. van aersoef oe onon. Madrese es me ed. veralin n ...

E. van StappershoefKoñeq ghonon. (Madurese tekst met Ned. vertaling) In: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 111 (1955), no: 1, Leiden, 71-91

This PDF-file was downloaded from http://www.kitlv-journals.nl

Downloaded from Brill.com12/20/2021 09:01:19AMvia free access

KONEQ GHUNON

De gastheer op Madura zal dit of éen soortgelijk gezegdebezigen, wanneer hij zijn bezoeker op een en ander onthaalt.

Hij wil er in alle bescheidenheid mee zeggen: „Neem met dit weinigegenoegen". Het woord betekent eigenlijk: bergcurcuma, die in hetMadurees gewoonlijk tëmmo genoemd wordt. Dit woord komt in klankovereen met tëmmo, vinden, -aantreffen en kan daarom dienst doen alseen verhulde zegswijze voor samo-tëmmona, dat ongeveer dezelfdebetekenis heeft als het Javaanse saana-anané. Met dezelfde bescheiden-heid bied ik deze bijdrage aan de belangstellende aan1) .

Menig beoefenaar van Indonesische talen, vakgeleerde.of amateur,heeft zich bezig-gehouden met de pantun. Het noemen van namen alsDr Pijnappel Gzn, Ch. A. van Ophuysen, R. J. Wilkinson. en R. .O.Winstedt, H. Overbeck en R. A. Prof. Dr Husein Djajadiningrat, omer- enkele te. releveren,, is op zichzelf reeds voldoende om een aantalbronnen voor de pantunstudie aan te geven.... .. _ .• Kort voor het uitbreken, van de Pacif ic-oorlog kwam ik in contactmet de heer-H. Overbeck, die in het Journal of the Royal AsiaticSociety Straits Branch, nr. 85, April 1922 een uitvoerige verhandelingover de pantun gepubliceerd-had,, die hij in. de jaren 1916/1917 tijdenszijn krijgsgevangenschap in Australië grotendeels op schrift had gesteld.Bij het schrijven van. dat artikel was de auteur nog weinig positiefsbekend over het al dan niet voorkomen van pantuns in het Javaans.-Jaren later gaf hij in Djawa, jaargang 10, 1930 no. 6, .enige Javaansepantuns, .waarbij hij in-twijfel verkeerde over de vraag, of hij hierinderdaad met Javaanse pantuns te maken had, dan wel,met verzen,ontstaan onder invloed van krontjong en stambul. Geleidelijk aan kwamhij tot de overtuiging deze verzen als pantuns te.mogen beschouwen,die echter door de tëmbang geheel in verdrukking geraakt waren. Toenik hem een aantal op Madura opgetekende versjes in pantunvorm metNederlandse vertaling ter hand stelde, was. hij er zeer mee ingenomen.

-1) Gaarne zeg ik hierbij mr M. Ibnu Hadjar en prof. dr E. M. Uhlenbeck dankvoor de correctie van de door mij vervaardigde vertalingen.


7 2 KOfiEQ GHUNOn.

Hij stelde zich voor na het beëindigen van zijn 4-jarige studie over dewajang-purwa-lakons, waarvoor hij tussen de 700 en 800 lakons haddoorgewerkt, en waaraan hij in Februari 1940 bezig was de laatste handte leggen, nog eens uitvoerig terug te komen op zijn Journal-artikel,waarbij hij een pantun-lijn wilde trekken van Sumatra over Java, Madura,Celebes, de Philippijnen, (Zuid- ?) China misschien tot Japan, een lijn,die merkwaardig overeenstemt met die van pentjak — kun tau —jiujitsu. Ik moest hem beloven zo spoedig mogelijk tot publicatie vanmijn Madurese verzameling over te gaan. De Pacific-oorlog maakteinlossing van deze belofte onmogelijk en door omstandigheden kan nueerst tot publicatie ervan worden overgegaan.

Het lag voor de hand bij het betreden van het Madurese cultuur-gebied, of juister gezegd bij het op zoek gaan naar uitingen van oor-spronkelijk cultureel leven op Madura, zich allereerst op de hoogte testellen van hetgeen, her en der verspreid, over Madura gepubliceerdwas. Behalve de bekende chrestomathie van Vreede van 1882, uitsluitendtoegankelijk voor hen, die de Madurese taal bestudeerd hebben, trofik in het Tijdschrift van het Bataviaasch Genootschap, XXXVII, 1894,bldz. 285 e.v. een artikel aan van H. v. d. Spiegel: „Eenige Madoeree-sche versjes, raadsels en spreekwoorden", alles echter in het Madureesmet Javaanse karakters en derhalve slechts door weinigen te raadplegen.

Tijdens mijn tochten over Madura, waarbij ik als Inspecteur van hetInlands Onderwijs talrijke en vaak zeer afgelegen desa's bezoekenkon en met behulp van Madurese schoolopzieners en guru's gelegenheidhad op ongedwongen wijze met de bevolking in aanraking te komen,heb ik vele zegswijzen en uitdrukkingen opgetekend, die bij naderonderzoek veelal op een of ander rijm of vers bleken te steunen, diemin of meer algemeen bekend waren. Dat vele verzen op spontane wijzeontstaan en dan vaak niet meer dan berijmde onzin bevatten, kan mengemakkelijk vaststellen, als men de gelegenheid heeft een typischMadurese „mëlleqan" bij te wonen. Men brengt bij zo'n gelegenheidde nacht in gepaste vrolijkheid door, waarbij de tokang tëgghës, inBangkalan bhujhangha genoemd, hetgeen voorgedragen wordt, expli-ceert. Men heeft hiervoor verhalen van Rama, Angling Darmo, DéwiRëngganis enz. in tëmbang, dus geen Madurees, zodat al voordragendede tekst verklaard en opgehelderd moet worden. Bij bruiloften heeftzowel de bruidegom als de bruid een eigen bhujhangha die elkaar ingeestigheid en gevatheid willen overtroeven. Het spreekt wel van zelf,dat van hun repertoire veel confectie is, terwijl dezelfde rijmen, eniger-mate gevarieerd, steeds weer opduiken. Vrijwel overal treft men de


KOnEQ GHUNOn. 73

Ambija, de profetenverhalen aan, waaronder de Nabi Jusup een eersteplaats inneemt. Het merendeel der toehoorders kan lezen noch schrijven.Toch vinden zij het aardig om in zo'n profetenverhaal te bladeren omdan een of andere passage aan te wijzen. De bhujhangha moet dan aande hand van de aangewezen tekst een of andere voorspelling in elkaarflansen. Dat onder de hier aangegeven omstandigheden heel wat ver-zameld kon worden, zal niemand verwonderen. De keuze, die ik hier-onder heb samengesteld en van een zo getrouw mogelijke Nederlandsevertaling voorzien, is beperkt tot die verzen, die sterk aan de pantundoen denken.

Er is aanleiding aandacht te vragen voor de bij de transcriptie ge-volgde spelling. In afwijking van het door Kiliaan aangewende spellings-systeem is op advies van prof. Uhlenbeck overgegaan tot het gebruikvan de volgende tekens voor de consonanten:

Labialen

Dentalen(niet retroflexe)

Dentalen(retroflexe)

CacuminalenVelaren

Laryngalen : h en q

Liquidae : 1 en r

Semivocalen: w en y

Spirant : s

P

t

t

ck

— m

— n

—

— fi— n

— b

—— Q

— d

— j— 8

— bh

— dh

— dh

- jh- g h

Wat de vocalen betreft, zij opgemerkt, dat niet het beginsel is ge-huldigd om ieder foneem door één teken aan te duiden — men zou danvoor de vocalen met vier tekens, bijv. a, e, o en ë kunnen volstaan —maar dat gebruik gemaakt is van de tekens a, i en u naast a, e en o teraanduiding van de vocaalvarianten. Dit valt te motiveren op grond vanhet feit, dat het Sumeneps zich t.a.v. het vocalisme nogal scherp onder-scheidt van het Bangkalans. Men kan nauwelijks van een soortstandaard-Madurees spreken.

Thans laten wij een aantal pantuns volgen.


7 4 KOÓEQ GHUNOn.

1. Ker-palekker taena ëmbiq,Kor-palokkor taena jharan;Ker-mekker abaq kadhibiqAsokkor nëmmo lan-jhalan.

2. Adhaddhar tëllor settoriEghuriha e babajhan.Dhar-mandhar olleya onton,Parenana.kabhajjhraqan.

3. Maronghina lomon-lomori 2)Sela ghurtjëri aghaggharan;Pamoghina kanaq ghunonSëlloq sëssër saghambharan.

4. Kalarassa ghëddhan bighiGhëddhan embhuk riot-pënnodhan;Malaratta taq diq ghighi,Nakan sërbhuk mot-këlmodhan.

5. Ghaiq bintah gha.gghar bulan,Panghaiqna pahghan ajam;Kakaq elan Ie sabulanAneyat narighaqa ba jan.

6. Nono opak nono kepen,Nono bhandhën daq mardana.Jhaq notak, jhaq nampelenMon taq sëddhën ba-ghibana.

7. Bhako rokoq Tambhaq-AghuriSëlla cërike rokoq kretek.Patakoq na daq ren agunDalëm ate sëmmo netek.

8. Aselloqa kabaq salaka,Nale jhërrih topowaghi.Matoroq abaq ka dhika,Kaler ghërrin katoawaghi.

9. Dh§lima mandhar manesaErojhak mandhar tjeloqa.Edhina mandhar nanesaEajhak mandh^r noroqa.

2) De betekenis van het woord lomon-lomon weten wij niet precies. Het woor-denboek van Kiliaan vermeldt het niet.


KOÜEQ GHUNOh. 75

1. Kleine balletjes zijn de uitwerpselen van 'n geit,grotere die van een paard.Als ik nog denk, hoe alleen ik was,dan dank ik God dat ik een (uit)weg vond.

2. Ik zal van een ei een omelet maken,ik zal het bakken in een (braad)pan.Moge je succes hebbenen geluk beschoren zijn.

3. De maronggi-boom heeft zijn beste tijd gehad,hij is al kaal aan de top, terwijl de blaren afvallen.De bruidschat van een bergbewonerbestaat uit twee op elkaar lijkende ringen.

4. Dorre blaren van pisang bighi,'de stam van pisang embuk is zwiepend.Wat is het lastig om geen tanden te hebben,zelfs al eet je gestampte djagung, dan nog zit je er op te pruimen.

5. Men plukt (met een stok) sterren, maar het is de maan, die afvalt.De stok is een gebraden kip.Een maand lang is mijn oudere broer al wegwij doen de gelofte een wajangvoorstelling te geven (als hij terugkomt).

6. Opak bakken, kèpèng bakken (Mad. gebak)Bandeng roosteren, maar "er is geen smeulend vuur;Sla niet, geef geen oorvijg,als je niet (voor mij) voldoende hebt meegebracht.

7. Tabak om te roken van Tambhaq-Aghun,wordt zij gemengd met kruidnagelen, dan dient zij voor kretek-strootjes.Hebt ontzag voor hooggeplaatsten,(maar met niet meer dan) mét een lichte siddering in het hart.

8. Ik wil een ririg van zilverdraad dragen,ik graaf een krekel uit, wil jij het gat dicht maken?Ik vertrouw me aan je tóe,mocht ik het ongeluk hebben ziek te worden, kom me dan eens opzoeken.

9. Moge de granaatappel zoet zijn,voor roedjak (echter) laat hij dan zuur zijn.Achtergelaten, moge je wenen,meegevraagd, wil dan ook volgen.


76 KOÜEQ GHUNOn.

10. Jhabbhau daunna blata,Lelemaq daunna jhate.Najjhan jhau dari mata,Lëbbi sëmmaq dalëm ate.

11. Jhaq abhuq-sabbhuqan rajhut,Mon rëbbhun tombuna përren.Ajjhaq ghuq-nëgghuqan safighupMon onghu buduqna oren.

12. Paq-ëmpaq daunna membha,Arankëp daunna nanka,Abukkaq laban sowargh§.,Aentëp laban noraka.

13. Asakola ka Panlepur,Nëmmo sorat ebacaqa.Nën e dhunna nëmmo leburE akerat eseksaqa.

14. Salëppe baddhana nepa,Motel kondur dalëm aen.Bhaq nape sajjhana dhika,Mon lebur maddha. amaen.

15. Mefinaq nompa ka pelar,Tanghulina ebaddhaï.Mon enaq rassa taq këllarSaghulina moddha bhai.

16. Ghandhar billa kateteya,Sapena e lon-alon.Mandh§r bula epasteyaSampeyan ekalon-polon,

17. Këmbh|n dhuwaq bighi namplon,Mëlle tëmmo tampaqaghi.Mon taq ëndaq ënghi ëmponMon tatëmmo sapaqaghi.

18. Roma baraq roma temor,Këmma tënnën palemperra.Jhaq kabërraq pafialemor,Pasënnën dalëm pekkerra.

19. Përren pëtton, përren bulu,Epamolon e Sarsore.Oren onton se edhuluSe palan ajjhaq nerowe.


KOÜEQ GHUNOn. 77

10. Jhabbhau zijn de bladeren van de blataVijf in aantal zijn de djati-bladeren.Al ben je ver uit mijn oog,des te dichter ben je in mijn hart.

11. Gebruik geen buikband van netwerk,uit reboeng groeit de bamboe.Laat beloften geen beloften blijven,als je werkelijk een (behoorlijk) mensenkind bent.

12. Vier in aantal zijn de mimba-blaren,Dubbelgevouwen zijn de nangka-blaren.Open staat de deur des hemels,gesloten is de deur der hel.

13. Ik ga school inPanglepur,ik vind een brief en wil hem lezen.Heb je het op aarde goed gehad,dan zal je in het hiernamaals gekweld worden.

14. Salëppe is een koker voor nipah-bladeren,Kalebassen plukken in het water.Wat toch zijn je voornemens?Als je op mij gesteld bent, kom dan eens bij me.

15. Olie is terechtgekomen op een pilaar,siwalan-stroop wordt in een wadah gedaan.Als ik aan je denk, dan voel ik mij krachteloos,in al je doen en laten zie ik je steeds voor me.

16. Een krisschede van madja-hout maak ik tot vlonder,De koe is op de aloen-aloen.Het zij mij gegevenmet u (intiem) samen te zijn.

17. Een djoewet-bloem heeft een njamplong-pit,ik ga temmo kopen, neem het voor mij aan.Als je niet wilt, het zij zo,als je mij ontmoet, spreek mij dan aan.

18. Het huis ten westen, het huis ten oosten,van welke is de voorgalerij het meest effen?Neem 't niet te zwaar op, zoek afleiding,wees opgewekt in je gedachten.

19. Petoeng-bamboe (en) boeloe-bamboe,laat men (van de schouders) afvallen in (Pa)sarsore (Soemenep).Hij die geluk heeft, krijgt zijn wens vervuld,hij die pech heeft, neme hem niet ten voorbeeld.


7 8 KOÜEQ GHUNOn.

20. Ghaghamparan, ghaghamparanNalaq lëmpon ghaq-onghaqan;Bha,bhakalan, bhabhakalan,Kare nenkon bhaq-sëmbhaqan.

21. Sarekaja e tas meja,Ren babineq nanghuy kotan.Ren akarjah jhaq ja-raja,Neq-keneq taq andiq otan.

22. Sabbhuq pëndhin penan bhuluk,Bhaluluggha fïeyor powan.Ren raddhin olie jhajhuluk,Jhuluggha fiaena towan.

23. Këmbhan sannek bhah pareya,Anoqor këmbhahna penan.Ampon amet se moleyaAnoqon mator paleman.

24. Balanaq bhandhën kabajar,Billana tonkoqe seset.Ghiq kanaq pabhajhëh ajh§r,Bila towa tanto nasep.

25. Daun tëmmo ceq tepessaËmpo Këllëh oren sakte.Nare elmo daq riaseppa,Obuq cellen konse pote.

26. Përren keneq mera bhiru,Onaqna se ari-duri.Oren bineq dhaddhi ghuruAnaqna se ebalai.

27. Parappaqna koq nanaghi,Nëmmo keker ekamantren.Bhuppaqna se nareyaghiElmo lahir laban bhaten.

28. Êbbhuqna se aghurukJhërruk porot aceq-cecceq.Mmbuqna olie aburuk,Buruk alos laban bëcceq.


KOÜEQ GHUNOn. 79

20. Loop je op klompen, loop je op klompen,(wees dan voorzichtig) als je klei gaat halen op de hellingen.Ben je verloofd, ben je verloofd,(wees dan voorzichtig), dat je straks niet voor niets gaat hurken en

21. Een srikaja-vrucht ligt op tafel, [een sembah maken.Een vrouw draagt een koetang.Vier je feest, doe het dan niet op al te grote schaal,doe je het bescheiden, dan maak je geen schulden.

22. Een metalen buikband, een jonge pinang-vrucht,een jonge vrucht van de klapa powan.Het aardige meisje heeft een bijnaam gekregen,de bijnaam van: „njai van een toewan".

23. Sannek-bloernen, pare-bloemen,men rijgt pinang-bloemen.Men heeft al verlof gevraagd om naar huis te gaan,(en) men zegt dank en neemt afscheid.

24. Bëlanak (en) bhandhën kabajar 3)op een madja-vrucht zit een libel.Als kind moet je ijverig leren,als je oud bent, is het zeker te laat.

25. Temoe-bladeren zijn zeer dun,Empo Keleng is een (magisch) krachtig man.Kennis vergaren is nooit te laat,zelfs niet als de zwarte haren wit zijn geworden.

26. Een kleine bamboe, rood en groen,de uitspruitsels zijn doornig.De vrouw is (ook) een guru,haar kinderen zijn het, die ze onderwijst.

27. Toen ik geleend geld ging invorderen,vond ik een vijl in de woning van de mantri.De vader is het, die voor je vergaart,materiële en geestelijke kennis.

28. De badj ing is het, die eraan heeft geknaagd,de djeroek poeroet liggen op elkaar.Je moeder mag je wel vermaningen geven,fijnzinnige en goede vermaningen.

3) Het is niet uitgesloten dat bhandhgn kabajar = nener, jonge visjes, die uit-gezet worden in de visvijvers.


8 0 KOÜEQ GHUNOn.

29. Kalambhina jita bhiru,Esekot mare eghunten.Jhanjhina riajhak kabhuruEantos samalëm bhënten.

30. Kalambhina jita pote,Esekot mare eghunten.Jhanjhina baliya poleEantos samalëm bhënten.

31. Naren towaq daq ka panpan,Meleya tottona baru.Ka ren towa jhaq pan-ghampanJareya ratona ghuru.

32. Cëllaq e lamare kaca,Odhën e lamare bësse.Mëllaq etanale mata,Mëddhëm elonale ate.

33. Taft-katan ka Tarate,Mëlle labun ka Balowar.Jhaq pan-ghampan ren alakeBada. nobu taq Ie kalowar.

34. Pesse tampës ceq merana,Pesse pote ceq buntërra.Abaq apës ceq saranaMon taq ghuste se nesërra.

35. Naraksak daunna pao,Nalaq jhambhu daq temorra.Maesak bula ghiq taoMenta onghu saomorra.

36. Nalaq billa halaq mondhu,Nëmmo dhalkoq laban bhukon.Kaula talebat bhudhu,Sakeh takoq daq se makon.

37. Mëlle salak ka Ghappora,Mon naman mëlleya ënnëm.Mon sala noqon sapora,Mon pon paleman jhaq ghunëm.

38. Atanaqa dalëm bato,Kakencen bella maduwa.Karanaqa andiq manto,Cen-takèncen fiare dhuwa.


KOIÏEQ GHUNOn. 8 1

29. Het baad je van groene stof,wordt naaiklaar gemaakt na te zijn geknipt.De afspraak was om haast te maken,(maar ik heb) de gehele nacht (tevergeefs) gewacht.

30. Het baad je van wit goed,wordt naaiklaar gemaakt na te zijn geknipt.De afspraak is dat hij (of zij) terug zal komen,(maar ik heb) de gehele nacht (tevergeefs) gewacht.

31. Palmwijn filtreren in een jeneverfles,ik ga sprokkelen de afgekapte (takken) van een waroe-boom.Ga aan je ouders niet lichtvaardig voorbij,zij zijn de hoogsten van je leermeesters.

32. Zwart oogsmeersel is in de spiegelkast,de hoofddoek in de ijzeren kast;Zijn mijn ogen open, dan zie ik jou visueel,zijn ze gesloten, dan zie ik jou met mijn hart.

33. Tang-katang 4) naar Taraté,naar Baloewar om wit goed te kopen.Vat het niet te licht op, als je een man hebt,wordt hij eenmaal door een ander onderhouden, dan komt hij niet meer

34. Kleingeld is erg rood, • [(van haar) vandaan,zilvergeld is erg rond.Erg noodlottig loopt het met mij af,als (ook) U zich mijn lot niet aantrekt.

35. Een ritselend geluid maken de mangga-blaren,djamboe's halen in het oosten.Het goedmaken dat kan ik nog;(om dat te mogen doen), daar zal ik werkelijk mijn leven lang om vragen.

36. Madja-vruchten plukken, mondoe-vruchten plukken,ik vind een reiger en een papegaai.Ik ben wel heel erg dom (dat ik-dat deed),(maar ik deed het alleen) uit angst voor degene die het me beval.

37. Naar Gapoera om salak's te kopen,als ze lekker zijn, zal ik er zes kopen.Als ik verkeerd heb gedaan, dan vraag ik vergiffenis,als ik naar huis ben gegaan, spreek er dan niet over.

38. Ik zal rijst koken in een steen,de braadpan is in tweeën gebroken.Omdat hij een schoonzoon wilde hebben,liep hij her en der om een do'a te zoeken.

4) Hoogstwaarschijnlijk is slechts een klankeffect beoogd met deze woorden.Dl. 111. 6


82 KOÖEQ GHUNOÜ.

39. Atanaqa dalem ghëllas• Essenghana ka taneyan.Karanaqa ren taq bëllas,Edhinghala ka banneyan.

40. Sasanaq se elan-telan,Baballuq laban salekor.Aohaq cara paneran,Mon nonduq acara Petor.

41. Atanaqa jhaq caq-lecaq,Malate e dajaqanna.Andiq anaq toroq ocaq,Mon alake ekarjaqana.

42. Ajamma bhirih konen,Akarkar babana koddhuq.Parabanna raddhin konenAtokar polana sabbhuq.

43. Ghëddhari nonkol e bhunkella,Abayanna nella-nëlla.Jhaq kol-nonkol e pekkerra,Nabana bhakal kalowara.

44. Talam racaq epameren,Talam racaq tonghul billa,Salam ocaq epakerem,Salam ocaq sohkëm bula.

45. Samper bhatek penjhun jhumpotBëddhëllanna sakaronkon ;Se lakeq ghatek, se bineq seppot,Pajhalanna diq saloron.

46. Atanaq coma sakoneqJhukoq bhandhen laban lajan;Naq-kanaq ponpon ghiq keneq,Pabhajhën baqna se ajhar.

47. Tombu pappa e bhukonaEpeleya toron ojhanna;Jhaq loppa' daq ka se konajSateya reya iya toronna.


KOtÏEQ GHUNOn. 83

39. Ik zal rijst koken in een glas,op het erf zal ik ze op houtskool zetten.Als men met mij geen medelijden heeft,zal men mij aan anderen overleveren.

40. Negen zijn het die je met aandacht bekijkt,een achttal en eenentwintig.Met opgeheven hoofd lijk je op een pangéran,met voorovergebogen hoofd, op een assistent-resident.

41. Ik zal de rijst niet al te zacht koken,melati-bloemen zijn er aan de noordkant.Ik heb een gewillig en gehoorzaam kind,als ze trouwt, geef ik een groot feest.

42. De kip is geel gestreept,zij krabt (de aarde) onder de koedoe-boom om.Het meisje is knap en blank,

. zij pleegt over een buikband te twisten.43. De pisang begint onder aan de stam een tongkol 5) te krijgen,

de trossen liggen er tussen in.6)Wees niet onbezorgd van hart,eens zul je de (laatste) adem uitblazen.

44. Een presenteerblad van traliewerk wordt schuin gehouden,(op) een presenteerblad van traliewerk wordt een madja-vrucht bovenMijn groeten in woorden geef ik mee, [het hoofd gehouden,mijn groeten en mijn hoogachting.

45. Een gebatikte kain, een bont gespikkelde sjaal,de indigobewerking ervan heeft zich al over de hele tekening uitgestrekt.De man heeft x-benen, de vrouw is scheef lopend,zo neemt het paar de hele weg in beslag.

46. Rijst koken, een beetje maar,bandeng-vis en lajang-vis. .Nu je nog kind bent,moet je vlijtig leren.

47. Er groeit een bladsteel uit de geleding1 Gekozen worden (de blaren) in volgorde van ouderdom.

Vergeet niet: wat in het verleden wasdaaruit is het heden gegroeid.

5) tongkol e= vruchtbeginsel.6) nl. tussen de bladeren van het vruchtbeginsel.


8 4 KOÜEQ GHUNOn.

48. Manoq sampëllon, manoq sampëllon,. Mara senkoq sambhëlliaghi.

Lamon baqna terro esoghi,Maq lëkkas baqna li-dhuli.

49. Jhaq mën-tamënnan lente,Masaq lente tombuwa.Jhaq nën-anënnan mempeMasaq mempe onghuwa.

50. Atandaq dalëm karaton,Karanjhan mata keteran.Mon taq ëndaq notor ëmpon,Maq taq lanjhah daq pekkeran.

51. Motel kondur ghiq ru-bhiru,Dhalima mate e bhunkana.Bula lebur ghiq ru-bhuruMon edhina baramma rassana.

52. Manoq poter epakanana,Tanghulina emak-camak;Oren penter laran arghana,Saghulina emat-hormat.

53. Nono bhandhën tad|q assëmma,Ghajha pote e karaton.Edhëh-pandhëh tadaq bhusënna,Jh^bha mate sala setton.

54. Ka Toros Namparonan,Bagissarra noker e kotta.Ekakoros on-laonan,Taq këllar mekkere dhika.

55. Kalambhina mera bhiru,Esassaqa e lon-alon.Jh§.njhina ghiq ru-bhuru,Epekkera laon-laon.

56. Ka Toros nabbhuwa, jidur,Ka Pelar nondhaqa ghalteq.Ekakoros ekaghëddhur,Taq këllar bula adanteq.

57. Jhukoq keper rajhg mena,Jhalana sottra konen.Bula nesër daq ëhghanna,Daq ka dhika se raddhin konen.


KOÜEQ GHUNOri. 85

48. Sampeloeng-vogel, sampeloeng-vogel,Kom, slacht me!Als je rijk wilt worden,doe het dan zo gauw mogelijk.

49. Maak er geen gewoonte van lidi's te planten,hoe zouden lidi's kunnen groeien;Pieker niet over dromen,hoe zouden dromen waar kunnen zijn.

50. Dansen in de kraton,De mand heeft ronde ogen.Als je niet wilt, zeg dan neen,opdat ik niet langer aan je blijf denken.

51. Een kondoer-vrucht plukken, terwijl hij nog groen is,de delima gaat dood (kwijnt weg) aan de boom;Ik ben nog maar pas van je gaan houden,als je me verlaat, hoe zal ik me dan voelen?

52. De bosduif zal gevoerd worden,De siwalan-stroop pakt men steeds met de hand;Iemand die knap is, heeft veel waarde,in alles wat hij doet, wordt hij gerespecteerd.

53. Ik rooster een bandeng, maar er is geen tamarinde,een witte olifant is in de kraton.Ik blijf maar naar je kijken zonder er genoeg van te krijgen,tenzij een van ons sterft.

54. Naar de desa Toros Njamparoengan,de bastaardhaan kraait in de stad.Ik word er langzamerhand mager van,ik houd het niet meer uit me steeds zorgen om jou te maken.

55. Een baad je rood en groen,zal ik op de aloen-aloen wassen;De belofte is pas gedaan,ik zal er kalm over nadenken.

56. Naar Toros om op de trom te slaan,naar Pélar om een glatik te' laten vliegen.Ik word er mager en verzwakt van,ik ben niet meer in staat (langer) te wachten.

57. Een keper-vis, een radja mina7) ,het net is van gele zijde.Mijn genegenheid is grenzenloos,voor jou, blanke schone.

7) Zie H. N. Kiliaan Madoereesch-Nederlandsch Woordenboek, 1904 sub vocekeper, die daar een gelijksoortige pantum vermeldt.


8 6 KOfÏEQ GHUNOÓ.

58. Jhaq neteyan e ghaladhak,E ghaladhak naq kapanna.Jhaq alakean reii amadhat,Ren amadhat naq otanna.

59. Sattananna esassaqa,Esëbbhidha toroq loron.Emanna tapesaqa,Kare abit ekapolon.

60. Setton, duwaq, tëlloq, ëmpaq,Kalompanna ghiq nabhiru.Mon taq ëndaq dhuli nocaqKalaq ghampan ghiba. buru.

61. Tërro onena ka maqnana,Nareya ghuru ka Parsana.Adu sapa dhika namana,Mon bula. tërro atanaqa.

62. Satënnaqa taq andiq pesse,Ekabëlliya bhako biq sere.Bhadhan koros bafüïaq se epekkere,Nandhin sossa re-saare.

63. Mon bhako taq mappaqa,Towan Sayid daq daj§qa.Mon sasoko taq nampaqa,Mon saringit j|q-kajaqa.

64. Dimma billa taq manesa,Cabbhi rorro cabbhi rorro;Dimma bula taq nanesa,Kabbhi nara kabbhi tërro.

65. Jhaq mele oren se soghi,Dhuniïana taq kennen ghiba mate.Abineya oren se onen najhi,Sopaja. salamët e binken are.

66. Ka roma atarompaqa,Nalaq saron e rafijanna.B§rammaqa se loppaqa,Pekker kërron salafijhanna.

67. Ka toko nalaqa lelah,Aselloq kabaq salaka.Mon tërro maddha maelan,Matoroqa abaq ka dhika.


KOfiEQ GHUNOn. 8 7

58. Loop nooit over de brug,de brug zit vol houtworm.Trouw nooit met een opiumschuiver,(want) een opiumschuiver heeft veel schulden.

59. Ik zal de zakdoek wassen,dan verscheuren langs de weg.Jammer, als we moeten scheiden,nu we al lang zijn bij elkaar.

60. Een, twee, drie, vier,de kaloempang-vrucht is nog groen.Als je niet wilt, zeg het dan gauw,kies je de gemakkelijke weg, schaak me dan.

61. Verlang je de uitleg te weten (van een Koranvers),Zoek dan een goeroe te Parsanga.Ach, hoe is toch je naam,ik voor mij zou het graag willen weten.

62. Zelfs een halve cent bezit ik niet,om tabak en sirih te kopen.Mager ben ik (want) er is veel waarover ik pieker,ik heb zorgen te dragen dag in dag uit.

63. Als het tabak is, wil ik die niet pruimen,Toewan Sajid wil naar het Noorden.Als het een halve gulden is, dan wil ik 'm niet aannemen,is het een rijksdaalder, nou vooruit dan maar.

64. Hoe zou de billa-vrucht niet zoet zijn!De lombok valt af, de lombok valt af.Hoe zou ik niet gaan schreien,allen hebben een oogje op mij, allen verlangen naar mij.

65. Geef niet de voorkeur aan een rijke,zijn rijkdom kan hij niet meenemen in 't graf.Ik wil een vrouw trouwen, die weet te reciteren,opdat ik later gelukkig word.

66. Ik ga het huis binnen om sandalen aan te trekken,ik neem een sarong die op het ledikant ligt.Hoe kan ik jou vergeten,ik denk met heimwee steeds aan je.

67. Ik ga naar de toko om op de vendutie te kopen,een ring dragen van zilverdraad.Als je naar me verlangt, dan maken we ons uit de voeten,ik vertrouw mij aan je toe.


8 8 KOÜEQ GHUNOlï.

68. Ka Potërran ka Padhike,' Ka Gh§lte ka Palasana;

Pon tërran dhika alake,Edanteqa tapesana.

69. Ka bar|q, baraq, arena,Ka temor, kalare nansan.Jhaq kabërraq bërraq atena,Paiialemor ate se posan.

70. Rojhak lembur bana nahka,Jharan cëllëii daq buntoqna.Sajjhëk lebur ban dhika,Jhalan malëm daq takoqna.

71. Ëmmaq bula pon maenaq,Jhaq nakanan dhuwaq konen.Pon taq sala ren se mënnaq,Nabas oren raddhin konen.

72. Karafijhan baddhana topaq,Jhukoq ghëssën baddhai pereii.Obuq lafijhan maleq topaq,Tënna parsen angha.gh§.tten.

73. Nondhu namplon ka ghunofi Salak,Ka Padhike tërros ka Tanamera.Elonna maficon matana morkaqGhighina pote, bibirra mera.

74. Alajara ka polo Penan,Mëttegha daunna ghalin;Pajhalanna neter kolenan,Palembayya mëltas manjha,lin.

75. Këmbhan dhuwaq, këmbhan namplon,Mëlle jhamo tampaqaghi.Mon taq ëndaq ënghi ëmpon,Mon tatëmmo sapaqaghi.


KOÜEQ GHUNO1Ï. 89

68. Naar Poeteran, naar Padikénaar Galté, naar Palasana.Het blijkt dat je getrouwd bent.(nu) zal ik wachten op je scheiding.

69. Westwaarts, westwaarts gaat de zon,aan de oostkant hangt het dorre klapperblad.Wees niet zo zwaarmoedig (in je hart),Zoek afleiding voor je hart, dat in verwarring is.

70. Roedjak lemboer 8) onder een nangka-boom,een zwart paard zonder staart.Sinds ik van jou houd,ga ik 's avonds uit zonder vrees.

71. Moeder heeft (me) al gewaarschuwdom nooit gele doewet-vruchten te eten.Begrijpelijk, dat men verbaasd iszo'n schoonheid te zien.

72. In een mand gaat de ketoepat-rijst,de ge-ghëssëng 9)-de vis wordt gedaan op een bord.Haar haar is lang en gegolfd,het middel zo dun als dat van een spin.

73. Ik ga naar de Salak om njamploeng te schuddennaar Padiké en dan door naar Tanahmérah.De neus is spits, de ogen groot,de tanden wit, de lippen rood.

74. Ik zal naar poelau Pinang varen,om galing-bladeren te plukken.Haar gang is gelijk het trippelen (van de stok) over de kolenafi10),het zwaaien van haar armen is als het heen en weer gaan van de rotan.

75. De djoewet-bloem, de njamploeng-bloem,ik koop medicijn, wil jij het voor me aannemen?Als je niet wilt, het zij zo,als je mij ontmoet, spreek mij dan aan.

8) Volgens de heer Ibnu Hadjar is lembur een soort drank van stukjes jongeklapper, suiker en water. Lembur heeft ongeveer dezelfde betekenis als roedjak inhet Sundaas: verfrissende drank met stukjes vruchten, een soort vruchtenbowl.Het is nu mogelijk dat bedoeld is : rudjak en lembur. Ook is mogelijk dat beidewoorden één geheel vormen.

9) jhukoq ghëssén is een vis, die op een speciale wijze met bepaalde kruidentoebereid wordt.

10) kotenan •= Jav. bonang.


9 0 KOÜEQ GHUNOn.

76. Këmbhan ghaddhin jhaq kakëmbhan,Tonalena këmbhan podhak;Oren raddhin jhaq kabhimbhan,Re-karena ren sajhaghat.

77. Jhubaraq nalle lefkak,Jhadhimor nalle tabin,Jhubaraq menta tëllak,Jhadhimor menta kabin.

78. Jhukoq kotok, jhukoq bëlluq,Balanaqna sakëkeficen.Jhaq tok-totok aluq-ghëlluq,Anaqna eer et kocen.

79. Jhukoq kotok, jhukoq bëlluq,Balanaqna dalëm taseq.Jhaq tok-totok se aluq-ghëlluq,Anaqna capoq cecceq.

80. Nabaq kërtas ka pakeban,Nabaq temba e dhu paddhu.E attas bhëndër oban,E baba ghiq paraddhu.

81. Paq-ëmpaq ban papettoq,Baballuq ban nëm-ënnëm.Patëppaq se atoq-kotoq,Aluq-ghëlluq jhaq nën-ënnën.

82. Mëlle lalan ka Baluto,Ghalaghas pakanna ebin.Mon ren palan maq barinto,Tabuq g§das tadaq nabin.

83. Ka Luq-ghuluq, ka Baluto,E Toampar sendhëmmanna.Mon juq-tojuq jhaq barinto,Kediq nampar sempënnanna.


KOÜEQ GHUNOn. 9 1

76. Gebruik geen gading-bloem als sierbloem (in je haar),De ranken van een podak-bloem.Een mooie vrouw — twijfel er niet aan,velen hebben haar reeds gehad.

77. De buur in het Westen verplaatst een rustbank,de buur in het Oosten verplaatst een wand,de buur in het Westen vraagt echtscheiding,de buur in het Oosten vraagt om te trouwen.

78. Een kotok-vis, een aalblanak-vis een pannetje vol.Lig niet met te volle overgave in eikaars armen,anders sleept de kat je kind weg.

79. Kotok-vis, een aal,blanak-vis in de zee.Lig niet met te volle overgave in eikaars armen,anders raakt je kind onder je bekneld.

80. Een bankbiljet in de badkamer leggen,een schepper in een hoekje zetten.Aan de bovenkant ziet hij er inderdaad grijs uit,(maar) beneden is hij nog best bruikbaar.

81. Een viertal en een zevental,een achttal en een zestal.Als je elkaar toefluistert, doe het dan goed,lig je in eikaars armen, houd je dan niet stil.

82. Ik ga naar Bloeto om alang-alang te kopen,rietpluimen zijn veevoer.Bij een ongeluksvogel is het nu eenmaal zó:zwanger zonder getrouwd te zijn.

83. Naar Goeloek en naar Bloeto,in Batoeatnpar zal ik je bespieden.Als je gaat zitten, doe het dan niet zó:straks stel je nog ten toon, wat je te verbergen hebt.

E. H. W. VAN STAPPERSHOEF.


. van aersoef oe onon. Madrese es me ed. veralin n ...

Documents

Transcript of . van aersoef oe onon. Madrese es me ed. veralin n ...