E3K173

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΟΥ ΛΑΤΟΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΟΡΟΥΣ ΚΑΜΗΛΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΕ ΤΗ ΒΟΗΘΕΙΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗΣ

ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ.

Δημήτριος Αλεξάκης 1, Θεόδωρος Αστάρας 1, Δημήτριος Οικονομίδης1

1Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Τμήμα Γεωλογίας, Τομέας Φυσικής και Περιβαλλοντικής Γεωγραφίας

Περίληψη Στην παρούσα εργασία μελετάται διαχρονικά η ευρύτερη περιοχή του όρους Καμήλα του Ν.

Θεσσαλονίκης, όπου γίνεται η εξόρυξη ασβεστόλιθου για τις ανάγκες της τσιμεντοβιομηχανίας ΤΙΤΑΝ, από το 1981 μέχρι σήμερα. Συγκεκριμένα, με τη συνδυασμένη χρήση των Συστημάτων Γεωγραφικών Πληροφοριών/Σ.Γ.Π. (Geographic Information Systems/G.I.S.) και επεξεργασμένων εικόνων του δορυφόρου SPOT γίνεται εκτίμηση του βαθμού στον οποίο οι ανθρωπογενείς επεμβάσεις επηρέασαν τόσο το φυσικό όσο και το ευρύτερο οικιστικό περιβάλλον της περιοχής μελέτης, κατά την περίοδο 1987-1998.

MULTITEMPORAL MONITORING OF THE EVOLUTION OF THE QUARRY OF MOUNT

KAMILA AND THE SURROUNDING AREA USING REMOTE SENSING AND GEOGRAPHIC INFORMATION SYSTEMS.

Dimitrios Alexakis1, Theodore Astaras1, Dimitrios Oikonomidis1

1Aristotle University of Thessaloniki, School of Geology, Department of Physical and Enviromental Geography

Abstract

The present study examines multitemporaly the broader area of mount Kamila of Thessaloniki prefecture, where excavation of limestone takes place, for the needs of cement industry TITAN, from 1981 until today. Particularly, with the combined use of Geographic Information Systems/G.I.S. and the processed images of SPOT satellite, an estimation of human impacts that affected the natural as well as the urban environment of the study area was made, for the period 1987-1998.

Λέξεις κλειδιά: Τηλεπισκόπηση, Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών, λατομείο Key words: Remote Sensing, Geographic Information Systems, quarry 1.Σκοπός της εργασίας Σκοπός της εργασίας είναι η διαχρονική παρακολούθηση του όρους Καμήλα και της ευρύτερης

περιοχής γύρω από αυτό, με τη βοήθεια σύγχρονων μεθόδων ανίχνευσης του περιβάλλοντος. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον υπολογισμό σημαντικών παραμέτρων σχετικά με την εξέλιξη των εργασιών του λατομείου αδρανών υλικών Δρυμού Θεσσαλονίκης (όρος Καμήλα), καθώς και στις επιδράσεις που είχαν οι λατομικές εργασίες στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής μελέτης.

2. Περιβάλλον της περιοχής μελέτης Η περιοχή μελέτης χαρακτηρίζεται από ένα σχετικά ήπιο ανάγλυφο το οποίο διακόπτεται από το

έξαρμα του oρεινού όγκου της Καμήλας (υψόμετρο 569 μ). Ανατολικά της περιοχής μελέτης διέρχεται ο Γαλλικός ποταμός και ειδικότερα, νότια της Νέας Σάντας διέρχονται οι παραπόταμοι του, Ξηροπόταμος και Πλατανόρρεμμα. Το λατομείο βρίσκεται στην ΝΔ πλευρά του όρους Καμήλα, βόρεια του χωριού Δρυμός του Νομού Θεσσαλονίκης (Χάρτης 1). Περιμετρικά του λατομικού χώρου δεν υπάρχουν αξιόλογα υδρολογικά στοιχεία που μπορούν να επηρεασθούν από την εκμετάλλευση του λατομείου. Στην κοντινή ζώνη του κοιτάσματος δεν υπάρχουν υδάτινα ρεύματα, χείμαρροι ή ποταμοί. Σύμφωνα με τους Kockel et al (1977), η περιοχή μελέτης από γεωτεκτονική άποψη, ανήκει στην πιο εσωτερική ζώνη των Ελληνίδων, γνωστή και με την ονομασία Περιροδοπική ζώνη (Circum Rhodope belt) ή και “περιφερειακή ζώνη της Ροδόπης” (Zircum Rhodope Gurtel) (Αστάρας, 1980). Συγκεκριμένα

E3K173

περιλαμβάνει στη βάση της ένα σχηματισμό μετακλαστικών ιζημάτων που είναι γνωστός με το όνομα «σχηματισμός Εξαμιλίου». Πάνω από το σχηματισμό Εξαμιλίου βρίσκεται μια ηφαιστειοϊζηματογενής σειρά Περμίου-Κάτω Τριαδικού, Η ιζηματογένεση συνεχίζεται προς τα πάνω με την απόθεση μιας ανθρακικής νηριτικής σειράς ηλικίας Μέσου Τριαδικού. Οι ασβεστόλιθοι του όρους Καμήλα ανήκουν στην ενότητα Ντεβέ Κοράν-Δουμπιά της Περιροδοπικής ζώνης (Μουντράκης, 1985).

Χάρτης 1.Τοπογραφικός χάρτης της περιοχής μελέτης (Σύνθεση φύλλων Κιλκίς,Λαχανάς, Γ.Υ.Σ.,κλίμακας 1:50.000).

3. Υλικά και μέθοδος έρευνας Στην παρούσα εργασία χρησιμοποιήθηκαν τα ακόλουθα δεδομένα:

1) Τοπογραφικοί χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (Γ.Υ.Σ.), κλίμακας 1:50.000, φύλλα: Λαχανάς (1969) και Κιλκίς (1970).

2) Γεωλογικός χάρτης του Ιδρύματος Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (Ι.Γ.Μ.Ε.), φύλλο Κιλκίς (κλίμακα χάρτου 1:50.000, Ι.Γ.Μ.Ε., 1979)

3) Τοπογραφικά διαγράμματα από τις εξής μελέτες: α) «Μελέτη επιπτώσεων και αποκαταστάσεως περιβάλλοντος επί δασικής εκτάσεως από την λειτουργία Ασβεστολίθου “Α.Ε. Δρυμός”» (Βικελούδας κ.α. 1982) και β) «Τεχνική μελέτη λατομείου Δρυμού Θεσσαλονίκης» (Μπάκας και Δούνας 1991) και συγκεκριμένα «Χάρτης χρονικής προτεραιότητας αποκατάστασης» και «Γενική αποτύπωση λατομείων ορεινού όγκου Ντεβέ Κοράν περιοχής Δρυμού Θεσσαλονίκης» αντίστοιχα (κλίμακα διαγραμμάτων 1:5000, 2000, 2000 αντίστοιχα). 4) Πολυφασματική δορυφορική εικόνα SPOT–1 της ευρύτερης περιοχής μελέτης, διακριτικής ικανότητας 20 m, με ημερομηνία λήψης 14-05-1987 5) Πολυφασματική δορυφορική εικόνα του SPOT-4 της ευρύτερης περιοχής μελέτης, με ημερομηνία λήψης 08-1998 και διακριτική ικανότητας 20 m. Η ψηφιακή επεξεργασία των παραπάνω εικόνων και G.I.S. επιπέδων έγινε σε υπολογιστικό σύστημα του Εργαστηρίου Εφαρμογών Τηλεπισκόπησης και Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών, του Τομέα Φυσικής και Περιβαλλοντικής Γεωγραφίας, του Τμήματος Γεωλογίας του Α.Π.Θ., χρησιμοποιώντας τα λογισμικά: α) ψηφιακής ανάλυσης εικόνας EASI/PACE και β) Γ.Σ.Π. ArcGIS. H ψηφιακή επεξεργασία εικόνας περιελάμβανε τεχνικές ενίσχυσης της εικόνας, έτσι ώστε αυτή να βελτιωθεί για να ακολουθήσει οπτική ανάλυση. Οι τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν η γραμμική ενίσχυση της αντίθεσης (contrast stretching) και η σύνθεση ψευδοέγχρωμων εικόνων (False Colour Component/FCC) (Gupta 1991, Drury 1993 και Sabins 1997). Με τη βοήθεια του ArcGIS έγινε η ψηφιοποίηση, διόρθωση και επεξεργασία επιπέδων γεωγραφικών πληροφοριών, όπως ισοϋψεις καμπύλες του λατομείου πριν και μετά την εξόρυξη, ισοϋψείς καμπύλες της ευρύτερης περιοχής μελέτης, θέσεις παρατηρητών που υποθετικά θα βρίσκονταν στους παρακείμενους του λατομείου δρόμους και εκτάσεις λατομείου, των οικισμών και του στρατοπέδου, γύρω από την

E3K173

λατομική περιοχή.Τα δεδομένα αυτά συνδυάστηκαν με τις ψηφιακά επεξεργασμένες δορυφορικές εικόνες SPOT, προκειμένου να εξαχθούν χρήσιμα συμπεράσματα σχετικά με την εξέλιξη των λατομικών εργασιών και την ανθρωπογενή επέμβαση στην περιοχή μελέτης, κατά τη διάρκεια των 12 χρόνων, από το 1987 μέχρι το 1998 (Αλεξάκης, 2003). 4. Συμβολή των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών στην μελέτη της περιοχής Στην παρούσα εργασία έγινε προσπάθεια σύγκρισης των χαρτών κλίσεων που προέκυψαν πριν και

μετά την εξόρυξη του ασβεστολίθου στην περιοχή. Από την επεξεργασία των Ψηφιακών Μοντέλων Αναγλύφου/ΨΜΑ (Digital Elevation Models/DEM), πριν και μετά την εξόρυξη, προέκυψαν οι χάρτες 2 και 3, στους οποίους φαίνεται καθαρά η μεγάλη αύξηση των κλίσεων στη συγκεκριμένη περιοχή και η εκτεταμένη αλλοίωση του τοπίου. Πιο συγκεκριμένα, στο λατομικό χώρο, πρανή με κλίσεις 28-45% έχουν μετατραπεί σε πρανή με κλίσεις 68-120%, εξαιτίας της ανθρωπογενούς επέμβασης στο χώρο και της δημιουργίας των αναβαθμίδων του λατομείου.

Χάρτες 2. και 3. Χάρτες κλίσεων του λατομείου μετά και πριν την εξόρυξη (με μπλε περίγραμμα διακρίνεται η περιοχή όπου δημιουργήθηκε το λατομείο). Ένα επιπλέον προϊόν που προέκυψε από τα ΨΜΑ (DEM) ήταν και ο χάρτης προσανατολισμού των κλιτύων (slope aspect map) (Χάρτης 4). Ο προσανατολισμός είναι συνήθως ταξινομημένος σε κατηγορίες καθορισμένου μεγέθους, έτσι ώστε το παραγόμενο επίπεδο πληροφοριών να μην είναι συνεχές, αλλά αριθμητικό. (Star and Estes, 1990). Οι χάρτες προσανατολισμού κλιτύων έχουν συνήθως εννέα κλάσεις-μία για κάθε μία απο τις κύριες διευθύνσεις της πυξίδας, δηλαδή Β, ΒΑ, Α, ΝΑ, Ν, ΝΔ, Δ, ΒΔ και μία για επίπεδο ανάγλυφο (Burrough, 1986). Κρίθηκε απαραίτητο να δημιουργηθεί ένας χάρτης προσανατολισμού των κλιτύων, για να διερευνηθεί το κατά πόσο τα είδη της χλωρίδας που φυτεύτηκαν στις τεχνητά διαμορφωμένες κλιτύες του λατομείου θα έχουν τη δυνατότητα να αναπτυχθούν και να συντελέσουν στην οπτική και αισθητική αποκατάσταση του χώρου εξόρυξης. Οι κλιτύες που έχουν προσανατολισμό προς το βορρά θεωρούνται κατάλληλες για φύτευση και αποκατάσταση, γιατί σ’αυτές υπάρχει μεγαλύτερη υγρασία, λόγω μικρότερης ηλιοφάνειας σε σχέση με τις νότιες κλιτύες, στις οποίες η ηλιοφάνεια είναι μεγαλύτερη. (Whittow, 1984) Με τη βοήθεια του υποπρογράμματος Spatial Analyst (του προγράμματος ArcGIS), δημιουργήθηκε ο

χάρτης προσανατολισμού, από το ΨΜΑ του λατομείου, μετά την εξόρυξη. Στη συνέχεια έγινε υπέρθεση του επιπέδου προσανατολισμού (aspect layer) πάνω στο επίπεδο του σκιασμένου ανάγλυφου (hillshade relief), ώστε να δοθεί μια τρισδιάστατη αίσθηση στον τελικό χάρτη. Από το χάρτη προέκυψε ότι το μεγαλύτερο πoσοστό των κλιτύων δεν έχει τον “σωστό” Β-ΒΔ προσανατολισμό, που λόγω αυξημένης υγρασίας ευνοεί την ανάπτυξη της δενδρώδους βλάστησης, αλλά τον Ν-ΝΔ που δεν ευνοεί την ανάπτυξη των δενδρυλλίων και δέντρων και γενικά τη βλάστηση. Επομένως, οι υπεύθυνοι της “Α.Ε. Δρυμός”, στις διαδικασίες αποκατάστασης θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα παραπάνω και να ποτίζουν τα δέντρα, τα πρώτα χρόνια της ανάπτυξής τους.

E3K173

Χάρτης 4. Χάρτης Προσανατολισμού Εκτός από τα ΨΜΑ υπάρχουν και άλλες μέθοδοι αναπαράστασης του γήινου αναγλύφου. Μία από τις

πλέον γνωστές μεθόδους είναι η μέθοδος που χρησιμοποιεί την τριγωνοποίηση Delannay, γνωστή και ως “Τριγωνοποιημένα Ακανόνιστα Δίκτυα” (Triangulated Irregular Networks/ ΤΙΝ) (Κουτσόπουλος, 2002). Στην παρούσα μελέτη, με τη βοήθεια του προγράμματος ArcGIS και πιο συγκεκριμένα της εφαρμογής ArcScene, δημιουργήθηκαν ΤΙΝ ώστε να αποδοθεί με παραστατικό, τρισδιάστατο τρόπο η εξέλιξη του αναγλύφου στην περιοχή γύρω από το λατομείο.

Εικόνα 1 και 2. “Τριγωνοποιημένα Ακανόνιστα Δίκτυα” (ΤΙΝ) του λατομείου, πριν και μετά την εξόρυξη. Με τη βοήθεια των τοπογραφικών διαγραμμάτων και των στοιχείων που προέκυψαν από τις μελέτες

«Τεχνική μελέτη λατομείου Δρυμού Θεσσαλονίκης» (Μπάκας και Δούνας 1991) και «Μελέτη επιπτώσεων και αποκαταστάσεως περιβάλλοντος επί δασικής εκτάσεως από την λειτουργία λατομείου ασβεστολίθου Α.Ε. Δρυμός» (Βικελούδας κ.α. 1982), προέκυψαν: α) ο Χάρτης 5 και β) η τρισδιάστατη απεικόνιση με μορφή TIN (Εικόνα 3), στα οποία φαίνεται η χρονική εξέλιξη της αποκατάστασης των αναβαθμίδων του λατομείου κατά την διάρκεια της λειτουργίας του.

E3K173

Χάρτης 5 και Εικόνα 3. Αποκατάσταση αναβαθμίδων Στην παρούσα εργασία, έγινε προσπάθεια να γίνει “οπτική ανάλυση” της περιοχής του λατομείου

(Χατζηστάθης και Ισπικούδης, 1993) για να καθοριστεί το κατά πόσον η περιοχή εξόρυξης είναι ορατή από παρατηρητές που βρίσκονται στους παρακείμενους του λατομείου δρόμους. Συγκεκριμένα, χρησιμοποιήθηκε η εφαρμογή ArcToolbox, του προγράμματος ArcGIS και πιο συγκεκριμένα η εντολή (tool) “ορατότητα” (visibility). Η εντολή αυτή πραγματοποιεί οπτική ανάλυση σε μια εισηγμένη εικόνα στο πρόγραμμα καθορίζοντας, είτε ποίες περιοχές είναι ορατές από συγκεκριμένα σημεία παρατήρησης, είτε πόσα σημεία παρατήρησης είναι ορατά από κάθε σημείο της εικόνας. Η εικόνα αυτή μπορεί να είναι είτε μορφής “πλέγματος”, είτε TIN. Οι χάρτες ορατότητας (Χάρτες 6, 7 και 8) προέκυψαν με συνδυασμό του επιπέδου πληροφοριών των θέσεων των παρατηρητών και του ΨΜΑ του λατομείου μετά την εξόρυξη. Οι χάρτες ορατότητας, που προέκυψαν για τρεις παρατηρητές, που υποθέτουμε ότι βρίσκονταν (στέκονταν) σε τρία διαφορετικά σημεία, φανέρωσαν ξεκάθαρα ότι οι τεχνητά διαμορφωμένες κλιτύες του λατομείου είναι ορατές από την εθνική οδό Θεσσαλονίκης-Κιλκίς και από δρόμο παράλληλο σε αυτήν, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι η οπτική όχληση, εξαιτίας του διαμορφωμένου λατομείου, είναι μεγάλη.

Χάρτης 6 (Παρατηρητής Α), Χάρτης 7 (Παρατηρητής Β), Χάρτης 8 (Παρατηρητής Γ)

E3K173

Τέλος, έγινε προσπάθεια να υπολογιστεί ο όγκος του υλικού το οποίο έχει αποληφθεί κατά τη διάρκεια λειτουργίας του λατομείου, με τη βοήθεια των Γ.Σ.Π. Ο υπολογισμός του όγκου έγινε με τη βοήθεια του ArcGIS και ειδικότερα της εφαρμογής ArcToolbox. Συγκεριμένα, χρησιμοποιήθηκαν δύο ψηφιοποιημένα επίπεδα των τοπογραφικών διαγραμμάτων, κλίμακας 1:5000 της περιοχής του λατομείου: α) το αρχικό επίπεδο του λατομείου, πριν αρχίσει η εκμετάλλευση του και β) το δεύτερο επίπεδο, με το λατομείο στην παρούσα κατάσταση. Από τα δύο ψηφιοποιημένα επίπεδα δημιουργήθηκαν τα αντίστοιχα Ψ.Μ.Α. Με τη βοήθεια της εντολής “cut & fill”, της “εφαρμογής” ArcToolbox, εισήχθησαν τα δύο αρχεία καννάβου (raster) στο πρόγραμμα και έγινε ταυτόχρονος υπολογισμός της μεταβολής του όγκου. Το εξερχόμενο raster αρχείο προκύπτει από την αφαίρεση του αρχικού raster από το τελικό raster. Αρνητικές τιμές z καταδεικνύουν περιοχές του αρχικού raster αρχείου, οι οποίες έχουν γεμίσει με υλικό. Θετικές τιμές φανερώνουν ποσότητα υλικού που έχει αφαιρεθεί (Χάρτης 9). Τελικά, προέκυψε ένα αρχείο grid (πλέγματος) με πληροφορίες για τον όγκο. Έτσι υπολογίστηκε ότι ο

όγκος των αποληφθέντων υλικών έως σήμερα είναι 8.284.564,46 m3.

Χάρτης 9. Χάρτης υπολογισμού του όγκου του αποληφθέντος υλικού 5. Συνδυασμένη χρήση επιπέδων Γ.Σ.Π. και δορυφορικών εικόνων, στον εντοπισμό αλλαγών (change detection) εντός και εκτός του λατομικού χώρου Η συνδυασμένη χρήση τόσο των δορυφορικών δεδομένων όσο και των επιπέδων των Γ.Σ.Π., βοήθησε

στον υπολογισμό του εμβαδού επιφάνειας του λατομικού χώρου, του στρατοπέδου Ασσήρου, όσο και των παρακείμενων στο λατομείο δήμων και κοινοτήτων. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε η ψευδοέγχρωμη εικόνα του δορυφόρου SPOT-1 (14-05-1987), με διακριτική ικανότητα 20 m, πάνω στην οποία ψηφιοποιήθηκαν τα όρια του λατομείου, του στρατοπέδου Ασσήρου καθώς και τα όρια των δήμων και κοινοτήτων Δρυμού, Μελισσοχωρίου, Νέας Σάντας και Κριθέας. Ανάλογα χρησιμοποιήθηκε και η ψευδοέγχρωμη εικόνα του SPOT-4 (08-1998), με διακριτική ικανότητα 20m, πάνω στην οποία ψηφιοποιήθηκαν οι αντίστοιχες περιοχές. O Πίνακας 1, παρουσιάζει τις εμβαδομετρικές μεταβολές όπως αυτές προέκυψαν κατά το διάστημα των 12 χρόνων που μεσολάβησε μεταξύ της λήψης των δύο δορυφορικών εικόνων. Στον Πίνακα 1, παρατηρούμε μία συνεχή επέκταση των οικιστικών περιοχών, του λατομείου αλλά και του στρατοπέδου. Η επέκταση των οικιστικών περιοχών οφείλεται στην αύξηση του πληθυσμού στο διάστημα των 12 χρόνων, η οποία μπορεί να συνδεθεί άμεσα με τη συνεχώς αυξανόμενη λατομική δραστηριότητα, αναδεικνύοντας έτσι και τον ευρύτερο θετικό κοινωνικο-οικονομικό ρόλο του λατομείου στην περιοχή μελέτης.

E3K173

Πίνακας 1. Μεταβολή στις εκτάσεις οικιστικών περιοχών-στρατοπέδου-λατομείου.

Εικόνες 4 και 5. Ψηφιοποιημένα πολύγωνα των οικιστικών περιοχών, του λατομείου και του στρατόπεδου το 1987 και το 1998.

Χάρτης 10. Μεταβολές των εκτάσεων κατά τη χρονική περίοδο 1987-1998.

M2 Κριθέα Νέα Σάντα Μελισσοχώρι Δρυμός Στρατόπεδο

Ασσήρου Λατομείο

Ε1998 554381 644213 809191 1110407 2684586 598677

Ε1987 374312 643673 537616 899713 2462045 558200

Εμβαδο μετρική Διαφορά

(Ε1998-Ε1987)

180069 540 271575 210694 222541 40477

E3K173

Σύμφωνα με το άρθρο 3 του νόμου 2115/1993, ισχύει ότι: «Μέσα στις λατομικές περιοχές, καθώς και σε απόσταση τουλάχιστον χιλίων (1000) μέτρων έξω από την οριογραμμή τους, απαγορεύεται η επέκταση του σχεδίου πόλεως ή η δημιουργία ανεξάρτητου ρυμοτομικού σχεδίου ή η ανέγερση οποιουδήποτε κτίσματος, με εξαίρεση εκείνα που εξυπηρετούν την λατομική δραστηριότητα, για τα οποία αποφαίνεται ο αρμόδιος νομάρχης.». Στην παρούσα εργασία, χρησιμοποιήθηκαν οι δύο δορυφορικές εικόνες SPOT για να εξακριβωθεί το

κάτα πόσον τηρούνται οι σχετικές διατάξεις. Στην ψευδοέγχρωμη εικόνα του SPOT-1 του 1987, αλλά και στην ψευδοέγχρωμη εικόνα του SPOT-4 του 1998, οι κτιριακές εγκαταστάσεις του στρατοπέδου βρίσκονται εντός της “ζώνης επιρροής”. (buffer zone), δηλαδή σε απόσταση μικρότερη του 1 χιλιομέτρου από τον λατομικό χώρο. Επίσης στην ψευδοέγχρωμη εικόνα του SPOT-4, του 1998, διαπιστώθηκε ότι εμφανίζονται και άλλες κτιριακές εγκαταστάσεις εντός της ζώνης επιρροής, γεγονός το οποίο επιβεβαιώθηκε και στο ύπαιθρο. Για να αποδοθεί πιο παραστατικά η κατάσταση γύρω από το λατομείο το 1998, δημιουργήθηκε ο χάρτης “ζώνης επιρροής”(Χάρτης 11).

Χάρτης 11. Χάρτης “ζώνης επιρροής” όπου φαίνεται ότι διάφορες κτιριακές εγκαταστάσεις βρίσκονται εντός της ζώνης απαγόρευσης των 1000 μέτρων περιμετρικά του λατομείου.

6. Συμπεράσματα Η χρήση του λογισμικού ArcGIS και πιο συγκεκριμένα των υποπρογραμμάτων του (extensions), όπως

είναι το Spatial Analyst και το 3D Analyst, αποδειχθηκε ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο για την επεξεργασία και ανάλυση ψηφιοποιημένων δεδομένων με τελικό σκοπό των υπολογισμό σημαντικών περιβαλλοντικών παραμέτρων σχετικά με τις επιπτώσεις από τις εργασίες εξόρυξης ασβεστολίθου στο όρος Καμήλα καθώς και στην τρισδιάστατη απεικόνιση της εξέλιξης του λατομείου. Παράλληλα, η χρήση κατάλληλλα επεξεργασμένων δορυφορικών εικόνων πρόσφερε πληροφορίες, που σχετίζονται με την λατομική και οικιστική επέκταση στην ευρύτερη περιοχή περιμετρικά του λατομείου. Πιο συγκεκριμένα, με την βοήθεια των παραπάνω προέκυψαν τα εξής: α) υπολογίστηκε ο όγκος του αποληφθέντος υλικού του λατομείου μέχρι σήμερα, β) δημιουργήθηκαν χάρτες ορατότητας της περιοχής εξόρυξης (των αναβαθμίδων του λατομείου) από διάφορα σημεία του δρόμου (οπτική όχληση) και γ) υπολογίστηκε η μεταβολή της έκτασης των οικιστικών περιοχών, του λατομείου και του στρατοπέδου για την περίοδο 1987-1998.

E3K173

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Burrough P.A., 1986: Principles of Geographical Information Systems for Land Resources Assessment.

Oxford Science Publication, New York. Drury, S.A., 1993. Image interpretation in Geology, London, Chapmand Hall, Second Edition, 283pp. Gupta, R.P. 1991: Remote Sensing Geology, Springer-Vorlag, Berlin, 356 p. Kockel, F., Mollat, H. and Walther, H., 1977: Geologischen Karte des Chalkidiki und

angrenzender Gebiete in 1:100.000 (Nord-Griechenland). Bundesanstalt fuer Geowissenschaften und Rohstoffe Erl.. 119 S., 4 Abb., 5 Tab., 1 Taf., 1 Kt. In 4 Bl., Hannover.

Sabins, F.F., 1997. Remote Sensing, Principles and Interpretation, New York, W. H. Freeman and Co, Third Edition, 494pp.

Star, J., Estes, J., 1990: Geographic Information Systems-An Introduction., Prentice-Hall, New Jersey. Whittow J., 1984: Dictionary of Physical Geography. Penguin Books Ltd., Middlesex, pp 352 . Αλεξάκης Δ.Δ., 2003: Διαχρονική παρακολούθηση του όρους Καμήλα και της ευρύτερης περιοχής, με τη

βοήθεια της Τηλεπισκόπησης και των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Μια περιβαλλοντική προσέγγιση. Μεταπτυχιακή Διατριβή Ειδίκευσης, Τμήμα Γεωλογίας, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 124 σελ.

Αστάρας, Θ.Α., 1980: Ποσοτική γεωμορφολογική μελέτη τμήματος των Δ. πλευρών του όρους Βερτίσκον (Κ. Μακεδονία) (Με 4 χάρτες εντός κειμένου). Διδακτορική διατριβή, Α.Π.Θ., Θεσσαλονίκη, 215 σελ.

Βικελούδας Δ., Πηλίτσης, Γ., Λάγκας, Γ., 1982: Μελέτη επιπτώσεων και αποκαταστάσεως περιβάλλοντος επί δασικής εκτάσεως από την λειτουργία λατομείου ασβεστολίθου“Α.Ε. Δρυμός”. Θεσσαλονίκη, σελ 1-8.

Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού (Γ.Υ.Σ.): Τοπογραφικοί χάρτες, Φύλλο ΛΑΧΑΝΑΣ (κλίμακα 1:50.000, Αθήνα 1969) και Φύλλο ΚΙΛΚΙΣ (κλίμακα 1:50.000, Αθήνα, 1970).

Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών, Γεωλογικός χάρτης, Φύλλο Κιλκίς. κλίμακα 1:50.000, Αθήνα, 1979.

Κουτσόπουλος, Κ., 2002: Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών και Ανάλυση Χώρου. Εκδόσεις Παπασωτηρίου, Αθήνα.

Μουντράκης, Δ., 1985: Γεωλογία της Ελλάδας. Εκδόσεις University Studio Press, Θεσσαλονίκη, σελ 50- 56.

Μπάκας Γ. Ι., Δούνας Γ., 1991: Τεχνική μελέτη λατομείου δρυμού Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονίκη, σελ 3-8. Παπαδόπουλος Δ., 2000: Νομοθετικό πλαίσιο Ελλάδος για τα Μάρμαρ., Πρακτικά 2ου Πανελλήνιου

Συνεδρίου “Το Ελληνικό Μάρμαρο”, Θεσσαλονίκη 2000. σελ 193-194. Χατζηστάθης Α., Ισπικούδης Ι., 1993: Προστασία της Φύσης και Αρχιτεκτονική του Τοπίου. Εκδόσεις

Γιαχούδη-Γιαπούλη, Θεσσαλονίκη, σελ. 186-187.