ชุดวิชา กฎหมายวิธีสบัญญัติ...

“สามสมพนธ สามศร 50”

ชดวชา กฎหมายวธสบญญต 1สาขาวชา นตศาสตร

หนวยท 8 ขอความและผลแหงคำาพพากษาและคำาสง- เมอใดศาลมคำาพพากษาหรอคำาสงวนจฉยชขาดคดหรอในประเดนขอใดขอหนงแหงคดแลว จะดำาเนนกระบวนพจารณาในศาลนนเกยวกบคดหรอประเดนทไดวนจฉยชขาดแลวไมได- มขอยกเวนมใหถอวาเปนการดำาเนนกระบวนพจารณาซำา คอการแกไขขอผดพลาดหรอขอผดหลง การพจารณาคดใหม การยนการยอมรบหรอไมยอมรบซงอทธรณหรอฎกา ฯ ล ฯ ตามทบญญตไวในมาตรา 144 ( 1 ) ถง ( 5 )- คำาพพากษาหรอคำาสงใด ๆ ยอมผกพนคความในกระบวนพจารณาของศาลทพพากษาหรอมคำาสงนบตงแตวนทไดพพากษาหรอมคำาสงจนถงวนทถกเปลยนแปลงแกไข กลบ หรองดเสย ถาหากม- คำาพพากษาหรอคำาสงยอมไมผกพนบคคลภายนอก เวนแตกรณตามมาตรา 142 ( 1 ) , 245 และ 274- คำาพพากษาเกยวดวยฐานะหรอความสามารถของบคคล หรอคำาพพากษาสงใหเลกนตบคคล หรอคำาสงเรองลมละลาย บคคลภายนอกจะยกขนอางองหรอใชยนบคคลภายนอกกได- คำาพพากษาทวนจฉยถงกรรมสทธแหงทรพยสนใด ๆ เปนคณแกคความฝายใดฝายหนงอาจใชยนบคคลภายนอกได เวนแตบคคลภายนอกนนพสจนไดวาตนมสทธดกวา- คำาพพากษาหรอคำาสงอนเปนทสดของ 2 ศาลตางชนกน กลาวถงการชำาระหนอนแบงแยกจากกนไมได และคำาพพากษาหรอคำาสงนนขดกน ใหถอตามคำาพพากษาหรอคำาสงของศาลทสงกวา- คำาพพากษาหรอคำาสงใดซงจะอทธรณฎกาหรอมคำาขอพจารณาใหมไมได ใหถอวาถงทสดตงแตวนทไดอานเปนตนไป ถาอทธรณฎกาหรอขอใหพจารณาใหมได ถามไดอทธรณฎกาหรอขอใหพจารณาคดใหมภายในเวลาทกำาหนด ใหถอวาเปนทสดตงแตระยะเวลาเชนวานนไดสนสดลง ฯ ล ฯ- คดทมคำาพพากษาหรอคำาสงถงทสดแลว คความเดยวกนจะรอรองฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉยโดยอาศยเหตอยางเดยวกนไมได- มขอยกเวนมใหถอวาฟองซำา คอ1.การดำาเนนกระบวนพจารณาชนบงคบคดตามคำาพพากษาหรอคำาสง2.เมอคำาพพากษาหรอคำาสงไดกำาหนดวธการชวคราวใหอยในบงคบทจะแกไข เปลยนแปลง หรอยกเลกเสยไดตามพฤตการณ3.เมอคำาพพากษาหรอคำาสงนนใหยกฟองเสยโดยไมตดสทธโจทกทจะนำาฟองมายนใหม ทงนตามมาตรา 148 ( 1 ) ถง ( 3 )

รายละเอยดทวไป- การดำาเนนกระบวนพจารณาซำ-า มาตรา 144 เมอศาลใดมคำาพพากษาหรอคำาสงวนจฉยชขาดคดหรอในประเดนขอใดแหงคดแลว หามดำาเนนกระบวนพจารณาทเกยวกบคดหรอประเดนทไดวนจฉยชขาดแลวในศาลนนอก เวน1.แกไขขอผดพลาดเลกนอยหรอขอหลงผดเลกนอย ( ตามมาตรา 143 )

สรปยอ : กฎหมายวธสบญญต 1

1


2.การพจารณาใหมในคดทไดพจารณาและชขาดตดสนไปฝายเดยว ( ตามมาตรา 209 ) และคดทเอกสารไดสญหายหรอบบสลาย( ตามมาตรา 53 )3.การยน การยอมรบ หรอไมยอมรบ ซงอทธรณหรอฎกาตามมาตรา 229 , 247 และการดำาเนนวธบงคบชวคราวในระหวางยนอทธรณหรอฎกา ( ตามมาตรา 254 วรรคทาย )4.การทศาลฎกาหรอศาลอทธรณสงคดไปยงศาลลางทไดพจารณาคดและชขาดตดสนคดนน เพอใหพพากษาใหม หรอพจารณาและพพากษาใหม ( ตามมาตรา 243 )5.การบงคบคดตามคำาพพากษาหรอคำาสง ( ตามมาตรา 302 )ไมตดสทธทจะบงคบตามบทบญญตมาตรา 16 , 240 วาดวยการดำาเนนกระบวนพจารณาโดยศาลอนแตงตงอธบาย มาตรา 144 สามารถอธบายไดดงน1.ตองเปนคความเดยวกนเชน พสาวของแดงเคยฟองแบงทรพยมรดกจากขาว โดยอางวาเปนมรดกของมารดา ศาลพพากษาวามรดกเปนของขาวกบภรยา ตอมาแดงมาฟองเปนคดขอแบงทรพยรายเดยวกนจากขาว โดยอางวาเปนมรดกของมารดาอก ดงน ไมเปนการฟองซำา เพราะไมเปนคความเดยวกน2.ตองเปนกรณทศาลไดมคำาพพากษาหรอคำาสงวนจฉยชขาดคดหรอในประเดนขอใดแหงคดแลวเชน แดงฟองเรยกเงนกจากดำา ศาลพพากษายกฟอง โดยอางวาสญญากปลอม ดำาไมไดกเงนจากแดง ตอมาอก 5 วน แดงมาฟองเรยกเงนกรายเดยวกนจากดำา ณ ศาลเดยวกนอก ดงน คดดงกลาวยงไมถงทสด เปนการดำาเนนกระบวนพจารณาซำา( แตถาอก 3 เดอน มาฟองเรยกเงนกรายเดยวกนจากดำา ณ ศาลเดยวกนอก ดงน เปนการฟองซำา เพราะคดแรกถงทสดแลว )3.ขอยกเวนทใหดำาเนนกระบวนพจารณาทเกยวกบคดหรอประเดนทไดวนจฉยชขาดแลวในศาลนนไดอก- การแกไขขอผดพลาดเลกนอยหรอขอหลงผดเลกนอย ( ตามมาตรา 143 )- การพจารณาใหมในคดทไดพจารณาและชขาดตดสนไปฝายเดยว ( ตามมาตรา 209 ) และคดทเอกสารไดสญหายหรอบบสลาย ( ตามมาตรา 53 )- การยน การยอมรบ หรอไมยอมรบ ซงอทธรณหรอฎกาตามมาตรา 229 , 247 และการดำาเนนวธบงคบชวคราวในระหวางยนอทธรณหรอฎกา ( ตามมาตรา 254 วรรคทาย )ก.การยนอทธรณหรอฎกาตามมาตรา 229 , 247 การยนอทธรณหรอฎกาตามมาตรา 229 , 247 นน เปนอำานาจหนาทของศาลชนตนทจะพจารณาคำาฟองอทธรณหรอฎกานนวาจะรบหรอไมรบอทธรณหรอฎกานน เชน ศาลชนตนพพากษาแลว จำาเลยอทธรณคำาพพากษา ดงน เปน


2


อำานาจหนาทของศาลชนตนทจะพจารณาคำาฟองอทธรณ ( วาจะรบฟองหรอไมรบฟองอทธรณนน ถารบฟองกสงตอใหศาลอทธรณชขาดตดสนคดตอไป ) ไมเปนการดำาเนนกระบวนพจารณาซำาข.การดำาเนนวธบงคบชวคราวในระหวางยนอทธรณหรอฎกา ( ตามมาตรา 254 วรรคทาย ) การดำาเนนวธบงคบชวคราวในระหวางยนอทธรณหรอฎกา ( ตามมาตรา 254 วรรคทาย ) นน ถาในระหวางยนอทธรณหรอฎกา ถาโจทกมคำาขอใหศาลมคำาสงเกยวกบวธคมครองชวคราวกอนพพากษา ศาลชนตนมหนาทในการพจารณาคำาขอนน วาจะสงอนญาตหรอใหยกคำาขอ ดงน ไมเปนการดำาเนนกระบวนพจารณาซำา - การทศาลฎกาหรอศาลอทธรณสงคดไปยงศาลลางทไดพจารณาคดและชขาดตดสนคดนน เพอใหพพากษาใหม หรอพจารณา และพพากษาใหม ( ตามมาตรา 243 )- การบงคบคดตามคำาพพากษาหรอคำาสง ( ตามมาตรา 302 ) นน ศาลชนตนมอำานาจหนาทบงคบคด ไมวาจะเปนการบงคบคดตามคำาพพากษาหรอคำาสงของศาลชนตนหรอศาลอทธรณหรอศาลฎกา ดงน ไมเปนการดำาเนนกระบวนพจารณาซำา- คำาพพากษาหรอคำาสงผกพนคความมาตรา 145 ภายใตบทบญญตวาดวยอทธรณหรอฎกา และการพจารณาใหม คำาพพากษาหรอคำาสงใด ๆ ใหถอวาผกพนคความนบแตวนทไดคำาพพากษาหรอมคำาสง จนถงวนทคำาพพากษาหรอคำาสงนนไดถกเปลยนแปลง แกไข กลบ หรองด คำาพพากษาหรอคำาสงนน ไมผกพนบคคลภายนอก เวนแตทบญญตไวในมาตรา 142 ( 1 ) , 245 , 274 และในขอตอไปน1.คำาพพากษาเกยวกบฐานะหรอความสามารถของบคคล หรอคำาพพากษาสงใหเลกนตบคคล หรอคำาสงเรองลมละลาย บคคลภายนอกจะยกขนอางองหรอใชยนแกบคคลภายนอกกได2.คำาพพากษาทวนจฉยถงกรรมสทธในทรพยสนใด ๆ เปนคณแกคความฝายใด อาจใชยนบคคลภายนอกได เวนบคคลภายนอกพสจนไดวาตนมสทธทดกวาอธบาย มาตรา 145 สามารถอธบายไดดงน1.คำาพพากษาหรอคำาสงศาล ใหถอวาผกพนคความตามคำาพพากษาหรอคำาสงนน2.คำาพพากษาหรอคำาสงศาล ไมผกพนบคคลภายนอก3.ขอยกเวนคำาพพากษาหรอคำาสงผกพนคความ- คำาพพากษาเกยวกบฐานะหรอความสามารถของบคคล หรอคำาพพากษาสงใหเลกนตบคคล หรอคำาสงเรองลมละลาย บคคลภายนอกจะยกขนอางองหรอใชยนแกบคคลภายนอกกไดเชน ศาลมคำาสงใหดำาเปนคนไรความสามารถ ดงน แดงซงเปนบคคลภายนอกสามารถใชคำาสงศาลนนอางองกบขาวซงเปนบคคลภายนอกดวยกนได - คำาพพากษาทวนจฉยถงกรรมสทธในทรพยสนใด ๆ เปนคณแกคความฝายใด อาจใชยน


3


บคคลภายนอกได เวนบคคลภายนอกพสจนไดวาตนมสทธทดกวาก.กรณคความใชยนบคคลภายนอกไดเชน ศาลมคำาพพากษาใหดำาซงเปนนองชายเจามรดกเปนเจาของรถยนตทรพยมรดก ดงน ดำาสามารถใชคำาพพากษานนยนแกแดงซงเปนบคคลภายนอกไดข.กรณบคคลภายมสทธทดกวาเชน ศาลมคำาพพากษาใหดำาซงเปนนองชายเจามรดกเปนเจาของรถยนตทรพยมรดก ดงน ขาวซงเปนลกเจามรดกก อาจพสจนไดวาตนมสทธทดกวาดำา - คำาพพากษาหรอคำาสงอนเปนทสดมาตรา 146 เมอมคำาพพากษาหรอคำาสงถงทสดของ 2 ศาลซงตางชนกน ตางกลาวถงการชำาระหนอนไมอาจแบงแยกได และคำาพพากษาหรอคำาสงนนขดกน ใหถอตามคำาพพากษาหรอคำาสงของศาลทสงกวาถาศาลชนตนเดยวกน หรอศาลชนตน 2 ศาลในลำาดบชนเดยวกน หรอศาลอทธรณ ไดคำาพพากษาหรอคำาสงดงกลาวมาแลว คความคดทมคำาพพากษาหรอคำาสงนน สามารถยนคำารองขอตอศาลทอยในลำาดบสงขนไป ใหมคำาสงกำาหนดวาจะใหถอตามคำาพพากษาหรอคำาสงใด คำาสงเชนวานใหเปนทสด มาตรา 147 คำาพพากษาหรอคำาสงใด ซงตามกฎหมายจะอทธรณหรอฎกาหรอจะมคำาขอใหพจารณาใหมไมไดนน ใหถอเปนทสดตงแตวนทไดอานเปนตนไปคำาพพากษาหรอคำาสงใดซงอาจอทธรณหรอฎกาหรอมคำาขอใหพจารณาใหมไดนน ถามไดอทธรณฎกาหรอมคำาขอใหพจารณาใหมภายในเวลาทกำาหนดไว ใหถอเปนทสดตงแตระยะเวลาเชนวานนสนสดลง ถาไดอทธรณหรอฎกาหรอมคำาขอใหพจารณาใหม และศาลอทธรณหรอศาลฎกาหรอศาลชนตนซงพจารณาคดเรองนนใหม มคำาสงใหจำาหนายคดออกจากสารบบความตามมาตรา 132 คำาพพากษาหรอคำาสงเชนวานนใหถอเปนทสดตงแตวนทมคำาสงใหจำาหนายคดออกจากสารบบความ คความสามารถยนคำาขอตอศาลชนตนซงพจารณาคดนน เพอใหออกใบสำาคญแสดงวาคำาพพากษาหรอคำาสงในคดนนไดสนสดแลว- หลกพจารณาเรองฟองซำ-ามาตรา 148 คดทไดมคำาพพากษาหรอคำาสงถงทสด หามคความเดยวกนรอมาฟองกนอกในประเดนทไดวนจฉย โดยอาศยเหตอยางเดยวกน เวน1.เมอเปนกระบวนพจารณาชนบงคบคดตามคำาพพากษาหรอคำาสงของศาล2.เมอคำาพพากษาหรอคำาสงไดกำาหนดวธการชวคราวใหอยภายในบงคบทจะแกไข เปลยนแปลง หรอยกเลกไดตามพฤตการณ3.เมอคำาพพากษาหรอคำาสงใหยกฟองโดยไมตดสทธโจทกทจะนำาคำาฟองมายนใหม ภายใตบทบญญตอายความ


4


หนวยท 9 คาฤชาธรรมเนยม- การยนคำาฟอง ฟองอทธรณหรอฎกาในคดแพงจะตองเสยคาธรรมเนยมศาล และการดำาเนนกระบวนพจารณาบางกรณตองเสยคาธรรมเนยมศาลเชนกน- การฟองคดแพงตองเสยคาขนศาล ซงเปนคาธรรมเนยมศาลอยางหนง กฎหมายไดกำาหนดเรยกคาขนศาลโดยพจารณาวาคดนนเปนคดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนอาจคำานวณเปนราคาเงนไดหรอไม- เมอชำาระคาธรรมเนยมศาลไปแลว อาจมการสงคนกนภายหลง- การขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาจะตองปฏบตตามวธการทกฎหมายกำาหนดไว- ในการพจารณาวาจะอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาหรอไม ศาลจะตองวนจฉยตามหลกเกณฑทกฎหมายกำาหนดไว- เมอศาลไมอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาแลว ผรองอาจมวธการรองขอไดอก- หนาทในการชำาระคาธรรมเนยมกบความรบผดในคาฤชาธรรมเนยมนนแตกตางกน- เมอมการวางเงนตอศาล จะทำาใหผวางเงนไมตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมของเงนสวนนน- การอทธรณหรอฎกาคำาพพากษาหรอคำาสงศาล จะอทธรณหรอฎกาคาฤชาธรรมเนยมในประเดนเดยวไมได

รายละเอยดทวไป- ผมหนาทชำาระคาธรรมเนยมศาลและเงนอน ๆมาตรา 149 ภายใตบทบญญตวาดวยการดำาเนนคดอนาถา และวาดวยความรบผดชนทสดในเรองคาฤชาธรรมเนยม คาธรรมเนยมศาลในการยนฟอง ฟองอทธรณหรอฎกา หรอการดำาเนนกระบวนพจารณาทระบในทายตารางหรอในมาตรา 150 นน ใหคความผยนคำาฟอง ฟองอทธรณหรอฎกา หรอผดำาเนนกระบวนพจารณานน หรอคความฝายทศาลในกรณทกระบวนพจารณานนไดกระทำาโดยคำาสงศาลเปนผชำาระ ถาคความฝายทระบไวหรอคความอกฝายหนงไมยอมชำาระคาธรรมเนยม ศาลจะสงงดการดำาเนนกระบวนพจารณานนไว หรอจะสงเรยกคาธรรมเนยมศาลจากคความทงสองฝายหรอฝายเดยวกไดคาธรรมเนยมศาลนน ใหชำาระหรอนำามาวางศาลเปนเงนสดหรอเชคซงธนาคารรบรอง โดยใหเจาพนกงานศาลออกใบรบใหคำารองขอฟองหรอขอตอสคดอยางคนอนาถา คำาฟอง หรอฟองอทธรณหรอฎกา หรอคำาใหการหรอคำาแกอทธรณหรอฎกา ซงไดยนตอศาลพรอมดวยคำาขอฟองหรอขอตอสความอยางคนอนาถา ไมตองเสยคาคาธรรมเนยมศาลและวางเงนศาล เวนศาลไดยกคำาขอนน อธบาย มาตรา 149 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.ผมหนาทชำาระคาธรรมเนยมศาล- คความทยนคำาฟอง ฟองอทธรณหรอฎกา- ผดำาเนนกระบวนพจารณาอยางใดอยางหนง- คความฝายทศาลระบไวในคำาสง วาใหเปนผเสยคาธรรมเนยม2.หนาทในการชำาระคาธรรมเนยมศาล แตกตางกบความรบผดชนทสดในเรองคาธรรมเนยมหมายความวา แมบคคลมหนาทจะตองชำาระคาธรรมเนยมศาล แตผชำาระคาธรรมเนยมนนอาจ


5


ไดเงนคาธรรมเนยมคน ถาหากผลของคดศาลเหนวาอกฝายจะตองรบผดชนทสดในคาฤชาธรรมเนยม ( คาฤชาธรรมเนยม หมายถง คาธรรมเนยมศาลและเงนตาง ๆ ทคความนนไดเสยไป ) 3.คนอนาถาไมตองชำาระคาธรรมเนยมศาล ( แมศาลยงไมอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถากตาม ) คาธรรมเนยมศาลทไดรบยกเวน คอ- คาคำารองทขอดำาเนนคดอยางคนอนาถา- คาขนศาลเกยวกบคำาฟอง ฟองอทธรณหรอฟองฎกา แตถาศาลไมอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา โจทกตองนำาคาขนศาลมาชำาระ- คาธรรมเนยมตาง ๆ ในระหวางไตสวนขอดำาเนนคดอยางคนอนาถา- เงนวางศาล ไดแก คาฤชาธรรมเนยมทจะตองเสยแทนอกฝายซงอาจจะเกดขนเมอผแพคดไดยนอทธรณหรอฎกาตอศาล แตถาศาลไมอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา ฝายนนตองนำาเงนมาวางศาล- อทธรณหรอฎกาคำาขอใหพจารณาคำาขอดำาเนนคดอนาถาใหม ไมตองเสยคาธรรมเนยมศาล4.วธการชำาระคาธรรมเนยมศาลคาธรรมเนยมศาลนน ใหชำาระหรอนำามาวางศาลเปนเงนสดหรอเชคซงธนาคารรบรอง โดยใหเจาพนกงานศาลออกใบรบให5.สภาพบงคบเมอผมหนาทไมยอมชำาระคาธรรมเนยมศาล- สงงดการดำาเนนกระบวนพจารณา- สงใหเรยกเงนคาธรรมเนยมศาลจากคความทง 2 ฝายหรอฝายเดยวปกตศาลจะไมสงใหคความอกฝายหนงชวยออกคาธรรมเนยมศาลให เวนถาการงดการดำาเนนกระบวนพจารณานนจะเสยหายแกคความฝายอน6.คความทฝาฝนไมชำาระคาธรรมเนยมศาล ตองเปนการฝาฝนโดยจงใจ- การกำาหนดคาธรรมเนยมศาลและเงนอน ๆ1.คาธรรมเนยมศาล- คาขนศาลในศาลชนตนไดแก คาธรรมเนยมศาลทจะตองเสยเมอโจทกนำาคดมาฟองศาล หรอโดยรองสอดเขามาเปนโจทกรวม หรอเปนคความฝายทสาม หรอกรณจำาเลยฟองแยง ( ซงจำาเลยกลบมาเปนโจทกในคำาฟองแยง )ก.คดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนอาจคำานวณเปนราคาไดหมายถง คดทมทนทรพย โดยพจารณาจากคำาฟองของโจทก ถาฟงไดวาตามคำาขอทายฟองของโจทกถาโจทกชนะคดตามฟอง โจทกจะไดเงนหรอทรพยสนนนกเปนคดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนอาจคำานวณเปนราคาได ซงโจทกตองเสยคาขนศาลในศาลชนตนตามจำานวนทนทรพยทเรยกรองหรอราคาทรพยสนทพพาท เชน - โจทกฟองขบไล จำาเลยตอสกรรมสทธ- ฟองเพกถอนคำาสงประเมนภาษ- ฟองขอไถถอนทรพยทขายฝาก- ฟองขอใหโอนทดนใหตามสญญาจะซอจะขาย


6


- ฟองขอใหแบงขายทดนตามสญญา- ฟองขอใหโอนขายหน- ฟองขอใหศาลแสดงวาพนยกรรมเปนโมฆะ- ฟองขอใหเพกถอนนตกรรม- ฟองขอใหถอนชอจำาเลยออกและใสชอตนในโฉนด จำาเลยตอสวาเปนของจำาเลย- ฟองขอใหปลอยทรพย- ฟองขอใหพพากษาวาพนยกรรมเปนโมฆะ- ฟองขอใหเพกถอนนตกรรมการขายทดน จำาเลยตอสกรรมสทธ- ฟองวามสทธครอบครอง จำาเลยใหการวาเปนของจำาเลยข.คดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนไมอาจคำานวณเปนราคาได หมายถง คดไมมทนทรพย โดยพจารณาจากคำาฟองของโจทก ถาฟงไดวาตามคำาขอทายฟองของโจทกถาโจทกชนะคดตามฟอง โจทกจะไมไดเงนหรอทรพยสนใด ๆ เพมจากทโจทกมอยกเปนคดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนไมอาจคำานวณเปนราคาได- ฟองขอลงชอโฉนด- ฟองขอกนสวน- ฟองขอเลกหางหนสวน- ฟองขบไลเจาหนาทออกจากทดนทถกเวนคน- เจาหนในคดลมละลายรองขอใหยดทรพยตอไป- รองขอตงผจดการมรดก- รองขอแยกสนบรคณห ( ปจจบนมสนสมรสกบสนสวนตว )- ฟองขอใหศาลพพากษาวาเปนทายาท- ผจดการมรดกฟองขอใหจำาเลยสงมอบโฉนดทดนมรดก- ฟองขอใหเพกถอนการโอนทดนโดยเสนหากลบมาเปนของลกหน- ฟองขอใหรอถอนสงปดกนขารางพพาทออกไปค.การคดคาข-นศาล ตาราง 1 ทาย ปวพ. 1.คดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนอาจคำานวณเปนราคาเงนได ใหคดคาขนศาลดงตอไปนก.คำาฟองนอกจาก ( ข ) , ( ค ) ใหเรยก 2.50 บาท ตอทก 100 บาท แตไมเกน 2 แสนบาทข.คำาฟองขอใหศาลบงคบตามคำาชขาดอนญาโตตลาการ ใหเรยก 1 บาท ตอทก 100 บาท ตามจำานวนทอนญาโตตลาการกำาหนด แตไมเกน 8 หมนบาทค.คำาฟองขอใหบงคบจำานองหรอบงคบเอาทรพยสนจำานองหลด ใหเรยก 1 บาท ตอทก 100 บาท ตามจำานวนทเรยกรอง แตไมเกน 1 แสนบาท ถาจำาเลยใหการตอสคดใหเรยกตาม ( ก )ในการคำานวณนน ถาทนทรพยไมถง 100 บาท ใหนบเปน 100 บาท เศษของ 100 บาทถาถง 50 บาท ใหนบเปน 100 บาท เศษของ 100 บาทถาไมถง 50 บาท ใหปดทง2.คดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนไมอาจคำานวณเปนราคาเงนไดก.คดทวไปรวมถงคดไมมขอพพาท ใหเรยกเรองละ 200 บาทข.อทธรณหรอฎกาคำาสงตามมาตรา 227 , 228 ใหเรยกเรองละ 200 บาท


7


3.คดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนอาจคำานวณเปนราคาเงนไดและไมอาจคำานวณเปนราคาเงนได รวมกนอย ใหคดคาขนศาลตาม ( 1 ) แตไมนอยกวา ( 2 ) ( ก ) หรอ ( ข ) แลวแตกรณ4.คดทขอใหชำาระคาเสยหาย คาอปการะเลยงดหรอคาเลยงชพ เงนป เงนเดอน เงนเบยบำานาญ หรอเงนอน ๆ ทใหจายมกำาหนดเปนเวลาในอนาคต นอกจากดอกเบย คาเชา หรอคาเสยหายทศาลมอำานาจพพากษาหรอสงตามมาตรา 142 อยแลว ใหคดคาขนศาล 100 บาท ถาคดนนมคำาขอใหชำาระหนในปจจบนหรอมคำาขอในขอกอน ๆ รวมอยดวย ใหคดคาขนศาลสำาหรบคำาขอในขอนเปนอกสวนหนง - คาข-นศาลในช-นอทธรณหรอฎกามาตรา 150 คดทมคำาขอใหปลดเปลองทกขอนอาจคำานวณเปนราคาได ใหเสยคาขนศาลในศาลชนตนตามจำานวนทนทรพยทเรยกรองหรอราคาทรพยสนทพพาทคาขนศาลในชนอทธรณหรอฎกานน ถาจำานวนทนทรพยทเรยกรองหรอราคาทรพยสนทพพาทเปนอยางเดยวกบในศาลชนตน ใหผอทธรณหรอฎกาเสยตามจำานวนทนทรพยหรอราคาเดยวกบศาลชนตน แตถาผอทธรณหรอฎกาไมพอใจแตบางสวนในคำาพพากษาหรอคำาสงของศาลลางและจำานวนทนทรพยหรอราคาทพพาทในชนอทธรณหรอฎกาตำากวาศาลชนตน ใหผอทธรณหรอฎกาเสยคาขนศาลตามจำานวนทนทรพยหรอราคาตำานน เมอไดชำาระคาขนศาลแลว ถาทนทรพยแหงคำาฟอง หรอฟองอทธรณหรอฎกาทวขน โดยการยนฟองเพมเตมหรอโดยประการอน ใหเรยกคาธรรมเนยมศาลเพมขนตามทบญญตในตารางทายกฎหมายน และใหโจทกนำาเงนมาชำาระภายใน 7 วนนบแตวนทพนกงานเจาหนาทไดแจงใหทราบ ถาเนองจากศาลไดมคำาสงใหพจารณาคดรวมกนหรอใหแยกคดกน หรอขอหาในคำาฟองจะตองโอนไปยงศาลอน หรอจะตองยนตอศาลนนใหมหรอตอศาลอนเปนคดเรองหนงตางหาก โจทกไมตองเสยคาขนศาลในการยนหรอกลบยนคำาฟองหรอขอหาเชนวานน เวนจำานวนทนทรพยหรอราคาทรพยแหงคำาฟองหรอขอหานนไดทวขน ในกรณเชนนคาธรรมเนยมศาลเฉพาะททวขนใหคำานวณและชำาระตามทบญญตในวรรคกอน 2.เงนทชำาระใหแกบคคลภายนอก- คาปวยการพยานคาปวยการพยาน คอ คาปวยการ คาพาหนะ คาทพก โดยคความทอางพยานตองเสยคาปวยการพยานตามคำาสงศาลซงพจารณาตามรายไดและฐานะของพยาน แตไมเกนวนละ 150 บาท กบคาพาหนะเดนทางและคาเชาทพกของพยานทเสยไปตามสมควร - คาปวยการผเชยวชาญทศาลตงผเชยวชาญมสทธไดรบขดใชคาใชจายทเสยไปในการทำารายงาน และไดรบคาปวยการตามทศาลเหนสมควร- คาปวยการลามใหศาลคำานวณตามเวลาและงานทลามไดกระทำาไป แตไมเกนวนละ 100 บาท และคาพาหนะเดนทางของลามทใชจายไปตามสมควร3.คาธรรมเนยมการสงคำาคความหรอเอกสาร และคาธรรมเนยมชนบงคบคด- คาธรรมเนยมการสงคำาคความหรอเอกสาร และคาธรรมเนยมชนบงคบคด มาตรา 153 ภายใตบทบญญตวาดวยความรบผดชนทสดของคความในเรองคาฤชา


8


ธรรมเนยม1.การชำาระเงนคาธรรมเนยมกองหมายในการสงเอกสารแทนคความฝายใด โดยคความรองขอหรอโดยคำาสงศาล ใหใชมาตรา 149 วรรค 1 บงคบโดยอนโลม2.ภายใตมาตรา 154 คาธรรมเนยมในการบงคบคดตามทบญญตในตารารางทายกฎหมายน ใหหกออกจากเงนทไดจากการขายทรพยของลกหน สวนอตราคาธรรมเนยมตองเสยคาปวยการและคาพาหนะใหแกพนกงานเจาหนาทในอตราดงตอไปนก.คาปวยการอตราอยางตำา 5 บาท อยางสงไมเกน 20 บาท ตอวน เวนในทกนดารหรอมพฤตการณพเศษ แตไมเกน 40 บาท ถาจำาเปนตองไปหลายคน กตองเสยใหเปนรายคนไปข.คาพาหนะเดนทางทเจาพนกงานจายจรง- การเรยกใหเจาหนตามคำาพพากษาวางเงนคาใชจายมาตรา 154 ถาจะตองเสยคาใชจายเพอปฏบตตามวธการเพอคมครองสทธของคความในระหวางพจารณาหรอเพอบงคบใหเปนไปตามคำาพพากษาหรอคำาสง และเจาพนกงานบงคบคดไมมเงนทจะเสยคาใชจายนน เจาพนกงานบงคบคดสามารถเรยกใหเจาหนตามคำาพพากษาวางเงนไมเกน 100 บาทไดทนท ถาเจาพนกงานบงคบคดเหนวาเงนทวางนนจะไมพอ กสามารถบอกกลาวเปนหนงสอไปยงเจาหนตามคำาพพากษาใหวางเงนอก แตถาเจาหนตามคำาพพากษาเหนวาไมจำาเปนหรอมากเกนไป กสามารถยนคำาขอตอศาลไดภายใน 2 วนนบแตไดรบคำาบอกกลาวบอก เพอขอใหศาลกำาหนดจำานวนเงนไดถาเจาหนตามคำาพพากษาไมวางเงนตามวรรค 1 โดยทนท หรอไมยนคำาขอในวรรค 2 หรอไมปฏบตตามคำาสงศาล เจาพนกงานบงคบคดสามารถงดการปฏบตตามวธการดงกลาว จนกวาเจาหนตามคำาพพากษาไดปฏบตตามมาตราน - การคนคาธรรมเนยมศาลมาตรา 151 กรณศาลไมรบคำาฟอง หรอกรณทมการอทธรณหรอฎกาหรอมคำาขอใหพจารณาใหม ถาศาลไมรบอทธรณหรอฎกาหรอไมรบคำาขอใหพจารณาใหม หรอศาลอทธรณหรอฎกายกอทธรณหรอฎกา โดยไมไดวนจฉยประเดนอทธรณหรอฎกานน ใหศาลสงคนคาธรรมเนยมศาลทงหมดเมอมการถอนฟองหรอเมอศาลยกฟองโดยไมตดสทธโจทกทจะฟองคดใหม หรอคดไดเสรจลงเดดขาดโดยสญญาหรอการประนประนอมยอมความ ใหศาลมอำานาจสงคนคาธรรมเนยมศาลทงหมดหรอบางสวน ถาศาลอทธรณหรอฎกามคำาสงใหสงสำานวนคนไปยงศาลลางเพอตดสนใหมหรอพจารณาใหมตามมาตรา 243 ศาลอทธรณหรอฎกามอำานาจยกเวนคาธรรมเนยมศาลในการดำาเนนกระบวนพจารณาใหม หรอในการยนอทธรณหรอฎกาคดคานคำาพพากษาใหมของศาลลางตามทเหนสมควรอธบาย มาตรา 151 สามารถแยกพจารณาไดดงน


9


1.กรณทศาลตองคนคาธรรมเนยมศาลทงหมด- ศาลมคำาสงไมรบฟอง- ศาลไมรบอทธรณหรอฎกา- ศาลไมรบคำาขอใหพจารณาคดใหม- ศาลอทธรณหรอฎกามคำาสงใหยกอทธรณหรอฎกา โดยมไดวนจฉยประเดนแหงอทธรณหรอฎกา2.กรณทศาลใชดลยพนจวาจะคนคาธรรมเนยมศาลทงหมดหรอบางสวน- ถอนฟอง- ศาลตดสนยกฟองโดยไมตดสทธโจทกทจะฟองคดใหม- คดไดเสรจลงเดดขาดโดยสญญาหรอการประนประนอมยอมความ- วธการรองขอดำาเนนคดอยางคนอนาถา1.คความทมสทธขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาคความทมสทธขอดำาเนนคดอยางคนอนาถา ไดแก คความทกฝายในคด ผยนอทธรณหรอฎกา รวมถงผรองสอด 2.การรองขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาตองแสดงเหตผล- คความทขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาตองยนคำารองตอศาลชนตน และตองอางวายากจนถงขนาดไมสามารถเสยคาธรรมเนยมศาลในศาลชนตนหรอชนอทธรณหรอฎกาได- ถาผขอเปนโจทก ตองแสดงใหเปนทพอใจแกศาลวาคดนนมมล หรอกรณทอทธรณหรอฎกาตองแสดงใหศาลเหนวาคดนนมเหตอนสมควรทจะอทธรณหรอฎกา3.วธการยนคำาขอดำาเนนคดอยางคนอนาถา- ถาโจทกประสงคจะดำาเนนคดอยางคนอนาถาตองยนพรอมคำาฟอง ฟองอทธรณหรอฎกา แตถาผขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาเปนจำาเลยตองยนพรอมคำาใหการ- ถายนขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาหลงคำาฟอง ฟองอทธรณหรอฎกา หรอหลงยนคำาใหการไปแลว เพราะไดยากจนในภายหลงจนไมสามารถเสยคาธรรมเนยมทจะเกดขนในภายหลงได กสามารถยนคำาขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาไดตลอดเวลา4.ผยนคำารองขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาตองสาบานตวผยนคำารองขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาตองสาบานตววาตนเปนคนยากจนไมมทรพยสนพอทจะเสยคาธรรมเนยมศาลได ถาไมสาบานตนศาลจะยกคำารองขอดำาเนนคดอยางคนอนาถานนเสย- หลกเกณฑทศาลจะอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา1.ศาลจะตองสงสำาเนาคำารองใหแกคความอกฝายหนง2.ศาลจะตองไตสวนคำารองนนกอนมคำาสง3.เหตยกเวนทศาลไมตองไตสวนกอน- ฟองโจทกไมมมลทจะฟองรองได- ไมมเหตสมควรทจะอทธรณหรอฎกา- ขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาตอในชนอทธรณหรอฎกาเมอคความไดรบอนญาตใหฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถาในศาลลาง แลวยนคำาขอตอในชนอทธรณหรอฎกา ใหถอวาคความนนยงยากจนอย เวนปรากฏตอศาลเปนอยางอน ศาลอทธรณหรอฎกาไมตองไตสวนคำาขอนน 4.ผลของคำาสงศาลทอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา


10


- อนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาตามขอหมายความวา ผขอไดรบอนญาตใหงดเวนไมตองเสยคาธรรมเนยมศาลทงหมด- อนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาบางสวน5.ผลของคำาสงศาลทไมอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาศาลไมมสทธสงยกฟองคดของโจทก เชน ศาลยกคำาขอดำาเนนคดอยางคนอนาถา ดวยเหตทผรองตองแพคดอยางแนนอน ดงน ศาลไมมสทธยกฟองของโจทกดวย6.การรองขอใหพจารณาคำาขอใหมผยนคำาขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาจะยนคำารองตอศาลขอใหพจารณาคำาขอนนใหม เพอขออนญาตใหตนนำาพยานหลกฐานมาแสดงเพมเตมวาตนเปนคนยากจนกได7.สทธในการยนอทธรณหรอฎกาคำาสงถาศาลสงยกเวนคาธรรมเนยมศาลเฉพาะบางสวน หรอสงยกคำาขอเลย ผขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาสามารถยนคำาขอใหศาลพจารณาคำาขอใหมได แตถาไมไดยนคำาขอใหศาลพจารณาคำาขอใหม ผขอสามารถอทธรณคำาสงศาลในกรณดงตอไปน- ถาเปนคำาขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาในศาลชนตนหรอศาลอทธรณ ผขอสามารถอทธรณคำาสงศาลไปยงศาลอทธรณภายใน 7 วนนบแตวนทศาลมคำาสง คำาสงนเปนทสด- ถาเปนคำาขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาในชนศาลฎกา ผขอสามารถอทธรณคำาสงไปยงศาลฎกาภายใน 7 วนนบแตวนทมคำาสง คำาสงนเปนทสด- ถาศาลสงยกเวนคาธรรมเนยมศาลเฉพาะบางสวน หรอสงยกคำาขอเลย ผขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาสามารถยนคำาขอใหศาลพจารณาคำาขอใหมหรอจะอทธรณคำาสงศาลเลยกได แตถาเลอกยนอทธรณคำาสงศาล เมอศาลอทธรณพพากษา ผขอจะยนคำาขอใหศาลพจารณาคำาขอใหมไมได- ถายนคำาขอใหศาลพจารณาคำาขอใหม ถาศาลเหนวาไมใชคนอนาถา ผขอสามารถยนอทธรณไปยงศาลอทธรณภายใน 7 วนนบแตวนทศาลมคำาสง คำาสงนเปนทสด- กระบวนพจารณาภายหลงจากศาลไดมคำาสงอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา1.ศาลมคำาสงใหคความอกฝายเสยคาฤชาธรรมเนยมแทนผฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถาถาผลการพจารณาคด ศาลเหนวาคความอกฝายเสยคาฤชาธรรมเนยมแทนผฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถา เมอศาลพพากษา ศาลจะตองพพากษาใหคความอกฝายเสยคาฤชาธรรมเนยมแทนผฟองหรอตอสคดฝายทไดรบอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา แตถาผฟองหรอตอสคดฝายทไดรบอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาแพคด ศาลมอำานาจทจะพพากษาใหผขอดำาเนนคดอยางคนอนาถาใชคาฤชาธรรมเนยมแทนฝายทชนะคดได2.กรณทปรากฏวาผฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถามทรพยสนพอทจะเสยคาฤชาธรรมเนยมไดเมอผฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถามทรพยสนพอทจะเสยคาฤชาธรรมเนยมได ผฟองหรอขอตอสคดสามารถแถลงตอศาลขอนำาเงนมาชำาระคาธรรมเนยมศาลได หรอศาลอาจสงใหผนนนำาเงนมาชำาระคาธรรมเนยมศาลเองกได กรณนถาไมปฏบต ศาลอาจสงใหยดทรพยสนนนมาชำาระ- ในการพพากษาคด ถาศาลเหนวาคาฤชาธรรมเนยมตกเปนพบแกคความทง 2 ฝาย คอ โจทกและจำาเลยตางรบผดในคาฤชาธรรมเนยมของตน ใหศาลสงเอาชำาระคาฤชาธรรมเนยมทไดรบการยกเวน จากทรพยสนทยดหรออายดตามจำานวนทศาลเหนสมควร- ในการพพากษาคด ถาศาลเหนวาคความอกฝายเสยคาฤชาธรรมเนยมแทนผฟองหรอตอส


11


คดอยางคนอนาถา ใหศาลสง ใหคความอกฝายเสยคาฤชาธรรมเนยมแทนผฟองหรอตอสคดฝายทไดรบอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถา- ในการพพากษาคด ถาศาลเหนวาผฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถาจะตองชำาระคาฤชาธรรมเนยมทงหมดหรอบางสวนแทนคความอกฝาย ใหศาลสงเอาชำาระคาฤชาธรรมเนยมจากทรพยสนทยดหรออายด สวนคาฤชาธรรมเนยมทผฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถาไดรบยกเวนนน ใหเอาชำาระจากทรพยสนทยดหรออายด ( หากม ) ตามจำานวนทศาลเหนสมควร3.การเพกถอนคำาสงอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถานอกจากการทศาลสามารถเพกถอนคำาสงอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาเพราะปรากฏวาผอนาถามทรพยสนพอทจะเสยคาฤชาธรรมเนยมไดแลว ศาลยงสามารถเพกถอนคำาสงอนญาตใหดำาเนนคดอยางคนอนาถาเมอผไดรบอนญาตใหฟองหรอตอสคดอยางคนอนาถาประพฤตตนไมเรยบรอยไดอกดวย เชน ดำาเนนกระบวนพจารณาในทางกอความรำาคาญถงขนาด หรอกระทำาความผดฐานละเมดอำานาจศาล หรอจงใจประวงความใหลาชา ซงศาลจะเพกถอนในเวลาใด ๆ กได ในกรณนไมตองเสยยอนหลงอก- ผมหนาทรบผดในคาฤชาธรรมเนยม1.ขอบขายของคาฤชาธรรมเนยม- คาธรรมเนยมศาลหมายถง เงนคาธรรมเนยมในการดำาเนนคดทโจทกและจำาเลยตองชำาระตอศาล เชน คาขนศาล คาคำารอง คาคำาขอ คาอางเอกสาร แตไมรวมถงเงนอน ๆ ทไมไดชำาระใหศาล เชน คาธรรมเนยมในการพสจนลายมอชอ คาตรวจสอบพยานหลกฐาน คาทนายความ - คาฤชาธรรมเนยมหมายถง เงนคาธรรมเนยมศาลและเงนอน ๆ ทงหมดทคความไดเสยไปตามกฎหมายในระหวางดำาเนนคด ( กอนศาลพพากษาคด ) เชน คาขนศาล คาคำารอง คาคำาขอ คาอางเอกสาร คาธรรมเนยมในการพสจนลายมอชอ คาตรวจสอบพยานหลกฐาน คาทนายความ คาปวยการพยาน คาพาหนะ 2.ผมหนาทรบผดในชนทสดสำาหรบคาฤชาธรรมเนยมผมหนาทรบผดในชนทสดสำาหรบคาฤชาธรรมเนยม คอ คความฝายทถกศาลพพากษาใหชดใชคาฤชาธรรมเนยมแทนคความอกฝาย3. ศาลมหนาทสงเรองคาฤชาธรรมเนยมศาลมหนาทสงเรองคาฤชาธรรมเนยม ไมวาคความจะมคำาขอหรอไมกตาม - เมอศาลพพากษาหรอคำาสงชขาดคด ศาลจะตองสงเรองคาฤชาธรรมเนยมในคำาพพากษาหรอคำาสงนน- ถาศาลมคำาสงจำาหนายคดออกจากสารบบความ ศาลจะตองสงเรองคาฤชาธรรมเนยมตอทายคำาสงจำาหนายคดนนดวย- ถาเพอการชขาดตดสนคดใด ศาลมคำาสงใดในระหวางการพจารณา ศาลจะมคำาสงสำาหรบกระบวนพจารณาทเสรจไปในคำาสงฉบบนน หรอในคำาพพากษาหรอคำาชขาดคดกได แลวแตจะเลอก- ในกรณทมขอพพาทในเรองทไมเปนประเดนในคด ใหศาลมคำาสงในเรองคาฤชาธรรมเนยมสำาหรบขอพพาทเชนวานน ในคำาสงชขาดขอพพาท


12


- ในกรณทมการพจารณาใหม ศาลมอำานาจสงเรองคาฤชาธรรมเนยมสำาหรบการพจารณาครงแรกและการพจารณาใหมในคำาพพากษาหรอคำาสงกได4.หลกเกณฑในการกำาหนดผรบผดชนทสดในคาฤชาธรรมเนยม- ตามปกต คความฝายทแพคดจะตองรบผดในเรองคาฤชาธรรมเนยม - ศาลมอำานาจพพากษาใหคความฝายใดเสยคาฤชาธรรมเนยมทงปวงกได ศาลจะพจารณาถงเหตผลและความสจรตในการสคดหรอการดำาเนนคดของคความ จงไมจำาเปนวาฝายทแพคดจะตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมเสมอไป หรอแมในฝายทแพคดดวยกนศาลอาจสงใหฝายทแพคดเพยงคนเดยวชำาระคาฤชาธรรมเนยมแทนฝายทชนะคดทงหมดกได- พพากษาใหคาฤชาธรรมเนยมเปนพบไปทง 2 ฝายการกำาหนดใหคาฤชาธรรมเนยมเปนพบหรอไม อยในดลยพนจของศาลทจะพพากษาเชนนน- คดไมมขอพพาท ศาลไมตองมคำาสงในเรองคาฤชาธรรมเนยม- บคคลทเปนโจทกหรอจำาเลยรวม ไมตองรบผดรวมกนในคาฤชาธรรมเนยม แตตองรบผดเปนสวนเทา ๆ กน แตถาเปนโจทกรวมเปนเจาหนรวมกนหรอจำาเลยเปนลกหนรวมกน โจทกรวมหรอจำาเลยรวมตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมรวมกน - ถาคดเสรจเดดขาดโดยการตกลงหรอการประนประนอมยอมความหรอนญาโตตลาการ คความแตละฝายยอมรบผดในคาฤชาธรรมเนยมในสวนการดำาเนนกระบวนพจารณาของตน เวนคความตกลงเปนอยางอน- คความฝายใดทำาใหตองเสยคาฤชาธรรมเนยมในกระบวนพจารณาใด ๆ ทไดดำาเนนไปโดยไมจำาเปน หรอทตองดำาเนนไปเพราะความผดหรอประมาทเลนเลออยางรายแรง คความฝายนนตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมนน โดยไมตองคำานงวาคความฝายนนชนะคดหรอไมเชน จำาเลยทราบวาทรพยทจำาเลยรบมอบดแลเปนทรพยมรดก จำาเลยไมยอมสงมอบแกโจทกซงเปนผจดการมรดก ดงน จำาเลยตองรบผดชดใชคาฤชาธรรมเนยมแทนโจทก5.ผลของความรบผดในชนทสดในคาฤชาธรรมเนยม- จาศาลมหนาททำาบญชแสดงคาฤชาธรรมเนยมทคความทกฝายไดเสยไปโดยลำาดบและตามจำานวนทคความฝายหนงฝายใดจะตองรบผดตามคำาวนจฉยชขาดของศาล- ถาไมชำาระอาจตองถกบงคบคดโดยการยดทรพย- ความรบผดในคาฤชาธรรมเนยมภายหลงจากทจำาเลยไดวางเงนหรอชำาระหนใหโจทก1.การวางเงนตามมาตรา 135 , 136มาตรา 164 กรณทวางเงนตอศาลตามมาตรา 135 , 136 นน จำาเลยไมตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมแหงจำานวนเงนทวางนนอนเกดขนภายหลงถาโจทกยอมรบเงนทวางตอศาล จำาเลยตองเปนผรบผดในคาฤชาธรรมเนยมถาโจทกยอมรบเงนทวางนนเปนการพอใจเพยงสวนหนงและดำาเนนคดตอไป จำาเลยตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมนน เวนศาลพพากษาใหโจทกแพคด กรณนโจทกตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมทเกดจากการทตนไมยอมรบเงนนน 2.การชำาระหนตามมาตรา 137มาตรา 165 กรณทมการชำาระหนตามมาตรา 137 นน ถาโจทกยอมรบการชำาระหนนน จำาเลยตองเปนผรบผดในคาฤชาธรรมเนยม เวนศาลเหนสมควรมคำาสงเปนอยางอนถาโจทกไมพอใจการชำาระหนนนและดำาเนนคดตอไป คาฤชาธรรมเนยมใหอยในดลยพนจของศาล แตถาศาลเหนวาการชำาระ


13


หนนนเปนการพอใจเตมตามทโจทกเรยกรอง คาฤชาธรรมเนยมทเกดจากการทโจทกไมยอมรบชำาระหน โจทกเปนผรบผด- สทธในการอทธรณหรอฎกาคำาพพากษาหรอคำาสงศาลเกยวกบคาฤชาธรรมเนยม1.ขอหามอทธรณหรอฎกาในปญหาเรองคาฤชาธรรมเนยมเพยงอยางเดยวมาตรา 168 หามคความอทธรณหรอฎกาในเรองคาฤชาธรรมเนยมเพยงอยางเดยว เวนแตอทธรณหรอฎกานนไดยกเหตวา คาฤชาธรรมเนยมนนมไดกำาหนดหรอคำานวณใหถกตองตามกฎหมาย2.กรณทไมมการอทธรณหรอฎกา แตศาลอทธรณหรอฎกากมอำานาจพพากษาไดเองกรณทศาลลางไดมคำาพพากษาหรอคำาสงเกยวกบคาฤชาธรรมเนยมโดยไมถกตอง ซงอาจเปนเรองใชดลยพนจไมเหมาะสม หรอมคำาพพากษาหรอคำาสงในเรองคาฤชาธรรมเนยมทขดตอกฎหมาย แมคความไมอทธรณหรอฎกาคำาสงในเรองคาฤชาธรรมเนยม ศาลอทธรณหรอศาลฎกามอำานาจวนจฉยในเรองคาฤชาธรรมเนยมของศาลลางทพพากษาหรอสงไมถกตองได

หนวยท 10 หลกทวไปของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน ( 1 )- ปญหาขอกฎหมายนน เปนเรองทศาลจะตองวนจฉยเอง- ปญหาขอเทจจรงนนศาลไมอาจจะรได จำาเปนจะตองพสจนดวยพยานหลกฐาน เวนแตขอเทจจรงซงเปนทรกนอยทวไปหรอซงไมอาจโตแยงได และซงศาลเหนวาคความอกฝายหนงไดรบแลว- ในกรณทไมมการสบพยานหลกฐานหรอพยานหลกฐานของคความทกฝายมนำาหนกกำากงกน คความฝายทมภาระการพสจนในประเดนใด ยอมตองเปนฝายแพในประเดนนน- ตามปกตคความฝายทกลาวอางขอเทจจรงใด กจะตองมภาระการพสจนในขอเทจจรงนน เวนแตจะมขอสนนษฐานไวในกฎหมายเปนคณแกคความฝายนน- ผทมภาระการพสจนในประเดนสำาคญมากกวา ตองนำาพยานหลกฐานเขาสบกอน

รายละเอยดทวไป- ความรเบองตนเรองทเปนปญหาในคดความในศาลนน ไดแก 1.เรองทเปนปญหาขอกฎหมายเรยกอกอยางหนงวา ปญหาหารอบท เปนปญหาเกยวกบการแปลหรอตความตวบทกฎหมาย ในทางปฏบตมกอธบายโดยนำาไปเปรยบเทยบกบปญหาขอเทจจรง คอ เปนปญหาทศาลทศาลสามารถวนจฉยชขาดไดเอง โดยอาศยบทบญญตแหงกฎหมาย บทใดบทหนงมาเปนเหตผล โดยไมตองฟงพยานหลกฐานใด เชน โจทกอางวาจำาเลยกเงนโจทกไปแลวยงไมชำาระ จำาเลยตอสวากจรง แตฟองโจทกขาดอายความ ดงน ปญหาทวาฟองโจทกขาดอายความตามทจำาเลยตอสหรอไม เปนปญหาขอกฎหมาย ซงปญหาขอกฎหมายจำาตองอาศยขอเทจจรงเปนมลฐาน เชน จำาเลยกเงนโจทกมาเมอใด2.เรองทเปนปญหาขอเทจจรงคอ เนอเรองความเปนไปในคดทคความกลาวอางหรอโตเถยงมาในคำาคความ เชน โจทกอางวาจำาเลยกเงนโจทกไปแลวยงไมชำาระ เปนเรองราวทไมอาจมใครทราบไดนอกจากตวความ ซงอาจมทงความเทจและความจรงปนกนอย เรยกวา ปญหาขอเทจจรง แตละขอกลาวหา เรยกวา ประเดนแหงคด ซงเมอเกดเปนขอโตเถยงขนมาทกประเดนทโจทกกลาวอาง เรยกวา ประเดน


14


ขอพพาท อนเปนปญหาขอเทจจรงซงคความจะตองพสจนนำาสบใหศาลเหนตามทตนกลาวอาง- เรองทศาลวนจฉยชขาดไดเองโดยอาศยความรของศาลเรองทศาลวนจฉยชขาดไดเองโดยอาศยความรของศาล คอ เรองทเปนปญหาขอกฎหมาย ตวบทกฎหมายทจะถอวาศาลรไดเองคอกฎหมายทประกาศใชบงคบในรปแบบทยอมรบทวไป เชน รฐธรรมนญ ประมวลกฎหมาย พระราชบญญต พระราชกำาหนด พระราชกฤษฎกา กฎกระทรวง และประกาศของคณะปฏวตหรอคณะปฏรป สวนกฎหมายในรปแบบอนทมลกษณะเปนการเฉพาะเรองเฉพาะรายนน ผอางกควรระบชอและราชกจจาเลมนนดวย เพอสะดวกแกศาลในการใชอางอง แตสำาหรบกฎหมายตางประเทศนนถอวาเปนขอเทจจรงชนดหนงทศาลไมอาจรไดเอง - เรองทจะตองพสจนดวยพยานหลกฐานมาตรา 84 ถาคความกลาวอางขอเทจจรงใด ๆ เพอสนบสนนคำาฟองหรอคำาใหการของตน ใหหนาทนำาสบขอเทจจรงนนตกแกฝายทกลาวอางแต 1.ไมตองพสจนขอเทจจรงทรกนอยทวไป หรอทไมอาจโตแยงได หรอทศาลเหนวาคความอกฝายไดยอมรบแลว2.ถามขอสนนษฐานเปนคณฝายใด ฝายนนตองพสจนวาตนไดปฏบตตามเงอนไขแหงการทตนจะไดรบประโยชนจากขอสนนษฐานนนครบถวนแลวอธบาย - หนาทนำาสบขอเทจจรง คอ การนำาพยานหลกฐานเขามาพสจนใหศาลเชอตามทตนกลาวอาง เชน โจทกอางวาจำาเลยกเงนโจทกไป 5 แสนบาท จำาเลยปฏเสธวาไมไดก โจทกกตองพสจนวาจำาเลยไดกเงนตนจรง โดยอาจนำาสญญากยมมาอางหรอนำาพยานบคคลทรเหนการกยมนนมาเบกความกได - มาตรา 84 ( 1 ) ใหหนาทนำาสบขอเทจจรงนนตกแกฝายทกลาวอาง สวนขอยกเวนทไมตองนำาสบนน แยกพจารณาไดดงน1.ไมตองพสจนขอเทจจรงทรกนอยทวไป หมายถง ขอเทจจรงทรกนอยทวไปโดยใชสามญสำานกของสจรตชนสวนใหญในสงคมปจจบนเปนเครองวดวาเปนเรองทคนสวนใหญในขณะนนรกนอยทวไปหรอไม เชน ขอเทจจรงทวาวนท 2 และวนท 3 มนาคม 2517 เปนวนเสารและวนอาทตย ซงเปนวนหยดราชการหรอไม เปนขอเทจจรงทรกนทวไป2.ไมตองพสจนขอเทจจรงทไมอาจโตแยงได ( กฎหมายปดปาก )คอ เมอมขอเทจจรงเชนนนแลว กฎหมายปดปากมใหเถยงเปนอยางอนวาความจรงมไดเปนเชนนน แบงเปน- ปดปากโดยการกระทำาหรอการแสดงออกเชน เพญพรรณยอมใหนายดำาใชชอตนเปนชอหางหนสวน เพญพรรณ ดงน ยอมถก“ “ปดปากมใหโตแยงเจาหนหางเพญพรรณวาตนไมไดเปนหนสวน ( ตามปพพ. มาตรา 1054 ) - ปดปากโดยเอกสาร เชน สญญากระบวาผกไดรบเงนทกไปแลว 50,000 บาท ดงน ผกยอมถกปดปากมใหโตแยงโดยนำาพยานบคคลมาสบหกลาง วาความจรงตนรบเงนไปเพยง 20,000 บาท ( จะนำาสบหกลางไดแตเฉพาะพยานเอกสารเทานน )


15


- ปดปากโดยคำาพพากษาเชน ศาลมคำาพพากษาถงทสดวา แดงประมาทเปนเหตใหดำาไดรบอนตรายสาหส ดงน ดำาฟองเรยกคาเสยหายตาม ปวอ. มาตรา 46 ได โดยคำาพพากษาจะปดปากแดงมใหตอสดำาได 3.ไมตองพสจนขอเทจจรงทศาลเหนวาคความอกฝายไดยอมรบแลว- ความสำาคญของภาระการพสจนคำาวา ภาระการพสจน เปนถอยคำาทนกกฎหมายใชเรยกแทนคำาวา หนาทนำาสบ ซงแยกอธบายไดดงน1.หนาทนำาสบคอ ภาระหนาทของคความทจะพสจนในแตละประเดนขอพพาท เชน โจทกฟองวาจำาเลยกเงนไป 2 ลานบาท จำาเลยปฏเสธ เปนภาระทโจทกตองพสจนใหศาลเหนวาจำาเลยกเงนโจทกไปจรง แตในเวลาทจะใชหมายถงเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะ ไมควรใชคำาวา หนาทนำาสบ ควรใชศพทเฉพาะเรองนนโดยตรง คอ ภาระการพสจนในแตละประเดนพพาท หรอหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอน ( แลวแตกรณ ) - ภาระการพสจนในแตละประเดนพพาท หมายถง หนาทตามกฎหมายทจะตองพสจนใหไดวา ความจรงเปนอยางทตนกลาวอาง หากพสจนไมได ผทมภาระนยอมตองแพคดในประเดนนน โดยไมตองคำานงวาตนเปนผมหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนหรอหลงในคด - หนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนหมายถง การทศาลกำาหนดใหคความฝายใดในคดนำาพยานหลกฐานของตนเขาสบกอนอกฝายหนง โดยไมจำาเปนวาผมหนาททนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนนจะตองมภาระการพสจนในประเดนพพาททกประเดนไป ปกตภาระการพสจนตกอยแกโจทก แตในบางกรณภาระการพสจนตกอยกบจำาเลยไดเหมอนกน ( เชน เรองขอยกเวนโทษ ) - คำาอธบายระหวางประเดนแหงคดและประเดนขอพพาทประเดนแหงคดเปนประเดนทคความกลาวอางและศาลตองชขาด ไมวาคความอกฝายหนงจะรบหรอปฏเสธหรอไมกตาม ถาอกฝายหนงรบ ประเดนนนกยงอย เพยงแตวาไมตองพสจน แตถาไมรบกจะเกดเปนประเดนขอพพาท2.ปญหาขอเทจจรงในสวนทเกยวกบปญหาขอเทจจรงทจะตองมการพสจนกนดวยพยานหลกฐานนน ศาลจะรบฟงวาเปนอยางไร กแตโดยพสจนดวยพยานหลกฐานเทานน - หลกในการกำาหนดภาระการพสจน1.หลกทวไปในการหาภาระการพสจนหลกทวไปในการหาภาระการพสจนกลาวไวในมาตรา 84 วรรคแรก ผใดกลาวอาง ผนนตองพสจน2.ภาระการพสจนลดลงเพราะกฎหมายสนนษฐานเปนคณมาตรา 84 วรรคสอง กลาวโดยสรป คอ กรณทกฎหมายบญญตขอสนนษฐานไวเปนคณแกฝายใด ฝายนนกไมจำาตองพสจนเตมตามทตนกลาวอาง คงพสจนเพยงแตวา คดของตนเขาเงอนไขตามขอสนนษฐานของกฎหมายไดกเพยงพอแลว จากนนภาระการพสจนกจะเปลยนไปตกอยกบฝายตรงขามทจะตองสบหกลาง ขอสนนษฐานนนใหไดโดยไมตองคำานงวาในเรองนน


16


ใครจะเปนผกลาวอาง เชน โจทกฟองวาจำาเลยยมไมของโจทกไป ขอใหคน จำาเลยวาโจทกขายไมใหและจำาเลยชำาระราคาแลว ดงน เปนการโตเถยงในกรรมสทธในไม ซงกฎหมายสนนษฐานวาผครอบครองเปนเจาของ โจทกจงตองพสจนตามขออาง 3.หลกทวา ผกลาวอางในทางปฏเสธไมควรตองพสจน และหลกทวา ขอเทจจรงใดอยใน“ “ “ความรเหนของฝายใดโดยเฉพาะ ควรใหฝายนนพสจน “ทง 2 หลกดงกลาวมาน เปนขอเสนอแนะในทางวชาการเทานน ไมใชหลกในทางกฎหมายแตอยางใด แตมใชวาขอเสนอแนะนจะไมมผลแตเสยเลย เพราะในการชงนำาหนกพยานหรอในการกำาหนดมาตรฐานการพสจนนน ถาผมภาระการพสจนจะตองนำาสบในเชงปฏเสธหรอนำาขอเทจจรงทอยในความรของคความฝายตรงขามโดยเฉพาะแลว ศาลมกลดระดบมาตรฐานการพสจนลงมาตำากวาปกตเสมอ - หนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนแตละคด1.หลกในการช-สองสถานและการกำาหนดหนาทนำาสบ- การช-สองสถาน คอ การทศาลกำาหนดประเดนขอพพาท ใชในคดทมขอยงยาก มประเดนซบซอนหลายประเดน โดยดจากคำาฟอง คำาใหการ และพยานหลกฐาน ทคความอางองตลอดจนคำาแถลงของคความ ถาประเดนใดทฝายหนงอางอกฝายหนงรบกเปนประเดนยต แตถาประเดนใดทคความไมรบกนกเกดเปนประเดนขอพพาท ประเดนทรบกนไมตองนำาสบ สวนประเดนขอพพาทนน ถาเปนขอเทจจรงคความจะตองพสจนดวยพยานหลกฐาน แตถาเปนประเดนขอกฎหมายศาลจะตองวนจฉยเอง - การกำาหนดหนาทนำาสบในเรองหนาทนำาสบน ใหศาลกำาหนดเรองหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอน ( ปวพ. มาตรา 183 ) แตไมไดระบแนวทางหรอหลกเกณฑในการกำาหนดหนาทนำาสบกอนไวแตอยางใด ซงกหมายความวาศาลมอำานาจทจะกำาหนดใหฝายหนงฝายใดนำาพยานเขาสบกอนหลงกนอยางไรกได2.ในคดทไมการชสองสถาน ศาลกควรกำาหนดไวดวยวาจะใหคความฝายใดมหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนเนองจากการชสองสถานมใชกระบวนพจารณาทจำาเปนและตองทำาในทกคดไป หากแตเปนกระบวนพจารณาทมาชวยใหการพจารณาคดทยงยากซบซอนสามารถทำาไดโดยสะดวกและรดกมขนเทานน ดงนนบางกรณศาลอาจใชดลยพนจไมทำาการชสองสถานกได ในคดทไมการชสองสถาน ศาลกควรระบใหชดเจนในตอนสงรบคำาใหการหรอคำาใหการแกฟองแยง ( หากม ) วาจะใหคความฝายใดมหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอน3.คความอาจตกลงกนใหฝายใดมหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนกไดความตกลงนอาจกระทำาโดยชดแจงหรออาจทำาโดยคความฝายใดฝายหนงแถลงรบนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนโดยอกฝายหนงไมโตแยงคดคาน ซงศาลจะกำาหนดใหเปนไปตามขอตกลงนน4.หนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนในคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญาเนองจาก ปวอ. มาตรา 174 บญญตวา ในคดอาญานนโจทกจะตองนำาสบกอนเสมอ ( โดยไมคำานงวาในคดนนภาระการพสจนจะตกอยกบจำาเลยฝายเดยวหรอไมกตาม ) สำาหรบหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนในคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญา ( เปนการฟองคดแพงรวมไปกบคดอาญา ) นน ตองใชกระบวนพจารณาตามกฎเกณฑในคดอาญา


17


5.ผลของการกำาหนดหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนการกำาหนดหนาทนำาพยานหลกฐานเขาสบกอนหลงกนนไดถอวาเปนกระบวนพจารณาอยางหนง ดงนนหากศาลกำาหนดผดพลาดไปและเปนเหตใหคความฝายใดฝายหนงเสยหายหรอเสยเปรยบ คความฝายนนสามารถรองขอใหศาลเพกถอนแลวกำาหนดใหมใหถกตองได

หนวยท 11 หลกทวไปของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน ( 2 )- คความฝายทมหนาทนำาสบขอเทจจรงยอมมสทธทจะนำาพยานหลกฐานใด ๆ มาสบได แตจะตองปฏบตตามหลกเกณฑวาดวยการรบฟงพยานหลกฐานและการยนพยานหลกฐาน- ศาลมอำานาจทจะปฏเสธไมรบฟงพยานหลกฐานได ถาเหนวาเปนพยานหลกฐานนนรบฟงไมไดตามกฎหมาย หรอทไดยนตอศาลโดยฝาฝนตอกฎหมาย หรอเปนพยานฟมเฟอย หรอประวงใหชกชา หรอไมเกยวกบประเดน อยางไรกตาม หากศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรมศาลอาจอนญาตใหนำาพยานหลกฐานอนอนเกยวกบประเดนในคดมาสบเพมเตมหรอหมายเรยกพยานทสบแลวมาสบใหมโดยไมตองมฝายใดรองขอได - หามมใหศาลรบฟงพยานหลกฐานใด เวนแตพยานหลกฐานนนเกยวกบขอเทจจรงทจะตองนำาสบ และคความฝายทอางพยานหลกฐานนนไดแสดงความจำานงทจะอางองพยานหลกฐานตามหลกเกณฑและวธการทกำาหนดไวแลว เวนแตเพอประโยชนแหงความยตธรรม ศาลอาจรบฟงพยานหลกฐานอนสำาคญซงเกยวกบประเดนขอสำาคญในคดได แมฝาฝนตอหลกเกณฑทกำาหนด- เมอคความประสงคจะอางองพยานหลกฐานสนบสนนขออางหรอขอเถยงของตน คความฝายนนจะตองยนบญชระบพยานตอศาลกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน สวนการอางพยานหลกฐานเพมเตมอาจทำาไดโดยยนคำาแถลงขอระบพยานหลกฐานเพมเตมตอศาลพรอมบญชระบพยานภายใน 15 วนนบแตวนสบพยาน หากระยะเวลาดงกลาวสนสดลงแลว การขอระบพยานตองทำาเปนคำารอง และศาลจะอนญาตใหนำาสบพยานหลกฐานตอเมอศาลเหนวา เพอใหการวนจฉยชขาดขอสำาคญแหงประเดนเปนไปโดยเทยงธรรมจำาเปนตองสบพยานหลกฐานเชนวานน - ถาคความประสงคทจะนำาสบพยานหลกฐานเพอหกลางคำาพยานของฝายทนำาสบกอน หรอเพอพสจนขอความอยางใดอยางหนงซงพยานของฝายทนำาสบกอนไดกระทำาขน คความฝายนนตองถามคานพยานของฝายทนำาสบกอนไวเสยแตแรก เพอใหพยานมโอกาสอธบายถงขอความเหลานน มฉะนนคความฝายนนจะนำาสบหกลางในภายหลงไมได - คความฝายทอางองเอกสารเปนพยานหลกฐานตองยนสำาเนาเอกสารตอศาลและใหคความอกฝายหนงกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน เพอศาลจะไดตรวจดและใหโอกาสอกฝายหนงไดศกษาและเตรยมการตอสคดตามสทธของตน- ในคดแพง คความตางฝายอางพยานหลกฐานรวมกนได แตในคดอาญามขอสนนษฐานวาทกคนเปนผบรสทธ หากโจทกจะกลาวหาวาเขากระทำาความผด โจทกกตองนำาพยานหลกฐานมาพสจนดวยพยานหลกฐานของโจทกเอง จะอาศยพยานหลกฐานของจำาเลยไมได ดวยเหตนในคดอาญาโจทกจงอางจำาเลยเปนพยานของโจทกไมได- แมคความจะมสทธนำาพยานหลกฐานใดมาสบไดกตาม แตคความอกฝายหนงหรอบคคลใด ๆ กมสทธทจะไมเปดเผยขอความบางประการได เปนเอกสทธของคความหรอบคคลนน ซงถาการเปดเผยจะเปนการเปดเผยความลบของราชการหรอของคความ หรอบคคลนนไดมาโดยอาศยฐานะพเศษบางประการ หรออาจเปนการเปดเผยสงทกฎหมายคมครองใหปกปดเปนความลบ


18


ได แตทงนขนอยกบดลยพนจของศาลในการวนจฉยวาคความจะไดรบเอกสทธหรอไมเพยงใด

รายละเอยดทวไป- สทธของคความในการนำาสบมาตรา 85 คความฝายทมหนาทนำาสบขอเทจจรงมสทธนำาพยานหลกฐานใด ๆ มาสบไดภายใตบงคบของกฎหมายนหรอกฎหมายอนวาดวยการรบฟงพยานหลกฐานและการยนพยานหลกฐานอธบาย คความฝายทมหนาทนำาสบขอเทจจรงมสทธนำาพยานหลกฐานใด ๆ มาสบไดภายใตหลกเกณฑ 2 ประการ คอ1.การรบฟงพยานหลกฐานหมายถง หลกเกณฑตามกฎหมายทกำาหนดวาพยานหลกฐานใดรบฟงไดหรอรบฟงไมได หรออกนยหนงเปนการกำาหนดวาพยานหลกฐานใดนำาสบไดและพยานหลกฐานใดนำาสบไมได 2.การยนบญชระบพยานหลกฐานหมายถง ตองปฏบตตามหลกเกณฑวาดวยการยนพยานหลกฐาน กลาวคอ ตองปฏบตตามหลกเกณฑวาดวยการนำาพยานหลกฐานมาสบ เชน การทคความจะอางหรอนำาพยานหลกฐานใดมาสบตองยนบญชระบพยานของตนลวงหนาตามทกฎหมายกำาหนด- อำานาจศาลเกยวกบการสบพยานหลกฐานมาตรา 86 เมอศาลเหนวาพยานหลกฐานใดเปนพยานหลกฐานทรบฟงไดหรอไมไดกตาม แตไดยนฝาฝนบทบญญตกฎหมายน ใหศาลปฏเสธไมรบพยานหลกฐานนนไวเมอศาลเหนวาพยานหลกฐานฟมเฟอยเกนควรหรอประวงใหชกชาหรอไมเกยวแกประเดน ใหศาลมอำานาจงดสบพยานหลกฐานนนเมอศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรม จำาเปนตองนำาพยานหลกฐานอนมาสบเพมเตม ใหศาลทำาการสบพยานหลกฐานตอไป และอาจเรยกพยานทสบไปแลวมาสบใหมได โดยไมตองมฝายใดรองขอ ตวอยางฎกา - ทนายจำาเลยขอเลอนคดโดยอางวาจำาเลยซงจะเบกความนนปวย ครนถงวนนดทนายจำาเลยขอเลอนอกโดยอางวาจำาเลยปวยโดยมไดแถลงใหศาลทราบลวงหนา และไมมพยานอนมา ดงน พอทจะเหนไดวาเปนการประวงความ ศาลสงงดสบพยานจำาเลยได- โจทกฟองวาจำาเลยผดสญญาเชาซอ จำาเลยฟองแยงวาไดชำาระเงนซงโจทกเปนหนผอนแทนโจทกไป ดงน จะนำาสบวาชำาระเปนขาวสารแทนเงนไมได เพราะเปนการนำาสบนอกฟองแยง- โจทกฟองวาโจทกทำาสญญากบจำาเลย ดงน โจทกนำาสบวาโจทกตง - ตวแทนไปทำาสญญากบจำาเลย ไมเปนการนำาสบนอกฟอง- การปฏเสธไมรบฟงพยานหลกฐานมาตรา 87 หามศาลรบฟงพยานหลกฐานใด เวนแต1.พยานหลกฐานนนเกยวถงขอเทจจรงทคความฝายหนงฝายใดในคดจะตองนำาสบ และ2.คความทอางพยานหลกฐานไดแสดงความจำานงทจะอางองพยานหลกฐานนนตามมาตรา 88 , 90 แตถาศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรม จำาเปนตองสบพยานหลกฐานสำาคญทเกยวกบประเดนขอสำาคญในคดโดย


19


ฝาฝนอนมาตราน ใหศาลมอำานาจรบฟงพยานหลกฐานนนไดอธบาย พยานหลกฐานทศาลรบฟงได คอ1. พยานหลกฐานทเกยวถงขอเทจจรงทคความจะตองนำาสบ- ขอเทจจรงในประเดน1.ขอเทจจรงในประเดนโดยตรงหมายถง ขอเทจจรงทโจทกยกขนเปนขออางในคำาฟอง หรอขอเทจจรงทจำาเลยยกขนเปนขอเถยงในคำาใหการ 2.ขอเทจจรงอนเปนสวนประกอบของขอเทจจรงในประเดนโดยตรงหมายถง ขอเทจจรงทมผลกระทบถงความนาเชอถอของพยานบคคลและการรบฟงพยานหลกฐานบางชนมาตรา 120 ถาคความฝายใดอางวาคำาเบกความของพยานคนใดทคความอกฝายกลาวอางหรอทศาลเรยกมาไมควรเชอฟง ศาลอาจใหคความฝายนนนำาพยานหลกฐานมาสนบสนนขออางของตนได- ขอเทจจรงอนเกยวพนกบประเดน1.ขอเทจจรงทตอเนองกนมากอนและหลงขอเทจจรงแหงประเดนเปนเรองการสนนษฐานขอเทจจรง เชน การนำาสบทมาของการทโจทกจำาเลยเขาทำาสญญากน การทรงชพ การสมรส 2.จารตประเพณทถอปฏบตในวงการใด ๆเชน ประเพณการสงสนคาเขาออกนอกประเทศ การคดดอกเบยทบตนของธนาคารพาณชย การนำาสบเชนนกเพอแสดงใหเหนถงขอตกลงโดยปรยายของคสญญาหรออธบายความในสญญา3.วถทางธรกจเชน การออกใบเสรจรบเงนของหางหนสวน การลงชอของตวแทนและประทบตรานตบคคล การนำาสบเชนนกเพอแสดงใหเหนวาการปฏบตงานธรกจในประเดนทโตเถยงน กเปนไปดงเชนการปฏบตงานธรกจในคราวกอนทไดถอปฏบตตามแนวทางนน4.ขอเทจจรงทจดอยในหมเดยวกนกบขอเทจจรงในประเดนโดยตรงเปนขอเทจจรงทเกดขนในชวงเวลาเดยวกนและในบรเวณสถานทนดความ ซงตอเนองและใกลชดกบขอเทจจรงในประเดนโดยตรง เชน ลทางหรอโอกาสทจะทำาใหเกดขอเทจจรงในประเดนโดยตรง หรอขอเทจจรงอนเปนสวนหนงของเหตการณในประเดนโดยตรง หรอขอเทจจรงทแสดงใหเหนระดบมาตรฐาน5.ชอเสยงและความประพฤต โดยทวไปถาไมเปนประเดนแหงคดศาลจะไมอนญาตใหนำาสบ2. คความทอางองพยานหลกฐานไดแสดงความจำานงทจะอางอง โดยการปฏบตดงน- โดยการยนบญชระบพยานมาตรา 88 เมอคความตองการอางองเอกสารหรอคำาเบกความของพยาน หรอใหศาลตรวจบคคลสถานท หรออางองความเหนผเชยวชาญ เพอเปนพยานสนบสนนขอหาหรอขอเถยงของตน ใหยนบญชระบพยานตอศาลกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน โดยแสดงเอกสารทจะอาง และรายชอทอย ของบคคลวตถ ซงจะอางเปนพยานหรอขอใหศาลไปตรวจหรอขอใหตงผ


20


เชยวชาญ ( แลวแตกรณ ) พรอมทงสำาเนาบญชระบพยานเพอใหคความฝายอนมารบไปจากเจาพนกงานศาลเมอคความตองการจะยนบญชระบพยานเพมเตม ใหยนคำาแถลงตอศาลพรอมบญชระบพยานเพมเตมนนพรอมสำาเนา ไดภายใน 15 วนนบแตวนสบพยาน เมอระยะเวลาวรรค 1 หรอ 2 สนสดลง ถาคความทยนบญชระบพยานไวแลวมเหตอนควรวา ตนไมสามารถทราบไดวาตองนำาพยานหลกฐานบางอยางมาสบเพอประโยชนของตนหรอไมทราบวาพยานหลกฐานบางอยางไดมอยหรอมเหตอนควรอนใด หรอถาคความทไมไดยนบญชระบพยาน แสดงใหเปนทพอใจแกศาลวา มเหตอนควรทไมสามารถยนบญชระบพยานตามกำาหนดเวลาได คความนนสามารถยนคำารองขออนญาตอางพยานหลกฐานตอศาลพรอมบญชระบพยานและสำาเนาไดกอนศาลพพากษาคด ถาศาลเหนวาเพอใหการวนจฉยชขาดขอสำาคญแหงประเดนเปนไปโดยเทยงธรรม จำาเปนตองสบพยานหลกฐานเชนวานน กใหศาลอนญาตตามคำารอง- โดยการสงสำาเนาเอกสารใหอกฝายหนงลวงหนา ( สำาหรบกรณทอางองพยานเอกสาร )มาตรา 90 ใหคความทอางองเอกสารเปนพยานหลกฐาน ยนเอกสารตอศาลและสงสำาเนาเอกสารนนใหคความฝายอน กอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วนกรณคความยนคำาแถลงหรอคำารองขออางองเอกสารเปนพยานหลกฐานตามมาตรา 88 วรรค 2 , 3 ใหยนเอกสารตอศาลและสงสำาเนาเอกสารนนใหคความฝายอนพรอมกบกบการยนคำาแถลงหรอคำารอง เวนศาลอนญาตใหยนสำาเนาเอกสารภายหลงเมอมเหตอนควรคความทอางองพยานหลกฐานไมตองยนสำาเนาเอกสารตอศาล และไมตองสงสำาเนาเอกสารใหคความฝายอน ในกรณตอไปน1.เมออางองเอกสารเปนชดซงคความฝายอนทราบดอยแลว หรอสามารถตรวจสอบไดงายถงความมอยและความแทจรงของเอกสารนน2.เมออางองเอกสารทอยในความครอบครองของคความฝายอนหรอบคคลภายนอก3.ถาการคดสำาเนาจะทำาใหการพจารณาลาชาเปนทเสอมเสยแกคความทอางองเอกสารนน หรอมเหตทไมสามารถคดสำาเนาเอกสารใหเสรจภายในกำาหนดเวลาทใหยนสำาเนาเอกสารนนกรณ ( 1 ) หรอ ( 3 ) ใหฝายทอางองเอกสารยนคำารองตอศาล เพอของดการยนสำาเนาเอกสารนน โดยขอยนตนฉบบเอกสารแทน กรณ ( 2 ) ใหฝายทอางองเอกสารขอใหศาลมคำาสงเรยกเอกสารนนมาจากผครอบครอง โดยยนคำารองภายในกำาหนดเวลาตามวรรค 1 หรอ 2 ( แลวแตกรณ ) และใหคความฝายนนมหนาทตดตามใหไดเอกสารนนมาภายในเวลาทศาลกำาหนด- ขอยกเวนทใหศาลรบฟงพยานหลกฐานโดยฝาฝนมาตรา 87 ( 2 ) ไดถาศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรม จำาเปนตองสบพยานหลกฐานสำาคญทเกยวกบประเดนขอสำาคญในคด ใหศาลมอำานาจรบฟงพยานหลกฐานนนได เชน จำาเลยยนบญชระบพยานชาไป 1 วน โดยมไดจงใจฝาฝนระเบยบ อกทงโจทกไมเสยเปรยบในทางคดเพราะโจทกยงไมไดสบพยาน ดงน มเหตสมควรเพอความยตธรรมทจะรบฟงพยานจำาเลยได - การยนบญชระบพยานมาตรา 88 เมอคความตองการอางองเอกสารหรอคำาเบกความของพยาน หรอใหศาลตรวจ


21


บคคลสถานท หรออางองความเหนผเชยวชาญ เพอเปนพยานสนบสนนขอหาหรอขอเถยงของตน ใหยนบญชระบพยานตอศาลกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน โดยแสดงเอกสารทจะอาง และรายชอทอย ของบคคลวตถ ซงจะอางเปนพยานหรอขอใหศาลไปตรวจหรอขอใหตงผเชยวชาญ ( แลวแตกรณ ) พรอมทงสำาเนาบญชระบพยานเพอใหคความฝายอนมารบไปจากเจาพนกงานศาลเมอคความตองการจะยนบญชระบพยานเพมเตม ใหยนคำาแถลงตอศาลพรอมบญชระบพยานเพมเตมนนพรอมสำาเนา ไดภายใน 15 วนนบแตวนสบพยานเมอระยะเวลาวรรค 1 หรอ 2 สนสดลง ถาคความทยนบญชระบพยานไวแลวมเหตอนควรวา ตนไมสามารถทราบไดวาตองนำาพยานหลกฐานบางอยางมาสบเพอประโยชนของตนหรอไมทราบวาพยานหลกฐานบางอยางไดมอยหรอมเหตอนควรอนใด หรอถาคความทไมไดยนบญชระบพยาน แสดงใหเปนทพอใจแกศาลวา มเหตอนควรทไมสามารถยนบญชระบพยานตามกำาหนดเวลาได คความนนสามารถยนคำารองขออนญาตอางพยานหลกฐานตอศาลพรอมบญชระบพยานและสำาเนาไดกอนศาลพพากษาคด ถาศาลเหนวาเพอใหการวนจฉยชขาดขอสำาคญแหงประเดนเปนไปโดยเทยงธรรม จำาเปนตองสบพยานหลกฐานเชนวานน กใหศาลอนญาตตามคำารองอธบาย การยนบญชระบพยาน แยกพจารณาไดดงน1.กรณทตองยนบญชระบพยานเมอคความตองการอางองเอกสารหรอคำาเบกความของพยาน หรอใหศาลตรวจบคคลสถานท หรออางองความเหนผเชยวชาญ เพอเปนพยานสนบสนนขอหาหรอขอเถยงของตน- ในกรณไตสวนคำารองขอตาง ๆการไตสวนคำารองขอตาง ๆ โดยทวไปไมใชการนำาสบเพอสนบสนนคำาฟองหรอคำาใหการ จงไมอยในบงคบของ ปวพ. มาตรา 88 - พยานหลกฐานประกอบการซกคานเพอใหพยานรบรองหรอเพอทำาลายนำาหนกคำาพยานคความไมตองยนบญชระบพยานภายในกำาหนดเวลา กสามารถนำาพยานหลกฐานมาสบได- พยานเอกสารทแนบเปนสวนหนงของคำาฟองคความไมตองยนบญชระบพยานภายในกำาหนดเวลา กสามารถนำาพยานหลกฐานมาสบได- ในคดทศาลรวมการพจารณาคความไมตองยนบญชระบพยานภายในกำาหนดเวลา กสามารถนำาพยานหลกฐานมาสบได2.กำาหนดเวลายนบญชระบพยาน- การยนบญชระบพยานครงแรกใหยนบญชระบพยานตอศาลกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน ( วนสบพยาน หมายถง วนทศาลทำาการเรมตนสบพยานจรง ๆ มใชวนทศาลนดสบพยานครงแรก )- การยนบญชระบพยานเพมเตมก.ตองทำาเปนคำาแถลงขอระบพยานเพมเตมข.ตองยนบญชระบพยานเพมเตมมาพรอมคำาแถลงค.ตองกระทำาภายใน 15 วนนบแตวนสบพยาน


22


- การยนบญชระบพยานเมอระยะเวลาทกำาหนดใหยนไดสนสดลงแลวเปนการยนบญชระบพยานครงแรกและรวมทงการยนบญชระบพยานเพมเตม เมอระยะเวลาทกำาหนดใหยนไดสนสดลงแลว ซงแยกพจารณาไดดงนก.รปแบบการขออนญาตยนบญชระบพยานตองทำาเปนคำารองขออนญาตอางพยานหลกฐานทประสงคจะอางอง พรอมกบยนบญชระบพยานและสำาเนาบญชระบพยานข.ตองเปนกรณทระยะเวลาทกำาหนดใหยนบญชระบพยานไดสนสดลงแลว- กรณยนบญชระบพยานครงแรกนนคอยนบญชระบพยานภายหลง 7 วนกอนวนสบพยาน- กรณยนบญชระบพยานเพมเตม นนคอยนบญชระบพยานภายหลง 15 วนนบแตวนสบพยานค.ระยะเวลาทอาจรองขออนญาตไดสามารถยนคำารองขออนญาตได ไมวาเวลาใด ๆ กอนศาลพพากษาคด ง.เหตทจะตองรองขออนญาตยนบญชระบถพยานหรอระบพยานเพมเตมได- กรณยนบญชระบพยานไวแลว ขอยนเพมเตมเมอระยะเวลาทใหยนไดสนสดลง มหลกเกณฑดงนก.ไดยนบญชระบพยานไวตามปกตแลวข.ขอบญชระบพยานเพมเตมเมอระยะเวลาทใหยนไดสนสดลงแลวค.มเหตอนควรวา ตนไมสามารถทราบไดวาตองนำาพยานหลกฐานบางอยางมาสบเพอประโยชนของตน หรอไมทราบวาพยานหลกฐานบางอยางไดมอย หรอมเหตอนควรอนใด- กรณมไดยนบญชระบพยานไวเลย และขออนญาตยนเมอกำาหนดเวลาทใหยนไดสนสดลง มหลกเกณฑดงนก.มไดยนบญชระบพยานไวเลยข.ยนบญชระบพยานเมอกำาหนดเวลาทใหยนไดสนสดลงแลวค.แสดงใหเปนทพอใจแกศาลไดวา มเหตอนควรทไมสามารถยนบญชระบพยานตามกำาหนดเวลาไดจ.ถาศาลเหนวาเพอใหการวนจฉยชขาดขอสำาคญแหงประเดนเปนไปโดยเทยงธรรมจำาเปนตองสบพยานหลกฐานเชนวานน 3. ผลของการไมยนบญชระบพยานผลของการไมยนบญชระบพยาน ศาลจะไมรบบญชระบพยานนน ซงคความจะนำาสบพยานหลกฐานเหลานนไมได แมตวโจทกทมาศาลกจะสบตวเองเปนพยานไมได ทำานองเดยวกนจำาเลยทไมไดยนบญชระบพยาน จะอางวาตนเองเปนคความไมจำาตองยนระบตนเองเปนพยาน และขอเขาเบกความไมไดเชนกน เวนเสยแตจะเขามาตรา 87 ( 2 ) ซงคความไมจำาตองทำาเปนคำารองขอ ถาศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรมจำาเปนตองมการสบพยานหลกฐานชนสำาคญทเกยวกบประเดนขอสำาคญในคด ศาลสามารถใชดลยพนจอนญาตใหนำาพยานหลกฐานนนเขามาสบและรบฟงวนจฉยชขาดความจรงในคดได


23


- การหกลางพยานหลกฐานมาตรา 89 ถาคความฝายทมหนาทนำาพยานมาสบภายหลง ประสงคจะสบพยานของตน ( ก ) เพอหกลาง หรอเปลยนแปลงแกไขถอยคำาพยานของฝายทนำาสบไปกอน ในขอความทงหลายทพยานเชนวานนเปนผรเหน หรอ ( ข ) เพอพสจนขอความอนเกยวดวยการกระทำา หรอถอยคำา หรอหนงสอ ซงพยานเชนวานนไดกระทำาขน แมพยานเชนวานนมไดเบกถงขอเหลาน ใหคความฝายทตองนำาพยานมาสบภายหลงถามคานพยานเชนวานนในเวลาทพยานเบกความ เพอใหพยานมโอกาสอธบายถาไมถามคานพยานของคความฝายทนำาสบดงกลาว ตอมานำาพยานมาสบถงขอความดงกลาว คความฝายทสบพยานกอนสามารถทจะคดคาได และในกรณเชนวาน ใหศาลปฏเสธไมรบฟงพยานฟงคำาพยานเชนวานนแตถาคความทนำาสบภายหลงแสดงใหเปนทพอใจแกศาลวา เมอเวลาทพยานเบกความนนตนไมรหรอไมมเหตอนควรร หรอถาศาลเหนวาเพอประโยชนแหงความยตธรรม จำาเปนตองสบพยานเชนวาน ศาลจะรบฟงคำาพยานเชนวากได และในกรณน คความทนำาพยานสบกอนจะเรยกพยานทเกยวของมาสบอกกได หรอศาลจะเรยกมาสบเองกได อธบาย มาตรานมใหใชสทธคความทจะนำาพยานหลกฐานมาสบหกลางหรอพสจนขอความซงพยานไดกระทำาขน สทธของคความดงกลาวตองเปนไปตามมาตรา 84 , 85 โดยมาตรานเปนเรองทวาถาคความฝายทนำาสบภายหลงประสงคทจะสบพยานหลกฐานหกลางหรอพสจนขอความของฝายพยานทนำาสบไปกอน กตองถามคานพยานของฝายนำาสบไปกอนไวตงแตขณะพยานนนเบกความ เพอใหพยานนนไดมโอกาสอธบายขอความเหลานน แตสำาหรบคดอาญา จำาเลยมอำานาจนำาพยานหลกฐานเขาสบหกลางพยานโจทกไดแมจะไมไดถามคานพยานโจทกในขณะทพยานโจทกนนเบกความกตาม - การอางองพยานเอกสารมาตรา 90 ใหคความทอางองเอกสารเปนพยานหลกฐาน ยนเอกสารตอศาลและสงสำาเนาเอกสารนนใหคความฝายอนกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน กรณคความยนคำาแถลงหรอคำารองขออางองเอกสารเปนพยานหลกฐานตามมาตรา 88 วรรค 2 , 3 ใหยน เอกสารตอศาลและสงสำาเนาเอกสารนนใหคความฝายอนพรอมกบกบการยนคำาแถลงหรอคำารอง เวนศาลอนญาตใหยนสำาเนาเอกสารภายหลงเมอมเหตอนควรคความทอางองพยานหลกฐานไมตองยนสำาเนาเอกสารตอศาล และไมตองสงสำาเนาเอกสารใหคความฝายอน ในกรณตอไปน1.เมออางองเอกสารเปนชดซงคความฝายอนทราบดอยแลว หรอสามารถตรวจสอบไดงายถงความมอยและความแทจรงของเอกสารนน2.เมออางองเอกสารทอยในความครอบครองของคความฝายอนหรอบคคลภายนอก3.ถาการคดสำาเนาจะทำาใหการพจารณาลาชาเปนทเสอมเสยแกคความทอางองเอกสารนน หรอมเหตทไมสามารถคดสำาเนาเอกสารใหเสรจภายในกำาหนดเวลาทใหยนสำาเนาเอกสารนนกรณ ( 1 ) หรอ ( 3 ) ใหฝายทอางองเอกสารยนคำารองตอศาล เพอของดการยนสำาเนาเอกสารนน โดยขอยนตนฉบบเอกสารแทน กรณ ( 2 ) ใหฝายทอางองเอกสารขอใหศาลมคำาสงเรยกเอกสารนนมาจากผครอบครอง โดยยนคำารองภายในกำาหนดเวลาตามวรรค 1 หรอ 2 ( แลวแตกรณ ) และใหคความฝายนนมหนาทตดตามใหไดเอกสารนนมาภายในเวลา


24


ทศาลกำาหนดอธบาย การยนหรอสงสำาเนาเอกสารทอางองลวงหนาตอศาลหรอแกคความอกฝาย อธบายไดดงน1.การยนหรอสงสำาเนาเอกสารลวงหนาตอศาลหรอแกคความอกฝาย- กรณการยนบญชระบพยานครงแรกก.ตองยนบญชระบพยานครงแรกทเปนพยานเอกสารไวแลว ( ในการยนบญชระบพยานครงแรก )ข.ตองยนสำาเนาเอกสารตอศาลและสงแกคความอกฝายค.ตองยนตอศาลหรอสงแกคความอกฝายลวงหนากอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วน- กรณการยนบญชระบพยานเพมเตม หรอกรณตองยนคำารองขออนญาตระบพยานหรอระบพยานเพมเตมตองทำาเปนคำาแถลงขอระบพยานเพมเตม หรอทำาเปนคำารองขออนญาตระบพยานหรอระบเพมเตม โดยใหเสนอสำาเนาเอกสารทอางองมาพรอมดวย ( ยนตอศาลชดหนงและสงตอคความอกฝายชดหนง )2.ขอยกเวนกรณทไมตองยนหรอสงสำาเนาเอกสาร- เมออางองเอกสารเปนชดซงคความฝายอนทราบดอยแลว หรอสามารถตรวจสอบไดงายถงความมอยและความแทจรงของเอกสารนนใหยนคำารองตอศาลขออนญาตงดการยนสำาเนาเอกสารนน และขอยนตนฉบบเอกสารแทน- เมออางองเอกสารทอยในความครอบครองของคความฝายอนหรอบคคลภายนอกใหยนคำารองขอใหศาลมคำาสงเรยกตนฉบบนนได- ถาการคดสำาเนาจะทำาใหการพจารณาลาชาเปนทเสอมเสยแกคความทอางองเอกสารนน หรอมเหตทไมสามารถคดสำาเนาเอกสารใหเสรจภายในกำาหนดเวลาทใหยนสำาเนาเอกสารนน3.ผลของการไมสงสำาเนาศาลอาจไมรบเอกสารนนไวพจารณาได โดยเฉพาะอยางยงถาคความอกฝายโตแยงไมยอมรบความถกตองของเอกสารไวแลว- การอางองพยานหลกฐานรวมกนมาตรา 91 คความทงสองฝายมสทธทจะอางองพยานหลกฐานรวมกนไดอธบาย การอางองพยานหลกฐานในคดแพงและคดอาญาแตกตางกน แยกพจารณาไดดงน- คดแพงคความทงสองฝายมสทธทจะอางองพยานหลกฐานรวมกนได- คดอาญาโจทกตองนำาสบพยานหลกฐานของฝายโจทกเอง จะอางองพยานหลกฐานของจำาเลยไมได- เอกสทธในการนำาสบพยานหลกฐานมาตรา 92 ถาคความหรอบคคลใดจะตองเบกความหรอนำาพยานหลกฐานมาแสดง และคำาเบกความหรอพยานหลกฐานนนอาจเปดเผย1.หนงสอราชการหรอขอความเกยวกบงานแผนดนทตองรกษาไวเปนความลบ และคความหรอบคคลนนเปนผรกษาไว หรอไดทราบมาโดยตำาแหนงราชการหรอในหนาทราชการ


25


2.เอกสารหรอขอความทเปนความลบซงตนไดรบมอบหมายหรอบอกเลาจากลกความในฐานะทตนเปนทนายความ3.การประดษฐแบบหรอการงานอน ๆ ทไดรบการคมครองตามกฎหมายไมใหเปดเผยคความหรอบคคลเชนวานนสามารถปฏเสธไมเบกความหรอนำาพยานหลกฐานนนมาแสดงได เวนไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทหรอผทเกยวของวาใหเปดเผยไดเมอคความหรอบคคลใดปฏเสธไมเบกความหรอนำาพยานหลกฐานนนมาแสดง ศาลมอำานาจเรยกพนกงานเจาหนาทหรอบคคลทเกยวของใหมาศาลเพอชแจงขอความทศาลตองการเพอวนจฉยวาการปฏเสธนนชอบดวยเหตผลหรอไม ถาศาลเหนวาไมมเหตผลทฟงได ศาลมอำานาจออกคำาสงบงคบใหคความหรอบคคลเชนวานนเบกความหรอนำาพยานหลกฐานนนมาแสดงได อธบาย เอกสทธในการนำาสบพยานหลกฐานในคดแพงและคดอาญาแตกตางกน แยกพจารณาไดดงน- ความลบในราชการก.คดแพงหนงสอราชการหรอขอความอนเกยวกบงานแผนดน และผอางเอกสทธตองเปนผรกษาหนงสอราชการหรอขอความลบหรอไดทราบมา โดยตำาแหนงหรอในหนาทราชการใดข.คดอาญาเอกสารหรอขอความใด ๆ ทยงเปนความลบในทางราชการ ซงหมายถงเอกสารทกชนดถาตองรกษาเปนความลบแลวกสามารถอางเอกสทธได และผอางเอกสทธแมไมใชผรกษาหนงสอราชการหรอขอความลบหรอไดทราบมา โดยตำาแหนงหรอในหนาทราชการใด กสามารถอางอางเอกสทธได - ความลบทไดมาเนองในอาชพหรอหนาทก.คดแพงใหเอกสทธเฉพาะทนายความซงไดรบความลบจากลกความ ( มใชบคคลอน )ข.คดอาญาใหเอกสทธแกบคคลในอาชพทกชนด เชน อาชพทางการแพทย สถาปนก- การประดษฐแบบหรอการงานอน ๆ ซงไดรบความคมครองทางกฎหมายคดแพงและคดอาญาใหเอกสทธเหมอนกน โดยการอางเอกสทธนน ตองมกฎหมายคมครองไมใหเปดเผย

หนวยท 12 หลกทวไปของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน ( 3 )- การอางเอกสารเปนพยานใหรบฟงไดแตตนฉบบเอกสารเทานน- ศาลอาจยอมรบฟงสำาเนาเอกสารได เมอคความทเกยวของทกฝายตกลงกนวาสำาเนาเอกสารนนถกตอง- ถาตนฉบบเอกสารหาไมได เพราะเหตสญหายหรอถกทำาลายโดยเหตสดวสย หรอไมสามารถนำาตนฉบบมาไดโดยประการอน ศาลจะอนญาตใหนำาสำาเนาหรอพยานบคคลมาสบกได


26


- ตนฉบบเอกสารทอยในอารกขาหรอในความควบคมของทางราชการ จะนำามาแสดงไดตอเมอไดรบอนญาตจากบคคลทมตำาแหนงเกยวของเสยกอน- สำาเนาเอกสารหรอขอความทคดมาจากเอกสารทมอยในอารกขาหรอในความควบคมของทางราชการ ซงบคคลทมตำาแหนงเกยวของไดรบรองถกตองแลว ยอมถอวาเปนอนเพยงพอในการทจะนำามาแสดง นอกจากศาลจะไดกำาหนดเปนอยางอน- เมอใดทกฎหมายบงคบใหตองมพยานเอกสารมาแสดง หามมใหยอมรบฟงพยานบคคลโดยสบพยานบคคลแทนพยานเอกสารหรอสบพยานบคคลประกอบขออางอยางใดอยางหนง เมอไดนำาเอกสารมาแสดงวายงมขอความเพมเตมตดทอนหรอเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสารนนอยอก- กฎหมายไมหามสบพยานบคคล เมอตนฉบบเอกสารหาไมได เพราะสญหายหรอถกทำาลายโดยเหตสดวสย หรอไมสามารถนำาตนฉบบมาไดโดยเหตประการอน- กฎหมายไมตดสทธคความในอนทจะกลาวอางและนำาพยานบคคลมาสบประกอบขออางวาพยานเอกสารทแสดงนนเปนเอกสารปลอมหรอไมถกตองทงหมดหรอแตบางสวน หรอสญญาหรอหนอยางอนทระบไวในเอกสารนนไมสมบรณ หรอคความอกฝายตความหมายผด

รายละเอยดทวไป- การอางตนฉบบเอกสารเปนพยานพยานเอกสาร หมายถง ขอความใด ๆ ซงศาลอาจตรวจดไดจากหนงสอหรอรปรอยใด ๆ ได เปนเครองหมายใชแทนคำาพดในภาษาใดภาษาหนง ตนฉบบเอกสารนบวาเปนพยานชนหนง สวนสำาเนาเอกสารนนเปนพยานชนสอง- ขอยกเวนใหอางสำาเนาเอกสารเปนพยานไดมาตรา 93 การอางเอกสารเปนพยาน ใหยอมรบฟงไดแตเฉพาะตนฉบบเทานน เวนแต1.คความทกฝายตกลงกนวาสำาเนาเอกสารนนถกตอง ใหศาลรบฟงสำาเนานนเปนพยานหลกฐานได2.ตนฉบบเอกสารหาไมได เพราะสญหาย ถกทำาลายโดยเหตสดวสย หรอโดยเหตอน ศาลจะใหนำาสำาเนาหรอพยานบคคลมาสบกได3.ตนฉบบอยในความควบคมของทางราชการ จะนำามาแสดงไดกตอเมอไดรบอนญาตจากรฐมนตร หวหนากรมกองแผนก หรอผรกษาการแทน ( แลวแตกรณ ) โดยสำาเนาเอกสารหรอขอความทคดมาจากเอกสารซงรฐมนตร หวหนากรมกองแผนก หรอผรกษาการแทน ( แลวแตกรณ ) ไดรบรองวาถกตอง ใหถอวาเพยงพอทจะนำามาแสดง - ขอหามมใหสบพยานบคคลแทน หรอเพมเตมตดทอน หรอเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสารมาตรา 94 ว.1 เมอมกฎหมายบงคบใหตองมพยานเอกสารมาแสดง หามศาลรบฟงพยานบคคลแทนในกรณตอไปน แมคความอกฝายยนยอมก.ขอสบพยานบคคลแทนพยานเอกสาร เมอไมสามารถนำาเอกสารมาแสดงข.ขอสบพยานบคคลประกอบขออางใด ๆ เมอพยานเอกสารยงมขอความเพมเตมตดทอนหรอเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสารนนอก


27


อธบาย ขอหามมใหสบพยานบคคลแทน หรอเพมเตมตดทอน หรอเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสาร แยกพจารณาไดดงน1.เปนกรณทกฎหมายบงคบใหตองมพยานเอกสารมาแสดงกรณทกฎหมายบงคบใหตองมพยานเอกสารมาแสดงไมจำากดเฉพาะการทำาสญญาเปนหนงสอเทานน แตรวมทงการมหลกฐานเปนหนงสอดวย เชน สญญาซอขายทรพยสนใน ปพพ. มาตรา 456 สญญาเชาอสงหารมทรพยเกน 3 ปขนไป สญญากยมเงนเกน 50 บาท 2.เปนการขอสบพยานบคคลในกรณดงตอไปน- ขอสบพยานบคคลแทนพยานเอกสาร เมอไมสามารถนำาเอกสารมาแสดงเชน ผใหกฟองเรยกเงนกจำานวน 1,000 บาท ถาไมมพยานเอกสารมาแสดง จะขอสบพยานบคคลวาผยมไดกเงนไปจรงไมได- ขอสบพยานบคคลประกอบขออางใด ๆ เมอพยานเอกสารยงมขอความเพมเตมตดทอนหรอเปลยนแปลงแกไขขอความในเอกสารนนอกเชน จำาเลยทำาสญญากเงนโจทก 10,000 บาท โดยความจรงแลวจำาเลยรบเงนไปเพยง 5,000 บาท ดงน จำาเลยจะขอสบพยานบคคลวาจำาเลยกเงนไปเพยง 5,000 บาทไมได เพราะเปนการนำาสบเปลยนแปลงเอกสาร- การสบพยานบคคลประกอบขออางวาเอกสารปลอมหรอไมถกตอง หรอสญญาหรอหนอยางอนตามเอกสารไมสมบรณหรอคความอกฝายหนงตความหมายผดมาตรา 94 ว.2 ไมใชบงคบกบกรณมาตรา 93 ( 2 ) และไมถอวาเปนการตดสทธคความทจะกลาวอางและนำาพยานบคคลมาสบประกอบขออางทวา พยานเอกสารนนปลอมหรอไมถกตอง ( ทงหมดหรอบางสวน ) หรอสญญาหรอหนทระบในเอกสารนนไมสมบรณหรอคความอกฝายตความหมายผดอธบาย ในมาตรา 94 วรรค 2 เปนขอยกเวนของมาตรา 94 วรรค 1 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.ไมใชบงคบกบกรณมาตรา 93 ( 2 )มาตรา 93 ( 2 ) ตนฉบบเอกสารหาไมได เพราะสญหาย ถกทำาลายโดยเหตสดวสย หรอโดยเหตอน ศาลจะใหนำาสำาเนาหรอพยานบคคลมาสบกไดเชน จำาเลยทำาสญญากเงนโจทกไป 10,000 บาท ตอมาบานโจทกไฟไหมสญญาเงนกทโจทกทำาไวกบจำาเลยถกเผาไหมหมดไปดวย ดงน โจทกสามารถขอสบพยานบคคลวาจำาเลยกเงนไปได เพราะเอกสารถกทำาลายเปนขอยกเวนใหสามารถนำาสบพยานบคคลได2.ไมถอวาเปนการตดสทธคความทจะกลาวอางและนำาพยานบคคลมาสบประกอบขออางทวา - พยานเอกสารนนปลอมหรอไมถกตอง ( ทงหมดหรอบางสวน ) เชน กเงนกนจรง 10,000 บาท แตผใหกเตม 0 ลงไปจงกลายเปน 100,000 บาท หรอ ทำาสญญาเชาบานกน 2 ป แตปรากฏวาหางเลข 2 ไทยหายไปจงกลายเปน 3 เพราะหมกทเขยนลบเลอน ดงน ผทกลาวอางสามารถนำาสบพยานบคคลได - สญญาหรอหนทระบในเอกสารนนไมสมบรณ


28


เชน โจทกฟองเรยกเงนตามสญญาเงนกจากจำาเลย จำาเลยใหการตอสวาสญญาเงนกนนเกดจากการขมขและไมไดรบเงนเลย ดงน จำาเลยสามารถนำาสบพยานบคคลได- สญญาหรอหนทระบในสญญานนคความอกฝายตความหมายผดเชน ขอความจะซอขายทดนโฉนดเลขท 1561 ระบเนอท 40 ไร ไดความวาทดนทจะซอจะขายนนเปนทดนโฉนดเลขท 1563 เพราะทดนโฉนดเลขท 1561 มเนอทเพยง 28 ไร ดงน ผซอนำาสบพยานบคคลได เพราะเปนการนำาสบแปลขอความทกำากวมอยไมใชการนำาสบแกไขขอความเอกสาร

หนวยท 13 หลกทวไปของกฎหมายลกษณะพยานหลกฐาน ( 4 )

- บคคลทเขาใจและตอบคำาถามได กเปนพยานในศาลได โดยไมจำากดเพศ วย หรออาชพ- ศาลจะรบฟงพยานบคคลทรเหนขอเทจจรงทตนจะเบกความมาดวยตนเองเทานน พยานบคคลทรบฟงขอเทจจรงมาจากคนอน ศาลไมรบฟง- พยานบคคลทจะตองเบกความในลกษณะยนยนขอเทจจรง มใชเปนการแสดงความคดเหนของตน- ศาลอาจรบฟงพยานความเหนไดในบางกรณ- คความอาจลดประเดนพพาทลง โดยวธสงคำาบอกกลาวใหคความอกฝายหนงยอมรบในขอเทจจรงบางขอ เพอใหการสบพยานเปนไปดวยความรวดเรวยงขน- ถาคความฝายใดเกรงวาพยานทตนประสงคจะสบจะสญหาย กอาจรองขอใหศาลสบพยานนนไวกอนได แมจะยงไมมคดในศาลกตาม- ในกรณทพยานอยนอกเขตอำานาจศาล หรอพยานมเหตจำาเปนไมสามารถมาศาลได หรอไมประสงคจะมาศาล ศาลอาจตองไปทำาการสบพยานนอกศาล โดยศาลอาจไปเดนเผชญสบเองหรอสงประเดนไปใหศาลอนสบพยานแทน ( แลวแตกรณ )- ในการสบพยาน ศาลตองใหโอกาสแกคความทกฝายในการใชสทธอางอง และซกถามพยานของทกฝาย- ในการตดสนขอเทจจรงในคดแพง ศาลจะพเคราะหวาพยานหลกฐานของฝายใดมนำาหนกนาเชอถอมากกวากน- ถาคความฝายใดทำาการสบพยานโดยไมจำาเปน จะตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมทออกไปเพอการนนดวยตนเอง

รายละเอยดทวไป

- ความสามารถทจะเปนพยานมาตรา 95 หามรบฟงพยานบคคลใด เวนแตบคคลนน1.สามารถเขาใจและตอบคำาถามได และ2.เปนผไดเหน ไดยน หรอทราบขอความในเรองทจะใหเปนพยานมาดวยตนเองโดยตรง อนมาตรานใชไดตอเมอไมมบทบญญตกฎหมายโดยชดแจงหรอศาลมคำาสงเปนอน


29


ถาศาลไมรบคำาเบกความบคคลใด เพราะบคคลนนจะเปนพยานหรอใหการดงกลาวไมได โดยมคความรองคดคาน กอนดำาเนนคดตอไป ใหศาลจดรายงานระบพยานและเหตผลทไมยอมรบ รวมทงขอคดคานของคความไว แลวจดลงในรายงานหรอใหคความทคดคานยนคำาแถลงเพอรวมไวในสำานวน- พยานบอกเลาพยานบอกเลา หมายถง พยานบคคลทจะมาเบกความตอศาลถงขอเทจจรงอยางใดอยางหนง โดยขอเทจจรงนนตนไมไดเหน ไมไดยน ไมไดรมาดวยตนเองโดยตรง หากแตทราบมาจากการทคนอนเลาใหฟงอกทหนง พยานบอกเลาอาจมการบอกเลาตอ ๆ กนมาหลายทอดกได โดย- กฎหมายไมหามรบฟงพยานเอกสาร แมวาพยานเอกสารจะเปนพยานบอกเลาปกตกฎหมายรบฟงพยานเอกสารเสมอ แตถาพยานเอกสารนนเกดจากผทำาเอกสารทเปนพยานบอกเลา คอ ไดยนไดฟงมาจากผอนแลวมาจดบนทกในสงทตนไดยนมาลงในเอกสาร เอกสารนนเปรยบเสมอนพยานบอกเลา และตองหามรบฟงไปดวย เชน ดำากบแดงพพาทกนเกยวกบสญญาประนประนอมยอมความททงสองคนทำาไว ทงสองไดไปเจรจาตกลงกนตอหนากำานนขาว กำานนขาวไดจดบนทกเกยวกบสญญาประนประนอมยอมความไว ถาตอมาดำาฟองแดงและมประเดนพพาทวามการทำาสญญาประนประนอมยอมความหรอไม บนทกทกำานนขาวจดไวยอมเปนพยานบอกเลา เพราะกำานนขาวไมไดรเหนเหตการณมาดวยตนเองแตรบฟงคำาบอกเลามาจากดำาและแดง กำานนขาวจงเปนพยานบอกเลาและเอกสารทพยานบอกเลาทำาขนจงเปนพยานบอกเลาไปดวย ( ศาลไมรบฟง ) - คำาบอกเลาของผอนมใชจะเปนพยานบอกเลาเสมอไปตองพจารณาวตถประสงคในการนำาสบ ถาการนำาสบไมประสงคจะพสจนถงขอเทจจรงทผอนไดเหนไดเลาใหฟง แตนำาสบเพอแสดงวาตวพยานเองไดไดฟงผพดมความวาอยางไร เปนการพสจนขอเทจจรงแหงการพดนน ดงนเปนประจกษพยาน เชน โจทกฟองดำาในขอหาหมนประมาท โดยดำาไดคยกบขาววา โจทกเปนผพพากษาทจรตรบสนบน และโจทกอางขาวเปนพยาน ดงน การทขาวมาเบกความวาดำาพด เปนการนำาสบวาดำาพดขอความเชนน ซงเปนประเดนสำาคญในคด ( มใชเปนการนำาสบวาโจทกเปนผพพากษาทจรตรบสนบนจรงหรอไม ) ขาวจงเปนประจกษพยาน - คำาบอกเลาทเปนสวนหนงของเหตการณอนเปนประเดนแหงคดหรอเกยวเนองกบประเดนแหงคดเชน คดท ก. ถกฟองวาใชมดฟน ข. ตาย ขณะเกดเหต ค. ไดยน ข. รองขนมาวา ชวยดวย “ก. ฟน แต ค“ . ไมไดเหนเหตการณ ดงน การทโจทกเอา ค. มาสบกเปนการสบถงคำาบอกเลาของผอน ถอไดวา ค. ไดยนเหตการณอนเปนประเดนแหงคด ซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 95 รบรองวามได - หลกการทกฎหมายหามฟงพยานบอกเลา1.บคคลซงเปนผบอกเลาขอเทจจรงไมมาสาบานตนและเบกความตอหนาศาล จงไมมหลกประกนวาเขาจะพดความจรง2.การเลาเรองตอกนมาหลายทอด ซงอาจทำาใหขอความทบอกเลาเปลยนแปลงคลาดเคลอนไปได3.ทำาใหคความไมพยายามเสาะหาตวประจกษพยานทรเหนขอเทจจรงใกลชดมาสบ


30


เนองจากพยานบอกเลามกหาไดสะดวกและงายกวาประจกษพยาน ซงทำาใหศาลไมไดพยานทดทสดมาสการพจารณา4.เหตผลทสำาคญทสดทกฎหมายหามรบฟงพยานบอกเลา คอ การรบฟงพยานบอกเลาทำาใหฝายตรงขามหรอทนายความของฝายตรงขามไมสามารถซกคานผบอกเลาซงเปนผพบเหนขอเทจจรงดวยตนเอง ทำาใหการซกคานตวพยานบอกเลาไมไดประโยชนอะไรมากนก - ขอยกเวนการหามฟงพยานบอกเลาแมกฎหมายจะหามรบฟงพยานบอกเลา แตกปรากฏวามพยานบอกเลาบางประเภททนาเชอถอและมนำาหนกควรแกการรบฟง กลาวคอ มขอเทจจรงบางประการทเปนประกนความนาเชอถอของพยานบอกเลานนเปนพเศษ หรอบางกรณศาลอาจจะยอมรบฟงพยานบอกเลาเพราะความจำาเปน ศาลจะตองใชดลยพนจเปนเรอง ๆ ไป - พยานบอกเลาทรบฟงได 1.คำาบอกเลาทเปนคำารบหมายถง คำารบของคความหรอของบคคลอนทมผลผกพนคความกระทำานอกศาล แตไมรวมถงคำาใหการของคความในฐานะพยานในคดเรองอน เชน คำาใหการในชนสอบสวนตอพนกงานสอบสวนของของผหา- คำารบในคดแพงคำารบนอกศาลทจะอางองมาเปนพยานไดนนตองเปนคำารบทเปนปฏปกษตอประโยชนของตนเอง เชน คดท ก. ฟองวา ข. กยมเงนไปขอใหชำาระ และ ข. ตอสวาไมเคยก เอกสารกเงนเปนของปลอม ดงน ก. อาจนำา ค. มาเบกความวา ข. เคยมาบนกบ ค. วากเงนมาแลวไมรวาจะหาเงนทไหนมาใชหน ได เพราะเปนคำากลาวของ ข. ทเปนปฏปกษตอตนเอง หรอ โจทกจำาเลยพพาทกนวาใครมสทธครอบครองทพพาท คำาทจำาเลยเคยกลาวกบบคลภายนอกวา จำาเลยเคยรบจำานำาทนาแปลงพพาทไวจากโจทกนน เปนคำากลาวทเปนปฏปกษตอตนเอง ใชยนจำาเลยได- คำารบในคดอาญาปกตถอหลกเกณฑเชนเดยวกบคดแพง คอ ตองเปนคำารบทเปนปฏปกษตอประโยชนของตนเอง แตมกฎเกณฑพเศษเพอคมครองสทธของจำาเลยบางประการ ดงนก.คำารบของผเสยหายหลกเกณฑเดยวกบคดแพง เชน คดฟองขมขน การทผเสยหายเคยเลาใหพยานฟงวาเคยมสมพนธทางชสาวกบจำาเลย ยอมรบฟงไดวาจำาเลยยนยอมโดยมไดขมขนข.คำารบของจำาเลย- คำารบของจำาเลยตอพนกงานสอบสวนเชน รบตอผเสยหายวาตนกระทำาความผด ถอเปนคำารบทเปนปฏปกษตอประโยชนของตนเอง- คำารบของจำาเลยบคคลอนทมใชพนกงานสอบสวน มหลกเกณฑดงน1.ผใหถอยคำาตองอยในฐานะเปนผตองหา2.ไดใหถอยคำาตอพนกงานสอบสวน- ไดมการเตอนผตองหากอนลงมอทำาการสอบสวนวา ถอยคำาทผตองหากลานนอาจใชเปนพยานหลกฐานในชนพจารณาได- ตองเปนคำารบทเกดขนโดยความสมครใจของผตองหา- คำารบของผทรวมกระทำาความผดกบจำาเลย ศาลฎกาวนจฉยวาจะนำาคำาใหการนนมายนจำาเลย


31


ทใหการปฏเสธไมได- พฤตการณภายหลงการกระทำาความผดของจำาเลย ทสอใหเหนวาจำาเลยรตววาไดกระทำาความผด อาจรบฟงไดเสมอนเปนคำารบของจำาเลย เชน พฤตการณทจำาเลยพยายามหลบหน2.คำาบอกเลาของผทตายแลว ( ไมวาโดยวาจาหรอลายลกษณอกษร )เปนกรณทจำาเปนตองยอมใหใหผรบฟงคำาบอกเลามาเบกความในศาลแทน โดยศาลจะรบฟงเฉพาะกรณทเหนวามหลกประกนความนาเชอถอเพยงพอ ดงน- คำากลาวทเปนปฏปกษตอประโยชนของตนเองก.คำากลาวตองขดผลประโยชนทผกลาวมอยในขณะทกลาวข.ผกลาวจะตองรหรอควรรวาคำากลาวของตนเปนปฏปกษตอประโยชนของตนเองในขณะทเขากลาวค.ขอความอนซงเชอมโยงหรอเกยวพนกบขอความทเปนปฏปกษใหชดขนกรบฟงได- คำากลาวในหนาทการงานเปนคำากลาวทผกลาวมไดมสวนไดเสยอะไรในคำากลาว เพราะเปนคำากลาวในหนาทการงานของตนก.คำากลาวนนเกยวของกบกจการซงผกลาวกระทำาเปนปกตธระในหนาทการงานข.ผกลาวจะตองมหนาทกลาวหรอจดขอความนนค.การกลาวหรอจดลงจะตองเปนการกระทำาโดยทนทหรอใกลชดกบเหตการณทเกดขน- คำากลาวถงสทธสาธารณะหรอสทธทประชาชนมอยรวมกนผกลาวตองอยในฐานะเปนผรเกยวกบเรองนนและตองเปนการกลาวกอนทจะเกดขอพพาท เชน คำาบอกเลาทวา หนองนำาสาธารณะมมเขตเทานนเทาน ยอมเชอฟงได - คำากลาวถงเครอญาตวงศตระกลคำากลาวของผตายซงเปนเครอญาตวงศตระกล ซงกลาวกอนจะเกดกรณพพาทถงเรองเครอญาตยอมรบฟงได- คำากลาวของผถกทำารายกอนตายในคดฆาตกรรมคอ คำาบอกเลาถงสาเหตและพฤตการณแหงความตายซงผตายไดระบและบอกเลากอนตาย โดยเปนการระบนามผทำาราย สาเหต และพฤตการณแหงการทำาราย รบฟงไดภายใตเงอนไขตอไปนก.รบฟงไดเฉพาะในคดอาญาข.รบฟงไดเฉพาะในเรองนามผฆา สาเหต และพฤตการณแหงการฆาเทานน ค.ผตายกลาวขอความนนในขณะทรสกตวแลววาตนใกลจะตายไมมความหวงทจะรอด- คำากลาวของเจามรดกในเรองพนยกรรมเปนคำาบอกเลาของเจามรดกเกยวกบการทำาพนยกรรมหรอขอความในพนยกรรม ซงทำากอนหรอหลงการทำาหรอเพกถอนพนยกรรม 3.ขอความในเอกสารมหาชนเอกสารมหาชนกฎหมายยอมใหรบฟงขอความในเอกสารนนไดโดยไมตองนำาผทำาเอกสารมาสบประกอบ และศาลอาจใหนำาหนกเชนเดยวกบประจกษพยานทวไป4.กตตศพทหรอขอเทจจรงทเลาลอกนทวไป- คำาเลาลอเกยวกบสทธสาธารณะหรอเครอญาตของบคคลเปนคำาเลาลอทพดกนอยโดยทวไปนาน ๆ ถงเรองสทธสาธารณะหรอการทบคคลใดเกยวของ


32


เปนเครอญาตกนอยางไร- คำาเลาลอเกยวกบลกษณะเฉพาะบคคลเชน ในคดหมนประมาท คำากลาวบางคำายอมเปนทรกนโดยทวไปวาหมายถงใคร5.คำาพพากษาหรอคำาพยานในคดกอน- คำาพยานในคดกอน ก.ในคดอาญาคำาพยานในคดเรองกอนจะนำามาอางเปนพยานหลกฐานในการพสจนความผดจำาเลยในคดปจจบนซงเปนคดอาญาไมได ข.ในคดแพง รบฟงได 2 กรณ คอ - เมอคความตกลงกนใหศาลถอเอาคำาเบกความของพยานในคดเรองใด ๆ มาเปนคดนได- ถาคำาพยานในคดเรองกอนเปนพยานบอกเลาซงตองดวยขอยกเวนขออนใหรบฟงไดอยแลว เชน เปนคำากลาวของผตายไปแลว คำาพยานนนยอมอางมาเปนพยานในคดปจจบนได- คำาพพากษาในคดกอนก.ถาคดเรองกอนเปนคดแพง- ถาคดเรองกอนเปนคดแพง และคดเรองปจจบนกเปนคดแพง โดยเปนคความเดยวกนคำาพพากษาในคดกอนจะผกพนคความมาถงคดปจจบนดวย- ถาคดเรองกอนเปนคดแพง และคดเรองปจจบนกเปนคดแพง โดยคความในคดปจจบนมใชคความเดยวกนกบในคดกอนคำาพพากษาในคดกอนไมผกพนคความในคดปจจบนดวย เวนแต1.คำาพพากษาเกยวกบฐานะหรอความสามารถของบคคล คำาพพากษาสงใหเลกนตบคคล และคำาสงเรองลมละลาย บคคลภายนอกจะยกขนอางยนคความในคดเดม หรอคความในคดเดมจะอางใชยนบคคลภายนอกกได2.คำาพพากษาซงวนจฉยถงกรรมสทธแหงทรพยสนใด ๆ ทเปนคณแกคความฝายใดฝายหนง อาจใชยนบคคลภายนอกได เวนแตบคคลภายนอกนนจะพสจนไดวาตนมสทธดกวาข.ถาคดเรองกอนเปนคดอาญา- ถาคดเรองกอนเปนคดอาญา และคดเรองปจจบนกเปนคดอาญาจะอางขอเทจจรงใด ๆ ในคดเรองกอนมาเปนพยานหลกฐานใหศาลรบฟงวาความจรงเปนดงนนในคดนไมได ขอเทจจรงทปรากฏในคำาพพากษาของคดเรองอนถอวาเปนเพยงพยานความเหนหรอพยานบอกเลาเทานน- ถาคดเรองกอนเปนคดอาญา และคดเรองปจจบนเปนคดแพง ซงมลฟองรองในคดแพงเกดจากการกระทำาผดทางอาญา ( เรยกวาคดแพงเกยวเนองกบคดอาญา ) ปวอ. มาตรา 46 การพพากษาสวนคดแพง ศาลตองถอขอเทจจรงตามทปรากฏในคำาพพากษาคดสวนอาญาปวอ. มาตรา 47 คำาพพากษาสวนคดแพงตองเปนไปตามบทบญญตวาดวยความรบผดบคลในทางแพง โดยไมตองคำานงวาจำาเลยตองคำาพพากษาวาไดกระทำาความผดหรอไมเชน ความผดฐานทำาใหเสยทรพย การทำาใหเสยทรพยโดยประมาทไมเปนความผดทางอาญา แต


33


กมความรบผดในทางแพง แมศาลยกฟองในคดอาญาวาจำาเลยกระทำาโดยประมาท เมอผเสยหายฟองคดแพงกสามารถนำาคำาพพากษานมาผกพนได - พยานความเหน1.กรณพยานเปนบคคลธรรมดากรณทศาลตองรบฟงพยานความเหน มดงน- ความเหนในความคลายคลงกนหรอเหมอนกนเชน พยานใหความเหนวา จำาเลยทนงอยในศาลคอคน ๆ เดยวกบทพยานเหนในทเกดเหต- ความเหนประกอบขอหมนประมาทคอ พยานทแสดงความเหนไดวา เขาเขาใจวาคำาพดหรอขอความหมนประมาทนนหมายถงใคร - ความเหนเรองลายมอเขยนหนงสอหรอลายมอชอเชน พยานแสดงความเหนตอศาลวา พยานเคยเหนลายมอของเจาของลายมอโดยออกความเหนวาพยานจำาไดวาใชลายมอเดยวกน- ความเหนเรองภาวะแหงจตใจหรอรางกาย เรองอาย ราคา ระยะทาง ความเรว หรอเรองอน ๆ ทคนอนสอความหมายกนทางความเหนเชน พยานแสดงความเหนตอศาลวา พยานเหนวาขณะขบรถนนมความเรวเทาไร2.กรณเปนพยานผเชยวชาญมาตรา 98 คความจะอางบคคลใดเปนพยานของตนไดกตอเมอ บคคลนนมความรเชยวชาญในศลปวทยาศาสตร การฝมอ การคา หรอการงานททำา หรอมความรเชยวชาญในกฎหมายตางตางประเทศ และความเหนของพยานอาจเปนประโยชนในการวนจฉยชขาดขอความในประเดน ไมวาพยานจะมอาชพในการนนหรอไม อธบาย เงอนไขสำาคญทศาลจะรบฟงความเหนของพยานผเชยวชาญ คอ1.ประเดนขอพพาทเปนปญหาซงคนธรรมดาไมอาจตดสนไดโดยใชความรความสามารถหรอประสบการณในชวตประจำาวนของวญญชนในเรองกฎหมายไทย ภาษาไทยทมความธรรมดา ศลธรรม และจรรยามารยาท ในเรองเหลานศาลจะไมยอมรบฟงความเหนของผเชยวชาญในปญหาทสามารถตดสนได 2. ผเชยวชาญจะตองมความรความชำานาญในสาขาวชาการแขนงทเปนปญหาเชน ผใหญบานแมไมใชผชำานาญการพเศษแตมอาชพทำานา มกระบอหลายตว จงสามารถรลกษณะของกระบอตาถวและตาฝาวาแตกตางกนอยางไร จงรบฟงเปนพยานในขอตำาหนทกระบอตาถวได - การรบรองขอเทจจรงบางขอกอนสบพยานมาตรา 100 คความทประสงคจะอางองขอเทจจรงใดและตองการใหฝายอนตอบรบวาจะรบรองขอเทจจรงนนวาถกตองหรอไม สามารถสงคำาบอกกลาวเปนหนงสอแจงรายการขอเทจจรงนนไปใหคความฝายอนกอนวนสบพยานไมนอยกวา 7 วนถาคความฝายอนไดรบคำาบอกกลาวแลว เมอฝายทสงคำาบอกกลาวรองขอตอศาลในวนสบพยาน ใหศาลถามคความฝายอนวาจะยอมรบขอเทจจรงทไดรบบอกกลาวนนวาถกตองหรอไม ถาคความฝายนนไมยอมตอบหรอปฏเสธโดยไมมเหตโดยชดแจง ใหถอวายอมรบขอเทจจรงนน เวนแตคความฝายนนไมอยในวสยทจะตอบ ศาลจะใหทำาคำาแถลงเกยวกบขอเทจจรงนนมายนตอศาลภาย


34


ในเวลาทกำาหนดใชบงคบแกเรองเอกสารทคความแสดงความจำานงจะอางองโดยอนโลม แตตองสงสำาเนาเอกสารไปพรอมกบคำาบอกกลาว- การสบพยานหลกฐานไวลวงหนามาตรา 101 บคคลใดเกรงวาพยานหลกฐานทตนจะอางองในภายหนาจะสญหายหรอยากทจะนำามา หรอคความเกรงวาพยานหลกฐานทตนจะอางองจะสญหายกอนนำาสบหรอยากทจะนำามานำาสบ บคคลนนสามารถยนคำารองขอหรอคำารองตอศาลใหสงสบพยานหลกฐานนนไวทนทเมอศาลรบคำาขอ ใหศาลหมายเรยกผขอและคความอกฝายหรอบคคลภายนอกทเกยวของมาศาล เมอฟงบคคลเหลานนกใหศาลสงตามทเหนสมควร ถาศาลอนญาต ใหสบพยานไป สวนรายงานและเอกสารอน ๆ ใหศาลเกบรกษาไวกรณคความอกฝายหรอบคคลภายนอกทเกยวของไมมภมลำาเนาในราชอาณาจกรและยงไมเขามาในคด เมอศาลไดรบคำาขอตามวรรค 1 ใหศาลสงคำาขอนนอยางคำาขออนอาจทำาไดฝายเดยว ถาสงอนญาตกใหสบพยานไปฝายเดยวอธบาย มาตรา 101 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.การขอสบพยานไวลวงหนา แบงได 2 กรณ คอ- เมอยงไมมการฟองคด- เมอมการฟองคดตอศาลแลว2.เหตทผรองจะยกขนอางเพอขอใหศาลสบพยานหลกฐานไวลวงหนา คอ เกรงวาพยานหลกฐานทตนจะอางองในภายหนาจะสญหายหรอยากทจะนำามา เชน พยานบคคลปวยหนกกำาลงใกลจะตาย3.ไมไดบญญตถงความเรงดวนของการจำาเปนตองสบพยานลวงหนาวาตองมความเรงดวนขนาดไหน - การสบพยานนอกศาลมาตรา 102 ใหศาลทพจารณาคด เปนผสบพยานหลกฐาน โดยจะสบทใด ๆ กแลวแตศาลจะสงตามเหนสมควร ตามความจำาเปนของสภาพพยานหลกฐานนนถาศาลทพจารณาคดเปนวาจำาเปน ใหมอำานาจมอบใหผพพากษาคนใดในศาลนนหรอใหศาลอนสบพยานหลกฐานแทนได ใหผพพากษาทรบมอบหรอศาลทไดรบแตงตง มอำานาจหนาทเชนเดยวกบศาลทพจารณาคด รวมทงมอำานาจมอบใหผพพากษาคนใดในศาลนนหรอตงใหศาลอน ( แลวแตกรณ ) ทำาการสบพยานหลกฐานแทนตอไปดวย ถาตงใหศาลอนสบพยานแทน คความสามารถแถลงตอศาลทพจารณาคดวาตนมความจำานงไปฟงการพจารณานนกได กรณนใหศาลทไดรบแตงตงแจงกำาหนดการสบพยานหลกฐานใหผขอทราบลวงหนาไมตำากวา 7 วน ใหสงสำาเนาคำาฟองและคำาใหการพรองเอกสารและหลกฐานอน ๆ ตอการสบพยานหลกฐาน ไปยงศาลทไดรบแตงตง ถาฝายอางองพยานหลกฐานไมแถลงทจะไปฟงการพจารณา กใหแจงไปใหศาลทไดรบแตงตงทราบขอประเดนทจะสบ เมอสบพยานหลกฐานเสรจ ใหศาลทไดรบแตงตงสงรายงานทจำาเปนและเอกสารทเกยวของในการสบพยานหลกฐานไปยงศาลทพจารณาคด


35


อธบาย มาตรา 102 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.การเดนเผชญสบ หมายถง การทศาลใหโจทกหรอจำาเลยซงเปนผอางพยานนำาผพพากษาไปเดนเผชญสบ ณ บานเรอนหรอสถานทใด ๆ ตามแตจะเหนควร โดยพเคราะหตามความจำาเปนแหงสภาพของพยานหลกฐานนน แตศาลจะไปเดนเผชญสบนอกเขตอำานาจศาลไมได เวนแตพยาน หรอบคคลเจาของทรพยหรอสถานทจะถกตรวจไมไดยกเรองเขตอำานาจศาลขนมาคาน เหตทศาลจะตองไปเดนเผชญสบพยานนอกศาล มดงน- ถาในการสบสวนหาความจรงจำาเปนตองไปสบพยาน ณ ทนน- เมอพยานทจะสบนนเปนพยานวตถทเปนอสงหารมทรพย- เมอบคคลทถกอางเปนพยานไมยอมมาศาล เพราะมเอกสทธทไมตองมาศาลกได บคคลนน เชน สมเดจพระเจาอยหว ผสำาเรจราชการแผนดน- พยานเจบปวยหรอมเหตจำาเปนอนทไมสามารถมาศาลไดเชน หญงในศาลสนาอสลามทอยในระหวางจำาพรรษาจงไมอาจปรากฏตวในทสาธารณะได2.การสงประเดนไปสบหมายถง การทศาลมอบหมายใหศาลอนดำาเนนการสบพยานแทนเพราะเหตทพยานอยนอกเขตอำานาจของศาลเจาของสำานวน โดยศาลทมเขตอำานาจซงไดรบมอบหมายยอมมอำานาจทจะทำาการสบพยานไดเชนเดยวกบศาลเจาของสำานวน และศาลนนกมอำานาจทจะสงประเดนไปใหศาลอนทำาการสบพยานแทนตอไปอกกได 3.การสงประเดนไปสบพยานในตางประเทศหมายถง ถาพยานมภมลำาเนาในตางประเทศ ศาลไทยไมสามารถออกหมายเรยกใหพยานนนมาเบกความในศาลไทยได แตถาประเทศทพยานอยนนมสมพนธไมตรกบประเทศไทย ศาลไทยกสามารถสงประเดนไปใหศาลตางประเทศทำาการสบพยานแทนได โดยวธการทางการทตผานกระทรวงยตธรรม - การใหโอกาสแกคความทกฝายทจะใชสทธเกยวกบการสบพยานมาตรา 103 ภายใตบทบญญตวาดวยการขาดนด การรองสอด และการขบไลออกนอกศาล หามศาลทพจารณาคดทำาการสบพยานหลกฐานใด โดยไมใหโอกาสแกคความทกฝายทจะมาฟงการพจารณา และใชสทธเกยวดวยกระบวนพจารณา อธบาย มาตรา 103 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.ตองใหโอกาสแกคความทกฝายทจะมาฟงการสบพยานหมายถง ศาลจะตองระมดระวงทจะตองแจงกำาหนดวนนดสบพยานทกนดใหคความทกฝายทราบโดยชอบ2. ตองใหโอกาสแกคความทกฝายทจะใชสทธเกยวแกการสบพยาน เรมตงแตการยนบญชระบพยาน การขอหมายเรยกพยาน การนำาพยานเขาสบในศาล การขอเลอนคด การใชสทธซกถาม ถามคาน และถามตงพยาน การขอหมายเรยกพยานเอกสาร ตลอดจนการทศาลจะใชอำานาจในการตดพยานของฝายใดฝายหนง


36


ศาลกจะตองคำานงถงการใหโอกาสเขาเตมทในการตอสคด3.การใหโอกาสคความตามมาตราน ตองอยภายใตบทบญญตวาดวยการขาดนด การรองสอด และการขบไลออกนอกศาล- กรณทคความฝายใดฝายหนงขาดนดพจารณาหมายถง การทคความไมมาศาลในวนสบพยาน โดยไมไดรองขอเลอนคดหรอแจงเหตขดของทไมมาศาล ดงน ศาลไมจำาตองใหโอกาสแกคความฝายทขาดนดในการซกคาน คดคานการสบพยาน หรอการดำาเนนคดของคความฝายทมาศาล- กรณทบคคลภายนอกเขามาคดโดยการรองสอดหมายถง กรณทบคคลภายนอกเขามาในคดหลงจากทคความเดมไดสบพยานไปแลว ผรองสอดยอมเสยสทธในการทจะซกคานพยานทไดสบไปแลว- กรณทคความฝายใดถกศาลขบไลออกนอกบรเวณศาลหมายถง กรณทคความฝายใดถกศาลขบไลออกนอกบรเวณศาลเพราะเหตละมดอำานาจศาล ดงน ศาลไมจำาตองใหโอกาสคความฝายนนในการดำาเนนกระบวนพจารณาในนดนน- การชงนำาหนกพยานหลกฐานมาตรา 104 ศาลมอำานาจเตมทในการวนจฉยวาพยานหลกฐานทคความนำามาสบนนจะเกยวกบประเดน และเปนอนเพยงพอใหเชอฟงเปนยตไดหรอไม แลวพพากษาคดไปตามนนอธบาย - การชงนำาหนกคดแพง ศาลตองพจารณาประเดนขอพพาททกำาหนดไวเปนรายประเดน โดยพจารณาวาในแตละประเดนนนฝายโจทกหรอจำาเลยนำาพยานหลกฐานมาสบนาเชอถอมากกวากน กตดสนใหฝายนนชนะคดไปเฉพาะคดนน ถาพยานหลกฐานทงหมดนนเจอสมหนกไปทางฝายใด แมไมถงขนาดปราศจากขอสงสยศาลกชขาดใหฝายนนชนะ- กฎหมายพยานหลกฐานตามวธการนำาสบได 3 ชนด แยกการพจารณาไดดงน คอ1.การชงนำาหนกพยานบคคล- การรบรคอ ความสามารถในการรบรสงตาง ๆ โดยประสาทสมผสทงหา ไดแก การเหน การไดยน การไดกลน การรรส และการสมผส- การจดจำาคอ ความสามารถในการจดจำา ซงเปนความสามารถเฉพาะตว- การถายทอดความคดคอ ความสามารถเฉพาะตวของบคคลทจะสามารถถายทอดไดใกลเคยงกบความเขาใจของตนเพยงใด- อน ๆก.อายของพยานพยานเดกอาจรบรขอเทจจรงทพบเหนมาไดเพยงบางสวน คำาเบกความของพยานเดกจงนำาหนกนอย คลาดเคลอนไปจากความเปนจรงไดงาย แตถาเปนประเดนในเรองทไมซบซอนและงายตอการเขาใจ เชน การชตวคนรายทเดก


37


ซงอยในเหตการณไดเหน พยานเดกจะเปนพยานทมนำาหนกมากไดข.สงแวดลอมทประกอบการรบรของพยานเชน แสงสวาง ถาขณะเกดเหตเปนเวลากลางวนกนาเชอวาพยานจะเหนและจำาคนรายได หรอ ความเงยบ ถาขณะเกดเหตเปนกลางทงนากนาเชอวาพยานจะจำาเสยงจำาเลยไดค.สงแวดลอมทประกอบการจดจำาของพยานเชน ระยะเวลา ถายงไมนานนกกนาจะเชอวาพยานจะจำารายละเอยดเหตการณไดง.สงแวดลอมทมผลตอการถายทอดของพยานเชน พยานมสาเหตโกรธเคองกบจำาเลยจ.การทพยานเปนผอยในฐานะทจะใกลชดกบขอเทจจรงเชน คดแยงกรรมสทธหรอบกรกทดน คำาเบกความของพยานซงเปนเจาของทดนขางเคยงทพพาทหรอเปนคนอยแถวนน ยอมมนำาหนกมากกวาพยานบคคลอนช.พยานซงเบกความขดตอเหตผลทางตรรกวทยายอมนำาหนกนอยเชน พยานไมเคยรจกกบจำาเลยมากอน แตเบกความวาไดยนเสยงคนรายพด จำาไดวาเปนเสยงของจำาเลย ซ.พยานหลายคนซงเบกความถงขอเทจจรงเดยวกน เหมอนกน จะมนำาหนกหลกในขอนเรยกวา หลกพยานเดยวและพยานค ฌ.ถาพยานคนเดยวกน เคยใหการถงขอเทจจรงอนหนงมากอนแลวกอนทจะเบกความทศาล เชน เคยใหการชนสอบสวน ถาคำาใหการในครงกอนตรงกบคำาเบกความในศาล พยานจะมนำาหนกมากญ.กรยาทาทางของพยานกมสวนในการชงนำาหนกพยานมากเชน ถาพยานตอบคำาถามทงการซกถามและถามคานไดดวยทาทางมความมนใจ กลาสบตาผพพากษาและทนายความ และอธบายความไดสมเหตสมผล ยอมทำาใหพยานนาเชอถอฎ.กรณพยานผเชยวชาญมาเบกความในศาล- ความเปนกลางของพยานพยานผเชยวชาญทศาลแตงตงหรอเจาพนกงานของรฐทมหนาทตรวจพสจนใหความเหนเปนงานประจำา ยอมมนำาหนกนาเชอถอกวาผเชยวชาญทคความจางมา - ความรหรอความชำานาญของผเชยวชาญ- เหตผลประกอบลงความเหนของพยานเปนสวนทสำาคญทสด เชน การตรวจลายมอชอ 2 ลายมอวาเปนของบคคลเดยวกนหรอไม พยานตองอธบายวธการตรวจประกอบ วาใชวธถายภาพขยายหาจดแตกตาง เพอใหศาลเขาใจคลอยตาม- ความมนใจในการลงความเหนของผเชยวชาญ2.การชงนำาหนกพยานเอกสาร- เอกสารททำาขนในทางราชการพยานเอกสารทศาลจะนำามาชงนำาหนกนน ตองผานหลกเกณฑการรบฟงพยานเอกสารมากอน คอ เปนพยาน


38


เอกสารทแทจรงและถกตองและเปนตนฉบบเอกสารเทานน แลวศาลจะใชดลยพนจดงนก.เอกสารททำาขนในทางราชการยอมนำาหนกรบฟงไดมากทสดข.เอกสารทบคคลทำาขนตามหนาทการงานของเขาเปนปกต ยอมมนำาหนกมากค.การเปรยบเทยบระหวางพยานเอกสารกบพยานบคคล- พยานเอกสารมจดเดนทไมวาเวลาผานไปนานเพยงใด ขอความในเอกสารกยงคงเดมไมเปลยนแปลง แตจดดอยคอ เอกสารนนเกดขนเองไมได ตองมบคคลทำาเอกสารขน ซงไมมหลกประกนใด ๆ วาบคคลนนจะทำาเอกสารนนขนตรงความจรง โดยพยานเอกสารในสญญาตาง ๆ ถาคความฝายใดมพยานเอกสารมาแสดง ศาลจะใหนำาหนกดกวาพยานบคคล - พยานบคคลมจดเดนตรงทเปนผรเหนขอเทจจรงใกลชดทสด แตมจดดอยคอ เวลาระหวางทพยานพบเหนขอเทจจรงกบมาเบกความทศาลมกจะเปนเวลานามาก ทำาใหพยานอาจจำาคลาดเคลอนไปจากเดม 3.การชงนำาหนกพยานวตถการชงนำาหนกพยานวตถยอมขนกบดลยพนจของศาลเปนเรอง ๆ ไป ไมอาจวางกฎเกณฑได เชน การเปรยบเทยบเครองหมายการคาทจำาเลยทำาขนกบของโจทกวาคลายกนหรอไม - ความรบผดในคาฤชาธรรมเนยมทเพมขนมาตรา 105 คความฝายใดไมปฏบตตามบทบญญตวาดวยพยานหลกฐานและทำาใหคความอกฝายเสยคาคาฤชาธรรมเนยมหรอคาธรรมเนยมเพมขน คาฤชาธรรมเนยมทเพมขนนน ใหฝายทกอขนเปนผออกใชใหอธบาย เชน โจทกอางและนำาสบพยานฟมเฟอยเกนไป ทำาใหเสยคาปวยการพยานและคาพาหนะพยานโดยไมสมควร ดงน แมโจทกชนะคด ศาลอาจพพากษาใหโจทกตองรบผดในคาฤชาธรรมเนยมสวนนกได

หนวยท 14 การมาศาลของพยานและการถามพยาน

- คความทประสงคจะสบบคลหนงบคคลใดเปนพยาน แตบคคลนนไมยอมมาศาล คความนนอาจขอใหศาลออกหมายเรยกพยานเพอบงคบใหบคคลนนมาศาลเพอเปนพยานได- เมอบคคลใดไดรบหมายเรยกพยาน บคคลนนจะตองไปเปนพยานทศาล- เมอพยานไมมาศาลตามกำาหนดนด ศาลอาจสงใหงดสบพยานคนนนหรออาจใหเลอนคดไปกได และถาพยานนนเปนพยานทศาลออกหมายเรยก ศาลอาจออกหมายจบพยานกได- กอนเบกความ พยานนนจะตองสาบานตนวาจะเบกความแตความจรง ทงนเพอใหพยานมความเกรงกลวไมกลาเบกความเทจ- พยานตองเบกความดวยวาจา โดยตอบคำาถามทคความหรอทนายความหรอศาลเปนผถาม- ตามปกตการถามพยานจะเรมตนดวยคความฝายทอางพยานมาจะเปนฝายถามกอน แลวใหฝายตรงขามถาม และฝายทอางพยานจะมโอกาสถามอกครงหนง


39


- เมอพยานเบกความเสรจแลว ศาลจะอานบนทกคำาพยานใหฟงและใหพยานลงชอไวเปนหลกฐาน- ถาคความฝายใดเหนวาพยานของคความอกฝายหนงไมควรเชอฟง คความฝายนนอาจขออนญาตศาลเพอพสจนตอพยานคนนนได

รายละเอยดทวไป- การขอหมายเรยกพยานมาตรา 106 คความใดไมสามารถนำาพยานตนมาศาลได คความนนสามารถขอตอศาลกอนวนสบพยานใหศาลออกหมายเรยกพยานมาศาลได แตตองใหพยานรลวงหนาอยางนอย 3 วนหมายเรยกพยานตองมขอความดงน1.ชอและทอยของพยาน ชอคความและศาล2.สถานทและวนเวลาทพยานจะตองไป3.กำาหนดโทษทจะไดรบ กรณไมไปตามหมายเรยกและกรณเบกความเทจถาศาลเหนวาพยานจะตองตระเตรยม ศาลจะจดแจงขอเทจจรงซงพยานอาจถกถามลงไปในหมายเรยกกไดอธบาย คำาวา สบพยาน ในมาตราน หมายถง วนทจะนดสบพยานบคคลทจะขอหมายเรยกนน ไมไดหมายถงวนสบพยานวนแรก ดงนน คความไมจำาตองขอหมายเรยกพยานบคคลทงหมดไวกอนวนสบพยานวนแรก เพยงแตจะสบพยานบคคลใดในนดใด กตองขอหมายเรยกกอนถงนดนนเทานน - หนาทของพยานเมอไดรบหมายมาตรา 108 พยานทไดรบหมายเรยกโดยชอบ ตองไป ณ สถานทและวนเวลาทกำาหนดไวแตพยานตอไปนไมจำาตองไปศาล คอ1.สมเดจพระเจาอยหว สมเดจพระราชน พระยพราช หรอผสำาเรจราชการแผนดน2.พระภกษสามเณรในพระพทธศาสนา3.บคคลทเจบปวยหรอมเหตอนทจำาเปน โดยแจงใหศาลทราบแลว และศาลเหนวาขออางนนฟงไดกรณเหลาน ใหศาลสงคำาบอกกลาว หรอกรณ ( 3 ) ใหสงหมายเรยกไปยงพยาน โดยระบสถานทและวนเวลาทจะไปสบ แลวสบพยานไปตามนน อธบาย นอกจากนยงมบคคลอกจำานวนหนงซงไดรบเอกสทธตามกฎหมายระหวางประเทศ นนคอ เอกอครราชทต และราชทตของประเทศตาง ๆ ทประจำาอยในประเทศไทย- กระบวนพจารณาเมอพยานไมมาศาลมาตรา 110 ถาพยานใดทคความไดบอกกลาวความจำานงจะอางองคำาเบกความของพยานโดยชอบแลว ไมไปศาลในวนนดสบพยาน ศาลสามารถทจะดำาเนนการพจารณาตอไป และชขาดตดสนคดไปโดยไมตองสบพยานนน แตตองอยภายใตมาตราตอไปนมาตรา 111 เมอศาลเหนวาคำาเบกความของพยานทไมมาศาลเปนขอสำาคญในการวนจฉยชขาดคด1.แตศาลเหนวาขออางพยานทไมสามารถมาศาลไดนน เพราะพยานปวยหรอมขอแกตวอนจำาเปนทฟงได ศาลจะเลอนการนง


40


พจารณา เพอใหพยานมาศาล ณ สถานทและเวลาอนควร หรอ2.ศาลเหนวาพยานจงใจไมมาศาล ศาลจะเลอนการนงพจารณาคดไป และออกหมายจบและเอาตวพยานมาขงไวจนกวาจะไดเบกความตามวนทเหนสมควรกได รวมทงมโทษตามกฎหมายอาญามาตรา 147 ดวย - การสาบานตนมาตรา 112 กอนเบกความ พยานทกคนตองสาบานตนตามลทธศาสนาหรอจารตประเพณชาตของตน หรอกลาวคำาปฏญาณวาจะใหการตามจรงเสยกอน ยกเวน1.บคคลอายตำากวา 14 ป หรอหยอนความรสกผดชอบ2.พระภกษสามเณรในพระพทธศาสนา3.บคคลทคความทง 2 ฝายตกลงกนวาไมตองสาบาน- วธเบกความในศาลมาตรา 113 พยานทกคนตองเบกความดวยวาจา และหามอานขอความทเขยนมา เวนศาลอนญาตหรอเปนพยานผเชยวชาญมาตรา 114 หามพยานเบกความตอหนาพยานอนทจะเบกความภายหลง และศาลมอำานาจสงพยานอนทอยในหองพจารณาใหออกไปเสยกไดพยานคนใดเบกความโดยฟงคำาพยานคนกอนมาแลว และคความอกฝายอางวาศาลไมควรรบฟงเพาะเปนการผดระเบยบ ถาศาลเหนวาคำาเบกความนเชอฟงได หรอไมไดเปลยนแปลงโดยคำาเบกความของพยานคนกอน หรอไมไดทำาใหคำาวนจฉยชขาดของศาลเปลยนแปลงไป ศาลจะไมวาคำาเบกความนนผดระเบยบกได อธบาย เชน ขณะจำาเลยเบกความเปนพยาน จำาเลยรวมไดนงฟงคำาเบกความอยดวย ดงน ถาศาลเหนวาคำาเบกความของจำาเลยรวมเปนพยานทเชอฟงได ศาลจะไมถอวาคำาพยานนนผดระเบยบกได มาตรา 115 พระภกษสามเณรในพระพทธศาสนา แมมาเปนพยาน จะไมยอมเบกความกได- ลำาดบการถามพยานมาตรา 116 ใหพยานตอบคำาถามเรองนาม อาย ตำาแหนงหรออาชพ ภมลำาเนา และความเกยวพนกบคความ ศาลอาจปฏบตดงน1.ศาลถามพยานเอง คอ แจงใหพยานทราบประเดนและขอเทจจรงทตองการสบ แลวใหพยานเบกความในขอนน ๆ โดยวธเลาเรองตามลำาพงหรอโดยวธตอบคำาถามของศาล หรอ2.ใหคความซกถามและถามคานพยานไปทเดยว ดงมาตราตอไปนมาตรา 117 คความฝายทอางพยานสามารถตงขอซกถามพยานไดทนททพยานสาบานตนและแสดงตนแลว หรอถาศาลซกพยานกอน กใหถามเมอศาลถามพยานเสรจแลวเมอคความฝายทอางพยานซกพยานเสรจ คความอกฝายหนงสามารถถามคานพยานนนไดเมอถามคานพยานเสรจ คความฝายทอางพยานสามารถถามตงไดเมอถามตองพยานเสรจ หามทกฝายซกถามพยานอก เวนศาลอนญาต ถาคความฝายใดทศาลอนญาต คความอกฝายถามคานไดอกในขอทเกยวกบคำาถามนนคความทระบพยานคนใดไว จะไมสบพยานคนนนกได แตถาเรมเบกความเปนพยานแลว อาจถก


41


ถามคานหรอถามตงไดถาพยานเบกความเปนปรปกษแกคความฝายทอางตนมา คความฝายนนสามารถขออนญาตตอศาลเพอซกถามพยานนนเสมอนเปนพยานของคความอกฝายกไดการซกถามพยาน การซกคานพยาน และการถามตงพยาน ถาคความตงทนายความไวหลายคน ใหทนายความคนเดยวเปนผถาม เวนแตศาลเหนสมควรเปนอน อธบาย มาตรา 117 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.การซกถามพยานหมายถง การทคความฝายทอางพยานคนนนมาเรมซกถามพยานเปนเบองแรก เปนการถามเพอใหพยานเบกความตามประเดนทผอางตงใจจะนำาสบตามขออางของตน การซกถามนคความจะเรมดำาเนนการทนทหลงจากทพยานไดสาบานตนหรอแสดงตนแลว หรอถาเปนกรณทศาลซกถามพยานกอน คความกสามารถซกถามไดตอจากศาล การซกถามพยานไมสามารถใชคำาถามนำาได 2.คำาถามนำาหมายถง คำาถามทแนะนำาคำาตอบใหพยานอยในตว โดยผตอบมคำาเลอกตอบเพยงคำาวา ใช หรอ ไมใช เทานน เชน คำาถามทวา ในวนเกดเหตพยานเหนจำาเลยลงชอในสญญาเงนกใชหรอไม 3.การถามคานหมายถง คำาถามทถามหลงจากคความฝายทอางพยานไดซกถามพยานเสรจแลว การถามคานเปนการซกถามเพอทำาลายนำาหนกคำาพยานของฝายตรงขาม และเพอใหขอเทจจรงทปรากฏหรอไมเคยปรากฏเลยนน ปรากฏชดขนเพอเปนประโยชนแกรปคดของตน การถามคานสามารถใชคำาถามนำาได 4.การถามตงหมายถง การถามเพอแกไขถอยคำาหรอขอความทพยานตอบคำาถามเพลยงพลำาไป ซงเปนผลใหนำาหนกหรอความนาเชอถอของพยานลดลง หรอเพออธบายหรอขยายขอเทจจรงทพยานตอบคำาถามคานไปแลวใหชดเจนขน การถามตงตองอยภายใตขอบงคบ 2 ประการ ดงน- หามใชคำาถามนำา- หามใชคำาถามอนใด นอกจากคำาถามทเกยวกบคำาพยานเบกความตอบคำาถามคาน โดยคความฝายทอางพยานจะถามตงดวยคำาถามทคความอกฝายหนงไมไดถามคานเอาไวไมไดมาตรา 118 การทคความฝายทอางพยานซกถามพยานหรอถามตงพยาน หามใชคำาถามนำา เวนแตคความอกฝายยนยอมหรอศาลอนญาตการทคความฝายทอางพยานจะถามตงพยาน หามคความฝายนนใชคำาถามอนใดนอกจากคำาถามเกยวกบคำาเบกความทตอบคำาถามคาน หามคความถามพยานดวย


42


1.คำาถามทไมเกยวกบประเดนแหงคด2.คำาถามทอาจทำาใหพยานหรอคความอกฝายหรอบคคลภายนอกตองรบโทษทางอาญา หรอคำาถามทหมนประมาทพยาน เวนแตเปนคำาถามทเปนสาระสาระสำาคญในการชขาดขอพพาทถาคความถามพยานโดยฝาฝนบทบญญตมาตราน ศาลมอำานาจชขาดวาควรใชคำาถามนนหรอไม ถาคความฝายทเกยวของคดคานคำาชขาดของศาล กอนศาลดำาเนนคดไป ใหศาลจดคำาถามและขอคดคานไวในรายงาน สวนเหตผลทคความฝายทคดคานยกขนอางนน ศาลจะจดในรายงานหรอใหคความฝายนนยนคำาแถลงเปนหนงสอรวมไวในสำานวนกได มาตรา 119 ระหวางทพยานเบกความหรอภายหลงทพยานเบกความแลว ศาลมอำานาจถามพยานดวยคำาถามใด ๆ ตามทเหนวาจำาเปน เพอใหคำาเบกความของพยานบรบรณหรอชดเจนขนหรอเพอสอบสวนถงพฤตการณททำาใหพยานเบกความเชนนน - กระบวนพจารณาเมอพยานเบกความเสรจแลวมาตรา 121 ในการนงพจารณาทกครง เมอพยานคนใดเบกความเสรจแลว ใหศาลอานคำาเบกความใหพยานฟง แลวใหพยานลงลายมอชอไว- การพสจนตอพยานมาตรา 120 คความฝายใดอางวาคำาเบกความของพยานทคความอกฝายหนงอางหรอทศาลเรยกมา วาไมควรเชอฟง โดยศาลเหนวามมล ศาลอาจใหคความฝายนนนำาพยานหลกฐานมาสบสนบสนนขออางของตนไดตามทเหนสมควรอธบาย เชน โจทกฟองวา จำาเลยซอสนคามาจากโจทกแลวไมชำาระราคา จำาเลยตอสวา จำาเลยไมเคยซอสนคาจากโจทกเลย โจทกนำานายแดงมาเปนพยานเบกความวา เคยเหนจำาเลยซอสนคาจากโจทก ดงน จำาเลยอาจนำานายดำามาสบวา คำาเบกความของนายแดงไมเปนความจรง เพราะในวนทนายแดงอางวาเหนจำาเลยซอสนคาจากโจทกนน นายแดงกำาลงอยทตางประเทศกบนายดำา เพอแสดงวานายแดงไมไดรเหนเหตการณจรง

หนวยท 15 การนำาพยานเอกสารมาสบ การตรวจและการแตงต-งผเชยวชาญโดยศาล

- เมอคความฝายใดอางองเอกสารเปนพยานหลกฐาน และคความอกฝายหนงคดคานเอกสารนน ถาตนฉบบเอกสารอยในความครอบครองของคความฝายทอางเอกสาร คความฝายนนมหนาทนำาตนฉบบเอกสารมาแสดงตอศาลในวนสบพยาน- เมอศาลมคำาสงใหคความฝายหนงยนตนฉบบเอกสารตอศาลภายในเวลาทกำาหนด ถาคความฝายซงตนฉบบเอกสารอยในครอบครองไมปฏบตตามคำาสงเชนวานน ใหถอวาขอเทจจรงแหงขออางทผขอจะตองนำาสบโดยเอกสารนน คความอกฝายหนงไดยอมรบแลว และในกรณทคความฝายทเอกสารไมยอมนำาหรอยนตนฉบบเอกสาร หรอไดทำาใหเสยหาย ทำาลาย หรอทำาดวยประการใด ๆ ใหเอกสารนนไรประโยชน กใหถอวาขอเทจจรงแหงขออางทคความอกฝายหนงจะตองนำาสบโดยเอกสารนน คความฝายทไมนำามาหรอยนเอกสารดงกลาวไดยอมรบแลว - คความฝายทถกอางเอกสารมาเปนพยานหลกฐานยนตน มหนาทคดคานการมอยและความ


43


ถกตองแทจรงของเอกสารนน หากไมคดคานเสยกอนวนสบพยานกเปนอนหมดสทธทจะคดคานตอไป แตไมตดอำานาจศาลในการทจะไตสวนและชขาดในเรองการมอย ความแทจรง หรอความถกตองของเอกสารนนเมอศาลเหนสมควร และไมตดสทธของคความฝายนนทจะอางวาสญญาหรอหนทระบไวในเอกสารนนไมสมบรณ หรอคความอกฝายหนงตความหมายผด

- เมอยงมขอโตเถยงกนในเรองความแทจรงหรอความถกตองของเอกสาร ศาลมอำานาจชขาดขอโตเถยงนนไดทนทเมอเหนวาไมจำาเปนตองสบพยานหลกฐานตอไป หรอมฉะนนกอาจชขาดเมอไดสบพยานตามทไดกำาหนดไวแลว- เอกสารมหาชนซงพนกงานเจาหนาทไดทำาขนหรอรบรอง หรอสำาเนาอนรบรองวาถกตองแหงเอกสารนน และเอกสารเอกชนทมคำาพพากษาแสดงวาเปนของแทจรงและถกตองนน ไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนของแทจรงและถกตอง- การตรวจบคคลหรอวตถพยาน ใหคความนำาบคคลหรอพยานวตถนนมาศาลในวนสบพยานหรอวนอนใดทศาลไดกำาหนด แตถาการตรวจไมสามารถกระทำาไดในศาล ศาลกอาจทำาการตรวจ ณ สถานท เวลา และภายในเงอนไขทศาลเหนสมควรกได- ผเชยวชาญ หมายถง บคคลทศาลแตงตงเพอทจะทำาหนาทในการตรวจพสจนโดยใชวทยาการทางศาสตรตาง ๆ หรอความชำานาญ และใหความเหนซงอาจเปนประโยชนในการวนจฉยชขาดขอพพาทแหงคด

รายละเอยดทวไป

- หลกเกณฑการนำาพยานเอกสารมาสบมาตรา 122 คความฝายใดอางองเอกสารเปนพยานหลกฐาน และคความคดคานเอกสารนนตามมาตรา 125 ถาตนฉบบเอกสารอยในความครอบครองของฝายทอางเอกสาร ใหนำามาแสดงตอศาลในวนสบพยานกอนศาลพพากษา ถาศาลกำาหนดใหฝายทอางเอกสารสงตนฉบบตอศาล ใหฝายนนสงตนฉบบเอกสารตอศาล เพอศาลหรอคความอกฝายไดตรวจด แต1.ถาไมสามารถนำามาแสดงได คความฝายนนสามารถยนคำารองกอนหรอในวนทกำาหนดใหยนตนฉบบเอกสารนน โดยแถลงใหทราบถงเหตทไมสามารถปฏบตได ศาลจะสงใหนำาเอกสารตนฉบบมาในวนตอไปหรอสงตามเหนสมควรเพอประโยชนแหงความยตธรรมกได2.ถาการนำามาแสดงจะทำาใหตนฉบบเอกสารเสยหาย บบสลาย หรอมอปสรรคลำาบากอยางยง ฝายทอางองเอกสารสามารถยนคำารองตอศาลกอนหรอในวนสบพยาน แถลงใหทราบถงเหตเสยหาย อปสรรค หรอความลำาบากนน ถาศาลเหนวาตนฉบบเอกสารไมสามารถนำามายนตอศาลได ศาลจะสงใหยนตนฉบบเอกสารนน ณ สถานทใดและในเงอนไขใด ๆ กได หรอ จะสงใหคดสำาเนาทรบรองวาถกตองมายนแทนตนฉบบเอกสารกได มาตรา 127 ทว ตนฉบบพยานเอกสารหรอพยานวตถสำาคญ ทคความหรอบคคลภายนอกยนตอศาล หากผยนตองใชเปนประจำาหรอมความสำาคญในการเกบรกษา ศาลจะอนญาตใหผทยน


44


รบคนไป โดยใหคความตรวจด และใหผทยนสงสำาเนาหรอภาพถายไวแทน หรอสงอยางใดตามเหนสมควรกได อธบาย อนง การอางองเอกสารเปนพยานหลกฐานในคดแพงนน ตองปฏบตตามประมวลกฎหมายรษฎากร มาตรา 118 ดงนตราสารใดไมปดแสตมปบรบรณ จะใชตนฉบบ คฉบบ คฉก หรอสำาเนาตราสารนน เปนพยานหลกฐานในคดแพงไมได จนกวาจะไดเสยอากรโดยปดแสตมปครบจำานวนตามอตราในบญชทายหมวดและขดฆาแลว- การถอวาคความยอมรบขอเทจจรงแหงขออางในการสบพยานเอกสารมาตรา 123 ถาตนฉบบเอกสารทคความอางองเปนพยานหลกฐานอยในความครอบครองของคความอกฝาย ฝายทอางองจะยนคำารองตอศาลขอใหศาลสงคความอกฝายหนงสงตนฉบบเอกสารกได ถาศาลเหนวาเปนพยานหลกฐานสำาคญและคำารองนนฟงได ใหศาลสงใหคความอกฝายนนยนเอกสารตอศาลภายในเวลาทกำาหนด ถาคความนนไมปฏบตตามใหถอวาขอเทจจรงแหงขออางทผขอจะตองนำาสบโดยเอกสารนน คความอกฝายหนงไดยอมรบแลวถาตนฉบบเอกสารอยในครอบครองของบคคลภายนอกหรอของทางราชการหรอของเจาหนาท ซงไมอาจรองขอโดยตรงใหสงเอกสารนนมาได ใหนำาบทบญญตวรรคกอนมาใชบงคบ แตฝายทอางตองสงคำาสงศาลแกผครอบครองเอกสารนนลวงหนาอยางนอย 7 วน ถาไมไดเอกสารมานำาสบตามกำาหนด เมอศาลเหนสมควรกใหสบพยานตอไปตามมาตรา 93 ( 2 ) อธบาย - วรรคแรก เชน โจทกฟองวาไดทำาสญญาเชาซอทดนจากจำาเลย หนงสอสญญามขอความวาจำาเลยจะสรางบานใหโจทกภายในกำาหนดเวลาในสญญาดวย แตจำาเลยไมสรางใหเสรจตามสญญา จำาเลยใหการตอสวาขอความในหนงสอสญญานนเปนขอความปลอม โจทกจงขอใหศาลเรยกสญญาเชาซอคฉบบจากจำาเลย ศาลจงมคำาสงเรยกเอกสารดงกลาว จำาเลยไมนำาสงเอกสารภายในกำาหนด ดงน ถอวาจำาเลยไดยอมรบขอความในเอกสารทมอยตามทโจทกกลาวอาง- วรรคสอง เชน โจทกอางวาตนฉบบกรมธรรมประกนภยอยทบรษทเอไอเอซงเปนบคคลภายนอก ผเอาประกนภยขอใหศาลสงเรยก บรษทเอไอเอแจงวายงคนหาเอกสารไมพบ ดงน โจทกยอมมสทธนำาสำาเนาเอกสารหรอพยานบคคลเขาสบถงการรบประกนภยรถยนตคนเกดเหตจากบรษทเอไอเอได มาตรา 124 ถาฝายทอางเอกสารไมยนตนฉบบเอกสาร หรอทำาใหเสยหาย ทำาลาย ปดบง หรอทำาดวยประการอนใด ใหเอกสารนนไรประโยชน โดยมงหมายไมใหคความอกฝายอางองเอกสารนน ใหถอวาขอเทจจรงแหงขออางทผขอจะตองนำาสบโดยเอกสารนน คความทไมยนเอกสารไดยอมรบแลวอธบาย มาตรา 124 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.ฝายทอางเอกสารไมนำามาหรอยนตนฉบบเอกสารนนตอศาล เชน โจทกอางวา สญญาเชาเปนพยานหลกฐานและอยในความ


45


ครอบครองของโจทก แตโจทกไมสงสญญาเชานนตอศาล ดงน จำาเลยตองแถลงยนยนใหโจทกสงสญญาเชานนเปนพยานตอศาล โดยจำาเลยตองระบวาสญญาเชาเปนพยานของจำาเลยดวย ถาไมระบ โจทกมสทธทจะสงตนฉบบเอกสารนนตอศาลหรอไมกได เพราะกรณทจะตองดวยขอสนนษฐานตามมาตราน จะตองปรากฏวาการทไมยอมนำามาหรอยนตนฉบบเอกสารตอศาลนน ไดกระโดยเจตนาทจะกดกนไมใหอกฝายอางองพยานหลกฐานเปนหลกฐานนน 2.ฝายทอางเอกสารทำาใหเสยหาย ทำาลาย ปดบง หรอทำาดวยประการอนใด ใหเอกสารนนไรประโยชน โดยมงหมายไมใหคความอกฝายอางองเอกสารนน- การคดคานเอกสารมาตรา 125 คความฝายทถกอกฝายอางองเอกสารมาเปนพยานหลกฐานยนตน สามารถคดคานการนำาเอกสารนนมาสบโดยเหตทวาไมมตนฉบบหรอตนฉบบปลอมหรอสำาเนาไมถกตอง โดยคดคานตอศาลกอนการนำาสบพยานเอกสารนนเสรจ ถาคความซงประสงคจะคดคานมเหตผลอนควรทไมสามารถทราบไดกอนการสบพยานเอกสารนนเสรจ วาตนฉบบนนไมมหรอเอกสารนนปลอมหรอสำาเนาไมถกตอง คความนนสามารถยนคำารองขอคดคานการอางเอกสารไดกอนศาลพพากษา ถาศาลเหนวาคความไมอาจอางคดคานไดกอนนนและคำาขอมเหตฟงได กใหศาลอนญาตตามคำาขอถาคความซงประสงคจะคดคานไมคดคานการอางเอกสารกอนสบพยานเอกสารนนเสรจ หรอศาลไมอนญาตใหคดคานภายหลง หามคดคานการมอย และความแทจรงของเอกสารนน หรอความถกตองแหงสำาเนาเอกสารนน แตไมตดอำานาจศาลทจะไตสวนชขาดในเรองการมอย ความแทจรงของเอกสารนน หรอความถกตองแหงสำาเนาเอกสารนนในเมอศาลเหนสมควร จะไมตดสทธคความนนทจะอางวาสญญาหรอหนทระบในเอกสารนนไมสมบรณหรอคความอกฝายตความหมายผดอธบาย มาตรา 125 วรรคสาม สามารถแยกอธบายไดดงน- ไมตดอำานาจศาลทจะไตสวนชขาดในเรองการมอย ความแทจรงของเอกสารนน หรอความถกตองแหงสำาเนาเอกสารนนในเมอศาลเหนสมควร หมายความวา แมไมมคความฝายใดคดคานเรองการมอยและความถกตองของเอกสารกตาม แตถาศาลเหนสมควร ศาลกมอำานาจทจะทำาการไตสวนและวนจฉยชขาดในเรองการมอยและความแทจรงของเอกสารนนได เชน จำาเลยสงสำาเนาเอกสารทจะนำาสบแกโจทก โจทกไมคดคานวาเปนเอกสารปลอม ดงน ไมเปนการตดอำานาจศาลทจะวนจฉยวาเปนเอกสารปลอมหรอไม - ไมตดสทธคความนนทจะอางวาสญญาหรอหนทระบในเอกสารนนไมสมบรณหรอคความอกฝายตความหมายผด1.สญญาหรอหนทระบในเอกสารนนไมสมบรณ


46


เชน สญญากยมเงนทเกดจากการขมข ฉอฉล หรอตองหามตามกฎหมาย หรอกระทำาโดยคสญญาไมมความสามารถหรอมความสามารถไมบรบรณ2.สญญาหรอหนนนคความอกฝายตความหมายผดเชน หนงสอสญญาซอขายทดนมขอความวา บานเรอนของผมชอไมเกยวของในทดนรายน การทผขายตอสและนำาสบวาไมไดขายทดนตอนทปลกเรอนดงกลาวดวยนน เปนการนำาสบแสดงความหมายของขอความแหงเอกสารวาขอความนนหมายถงทดนทปลกเรอนนนดวย ยอมมสทธนำาสบได- การชขาดความแทจรงและความถกตองของเอกสารโดยศาลมาตรา 126 ถาคความทถกอกฝายอางองเอกสารมาเปนพยานหลกฐานยนตน ปฏเสธความแทจรงของเอกสารนน หรอความถกตองแหงสำาเนาเอกสารนน และคความอกฝายยงคงยนยน ใหศาลชขาดทนทถาเหนวาไมจำาตองสบพยานหลกฐานตอไป หรอชขาดทนทเมอไดสบพยานตามวธตอไปน1.ตรวจสอบเอกสารทไมไดถกคดคาน แลวจดไวซงการมอยหรอขอความแหงเอกสารทถกคดคาน2.ซกถามพยานททราบการมอยหรอขอความแหงเอกสารทถกคดคาน หรอซกถามพยานทสามารถเบกความในขอความแทจรงแหงเอกสารหรอความถกตองแหงสำาเนา3.ใหผเชยวชาญตรวจสอบเอกสารทถกคดคานนนระหวางทยงไมชขาดตดสนคด ใหศาลยดเอกสารทสงสยวาปลอมหรอไมถกตองนนไว ยกเวนเอกสารราชการททางราชการเรยกคนไปอธบาย มาตรา 126 สามารถแยกพจารณาไดดงน1.ตรวจสอบบรรดาเอกสารทมไดถกคดคาน แลวจดลงไวซงการมอยหรอขอความแหงเอกสารทถกคดคานโดยศาลแยกเอกสารทคความอาง ดงน- เอกสารทไมมการคดคานหรอทคความยอมรบกนวาเปนเอกสารทมอยจรง - เอกสารทคความคดคานโตแยงการมอยและถกตองแทจรง2.ซกถามพยานททราบการมอยหรอขอความแหงเอกสารทถกคดคาน หรอซกถามพยานทสามารถเบกความในขอความแทจรงแหงเอกสารหรอความถกตองแหงสำาเนาเปนการนำาพยานบคคลเขามาเบกความเพอนำาเอกสารนนเขาสการรบรของศาล การนำาสบถงความถกตองแทจรงของเอกสาร สามารถแยกพจารณาไดดงน- การสบถงความจรงของเอกสารคอ การสบเพอใหไดความวาเอกสารนนเปนเอกสารทแทจรงกระทำาโดยบคคลทลงลายมอชอเปนคสญญาในเอกสารนน เชน อาจสบวาลายมอในเอกสารเปนลายมอชอของคความทถกอางเอกสารยนตน หรอสบโดยพยานบคคลทรเหนการทำาสญญานน อาท นำาสบนายดำาซงเปนผเขยนและลงชอในสญญาก โดยใหนายดำาเบกความ


47


ยนยนวานายเขยวไดลงชอในฐานะผกในสญญากทอางจรง เปนตน - การสบถงความถกตองของเอกสารหรอสำาเนาเอกสารเปนเรองการสบในเรองทเอกสารถกแกไขเปลยนแปลง และสบวาสำาเนานนถกตองตรงกบตนฉบบทแทจรง 3.ใหผเชยวชาญตรวจสอบเอกสารทถกคดคานนนเชน การใหผเชยวชาญตรวจสอบพสจนลายมอชอ - การนำาสบเอกสารมหาชนมาตรา 127 เอกสารมหาชนทพนกงานเจาหนาทไดทำาขนหรอรบรองหรอรบรองสำาเนา และเอกสารเอกชนทมคำาพพากษาวาแทจรงและถกตอง ใหสนนษฐานวาเปนของแทจรงและถกตอง เปนหนาทของฝายทถกอางเอกสารนนมายนตองนำาสบถงความไมบรสทธหรอความไมถกตองของเอกสารนนอธบาย เอกสารทกฎหมายใหสนนษฐานวาเปนของแทจรงและถกตอง ตามมาตรา 127 คอ1.เอกสารมหาชนทพนกงานเจาหนาทไดทำาขนหรอรบรองหรอรบรองสำาเนา- เอกสารททำาขนโดยพนกงานเจาหนาททมอำานาจตามกฎหมาย และการปฏบตหนาทนนเปนการทำาหนาทของตนตอประชาชนเชน เจาหนาทอำาเภอรบจดทะเบยนสมรส- เอกสารทมลกษณะของการบนทกขอความเกยวกบเรองของมหาชนหรอประชาชนทวไปเชน การจดทำาทะเบยนพาณชย ทะเบยนครอบครว- เอกสารทประชาชนมสทธตรวจดและใชประโยชนในขอเทจจรงนน ๆ 2.เอกสารเอกชนทมคำาพพากษาวาแทจรงและถกตองเชน ศาลเคยพพากษาวาพนยกรรมฉบบทนายดำาทำาขนเปนพนยกรรมทแทจรงและถกตอง ตอมามคดพพาทกนเกยวกบพนยกรรมฉบบดงกลาวอก ยอมสนนษฐานไวกอนวาพนยกรรมฉบบนนเปนของแทจรงและถกตอง- การตรวจบคคล วตถ และสถานท โดยศาลมาตรา 128 ถาพยานหลกฐานทศาลจะทำาการตรวจนนเปนบคคลหรอสงหารมทรพยทสามารถนำามาศาลได ใหฝายทไดรบอนญาตใหนำาสบนำาบคคลหรอทรพยนนมาในวนสบพยาน หรอวนอนใดทศาลกำาหนดใหนำามาถาการตรวจไมสามารถกระทำาไดในศาล ใหศาลทำาการตรวจ ณ สถานท เวลา และภายในเงอนไข ตามทศาลเหนสมควร แลวแตสภาพแหงการตรวจนน ๆอธบาย อนง การอางพยานวตถ ตองมคำาขอในบญชระบพยานดวย- การแตงตงผเชยวชาญโดยศาลมาตรา 99 ถาศาลเหนวาตองตรวจบคคล วตถ สถานท หรอตงผเชยวชาญ ไมวาการพจารณาคดอยชนใดหรอเมอมคขอภายใตมาตรา 87 , 88 ใหศาลมอำานาจออกคำาสงกำาหนดการตรวจหรอการแตงตงผเชยวชาญนนไดอธบาย พยานผเชยวชาญ สามารถแยกพจารณาไดดงน1.ความหมายของพยานผเชยวชาญ- ผเชยวชาญหมายถง บคคลทศาลแตงตงโดยศาลเหนสมควรหรอคความรองขอ เพอตรวจพสจนบคคล


48


วตถ และสถานท โดยใชวทยาการทางศาสตรตาง ๆ หรอความชำานาญจากประสบการณ และใหความเหนทอาจเปนประโยชนในการวนจฉยชขาดขอความในประเดน - ผมความรเชยวชาญมาตรา 98 คความจะอางบคคลใดเปนพยานตนกได เมอบคคลนนเปนผมความรเชยวชาญในศลปวทยาศาสตร การฝมอ การคา หรอการงานททำา หรอในกฎหมายตางประเทศ และความเหนของพยานจะเปนประโยชนในการวนจฉยชขาดขอความในประเดน ไมวาพยานจะมอาชพในการนนหรอไม- ผชำานาญการพเศษปวอ.มาตรา 243 ผใดโดยอาชพหรอมใชกตาม มความชำานาญพเศษในการใด ๆ และความเหนของเขานนอาจมประโยชนในการวนจฉยคดในการสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอการพจารณา อาจเปนพยานในเรองตาง ๆ เชน ตรวจรางกายหรอจต ตรวจลายมอ ทำาการทดลอง หรอกจการอน ๆ ศาลจะใหทำาความเหนเปนหนงสอกได แตตองมาเบกความประกอบหนงสอนน ใหสงสำาเนาหนงสอนนแกคความใหทราบลวงหนาอยานอย 3 วนกอนวนเบกความ2.การแตงตงผเชยวชาญมาตรา 129 การทศาลจะมคำาสงแตงตงผเชยวชาญในมาตรา 99 1.การแตงตงผเชยวชาญใหอยในดลยพนจของศาล โดยศาลจะเรยกคความมาตกลงใหกำาหนดตวผเชยวชาญทจะแตงตงนนกได แตศาลจะบงคบใหเปนผเชยวชาญไมได นอกจากบคคลนนยนยอมลงชอเปนผเชยวชาญไวในทะเบยนผเชยวชาญของศาลแลว2.ผเชยวชาญทศาลตงอาจถกคดคานได และตองสาบานหรอปฏญาณตน รวมทงมสทธไดรบคาธรรมเนยมและรบชดใชคาใชจายทไดออกไป 3.การแสดงความเหนของผเชยวชาญมาตรา 130 ผเชยวชาญทศาลแตงตงจะแสดงความเหนดวยวาจาหรอเปนหนงสอกได ตามแตศาลตองการ ถาศาลไมพอใจในความเหนของผเชยวชาญททำาเปนหนงสอหรอเมอมคความมคำารอง ใหศาลเรยกใหผเชยวชาญทำาความเหนเพมเตมเปนหนงสอหรอเรยกใหมาศาลเพออธบายดวยวาจา หรอใหตงผเชยวชาญคนอนอก ถาผเชยวชาญทศาลตงจะตองแสดงความเหนดวยวาจา ใหนำาบทบญญตวาดวยพยานบคคลมาใชบงคบอธบาย - ในคดแพง ผเชยวชาญจะแสดงความเหนเปนหนงสออยางเดยวกได- กรณผเชยวชาญทศาลตงจะตองแสดงความเหนดวยวาจา ใหนำาบทบญญตวาดวยพยานบคคลมาใชบงคบ เชน กอนเบกความผเชยวชาญตองสาบานตน หรอกรณทคความฝายทอางผเชยวชาญเปนพยานนนไมสามารถมาศาลได คความสามารถขอใหศาลออกหมายเรยกได หรอในการสบพยานเมอคความฝายทอางพยานไดซกถามเสรจ คความอกฝายหนงกสามารถถามคานพยานนนได และคความฝายทอางพยานกชอบทจะถามตงตอ

----------------------------------


49

ชุดวิชา กฎหมายวิธีสบัญญัติ...

Documents

Transcript of ชุดวิชา กฎหมายวิธีสบัญญัติ...