیت مؤسساتشیعیان در فضای مجازی غیر شیعی )شامل معرفی

تسنن، وهابیت و غربیان(تفکیک اهل

عملی:

های داده مهم ایرانی و غیر ایرانی در فضای مجازی )کار با پایگاهebookshia.com,Noormags.ir,

Noorlib.ir, lib.ir, … Alwaraq.com,almanhal.com, …)

بر دانشنامة تاریخ تأکیدهای نور با افزارنرملشامله و البیت، المکتبه اافزارهای مهم کتابخانه دیجیتال )مکتبه اهلکار با نرم

مان، کتابخانه مهدویت، ، دانشنامة سیرة معصو3نور ، جامع تفاسیر 3.5، جامع احادیث شیعه 2 یهنورالولارجال شیعه، تشیع،

(علوی و نورالجنان دانشنامه

52

آشنایی و کار با سامانه ابر نور


های سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان در مباحث کلاس وشتلفیقی از ر



.1387، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، حسن فرشتیان، ترجمه نگاریاینترنت و حرفه تاریخ، ولاندور، مینوتی

.1387ها و منابع دیجیتال )جلد اول(، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، آشنایی با کتابخانه

.1389ها و منابع دیجیتال )جلد دوم(، قم: مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، بخانهآشنایی با کتا


(www.rahavardnoor.irدر دسترسیقابلمجله رهاورد نور )

ebookshia.com

Noormags.ir

Noorlib.ir

lib.ir

Alwaraq.com

almanhal.com




http://rihu.ac.ir/author/2232/رولاندو-مینوتی

http://rihu.ac.ir/author/2233/حسن-فرشتیان

http://rihu.ac.ir/author/2233/حسن-فرشتیان

53


اریخ اجتماعی شیعهتعنوان درس )فارسی(:

The Social History of Shiismعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

آشنایی با ابعاد مختلف حیات اجتماعی شیعیان در طول تاریخ اسلام


شیعیان در ادوار مختلف تاریخ ، مراسم و مناسک شیعیاندرک تحول زندگی -

ازآنپسشیعیان در دوره حضور ائمه و و رسیدگی به وضعیت دهیسازماندرک بهتر نحوه -

سرفصل درس:

در حوزه تاریخ اجتماعی شیعه. گرفتهانجام هایپژوهشمنابع و ترینمهممعرفی و نقد

.تعریف و اهمیت تاریخ اجتماعی شیعه

.آشنایی با اولین نهادهای اجتماعی شیعه: وکالت، نقابت

شیعه مروری بر نقش و جایگاه مرجعیت در تاریخ اجتماعی

شیعیان و تحولات آن در طول تاریخ با تمرکز بر: ورسومآدابآشنایی با

.نحوه عزاداری شیعیان و تحولات آن از دوره حضور ائمه

شیعیان. هایجشن

.مراسم و مناسک خاص شیعیان

غیرزبانینمادها: نمادهای زبانی و ن.

تحولات سبک زندگی شیعیان: تغذیه، پوشاک، مسکن و معماری و...

های تاریخ اجتماعی شیعهتحلیل کلی ویژگی.

54

:یادگیری –روش یاددهی

تلفیقی از گفتگو، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان در مباحث کلاس


:موردنیازت تجهیزات و امکانا

بازدید از اماکن و مراسم ویژه شیعیان.امکان



اصطخری، المسالک و الممالک، بیروت: دارصادر، بی تا.

مقدسی، احسن التقاسیم فی معرفه الاقالیم، بیروت: دار صادر، بی تا.

.1422یعقوبی، البلدان، بیروت: دار الکتب العلمیه،

نامه ابن جبیر، بیروت: دار و المکتبه الهلال، بی تا.ابن جبیر، سفر

، ترجمه محمدعلی موحد، تهران: نشر نی، بی تا.بطوطهابن، سفرنامه بطوطهابن

. 1385، سفرنامه آدام الئاریوس، ترجمه احمد بهپور، تهران: ابتکار نو، الیاریوس، آدام

.1384رجب نیا، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، سفرنامه کلاویخو، ترجمه مسعود گونسالس دکلاویخو، روی،

.1358ویلیام فرانکلین، مشاهدات سفر از بنگال به ایران، ترجمه محسن جاویدان، تهران: بنیاد فرهنگ و هنر ایران،

.1368، تهران: خوارزمی، جانداریپولاک، سفرنامه پولاک، ایران و ایرانیان، ترجمه کیکاووس

.1361: توس، جابیتاریخ قم، قمی، حسن بن محمد،

خطیب بغدادی، تاریخ بغداد، تحقیق عطا مصطفی عبدالقادر، بیروت: دار الکتب العلمیه، بی تا.

.1412ابن جوزی، المنتظم، تحقیق عطا مصطفی عبدالقادر، بیروت: دار الکتب العلمیه،

.1965بیضون، بیروت: دارصادر، محمدعلیابن اثیر، الکامل، تحقیق

.1382ندر بیک منشی، عالم آرای عباسی، ایرج افشار، تهران: امیرکبیر، اسک

.1396الگار، دین و دولت در ایران نقش علما در دوره قاجار، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: توس،

منابع فرعی

1ج ، 1382ره، ع(، قم: موسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی ائمه )محمدرضا جباری، سازمان وکالت و نقش آن در عصر




55

ه علوم و فرهنگ خالقی، دیوان نقابت )پژوهشی درباره پیدایش و گسترش اولیه تشکیلات سرپرستی سادات(، پژوهشگا محمدهادی

.1378اسلامی،

.1393، تحول گفتمان در گزارش واقعه کربلا، تهران: سمت، یابوالقاسم یرمرقیه

.1379ست، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، جعفریان، رسول، صفویه در عرصه دین، فرهنگ و سیا

.1387، المللیبینحسام مظاهری، محسن، رسانه شیعه، تهران: شرکت چاپ و نشر

یران شناسان )از صفویه اعزاداری شیعیان ایران به روایت سفرنامه نویسان، مستشرقان و حسام مظاهری، محسن، تراژدی جهان اسلام:

.1397رما، (، اصفهان: آتا جمهوری اسلامی

56


مفهوم و تاریخ پیدایش تشیععنوان درس )فارسی(:

The Concept and Origins Rise of Shiismعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

های بنیادین تشیع.آشنایی تخصصی و تحلیلی با مفاهیم و کلیدواژه

تشیع. تأسیسها درباره چرایی و چگونگی نقد و ارزیابی دیدگاه

دهد:می هایی که درس پرورشها و شایستگیتوانایی

تشیع تأسیس خصوص درمتفاوت موجود هایدیدگاهامکان تحلیل

سرفصل درس:

.کلیات درس، روش کار، منابع

.اهمیت مفهوم شناسی، مفهوم تشیع

مفهوم اصطلاحی و لغوی شیعه، رافضی و ترابی. در خصوصبحث

مفهوم علوی، جعفری و متشیع. در خصوصبحث

ولی و تبری.ت ولیمفهوم مولا، در خصوصبحث

امیرالمؤمنینمفهوم خلیفه، وصی و در خصوصبحث.

کلی نادرست. هایفرضپیشتشیع و نقد تأسیسنظریات

تشیع در دوره ابوبکر و عمر. تأسیسنظریه

تشیع توسط ایرانیان. تأسیسنظریه

تشیع توسط عبدالله بن سبا. تأسیسنظریه

تشیع در عصر اموی و عباسی. تأسیسنظریه

توسط اعراب جنوبی. تشیع تأسیسه نظری

ص() پیامبرتشیع در عصر تأسیسنظریه

57

بررسی چند دیدگاه معاصر: شریعتی، احمد امین و...

بررسی دیدگاه نیومن، مدرسی طباطبائی و...



:بیارزیاروش


.1397طباطبائی، محمد حسین، شیعه مجموعه مذاکرات با هانری کربن، تهران: هجرت،

.1394طباطبائی، محمد حسین، شیعه در اسلام، دفتر انتشارات اسلامی،

.1386تاریخ تشیع در ایران از آغاز تا طلوع دولت صفوی، تهران: علم، جعفریان، رسول،

.1376، تاریخ تشیع، مشهد: جهاد دانشگاهی مشهد، محمدکاظمخواجویان،

.1395آقانوری، علی، خاستگاه تشیع، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی،

.1354، تشیع مولود طبیعی اسلام، تهران: روزبه، محمدباقرصدر،

.1384و پژوهشی امام خمینی، آموزشیی، غلام حسن، تاریخ تشیع، قم: موسسه محرم

.1384(، زیر نظر احمدرضا خضری، تهران: سمت، جلد 2) تشیعتاریخ

.1356شهابی، محمود، الاسلام و الشیعه الامامیه، تهران: دانشگاه تهران،

. 1406: موسسه البعثه، جابیعسکری، سید مرتضی، معالم المدرستین،

.1396علامه امینی، الغدیر، مطبعه الحیدری،

.1415، موسسه امام علی، هااصولکاشف الغطاء، محمد حسین، اصل الشیعه و

.1386، قم: شیعه شناسی، امامیدوازدهتشیع گیریشکلنیومن، اندرو، دوره

.1378، اسلامی نشرجعفری، حسین محمد، تشیع در مسیر تاریخ، دفتر فرهنگ

.1385گلپایگانی، علی، درآمدی به شیعه شناسی، مرکز جهانی علوم اسلامی، ربانی

.1380، قم: بوستان کتاب، بیتاهلمنتظر القائم، اصغر، نقش قبایل یمنی در حمایت از

.1388غضنفری، علی، مبانی تشیع در منابع تسنن، تهران: اسوه،

.1368مظفر، محمدرضا، تاریخ شیعه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،

.1362-1357مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، دفتر انتشارات اسلامی،




58

.1360تاریخی، مجمع علمی اسلامی، هایافسانه دیگرعسکری، سید مرتضی، عبدالله بن سبا و

.1391تشیع، تهران: دلیل ما، گذارپایهص( ) پیامبر، اکبرعلیمهدی پور،


در دایره المعارف تشیع.« شیعت»مدخل

http://www.shiitestudies.com مقالات مرتبط با بحث در مجله شیعه شناسی

http://www.shiitestudies.com/

http://www.shiitestudies.com/

59


علم و آموزش در جهان تشیععنوان درس )فارسی(:

Science and Education in the Shi’ite Worldعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

های آموزشی در مکاتب و مدارسلی با علوم اسلامی و شیعی و شیوهآشنایی تحلی

های آموزشی جدید در تحلیل و یادگیری تاریخ اسلامشناخت شیوه

شناخت مأخذ مطالعاتی جدید در تاریخ اسلام


ی عصر جدیدهاتوانایی کشف و آموزش در حوزه تاریخ اسلام به شیوه -

توانایی در بررسی چگونگی نهادهای آموزشی شیعه -

آگاهی از شرایط جهانی اسلام -

تسلط بر ابزار علمی آموزشی در تبلیغ و شناخت تشیع -

توانایی ارائه گزارش پژوهشی در کلاس یا مقاله پیرامون یک موضوع مرتبط با درس فرق شیعه -

سرفصل درس:

چیستی علم: تعاریف و مفاهیم

های پیامبر اسلامهآموز

شیعه در عصر حضور ائمه هایآموزش

قران و علوم قرانی

شناسیحدیث

علم فقه

علم تفسیر

مدارس شیعی

60

علمی شیعه هایحوزهمکاتب و

های عقلی و نقلیدر ترویج دانشها آنعلمای شیعه و نقش

علم جغرافیا

علم تاریخ

علوم طبیعی

( از یک نهاد آ 2یا 1بازدید )تاریخی مربوطه هایمکانموزشی سنتی در حوزه دینی و روزه


o های سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان تلفیقی از روش

o فیلم و مستندها از وضعیت فعلی فرق شیعه. نمایش




.1387عرسان گیلانی، ماجد، سیر آراء تربیتی در تمدن اسلامی، ترجمه بهروز رفیعی، قم: حوزه و دانشگاه،

.1364، نشر یزدان، کسراییبزرگ اسلامی، ترجمه نورالله هایدانشگاهغنیمه، عبدالرحیم، تاریخ

.1358مدارس نظامیه، تهران: دانشگاه تهران، کسایی، نورالله،

.1388فیاض، عبدالله، تاریخ التربیه عند الامامیه، ترجمه علی مطوری، اهواز: دانشگاه شهید چمران،

.1374عج(، ) عصرذهنی تهرانی، شیراز: کتابخانه مدرسه علمیه امام محمدجوادآداب المتعلمین، منسوب به خواجه نصیر، ترجمه

.1359، نابی: جابیی، مهدی، پژوهشی در نظام طلبگی، ضوابط

.1350، 3 دورهگلشنی، تشکیلات آموزشی ایران در عصر صفویه، خرد و کوشش،

.1357حکیمی، دانش مسلمین، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،

.1356طوسی، الفهرست، نجف: المرتضویه،

.1366، هاپژوهشافندی، عبدااله، ریاض العلماء، مشهد: بنیاد

.1365علمیه شیعه در طول تاریخ، اصفهان: انتشارات حوزه علمیه اصفهان، هایحوزهموحد ابطحی، آشنایی با

.1384صفا، تاریخ علوم عقلی در اسلام، تهران: انتشارات مجید،


20% %25 ی:نوشتار


61

.1438، طبقات علوم الشیعه، تهران: شورای اسلامی، آقابزرگتهرانی،

.1417لام الشیعه، موسسه آل البیت لاحیاء التراث، طباطبایی، عبدالعزیز، معجم اع

.1362، کارنامه اسلام، تهران: امیرکبیر، کوبزرین

.1361چلبی، احمد، تاریخ آموزش در اسلام، ترجمه محمد حسین ساکت، دفتر نشر فرهنگ اسلامی،

.1368منیرالدین، نهاد آموزش اسلامی، ترجمه محمد حسین ساکت، مشهد، آستان قدس،


www.magiran.comبانک اطلاعات نشریات ایران:

www.noormags.irپایگاه مجلات تخصصی نور:

(http://www.iranicaonline.org) کایرانیدانشنامه ا

(یعلوم اسلام یوتریکامپ قاتیمرکز تحق)« تاریخ ایران اسلامی» افزارنرم

http://www.noormags.ir/

62


فرق شیعهعنوان درس )فارسی(:

Shi’ite Sectsعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

هاآن ترینمهمهای سیاسی و اجتماعی پیدایش فرق شیعه و آشنایی با زمینه

آشنایی با شیعه و چگونگی و چرایی ایجاد فرق در آن

های شیعه شناخت مجزای فرقه


نگی ایجاد فرق شیعهتوانایی تحلیل چگو -

توانایی شناسایی منابع ارزشمند فرق شناسی شیعه -

سرفصل درس:

مفهوم شناسی فرقه

مطالعه نظریهافرقهعوامل پیدایش :

آغاز تفرقه در اسلام

خلافت و امامت

:غلاتاسماعیلیه؛ واقفه؛ جعفریه؛ کیسانیه؛ زیدیه؛ فرق شیعه در عصر حضور ائمه شامل

؛ پسیخانیه؛ شیخیه؛ اننقطویاسماعیلیه؛ آقاخانیه؛ غلات مثل نصیریان و علویان؛ حروفیه؛ یبت: فرق شیعه در عصر غ

بهاییه؛ اهل حق

.از مراکز و اماکن فرقه شیعه در کار پژوهشی این درس الزامی است بازدید توضیحات: -


o گروهی دانشجویانهای سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا تلفیقی از روش

o بازدید از اماکن تاریخی یا فعلی فرق شیعه امکان

63



ماشای فیلم و مستند از وضعیت فعلی فرق اسلامیامکان ت


:اصلی عمناب

.1963مشکور، موسسه مطبوعاتی عطایی، محمدجواداشعری قمی، سعد بن عبدالله، المقالات و الفرق، تصحیح

.1429بغدادی، عبدالقاهر، الفرق بین الفرق، تعلیق شیخ ابراهیم رمضان، بیروت: دارالمعرفه،

ن، تحقیق محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: اشعری، ابی الحسن علی بن اسماعیل، مقالات الاسلامیین و اختلاف المصلیی

1419المکتبه العصریه،

.1388نوبختی، فرق الشیعه، نجف: الکتبی،

.2006شهرستانی، محمد بن عبدالکریم، الملل و النحل، تحقیق ابراهیم شمس الدین، بیروت: موسسه اعلمی،

.1388ه المعارف، ملطی، التنبیه و الرد علی اهل الاهواء و البدع، بیروت: مکتب

.1355اسلامی، تهران: اشراقی، هایفرقهمشکور، محمدجواد، شیعه و

.1397اسلامی، تهران: سمت، هایفرقهصابری، حسین،

.1387فرمانیان، مهدی، آشنایی با فرق تشیع، قم: انتشارات حوزه علمیه،

.1415(، ع) علی، موسسه امام هااصولکاشف الغطا، محمد حسین، اصل الشیعه و

.1375دفتری، فرهاد، تاریخ و عقاید اسماعیلیه، تهران: فروزان فر،

.1389جبرئیلی، صفرعلی، سیر تطور کلام شیعه، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه،

.1396رضوی، رسول، تاریخ کلام امامیه، انتشارات دار الحدیث،

.1394لام، ، کیسانیه، تهران: پژوهشکده تاریخ اساللهروحبهرامی،

.1386فرمانیان، مهدی، موسوی نژاد، سید علی، زیدیه: تاریخ و عقاید، موسسه آموزشی و پژوهشی مذاهب اسلامی،

.1377اسلامی، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران: اساطیر، هایفرقهمادلونگ، ویلفرد،

.1965النشار، سامی، نشاه الفکر الفلسفی فی الاسلام، قاهره: دارالمعارف،

.Encyclopedia of Islamمداخل مرتبط در

Buhi. FR. “Muhammad ibn al-Hanafiyya”, Vol. IIV, Leiden, New York, 1993.




64

Daftery, F, Secterian and National Movements in Iran, Khurasan and Transoxania during

Umayyad and Early Abbasid Times in History of Civilization of Centeral Asia, Part 1, Ed.,

M.S. Asimov and G.E. Bosworth, Unesco Publishing, 1991.

Heinz Halm, Die Islamische Gnosis: die extreme Schia und die ʻAlawiten, Zurich; Artemis

Verlag, 1982.

Henry Corbin, History of Islamic Philosophy, translated by Liadain Sherrard with the

assistance of Philip Sherrard, London & New York, Kegan Paul International in association

with Islamic Publications for the Institute of Ismaili Studies, London, 1993.

Kolberg, Etan, From Imamiyya to Ithna- Ashariyya, Bulletin of the School of Oriental and

African Studies, V., 39, N., 3, 1976.

Lewis, Bernard, The Origins of Ismailism: A Study of the Historical Background of the Fatimid

Caliphate, Cambridge, Cambridge University Press, 1940.

William Fredrik Tucker, Mahdis and Millenarians Shī’ite Extremists in Early Muslim Iraq,

New York, Cambridge University Press, 2008.

__________________, Rebels and Gnostics: al-Mugīra Ibn Saʿīd and the Mugīriyya, Arabica,

22/ 1, (1975).


www.magiran.comبانک اطلاعات نشریات ایران:

www.noormags.irیگاه مجلات تخصصی نور: پا

(http://www.iranicaonline.org) کایرانیدانشنامه ا


65


1(2و 1)قرائت و درک متون تاریخی به زبان عربی عنوان درس )فارسی(:

Reading and Understanding of Historical Texts in Arabic (1 & 2)عنوان درس )انگلیسی(:

-: 2نیازپیش ■ ندارد □دارد :نیازپیش اختیاری نوع درس:

32اد ساعت: تعد نظرینوع واحد: 2تعداد واحد:

اهداف درس:

مهآشنایی با اصول و فنون ترج

مهارت ترجمه متون ساده تاریخی از زبان عربی

ساده و درک فیلم تاریخی به زبان عربی وگویگفتتوانایی


به زبان عربیاسلام درک مفهوم متون مرتبط با تاریخ -

اسلام شیعیتوانایی استفاده از متون عربی در مطالعات تاریخی در حوزه تاریخ -

سرفصل درس:

شجویان تبیین اهمیت درس و نقش متون و زبان عربی در مطالعات تاریخ اسلام، سنجش پایه زبانی دان

انواع و مراحل ترجمه

جایگاه صرف و نحو عربی در ترجمه متون تاریخی

(نیمسالمتون تاریخی )همزمان با تمرین ترجمه در طول برتکیهفنون ترجمه با

(نیمسالون )بقیه جلسات درسی در طول ترجمه مت

نمایش فیلم تاریخی به زبان عربی

های هفتگی دانشجویانبررسی ترجمه

عربیقرائت و درک متون تاریخی به زبان و (1) عربیقرائت و درک متون تاریخی به زبان با توجه به ماهیت یکسان و سرفصل و منابع مشابه دو درس . 1

.اندشدهمطرحمشترک صورتبهواحد، در این بخش هر یک به ارزش دو (2)

.باشدمی (2) عربیقرائت و درک متون تاریخی به زبان درس نیازیشپ عنوانبه( 1) عربیقرائت و درک متون تاریخی به زبان درس . 2

66


o های سخنرانی، پرسش و پاسخ، مشارکت فردی یا گروهی دانشجویان در مباحث کلاس تلفیقی از روش

o سیفیلم و مستندها از تاریخ اسلام به زبان انگلی نمایش

روش ارزیابی


منابع اصلی

. 1381ی، تهران: سمت، به فارس یدر ترجمه از عرب هاییروش ناظمیان، رضا،

ان بلاذری و ...(البلدمتون تاریخی به زبان عربی )تاریخ طبری، الکامل ابن اثیر، فتوح


.1385فرزاد، عبدالحسین، ترجمه عربی به فارسی و فارسی به عربی، تهران: دانشگاه پیام نور،

.1388: نشر مانی، جابیفارسی(، –عربی، عربی –زرکوب، منصوره، روش نوین فن ترجمه )فارسی




67


تاریخ حدیث شیعهعنوان درس )فارسی(:

The History of Shi’ite Hadithعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

تاریخی هایپژوهشاخص و کاربست آن در طوربهاعم و شناخت تاریخ حدیث شیعه طوربهآشنایی با تاریخ حدیث شیعه


درک ارتباط نزدیک تاریخ و حدیث. -

.برای تحقیقات ایرشتهمیانتوانایی انتخاب موضوعات -

شناخت عمیق فضای فرهنگی قرون نخستین هجری. -

سرفصل درس:

:تعریف اصطلاحی حدیث نزد اهل سنت و شیعه.؛ معانی لغوی حدیث چیستی حدیث شامل

لم.عاصطلاحاتی که با حدیث مترادف هستند و یا همپوشانی دارند. از قبیل: خبر، روایت، اثر، سنت و

یق، طبقه، صحابی، تابعی، جمع اسانید(، سند )جمع اسناد(، طر) اسنادمانند متن، های کلیدی این رشته هآشنایی با واژه

تبع تابعی، مخضرم.

های تاریخی.آگاهی از حدیث و تاریخ آن در پژوهش تأثیر

هاحالشرحاجم و آن در اسناد، کتب تر تأثیرمسلمانان از قبیل پژوهیتاریخهای تاریخ حدیث و علوم آن در جلوه ،

های محلی.های عمومی، انساب و تاریخریختا

م واقعه، جریان ها و وقایع )توضیح مفاهیمورخ و کشف روابط میان جریان؛ تعریف تاریخشامل: چیستی تاریخ حدیث

و تفاوت آن تاریخ فرهنگیدر تاریخ حدیث؛ نگاری سرگذشتتفاوت دیدگاه تاریخی با دیدگاه ؛ و تغییر بحرانی(

مطالعه در تاریخ فرهنگی و بیان سبب این دشواری. دشواری؛ با تاریخ سیاسی

پیدایش حدیث

o شده. بندیقابص( به بیانات ) اکرم پیامبرتبدیل بیانات

68

o :تودرتوهای و تقطیع هابرش ؛ نقل به معنا() مفهومی صورتبهتقطیع انواع تقطیع حدیث.

:شیوه انتقال پیام در قرن اول

o قرن اول و بیان سبب آن.کمرنگ بودن گفتمان کتابت در

o .روش تطبیقی و تربیتی )روش تربیت فردی( و نبود یک سنت آکادمیک استاد و شاگردی در آن روزگار

o آکادمیک و شکل سنت بودونبود ازنظرع( ) صادقینزمان ائمه ویژهبهص( با زمان امامان ) اکرمتفاوت زمان پیامبر-

گیری رابطه استاد و شاگردی.

o پرسش از منبع دانایی(.« ای؟از کجا آورده»اسناد و غلبه گفتمان مسئلهمهم شدن(

o .موافقان و مخالفان اسناد

o .موضع امامان شیعه در مقابل اسناد

:کتابت حدیث

o ادقه اثر عبدالله آنان. همانند: صحیفه ص واسطهبهکتابت حدیث درنتیجهغلبه گفتمان کتابت در میان صغار صحابه و

دیگر. هایصحیفهحیفه جابر بن عبدالله انصاری و بن عمرو بن عاص، ص

o عصعه بن صاثر امیرالمؤمنینصحیفه صحیحه(، خطب ) منبهکتابت حدیث در میان تابعان مانند: صحیفه همام بن

صوحان، خطب علی اثر زید بن وهب جهنی.

o کتابت در قرن دوم هجری. گسترش

o ایش دو نوع کتابت حدیث:پید درنتیجهپدیده تدوین و نظام بخشی به احادیث و

محور مانند: اصول اربعماه در میان شیعه و مسندها در میان اهل سنت. مسئلههای غیر کتاب -الف

.جوامع وها ها، مصنفمحور مانند مدونه مسئلههای کتاب -ب

o این تنوع. یابیریشهبیان سبب و

o بی رافع از طبقه اهجری، کتاب علی بن 60 تا 35 ایهسالسنن ابی رافع از طبقه رجال ) امامیهتصنیفات متقدم شیعه

ه آثار ابوحمز هجری، 85تا 60هجری، کتاب سلیم بن قیس و مقدار ارزش تاریخی آن از طبقه رجال 85تا 60رجال

حاب صادقین نسل اص مؤلفاتهجری، 110تا 85ثمالی و جابر بن یزید جعفی و محمد بن سائب کلبی از طبقه رجال

ع( مانند هشام بن حکم، هشام بن سالم جوالیقی، مفضل بن عمر و محمد بن مسلم.() ظمکاو امام

o ها.های منسوب به ائمه و بررسی درستی یا نادرستی این نسبتکتاب

o اند.شده تألیفکه پیش از پیدایش کتب اربعه هاییکتابجوامع حدیثی و

o .از میان رفتن بیشتر اصول و بررسی علل آن

o .کتب اربعه

کتب اربعه در فرهنگ شیعه»بررسی پیدایش اصطلاح.»

69

.است آمدهای که این کتاب در آن پدید ها، منابع و فضای فکری.(: ویژگیهـ 329 یا 328کافی اثر کلینی )د .

تآمده اسن پدید آای که این کتاب در ها، منابع و فضای فکری.(: ویژگیهـ 381د. ) بابویهمن لایحضره الفقیه اثر ابن.

آمده استپدید ای که این کتاب در آنها، منابع و فضای فکری.(:: ویژگیهـ 460د.) طوسیتهذیب و الاستبصار اثر شیخ.

:مکاتب فکری علمای شیعه در قرون متقدم شامل

فرد اصحاب حدیث )فرد شاخص آن ابن بابویه(، اصحاب کلام )فرد شاخص آن شیخ مفید و سید مرتضی(، اصحاب رأی(

ص آن ابن جنید(.شاخ

.شیخ طوسی نقطه تلاقی اصحاب کلام و اصحاب حدیث

اند؟بررسی آثار حدیثی اصحاب کلام و اینکه چرا آنان در زمینه حدیث کار مهمی انجام نداده

موازی با کتب اربعه.حدیثی هایکوشش

جری.هسده یازدهم های حدیثی عالمان شیعه پس از شیخ طوسی تا پیدایش جنبش اخباریان دربرسی فعالیت

های دد فعالیت.( و رونق مجهـ 1036د.) استرآبادی محمدامینپیدایش جنبش اخباریان در قرن یازدهم به پیروی از

حدیثی.

ه معاصر.رهای حدیثی در میان شیعه پس از صفویه تا دوفعالیت

نعمان مغربی؛ آثار قاضی ویژهبهه آثار حدیثی اسماعیلیشامل آثار حدیثی نصیریه؛ حدیث در میان دیگر فرق شیعه

آثار حدیثی زیدیه




هرست منابع:ف


.1388ع(، صادق )پاکتچی، احمد، تاریخ حدیث، به کوشش یحیی میرحسینی، تهران: دانشگاه امام


، دایره المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی.«حدیث»پاکتچی، احمد، مدخل

.م 2006روت: الانتشار العربی، حب الله حیدر، نظریه السنه فی الفکر الامامی الشیعی، بی




70

. 1372حسینی جلالی، محمدرضا، تدوین السنه الشریفه، تهران: اساطیر،

.1388، بهار 51، مجله علوم حدیث، شماره «جامع نویسان پیش از کلینی»طباطبائی پور، علیه رضاداد،

.1383ل جعفریان، قم: مدرسی طباطبائی، سید حسین، میراث مکتوب شیعه، ترجمه سید علی قرائی و رسو

.1387، یرکو معارف، مجید، تاریخ عمومی حدیث، تهران:

.م 1966معروف، بشار عواد، اثر الحدیث فی نشأه التاریخ عند المسلمین، بغداد:

، ق 1384ن ی، بغداد، شعبا، مجله الاقلام، السنه الاول«علم الحدیث فی علم التاریخ عند المسلمین تأثیرمظاهر »معروف، بشار عواد،

.41-23صص الجزء الخامس،

.ق 1431، تدوین الحدیث عند الشیعه الاماممیه، تهران: هستی نما، محمدعلیمهدوی راد،

.1341خرداد -1339، دی 12-2ش ، نامه آستان قدس، «تحقیق درباره کتاب افی»واعظ زاده، محمد،

71


عهیش یخینابع تارو نقد م یمعرفعنوان درس )فارسی(:

Introduction and Critique of Shi’ite Historical Sourcesعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

شناسییبهمراه با نقد و آس هرگونههای شاخص از های منابع تاریخی شیعه و شناخت نمونهآشنایی با گونه


شناسیروش و نسخهنقد منابع تاریخی شیعه بر اساس تحلیل و شناخت نویسنده، محتوا،

سرفصل درس:

منابع تاریخی شیعه شناسی گونه:

ات و رجال(های عمومی، دودمانی و محلی، کتب انساب، طبق)ع(، تاریخ بیتاهل)سیره پیامبر اکرم )ص( و

های جدید در شناخت منابع تاریخی شیعهپژوهش

تاریخ تدوین نخستین متون تاریخی در میان شیعیان

منابع تاریخی مثابهبهمی و فقهی شیعه آثار حدیثی، کلا

بر بازسازی متون( تأکیدجریان شناسی متون تاریخی مفقود شیعه )با

بر تصحیح متون( تأکیدجریان شناسی متون تاریخی مخطوط شیعه )با

بر نقد متون( تأکیدجریان شناسی متون تاریخی مطبوع شیعه )با

گونه شناسی نقد متون تاریخی

د کهن و جدید متون تاریخی شیعههای نقنمونه



72




.1395اه، محمدرضا، منابع تاریخی شیعه تا قرن پنجم، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، هدایت پن

.1393، تهران: نشر علم، منابع تاریخ اسلامجعفریان، رسول،

های اسلامی ، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه، مشهد: بنیاد پژوهشانساب نگاری شیعه تا پایان قرن هفتم هجریعالمی، محمدرضا،

.1393قدس رضوی، آستان

.1393المعارف اسلامی، تهران: بنیاد دائره، دانشنامه جهان اسلامدر « نگاری شیعیانتاریخ، بخش چهارم: نگاریتاریخ»

، ترجمه سید علی قرائی و رسول جعفریان، قم: مورخ، میراث مکتوب شیعه از سه قرن نخستین هجریمدرسی طباطبائی، سید حسین،

1386 .

.1383، قم: پارسایان، نگاران شیعه تا پایان قرن هفتمتاریخ، یاءالدینضید فر، سامامی

ی نهایه الاسماعیلیه: المولفون فی التاریخ بالعربیه منذ القرن الاول حت -الزیدیه -جم مورخی الشیعه: الامامیه مععبدالحمید، صائب،

.1383، الاسلامی الفقه المعارفدائرهموسسه ، قم: ... القرن الرابع

.1391ع(، صادق )پاکتچی، احمد، نقد متن، تهران: دانشگاه امام

از قرن اول تا قرن هفتم هجری، قم: جامعه الزهراء، ها آن نگاریتاریخهای ها و گونهامامیه و روش نگارانیختاربخشی، منصوره،

1394.


.ق 1404، ع( لإحیاء التراثالبیت )موسسة آل سید مهدی رجائی، قم: ، تحقیق اختیار معرفه الرجالکشی، محمد بن عمر،

.م 2014، تصحیح ایمن فؤاد السید، لندن: موسسه الفرقان للتراث الاسلامی، الفهرستندیم، محمد بن اسحاق،

، ئیطباالسید عبدالعزیز الطبا تحقیق، الاصول بو اصحا نیء المصنفو اسما و اصولهم عهیالش کتب فهرست ،حسن محمد بنطوسی،

. ق 1420، ئیطباالطبا المحقق مکتبةقم:

جماعه المدرسین فی الحوزه ، قم: الزنجانیتحقیق موسی الشبیری، فهرست اسماء مصنفی الشیعه المشتهر برجال النجاشینجاشی،

.ق 1416، یه قم، موسسه النشر الاسلامیالعلم

.ق 1403، بیروت: دار الاضواء، الذریعه الی تصانیف الشیعهآقابزرگ تهرانی، محمدمحسن،

تا.دار احیاء التراث العربی، بی ، بیروت:کشف الظنون عن اسامی الکتب والفنونحاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله،

.1380، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و نشر، یعرب یهانگارش خیتارسزگین، فؤاد،




http://www.ketab.org.ir/bookview.aspx?bookid=1181317

http://www.ketab.org.ir/bookview.aspx?bookid=1181317

73

.م 1956المعارف، بکر، عبدالحلیم نجار و رمضان عبدالتواب، قاهره: دار یعقوب، ترجمه تاریخ الادب العربی، کارل بروکلمان،

.1384، و مذاهبادیان و تحقیقات مرکز مطالعات، قم: تراث الزیدیه، سید علیموسوی نژاد،

.2 ط. م 2018ه، الثقافیمؤسسة الإمام زید بن علی ، صنعاء: هأعلام المؤلفین الزیدی؛ عبد السلام عباس ،الوجیه

London; New Ismaili Literature: A Bibliography of Sources and Studies,Daftari, Farhad,

York: I.B. Tauris, 2004

https://www.gisoom.com/search/book/nasher-296099/انتشارات-مرکز-مطالعات-و-تحقیقات-ادیان-و-مذاهب/

https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwim07nyhuvgAhWMUJoKHQRZAzkQFjAAegQIChAB&url=https%3A%2F%2Fiis.ac.uk%2Fpublication%2Fismaili-literature-bibliography-sources-and-studies&usg=AOvVaw2pfU0MCOIMIzYOADpk0CXS

https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=1&ved=2ahUKEwim07nyhuvgAhWMUJoKHQRZAzkQFjAAegQIChAB&url=https%3A%2F%2Fiis.ac.uk%2Fpublication%2Fismaili-literature-bibliography-sources-and-studies&usg=AOvVaw2pfU0MCOIMIzYOADpk0CXS

74


خیاصول و فنون آموزش تارعنوان درس )فارسی(:

Teaching History: Principals & Techniquesعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

یادگیری تاریخ –ابزارهای یاددهی ها وشآشنایی با اصول، رو

آموزی برای آموزش تاریخمهارت


توانایی تدریس تاریخ در مدارس -

توانایی تهیه طرح درس -

توانایی استفاده از ابزارهای آموزشی در تدریس تاریخ -

سرفصل درس:

اجتماعی –و تأثیرگذاری فرهنگی تبیین اهمیت آموزش تاریخ از جهت شغلی

آموزش رسمی و غیررسمی تاریخ

ها(ها و تفاوتآموزش تاریخ در سطوح مختلف تحصیلی از مدرسه تا دانشگاه )شباهت

آموزش تاریخ یبرا یآمادگ یهاضرورت

(کلیمراحل تدریس )مرور

( براساس کتاب کلیتهیه طرح درس )های درسی تاریخو روزانه

توسط دانشجویان و بررسی در کلاس سارائه طرح در

های هر یکوپاسخ، ...( و ویژگیهای آموزش تاریخ )سخنرانی، پرسشانواع روش

های کلاس درس تاریخویژگی

های نوین )پاورپوینت و ...(فناوری برتکیهابزارهای آموزش تاریخ با

رای یک جلسه تدریسهای درسی بتهیه پاورپوینت توسط دانشجویان براساس محتوای کتاب

75

های درسی تاریخ تمرین تدریس توسط دانشجویان براساس محتوای کتاب

های یادگیرندگانها و ابزارهای ارزشیابی از آموختهروش

)بازدید از کلاس درس تاریخ در مدارس )تمرین دبیری

نمایش فیلم از تدریس تاریخ

دریس نمونه در کلاسحضور در کلاس درس تاریخ در مدارس، ارائه ت توضیحات: -


های سخنرانی، پرسش و پاسخ و گفتگو، حضور در کلاس درس تاریخ در مدارستلفیقی از روش


:موردنیازات و امکانات تجهیز

برای حضور در کلاس درس مدارس وپرورشآموزشهماهنگی با


.1388راهکارهای آموزش تاریخ، به کوشش نصرالله صالحی، نشر شورا،

.1393جدید تدریس(، تهران: نشر معاصر، الگوهایها و فنون تدریس )متن کوتاه شده همراه با الله، کلیات روشصفوی، امان

مجله رشد آموزش تاریخ:

http://www.roshdmag.ir/fa/roshdmagazines/takhasosifaslnameh/humanities/historicroshd


dept.talif.sch.ir-http://historyان: های درسی تاریخ دوره دبیرستکتاب

1394پور، تهران، سمت، آلن بوث، آموزش تاریخ در دانشگاه، محسن علوی

1393های تدریس پیشرفته، ترجمه هاشم فردانش، تهران، کویر، دیوید کار و دیگران، روش

1393حسن شعبانی، روش تدریس پیشرفته، تهران، سمت،

بروس جویس و دیگران، الگوهای یادگیری: ابزارهایی برای تدریس )با اصلاحات(، ترجمه محمود مهرمحمدی و دیگران، تهران،

.1395سمت،

Alan S. Marcus et al., Teaching History with Museums: Strategies for K-12 Social Studies,

New York, Routledge, 2012


%20ارائه تدریس: %20 نوشتاری:

20% 30%

%10تهیه طرح درس: -عملکردی:

http://www.roshdmag.ir/fa/roshdmagazines/takhasosifaslnameh/humanities/historicroshd

http://history-dept.talif.sch.ir/

76

T. Mills Kelly, Teaching History in the Digital Age (Digital Humanities), University of

Michigan Press, 2013

Jan Philipps, Teaching History: Developing as a Reflective Secondary Teacher, SAGE

Publication Ltd., 2008

Hillary Cooper, Teaching History Creativity, New York / London, Routledge, 2013

S. K. Kochhar, Teaching of History, Sterling Publisher Private Limited, 2005

Alison Kitson et al., Teaching and Learning History 11-18 (Understanding the Past),

MacGrow Hill Education, 2011

James Arthur et al., Issues in Teaching History, Routledge, 2000

Martin Hunt, A Practical Guide to Teaching History in Secondary School, Routledge, 2007

77


اسلامی یهنر و معمار خیتارعنوان درس )فارسی(:

The History of Islamic Art and Architectureعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

اسلامهای تاریخی هنر و معماری ایران در تگاهآشنایی با خاس

تا دوران معاصرها آنشناخت هنرهای رایج در حوزه تاریخ در دوره اسلامی و سیر تطور

هاآنهای آثار معماری در دوره اسلامی و سیر تحول آشنایی با ویژگی

شناخت شاهکارهای هنر و معماری اسلامی

:دهدیپرورش م که درس ییهایستگیو شا هاییتوانا

های معماری و هنر اسلامیبازشناسی ویژگی -

ی و موزهراهنمای گردشگر عنوانبهبرخورداری از دانش پایه برای معرفی آثار هنری و معماری اسلام -

سرفصل درس:

انتخاب موضوع تحقیق دانشجویان و تدریس در محورهای زیر یا دیگر موضوعات مرتبط

اسلامیبستر تاریخی هنر و معماری

مختصات معماری در قرون نخستین اسلامی

نظیر سلجوقی تا مغول اسلامی هایسلسلهتحولات معماری در عصر

های معماری عصر ایلخانی و تیموریویژگی

میراث معماری عصر صفویه تا قاجاریه

معماری اسلامی در عهد قاجار و پهلوی

تحول و تنوع مصالح ساختمانی

میسیر نقاشی در دوره اسلا

)از سفال تا چینی )سیر تحول

78

مختصات فلزکاری در دوره اسلامی

سیر بافندگی در دوره اسلامی

هاتعاملات هنری و معماری مسلمانان با دیگر ملت

یدر ابتدا شدهمتنظیچهارم ترم طبق برنامه ایاز هفته سوم تحقیق خودپس از انتخاب موضوع انیدانشجو :حاتیتوض -

.کنندیارائه م ترمپایانکار در لیپس از تکم زیآن را ن یو گزارش کتب دهندیر کلاس ارائه مترم گزارش خود را د

ها ضروری است.های تاریخی و موزهکم یک بازدید از آثار معماری و هنری در مکاندست -


از موزه و بازدیده سمینار دانشجویی، های سخنرانی، پرسش و پاسخ و مباحثه گروهی در کلاس، ارائتلفیقی از روش

های تاریخیمکان



های تاریخیاز موزه و مکانبازدید امکان



.1397، تاریخ هنر و معماری ایران در دوره اسلامی، تهران: سمت، محمد یوسفکیانی،

.1366، 1 جکتاب معماری ایران، تهران: جهاد دانشگاهی، « مصلاهاتکایا هاحسینیه»توسلی، محمود،

.1376معماری ایران دوره اسلامی، سازمان میراث فرهنگی کشور، کیانی، محمد یوسف، تزئینات وابسته به

.1380پاکباز، روئین، نقاشی ایران از دیرباز تا امروز، تهران: زرین،


فرنک چینگ و مارک یارتسومبک و ویکرامادیتیا پراکاش، آشنایی با معماری جهان، ترجمه محمدرضا افضلی، تهران: تهران یزدا،

1390.

.1384وپ، آرتور آپهام، معماری ایران، ترجمه غلامحسین صدری افشار، تهران: اختران، پ

.1381شوازی، آگوست، تاریخ معماری، ترجمه لطیف ابوالقاسمی، تهران: دانشگاه تهران،


سمینار دانشجویی )ارائه

شفاهی در کلاس و گزارش

%60(: ترمپایانکتبی در

%20 نوشتاری:


79

ت دانشگاه علم و شهری، تهران: انتشاراشهری و برونهای درونپیرنیا، محمدکریم، آشنایی با معماری اسلامی ایرانی ساختمان

.1374صنعت،

جلد. 2، 1389آژند، یعقوب، نگارگری ایران، تهران: سمت،

.1377الله و دیگران، پیشینه سفال و سفالگری در ایران، انتشارات نسیم دانش، نگهبان، عزت

.1390طلائی، حسن، هشت هزار سال سفال ایران، تهران: سمت،

.1381ه مهناز شایسته فر، موسسه هنر اسلامی، های اسلامی، ترجمپورتر، ونیتا، کاشی

.1370، تاریخ سفال و کاشی در ایران، انتشارات گوتنبرگ، محمد میرعباسیان،

.1391ها و خوانش معماری ایرانی، نشر فضا، فلامکی، محمد منصور، اصل

Vladimir Lukonin & Anatoly Ivanov, Central Asian Art, Ho Chi Minh City, Parkstone

International, 2007.

B. Rowland, The Art and Architecture of India: Buddhist, Hindu, Jain, Harmondsworth,

1970.

L. Golombek and M. Subtelny (eds.), Timurid Art and Culture: Iran and Central Asia in the

Fifteenth Century, Leiden, 1992.

M.A. Dimand, Studies in Islamic Ornament. Some Aspects of Omayyad and Early Abbasid

Ornament, Arts Islamica, Vol. 4. 1937.

J.P. Losty, The Art of the Book in India, London, 1982.

B. Gray (ed.), The Arts of the Book in Central Asia, Paris/London, 1979.

A. Soudavar, Art of the Persian Courts: Selections from the Art and History Trust

Collection, New York, 1992.

D. Wade, Pattern in Islamic Art, New York, 1976.

P. Brown, Indian Architecture (The Islamic Period), Bombay, 1964.

A.H. Dani, Thatta The Islamic Architecture, Islamabad, 1982.

D.HILL & O. GRABAR, Islamic Architecture and its Decoration 800–1500 A.D., London,

1967

R. Nath, The History of Sultanate Architecture, New Delhi, 1978.

80


تاریخ تحولات فقه شیعه امامیهعنوان درس )فارسی(:

The History of Jurisprudence Development in Imamiyyaعنوان درس )انگلیسی(:



رس:اهداف د

.آشنایی با تحول تاریخی فقه و اجتهاد در مکتب تشیع

.آشنایی با روند نهضت فقهی در جهان تشیع

های گوناگون.های فقهی و فقیهان نامدار در دورهها، مکاتب و سبکآشنایی با جریان


تا زمان معاصر. آشنایی با تاریخ فقه و فقها از عصر تشریع -

در امتداد رشد و بسط و تکامل تاریخی دانش فقه و اصول و پی بردن به جایگاه آن تأثیرگذاربا نقش مهم و یی آشنا -

تمدن اسلامی. گذاریپایهتطور علوم و معارف دینی و

سرفصل درس:

های وم و دانشازل علکلیات: مفهوم شناسی فقه و واژگان مرتبط، خاستگاه تاریخی دانش فقه، نقش فقه در پ

مذهب تشیع، رقابت تاریخی دو مکتب تشیع و تسنن گیریشکلهای اسلامی، ریشه

:فصل اول: ادوار تاریخی فقه شیعه و معرفی فقها و دانشمندان شیعه

دوره اول: عصر تفسیر و تبیین: امتیازات، فقهای نامی

دوره دوم: عصر محدثان: امتیازات، فقهای نامی

صر آغاز اجتهاد: امتیازات، فقهای نامیدوره سوم: ع

دوره چهارم: عصر کمال و اطلاق اجتهاد: امتیازات، فقهای نامی

:ید: فقهای نامیعصر تقلدوره پنجم

دوره ششم: عصر نهضت مجدد مجتهدان: امتیازات، فقهای نامی

دوره هفتم: عصر پیدایش مذهب اخباریان: امتیازات، فقهای نامی

81

جدید استنباط: پیدایش اخباریان و مقاومت اصولی، امتیازات، فقهای نامیدوره هشتم: عصر

تأثیرگذارای نامی و دوره نهم: عصر حاضر: امتیازات فقه معاصر در دو دوره قبل و بعد از انقلاب اسلامی، فقه ،

هاها، نقدها، بایستهموقعیت کنونی دانش فقه: کاستی

ان این علم:بخش دوم: ادوار علم اصول فقه و دانشمند

پیدایش علم اصول و جایگاه آن در میان علوم دیگر، رابطه آن با فقه

:مال و استقلال، ک، دوره تصنیف، دوره اختلاط، دوره تأسیسدوره -فصل دوم: تحول علم اصول در طول تاریخ

دوره رکود استنباط، دوره نهضت مجدد، دوره ضعف، دوره جدید.


های دانشجویان با استفاده فضای مناسب برای دانشجویان جهت مشارکت مفید در مباحث درسی؛ ارزشیابی از آموختهیجاد ا

ش درس در از روش پرسش و پاسخ؛ ارائه تحقیقات کوتاه مرتبط با موضوعات درسی در برخی از جلسات؛ ارائه گزار

لی و تقویت قدرت کنفرانس؛ تمرکز بر روی مباحث استدلاابتدای هر جلسه توسط دانشجویان؛ تشویق دانشجویان به ارائه

حث گروهی؛ هدایت اندیشی با استفاده از روش باستنباط و تحلیل دانشجو توسط استاد؛ هدایت دانشجویان به مشورت و هم

لیلی جهت سائل تحممندی به کاوشگری؛ استفاده از روش حل مسئله برای توصیف و تبیین دانشجویان به تفکر دقیق و علاقه

توانمندسازی دانشجویان برای استنباط و ارائه نظر و تحلیل درست مباحث.



از اماکن و مراسم ویژه شیعیان. امکان بازدید

ع:منابفهرست


ش. 1389، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه، تاریخ فقه و فقها گرجی، ابوالقاسم،


ش. 1340، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، فقه ادوارشهابی، محمود،

.ش 1381، قم: بوستان کتاب، تاریخ فقه مذاهب اسلامیمدیر شانه چی، کاظم،




82

.1386 ،المللتهران شرکت چاپ و نشر بین ،و فقهای امامیه درگذر زمانفقه ربانی بیرجندی، محمدحسن،

م. 1971، بیروت: دارالفکر العربی، تاریخ المذاهب الفقهیهابوزهره، محمد،

ق. 1419، بیروت: دارالاضواء، تاریخ الفقه الاسلامی و ادوارهسبحانی، جعفر،

م 1961للجامعین، ، بیروت: دار النشراریخ الفقه الجعفریتمعروف حسنی، هاشم،


http://www.magiran.com بانک اطلاعات نشریات کشور:

http://www.noormags.irپایگاه مجلات تخصصی نور:

http://sid.irپایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی:


83


آشنایی با نسخ خطی و روش تصحیح متونعنوان درس )فارسی(:

Introduction to Manuscripts and Methods of Textual Criticismعنوان درس )انگلیسی(:



اهداف درس:

های تمدن آرایی، تصــنیف، تألیف و اســتنســاخ در دورهآشــنایی با نســخه خطی و انواع رموز و اصــطلاحات کتاب

اسلامی )پیش از صنعت چاپ(

ای منقح از یک کتاب سازی نسخهیق و تصحیح متون خطی و فراهمعلمی تحق هایروشآشنایی با

آشنایی با منابع مرجع نسخه پژوهی


نثر شناسیسبک، مهارت تحقیق و مقابله و تصحیح، شناسیکتاب، شناسیخط در خصوصمقدماتی هایمهارتکسب

زان دقت شناسی انواع خط بخصوص کوفی، نسخ و نستعلیق، بالا رفتن میای تاریخی، سبکهو آئین نگارش در دوره

...علمی و قدرت ویرایش،

سرفصل درس:

نظری:

:تعاریف و آشنایی با رموز کاتبان

تملک، ظهریه،بندی متن، تألیف، کتابت، تحریر، کاتب، تصحیح، بلاغنسخه خطی، آغاز، انجام، ترقیمه، انواع بخش ،

حاشیه، استکتاب، استنساخ، رکابه، راده، تذهیب، سرلوح، جدول، ...

های خطی از دیدگاه جغرافیایی )ماوراءالنهری، هندی( و تاریخیهای نسخهویژگی

آشنایی با تاریخچه تصحیح متون در غرب و شرق و ایران و آشنایی با بزرگان فن تصحیح

رقاع، ثلث، رقعه ...( )کوفی مشرقی مغربی، نسخ، نستعلیق، شناسیخط

آشنایی با تذهیب و مکاتب آن

ها و تخریج اشعار و های تصحیح )قیاسی، انتقادی، التقاطی، بینابین...( و استنساخ و روش مقابله و ضبط نسخه بدلشیوه

آیات و احادیث

84

و فهارس( هاکتابشناسیآشنایی با کتب مرجع )تراجم و رجال و

پژوهی نسخهو نیز مجلات و آثار پژوهی نسخهای هآشنایی با مراکز و مؤسسه

کارگاه عملی مقابله و تصحیح

ها( در نسخه پژوهیتوجه به اوراق افزوده )اوراق آستر بدرقه و ظهریه

عملی:

،یافزارنرممقابله، جستجو در منابع کتابی و اینترنتی و خوانش متن


ف عملی در کلاس، انجام تکالی شدهدادهآموزش هایمهارتپرسش و پاسخ، تمرین های سخنرانی،تلفیقی از روش

توسط دانشجویان.




تاد مایل هروی(روش نقد و تصحیح متون )بخصوص تألیفات اس هایکتاب

.1358-1345بیانی، مهدی، احوال و آثار خوشنویسان، تهران: دانشگاه تهران،

.1370آرائی در تمدن اسلامی، نشر آذربایجان، مایل هروی، کتاب

.1957کحاله، عمر رضا، معجم المؤلفین، بیروت: دارالمثنی،

. 1355آغا بزرگ تهرانی، الذریعه، نشر الاسلامیه،

. 1384، تهران: کتابخانه مجلس شورای اسلامی، نسخه پژوهیابلی، ابوالفضل، حافظیان ب

متون ایرانی، به همت جواد بشری.

، هانسخه ، شناخت جعل و اصالتنویسیفهرست هایرویه، شناسینسخهاستنساخ، عناصر هایکانوننامه نسخه ، عظیمی،اللهحبیب

.1396، هاپژوهش بنیادمشهد:

.1386ا، آشنایی با نسخ خطی و آثار کمیاب فارسی و عربی، تهران: سمت، فدائی، غلامرض




- 25% -عملکردی:

85

.1370عروضی، نشر سفید، چهارمقاله

.1377، تهران: امیرکبیر، شناسیسبکبهار،

. 1363محمد قزوینی، انتشارات علمی، هاییادداشت

. 1964ابن ندیم، الفهرست، بیروت: مکتبه الخیاط،

. 1383صبح الاعشی، قاهره: وزاره الثقافه و الارشاد قومی، الموسسه المصری، قلقشدنی،


نامه بهارستان.

پیام بهارستان.

های اسلامی.مجموعه رسائل فارسی بنیاد پژوهش

خطوطات العربیه د الممانند تراثنا، معه نسخه پژوهیگنجینه بهارستان و مجلدات فراوان دیگر به عربی و فارسی در عرصه

...

افزارهای:نرم

فهرست فنخا؛ درج؛ جامع الاحادیث؛ موسوعه شعریه ؛ البیتاهلمکتبه ؛نور

/https://www.noormags.irسایت نورمگز.

/www.lib.irت سای

https://www.noormags.ir/

http://www.lib.ir/

86

:چهارمفصل

ترم بندی دروس

87

ترم اول

تعداد ساعت تعداد واحد عنوان درس ردیف

32 2 ه امامیهتاریخ کلام شیع 1

32 2 1تاریخ سیاسی شیعه 2

32 2 1تاریخ تحلیلی سیره ائمه 3

32 2 یک درس اختیاری 4



192 12 جمع

دوم ترم


32 2 2تاریخ سیاسی شیعه 1

32 2 2تاریخ تحلیلی سیره ائمه 2




160 10 جمع

سوم ترم


32 2 تشیع در آثار مستشرقان 1

32 2 درس اختیاری به پیشنهاد دانشجویان یا شورای گروه آموزشی 2

32 2 نشجویان یا شورای گروه آموزشیدرس اختیاری به پیشنهاد دا 3

96 6 جمع

چهارم ترم

تعداد واحد عنوان درس ردیف

4 نامهپایان 1

vpap.um.ac.irvpap.um.ac.ir/images/84/barneme_rizi_darsi/barname darsi...Author Lenovo Created Date...

Documents

Transcript of vpap.um.ac.irvpap.um.ac.ir/images/84/barneme_rizi_darsi/barname darsi...Author Lenovo Created Date...