1

İSLAM Elmi-köməkçi biblioqrafiya

BAKI – 2017

B i b l i o q r a f i y a

3

KBT Я19:Э+Э38-1я1 UOT 016:28-9

Tərtib edən: Mehriban Cəfərova Elmi redaktor: Kərim Tahirov, professor, Əməkdar mədəniyyət işçisi Redaktor: Gülbəniz Səfərəliyeva, Əməkdar mədəniyyət işçisi

İslam: elmi-köməkçi biblioqrafiya /tərt. ed. M.Cəfərova; elmi red. K.Tahirov;

red. G.Səfərəliyeva.- Bakı, 2017.- 680 s. Azərbaycan Milli Kitabxanasının ilk dəfə olaraq tərtib etdiyi “İslam” adlı elmi-

köməkçi biblioqrafiyada islam dini haqqında 1591-2017-ci illəri əhatə edən islam tarixi, islamın əsasları, islamda təriqətlər, məzhəblər, cərəyanlar, islamın görkəmli şəxsiyyətləri, müqəddəs yerləri, islamda insan hüquqları, müqəddəs Qurani-Kərim nüsxələri və quranşünaslıq haqqında kitablar, elmi məqalələr toplanmışdır.

Kitab elmi tədqiqatçılar, kitabxanaçı-biblioqraflar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

ISBN 978-9952-404-18-2

©M.F.Axundov adına Azərbaycan Milli Kitabxanası, 2017

İ s l am

2

ИСЛАМ

Научно-вспомогательная библиография

БАКУ – 2017

İ s l am

4

ББК Я19:Э+Э38-1я1УДК 016:28-9

Составитель: Мехрибан Джафарова

Научный редактор: Керим Тахиров,профессор,Заслужанный работник культуры

Редактор: Гюльбяниз Сафаралиева,Заслужанный работник культуры

Ислам: научно-вспомагательная библиография /сост. М.Джафарова;науч. ред. К.Тахиров; ред. Г.Сафаралиева.- Баку, 2017.- 680.

В научно-вспомогательной библиографии «Ислам», впервые составленнойАзербайджанской Национальной Библиотекой, собраны книги, научные статьи с 1591 по 2017 гг.. В библиографическом указателе отражены материалы по истории и основах ислама. Приведены сведения о течениях и направлениях в исламе, приводятся данные о мусульманских святынях, также освещаются основы исламского права, экономики и т.п.

Книга предназначена для специалистов, научных исследователей, библиоте-карей и библиографов, а также для широкого круга читателей.

ISBN 978-9952-404-18-2

©Национальная Библиотека Азербайджана им. М.Ф.Ахундова, 2017

B i b l i o q r a f i y a

5

2017-ci ilin Azərbaycan Respublikasında

“İslam Həmrəyliyi İli” elan edilməsi haqqında

AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI

Azərbaycan uzun əsrlərdən bəri İslam sivilizasiyasının əsas mərkəzlərindən biri olmuşdur. O, İslam dininin yayılmasında və eyni zamanda Müsəlman İntibahının bər-qərar olmasında mühüm rol oynamışdır. Bütün bunlar Azərbaycan ərazisində ilk vaxt-lardan İslam dininin maddi və qeyri-maddi irsinin formalaşmasına zəmin yaratmışdır. 743-cü ildə tikilən Şamaxı Cümə məscidi və ölkəmizin muzeylərində saxlanılan qədim əlyazmalar bunun bariz nümunəsidir.

Dinlə bağlı sərt qadağaların mövcud olduğu sovet dövrü Azərbaycanında cəmi 17 məscid fəaliyyət göstərdiyi halda, hazırda onların sayı 2000-i ötüb keçmişdir. Həmin məscidlərin 300-dən çoxu tarixi-mədəni abidə kimi qorunur. Azərbaycan dövlətinin İslam dini dəyərlərinə qayğısı sayəsində son illər ərzində İslam mədəniyyətinin qiymət-li abidələrindən Bibiheybət, Təzəpir, Əjdərbəy, Şamaxı Cümə məscidləri və Gəncə şə-hərindəki “İmamzadə” kompleksi əsaslı şəkildə yenidən qurularaq təmir olunmuş, ölkəmizin paytaxtında Cənubi Qafqazın ən möhtəşəm məbədi Heydər məscidi inşa edilmişdir.

Azərbaycan Respublikası İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının, İSESKO-nun, həmçinin müsəlman ölkələrini birləşdirən digər mötəbər qurumların üzvü seçilərək İslam aləmi ilə qarşılıqlı faydalı münasibətlər qurmuş, qlobal əhəmiyyətli bir sıra mühüm mədəni forumların təşkilatçısı kimi çıxış etmişdir.

Azərbaycan tolerantlıq mühitinin təşəkkül tapmasına, multikulturalizmin, mədə-niyyətlərarası və sivilizasiyalararası dialoqun qurulmasına, islam dəyərlərinin dünyada təbliğinə böyük töhfələr vermişdir. Azərbaycanın İslam aləmində qazandığı nüfuz 2009-cu ildə Bakı və 2018-ci ildə Naxçıvan şəhərlərinin İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunmasında öz ifadəsini tapmışdır. IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının 2017-ci ildə Bakı şəhərində keçirilməsi ilə bağlı qərar isə ölkəmizin İslam həmrəylinin möhkəmlən-dirilməsi sahəsində növbəti əməli addımlar atması üçün əlverişli şərait yaradır.

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, İslam həmrəyliyinin bərqərar olmasında Azərbaycanın özünəməxsus mövqeyinin möhkəmləndirilməsini təmin etmək məqsədi ilə qərara alıram:

1. 2017-ci il Azərbaycan Respublikasında “İslam Həmrəyliyi İli” elan edilsin. 2. Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti 2017-ci ilin Azərbaycan

Respublikasında “İslam Həmrəyliyi İli” elan edilməsinə dair tədbirlər planını bir ay müddətində hazırlayıb Azərbaycan Respublikasının Prezidentinə təqdim etsin.

İlham Əliyev,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Bakı şəhəri, 10 yanvar 2017-ci il

İ s l am

6

Kitabın içindəkilər

2017-ci ilin Azərbaycan Respublikasında “İslam Həmrəyliyi İli” elan edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Sərəncamı .............................. 5İsgəndərov A. “İslam” elmi-köməkçi biblioqrafiyası haqqında rəy ................................................................. 9Tərtibçidən ............................................................................................ 11Görkəmli şəxsiyyətlər İslam dini haqqında .......................................... 12İslam tarixi ........................................................................................... 15

Kərbəla hadisələri ............................................................................ 21Peyğəmbərlər tarixi .......................................................................... 23

İslamın əsasları – şəriət məsələləri və islam əxlaqı .......................... 31İslam peyğəmbəri – Həzrəti Məhəmməd ibn Abdullah (Xatəmül ənbiya) ................................................................................................... 75“Qurani-Kərim” nüsxələri və Quranşünaslıq

Qurani-Kərim nüsxələri ................................................................... 92Qurani-Kərimin şərhləri, izahları, hissələri ...................................... 95Qurani-Kərim təfsirləri .................................................................... 97Quranşünaslıq ................................................................................... 100

İslam hüququ ....................................................................................... 124İslamda insan hüquqları – qadın hüquqları ..................................... 127İslam iqtisadiyyatı ............................................................................... 133İslamda təriqətlər, məzhəblər, cərəyanlar

Ümumi mövzuda materiallar ........................................................... 139Şiəlik ................................................................................................ 142Sufilik ............................................................................................... 162Hürufilik ........................................................................................... 178Xəlvətilik .......................................................................................... 179Səfəvilik ........................................................................................... 180Nəqşibəndiyyəlik ............................................................................. 180Sünnilik ............................................................................................ 181Şafiilik .............................................................................................. 182İşraqilik ............................................................................................ 182Vəhhabilik ........................................................................................ 183Digər təriqətlər haqqında ................................................................. 186

İslam dini – ədəbiyyatda və incəsənətdə .......................................... 188İslamın görkəmli şəxsiyyətləri ............................................................ 224İslam dinində müqəddəs yerlər – şəhərlər, məscidlər, ziyarətgahlar ........................................................................................ 241

B i b l i o q r a f i y a

7

İslam Azərbaycanda ........................................................................... 248 Dərsliklər ............................................................................................. 330 Elmi ateizm və islam .......................................................................... 338 İslamşünaslıq - islam nəzəriyyəsi, müasir dövrdə islam .................. 350 Bakı Dövlət Universitetinin İlahiyyat fakültəsinin, Bakı İslam Universiteti Zaqatala Şöbəsinin elmi-məcmuələri ........

411

İslam dini mövzusunda ilahiyyat, fəlsəfə, filologiya, tarix, psixologiya və b. elm sahələri üzrə müdafiə olunmuş fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru dissertasiyaları və avtoreferatları ......................................................................................

419 История ислама …...……………………………….…………..…... 432 Основы ислама – шариат, исламская мораль ……………...… 439 Пророк ислама – Мухаммад ибн ‘Абдуллах ................................ 446 «Коран» и коранистика Экземпляры Корана …….........………....…………….......……... 454 Толкования Корана …………….......………………...………….. 457 Тексты, переводы, комментарии Корана …........……………… 459 Коранистика …………………………………………...……….. 460 Мусульманское право ……………………….……....…………… 471 Права человека в исламе – права женщин …………………….. 473 Исламская экономика …………………………………….....……. 477 Течения и секты в исламе Материалы общего характера ………………….…................….. 481 Шиизм ……………...…………..……………………………..….. 482 Суннизм …………..……………….………….....……………….. 486 Cуфизм ……………………………………..……………….……. 488 Хуруфизм …...……………………….…………………..……….. 499 Бабизм ………………………………….………………......…….. 499 Ваххабизм ……………..……………….....................................… 500 Хариджизм ………….....………………………………….……… 500 Мурджизм ………………..……………………………….…….... 501 Джадидизм ………………………..……………………....…..….. 501 Ислам – в литературе и искусстве ………………...………...…... 502 Выдающиеся личности в исламе ……………………..…..……... 508 Святые места в исламе: города, святилища и мечети ............... 511 Ислам в Азербайджане ………………………………....…………. 517 Учебники …………………………………………………………… 525 Научный атеизм и ислам …………....………………..………….. 527 Исламоведение - теория ислама, ислам в современном мире . 536

İ s l am

8

Notlar .................................................................................................... 623 Elektron resurslar ............................................................................... 623 Səsyazıları ............................................................................................ 625 Veblioqrafiya ....................................................................................... 626 Köməkçi göstəricilər

1. Digər kitabxanalarda saxlanılan kitabların köməkçi göstəricisi .................................................

627

2. Müəlliflərin əlifba göstəricisi ................................................... 630 3. Tərcüməçilərin əlifba göstəricisi ……......……....…………… 657 4. Redaktorların əlifba göstəricisi ……………………….……… 659

Вспомогательные указатели 1. Вспомогательный указатель книг

сохраняющиеся в других библиотеках ……............………

627 2. Алфавитный указатель авторов ………..……..…..……….. 663 3. Алфавитный указатель переводчиков …………..…….….. 675 4. Алфавитный указатель редакторов …………......……..….. 677

B i b l i o q r a f i y a

9

Azərbaycan Milli Kitabxanasının tərtib

etdiyi və 2017-ci ildə nəşr olunan “İslam” adlı elmi-köməkçi biblioqrafiya haqqında

R Ə Y

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 10 yanvar 2017-ci ildə imzaladığı fərmanla 2017-ci ili Azərbaycan Respublikasında “İslam Həmrəyliyi ili” elan etmişdir.

Azərbaycan uzun əsrlərdən bəri İslam sivilizasiyasının əsas mərkəzlərindən biri kimi İslam dininin yayılmasında və Müsəlman İntibahının formalaşmasında mühüm rol oynamışdır. XIX əsrin əvvəllərinə kimi, Azərbaycanın Rusiya tərəfindən işğalına qədər bu siyasət davam etmiş, sonrakı 90 il ərzində rus hakimiyyəti ölkəmizdə ruslaşdırma və xristianlaşdırma siyasəti həyata keçirərək milli, dini adət və ənənələrimizin aradan qaldırılması siyasəti yürütmüşdür. 1920-ci ildə Azərbaycanda Sovet hakimiyyətinin qurulması ilə ateizm siyasətinin qurbanına çevrilən İslam dini və onun dəyərləri, ayinləri qadağan olunmuşdur.

1991-ci ildə Azərbaycan yenidən öz dövlət müstəqilliyini qazandıqdan sonra, yeni yaranan hakimiyyət xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinin bərpası və qorunub saxlan-ması üçün müstəsna tədbirlər həyata keçirmiş, xüsusilə 1993-cü ildən Azərbaycan xal-qının ümummilli lideri Heydər Əliyevin və 2003-cü ildən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin xüsusi diqqət və qayğısı sayəsində İslam mədəniyyətinin qiymətli abidələri olan Bibiheybət, Təzəpir, Əjdərbəy, Şamaxı cümə məscidləri, Gəncə şəhərindəki “İmamzadə” kompleksi əsaslı şəkildə yenidən qurularaq təmir olunmuş və Bakıda Cənubi Qafqazın ən möhtəşəm məbədi Heydər məscidi inşa edilmişdir.

Bu gün Azərbaycanın bir çox dini təşkilatlarının İslam ölkələri ilə qarşılıqlı, fay-dalı münasibətləri mövcuddur, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi bir çox dünya əhəmiyyətli dini forumların təşəbbüsçüsü və təşkilatçısı kimi çıxış edir. Azərbaycan, həmçinin dünyada dini tolerantlığın ən mühüm mərkəzlərindən biri kimi tanınır. Təsadüfi deyil ki, Azərbaycan İslam aləmində öz əhəmiyyətinə və qazandığı nüfuza görə 2009-cu ildə Bakı və 2018-ci ildə Naxçıvan şəhərləri İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunmuş, 2017-ci ildə IV İslam Həmrəyliyi Oyunları məhz Azərbaycanın paytaxtı Bakıda keçi-rilmişdir. Bütün bunlar Azərbaycanın İslam dünyasındakı yerinə və roluna verilən qiymətdir.

Azərbaycan öz müstəqilliyini əldə etdikdən sonra ölkəmizin tarixinin, mədəniyyə-tinin, xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinin daha dərindən və obyektiv öyrənilməsi sahəsində də ciddi işlər görülmüş, xüsusilə İslam tarixi, İslamın əsasları, İslamda təriqətlər, məzhəblər, cərəyanlar, İslamın görkəmli şəxsiyyətləri, müsəlman dünyasının müqəddəs yerləri, İslamda insan hüquqları, müqəddəs Qurani-Kərim haqqında qiymətli kitablar, elmi məqalələr və s. yazılmışdır. Bütün bunlar Azərbaycan cəmiyyətinin öz tarixi köklərinə qayıtmasına, itirilmiş milli-mənəvi dəyərlərinə qayıdışına, bir sözlə,

İ s l am

10

cəmiyyətimizin saflaşmasına, yeni milli-dini ideologiyamızın formalaşmasına ciddi təsir göstərmişdir.

Çox sevindirici haldır ki, məhz müstəqillik illərində Azərbaycanın Milli Kitabxa-nası statusunu qazanmış keçmiş M.F.Axundov adına Kitabxana da bu şərəfli işə öz qiy-mətli töhfəsini verir. Kitabxananın direktoru, professor, Əməkdar mədəniyyət işçisi Kərim Tahirovun rəhbərliyi altında tərtib olunmuş və 2016-cı ildə nəşr olunan “Azər-baycanda multikulturalizm” və 2017-ci ildə nəşr olunmuş “İslam” adlı biblioqrafiyalar mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

“İslam” adlı elmi biblioqrafiyada İslam dini, onun tarixi, şəriət məsələləri və İslam əxlaqı, Hz.Məhəmməd və digər İslam peyğəmbərləri, Qurani-Kərimin nüsxələri, şərhləri, təfsirləri, ümumiyyətlə Quranşünaslıq, İslam hüququ, İslamda insan haqları, o cümlədən qadın hüquqları, İslamda iqtisadi məsələlər və onlara münasibət, İslam təriqətləri, məzhəbləri və cərəyanları haqqında yazılmış kitabların, məqalələrin, tezislə-rin müəllifləri, nəşr yeri və ili, həmçinin qısa məzmunu öz əksini tapmışdır. Biblioqra-fiya əsasən iki dildə - Azərbaycan və rus dillərində tərtib olunmuşdur. Bundan başqa, ədəbiyyatda, dilçilikdə, incəsənətdə İslamın təbliğinə və təsvirinə, İslamın görkəmli şəxsiyyətlərinə, müqəddəs yerlərinə həsr olunan əsərlərin və həmçinin İslamdan bəhs edən dərsliklərin də biblioqrafiyada yer alması təqdirəlayiqdir.

Biblioqrafiyanın müsbət cəhətlərindən biri ondan ibarətdir ki, burada həm elmi ateizmə və həm də İslama aid olan əsərlərin verilməsi oxucuya imkan verir ki, iki dün-yagörüşünü qarşı-qarşıya qoyub arasındakı fərqləri müəyyənləşdirsin, bundan başqa, İslamşünaslıq və İslam nəzəriyyəsi və müasir dövrdə İslam, onun əhatə dairəsi, onun müasir müsəlman cəmiyyətlərindəki rolunu dəyərləndirsin.

Biblioqrafiyada hazırda müxtəlif ali məktəblərdə, elmi idarələrdə nəşr olunan elmi məcmuələrdə İslam dini ilə bağlı çıxmış məqalələrin də yer alması diqqət çəkir, hətta tərtibçilər İslam dini ilə bağlı fəlsəfə doktoru, elmlər doktoru dissertasiyalarını və avtoreferatlarını da biblioqrafiyaya daxil etməklə onu daha da zənginləşdirmişlər. Burada həmçinin müxtəlif notların, elektron resursların, səs yazılarının və s. müasir texnoloji vasitələrin verilməsi də müasir tərtibat tələblərinə cavab verir və biblioqrafi-yanın elmi əhəmiyyətini artırır.

Fikrimizi yekunlaşdıraraq qeyd etmək istərdik ki, “İslam” biblioqrafiyası çox də-yərli bir nəşr olub, həm müsəlman dindarları, həm geniş ictimaiyyət, həm də elmi təd-qiqatçılar, kitabxanaçı biblioqraflar üçün son dərəcə faydalıdır, gələcəkdə də bu işin davam etdirilməsi məqsədəuyğundur və arzuolunandır.

Anar İsgəndərov,

tarix üzrə elmlər doktoru, professor

B i b l i o q r a f i y a

11

Tərtibçidən Ulu öndər, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev

Azərbaycançılıq məfkurəsinin mühüm tərkib hissəsi kimi islamşünaslıq barədə: “…Azərbaycanda islamşünaslıq sahəsində XX əsr demək olar, tamam itirilmiş-dir. Bu işləri görmək üçün Azərbaycanda islamşünaslıq elmini inkişaf etdirmək lazımdır” – deyərkən özünün uzaqgörənliyi və müdriklyi ilə bu sahəyə diqqət ayırmağı, onu tədqiq etməyi, öyrənməyi tövsiyə etmişdir.

Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2017-ci ili “İslam həmrəyliyi ili” elan etməsi ilə əlaqədar olaraq İslama dair elmi infor-masiyanı bir yerə toplamaq, onu sistemləşdirərək mütəxəssislərin ixtiyarına vermək məqsədilə ilk dəfə olaraq Azərbaycan Milli Kitabxanası tərəfindən “İslam” adlı fundamental elmi-köməkçi biblioqrafik göstərici tərtib edilmişdir.

Elmi-köməkçi göstəricidə 1591-2017-ci illəri əhatə edən – 400 ildən çox tarixi dövrü əhatə edən kitablar, elmi jurnallarda, konfrans materiallarında dərc edilmiş məqalələr, tezislər, müdafiə olunmuş dissertasiyaların avtoreferatları öz əksini tapmışdır. Göstərici tərtib edilərkən respublikanın aparıcı kitabxanala-rına və AMEA-nın müvafiq institutlarına da müraciət olunmuş, aidiyyatı ədəbiyyat toplanaraq biblioqrafik göstəriciyə daxil edilmişdir.

Göstərici iki dildə - Azərbaycan və rus dillərində tərtib edilmişdir. Mündə-ricatda göstərilən bölmələr xronoloji prinsipə uyğun olaraq, daxildə isə əlifba sırası üzrə qruplaşdırılmışdır. Hər bölmədə əvvəlcə kitablar, sonra isə kitablar-da, məcmuələrdə, elmi jurnallarda dərc edilmiş məqalələr və tezislər öz əksini tapmışdır.

Azərbaycan Milli Kitabxanasında mühafizə olunan kitabların hər birinin biblioqrafik təsvirindən sonra düzülüş şifrəsi verilmiş, digər kitabxanalarda yerləşən kitabların isə köməkçi göstəricisi tərtib edilmişdir. Biblioqrafiyadan istifadəni asanlaşdırmaq məqsədilə müəlliflərin əlifba göstəricisi də hazırlan-mışdır. Eləcə də veblioqrafiya da tərtib edilərək təqdim edilmişdir.

Kitab elmi tədqiqatçılar, kitabxanaçı-biblioqraflar və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulmuşdur.

Biblioqrafik göstərici haqqında rəy və təkliflərini bildirən mütəxəssislərə və oxuculara əvvəlcədən minnətdarlığımızı bildirir, təklif və rəylərini Azərbay-can Milli Kitabxanasına göndərmələrini xahiş edirik.

Ünvan: Az-1000, Bakı şəh., Xaqani küç. 57; E-mail: contact@anl.az.

İ s l am

12

Görkəmli şəxsiyyətlər İslam dini haqqında

…Azərbaycanda islamşünaslıq sahəsində XX əsr demək olar, tamam itirilmişdir. Bu işləri görmək üçün Azərbaycanda islamşünaslıq elmini inkişaf etdirmək lazımdır. Bu məqsədlə Azərbaycan Elmlər Akademiyası, Bakı DövlətUniversiteti və elmi-tədqiqat institutları həmin sahə üçün xüsusi təşkilatlar, orqanlar və elmi mərkəzlər yaratmalıdırlar. Belə təşəbbüslər olsa, mən onları dəstəkləyəcəyəm, bunlar üçün hər cür şərait yaradacağam. Buna arxayın olun.

Azərbaycanda islam dini VII əsrdən yayılıb və Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlərinin əsasını təşkil edir. Bizim çoxəsrlik islam dövrü tariximiz zəngindir. Bu gün iftixar hissi ilə deyirik ki, Azərbaycan islam mədəniyyəti, islam dini ilə bağlı olan dahi insanlar - Nizami, Füzuli, Nəsimi, Tusi, Qətran Təbrizi və bir çox digər böyük şəxsiyyətlər dünya sivilizasiyasına böyük töhfə-lər vermiş və islam mədəniyyətini zənginləşdirmişdir. Biz bunlarla fəxr edirik. Biz Azərbaycanlılar öz tariximizlə, milli-mənəvi dəyərlərimizlə fəxr edirik, öz doğma ana dilimizlə fəxr edirik. Bunlar hamısı bizim milli mənəviyyatımız, milli-mənəvi dəyərlərimizdir. Bunlara görə də biz islam dininə, islam mədəniyyətinə mənsub olmağımızla da fəxr edirik.

İslam dini başqa dinlərə qarşı heç vaxt düşmən olmamışdır. Çünki bu dinlərin hamısı Allahdan gəlir. Azərbaycanda müsəlmanlarla yanaşı başqa dinlərə etiqad edən adamlar da yaşayır. Onlar da Azərbaycanın bərabər hüquqlu vətəndaşlarıdır. Çalışmalıyıq ki, dini, milli mənsubiyyətindən asılı olmayaraq, Azərbaycanın bütün vətəndaşları eyni hüquqlu olsunlar və onların hamısının birliyini, vəhdətini təşkil edək. Bu da Allah təalanın buyurduğu, bizim yolumuzdur.

Bizim dinimiz mütərəqqi dindir. Əsrlər boyu islam dini özünün mütərəqqi olduğunu və eyni zamanda, islam dininə itaət edən adamların hamısına özünün nə qədər tərəqqipərvər və nə qədər dünyəvi əhəmiyyətli olduğunu sübut edir, müsəlmanlara daim xoşbəxtlik bəxş edir.

Heydər Əliyev,Azərbaycan xalqının ümummilli lideri

B i b l i o q r a f i y a

13

Azərbaycan müstəqil dövlət kimi islam həmrəyliyinə töhfəsini verir. Bütün müsəlman ölkələri ilə biz çox mehriban münasibətlər qurmaq əzmindəyik. İslam həmrəyliyinin gücləndirilməsi üçün əməli addımlar atırıq.

İslam sülh dinidir, mehribanlıq dinidir, dözümlülük-tolerantlıq dinidir. İlham Əliyev,

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Azərbaycan müsəlman aləminin ayrılmaz hissəsidir. Azərbaycan bütün müsəlman ölkələri ilə əlaqələrini dostluq, qardaşlıq, qarşılıqlı hörmət əsasında qurur və bu sahədə böyük uğurlara nail olub. Əfsuslar olsun ki, bir sıra müsəlman ölkələrində müharibə gedir, yeni münaqişələr, təhlükələr yaranır, İslam dinini terrorla əlaqələndirən güclərin sayı artır. Heç bir dinin, o cümlədən İslam dininin terrorla heç bir əlaqəsi ola bilməz. Din özü-üzlüyündə terroru rədd edən amildir və İslam dini sülh, mərhəmət dinidir. Hesab edirəm ki, bütün müsəlman aləminin bir araya gəlməsi, dostluq, qardaşlıq, sülh, əməkdaşlıq amilləri ətrafında birləşməsi həm böyük bir idman bayramına çevriləcək, həm də müsəlman aləmində, müsəlman ölkələri arasında olan əməkdaşlığın möh-kəmlənməsinə öz töhfəsini verəcəkdir.

Mehriban Əliyeva, Azərbaycan Respublikasının birinci vitse-prezidenti,

UNESCO və İSESCO-nun xoşməramlı səfiri

Tarixi mədəniyyət abidələrinin, məscid və ziyarətgahların, xristian, yəhudi və digər dinlərə məxsus məbədlərin bərpası və təmiri, dilindən və dinindən asılı olmayaraq, ölkənin bütün vətəndaşlarının etiqad azadlığının qorunması və dini ehtiyaclarının təmin olunması - bütün bunlar Azərbaycanın dini-mənəvi mühitini əks etdirən real göstəriciləridir.

Allahşükür Paşazadə, Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin sədri, şeyxülislam

Dünya mədəniyyətinin ən möhtəşəm abidələrindən biri olan Qurani-Kərim

müsəlmanlığın dini-fəlsəfi, hüquqi qaynağı olmaqla yanaşı, həm də çox mühüm bir ədəbi-tarixi mənbədir.

İslam onu qəbul etmiş hər hansı bir xalqın gözəl adət və ənənələrini üzvi şəkildə əlaqələndirən, onların inkişafına rəvac verən dindir.

Vasim Məmmədəliyev, akademik

İ s l am

14

Sivilizasiyaların əsas mərkəzlərindən biri kimi tolerant və multikultural ənənələrə hər zaman sadiq olan respublikamız İslam dünyasında bu və ya digər problemlərin həllində özünəməxsus rola və nüfuza malikdir. Azərbaycan müx-təlif dinlərin və mədəniyyətlərin birgəyaşayışı və həmrəyliyi istiqamətində ardı-cıl siyasət yürüdür.

Əminəm ki, “İslam Həmrəyliyi İli” elan edilən 2017-ci il də ölkəmiz və bütün İslam dünyası üçün uğurlu illərdən biri olacaq, İslam mədəniyyətinin təb-liği və təşviqi, ənənələrinin qorunması, İslam dininin olduğu kimi dünya icti-maiyyətinə çatdırılması və ən əsası İslamı gözdən salan dairələrin hərəkətlərinə qarşı arqumentlərin ortaya qoyulması istiqamətində verilən töhfələrlə yadda qalacaqdır.

Mübariz Qurbanlı, Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsinin sədri

İstər dövlətçilik, istər mədəniyyət tariximizə nəzər salarkən islamın həyatı-

mızın ayrılmaz hissəsinə çevrildiyini görürük. Azərbaycanda din dövlətdən ay-rıdı. Bu, azərbaycanşünaslığın tərkib hissəsidi. Amma bizim müxtəlif dərsliklə-rimizdə islamla bağlı müəyyən məlumat verilir. Həmçinin tarix və ədəbiyyat fənlərində din mövzusuna da yer ayrılır.

Nizami Cəfərov, millət vəkili, akademik

İslam həmrəyliyi ancaq İslam aləmi daxilində olan həmrəyliyi nəzərdə tut-

mur, bu, həmçinin İslam aləmi ilə digər konfessiyalar arasında həmrəyliyin də harmoniyası deməkdir.

Kamal Abdullayev, Azərbaycan Respublikasının millətlərarası, multikultralizm və dini

məsələlər üzrə dövlət müşaviri, filologiya elmləri doktoru, professor, Əməkdar elm xadimi, akademik

B i b l i o q r a f i y a

15

İSLAM TARİXİ

Kitablar

Nəşr ili göstərilməyən kitab 1. Zeydan, C. Üzrayi-Qureyş /Cürci Zeydan; ərəbcədən tərc. ed. Mir Məhəmməd

Kərim Cəfərzadə.- Bakı: “Kaspi” qəzetəsinin mətbəəsi, [n.i.y.].- 534 s.

1832 2. Qara Çələbizadə, Ə. Rövzətül-əbrar /Əbdüləziz əfəndi Qara Çələbizadə.-

Misir: “Bulaq” mətbəəsi, 1248 h. (1832).- 638 s. Ən qədim rəvayət, əhvalat və tarixlər-dən başlamış XVII əsrə qədər Yaxın Şərq xalqlarının tarixindən bəhs olunur.

1897

3. Mahmud Əsəd. Tarixi-dini islam /Mahmud Əsəd.- İstanbul: Camal əfəndi və əsr mətbəəsi, 1315-1319 h. (1897-1901).- 343 s. Üç hissədən ibarət olan kitabın birinci hissəsi islam tarixinə mədxəldir. Bu hissədə islam dininin mahiyyəti və əhəmiyyətin-dən bəhs olunur. İslam tarixinin məxəzləri, dinin və millətin mənası, məmləkət və süla-lə, şəhərlilər və bədəvilər, ticarət mərkəzləri, din və məzhəb məsələlərinə bir nəzər salı-nır. Əsərin ikinci hissəsində Ərəbistan yarımadasının vəziyyəti və təbiəti, ərəblərin islamdan əvvəlki vəziyyəti və ərəb dövlətlərindən bəhs olunur. Kitabın üçüncü hissəsi 7 babdan ibarətdir. Burada Məhəmməd peyğəmbərin əsli və nəsəbi, peyğəmbərin dünyaya gəlməsi, onun həyatı, islam peyğəmbəri kimi şöhrət tapması və islam dininin yayılmasından bəhs olunur.

1900

4. Helmizadə, İ.R. Xalid ibn Vəlid (Seyfi-Saram ilahi) /İbrahim Rifət Helmi-zadə.- İstanbul: “”Qarabet” mətbəəsi, 1318 h. (1900).- 352 s. İslamiyyətin ilk illərində yunanlarla İraq və Şam ordusu arasında baş verən müharibə və bu döyüşlərdə islam komandanı Xalid ibn Vəlidin zəfərlərindən bəhs edən tarixi əsərdir.

1905

5. Mollazadə, H.Ş.H. Zübdətüt-təvarix: Həzrəti Adəmdən zəmanəmizə qədər keçən vüquati-təvarixiyəyi came dörd cild üzərinə yazılmış tarixi-ümumidir /Hacı Şeyx Həsən Gəncəvi Mollazadə.- Tiflis: [s. n.], 1905 (1323 h.).- C. 1.- 261 s. Kitabda həzrəti Adəmdən həzrəti Məhəmməd Mustafa zamanına qədərki müqəddəslər haqqında qısa məlumat verilmişdir. 1905/2

1908

6. Mollazadə, Ş.H.G. Müxtəsər tarixi-islam. Tarix elmləri ümumidir və ayineyi-cahannümadır. Xilqəti-adəm ilə zəmanəmizə qədər keçmiş əhval və vüquatı bilmək

İ s l am

16

insanı kamil etiqadlı və elmə xidmətə dəxi məcbur edər. Türki-Azərbaycan dilində xilqəti-bəşər əvvəli Həzrəti Adəm əleyhissəlamdan xüsusiyyət üzrə ənbiyayi-üzam və xüləfayi-raşidin və əimmeyiəthar və səlatini islamiyyənin ta dövləti-Çingiziyyə və Kürkaniyyənin inqrazına kimi əhvalati-tarixiyyələrini və bəzi lazımlı və istifadəli mətalibi bəyan edər. Hər bir müsəlmanın istifadəsinə, ələlxüsus təlim və tərbiyeyi-ətfal üçün çox münasibdir. /Hacı Şeyx Həsən Gəncəvi Mollazadə.- Bakı, 1908 (1326 h.).- C.1.- 119 s. 1908/16

7. Mollazadə, Ş.H.G. Zübdətüt-təvarix: Hicaz və Yəmən diyarında zühur edən təbəqati-ərəbin müxtəsər əhvalatı /Hacı Şeyx Həsən Mollazadə Gəncəvi Mollazadə, Hacı Şeyx Həsən Gəncəvi.- Gəncə: [s.n.], 1908 (1326 h.).- C. 2.- 120 s. Həzrəti-İsmai-lin vəhşət və cəhalətə giriftar olmalarını vasil və bizzat peyğəmbəri-axirəzzəman Mə-həmməd əleyhissəlamın əhvalati-tarixiyyəsini və xülafayi-Rəşidin əsri-səadətlərində zühur edən vəqayei bəyan edər. 1908/29

8. Şahbəndərzadə, Ə.H. Tarixi-islam /Əhməd Hilmi Şahbəndərzadə.- İstanbul: “Hikmət” mətbəəsi, 1326 h. (1908).- C.I-II.- 671 s. Kitabda dinlərin mənşəyi, islam dinində olan məzhəblər, təriqətlər, batil dinlər, Kant, Spinoza, Volter, Bayer, Ronanın və başqa filosofların xristianlığın və başqa dinlərin tənqidinə dair fikirləri, türk xalqları və onların ibtidai dinləri, türklər və islam dini, xristianlıq və türklər, Moğollar və islam, Səlib müharibələri, islam mədəniyyəti və yeni Avropa mədəniyyətindən bəhs olunur.

9. Zeydan, C. Əzrayi-Qüreyş: [tarixi roman] /Curci Zeydan; tərc. ed. və naşiri Axund Mirməhəmməd Kərim Cəfərzadə.- Bakı: [s.n.], 1908 (1325 h.).- 534 s. İslam tarixinə mənsub aşiqanə bir rəvayətdir. 1908/8

1909

10. Zeydan, C. On yeddi Ramazan /Zeydan Curci; tərc.ed. Axund Mirməhəm-mədkərim əlhac Mircəfərzadə; naş. Bəradəran Orucov.- Bakı: [s. n.], 1909 (1328 h.).- Hissə I, II.- 192 s. Tarixə mənsub (aşiqanə) bir rəvayətdir. Bu rəvayət tarixi islam silsiləsinin dördüncü həlqəsidir. Bu rəvayət (İmam Əli)nin qətlini və xəvaricin əhvala-tının keyfiyyətini və fitnənin titməsini və xilafət (Əhli Beyt)dən çıxıb o xilafəti bəni emiyə özlərinə götürməyini mətziməndir. 1909/8

1910

11. İbn ən-Nüzhət Cavad. Tarixi-islama bir nəzər /İbn ən-Nüzhət Cavad.- İstanbul: “Kaspar” mətbəəsi, 1328 h. (1910).- 46 s. Adəm və Nuh peyğəmbər və onun tufanı, bəni-İsrail və ərəblər, xristianlığın meydana gəlməsi, islamın yaranması və yayılması tarixçəsini əhatə edir.

12. Seydi, Ə. Hökumati-islamiyyə tarixi /Əli Seydi.- İstanbul: Artur Asaduryan mətbəəsi, 1327 h. (1910).- C.1.: I cüz.- 286 s. 10 cilddən ibarət kitabın bu cüzündə aləmin yarandığı ilk dövrdən başlayaraq, əfsanəvi peyğəmbər Nuhun tarixinə qədər danışılır. Bundan sonra Ərəbistanın iqlimi, coğrafi mövqeyi, qədim ərəb mədəniyyəti, islamın meydana gəlməsi, Məhəmməd peyğəmbərin evlənməsi, onun islamı yaymaq uğrunda apardığı mübarizə, Məkkənin fəthi, bütlərin məhv edilməsi tarixindən bəhs olunur.

13. Talıbzadə, Y. İslamın qısa tarixi /Axund Yusif Talıbzadə.- Bakı: Orucov qardaşlarının mətbəəsi, 1910.- H.1.- 35-56 s. 1910/33

B i b l i o q r a f i y a

17

1911 14. Seyyid Əmir Əli. Müsəvvər tarixi-islam /Seyyid Əmir Əli; tərc. ed. M.Rauf.-

İstanbul: “Qənaət” mətbəəsi, 1329 h. (1911).- 320 s. On doqquz fəsildən ibarət olan bu əsər ərəblərin Əməvi və Abbasi xilafəti dövründə ictimai, iqtisadi və mədəni inkişafı ilə tənəzzül dövrü tarixinə dair rəsmli və xəritəli bir kitabdır.

15. Zeydan, C. Mədəniyyəti-islamiyyə tarixi /Curci Zeydan; ərəb dilindən tərc. ed. Zəki Məğamiz.- İstanbul: “Qənaət” mətbəəsi, 1911 (1330 h.).- C.V.- 285 s. Kitabın bu cildində ərəb ölkələri və İran mədəniyyət tarixinin dörd böyük qismi əhatə edilmiş-dir. Burada Xəlifə Harun ər-Rəşid, Əməvi və Abbasi sülaləri hakimiyyətinə qədər bir dövrün mədəniyyətindən bəhs olunur.

1913

16. Mirbağırov, M.A. Tarix səhifələri: 1.İslam sikkələri tarixi; 2.Misir ölkəsi və tarixi /Mir Abbas Mirbağırov; naşiri. M.A.Mirhüseynzadə.- Bakı: [s. n.], 1913 (1331 h.) I cild 78, [1] s. Tarixi kitablar 4. 1913/67

17. Mollazadə, H.Ş.H. Zübdətüt-təvarix /Hacı Şeyx Həsən Mollazadə Gəncəvi.- Gəncə: [s.n.], 1913 (1331 h.) Cild III.- H. I.- 155 s. Kitabda VII əsrdə Ömərin xəlifəlik dövründən XIII əsr Abbasilər sülaləsinin süqutuna kimi müsəlman Şərqində baş verən tarixi hadisələrdən bəhs olunur.1913/3

18. Zeydan, C. İslamın mədəniyyət tarixi: Siyasi, ictimai, iqtisadi, coğrafi, dini, mədəni, ədəbi, fəlsəfi, islamiyyət tarixidir /Curci Zeydan; Qafqaz türkcəsinə təbdil ed. M.Mirbağırov; naşir. M.Ə.Ələkbərov.- Bakı: [s. n.], [1913].- Cild I.- 256 s. Kitabda islamiyətdən qabaqkı ərəblərin tarixi, islam dövlətlərinin tarixi, islam ölkələrində ordu, valilər, qazılar və idarə quruluşları, hərb gəmiləri və onların sayı, hərbi-təşkilati məsələlər, poçt və poçtxanalar, islam məmləkətlərində mədəniyyət, kağız fabrikləri, ordunun rəhbərləri, vəzifələri və canişinləri və s. məsələlər əhatə edilir. 1913/1

1914

19. Hadizadə, Ə. Tarixi-müqəddəs ilə tarixi-islam /Axund Əbdürrəhim Hadi-zadə.- Bakı: İsa bəy Aşurbəylinin “Kaspi” mətbəəsi, 1914.- 74+4 s.

20. Mirmöhsünzadə, M.Ş. Əvaili-islam. Məhəmməd əleyhissəlamın və xülafa-yi-ərbəənin əhvalatı /Bakı altısinifli şəhər məktəbinin şəriət müəllimi Hacı Mirağa Mir-möhsünzadə Şirvani.- Bakı: Orucov qardaşlarının elektrik mətbəəsi, 1914.- 144 s.

1917

21. Heydərizadə, İ. Məzahib və təriqi-islamiyyə tarixi /İbrahim Heydərizadə.- İstanbul: “Övqafi-islamiyyə” mətbəəsi, 1335 h. (1917).- 150 s. Əsərdə islamda məzhəb və təriqətlər tarixi öyrənilir. Dini ehkamlara görə bu etiqadların mahiyyətini şərh etmək üçün aşağıdakı məsələlər əhatə olunur: 1.nübüvvət; 2.islamı qəbul edən xalqlarda müx-təlif fərqlərin səbəbi; 3. Sünniməzhəb xalqlarda təriqətlər, şiə məzhəbinin meydana gəlməsinin səbəbləri; 4. Bidət və mahiyyəti-şəriyyəsi.

1925

22. Qaetani, L. İslam tarixi /Leone Qaetani; italyancadan tərc. ed. H.Cavid.- İstanbul: Yeni mətbəə və Təlim mətbəəsi, 1925.- C.IV.- 453 s. Üçüncü hicri ilində baş verən mühüm hadisələr və müsəlmanların qələbələri, altıncı hicri ilinə qədər tarixi hadisələr təsvir edilir.

İ s l am

18

1926 23. Qaetani, L. İslam tarixi /Leone Qaetani; italyancadan tərc. ed. H.Cavid.- İstan-

bul, 1926.- C.V.- 413 s. İslam tarixinə dair ilkin mənbələr və istifadə olunan ədəbiyya-tın biblioqrafiyası verilir. Burada VII-VIII əsrlərdə baş verən hadisələr, Əbu Bəkrin Məkkədən Mədinəyə qaçması, Məhəmməd peyğəmbərin xəstələnməsi, Xeybər qalası-na hərbi yürüş, Məhəmmədin Həbəşistan və Misirlə qarşılıqlı əlaqəsi, xristianlarla toq-quşma, müsəlmanlar tərəfindən Məkkənin zəbt edilib, müqəddəs şəhər elan edilməsi təsvir olunur.

24. Qaetani, L. İslam tarixi /Leone Qaetani; italyancadan tərc. ed. H.Cavid.- İstan-bul: yeni mətbəə və Təlim mətbəəsi, 1926.- C.X. XIX əsrdə Yəmən və Cənubi Ərəbis-tanda baş verən üsyanlar, Rəddə hadisələri, Yəmənin xristian dövlətləri ilə müha-ribəsindən bəhs olunur.

1992

25. Masse, A. İslam: [tarixi oçerk] /Anri Masse; ruscadan tərc. ed.: C.Cabbarov, A.Ələsgərov; burax. məsul və ön söz. H.Dayıyev, M.Kərimov.- Bakı: Azərbaycan Ensiklopediyasının Baş Redaksiyası, 1992.- 256 s. Əsərdə islam dini, onun tarixi, yarandığı iqtisadi-siyasi şərait, islamın görkəmli xadimləri, təriqətlər, onlar arasındakı mübarizə, islam hüququ, şəriət və s. haqqında yazılmışdır. 1992/50

26. Paşazadə, A. İslamda ümmət və şüubilik /Şeyxülislam Allahşükür Paşazadə; red. R.Əliyev; “İrşad” İslam Araşdırmaları Mərkəzi.- Bakı: Bilik, 1992.- 127 s. Kitabda ümmət dini təməl üzərində qurulan insan birliyi kimi, şüubiliyin təkamülü, şüubilik və dini şüur və s. mövzular verilmişdir. 1992/176

1993

27. Heyət, C. Türklərin tarix və mədəniyyətinə bir baxış: İslamdan əvvəl və islam dövrü. Başlanğıcdan XVI əsrə qədər /Cavad Heyət; transliterasiya ed. E.Mirzə-yeva; elmi red. O.Əfəndiyev; red. T.Babayev.- Bakı: Azərnəşr, 1993.- 176 s. 1993/477

1995

28. Şirazi, R. Mühaciran: Böyük və mərhəmətli Allahın adı ilə /Rza Şirazi.- Bakı: [s.n.], 1995.- 23 s. Kitabda Məkkə ətrafinda gedən döyüşlər, müsəlmanların pey-ğəmbər (ə) ətrafında birləşməsindən uşaqlara və yeniyetmələrə aydın dildə izah edilir. 1995/152

1996

29. Həmədani, Ə.S. İslamda imamət və xilafət /Ə.S.Həmədani.- Bakı: Sabah, 1996.- 342 s. Kitabda imamət və xilafətin mahiyyətindən, Qədiri-Xum və Əli ibn Əbi Talibin (ə) xilafətindən, müşrüklərlə müharibənin elan edilməsindən, islam peyğəmbə-rinin səhabə barəsində dediklərindən danışılır. 1996/319

30. Yusifpur, Ə. İslam tarixi /Höccətül-İslam Vəl-Muslimin Hacı Əbdürrəhman Yusifpur.- Bakı, 1996.- 98 s. 1996/825

B i b l i o q r a f i y a

19

1998 31. Qrinebaum, Q.E. fon. Klassik islam tarixinə dair oçerk: 600-1258 /Qustav

Edmund fon Qrünebaum; rusca nəşrin ön söz. və şərh. müəl. V.V.Naumkin; rus dil. tərc. ed. Ş.H.Hənifəzadə; müqəd. müəl. M.Fərhad oğlu.- Bakı: Azərbaycan Ensiklope-diyası, 1998.- 245 s. 1998/323

32. Müsəlmanların müqəddəs tarixi /Baş red., təsisçi və tərtibçisi Z.İsmayılo-va; rəssam G.Əlizadə; red.: N.Əliyev, N.Qafqazlı.- Bakı: [Qismət], 1998.- 33 s. Kitab-da İslam tarixindən və Məhəmməd peyğəmbərin həyatından qısa məlumat verilmişdir. 1998/629

2003

33. Kəngərli, P.M. Peyğəmbərlər və islam tarixi /Hacı Paşa Murad Kəngərli; red. H.Ə.Həsənoğlu.- Bakı: Araz, 2003. 719, [1] s. 2003/1381

2005

34. Təbrizi, A.C.S. İslam tarixi /Ayətullah Cəfər Sübhani Təbrizi.- Bakı: Bey-nəlxalq “Əlhuda” Nəşriyyatı, 2005.- 328 s.

2007

35. İsgəndərli, H. Əhli-beyt (ə) əhli-sünnət güzgüsündə: (İslam tarixinin həqiqi tədqiqi) /Habil İsgəndərli; red. S.Ə.Behbudlu.- Bakı: Şirvannəşr, 2007.- C.1.- 772 s. Mətn Azərb. və ərəb dil. 2007/1956

36. İsgəndərli, H. Əhli-beyt (ə) əhli-sünnət güzgüsündə: (İslam tarixinin həqiqi tədqiqi) /Habil İsgəndərli; red. S.Ə.Behbudlu.- Bakı: Şirvannəşr, 2007.- C.2.- 770 s. 2007/1957

37. İsgəndərli, H. Əhli-beyt (ə) əhli-sünnət güzgüsündə: (İslam tarixinin həqiqi tədqiqi) /Habil İsgəndərli; red. S.Ə.Behbudlu.- Bakı: Şirvannəşr, 2007.- C.3.- 698 s. 2007/1958

38. İsgəndərli, H. Əhli-beyt (ə) əhli-sünnət güzgüsündə: (İslam tarixinin həqiqi tədqiqi) /Habil İsgəndərli; red. S.Ə.Behbudlu.- Bakı: Şirvannəşr, 2007.- C.4-5.- 796 s. 2007/1959

2009

39. Qurbanov, A. İslam tarixi – I (Əsri-Səadət dövrü) /Abbas Qurbanov; bədii red. R.Qoradayev; məsl. İ.İbrahimov; Azərb. Resp. Bakı İslam Un-tinin Zaqatala şöbəsi.-Bakı, 2009.- C.1.- 238 s. Kitaba: islam tarixinin qaynaqları, ilk islam tarixi, insanın yaradılış hikməti və s. mövzular verilmişdir. 2009/779

40. Qurbanov, A. İslam tarixi – II /Abbas Qurbanov; ədəbi red.: R.Qoradayev, T.Akqubayev; məsl. İ.İbrahimov; Azərb. Resp. Bakı İslam Un-tinin Zaqatala şöbəsi.-Bakı, 2009.- C.2.- 382 s.

2010

41. Səhih Müslim: müxtəsər /Azərbaycan Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə Dövlət Komitəsi; ərəb dilindən tərc.: A.T.İsrafilov, A.S.Hacıyev; red. R.M.Heydərov.- Bakı: Şərq-Qərb, 2010.- 984 s.

İ s l am

20

42. Topbaş, O.N. Əsri-Səadət Cəmiyyəti /Osman Nuri Topbaş; Anadolu türkc. Azərb. türkc. uyğ. A.Qafarov; elmi red. S.Demir; nəşrə haz. dr. A.Qurbanov.- Bakı: İpəkyolu, 2010.- 154 s. Kitabda həmin əsrin daha yaxşı dərk edilməsi məqsədilə iman, ibadət, müalimə və əxlaqda heyranlıq doğuran bir inkişafın olduğuna dair həmin əsrin saysız-hesabsız ibrətamiz hadisələrindən bəzi misallar gətirilmişdir. Ar2010/2531

2011

43. Əlizadə, S. Qədir-Xum həqiqətləri /Soltan Əlizadə; red. A.Buzovnalı.- Bakı: Ozan, 2011.- 759 s. Kitab Fərid Əhmədov və Milli Qəhrəman Seyyid Mübariz İbrahi-mova ithaf edilir. Mətn Azərb. və ərəb dil. Kitabda Həzrət Məhəmmədin Əli ibn Əbu Talibi xəlifə təyin etməsi və o zaman Qədir-Xumda baş vermiş dini-tarixi hadisələr öz əksini tapmışdır. Ar2011/397

2012

44. Əbu Davud, H. Səhih Sünən Əbu Davud /İmam Hafiz Əbu Davud; ərəb dil. tərc. A.İsrafilov [et al.]; red.: R.Heydərov, R.Həsənov.- Bakı: Şərq-Qərb, 2012.- 848 s.

45. Əbu Sadiq Suləym İbn Qeys Hilali Amiri Kufi. İlk kitab: [islam aləmində qələmə alınmış ilk kitab və ilk tarixi əsər] /Əbu Sadiq Suləym İbn Qeys Hilali Amiri Kufi; tərc. və əlavələr R.Abdullaoğlu (ön söz); red. Ş.İxtiyaroğlu.- Bakı: Qədim Qala NE, 2012.- Cild 1.- 191, [1] s. Mətnin bir hissəsi ərəb dilindədir. “İlk kikitab” İslam aləmində qələmə alınmış birinci kitab hesab olunur. Bir neçə İmamın təsdiqini almışdır. İmam Sadiq bu kitabı gizli həqiqətlərdən olan bir sirr kimi qələmə vermiş və onun hər haqq sevərin evində olmasını vacib bilmişdir. Ar2012/1987

46. əl-Xəmis, O.M. Tarixi hadisələrin təhlili: Peyğəmbərin vəfatından Hüseynin qətlinə qədər /Osman ibn Məhəmməd əl-Xəmis; tərc. A.Muradlı.- Bakı: Şərq-Qərb, 2012. - 335 s. Ar2012/1734

47. Məmmədov, C. Şəmsəddin əs-Səxəvi və onun “Richanul-kəffəti fi bəyəni nubzətin min əxbəri əhlis-suffə” əsəri /Ceyhun Məmmədov; elmi red. K.K.Şərifov; AMEA, Məhəmməd Füzuli ad. Əlyazmalar İn-tu.- Bakı: Nafta-Press, 2012.- 120 s. Əsərdə islamda ilk təlim və təhsil mərkəzi sayılan süffənin meydana gəlməsindən, süffə əhlinin islam elmlərinin inkişafındakı xidmətlərindən, bu dinin yayılması və möhkəmlənməsində göstərdikləri əzmkarlıq və fədakarlıqdan geniş bəhs edilir. İslamın yaranma tarixi, ilkin dövrləri və Məhəmməd Peyğəmbərin (s) səhabələrinin həyatı ilə bağlı kitabda əhatəli məlumat verilir. Ar2012/987

2013

48. Vəlbinəli, A. Azərilər müqəddəs yolda: [risalə kitab] /Adıgözəl Vəlbinəli; red. R.Quliyeva.- Bakı: Bayramoğlu, 2013.- 283, [1] s. Kitabda Allahın vahid, tək Rəbb olması, bağışlayan və mərhəmətliliyindən söhbət açılır. Dünyanın yaranması və peyğəmbərlər silsiləsindən bəhs edilir. Dünyanın yaranması və peyğəmbərlər silsiləsin-dən bəhs edilir. Bu risalə kitabda “Qurani-Kərimin” nazil olmasından, İslamiyyətin yaranması və formalaşmasında Həzrəti Peyğəmbərin apardığı müharibələr, Həzrətə olunan təqiblər və basqınlardan söz açılır. Ar2013/2732

2014

49. Nəsirov, E. İslam tarixi = History of islam /Elnur Nəsirov (ön söz müəl.); elmi red. O.Sultanov.- Bakı: Nurlar, 2014.- Cild I.- 511, [1] s. Ar2014/602

B i b l i o q r a f i y a

21

Kərbəla hadisələri

Nəşr ili göstərilməyən kitab

50. Cənnəti, M.S. Kəvakibül-məsaib. Dər zikri-müsibəti-əimmeyi-məsumeyi-is-lam və şərhi-dastani-xunin və aləmsuzi-Kərbəla /Səhhaf Məhəmmədhüseyn Cənnəti.- Təbriz: Hacı Məhəmməd Ağa mətbəəsi.- 289 s. Daş basması.

1911

51. Zeydan, C. Kərbəla yanğısı: Tarixə mənsub aşiqanə bir rəvayət /Curci Zey-dan; ərəb dilindən tərc. ed. A.M.Mircəfərzadə; naşir Bəradədan Orucov.- Bakı: [s. n.], 1911 (1329 h.).- 537 [2] s. Tarixi-islam silsiləsindən beşinci həlqəsidir. Bu həlqə Yezid ibn Müaviyyənin xilafətinin və onun xilafətində cərəyan edən həvadisati-qəbihəni ha-mıdan artıq qəbihraq imam Hüseyn və əhli-beytin Kərbəla çölündə qətlə yetişməklərini və Mədinədə vaqe olan (Hərra) vaqiəsini ta Yezidin vəfatına kimi mütəzəmmindir. 1911/17

1913

52. Kərbəla tufanı: Kərbəla vaqiəsinə aid mənzum və mənsur bir əsərdir: [Na-sixüt-təvarixin ikinci kitabının altıncı cildindən tərcümə olunub] /mütərcimi Mirzəbala-qardaş Əlimuradzadə; naşiri Kərbəlayı Həbib Kərbəlayı Əbdülhüseynzadə.- Badkubə: İsa bəy Aşurbəylinin “Kaspi” mətbəəsi, 1913.- 30 s.

1917

53. Üryan, S.S. Kərbəla müsibəti /Seyidmehdi Seyidzadə (Üryan).- Bakı: Oru-cov qardaşlarının elektrik mətbəəsi, 1917.- 88 s.

1996

54. Həmədani, Ə.S. Şəhidlər günü /Ayətullah Əhməd Sabiri Həmədani.- Bakı: Sabah, 1996.- 52 s. Bu kitabda müqəddəs şəhidlik mövzusundan danışılır. Aşura bütün müsəlmanların matəm və yas günüdür. Aşura günü bir çox ölkələrdə (Pakistan, Hindis-tan, İran, İraq, Suriya, Livan, Azərbaycan və başqa ölkələrdə) təziyə və matəm məra-simləri təşkil olunur və əməvilərin Həzrət Rəsulullahın (s) xanədanına - əhli-Beytinə (əleyhimissəlam) elədikləri zülmlər bəyan edilir. 1996/68

1997

55. Şəhidi, S.C. İmam Hüseyn (ə) qiyamı /Doktor Seyyid Cəfər Şəhidi; tərt.: Q.Xeyrullaoğlu; tərc.: “Əlhuda” nəşriyyatının tərc. qrupu.- Bakı: Əlhuda, 1997.- 148 s. 1997/802

1999

56. Günəş, M. Kərbəla şəhidlərinə ağlamaq /Musa Günəş, Cəfər Bəndidərya; çevirən R.Adıgözəl; çapa hazırlayan: P.Nəcəfzadə, M.Mucahidi.- Qum: Ənsariyan, 1999.- 232 s. 1999/25

İ s l am

22

57. Kaşani, S.M.M. İmam Həsən və imam Hüseynin (əleyhiməssəlam) başına nələr gəldi /Seyyid Məhəmmədhəsən Musəvi Kaşani; tərc. ed.: Seyyid Zahir İmani, Qahir Dadaşlı, M.Əlizadə.- Bakı: “Əhli-beyt” (ə) müəssisəsi, 1999.- 248 s. 1999/683

2003

58. Şirazi, S.M.H. Aşura örnəkləri /Həzrət Ayətullahil-Üzma Hacı Seyid Mə-həmməd Hüseyn Şirazi; tərc. M.Şahbazov.- [Qum]: [Silsila], [2003].- 48, [12] s. 2003/1575

2004

59. Təbrizi, M.C. Aşuranın təhlili /Əllamə Məhəmmədtəqi Cəfəri Təbrizi; tərc ed. Beytül-hikmət TM.- [Yersiz]: [Entisharate-Daneshe-Hamidoon], 2004.- 80 s. 2004/1838

2006

60. Əsədli, G. Kərbəla – eşq məbədi /Gülnar Əsədli; red. A.M.Elşən; məsl. H.Əli.- Bakı: Mütərcim, 2006.- 104 s. 2006/1134

2008

61. Dehqan, Ə. Qırx məclis, min hədis: ayələr, rəvayətlər və maraqlı əhvalatlar. Ön dörd məsum və Kərbəla şəhidlərinin müsibətləri. Hər məsumdan qırx hədis. /Əhməd Dehqan; tərc. ed. R.Əzimov; red. Q.Elxanoğlu.- Bakı: Əsre-rəhayi, 2008.- 352 s. 2008/1873

62. Qasımi, İ. Haza kitabül-müntəxəbatil əhadas vəl-mətaibi-bəhidans-dəst-fi Kərbəla /İ.Qasımi; məsl. red. A.Paşazadə.- Bakı: Adiloğlu, 2008.- 274 s.

2009

63. Fəzlullah, S.M. Aşuraya islami baxış /Ayətullah Seyid Məhəmmədhüseyn Fəzlullah; red.: X.Ə.Qurbanzadə, E.H.Muradağayeva; mütərcim R.M.Fərzəliyeva.- Bakı: [“Fitrət” jurnalının redaksiyası], 2009.- 47, [1] s. 2009/2397

64. İbrahimov, S. Hacı Molla Məhəmməd Naxçıvaninin “Səhabəd-Dümu” əsə-rində fəlsəfi düşüncələr /transl., giriş və ön söz. tərt. Səbuhi İbrahimov; baş məsl. İ.Ha-cıyev; rəyçi M.Nağısoylu, M.Rzayev; AMEA, Naxçıvan Bölməsi Əlyazmalar Fondu.- Naxçıvan, 2009.- C.1.- 142 s. Əsərdə əsasən Məhəmməd (s) peyğəmbərin nəvəsi imam Hüseynin cəsarətli döyüşü, ölməz qəhrəmanlığı və şəhidlik zirvəsinin müqəddəsliyini özündə əks etdirən Kərbəla hadisəsi maraqlı epizodlarla verilmişdir. 2009/1290

2012

65. Algül, H. Kərbəla: Kərbəla şəhidlərinin əziz xatirəsinə = Kərbəla Qanayan yara ürək sızladan faciə /Hüseyn Algül; Anadolu türkcəsindən Azərb. türkc. uyğ. E.Rzayev; elmi red. S.C.Əzimbəyli; nəşrə haz. A.Qurbanov.- Bakı: İpəkyolu, 2012.- 203, [1] s. Kitabda keçmiş alimlərin topladığı mənbələr və bunlara əsaslanan elmi tədqiqlər mümkün qədər diqqətlə nəzərə alınmış və keçmişdən bu günə qədər mövzu ilə əlaqəli əksər kitablara müraciət edilmişdir. Kitabda milli-dini dəyərlərimiz geniş yer almışdır. Ar2012/2562

B i b l i o q r a f i y a

23

66. Mütəhhəri, M. İmam Hüseyn qəhrəmanlığı /Mürtəza Mütəhhəri.- Bakı: Zərdabi LTD MMC, 2012. - 664 s.

2017

67. Aydınqızı, N. Gülzari-Taha /Nüranə Aydınqızı; dizayner M.Əliqızı.- Bakı: [Zərdabi LTD], 2017.- 342, [2] s. Kitabda Viladət, Peyğəmbərin şəhadəti, Həzrəti Zəhranın şəhadəti, Həzrəti Əlinin şəhadəti, İmam Həsən (ə) şəhadəti, İmam Hüseyin (ə)-in şəhadəti, Əbülfəzl Əbbas (ə) şəhadəti, Zeynəb, İmam Mehdinin (ə) azərbaycanlı silahdaşları başlığı altında mövzular verilmişdir. Ar2017/1053

Peyğəmbərlər tarixi

Nəşr ili göstərilməyən kitablar 68. İbrahimxəlil vələdi-mərhum Mirzə Məhəmmədcəfər Sərabi. Tarixi-mü-

qəddəs.- 228 s. 69. Mirmöhsünzadə, M. Tarixi-müqəddəs. Ənbiyayi-üzmanın müxtəsər əhva-

latlarına dair. Ətfali-müsliminə təlim üçün asan ibarə ilə tərtib olunmuş məcmuədir. Dördüncü çapı.- Bakı: “Məktəb”in elektrik mətbəəsi.- 66 s.

1889

70. Təbəri. Təbəriyi-Kəbir tərcüməsi /Təbəri (Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Cərir ət-Təbəri); naşiri Əhməd Xülusi.- İstanbul: Safayeyi-Osmaniyyə, 1307 h. (1889).- [7], 666 s. Peyğəmbərlər və hökmdarların tarixindən bəhs edən kitabda Məhəmməd (s.) peyğəmbərin vəfatından başlayaraq Möhtəsimin vəfatına qədər bir dövrün tarixi hadisələrindən bəhs olunur. B-812

1899

71. Əfəndizadə, M. Tarixi-müqəddəs: müsəlmanlardan ötrü türk dilində rus tər-cüməsi ilə /tərt. ed.: Zaqafqaz darülmüəlliminin tatarski otdeleniyasında şəriət müəl-limləri: Mahmud Əfəndizadə və Firidun bəy Köçərlinski; tərc. ed. Otdeleniyanın inspektoru F.Smirnov; türk dilində yazılanı Zaqafqaz müftisi Hüseyn əfəndi Qaibov və Zaqafqaz şeyxülislamı Axund Əbdüssəlam Axundzadə həzrətləri oxuyub təshih və təcviz edibdir.- Tiflis, 1899.- 155 s.

1901

72. Axundzadə, Ə. Tarixi-müqəddəsi ənbiya /Axund Əbdüssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Bakı, 1901.- 194 s. Kitabda peyğəmbər-lərin həyat və fəaliyyətləri şiəməzhəb dünyagörüşü ilə şərh olunur. Mikrofilm № 134.

1905

73. Cövdət, Ə. Qissəsi-ənbiya və təvarixi xüləfa /Əhməd Cövdət.- İstanbul: [s.n.], 1905 (1323 h.).- Hissə 1, 3, 4.- [1377] s. 1905/5

İ s l am

24

1910 74. Hadizadə, Ə.B. Tarixi-müqəddəsi-ənbiya əleyhissəlam /Axund Əbdürrəhim

Hadizadə Badkubeyi; naşiri Məhəmmədəli Salayev.- Bakı: Orucov qardaşlarının elektrik mətbəəsi, 1910.- 86 s.

1911

75. Mirmöhsünzadə, M. Tarixi-müqəddəs. Ənbiyayi-üzmanın müxtəsər əhvala-tına dair. Ətfali-müsliminə təlim üçün asan ibarətlə tərtib olunmuş məcmuədir /Hacı Mirağa Mirmöhsünzadə.- Bakı: Orucov qardaşlarının elektrik mətbəəsi, 1911.- 79 s.

1912

76. Cövdət, Ə. Qisəsi-ənbiya və təvarixi-xüləfa /Əhməd Cövdət.- İstanbul: “Qənaət” mətbəəsi, 1331 (h.) 1912.- I-II cüzlər.- 696 s. Adəm, İdris, Nuh, Saleh, İbrahim, İsmayıl, İshaq, Yəqub, Yusif, Əyyub, Musa, İsa peyğəmbərlərin dini əfsanəvi həyatlarına dair rəvayətlər və hekayələrdən ibarətdir. Sonra Məhəmməd peyğəmbərin Məkkədən Mədinəyə köçməsi, islam dininin meydana gəlməsindən bəhs olunur.

77. Cövdət, Ə. Qisəsi-ənbiya və təvarixi-xüləfa /Əhməd Cövdət.- İstanbul: “Qə-naət” mətbəəsi, 1331 (h.) 1912.- III-IV cüzlər.- 477 s. İslam dininin yayılmağa başla-ması, dini yaymaq uğrunda aparılan müharibələr, islam xəlifələrinin bu sahədə fəaliy-yətləri, 889-cu ildə Məkkənin fəthi, islamı qəbul edən ərəb tayfaları, Məhəmməd peyğəmbərin vəfatı, xəlifələrin başqa xalqlarla apardıqları müharibələr, bu dövrdə yetişən məşhur xətib və şairlərdən bəhs olunur.

78. Cövdət, Ə. Qisəsi-ənbiya və təvarixi-xüləfa /Əhməd Cövdət.- İstanbul: “Qənaət” mətbəəsi, 1331 (h.) 1912.- V-VI cüzlər. İslamın yayılmasının 23 ili müddə-tində ərəb dövlətlərinin Ərəbistan yarımadasında vahid xilafət ətrafında birləşdirilməsi, Suriyanın, İraqın alınması, Mədan və Bəsrənin fəth edilməsi, Ərmənistan, İsgəndə-riyyə, İran, Azərbaycan, Dərbənd və Xorasanın işğalı təsvir edilir.

79. Cövdət, Ə. Qisəsi-ənbiya və təvarixi-xüləfa /Əhməd Cövdət.- İstanbul: “Qə-naət” mətbəəsi, 1331 (h.) 1912.- VII-IX cüzlər.- 500 s. Kitabda islam tarixinin 36-39-cu illəri və Hz. Əlinin xəlifəlik dövründən bəhs olunur. Sonra bəzi ərəb əmirlərinin həyat və fəaliyyətlərinə dair məlumat verilir, xəvariclərin zühuruna dair tarixi vaqiələr-dən danışılır, islam tarixinin 41-ci ilində Müaviyyənin xəlifəliyi və hərbi səfərlərinin genişləndirilməsi, 62-ci hicri ilində Müaviyyənin xəstəliyi və ölümü qeyd edilir. Bun-dan sonra 63-cü ildə Yezid ibn Müaviyyənin xəlifəlik dövrünün başlanması, Kərbəla fəaciəsi, əməvilər hakimiyyətinin davamı və hərbi yürüşlər təsvir olunur.

80. Cövdət, Ə. Qisəsi-ənbiya və təvarixi-xüləfa /Əhməd Cövdət.- İstanbul: “Qənaət” mətbəəsi, 1331 (h.) 1912.- XII cüz.- S.976-1193. XIV əsrin əvvəllərindən I Sultan Osmanın (1258-1326) 27 illik hakimiyyət dövrü, Bursanın fəth edilməsi, Sultan Osmanın əmirləri və o dövrdə yetişən alimlər haqqında məlumat, I Sultan Osmanın tərcümeyi-halı verilir. Sultan Orxanın (1288-1359) hakimiyyəti, İzmit, İzniq və Rum elinin fəthi, Sultan Orxanın vəfatı, osmanlıların Avropa səfərləri, Teymurləngin zühuru, Yıldırım Bayəzidin (1360-1403) hakimiyyət başına gəlməsi və hərbi səfərləri, bu dövrdə daxili və xarici siyasət, Teymurləngin (1336-1405) osmanlılarla müharibəsi və Yıldırım Bayəzidin 1402-ci ildə məğlub edilməsi, bu dövrdə elm və mədəniyyət,

B i b l i o q r a f i y a

25

Çələbi Sultan Məhəmmədin hakimiyyət dövrü, macarıstana hərbi səfərləri və s. kimi hadisələr təsvir edilir.

1913

81. Mirmöhsünzadə, M. Tarixi-müqəddəs. Ənbiyayi-üzmanın müxtəsər əhvala-tına dair. Ətfali-müsliminə təlim üçün asan ibarətlə tərtib olunmuş məcmuədir /Hacı Mirağa Mirmöhsünzadə.- Bakı: Orucov qardaşlarının elektrik mətbəəsi, 1913.- 62+2 s.

82. Mollazadə, H.Ş.H. Tarixi-ənbiyayi-üzam əleyhiməssəlam: Çox məlumata şamil, asan və sadə dildə yazılmış bir gözəl tarixdir. Böyük və kiçik və ətfali-məkatib küllən asan vəchlə istifadə edə bilərlər /Hacı Şeyx Həsən Mollazadə Gəncəvi.- Gəncə: [s.n.], 1913 (1331 h.).- 60 s. Kitabda Adəm əleyhissəlamdan sonuncu peyğəmbər Mə-həmməd əleyhissəlama kimi olan müqəddəslər haqqında qısa məlumat verilir. 1913/4

83. Mövlazadə, M.Ş. Tarixi-müqəddəs. Ənbiya əhvalatı. Bu kitab hər müsəl-manın istifadəsinə layiq olduqdan başqa sadə və asanlığı səbəbinə məkatibi-islamiyyədə təlim və tərbiyeyi-ətfal üçün faydalıdır zənnindəyəm /Axund Hacı Məhəmmədhəsən Şəkuyi Mövlazadə (Nuxu).- Tiflis: Gürcü nəşriyyat birliyi, 1913.- C.I.- 17+3 s.

1914

84. Əliyev, M.Ə. Müxtəsər tarixi-ənbiya: Mavərayi bəhri Xəzər türkimənlərinin dilində yazılmışdır /M.Ə.Əliyev.- Bakı, 1914. Mikrofilm № 79.

1990

85. Müznib, Ə. Müxtəsər ənbiya və İslam tarixi: 1917-ci il /Əlabbas Müznib; çapa hazır. C.Qəhrəmanov; burax. məs. P.Əliyev; red. M.Adilov.- Bakı: Gənclik, 1990.- 60 s. 1990/863

1993

86. Axundzadə, Ə. Müqəddəs peyğəmbərlər tarixi /Axund Əbdüssalam Axund-zadə; elmi red. A.Ramazanov; red. E.Məmmədyarova.- Bakı: Azərnəşr, 1993.- 140 s. 1993/336

1999

87. Şahverdiyeva, M. Həzrəti Cərcis Peyğəmbər /Məryəm Şahverdiyeva; red.: Ə.Şahverdiyev; məsləhətçi və ön söz: Axund M.M.Əliyev.- Bakı: Əbilov, Zeynalov və oğulları, 1999.- 92 s. Kitaba Həzrəti Cərcis Peyğəmbərin tarixi, Beyləqanda ziyarətə çevrilmiş müqəddəs türbəsi, peyğəmbər ziyarətinə inam, etiqad gətirənlərin xatirələri toplanmışdır. 1999/883

2001

88. Həsənli, S. Peyğəmbərlər tarixi /Hacı Sabir Həsənli.- Bakı: Adiloğlu, 2001.- C.1.- 461 s.

2004

89. Hüseynov, M. Şərq dünyası və Peyğəmbərlər tarixi /Miribrahim Hüseynov.- Bakı: Sabah, 2004.- 283 s.

İ s l am

26

2006 90. İştihardi, M. İbrahim və Lut (əleyhissəlam)-ın həyatı /Məhəmməd İştihardi;

red. İ.Məhəmmədov.- Yersiz: Dər rahi Həqq, 2006.- 166 s. 2006/1946

2007 91. Müqəddəs tarix: 19.02.1899 /tərt. ed. M.Əfəndizadə, F.Köçərli; Azərbaycan

Respublikası “Təhsil” Cəmiyyəti; tərc. ed. F.Şirinov; Türk dilində yazılanı Hüseyn Əfəndi Qayıbov və Əbdüssəlam Axundzadə təsis və təchiz ediblər.- Bakı: Təhsil, 2007.- 72 s. Kitabda Adəm və Həvvanın yaradılması, Qabil və Habil, Həzrəti İbrahim Əleyhissəlam və s. haqqında məlumat verilmişdir. 2007/607

2009

92. Abdul Həmid Cuda əl-Sahhar. Allahın elçiləri /A.H.C.əl-Sahhar; tərc. Q.Zaman; red. S.Qəhrəmanov.- Bakı: Qələm, 2009.- 160 s. 2009/695

93. Yəhya, H. Həzrəti Yusif Peyğəmbər /Harun Yəhya; tərc. ed. E.Miri; red. M.Seyidova.- İstanbul: Global Publishing, 2009.- 135 s. 2009/2345

2011

94. Beyləqanlı, S. Həzrət Cərcis peyğəmbər /Səmədxan Beyləqanlı; red. H.Cab-barlı; ön söz Ə.Fərzəliyev.- 2-ci nəşri.- Bakı: Gənclik, 2011.- 64 s. Ar2011/997

2012

95. Həsənli, S. Peyğəmbərlər tarixi /Hacı Sabir Həsənli; ixt. red. A.M.Məmmə-dov.- Bakı: “İdrak” İctimai Birliyi, 2012.- 436, [4] s. Kitabda peyğəmbərlik barədə is-lam təsəvvürlərinə dair geniş məlumat verilir, Qurani-kərimdə adları çəkilən 28 pey-ğəmbərdən əlavə, müxtəlif mənbələrə istinadən daha 8 peyğəmbərin həyat yolu işıqlandırılır. Ar2012/170

96. Peyğəmbərlər tarixi /Hazırl.: E.Rzayev, N.Məmmədzadə, E.Salmanov; elmi və bədii red. A.Qurbanov.- Bakı: İpək yolu, 2012.- 895 s.

2013

97. Qocatürk, N. Xızır əleyhissəlam, Türkün ağ atlı oğlanı /Nəriman Qocatürk.- İstanbul, 2013.- 287 s.

2015

98. Səfərli, F. Tarixi mənbələrdə Nuh peyğəmbər /Azərb. Resp., Naxçıvan Muxtar Resp.; tərt. ed. F.Səfərli; elmi red. İ.Hacıyev.- Naxçıvan: Əcəmi, 2015.- 158, [1] s. Ar2015/666

2016

99. Yenibaş, H. Peyğəmbərlər tarixi: [Həzrət Əyyub (ə), Həzrət Şüeyb (ə), Həzrət Musa (ə), Həzrət Harun (ə), Həzrət Davud (ə), Həzrət Süleyman (ə), Həzrət İlyas (ə), Həzrət Əlyəsə (ə), Həzrət Yunus (ə), Həzrət Zəkəriyyə (ə), Həzrət Yəhya (ə), Həzrət İsa (ə), Həzrət Məhəmməd (s.ə.s.)] /Hasan Yenibaş; tərc.: T.Tağıyev, A.Qurbanov; elmi red. M.Babaşlı; cild dizaynı və tərtibatı M.Səmədov.- [Bakı]: [Xəzər], [2016]. Cild 2.- 284, [2] s. Ar2016/411

B i b l i o q r a f i y a

27

Kitablarda, məcmuələrdə və elmi jurnallarda dərc edilmiş məqalələr

İslam tarixi

1991

100.Qüdrətov, O. İslam dininin yaranması /Oruc Qüdrətov //Tarix, ictimaiyyət, coğrafiya tədrisi.- 1991.- № 3-4.- S.61-67.

2004

101.Axundova, N.Ç. Talaş döyüşü və onun xilafətin türk əhalisinin müsəlman-laşması prosesinin sürətlənməsində əhəmiyyəti /N.Ç.Axundova //Bakı Universitetinin Xəbərləri: Humanitar elmlər seriyası.- 2004.- № 3.- S.228-235.

2007

102.Axundova, N. Xilafətin dağılması və müsəlman dünyasının yeni geopolitik inkişafı /Nərgiz Axundova //Tarix və onun problemləri.- Bakı, 2007.

2008

103.Balayev, M. İslamda imamlığın yaranması və onun inkişafı tarixi /Mürsəl Balayev //Dövlət və din.- 2008.- № 1. - S.88-91.

104.Mustafayev, R. Orta əsrlər İslam dini fikrində şəxsiyyət azadlığı problemi /Radif Mustafayev //Fəlsəfə: elmi-nəzəri jurnal.- Bakı, 2008.- № 2-3 (11).- S.224-230.

105.Rəhimov, N. Əndəlus - İslam tarixinin parlaq səhifəsi /Natiq Rəhimov //Döv-lət və Din: İctimai fikir toplusu.- 2008.- № 4.- S.198-203.

106.Yaquboğlu, Q. İslam: keçmişdən bu günədək /Qurban Yaquboğlu //Dövlət və Din: İctimai fikir toplusu.- 2008.- № 1.- S.129-132.

2009

107.Camalov, M.M. Tarixilik məfhumu məzmununda nəssi anlama məsələsi /M.M.Camalov //Bakı Dövlət Universitetinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları. (Humanitar elmləri): 30-31 oktyabr 2009-cu il /Azərb. Resp. Təhsil Nazirliyi, BDU.- Bakı, 2009.- S.504-505.

108.Ələsgər, A. Orta əsrlərdə islam-xristianlıq dialoqu /Aqil Ələsgər //Dövlət və din.-2009.-noyabr-dekabr.- №6.- S.171-174.

109.Ələsgər, A. Renessans dövründə xristian-müsəlman dialoqu /Aqil Ələsgər //Dövlət və din.- 2009.- may-iyun .- №3(9). - S.66-69.

110.Əlifzadə, C. Hicrət: islam tarixində yeni dövrün başlanğıcı /Cahandar Əlifza-də //Dövlət və Din: İctimai fikir toplusu.- 2009.- № 7/8.- S.130-133.

111.Seyyid Cavad Hüseyni. Qədir-Xum vaqeəsi tarixin zirvəsində /Seyyid Cavad Hüseyni //İşığa doğru /İran İslam Respublikasının Azərbaycandakı Səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzi.- Bakı, 2009.- № 8: İran İslam Respublikasının 30-cu ildönümünə həsr olunmuş xüsusi buraxılış.- S.81-88.

İ s l am

28

112.Səlimova, S. Cəmil əl-Mudacevarın “Bağdadda islam mədəniyyəti” əsərində islam mədəniyyətinin çiçəklənməsi dövrünün təsviri /Səbinə Səlimova //Qarapapaqlar: Aylıq elmi-kütləvi dərgi /Gürcüstan Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi; İnteqrasiya Elmi Mədəni Araşdırmalar Mərkəzi.- 2009.- № 4 (22).- S.43-48.

2012

113.Gözəlova, Y. Xilafətin siyasi tənəzzülündən sonra müsəlman Şərqinin iqtisadi durumuna dair /Yeganə Gözəlova //Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Ziya Musa oğlu Bünyadovun 90 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi simpoziumun materialları (Bakı, 7-8 may 2012-ci il). Orta əsrlər Şərqinin tarixşünaslığı və mənbəşünaslığı /AMEA.- Bakı, 2012.- S.288-291.

114.“İslam tarixində ilk dəfə” deyə tarixə düşənlərin nə olduğunu bilirsiniz? //Qarapapaqlar: Aylıq elmi-kütləvi dərgi /Gürcüstan Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi; İnteqrasiya Elmi Mədəni Araşdırmalar Mərkəzi.- 2012.- № 2 (54).- S.49-51.

2016

115.Hüseynov, İ. VII-VIII əsrlərdə islami təfəkkürün mərhələləri /İsmayıl Hüseynov //Elmi Əsərlər: beynəlxalq elmi-nəzəri jurnal /АМЕА, Fəlsəfə, Sosiologiya və Hüquq İn-tu.- 2016.- № 1 (26).- S.81-86.

116.Xasiyeva A.A. Monqollar dövrü islam tarixşünaslığı və Azərbaycan tarixinə dair məlumat verən mənbələrin xüsusiyyətləri //Ulu öndərin anadan olmasına həsr olunmuş “Ulu öndər Heydər Əliyev irsində multikultural və tolerant dəyərlər” Beynəl-xalq Elmi Konfransın materialları: 3-5 may 2016-cı il /red. hey.: K.M.Abdullayev [və b.].- Bakı: [Mütərcim], 2016.- H.I.

2017

117.Abışov, V. Əhməd Zəki Validi Toğanın “Tarixdə üsul” əsərində “İslam Şər-qindəki tarix” anlayışının yeri /Vaqif Abışov //AMEA-nın Xəbərləri. Naxçıvan böl-məsi: İctimai elmlər seriyası.- 2017.- № 1.- S.21-26.

Kərbəla hadisələri

1999 118.Məmmədəliyev, V. Kərbəla müsibətinin mahiyyəti /Vasim Məmmədəliyev

//İkmal-Gənclər Birliyinin informasiya və elmi-publisistik bülleteni.- 1999.- №7, aprel.- S.3-4.

2004

119.Eyvazova, S. Dini mərasimin tarixi mahiyyəti: Məhərrəmlik /S.Eyvazova, E.Kazımzadə //Mədəni-maarif.- 2004.- N. 7.- S.27-28.

2006

120.Bədəlov, N. Kərbəla sultanı: Məhərrəm ayının Aşura günü /N.Bədəlov //El.- 2006.- № 47.- S.56-67.

B i b l i o q r a f i y a

29

2008 121.Seyyid Səid Rəşadi. İmam Hüseyn (ə) və onun qiyamı /Seyyid Səid Rəşadi

//İşığa doğru /İran İslam Respublikasının Azərbaycandakı Səfirliyinin Mədəniyyət Mərkəzi.- Bakı, 2008.- № 6: İran İslam Respublikasının 29-ci ildönümünə həsr olun-muş xüsusi buraxılış.- S.120-124.

2009

122.İbrahimov, S. Məhəmməd Naxçivaninin həyatı və “Səhabəd-dümu” əsəri haqqında: [Naxçivaninin Kərbəla torpağında baş verən faciə haqqında əsəri] /Səbuhi İbrahimov //Xəbərlər: AMEA İctimai və Humanitar elmlər seriyası. Naxçıvan bölməsi.- 2009.- № 1.- S.245-249.

123.Məmmədəliyev, V. Kərbəla müsibəti /Vasim Məmmədəliyev //Dövlət və din.- 2009.- S.237-239.

2016

124.Gözalova, S. Tarixi Kərbala həqiqətləri /Solmaz Gözalova //Uluslararası Kerbela ve Hz. Hüseyin sempozyum bildirileri /Yayına haz. G.Öz.- Ankara, 2016.- S.467-469.

Peyğəmbərlər tarixi

1990

125.Həsənli, S. Peyğəmbərlər barədə nə bilirik /Sabir Həsənli //Elm və həyat.- 1990.- № 11-12.- S.1-6.

126.Həsənli, S. Peyğəmbərlər barədə nə bilirik: Zəkəriyyə və Yəhya əleyhissəlam /Sabir Həsənli //Elm və həyat.- 1990.- № 10.- S.1-4.

2003

127.Qasımova, A.Ş. İsa peyğəmbərin əsrarəngiz həyatı xristian və müsəlman mənbələrində /A.Ş.Qasımova //Bakı Universitetinin Xəbərləri: humanitar elmlər seriyası.- 2003.- № 3.- S.286-294; N. 4.- S.252-261.

2004

128.Əlizadə, A. İsanın çarmıxa çəkilib-çəkilməməsi probleminin tarixi-fəlsəfi təhlili və İslam doktrinası /Aydın Əlizadə //Dirçəliş – XXI əsr /Azərb. Dövlət Quru-culuğu və Beynəlxalq Münasibətlər İn-tu.- 2004.- Aprel-Sentyabr (78-79).- S.174-178.

129.Əlizadə, A. “Təzkirətül-övliya” əsərində Adəm peyğəmbər (ə) surəti /A.Əlizadə //Orta əsr əlyazmaları və Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi problemləri. IX Respublika elmi-nəzəri konfransın materialları.- Bakı, 2004.- S.256-258.

130.Qasımova, A.Ş. İsa peyğəmbərin əsrarəngiz həyatı xristian və müsəlman mənbələrində (II məqalə) /A.Ş.Qasımova //Bakı Universitetinin Xəbərləri: Humanitar elmlər seriyası.- 2003.- №4.- S.252-261.

İ s l am

30

2008 131.Allahın yerdə ilk xəlifəsi Adəmlə Həvvanın hekayəsi //Qarapapaqlar: Aylıq

elmi-kütləvi dərgi /Gürcüstan Azərbaycanlılarının Mədəniyyət Mərkəzi; İnteqrasiya Elmi Mədəni Araşdırmalar Mərkəzi.- 2008.- № 4 (12).- S.50-52.

2009

132.Qədirzadə, Q. Nuh peyğəmbərlə bağlı iki deyim üzərinə bir açıqlama /Q.Qədirzadə //Bakı Dövlət Universitetinin 90 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi konfransın materialları. (Humanitar elmləri): 30-31 oktyabr 2009-cu il /Azərb. Resp. Təhsil Nazirliyi, BDU.- Bakı, 2009.- S.71-72.

2013

133.Qurbansoy, F. Xızırın (s.ə.s) Dirilik suyu-irfan qaynağı /Hacı Firudin Qurbansoy //Böyük Türk şairi Yunus Əmrənin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş “Yaşayan Yunus Əmrə” beynəlxalq elmi konfransının materialları: 9 dekabr 2013.- Bakı, 2013.- S.397-416.

B i b l i o q r a f i y a

31

İSLAMIN ƏSASLARI – ŞƏRİƏT MƏSƏLƏLƏRİ VƏ İSLAM ƏXLAQI

Kitablar

Nəşr ili göstərilməyən kitablar

134.Din, iman və islam.- 35 s. Azərb. və ərəb dil-də. Daş basması. 135.Mollazadə, H. Bəsirətül-islam. Müfəssəl əqaidi-islam və füruiddin. Dini, ta-

rixi, əqli, şəri və bir çox məlumata şamil olub hər bir müsəlmanın istifadəsinə layiq ol-duğu kimi, Qafqaziyanın edadiyyə və rüşdiyyə məktəblərində dəci övladi-müsliminə təlim və tərbiyə olunmaq üçün münasib və əlverişlidir /Hacı Şeyx Həsən Mollazadə. İkinci təb.- Gəncə: Haqverdiyev və Əbilovun mətbəəsi.- 120 s.

136.Sufizadə, S.H.X. Məcməül-adab /Seyid Həsən Xülusi Sufizadə.- İstanbul, N.i.y.- 232 s. Kitabda din, şəriət, məişət qaydalarından bəhs edilir.

1842

137.Mövlana Molla Xosrov. Dürərül-hükkam /Mövlana Molla Xosrov.- İstan-bul: Mətbəei-Amirə, 1258 h. (1842).- 967 s. Kitab iki hissədən ibarətdir: I hissə “Dürə-rül-hükkam” (2-516 s.); II hissə “Kitabül-vəqf” (518-967 s.) adlanır.

1847

138.Cinahüs-səadət.- Tiflis, 1264 h. (1847).- 32 s. Şəriət qayda və qanunlarına dair risalədir.

1848

139.Qürərül-əhkam /Tərc. ed. Mövlana Molla Xosrov.- İstanbul: Təbxanei-Ami-rə, 1258 h. (1848).- C.I.- 516 s. XIX əsr türk din tarixi alimlərindən Mövlana Molla Xosrovun tərcümə etdiyi bu kitab 45 babdan ibarət olub, fiqh qanunlarını və ehkamları şərh edir.

1855

140.Axund Molla Əhməd. Kitabi-əqaid /Axund Molla Əhməd.- Təbriz, 1272 h. (1855).- 150 s. Daşbasma.

1882

141.Axundzadə, Ə. Risaleyi-ümdətül-ehkam: Əqaidi əsna əşşəriyyə və ehkami zəruriyyə barəsində türki-Azərbaycan dilində tərtib tapıbdır /Risalə Zaqafqazın darül-müəllimin mədrəsəsinin elmi-ilahi müəllimi Axund Əbdüssəlam Axundzadə; cənab cə-lalitnisab rəisi-idareyi-külliyyeyi-Qafqazın işarəsinə görə cənab-ümdətül-üləmaül-ali-min seyyidül-əcəllül-əkrəm Ağa Seyidəli müctəhid Şirvani mülahizə buyurublar.- Təb-riz, 1300 h. (1882-1883).- 132 s. Mikrofilm № 566.

İ s l am

32

142.Ünsizadə, S. Təlimül-ətfal, təhzibül-əxlaq /Zaqafqazın əhli-təsənni idareyi-ruhaniyyəsinin üzvü və “Ziyayi Qafqaziyyə” qəzetəsinin sahibi-imtiyazı Səid Ünsiza-də.- Tiflis, 1882.- 128 s.

1883

143.Axundzadə, Ə. Ümdətül-əhkam. Zaqafqaz darülmüəllimin mədrəsəsinin el-mi-ilahi müəllimi Əbdüssəlam Axundzadə cənabi-cəlalətnəsib rəisi-idareyi-külliyyeyi-Qafqazın işarəsinə görə Ağa Seyidəli müctəhid mülahizə buyurublar.- Təbriz, 1301 h. (1883).- 131 s. Daşbasma.

144.İrəvani Balağa. Kitabe təharet.- Təbriz, 1301 h. (1883).- 200 s. 1883/3

1884 145.Haşımzadə, A.M.M. Şəriül-islam. Dər şəhri Şuşə Qarabağ /Ağa Mir Mehdi

Haşımzadə.- Yersiz, 1302 h. (1884-1885).- 48 s. Daş basması. Mikrofilm № 564

1885 146.Haşımzadə, A.M.M. Şəriül-islam /Ağa Mir Mehdi Haşımzadə.- Yersiz, 1303

h. (1885/1886).- 48 s. Mikrofilm № 556

1889 147.Axundzadə, Ə. Cəhalət dərdinin dərmanı və tədavi üsulunun şərh bəyanı

/Axund Əbdüssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Baxçasa-ray, 1889.- 16 s. 1889/1

1893

148.Axundzadə, Ə. Risaleyi ümdətül ehkam: Türki-Azərbaycani lüğətində əqai-di şieyi əsna əşşəriiyə və əhkami şəriyyə məziyyə babında təlif olunubdur /Axund Əb-düssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Bakı, 1311 h. (1893-1894).- 136 s. Mikrofilm № 484

1898

149.Axundzadə, Ə. Risaleyi-zibdətül-əhkam /Axund Əbdüssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Tiflis, 1898.- 74 s. Daş basma. 1898/8

1898

150.Məcmuei-xütbə. İstanbul: Arif əfəndi mətbəəsi, 1316 h. (1898).- 93 s. (Türkcə-ərəbcə) Məsciddə xətiblərin minbərdə oxuduqları şəriətə dair qiraət və yaxud bir bölük camaat qarşısında qanun və qadağaya dair oxunan xütbələri əhatə edir.

151.Məhəmməd Əsəd. Dürri-yekta /Məhəmməd Əsəd.- İstanbul: “Xurşid” mətbəəsi, 1315 h. (1898).- 210 s. Kitabda 207 dini qayda və qanun şərh olunur.

1901

152.Əfəndiyev, H.İ. Kitabi-zübdətül-əhkami-şəriyyə. Əqaidi-diniyyə və əhka-mül-şəriyyə. Əqaidi-diniyyə və əhkamül-şəriyyə əhli-sünnət vəl-cəmaət: Rusiyada açıl-

B i b l i o q r a f i y a

33

mış məktəblərdə sünni-məzhəb şagirdlər üçün dərslik /Hüseyn Əfəndi Əfəndiyev İsmayılzadə.- Bakı: Əvvəlinci “Şirkət” mətbəəsi, 1319 h. (1901).- 99+3 s.

153.Nemətulin, A. Təshih yaxud islamiyyətcə kəsb ilə təvəkkül beynində müna-fat yoxluğu və insanın işləri kəndinin ixtiyarı və təsərrüfündə olub heç bir işində məc-buriyyət təxtində bulumadığı əsər /A.Nematulin; naşir və ön sözün müəllifi İ.Qasprin-ski.- Baxçasaray: [s. n.], 1901.- 26 s. 1901/4

1902

154.Axund Molla Əhməd. Kitabi-əqaidül-islam /Axund Molla Əhməd.- Təbriz, 1320 h. (1902).- 170 s. Daşbasma.

155.Axundzadə, Ə. Risaleyi ümdətül ehkam. Türki-Azərbaycan lüğətində əqayid şiyiyyə əsnayi əşriiyə və ehkam şəriyyə fəriyyətə vavində təlif olunubdur /Axund Əb-düssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Bakı, 1320 h. (1902).- 132 s. Kitabda dinin əhkamlarından və imamların həyatından qısa məlumatlar verilmişdir. 1902/2

1903

156.Axundzadə, Ə. Vəz və nəsihət /Axund Əbdüssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Bakı: [s.n.], 1903 (1320 h.).- 40 s. 1903/1

157.Axundzadə, Ə. Risaleyi-zibdətül-əhkam /Axund Əbdüssəlam Axundzadə (Qafqaz müsəlmanlarının V Şeyxülislamı).- Tiflis, 1903.- 73 s. 1903/3

158.Əfəndizadə, M. Əfzəl dualar, əhkami-şəriyyə və tarixi-müqəddəs. Müsəl-manlardan ötrü türk dilində rus tərcüməsi ilə /Mahmud Əfəndizadə, Firidun bəy Köçərli.- İkinci nəşri.- Tiflis: Sərdar dəftərxanası mətbəəsi, 1903.- 96 s.

1905

159.Əfəndiyev, H.Ə. Zibdətül-əhkamüş-şəriyyə. Əhli-sünnət vəlcəmaətdən hənə-fi və şafei-məzhəb əhalisi üçün əqaidi-diniyyə və əhkami-şəriyyəyə dair risalədir /Hüseyn Əfəndi Əfəndiyev.- İkinci təb.- Tiflis: “Qeyrət” mətbəəsi, 1905.- 82 s.

160.Əfəndiyev, H.Ə. Münhacül-şəriət. Məzahibi-ərbəə məmduhədən şafei-məz-həb əhaliyi-müsliminin əqaidi-diniyyə və əhkami-şəriyyəsi babında: dərslik /Hüseyn Əfəndi Əfəndiyev.- Tiflis: “Qeyrət” mətbəəsi, 1905.- 58 s.

161.Yusifzadə, C. Nəhy əz münkər. Qumar, şərab və adati-napəsəndidənin bəzi müfsidə və məzərrətlərini göstərən risalədir /Cəlal Yusifzadə.- Tiflis, “Qeyrət” mətbəəsi, 1905.- 46 s.

1906

162.Əfəndiyev, H.Ə. Kitabi-münhacüş-şəriət. Əhli-sünnət vəlcamətdən şafei-məzhəb əhalisi üçün əqaidi-diniyyə və əhkami-şəriyyəyə aid risalədir: dərslik /Hüseyn Əfəndi Əfəndiyev, Molla Həsən Tahirov.- Tiflis, “Qeyrət” mətbəəsi, 1906.- 65+2 s.

1907

163.Axundzadə, M.M. Əqaidül-müslimin: təmrin qismi /Mirzə Məhəmməd Axundzadə.- Gəncə: (s.n.), 1907 (1326 h.) Cild I.- 26 s. 1908/7

İ s l am

34

164.Ərəszadə, M.G. Təşrihül-fərayiz /Məhəmmədtağı Ərəszadə Gəncəli.- Tiflis, 1907 (1325 h.).- Cild I.- 186, [5] s. Bu kitab mötəbər və məşhur “Şərayiül-islam” kitabının tibqincə birinci dəfə olaraq Azərbaycan şivəsində yeni üsul ilə yazılmış bir irs kitabıdır. 1907/7

165.Türki mənasiki həcc /həccə gedənlərin dini adət və qanunları haqqında.- Yersiz, 1907.- 64 s. Mətn. Azərb. fars və ərəb dillərində 1907/24

1908

166.Axundzadə, M.M. Əqaidül-müslimin: Təmrin qismi /Mirzə Məhəmməd Axundzadə.- Gəncə, 1908 (1326 h.).- C.1.- 26 s. Kitabda birinci dərs ili üçün tapşırıq-lar verilmişdir. 1908/7

167.Axundzadə, M.M. Əqaidül-müslimin: Firuiddin qismi. Oruc, namaz, xüms, zəkat, həcc, cəhad, əmr bə məruf, nəhy əz münkər, təvəlla və təbərra məsələlərinə dair bir kitabçadır: dərslik /Mirzə Məhəmməd Axundzadə.- Gəncə, 1908 (1326 h.).- 66 s.

168.Hacı Cami. Şərayiül-islam. Əhli-sünnət vəlcəmaət məzahibində olan əhali üçün əqaidi-diniyyə və əhkami-şəriyyəsi babında bir töhfədir /Hacı Cami bini Zəkəriy-ya əfəndi Əlacaxori Əl-Dağıstani, əl-Qubalı.- Bakı: “Kaspi” mətbəəsi, 1908.- 30 s.

169.Məhəmmədəlizadə, M.H. Üsuliddin. Üsuliddinə və çəhardəh məsum əley-hissəlamın əhvalatına vacib və sünnət müəkkəd namazlarının təriqəsinə dair təzə kitab-çadır /Mirzə Hüseynqulu Məhəmmədzadə.- Gəncə: Haqverdiyevin “Şirkət” mətbəəsi, 1908.- 32 s.

1909

170.Əfəndiyev, H.Ə. Zibdətül-əhkami şəriyyə: Əhli-sünnət vəlcamətdən şafei-məzhəb əhalisi üçün əqaidi-diniyyə və əhkami-şəriyyəyə aid risalədir: dərslik /Hüseyn Əfəndi Əfəndiyev.- I təb.- Tiflis, 1909.- 82 s. Mikrofilm № 559

171.Əfəndizadə, H.Ə. Kitabi-münhacül-şəriə. Məzahibi-ərbəeyi-mədunədən şa-fei-məzhəb əhaliyi-müsliminin əqaidi-diniyyə və əhkami-şəriyyəsi babində /Hüseyn Əfəndi Əfəndizadə.- İkinci təb.- Tiflis: “Qeyrət” mətbəəsi, 1327 h. (1909).- 50+1 s.

172.Hadizadə, Ə. Kitabi-şəriət /Axund Əbdürrəhim Hadizadə.- Bakı, 1327 h. (1909).- 51+2 s. Mikrofilm № 506

173. Hüseynbəyzadə, H.G. Müxtəsər vacibat. Şəriətin müxt6əsər qanun-qaydaları /Hüseyn Hüseynbəyzadə Gəncəvi.- Gəncə: Əhməd hacı Həsənzadə mətbəəsi, 1909.- 29 s.

174.Mirmöhsünzadə, M.Ş. Şəriət kitabı: əqaid və əmali-şəriyyəyə məxsus məsa-il mötəbər mənbələrdən əxz olunmuş məcmuədir /Hacı Mirağa Mirmöhsünzadə Şirva-ni.- Bakı, 1909.- 150 s. Kİtabda islamın tarixinə, əsaslarına, ehkamlarına toxunulur, müsəlmanlara vacib olan oruc, namaz, xüms, zəkat, həcc, və s. kimi məsələlərdən bəhs edir. 1909/3

1910

175.Əfəndizadə, R. Müxtəsər şəriət. Hənəfi və şafei məzhəblərinə müvafiq vaci-bati-diniyyədən və fəraizi-şəriyyədən bahisdir. Qisseyi-Rəsulullahdan xüləfayi-Raşidi-nin əhvalatından və əimmeyi-ərbəənin tərcümeyi-halından bir şəmmə dəxi dərc olu-nubdur. Təlqin və xütbələr türk tərcüməsi ilə dəxi əlavə olunubdur /Əfəndizadə Rəşid bəy İsmayıl əfəndi oğlu.- Tiflis: “Kultura” mətbəəsi, 1910.- 96 s.

B i b l i o q r a f i y a

35

176.Mollazadə, H.Ş.H. Əqaidül-islam və firuiddin /Hacı Şeyx Həsən Mollazadə Gəncəvi.- Bakı: [s. n.], 1910.- H. 2.- 116 s. 1910/35

1911

177.Carullabəyov, M. Uzun günlərdə ruzə /Musa Carullabəyov.- Kazan: “Ümid” mətbəəsi, 1911.- 204 s. Şəriətin böyük müsaidəsinə, rüxsətgünlügünə dayanıb fərzlərin əhəmiyyətlərini, qüdsiyyətlərini ehmal etməz insafın mütaliələrinə məxsus olur ümidilə talif qılındı. 1911/39

178.Əfəndizadə, M. Əfzəl dualar, əhkami-şəriyyə və tarixi-müqəddəs. Müsəl-manlardan ötrü türk dilində rus tərcüməsi ilə /Mahmud Əfəndizadə, Firidun bəy Köçərli.- Üçüncü nəşri.- Tiflis: Sərdar dəftərxanası mətbəəsi, 1911.- 170 s.

179.Əfəndizadə, M. Şərayiil-islam /Muxtar Əfəndizadə.- Bakı: “Məktəb” mətbə-əsi, 1911.- 24 s. 1911/33

180.Əlməkkuri, M. Zibdətül-islam /Məhəmməd Əlməkkuri vələdi-Əbdüssəlam.- Mahac Qala: Mirzə Mavrayevin İslamiyyə mətbəəsi, 1911- 287 s. Daş basması.

181.Hadizadə, Ə. Şəriət kitabı. Bakıda elmi-ilahi müəllimlərinin ictimaı tərəfin-dən şəhər məktəblərində tədris olunmaq üçün qəbul olunub. Məşədi Yusif Nəcəfzadə cənablarının ianəsi ilə çap olunub /Axund Əbdürrəhim Hadizadə.- Bakı: Haşım bəy Vəzirovun “Səda” mətbəəsi, 1911.- 130 s.

182.Kitabi-bəsirət və siracül-əfkar: Dəyanət və əxlaqa dair romandır, təsfiyye-yi-üqul və əqaidə xidmət edər /Fars dilindən tərcümə edən və naşiri. H.Ş.H.Mollazadə Gəncəvi.- Bakı: [s. n.], 1911 (1329 h.).- 64 s. Kitabda təxminən üç-dörd min il bundan irəli Hindistanda bütpərəst və sahibi-şövkət və qüdrət padşahlarından birinin oğlu Yuzasiflə o zamanın əhli-din hükəmasından həkim Bəluhərin hekayəsindən bəhs olu-nur. 1911/14

183.Kitabi-şəraitül-islam: mənzumə /Hacı Əli tacir Köçməşki qələmi gərdid.- Təbriz, 1330 h. (1911).- 55 s.

184.Qazızadə, Ə. Dürusi-şəriə /İrəvan seminariyasının şəriət müəllimi Qazızadə Axund Əbdülhəsən.- İrəvan: “Kultura” mətbəəsi, 1911.- Hissə 1.- 37+2 s.

185.Qazızadə, Ə. Dürusi-şəriə /İrəvan seminariyasının şəriət müəllimi Qazızadə Axund Əbdülhəsən.- İrəvan: “Kultura” mətbəəsi, 1911.- Hissə 2.- 65 s.

186.Qazızadə, Ə. Dürusi-şəriə /İrəvan seminariyasının şəriət müəllimi Qazızadə Axund Əbdülhəsən.- İrəvan: “Kultura” mətbəəsi, 1911.-