B TÀI CHÍNHỘ

Tr ng Đ i h c Tài chính – Marketingườ ạ ọ

Đ TÀIỀ

CHÍNH SÁCH C T CỔ Ứ

Gi ng viênả : ThS Nguy n Phú Qu cễ ố

Môn : Qu n tr tài chính doanh nghi p 2ả ị ệ

Nhóm : 3

L pớ : Sáng th 2ứ

1

M C L CỤ Ụ Trang

I. Cổ tức:............................................................................................................................................3

1. Khái niệm:...................................................................................................................................3

2. Quá trình trả cổ tức:...................................................................................................................3

3. Hình thức chi trả cổ tức:.............................................................................................................4

II. Chính sách cổ tức:..........................................................................................................................7

1. Khái niệm:...................................................................................................................................7

2. Đo lường chính sách cổ tức:.......................................................................................................7

3. Các chính sách cổ tức:................................................................................................................8

4. Các yếu tố ảnh hưởng đến việc quyết định một chính sách cổ tức:.........................................10

III. Chính sách cổ tức và giá trị doanh nghiệp:...............................................................................14

IV. Chính sách cổ tức ở Việt Nam và thế giới:................................................................................17

1. Chính sách cổ tức ở Việt Nam:..................................................................................................17

2. Chính sách cổ tức trên thế giới:................................................................................................19

2

CHÍNH SÁCH C T CỔ ỨI. C t c:ổ ứ

1. Khái ni m:ệ

C t c là ph n l i nhu n sau thu c a công ty đ c dùng đ chi tr choổ ứ ầ ợ ậ ế ủ ượ ể ả

các c đông c a công ty hay cũng chính là ch s h u c a công ty (công ty cổ ủ ủ ở ữ ủ ổ

ph n). C t c g m có:ầ ổ ứ ồ

C t c c ph n u đãi: là m t m c hay m t t l c đ nh theo các đi uổ ứ ổ ầ ư ộ ứ ộ ỷ ệ ố ị ề

ki n áp d ng riêng cho m i lo i c ph n u đãi.ệ ụ ỗ ạ ổ ầ ư

C t c c ph n th ng: đ c xác đ nh căn c vào l i nhu n ròng còn l iổ ứ ổ ầ ườ ượ ị ứ ợ ậ ạ

sau khi trích l i nhu n gi l i đ tái đ u t , phát tri n công vi c kinh doanh.ợ ậ ữ ạ ể ầ ư ể ệ

2. Quá trình tr c t c:ả ổ ứ

Các công ty c ph n th ng tr c t c 2 l n/năm. C t c th ng đ c đổ ầ ườ ả ổ ứ ầ ổ ứ ườ ượ ề

xu t b i h i đ ng qu n tr và sau đó đ c thông qua b i đ i h i đ ng c đông.ấ ở ộ ồ ả ị ượ ở ạ ộ ồ ổ

Có vài c t m c th i gian chính sau:ộ ố ờ

Ngày công b c t cố ổ ứ : là ngày công ty công b m c chi tr c t c. Đây làố ứ ả ổ ứ

ngày quan tr ng b i vì thông qua vi c công b c t c, nhà đ u t sẽ đánh giáọ ở ệ ố ổ ứ ầ ư

đ c m c c t c là tăng hay gi m, hay v n đ c duy trì, qua đó đánh giá đ cượ ứ ổ ứ ả ẫ ượ ượ

nh ng tín hi u thông tin mà các công ty phát ra. Vì v y, n u công ty thay đ i cữ ệ ậ ế ổ ổ

t c đ t ng t thì đây là ngày mà ph n ng trên th tr ng th ng sẽ xu t hi nứ ộ ộ ả ứ ị ườ ườ ấ ệ

r t rõ.ấ

Ngày giao d ch không h ng quy nị ưở ề : là ngày mà n u các nhà đ u t mua cế ầ ư ổ

phi u sẽ không đ c h ng c t c. Do đó, giá tham chi u c a c phi u ngày nàyế ượ ưở ổ ứ ế ủ ổ ế

3

Thứ 3 (15/01)

Ngày công bố

Thứ 4 (28/01)

Ngày giao dịch không

hưởng quyền

Thứ 6 (30/01)

Ngày đăng kí cuối cùng

Thứ 2 (16/02)

Ngày thanh toán

th ng đ c đi u ch nh xu ng t ng ng v i s c t c đ đ m b o bình đ ngườ ượ ề ỉ ố ươ ứ ớ ố ổ ứ ể ả ả ẳ

gi a các c đông, t c là c đông đ c l i v c t c thì b thi t v giá và ng cữ ổ ứ ổ ượ ợ ề ổ ứ ị ệ ề ượ

l i.ạ

Ngày ch t danh sách c đông hay ngày đăng ký cu i cùngố ổ ố : là ngày trung

tâm l u ký đóng s , ch t danh sách nh ng c đông đ c h ng c t c.ư ổ ố ữ ổ ượ ưở ổ ứ

Ngày thanh toán c t cổ ứ : là ngày mà các c đông sẽ nh n đ c c t cổ ậ ượ ổ ứ

(th ng là 2-3 tu n sau ngày ch t danh sách c đông)ườ ầ ố ổ

3. Hình th c chi tr c t c:ứ ả ổ ứ

a. Ti n m t:ề ặ

C t c ti n m t là d ng c t c mà công ty lổ ứ ề ặ ạ ổ ứ ấy ra t l i nhu n ròng chiaừ ợ ậ

cho c đông d i d ng ti n m t (ho c chuy n kho n)ổ ướ ạ ề ặ ặ ể ả .

u đi m:Ư ể

• C t c ti n m t có tính thanh kho n cao, các c đông th ng mu n nh n m tổ ứ ề ặ ả ổ ườ ố ậ ộ

l ng ti n m t hi n t i h n là kỳ v ng vào m t l ng thu nh p không ch cượ ề ặ ở ệ ạ ơ ọ ộ ượ ậ ắ

ch n t ng lai.ắ ở ươ Vi c n m gi ti n m t c t c v n là ph ng án a thích c a cệ ắ ữ ề ặ ổ ứ ẫ ươ ư ủ ổ

đông khi h ch c ch n đ t l i nhu n t vi c đ u t c phi u.ọ ắ ắ ạ ợ ậ ừ ệ ầ ư ổ ế

• Công ty ch ng minh mình có m t n n tài chính v ng m nh, dòng ti n rõ ràng.ứ ộ ề ữ ạ ề

Nhà đ u t th ng xem xét đ n chính sách chi tr c t c ti n m t c a công tyầ ư ườ ế ả ổ ứ ề ặ ủ

theo th i gian, c t c có n đ nh và tăng tr ng qua các năm hay không đ đánhờ ổ ứ ổ ị ưở ể

giá đ h p d n c a c phi u khi đ u t .ộ ấ ẫ ủ ổ ế ầ ư

• Vi c chi tr c t c b ng ti n m t có th kh ng đ nh kh năng qu n lý t t c aệ ả ổ ứ ằ ề ặ ể ẳ ị ả ả ố ủ

ban đi u hành doanh nghi p, ngoài ra có th đào th i nh ng nhà qu n lý kémề ệ ể ả ữ ả

c i.ỏ

Nh c đi m:ượ ể

• Ngu n v n c a công ty b gi m do dùng ti n m t chi tr c t c, ngoài ra, dòngồ ố ủ ị ả ề ặ ả ổ ứ

ti n đi ra càng nhi u đe d a đ n kh năng thanh toán c a công ty.ề ề ọ ế ả ủ

4

• Giá c phi u c a công ty b gi m đúng b ng l ng c t c đ c chia.ổ ế ủ ị ả ằ ượ ổ ứ ượ

• Có kh năng công ty ph i gia tăng thêm n , làm tăng chi phí và r i ro trong cácả ả ợ ủ

d án đ u t khi t tr ng ti n vay m c l n.ự ầ ư ỷ ọ ề ở ứ ớ

b. C phi u:ổ ế

Đây là hình th c k t h p c a vi c phân chia l i nhu n v i vi c huy đ ngứ ế ợ ủ ệ ợ ậ ớ ệ ộ

v n c a công ty, tuy c đông không nh n đ c c t c b ng ti n m t nh ng l iố ủ ổ ậ ượ ổ ứ ằ ề ặ ư ạ

nh n đ c c phi u; do đó, nhà đ u t sẽ thu đ c lãi v n trong t ng lai.ậ ượ ổ ế ầ ư ượ ố ươ

u đi m:Ư ể

• H n ch đ c l ng ti n m t ra kh i doanh nghi p, đ y m nh vi c tái đ u tạ ế ượ ượ ề ặ ỏ ệ ẩ ạ ệ ầ ư

m r ng s n xu t, t o c h i tăng tr ng l i nhu n c a công ty t đó tăngở ộ ả ấ ạ ơ ộ ưở ợ ậ ủ ừ

tr ng c t c và làm giá c phi u tăng lên.ưở ổ ứ ổ ế

• Không ph i ch u áp l c tăng n vay.ả ị ự ợ

Nh c đi m:ượ ể

• Làm s l ng c phi u đang l u hành c a công ty tăng lên, do đó, có th làmố ượ ổ ế ư ủ ể

giá c phi u b gi m do các ch s tài chính.ổ ế ị ả ỉ ố

• T o áp l c cho vi c chi tr c t c trong t ng lai.ạ ự ệ ả ổ ứ ươ

• Ph ng th c chi tr này khó có th duy trì m t cách liên t c.ươ ứ ả ể ộ ụ

c. Ph ng th c chi tr c t c b ng tài s n khác:ươ ứ ả ổ ứ ằ ả

Ngoài hai ph ng th c trên thì doanh nghi p cũng có th có cách chi trươ ứ ệ ể ả

c t c khác ngoài ti n m t và c phi u. Đó có th là trái phi u ho c ch ng khoánổ ứ ề ặ ổ ế ể ế ặ ứ

khác c a công ty hay th m chí có th là tài s n c a chính công ty. Thông th ngủ ậ ể ả ủ ườ

các doanh nghi p ch th c hi n ph ng th c này khi doanh nghi p th t s g pệ ỉ ự ệ ươ ứ ệ ậ ự ặ

khó khăn v ti n m t.ề ề ặ

d. Mua l i c phi uạ ổ ế :

5

Là hình th c công ty thay vì tr c t c ti n m t thì sẽ tr c t c cho nhàứ ả ổ ứ ề ặ ả ổ ứ

đ u t b ng cách mua l i c phi u trên th tr ng.ầ ư ằ ạ ổ ế ị ườ

u đi m:Ư ể

• Vi c mua l i c phi u th ng đ c công ty ti n hành cao h n th giá, do đóệ ạ ổ ế ườ ượ ế ơ ị

giúp nhà đ u t có l i khi bán l i c phi u đ nh n “c t c” t công ty.ầ ư ợ ạ ổ ế ể ậ ổ ứ ừ

• H tr tăng giá c phi u công ty trong ng n h n. Vi c mua l i c phi u giáỗ ợ ổ ế ắ ạ ệ ạ ổ ế ở

cao h n th giá nh m t tín hi u phát ra t công ty mu n ám ch cho th tr ngơ ị ư ộ ệ ừ ố ỉ ị ườ

là giá c phi u đang b giao d ch th p h n giá tr th c mà công ty mong đ i. Sổ ế ị ị ấ ơ ị ự ợ ố

l ng c phi u mua l i làm gi m s c phi u l u hành trên th tr ng, làm EPSượ ổ ế ạ ả ố ổ ế ư ị ườ

tăng lên.

Nh c đi m:ượ ể

• Nhà đ u t có th ch u thu đ u t v n (capital gain) khi bán l i c phi u choầ ư ể ị ế ầ ư ố ạ ổ ế

doanh nghi p.ệ

• Giá c phi u ch tăng trong ng n h n. N u công ty không ch ng minh năng l cổ ế ỉ ắ ạ ế ứ ự

tài chính v ng vàng, dòng ti n kinh doanh không ti p t c sinh ra thì th tr ngữ ề ế ụ ị ườ

sẽ hành đ ng ngay l p t c đ ph n ánh đúng giá tr c phi u đ c giao d ch.ộ ậ ứ ể ả ị ổ ế ượ ị

6

II. Chính sách c t cổ ứ :

1. Khái ni m:ệ

Chính sách c t c là chính sách n đ nh t l phân ph i gi a l iổ ứ ấ ị ỷ ệ ố ữ ợ

nhu n gi l i và chi tr c t c cho c đông. L i nhu n gi l i sẽ đ c táiậ ữ ạ ả ổ ứ ổ ợ ậ ữ ạ ượ

đ u t và nó cung c p cho các nhà đ u t m t ngu n tăng tr ng l iầ ư ấ ầ ư ộ ồ ưở ợ

nhu n ti m năng trong t ng lai, còn c t c cung c p cho h m t thuậ ề ươ ổ ứ ấ ọ ộ

nh p hi n t i.ậ ệ ạ

2. Đo l ng chính sách c t c:ườ ổ ứ

a. T l ỷ ệ chi tr c t cả ổ ứ (dividend payout ratio):

T l ỷ ệ chi tr c t c là m t t s ph n ánh bao nhiêu ph n c a l i nhu nả ổ ứ ộ ỷ ố ả ầ ủ ợ ậ

sau thu đ c dùng đ chi tr c t c. T l chi tr c t c càng cao cũng đ ngế ượ ể ả ổ ứ ỷ ệ ả ổ ứ ồ

nghĩa v i l i nhu n công ty gi l i càng th p và nh th , công ty sẽ không thớ ợ ậ ữ ạ ấ ư ế ể

m r ng quy mô ho t đ ng cho giai đo n k ti p.ở ộ ạ ộ ạ ế ế

T l chi tr c t c = ỷ ệ ả ổ ứ Cổ tứcLợinhuậnròng

Ví d : Công ty Coca-cola năm 2003 tr c t c $2,166 t , l i nhu n ròng $4,347ụ ả ổ ứ ỷ ợ ậ

t .ỷ

T l chi tr c t c = ỷ ệ ả ổ ứ $ 2,166$ 4,347 = 49,8%.

Nh v y, coca-cola dành t i g n 50% l i nhu n đ tr c t c cho các c đông. ư ậ ớ ầ ợ ậ ể ả ổ ứ ổ

b. T su t c t c (dividend yield)ỷ ấ ổ ứ

T su t c t cỷ ấ ổ ứ cho bi t t l c t c b n sẽ nh n đ c so v i s ti n b nế ỷ ệ ổ ứ ạ ậ ượ ớ ố ề ạ

ph i tr đ mua c phi uả ả ể ổ ế .

T su t c t c = ỷ ấ ổ ứ Cổ tứcGiácổ phiếuhiệntại

Ví d : ụ Công ty A tr c t c $7ả ổ ứ /cp và giá hi n t i làệ ạ $910/cp; còn công ty B tr cả ổ

t c $2,72ứ /cp và giá hi n t i làệ ạ $49,75/cp.

7

T su t c t c ỷ ấ ổ ứ A = $7$ 910 = 0,0077 ho c 0,77%ặ

T su t c t c ỷ ấ ổ ứ B = $ 2,72$ 49,75 = 0,055 ho c 5,5%ặ

Có th th y, m c dù th c t ể ấ ặ ự ế công ty A tr c t c cao h n cho m i c ph n,ả ổ ứ ơ ỗ ổ ầ

nh ng n u đ u t $100.000 vào c phi u này thì ch nh n đ c $770, trong khiư ế ầ ư ổ ế ỉ ậ ượ

cùng v i s ti n đó mà đ u t vào ớ ố ề ầ ư công ty B thì s ti n nh n đ c là $5.500. ố ề ậ ượ

c. T l b o ch ng c t c (securities dividend rate) ỷ ệ ả ứ ổ ứ

T l b o ch ng c t c là m t công c h u d ng cho vi c đo l ng xemỷ ệ ả ứ ổ ứ ộ ụ ữ ụ ệ ườ

thu nh p có đ đ trang tr i nghĩa v chi tr c t c hay không.ậ ủ ể ả ụ ả ổ ứ

T l b o ch ng c t c = ỷ ệ ả ứ ổ ứ EPSCổ tứcmỗi cổ phần

Khi t l này tr nên th p, kh năng công ty sẽ c t gi m c t c, đi u nàyỷ ệ ở ấ ả ắ ả ổ ứ ề

có th có tác đ ng tai h i đ n giá tr doanh nghi p. Nhà đ u t có th c m th yể ộ ạ ế ị ệ ầ ư ể ả ấ

an toàn v i t l b o ch ng b ng 2 ho c 3. Tuy nhiên, trên th c t , t l b oớ ỷ ệ ả ứ ằ ặ ự ế ỷ ệ ả

ch ng sẽ tr thành ch báo kh n c p khi t l này tr t xu ng d i kho ng 1,5 -ứ ở ỉ ẩ ấ ỷ ệ ượ ố ướ ả

đi m b t đ u có r i ro. N u t l này d i 1, công ty đã s d ng l i nhu n nămể ắ ầ ủ ế ỷ ệ ướ ử ụ ợ ậ

ngoái đ chi tr c t c cho năm nay. ể ả ổ ứ

3. Các chính sách c t c:ổ ứ

a. Chính sách tr c t c sau đ u t :ả ổ ứ ầ ư

Chính sách tr c t c sau đ u t là chính sách theo đó c t c ch đ c trả ổ ứ ầ ư ổ ứ ỉ ượ ả

sau khi nhu c u v n cho đ u t đã đ c đáp ng đ ng th i v i vi c duy trì t lầ ố ầ ư ượ ứ ồ ờ ớ ệ ỷ ệ

n v n nh ho ch đ nh. Chính sách này có th tránh đ c vi c làm thay đ i c uợ ố ư ạ ị ể ượ ệ ổ ấ

trúc v n c a công ty và gi m chi phí phát hành đ huy đ ng v n bên ngoài.ố ủ ả ể ộ ố

Các b c thi t l pướ ế ậ

+ L p d toán v n đ u t .ậ ự ố ầ ư

+ Xác đ nh c c u v n (t l n -v n) m c tiêu.ị ơ ấ ố ỷ ệ ợ ố ụ

8

+ Tài tr các d án đ u t b ng cách k t h p gi a n và v n ch s h u phù h pợ ự ầ ư ằ ế ợ ữ ợ ố ủ ở ữ ợ

v i c c u v n m c tiêu.ớ ơ ấ ố ụ

+ N u có thu nh p d ra thì chi tr ph n còn d d i d ng c t c.ế ậ ư ả ầ ư ướ ạ ổ ứ

Vd: L i nhu n sau thu c a công ty là 6.000, t l n - v n ch s h u là 2/3ợ ậ ế ủ ỷ ệ ợ ố ủ ở ữ

(40% là n và 60% là v n)ợ ố

Th1: Chi đ u t năm t i 10ầ ư ớ .000

Đ duy trì c c u 40% n và 60% v n thì công ty sẽ c n thêm 4.000 n vàể ơ ấ ợ ố ầ ợ

6.000 v n => Công tyố vay thêm 4.000, gi l i toàn b l i nhu n 6.000 và khôngữ ạ ộ ợ ậ

chia c t c.ổ ứ

Th2: Chi đ u t ầ ư năm t i ớ 9.000

T ng t , công ty c n thêm 3.600 n và 5.400 v n => Công ty vay thêmươ ự ầ ợ ố

3.600 và gi l i 5.400 l i nhu n, chia c t c: 6.000 – 5.400 = 600ữ ạ ợ ậ ổ ứ

b. Chính sách tr c t c n đ nhả ổ ứ ổ ị :

Chính sách tr c t c sau đ u t v n có nh c đi m là d n đ n tình tr ngả ổ ứ ầ ư ẫ ượ ể ẫ ế ạ

b t n c a chính sách c t c. Chi đ u t th ng không đ u, có năm chi nhi u, cóấ ổ ủ ổ ứ ầ ư ườ ề ề

năm chi ít.

Đ tránh tình tr ng này, công ty có th thi t l p chính sách tr c t c nể ạ ể ế ậ ả ổ ứ ổ

đ nh:ị

+ Chính sách tr c t c n đ nh theo k t qu kinh doanh có tính chu kì là chínhả ổ ứ ổ ị ế ả

sách tr c t c tùy thu c vào k t qu kinh doanh. Năm nào l i nhu n làm raả ổ ứ ộ ế ả ợ ậ

nhi u thì tr c t c nhi u và ng c l i.ề ả ổ ứ ề ượ ạ

+ Chính sách tr c t c n đ nh theo t l là chính sách tr c t c theo 1 t l t iả ổ ứ ổ ị ỷ ệ ả ổ ứ ỷ ệ ố

thi u nào đó và duy trì t l này n đ nh trong su t th i kỳ dài.ể ỷ ệ ổ ị ố ờ

c. Chính sách tr c t c th a hi p:ả ổ ứ ỏ ệ

9

Do chính sách nào cũng có m t trái c a nó nên th c t nhà qu n trặ ủ ự ế ả ị th ng theo đu i chính sách tr c t c th a hi p, t c là chính sách nh m dungườ ổ ả ổ ứ ỏ ệ ứ ằ

hòa nhi u m c tiêu khác nhau. Th ng có 5 m c tiêu c n quan tâm:ề ụ ườ ụ ầ

+ Tránh c t gi m đ u t nh ng d án có NPV d ng đ ti n chi tr c t c.ắ ả ầ ư ữ ự ươ ể ề ả ổ ứ

+ Tránh c t gi m c t c đ dành ti n cho đ u t .ắ ả ổ ứ ể ề ầ ư

+ Tránh bán c phi u đ huy đ ng thêm v n c ph n.ổ ế ể ộ ố ổ ầ

+ Duy trì t l n - v n m c tiêu.ỷ ệ ợ ố ụ

+ Duy trì t l tr c t c m c tiêu.ỷ ệ ả ổ ứ ụ

Tùy theo tình hình c th c a t ng công ty, 5 m c tiêu này sẽ đ c x pụ ể ủ ừ ụ ượ ế

h ng u tiên theo th t khác nhau.ạ ư ứ ự

4. Các y u t nh h ng đ n vi c quy t đ nh m t chính sách c t c:ế ố ả ưở ế ệ ế ị ộ ổ ứ

a. H n ch v pháp lý:ạ ế ề

H n ch suy y u v n: ạ ế ế ố

Doanh nghi p không th dùng v n đ chi tr c t c. Tùy theo đ nh nghĩaệ ể ố ể ả ổ ứ ị

v v n mà m c h n ch c a doanh nghi p khác nhau, vì v n có th ch bao g mề ố ứ ạ ế ủ ệ ố ể ỉ ồ

m nh giá c ph n th ng ho c có th g m m nh giá c ph n th ng và th ngệ ổ ầ ườ ặ ể ồ ệ ổ ầ ườ ặ

d v n.ư ố

H n ch l i nhu n ròng:ạ ế ợ ậ

C t c ph i đ c chi tr t l i nhu n ròng hi n t i và th i gian qua, nh mổ ứ ả ượ ả ừ ợ ậ ệ ạ ờ ằ

ngăn c n các ch s h u th ng rút đ u t ban đ u và làm suy y u v th anả ủ ở ữ ườ ầ ư ầ ế ị ế

toàn c a các ch n c a doanh nghi p.ủ ủ ợ ủ ệ

H n ch m t kh năng thanh toán:ạ ế ấ ả

Không th chi tr c t c khi doanh nghi p m t kh năng thanh toán,ể ả ổ ứ ệ ấ ả

nh m đ m b o quy n u tiên c a ch n v i tài s n c a doanh nghi p.ằ ả ả ề ư ủ ủ ợ ớ ả ủ ệ

Đi u kho n h n ch :ề ả ạ ế10

Các đi u kho n h n ch n m trong các giao kèo, đi u kho n vay, th aề ả ạ ế ằ ề ả ỏ

thu n vay, h p đ ng thuê và các th a thu n c ph n u đãi, có tác đ ng nhi uậ ợ ồ ỏ ậ ổ ầ ư ộ ề

đ n chính sách c t c.ế ổ ứ

Các yêu c u v quỹ d tr (đ thanh toán n ), quy đ nh r ng 1 ph n c aầ ề ự ữ ể ợ ị ằ ầ ủ

dòng ti n ph i đ c dùng đ tài tr , đôi khi cũng h n ch vi c chi tr c t c. ề ả ượ ể ợ ạ ế ệ ả ổ ứ

b. nh h ng c a thuẢ ưở ủ ế:

Vì thu nh p c t c b đánh thu ngay trong năm hi n hành, nên khi doanhậ ổ ứ ị ế ệ

nghi p dùng l i nhu n ròng đ tái đ u t , các c đông sẽ đ c hoãn thu thuệ ợ ậ ể ầ ư ổ ượ ế

nh p, b i h ch ph i n p thu khi nh n đ c nh ng kho n thu nh p th c t .ậ ở ọ ỉ ả ộ ế ậ ượ ữ ả ậ ự ế

Khi quy t đ nh tr c t c, doanh nghi p sẽ cân nh c đ n chênh l ch thu l i v nế ị ả ổ ứ ệ ắ ế ệ ế ợ ố

và thu thu nh p t đ u t (thu trên c t c).ế ậ ừ ầ ư ế ổ ứ

Các c quan thu cũng có quy đ nh ngăn c m doanh nghi p gi l i l iơ ế ị ấ ệ ữ ạ ợ

nhu n quá l n nh m giúp c đông hoãn n p thu trên ph n c t c nh n đ c.ậ ớ ằ ổ ộ ế ầ ổ ứ ậ ượ

N u c quan thu k t lu n r ng doanh nghi p đã tích lũy d th a l i nhu n thìế ơ ế ế ậ ằ ệ ư ừ ợ ậ

doanh nghi p sẽ ph i ch u m t kho n thu ph t r t n ng trên ph n thu nh pệ ả ị ộ ả ế ạ ấ ặ ầ ậ

này.

c. nh h ng c a kh năng thanh kho nẢ ưở ủ ả ả

Chi tr c t c là dòng ti n đi ra. Vì v y, kh năng thanh kho n c a doanhả ổ ứ ề ậ ả ả ủ

nghi p càng l n, doanh nghi p càng có nhi u kh năng chi tr c t c. Ngay cệ ớ ệ ề ả ả ổ ứ ả

khi 1 doanh nghi p có thành tích quá kh tái đ u t l i nhu n cao, có th doanhệ ứ ầ ư ợ ậ ể

nghi p này không có kh năng chi tr c t c n u không có đ tài s n có tínhệ ả ả ổ ứ ế ủ ả

thanh kho n cao, nh t là ti n m t.ả ấ ề ặ

Kh năng thanh kho n th ng tr thành 1 v n đ trong giai đo n kinh tả ả ườ ở ấ ề ạ ế

suy y u dài h n, khi c l i nhu n và dòng ti n đ u s t gi m. Các doanh nghi pế ạ ả ợ ậ ề ề ụ ả ệ

tăng tr ng nhanh chóng có nhi u c h i đ u t sinh l i cũng th ng th y khóưở ề ơ ộ ầ ư ợ ườ ấ

khi ph i v a duy trì đ thanh kho n v a chi tr c t c cùng 1 lúc.ả ừ ủ ả ừ ả ổ ứ

d. Kh năng vay n và ti p c n các th tr ng v n:ả ợ ế ậ ị ườ ố

11

Doanh nghi p l n, có uy tín, d dàng ti p c n v i th tr ng tín d ng vàệ ớ ễ ế ậ ớ ị ườ ụ

các ngu n v n bên ngoài thì càng có nhi u kh năng chi tr c t c b i kh năngồ ố ề ả ả ổ ứ ở ả

thanh toán linh ho t và t n d ng c h i đ u t . Ng c l i, đ i v i các doanhạ ậ ụ ơ ộ ầ ư ượ ạ ố ớ

nghi p m i thành l p hay có tình hình tài chính kém, nhi u r i ro th ng khóệ ớ ậ ề ủ ườ

ti p c n v n bên ngoài. Đi u này khi n h có xu h ng gi l i l i nhu n nhi uế ậ ố ề ế ọ ướ ữ ạ ợ ậ ề

h n và c t gi m chi tr c t c.ơ ắ ả ả ổ ứ

e. n đ nh Ổ ị l i nhu n:ợ ậ

Đ i v i các doanh nghi p có l i nhu n b t n, khó đoán tr c, h sẽ có xuố ớ ệ ợ ậ ấ ổ ướ ọ

h ng gi l i l i nhu n cao nh m duy trì m c c t c n đ nh, đ m b o khướ ữ ạ ợ ậ ằ ứ ổ ứ ổ ị ả ả ả

năng thanh kho n nh ng năm có s s t gi m l i nhu n. H u h t các doanhả ở ữ ự ụ ả ợ ậ ầ ế

nghi p l n, có c ph n đ c n m gi r ng rãi th ng do d đ i v i vi c hệ ớ ổ ầ ượ ắ ữ ộ ườ ự ố ớ ệ ạ

th p chi tr c t c, ngay c nh ng lúc g p khó khăn nghiêm tr ng v tài chính.ấ ả ổ ứ ả ữ ặ ọ ề

Vì v y, 1 doanh nghi p có 1 l ch s l i nhu n n đ nh th ng s n lòng chi tr cậ ệ ị ử ợ ậ ổ ị ườ ẵ ả ổ

t c cao h n 1 doanh nghi p có thu nh p không n đ nh. M t doanh nghi p có cácứ ơ ệ ậ ổ ị ộ ệ

dòng ti n t ng đ i n đ nh qua nhi u năm có th t tin v t ng lai h n, vàề ươ ố ổ ị ề ề ự ề ươ ơ

th ng ph n ánh s tin t ng này trong vi c chi tr c t c cao h n.ườ ả ự ưở ệ ả ổ ứ ơ

f. Tri n v ng tăng tr ngể ọ ưở :

M t doanh nghi p tăng tr ng nhanh th ng có nhu c u v n l n đ tàiộ ệ ưở ườ ầ ố ớ ể

tr các c h i đ u t h p d n c a mình. Thay vì chi tr c t c nhi u, doanhợ ơ ộ ầ ư ấ ẫ ủ ả ổ ứ ề

nghi p có th gi l i 1 ph n l i nhu n k t h p v i v n vay đ ti t ki m chi phí.ệ ể ữ ạ ầ ợ ậ ế ợ ớ ố ể ế ệ

Các doanh nghi p có t l chi tr c t c cao th ng có t l tăng tr ng th p vàệ ỷ ệ ả ổ ứ ườ ỷ ệ ưở ấ

ng c l i.ượ ạ

g. L m phátạ :

Trong môi tr ng l m phát, v n phát sinh t kh u hao th ng không đườ ạ ố ừ ấ ườ ủ

đ thay th tài s n c a 1 doanh nghi p khi các tài s n này cũ kỹ l c h u. Khi đó,ể ế ả ủ ệ ả ạ ậ

doanh nghi p bu c ph i gi l i 1 t l l i nhu n cao h n đ duy trì năng l cệ ộ ả ữ ạ ỷ ệ ợ ậ ơ ể ự

ho t đ ng cho tài s n c a mình. L m phát cũng tác đ ng t i nhu c u v n luânạ ộ ả ủ ạ ộ ớ ầ ố

chuy n c a doanh nghi p, bu c doanh nghi p gi l i l i nhu n nhi u h n để ủ ệ ộ ệ ữ ạ ợ ậ ề ơ ể

duy trì v th v n luân chuy n gi ng nh tr c khi có l m phát.ị ế ố ể ố ư ướ ạ12

h. Các u tiên c đông:ư ổ

M t doanh nghi p v i ít c đông thì ban đi u hành có th n đ nh m c cộ ệ ớ ổ ề ể ấ ị ứ ổ

t c theo u tiên c a các c đông. Còn doanh nghi p v i s l ng l n c đông thìứ ư ủ ổ ệ ớ ố ượ ớ ổ

không th tính đ n các u tiên c a c đông mà ch nên xem xét các y u t c h iể ế ư ủ ổ ỉ ế ố ơ ộ

đ u t , nhu c u v n, ti p c n th tr ng tài chính và các y u t liên quan khác.ầ ư ầ ố ế ậ ị ườ ế ố

“Hi u ng khách hàng” cho th y các nhà đ u t sẽ l a ch n các công ty có chínhệ ứ ấ ầ ư ự ọ

sách c t c phù h p v i m c tiêu c a mình.ổ ứ ợ ớ ụ ủ

i. B o v ch ng l i kh năng m t quy n ki m soát:ả ệ ố ạ ả ấ ề ể

Vi c quy t đ nh gi l i l i nhu n, chi tr c t c có th còn ph thu c vàoệ ế ị ữ ạ ợ ậ ả ổ ứ ể ụ ộ

các quy t đ nh tài tr , c u trúc v n t i u c a doanh nghi p. R i ro m t quy nế ị ợ ấ ố ố ư ủ ệ ủ ấ ề

qu n lý xu t hi n khi doanh nghi p phát hành c ph n m i vì có th có c đôngả ấ ệ ệ ổ ầ ớ ể ổ

hi n h u không mua hay không th mua m t t l cân x ng. Vì v y, các doanhệ ữ ể ộ ỷ ệ ứ ậ

nghi p đang trong giai đo n phát tri n, có nhu c u đ u t cao nên l a ch n chiệ ạ ể ầ ầ ư ự ọ

tr c t c th p đ tránh r i ro m t quy n qu n lý.ả ổ ứ ấ ể ủ ấ ề ả

13

III. Chính sách c t c và giá tr doanh nghi p:ổ ứ ị ệ

N i dung lý thuy t MM: Trong đi u ki n th tr ng v n hoàn h o, chínhộ ế ề ệ ị ườ ố ả

sách c t c không nh h ng đ n giá tr doanh nghi pổ ứ ả ưở ế ị ệ .

Nh ng gi đ nh c a lý thuy t MM:ữ ả ị ủ ế

Không có thuế.

Không có chi phí giao d ch.ị Chi phí vay gi a doanh nghi p và nhà đ u t là nh nhau.ữ ệ ầ ư ư Nhà đ u t có t t c các thông tin và không ph i m t phí.ầ ư ấ ả ả ấ

Ch ng minh:ứ

Tr ng h p 1:ườ ợ Không t n t i ngu n tài tr bên ngoàiồ ạ ồ ợ

L i nhu n ròng: ợ ậ Pr

T l l i nhu n gi l i: yỷ ệ ợ ậ ữ ạ

=> T l chia c t cỷ ệ ổ ứ : 1 - y

Lãi su t kỳ v ng: ấ ọ re

T l sinh l i c a v n đ u t m i: ROIỷ ệ ờ ủ ố ầ ư ớ

T c đ tăng tr ng kỳ v ng: g = y*ROIố ộ ưở ọ

Công ty th c hi n chính sách chia toàn b l i nhu n, thì giá tr công ty:ự ệ ộ ợ ậ ị

P0=Prre

Công ty chia c t c theo t l (1 – y) thì giá tr công ty:ổ ứ ỷ ệ ị

P0=(1− y)Prre− y∗ROI

N u ế ROI = re:

P0=(1− y )Prre− y∗re

=(1− y )Prre (1− y )

=Prre

14

=> Giá tr công ty ị không đ i khi ROI = ổ re

N u ế ROI > re thìROI = re+ f

Ta có: re− y∗ROI=r e− y∗(r e+ f )<re− y∗re => P0 tăng

=> Giá tr công ty tăng khi ROI > ị re

N u ế ROI <re thì ROI¿ re−f

Ta có: re− y∗ROI=r e− y∗(r e−f )>r e− y∗r e => P0 gi mả

=> Giá tr công ty gi m khi ROI < ị ả re

V y giá tr công ty có đ l i c t c ph thu c và ROI ch không ph i chính sách cậ ị ể ạ ổ ứ ụ ộ ứ ả ổ

t c.ứ

Tr ng h p 2:ườ ợ T n t i ngu n tài tr bên ngoàiồ ạ ồ ợ

Pr = 1.000 (c đ nh vĩnh vi n),ố ị ễ re=10%, gi đ nh c h i đ u t m i c nả ị ơ ộ ầ ư ớ ầ

kho n chi 1.000 vào năm nay và dòng ti n ròng t năm t i là 200/năm cho đ nả ề ừ ớ ế

vĩnh vi n.ễ

Công ty gi l i toàn b l i nhu n ròng đ đ u t vào d án m i, giá trữ ạ ộ ợ ậ ể ầ ư ự ớ ị công ty:

P0=0+100010%

+ 20010%

=12.000

Công ty chia c t c b ng toàn b l i nhu n ròng và phát hành thêm cổ ứ ằ ộ ợ ậ ổ

phi u, giá tr công ty:ế ị

P0=1.000+1.00010%

+ 20010%

−1.000=12.000

Trên th c t , th tr ng không hoàn h o nh lý thuy t MM đã gi đ nh, vàự ế ị ườ ả ư ế ả ị

chính sách c t c tác đ ng đ n giá tr doanh nghi p thông qua các y u t sau:ổ ứ ộ ế ị ệ ế ố

M c đ quan tâm c a c đông dành cho c t cứ ộ ủ ổ ổ ứ M c đ r i ro c a c t c hi n t i và t ng lai khác nhauứ ộ ủ ủ ổ ứ ệ ạ ươ Hi u ng nhóm khách hàngệ ứ

15

Chính sách thuế S suy di n chính sách c t c nh m t thông đi p c a công ty trongự ễ ổ ứ ư ộ ệ ủ

t ng laiươ

16

IV. Chính sách c t c Vi t Nam và th gi i:ổ ứ ở ệ ế ớ

1. Chính sách c t c Vi t Nam:ổ ứ ở ệ

Vi t Nam, các công ty niêm y t th ng chia c t c thành 2 đ t:Ở ệ ế ườ ổ ứ ợ

Đ t 1:ợ (th ng là vào tháng 7, 8) các công ty sau khi có k t qu kinh doanh 6ườ ế ả

tháng đ u năm th ng t m ng c t c cho các c đông d a vào ch tiêu kầ ườ ạ ứ ổ ứ ổ ự ỉ ế

ho ch và k t qu th c t đã đ t đ c.ạ ế ả ự ế ạ ượ

Đ t 2:ợ (th ng là vào tháng 3, 4 năm sau): đây là th i đi m sau khi k t thúc nămườ ờ ể ế

tài chính, các công ty có k t qu c a ki m toán và công b k t qu ho t đ ngế ả ủ ể ố ế ả ạ ộ

s n xu t kinh doanh c a c năm.ả ấ ủ ả

Ngoài ra, trong m t s tr ng h p k t qu kinh doanh thu n l i ho c cóộ ố ườ ợ ế ả ậ ợ ặ

kho n thu nh p b t th ng, doanh nghi p có th chi tr thêm c t c đ c bi tả ậ ấ ườ ệ ể ả ổ ứ ặ ệ

(c t c ch có 1 l n duy nh t) ho c c t c b sung.ổ ứ ỉ ầ ấ ặ ổ ứ ổ

Tình hình chia c t c c a các doanh nghi p Vi t Nam:ổ ứ ủ ệ ệ

Theo bi u đ trên, ta th y doanh nghi p tăng tr ng r t m nh qua cácể ồ ấ ệ ưở ấ ạ

năm (t 23.157 t đ ng vào năm 2005 lên 81.739 t đ ng vào năm 2010ừ ỷ ồ ỷ ồ ). V i sớ ự

tăng tr ng này doanh nghi p c n xây d ng m t chính sách c t c h p lý nh mưở ệ ầ ự ộ ổ ứ ợ ằ

đáp ng ngu n v n cho tăng tr ng.ứ ồ ố ưở17

Đ ng màu vàng th hi n ngu n v n ch s h u c a doanh nghi p quaườ ể ệ ồ ố ủ ở ữ ủ ệ

các năm, nh n th y r ng các năm 2005, 2006, 2008, 2009 và 2010 đ ng v nậ ấ ằ ườ ố

ch s h u luôn n m phía bên d i đ ng tài s n, th hi n ngu n v n tài trủ ở ữ ằ ướ ườ ả ể ệ ồ ố ợ

cho tăng tr ng c a doanh nghi p g m v n ch s h u và v n vay. Tuy nhiênưở ủ ệ ồ ố ủ ở ữ ố

vào năm 2007, đ ng v n ch s h u tăng nhanh h n đ ng tăng tr ng c aườ ố ủ ở ữ ơ ườ ưở ủ

doanh nghi p và n m phía bên trên, v n ch s h u l n h n tài s n dài h n c aệ ằ ố ủ ở ữ ớ ơ ả ạ ủ

doanh nghi p, ph i chăng vào năm 2006 và 2007 th tr ng ch ng khoán phátệ ả ị ườ ứ

tri n t t, các doanh nghi p d dàng huy đ ng v n thông qua tăng v n đi u lể ố ệ ễ ộ ố ố ề ệ

b ng cách phát hành c ph n m i, mà không chú ý t i vi c n đ nh c c u v nằ ổ ầ ớ ớ ệ ổ ị ơ ấ ố

m c tiêu. Đi u này làm gia tăng v n ch s h u t trong khi t c đ tăngụ ề ố ủ ở ữ ồ ạ ố ộ

tr ng không theo k p, d n đ n áp l c v c t c tăng cao. Năm 2008, v i nhưở ị ẫ ế ự ề ổ ứ ớ ả

h ng c a n n kinh t th gi i, th tr ng ch ng khoán s t gi m, huy đ ng v nưở ủ ề ế ế ớ ị ườ ứ ụ ả ộ ố

ch s h u thông qua th tr ng ch ng khoán b h n ch , đ ng v n ch sủ ở ữ ị ườ ứ ị ạ ế ườ ố ủ ở

h u d n tr v phía d i đ ng tăng tr ng tài s n dài h n, d n thi t l p l i cữ ầ ở ề ướ ườ ưở ả ạ ầ ế ậ ạ ơ

c u v n m c tiêu. Nh v y có th nói r ng các doanh nghi p Vi t Nam ch a chúấ ố ụ ư ậ ể ằ ệ ệ ư

tr ng đ n vi c thi t l p m t c c u v n h p lý, huy đ ng v n ch s h u t,ọ ế ệ ế ậ ộ ơ ấ ố ợ ộ ố ủ ở ữ ồ ạ

làm nh h ng đ n giá tr c phi u. Thay vì v i t c đ tăng tr ng c a doanhả ưở ế ị ổ ế ớ ố ộ ưở ủ

nghi p , doanh nghi p nên xác đ nh m t c c u v n m c tiêu c a mình, t đóệ ệ ị ộ ơ ấ ố ụ ủ ừ

xây d ng m t chính sách c t c h p lý, gi l i ph n l n l i nhu n đ tái đ u tự ộ ổ ứ ợ ữ ạ ầ ớ ợ ậ ể ầ ư

thay vì chia c t c cao r i l i phát hành c ph n m i tăng v n, làm cho phí phí sổ ứ ồ ạ ổ ầ ớ ố ử

d ng v n ch s h u tăng cao.ụ ố ủ ở ữ

L i nhu n sau thu doanh nghi p tăng n đ nh qua các năm 2005 đ nợ ậ ế ệ ổ ị ế

2007 v i t c đ tăng tr ng trung bình 50%/năm, tuy nhiên vào năm 2008, l iớ ố ộ ưở ợ

nhu n sau thu gi m xu ng do tác đ ng kh ng ho ng kinh t th gi i. Nămậ ế ả ố ộ ủ ả ế ế ớ

2009 l i nhu n tăng tr l i, tuy nhiên năm 2010 l i nhu n l i suy gi m => tínhợ ậ ở ạ ợ ậ ạ ả

n đ nh l i nhu n các doanh nghi p Vi t Nam không cao, l i nhu n luôn bi nổ ị ợ ậ ệ ệ ợ ậ ế

đ ng m nh, c th tăng trong năm 2005, 2006, 2007 nh ng gi m trong nămộ ạ ụ ể ư ả

2008, quay ng c tăng trong năm 2009 và b t đ u gi m vào năm 2010.ượ ắ ầ ả

Dòng ti n chi tr c t c tăng đi u qua các năm, m t đi m h t s c chú ý làề ả ổ ứ ề ộ ể ế ứ

vào năm 2008, t c đ tăng tr ng c a doanh nghi p tăng m nh nh ng l i nhu nố ộ ưở ủ ệ ạ ư ợ ậ

c a doanh nghi p đã s t gi m, v i áp l c chi tr c t c gi a các doanh nghi pủ ệ ụ ả ớ ự ả ổ ứ ữ ệ 18

nên các doanh nghi p ti p t c chi tr c t c cao, đ ng chi tr c t c cho th yệ ế ụ ả ổ ứ ườ ả ổ ứ ấ

h u h t l i nhu n có đ c đi u đem chi tr c t c cho c đông. Doanh nghi p sẽầ ế ợ ậ ượ ề ả ổ ứ ổ ệ

b áp l c v dòng ti n trong các năm suy gi m kinh t ti p theo. Rõ ràng là l iị ự ề ề ả ế ế ợ

nhu n doanh nghi p bi n đ ng nh ng dòng ti n chi tr c t c l i ít bi n đ ng,ậ ệ ế ộ ư ề ả ổ ứ ạ ế ộ

đi u này phù h p v i thông l qu c t , tuy nhiên Vi t Nam, các doanh nghi pề ợ ớ ệ ố ế ở ệ ệ

duy trì m t t l l i nhu n chi tr c t c quá cao, nên trong nh ng năm l iộ ỷ ệ ợ ậ ả ổ ứ ữ ợ

nhu n gi m sút (năm 2008) thì áp l c ngu n đ chi tr c t c là r t l n th mậ ả ự ồ ể ả ổ ứ ấ ớ ậ

chí là không có kh năng đ duy trì chính sách c t c hi n t i. Đ ng dòng ti nả ể ổ ứ ệ ạ ườ ề

c a doanh nghi p là n đ nh qua các năm, tuy nhiên năm 2010, dòng ti n ho tủ ệ ổ ị ề ạ

đ ng đ t ng t gi m m nh, gi m xu ng d i đ ng dòng ti n chi tr c t c. Doộ ộ ộ ả ạ ả ố ướ ườ ề ả ổ ứ

kh ng ho ng kinh t th gi i, dòng ti n thu v c a các doanh nghi p b nhủ ả ế ế ớ ề ề ủ ệ ị ả

h ng nghiêm tr ng. Ti n dùng đ chi tr c t c đ c l y t ti n đi vay ho cưở ọ ề ể ả ổ ứ ượ ấ ừ ề ặ

ti n thu t tăng v n đi u l . Đi u đáng chú ý là các doanh nghi p th c hi nề ừ ố ề ệ ề ệ ự ệ

chính sách c t c không n đ nh qua các năm, t l l i nhu n chi tr c t c luônổ ứ ổ ị ỷ ệ ợ ậ ả ổ ứ

thay đ i theo nhi u xu h ng khác nhau m t m c cao, th hi n qua đ ngổ ề ướ ở ộ ứ ể ệ ườ

dòng ti n chi tr c t c và đ ng l i nhu n.ề ả ổ ứ ườ ợ ậ

2. Chính sách c t c trên th gi i:ổ ứ ế ớ

a. Tình hình chi tr c t c c a các n c châu Âu:ả ổ ứ ủ ướ

S l ng các doanh nghi p th c hi n chi tr c t c ngày càng nhi u. M cố ượ ệ ự ệ ả ổ ứ ề ặ

dù bên c nh đó v n có nh ng công ty th c hi n chính sách c t c b ng cáchạ ẫ ữ ự ệ ổ ứ ằ

không chi tr mà gi l i 100% l i nhu n, ho c đang chi tr c t c b ng ng ngả ữ ạ ợ ậ ặ ả ổ ứ ỗ ừ

vi c chi tr , k c không chi tr c t c cho c đông. Nguyên nhân c a vi c tệ ả ể ả ả ổ ứ ổ ủ ệ ừ

ch i chi tr c t c này có th t nhi u phía, có th th tr ng các n c này cóố ả ổ ứ ể ừ ề ể ở ị ườ ướ

r t nhi u c h i đ u t mang l i l i nhu n cao, ho c cũng có th các nhà đ u tấ ề ơ ộ ầ ư ạ ợ ậ ặ ể ầ ư

đây thích lãi v n h n do t su t thu trên c t c quá cao…Tuy nhiên, vi c chiở ố ơ ỷ ấ ế ổ ứ ệ

tr di n ra không n đ nh các n c này.ả ễ ổ ị ở ướ

b. Tình hình chi tr c t c các n c G7ả ổ ứ ở ướ

T l l i nhu n tr c t c qua các năm các doanh nghi p trong kh i G7ỷ ệ ợ ậ ả ổ ứ ở ệ ố

thay đ i không l n l m, có th đ c xem là n đ nh. Các nhà đ u t mua cổ ớ ắ ể ượ ổ ị ầ ư ổ

19

ph n c a các công ty này b i vì đây th ng là nh ng công ty l n, n đ nh và cóầ ủ ở ườ ữ ớ ổ ị

th ng hi u m nh. Do v y, đây là nh ng kho n đ u t có r i ro th p. H n thươ ệ ạ ậ ữ ả ầ ư ủ ấ ơ ế

n a, các công ty này l i có khuynh h ng duy trì vi c chi tr c t c đ u đ n. Đâyữ ạ ướ ệ ả ổ ứ ề ặ

có v là n i an toàn mà nhà đ u t tìm ki m đ đa d ng hóa đ u t vào thẻ ơ ầ ư ế ể ạ ầ ư ị tr ng v n c ph n mà không có r i ro cao nh khi đ u t vào các công ty tăngườ ố ổ ầ ủ ư ầ ư

tr ng.ưở

20