Η ΣΕΛΗΝΗ

Γενικά:

Η Σελήνη είναι ο μοναδικός φυσικός δορυφόρος της Γης και ο πέμπτος

μεγαλύτερος στο Ηλιακό μας σύστημα.Είναι επίσης το δεύτερο πιο

λαμπρό σώμα που αντικρίζουμε στον ουρανό.Πήρε το ονομά του από την

ανώνυμη αρχαιοελληνική θεά,ενώ πολύ συχνά λέγεται και <<φεγγάρι>> ,

αν και είναι λιγότερο επίσιμη ονομασία.

Προελευση:

Παρότι παλαιόθεν αποτελεί αντικείμενο συστηματικής μελέτης, η

προέλευση της Σελήνης δεν έχει διευκρινισθεί πλήρως. Οι θεωρίες που

κατά καιρούς έχουν διατυπωθεί είναι οι παρακάτω:

1) Η Σελήνη ήταν ένας ανεξάρτητος πλανήτης, ο οποίος στη συνέχεια

συνελήφθη από το βαρυτικό πεδίο της Γης. Αν και η θεωρία αυτή έχει

ακόμη υποστηρικτές, κάτι τέτοιο ειναι απίθανο να συνέβη λόγω της

σχετικά μεγάλης μάζας της Σελήνης.

2) Στη θέση του συστήματος Γη-Σελήνη υπήρχε αρχικά ένα ουράνιο

σώμα, σε ρευστή κατάσταση το οποίο περιστρεφόταν γύρω από τον

Ήλιο. Με την πάροδο του χρόνου όμως και εξαιτίας διαρκών

ανακατανομών στη δομή του, καθώς τα βαρύτερα στοιχεία συνέχισαν να

συσσωρεύονται στον πυρήνα ενώ τα ελαφρύτερα στην επιφάνεια, λόγω

της περιστροφικής κίνησης προέκυψε μια αστάθεια, ώστε τελικά το

σώμα αυτό να διασπαστεί σε δύο μέρη. Η θεωρία αυτή σήμερα θεωρείται

ξεπερασμένη.

3) Η Γη και η Σελήνη δημιουργήθηκαν ανεξάρτητα μεν, ταυτόχρονα δε,

στην περιοχή τους, από το ίδιο πρωταρχικό νεφέλωμα από το οποίο

σχηματίστηκε και το υπόλοιπο ηλιακό σύστημα. Η διαφορετική σύσταση

όμως των δυο σωμάτων δρα ανασταλτικά στην επικράτηση της θεωρίας

αυτής.

4) Η Σελήνη είναι το αποτέλεσμα της σύγκρουσης της Γης με έναν

πλανήτη της τάξεως μεγέθους του Άρη με ταυτόχρονη δέσμευσή της από

το βαρυτικό πεδίο του πλανήτη μας. Πρόκειται για την πλέον δημοφιλή

θεωρία σήμερα σύμφωνα και με τα δεδομένα που προέκυψαν από τις

αποστολές Απόλλων.

Μορφολογία και συνθήκες:

H σελήνη είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος δορυφόρος στο ηλιακό σύστημα.

Έχει διάμετρο 3476 km, περίπου το ένα τέταρτο της γήινης διαμέτρου

και το 1/81 της μάζας της Γης. Η ένταση της βαρύτητας στην επιφάνεια

της σελήνης είναι το 1/6 της βαρύτητας της Γης. Απέχει απ' τη Γη κατά

μέσο ορο 360.000km.Αποτελείτε από στέρεα υλικά, που έχουν παρόμοια

σύσταση με αυτά της Γης.Η σελήνη έχει θερμοκρασίες που ποικίλλουν

από 123°C στην ημέρα έως -170°C τη νύχτα στον ισημερινό, και κάτω

από -233°C στους μόνιμα σκιασμένους πολικούς κρατήρες.

Χαρακτηριστικά είναι επίσης ότι:

α)η επιφάνειά της είναι διάσπαρτη από κρατήρες μετεωριτών

β)είναι αρκετά σκοτεινή,δηλαδή το μέρος του συνολικού φωτός που

αντανακλάται είναι μικρότερο από όλους τους πλανήτες ,με εξέρεση τον

Ερμή, παρά το γεγονός ότι μας φαίνεται τόσο φωτεινή,όπως την

βλέπουμε απ' τη Γη

Κρατήρες:

Η επιφάνεια της Σελήνης είναι γεμάτη κρατήρες οι οποίοι καλύπτονται

από ένα μείγμα το οποίο καλείταιregolith και απαρτίζεται από

θραύσματα πτώσης μετεωριτών και σεληνιακό χώμα. Άλλωστε σχεδόν

όλοι οι κρατήρες έχουν διαμορφωθεί από την πρόσπτωση μετεωριτών

κινούμενων με μεγάλες ταχύτητες, γεγονός που συμβαίνει εδώ και

δισεκατομμύρια χρόνια. Οι μεγαλύτεροι από τους κρατήρες

δημιουργήθηκαν από την πρόσπτωση υπολειμμάτων από τον σχηματισμό

των πλανητών, την εποχή που το ηλιακό σύστημα ήταν ακόμη νεαρό σε

ηλικία και ως εκ τούτου περιείχε πολλά από αυτά. Σεισμογράφοι

εγκατεστημένοι στην επιφάνεια του φεγγαριού εξακολουθούν να

καταγράφουν την πτώση 70-150 μετεωριτών ανά έτος, οι μάζες των

οποίων κυμαίνονται από 100γρ μέχρι και 1000Kgr! Φαίνεται πάντως ότι

η εποχή των βίαιων αναταράξεων για το δορυφόρο μας πέρασε

ανεπιστρεπτί.

Μαγνητικό παιδίο της Σελήνης:

Η Σελήνη δεν διαθέτει ένα ενιαίο μαγνητικό πεδίο όπως η Γη. Ωστόσο

κάποιοι βράχοι εμφανίζουν ασθενείς μαγνητικές ιδιότητες γεγονός που

μας ωθεί να συμπεράνουμε ότι στερεοποιήθηκαν παρουσία κάποιου

μαγνητικού πεδίου. Υπάρχουν επίσης μικρά, περιορισμένης έκτασης

μαγνητικά πεδία, τα οποία εμφανίζονται ισχυρότερα σε περιοχές

αντιδιαμετρικές περιοχών με λεκανοπέδια. Η προέλευση αυτών των

μαγνητικών πεδίων, μας είναι άγνωστη. Ορισμένοι επιστήμονες

πιθανολογούν ότι ο ισχυρός κλονισμός (shock) της πρόσπτωσης μεγάλου

μεγέθους μετεωριτών είχε ως επακόλουθο τη γένεση των πεδίων αυτών.

Άλλοι πάλι ισχυρίζονται ότι η Σελήνη όντως διέθετε μαγνητικό πεδίο,

όμοιο με αυτό της Γης, το οποίο και κατέρρευσε από άγνωστη αιτία.

ΟΙ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΕΛΗΝΗΣ

Η τροχιά της Σελήνης

Η Σελήνη περιφέρεται γύρω από τη γη με την ίδια φορά που η γη

περιφέρεται γύρω από τον ήλιο. Η τροχιά είναι ελλειπτική (~0.15%

απόκλιση από κυκλική, 0.0054 εκκεντρότητα) με τον Ήλιο στην μία

εστία της. Περίγειο έχουμε όταν η σελήνη είναι στο κοντινότερο σημείο

με τη Γη (363,104 km) ενώ απόγειο όταν είναι στο μακρύτερο (405,696

km). Σαν αποτέλεσμα η Σελήνη εμφανίζεται περίπου 11% μεγαλύτερη

στο περίγειο από ότι στο απόγειο.

Η αστρική περίοδος, δηλαδή ο χρόνος που περιφοράς σε σχέση με τα

μακρινά άστρα, είναι 27,321 μέρες. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται αστρικός

μήνας. Η περίοδος των φάσεων, δηλαδή ο χρόνος που χρειάζεται η

Σελήνη να γυρίσει στο ίδιο σημείο σε σχέση με τον Ήλιο όπως

παρατηρείται από τη Γη, είναι 29,530 μέρες. Ο χρόνος αυτός ονομάζεται

συνοδικός μήνας. Κάθε μέρα η Σελήνη κινείται από την Α προς τη Δ σαν

αποτέλεσμα της περιστροφής της Γης, Κινείται 13,19ο Ανατολικά σε

σχέση με το υπόβαθρο των άστρων. Δηλαδή σε δύο συνεχόμενα βράδια

την ίδια ώρα η Σελήνη θα βρίσκεται 13ο ανατολικότερα και για να βρεθεί

στο ίδιο σημείο με το προηγούμενο βράδυ θα χρειαστεί 52’ επιπλέον.

Οι φάσεις της Σελήνης

Οι φάσεις της Σελήνης εξηγούνται από το μέρος της Σελήνης που

φαίνεται από ένα παρατηρητή από τη Γη, καθώς το φως του Ηλίου

ανακλάται πάνω στην επιφάνεια της. Το μέρος που φαίνεται εξαρτάται

από τις θέσεις Ηλίου-Γης-Σελήνης.

Η διαφορά 27,3 και 29,53 εξηγείται στην εικόνα 4. Η Σελήνη

ολοκληρώνει μία περιφορά γύρω από τη Γη σε σχέση με τα άστρα σε

27,3 μέρες αλλά για να έρθει στην ίδια θέση με σε συνάρτηση με τη Γη

και τον Ήλιο χρειάζεται επιπλέον κάτι παραπάνω από 2 μέρες.

Μαθηματικά αποδεικνύεται ως εξής: Σε ένα αστρικό μήνα η Γη

μετακινείται (0,985 μοίρες ανά ημέρα) x (27.321 μέρες) = 26.91 μοίρες

κατά την τροχιά της γύρω από τον Ήλιο. Η Σελήνη κινείται περίπου

13.17 μοίρες ανά ημέρα. Έτσι για να ξαναβρεθεί στην ίδια σχετική θέση

Ηλίου-Γης-Σελήνης, η Σελήνη πρέπει να ταξιδέψει επιπλέον 26.91/13.17

= 2.043 μέρες. Αυτό σημαίνει ότι από τη μία φάση έως την επόμενη ένα

μήνα μετά, το χρονικό διάστημα είναι 27.321 + 2.043 = 29.365 μέρες.

Σχεδόν όσο ο συνοδικός μήνας. Το επιπλέον υπολογίζεται γιατί οι τροχιές

τόσο της Σελήνης όσο και της Γης είναι ελλειπτικές.

Σύγχρονη περιφορά

Η Γη και η Σελήνη ασκούν παλιρροιακές δυνάμεις η μία στην άλλη. Σαν

αποτέλεσμα έχει την δημιουργία ενός εξογκώματος τόσο στη Γη όσο και

στη Σελήνη. Το εξόγκωμα της Γης (έως και 30 cm στην στεριά) λόγω

περιστροφής της δεν βρίσκεται ακριβώς στην ευθεία Γης-Σελήνης αλλά

λίγο πιο μπροστά. Το εξόγκωμα έχει κάποια μάζα άρα ασκεί και

βαρύτητα, και τραβά τη Σελήνη μπροστά. Αυτό δίνει στη Σελήνη

μεγαλύτερη τροχιακή ενέργεια. Τροχιά με μεγαλύτερη ενέργεια σημαίνει

και τροχιά με μεγαλύτερη ακτίνα. Άρα η Σελήνη απομακρύνεται όπως

είπαμε και πριν κατά 1 cm το χρόνο. Επίσης ασκεί βαρύτητα στην

Σελήνη με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της περιστροφής της στο

παρελθόν και εν τέλει να έχει περιφορά ίση με την περιστροφή της. Έτσι

βλέπουμε την ίδια πλευρά της Σελήνης πάντα, η Σελήνη έχει

«κλειδώσει». Η Σελήνη έλκει το εξόγκωμα επίσης. Αφού είναι πιο πίσω η

Σελήνη, το τραβάει προς τα πίσω και κάνει τη Γη να χάνει ταχύτητα. Η

μέρα γίνεται μεγαλύτερη. Σε κάθε 100 χρόνια η μέρα γίνεται μεγαλύτερη

κατά 0,002 sec, το έτος κατά 0,7 sec. Τελικά ο χρόνος περιστροφής θα

πέσει τόσο ώστε το εξόγκωμα να είναι στη ευθεία των 2 κέντρων. Τότε ο

χρόνος μιας περιστροφής της Γης θα είναι ίσως με το χρόνο περιφοράς

της Σελήνης, και οι άνθρωποι στη Σελήνη θα βλέπουν πάντα την ίδια

πλευρά της Γης!

Ταλάντωση Σελήνης

Βλέπουμε πάντα την ίδια πλευρά της Σελήνης αλλά λόγω ταλαντώσεων

της μπορούμε να δούμε όχι μόνο το 50% αλλά μέχρι και 59% της

επιφάνειάς της.

Α) Ημερήσια ταλάντωση

Όσο περιστρέφεται η Γη η θέα της Σελήνης αλλάζει. Άλλη εικόνα βλέπει

ένα παρατηρητής όταν ανατέλει η Σελήνη και άλλη όταν δύει. Στην 1η

περίπτωση λίγο ανατολικότερα και στη 2η δυτικότερα.

Β) Διαμήκης ταλάντωση

Η Σελήνη γυρνά σε ελλειπτική τροχιά με όχι σταθερή ταχύτητα. Αλλά η

Σελήνη περιστρέφεται (γύρω από τον εαυτό της) με σταθερή ταχύτητα.

Έτσι όταν επιταχύνει μπορούμε να δούμε λίγο από το πίσω μέρος της

ενώ όταν επιβραδύνει λίγο από το μπροστινό.

Γ) Κάθετη ταλάντωση

Το επίπεδο περιφοράς της Σελήνη κάνει γωνία 5,2ο με το επίπεδο της

εκλειπτικής. Έτσι κάποιες στιγμές μπορούμε να δούμε πέρα από το Ν

πόλο (ο Β είναι κρυμμένος) και άλλες πέρα από το Β πόλο (ο Ν είναι

κρυμμένος)

Πανσέληνος:

Όταν τα τρία σώματα πλησιάσουν στο κοντινότερο σε ευθυγράμμιση

σημείο των τροχιών τους (με τη Γη ανάμεσα) γίνεται ορατό από τη γη

όλο το φωτιζόμενο τμήμα της σελήνης και αυτή εμφανίζεται ως

ολοστρόγγυλος δίσκος. Είναι η πανσέληνος. Η εικόνα της πανσελήνου

στο ουράνιο στερέωμα ήταν πάντα εντυπωσιακή. Όμως στην

πραγματικότητα η επιφάνεια αυτού του δορυφόρου είναι αρκετά

σκοτεινή. Το albedo του, που είναι το μέρος του συνολικού φωτός που

ανακλάται από το φεγγάρι, είναι κατά μέσον όρο μόνο 0,067,

χαμηλότερο από όλους τους πλανήτες εκτός από τον Ερμή.

Το επίπεδο περιφοράς της σελήνης γύρω από τη γη είναι κεκλιμένο, σε

σχέση με το επίπεδο περιφοράς της γης γύρω από τον Ήλιο, κατά 5

μοίρες περίπου. Αυτό το γεγονός καθιστά κάπως σπάνια την απόλυτη

ευθυγράμμιση των τριών σωμάτων σε μία ευθεία. Σε αυτή την περίπτωση

έχουμε το φαινόμενο της έκλειψης. Αν η κλίση των δύο επιπέδων ήταν

μηδενική, τότε θα είχαμε εκλείψεις δύο φορές σε κάθε σεληνιακό κύκλο,

δηλαδή περίπου κάθε 15 ημέρες! Κατά τις εκλείψεις, όταν η Σελήνη

βρίσκεται ανάμεσα από τη Γη και τον Ήλιο, έχουμε έκλειψη Ηλίου, ενώ

όταν η Γη βρίσκεται ανάμεσα από τον Ήλιο και τη σελήνη έχουμε

έκλειψη σελήνης. Στην απόλυτη ευθυγράμμιση έχουμε ολικές εκλείψεις.

Η επίδραση της σελήνης στη γη

Η Σελήνη ασκεί διάφορες επιδράσεις στον πλανήτη μας λόγω της

κοντινής απόστασης στην οποία βρίσκεται. Έτσι η παρουσία της Σελήνης

λόγω του ότι η ενέργεια της είναι πολύ ισχυρότερη και μεταβάλλεται πιο

γρήγορα από την ηλιακή, δημιουργεί το φαινόμενο της μεταπτώσεως των

ισημερινών και προκαλεί τις περιοδικές ανωμαλίες του.

το

Η κίνηση της Σελήνης επιδρά στο ισημερινό εξόγκωμα του εαρινού

σημείου, περιοδικής μεταβολή της λοξώσεως της ελλειπτικής. Η μηνιαία

και Σεληνιακή κλόνονηση του άξονα είναι φαινόμενα που οφείλονται στη

Σελήνη.

Η αλληλεπίδραση Γης-Σελήνης επιβραδύνει την περιστροφή της Γης

κατά 2 χιλιοστά ανά αιώνα.Σύμφωνα με μελέτες , πριν από 900

εκατομμύρια έτη ,το γήινο έτος αποτελείτο από 481 18-ώρες μέρες

Μια άλλη σπουδαιότατη εκδήλωση επί της επίδρασης της Σεληνιακής

έλξεως, αποτελούν τα φαινόμενα των παλιρροιών που φαίνονται

περισσότερο στις υγρές εκτάσεις και λιγότερο στον στέρεο φλοιό της γης.

Ανάλογα φαινόμενα δημιουργούνται στην γήινη ατμόσφαιρα και

εκδηλώνονται με τη μορφή ασθενών μεταβολών της πίεσης.

Η μεταβολή των αποστάσεων της Σελήνης από τη Γη δημιουργεί

μαγνητικές διαταράξεις. Η επίδραση όμως των φάσεων της Σελήνης στην

κατάσταση του καιρού η στην εξέλιξη του φυτικού και ζωικού κόσμου,

θεωρείται αβάσιμη.

Αν και στο ζήτημα αυτό οι λαϊκές πεποιθήσεις που αποτελούν το

απαύγασμα των μακραίωνων παρατηρήσεων η είναι υπόλειμμα των

αρχαίων δοξασιών και των αστρολογικών επινοήσεων, συνηγορούν για

το αντίθετο, εν τούτοις η επιστήμη δεν έχει τα μέσα για να επιβεβαιώσει

και να επαληθεύσει την ύπαρξη μιας τέτοιας επίδρασης της Σελήνης στα

μετεωρολογικά φαινόμενα και στον οργανικό κόσμο, η οποία αν υπάρχει

θα είναι ελάχιστη και πολύ δύσκολο να ανακαλυφθεί.

Η επιστήμη όμως συνεχίζει να ερευνά και να παρατηρεί και προς τον

χώρο αυτό.

Eξερεύνηση Σελήνης

Η εξερεύνηση του διαστήματος είναι η φυσική εξερεύνηση των ουράνιων

σωμάτων και γενικά οτιδήποτε περιλαμβάνει τις τεχνολογίες, την

επιστήμη, και την πολιτική σχετικά με τις διαστημικές προσπάθειες.

Το 1969. οι Neil Armstrong και Buzz Aldrin έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που περπάτησαν στην

επιφάνεια ενός άλλου αστρικού σώματος, της Σελήνης. Τα επόμενα τρία χρόνια άλλοι δέκα

Αμερικανοί αστροναύτες προσεδαφίστηκαν εκεί, στο πλαίσιο του αμερικάνικου

προγράμματος Απόλλων. Από τότε οι επανδρωμένες αποστολές στο Φεγγάρι σταμάτησαν.

Τις δεκαετίες του ’60 και του ’70 το πρόγραμμα Απόλλων των ΗΠΑ και

οι μη επανδρωμένες αποστολές Luna της τότε Σοβιετικής ένωσης και

Surveyor των ΗΠΑ επικεντρώθηκαν στην επιφάνεια της ορατής πλευράς

της Σελήνης, άφησαν όμως αναπάντητα αρκετά κομβικά ερωτήματα.

Στις 13 Νοεμβρίου 2009 η NASAανακοίνωσε ότι η αποστολή LCROSS,

με μια ελεγχόμενη συντριβή συσκευής στον νότιο πόλο της σελήνης

κατάφερε να ανακαλύψει σημαντικές ποσότητες νερού.

Στις 4 1957 Οκτωβρίου δόθηκε μία μεγάλη ώθηση στον συγκεκριμένο

τομέα με την εκτόξευση του Σπούτνικ 1, του πρώτου ανθρώπινου

κατασκευάσματος που μπήκε σε τροχιά, η οποία έδωσε το έναυσμα για

τον διαστημικό αγώνα μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της

Σοβιετικής Ένωσης. Δύο άλλα διάσημα επιτεύγματα της πρώιμης αυτής

περιόδου ήταν ο πρώτος άνθρωπος στο διάστημα, ο Γιούρι Γκαγκάριν με

το Βοστόκ 1 στις 12 Απριλίου 1961(πάλι από την ΕΣΣΔ), και οι πρώτοι

άνθρωποι στο φεγγάρι, οι Νήλ Άρμστρονγκ και Μπαζ Ώλντριν με το

Απόλλων 11 μαζί με τον Μάικλ Κόλλινς (από τις ΗΠΑ).Μετά από 30 έτη

ανταγωνισμού η εστίαση των προσπαθειών άρχισε να μετατοπίζεται από

τις μεμονωμένες πτήσεις στο ανανεώσιμο υλικό (όπως το αμερικανικό

διαστημικό λεωφορείο και το αντίστοιχο σοβιετικό Buran) και από τον

ανταγωνισμό στη συνεργασία, όπως στο διεθνή διαστημικό σταθμό[3].

Ωστόσο τα τελευταία χρόνια ο ανταγωνισμός αναζοπυρώθηκε, αφού η

Κίνα πραγματοποίησε επανδρωμένες αποστολές στο διάστημα,

δημιούργησε μια μεγάλη βιομηχανία δορυφόρων και έφτιαξε σύστημα

εξολόθρευσης δορυφόρων. Ύστερα από αυτές τις ενέργειες ήρθε

αντίδραση από τις ΗΠΑ και την Ρωσία. Οι ΗΠΑ έφτιαξαν κι αυτές

σύστημα εξολόθρευσης δορυφόρων και άλλαξαν το διαστημικό τους

πρόγραμμα σχεδιάζοντας να δημιουργήσουν νέες διαστημικές κάψουλες

μέχρι το 2012 και να ξαναπάνε στη Σελήνη το 2020. Η Ρωσία έθεσε

σχέδιο δημιουργίας νέας διαστημικής κάψουλας και ανακοίνωσε πως

σκοπεύει μέχρι το 2013 να έχει δημιουργήσει δικό της κοσμοδρόμιο (το

οποίο θα έχει τη δυνατότητα πραγματοποίησης επανδρωμένων

διαστημικών αποστολών) στις ανατολικές ακτές της Ασίας,

εγκαταλείποντας το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ το οποίο νοικιάζει

από το Καζακστάν.

Αρίσταρχος ο Σάμιος

Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος (310π.Χ.- περίπου 230 π.Χ.) ήταν Έλληνας

αστρονόμος και μαθηματικός, που γεννήθηκε στη Σάμο. Είναι ο πρώτος

επιστήμων (μετά τους Πυθαγορείους) ο οποίος πρότεινε το ηλιοκεντρικό

μοντέλο του Ηλιακού Συστήματος, θέτοντας τον Ήλιο και όχι τη Γη, στο

κέντρο του γνωστού Σύμπαντος. Οι ιδέες του περί Αστρονομίας φαίνεται

να μην είχαν γίνει αρχικά αποδεκτές και θεωρήθηκαν κατώτερες από

εκείνες του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, αλλά όμως τα διαθέσιμα

στοιχεία είναι ελλιπή. 2000 χρόνια μετά, ο Κοπέρνικος στηριζόμενος στις

θεωρίες του Αριστάρχου και των Πυθαγορείων, όπως ο ίδιος επισημαίνει

στην εισαγωγή του έργου του, ανέλυσε περαιτέρω το ηλιοκεντρικό

σύστημα, όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Η μοναδική εργασία του Αρίσταρχου η οποία έχει διασωθεί μέχρι

σήμερα, «Περί μεγεθών και αποστημάτων Ηλίου και Σελήνης»,

βασίζεται σε γεωκεντρικό μοντέλο. Παρόλα αυτά, γνωρίζουμε από

διάφορες παραπομπές ότι ο Αρίσταρχος είχε γράψει ένα άλλο βιβλίο στο

οποίο πρότεινε την εναλλακτική υπόθεση του ηλιοκεντρικού μοντέλου .

Υπολογισμός μεγέθους Σελήνης

Ο Αρίσταρχος παρατήρησε την κίνηση της Σελήνης διαμέσου της σκιάς

της Γης κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης Σελήνης. Εκτίμησε ότι η

διάμετρος της Γης ήταν 3 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της

Σελήνης. Χρησιμοποιώντας τον υπολογισμό του Ερατοσθένους ότι η

περιφέρεια της Γης ήταν 42.000 χλμ., συμπέρανε ότι η Σελήνη έχει

περιφέρεια ίση με 14.000 χλμ. Σήμερα, είναι γνωστό ότι η Σελήνη έχει

περιφέρεια περίπου ίση με 10.916 χλμ.

Απόσταση και μέγεθος Ήλιου(μέσο Σελήνης)

Ο Αρίσταρχος

παρατήρησε/υποστήριζε ότι ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη σχηματίζουν

σχεδόν μια ορθή γωνία τη στιγμή του πρώτου ή του τελευταίου τετάρτου

της Σελήνης. Εκτίμησε ότι η γωνία ήταν 87°. Χρησιμοποιώντας σωστά

τη Γεωμετρία, αλλά με λανθασμένα στοιχεία παρατήρησης, ο

Αρίσταρχος συμπέρανε ότι ο Ήλιος ήταν 20 φορές πιο μακριά από ό,τι η

Σελήνη. Στην πραγματικότητα ο Ήλιος είναι περίπου 390 φορές πιο

μακριά. Εντόπισε ότι η Σελήνη και ο Ήλιος έχουν σχεδόν το ίδιο

φαινόμενο μέγεθος από τη Γη και συμπέρανε ότι οι διάμετροί τους θα

είναι ανάλογοι με την απόστασή τους από τη Γη. Έτσι κατέληξε στο

συμπέρασμα ότι ο Ήλιος είχε 20 φορές μεγαλύτερη διάμετρο από τη

Σελήνη, κάτι που είναι υπολογιστικά λογικό και σωστό, αλλά επίσης

λάθος (αφού στηρίζεται σε λάθος δεδομένα). Η εκτίμησή του όμως αυτή

υποδεικνύει ότι ο Ήλιος είναι ξεκάθαρα μεγαλύτερος από τη Γη, κάτι που

υποστηρίζει το ηλιοκεντρικό μοντέλο .

Ο ΕΡΜΗΣ

Η ατμόσφαιρα του Ερμή και μεγάλες διαφορές θερμοκρασίας .

Η βαρύτητα του Ερμή δεν είναι ικανή να συγκρατήσει κάποια

ατμόσφαιρα, παρ' όλο που περιβάλλεται από ένα λεπτό στρώμα ηλίου το

οποίο είναι πολλή αραιό και συχνά σκορπίζεται στο διάστημα λόγω της

επίδρασης του ισχυρού ηλιακού ανέμου . Οποιοδήποτε άλλο είδος

ατμόσφαιρας και αν είχε, χάθηκε πριν από δισεκατομμύρια χρόνια, αφού

η βαρύτητά του, η οποία δεν υπερβαίνει το 1/3 της γήινης, δεν

κατόρθωσε να τη συγκρατήσει. Το ήλιο προέρχεται από τον ηλιακό

άνεμο και φυλακίζεται από το μαγνητικό πεδίο του, ενώ η ποσότητα που

υπάρχει είναι πολύ μικρή. Συγκριτικά, η ατμόσφαιρα της Γης είναι ένα

τρισεκατομμύριο φορές πιο πυκνή από αυτήν του Ερμή.

Χωρίς αέρα γύρω του δεν υπάρχουν καιρικά φαινόμενα και χωρίς

ατμόσφαιρα δεν υπάρχει προστασία ούτε από τη ζέστη ούτε από το κρύο

με αποτέλεσμα η θερμοκρασία στην επιφάνειά του να παρουσιάζει

μεγάλες διακυμάνσεις. Στο αφήλιό(η μεγαλύτερη απόσταση της τροχιας

ενός πλανήτη απο τον ήλιο) του οι μεσημεριανές θερμοκρασίες στην

επιφάνεια φτάνουν τους 285 βαθμούς Κελσίου, ενώ στο περιήλιο(η

μικρότερη απόσταση της τροχιας ενός πλανήτη απο τον ήλιο) η

θερμοκρασία ξεπερνά τους 430 βαθμούς Κελσίου, είναι δηλαδή 7,5

φορές μεγαλύτερη από τη μέγιστη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί

ποτέ στην επιφάνεια της Γης . Σε αυτήν τη θερμοκρασία απαιτούνται

μερικά μόνο λεπτά για να κοκκινίσει το ατσάλι ή για να λιώσει ένα

κομμάτι μολύβδου. Αντίθετα, οι νύχτες του Ερμή είναι ιδιαίτερα παγερές

και φτάνουν στους 180 βαθμούς Κελσίου κάτω από το μηδέν, που

σημαίνει ότι είναι επτά φορές πιο κρύες από την κατάψυξη του ψυγείου.

Η διάφορα θερμοκρασίας στις δυο αντιδιαμετρικές περιοχές του

πλανήτη φτάνει τους 610 βαθμούς και είναι η μεγαλύτερη διαφορά

θερμοκρασίας σε όλο το ηλιακό σύστημα.

ΑΦΡΟΔΙΤΗ

Η διάβαση της Αφροδίτης από τον ήλιο.

Ενα από τα πιο σπάνια αστρονομικά φαινόμενα που μπορεί να

παρατηρήσει ένας άνθρωπος χωρίς τη βοήθεια τηλεσκοπίου είναι η

διάβαση της Αφροδίτης, δηλαδή η διέλευση αυτού του πλανήτη

μπροστά από τον ηλιακό δίσκο. Οι διαβάσεις της Αφροδίτης είναι ένα

φαινόμενο που επαναλαμβάνεται με ιδιότυπη περιοδικότητα: Η

εμφανίζονται ανά δυο με χρονική μεταξύ τους απόσταση τα οχτώ

χρόνια, ενώ τα ζευγάρια διαβάσεων απέχουν μεταξύ τους εναλλάξ

121,5 και 105,5 χρόνια. Ο συνολικός χρόνος για έναν πλήρη τέτοιο

κύκλο είναι 243 χρόνια (που κατά σύμπτωση είναι και ο χρόνος σε

μέρες του έτους της Αφροδίτης). . Το μέγεθος της Αφροδίτης στον

ουρανό είναι 1’ (ένα πρώτο λεπτό του τόξου), όσο ακριβώς είναι και η

διακριτική ικανότητα του ματιού μας, δηλαδή η γωνία δύο

αντικειμένων που το μάτι μας αντιλαμβάνεται ως διακριτά. Ετσι, είναι

κατ’ αρχήν δυνατό να παρατηρήσει κανείς μια διάβαση με γυμνό μάτι.

Σίγουρα όμως τα πράγματα γίνονται πολύ πιο εύκολα με τη βοήθεια

ενός ζευγαριού κιαλιών ή ενός μικρού τηλεσκοπίου.

Από την εποχή που εφευρέθηκε το τηλεσκόπιο, το 1609, έχουν

συμβεί ως σήμερα 8 διαβάσεις Αφροδίτης με την τελευταία να

είναι στης 6 Ιουνίου του 2012. Από αυτές την πρώτη, το 1631, δεν

την παρατήρησε κανείς, επειδή δεν ήταν ορατή από την Ευρώπη,

ενώ τη δεύτερη, το 1639, την παρατήρησαν μόνο δύο άγγλοι

ερασιτέχνες αστρονόμοι.

ΑΡΗΣ

Κοιλάδα Μάρινερ

Η Κοιλάδα του Μάρινερ είναι ένα σύστημα φαραγγιών που

διατρέχουν την επιφάνεια του Άρη. Πήρε το όνομα του από το

διαστημικό όχημα Μάρινερ 9 που το ανακάλυψε. Σχεδόν 6

χιλιόμετρα βαθύ και με πλάτος 200 χιλιόμετρα είναι από τα

μεγαλύτερα φαράγγια στο Ηλιακό Σύστημα. Το γιγάντιο τεκτονικό

αυτό ρήγμα θα εκτεινόταν στη γη από τη Νέα Υόρκη μέχρι την

Καλιφόρνια -το ένα τέταρτο της διαδρομής γύρω από τον πλανήτη

- έτσι ώστε ο ήλιος ανατέλλει στη μια άκρη έξι περίπου ώρες πριν

από την άλλη άκρη του. Σε μεγάλο τμήμα αυτής της έκτασης

προφανώς κύλησε νερό κάποτε.

κατολισθήσεις υπό την μορφή ρεμάτων (καταπτώσεις) στο εσωτερικό στρωσιγενών αποθέσεων στην κοιλάδα.

Τα Κανάλια του Αρη

Σταθμό στην ιστορία της μελέτης του πλανήτη, αποτελούν τα

λεγόμενα "κανάλια", τα οποία παρατήρησαν κατά καιρούς

διάφοροι αστρονόμοι στην επιφάνεια του Άρη, με πρώτο το

Schiaparelli το 1877. Τα κανάλια αυτά (ή διώρυγες), διακρίνονται

ως λεπτές σκοτεινές γραμμές, που πίστευαν ότι πρόκειται για

τεχνικά έργα που κατασκεύασαν νοήμοντα όντα. Ο μύθος των

καναλιών διαλύθηκε τελειωτικά το 1965 όταν ο Mariner 4 έστειλε

στη Γη τις πρώτες 22 εικόνες από τον Άρη. Ακολούθησαν πλήθος

διαστημόπλοια, όπως τα Viking 1 κσι 2, που άλλα φωτογράφισαν

την επιφάνεια του πλανήτη και άλλα προσεδαφίστηκαν κάνοντας

επιτόπια μελέτη της επιφάνειας χημική, βιολογική και

φωτογραφική.

Ενώ τελικά αποδείχτηκε ότι κανάλια σαν αυτά που είχε σχεδιάσει

ο Schiaparelli δεν υπάρχουν, οι επιστήμονες διαπίστωσαν με

μεγάλη έκπληξη ότι υπάρχουν πολλές διαβρώσεις του εδάφους σαν

ξεροπόταμοι, βαθιές κοιλάδες, φαράγγια που κάποτε φαίνεται ότι

περιείχαν νερό. Οι σχηματισμοί αυτοί δεν αφήνουν καμιά

αμφιβολία ότι καποτε το νερό κυλούσε άφθονο στις παρειές του

πλανήτη. Η πιθανότερη ερμηνεία του μηχανισμού δημιουργίας των

καναλιών αυτών, είναι ότι κάποτε στον Άρη κυλούσαν ποτάμια

από νερό, που σήμερα δεν υπάρχει ούτε στην επιφάνεια, ούτε στην

ατμόσφαιρα του Άρη. Πολύ πιθανό είναι όμως παγωμένο νερό να

υπάρχει ακόμη κάτω από την επιφάνεια του Άρη, και κυρίως στην

περιοχή των πόλων του.

Όλυμπος

Το ανενεργό σήμερα ηφαίστειο Όλυμπος είναι το πιο ψηλό

γνωστό βουνό στο ηλιακό σύστημα. Έχει ύψος 27 χιλιόμετρα

δηλαδή τρεις φορές ψηλότερο από το Έβερεστ και πλάτος 540

χιλιόμετρα. Πρόκειται για έναν ενεργειακό κρατήρα βάθους 3

χιλιομέτρων. Οι διαστημικές αποστολές επιβεβαίωσαν πως

πρόκειται για βουνό, ενώ μέχρι τότε οι αστρονόμοι θεωρούσαν ότι

αυτό που έβλεπαν ήταν ισχυρή ανάκλαση φωτός, που την

ονόμαζαν χιόνι του Ολύμπου και υποψιάζονταν ότι ήταν βουνό,

χωρίς όμως να μπορούν να το εξακριβώσουν.

Εντυπωσιακό είναι ακόμα ότι ουσιαστικά είναι αδύνατο για

κάποιον που στέκει στην επιφάνεια του πλανήτη να δει από μακριά

την πλήρη σιλουέτα του βουνού, γιατί λόγω της καμπυλότητας του

πλανήτη, της τεράστιας έκτασης του ηφαιστείου αλλά και της

μικρής του κλίσης, το βουνό κρύβει το ίδιο του το σχήμα. Ο

μοναδικός τρόπος για να δει κανείς έστω μέρη του βουνού, είναι

να σταθεί στο ψηλότερο σημείο της κορυφής του κρατήρα του. Και

πάλι, το μεγαλύτερο μέρος του κρατήρα θα χάνεται πίσω από τον

ορίζοντα.

Μία εσφαλμένη κοινή εντύπωση, είναι ότι η κορυφή του

Ολύμπου φτάνει πάνω από τις παρυφές της ατμόσφαιρας του Άρη

και βρίσκεται μέσα στο διάστημα. Στην πραγματικότητα, ακόμα

και η κορυφή του δεν βρίσκεται έξω από τα όρια της αρειανής

ατμόσφαιρας.

Ο ΑΡΗΣ ΣΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΩΝ

ΑΝΘΡΩΠΩΝ.

• Ο πλανήτης Άρης έχει ένα σκοτεινό παρελθόν για την

ανθρωπότητα.Και αυτό επειδή ο άνθρωπος πίστευε πως υπάρχει

ζωή στον Άρη και αυτος ο φόβος έγινε κάποια στιγμή εντονότερος

• Βεβαιως αυτός ο φόβος προήλθε από μια παρεξήγηση.Σοβαρές

επιστημονικές υποθέσεις για εξωγήινη ζωή στον Άρη,

εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στο βιβλίο του μεγάλου

αστρονόμου και συγγραφέα Καμίλ Φλαμαριόν με τίτλο Περί του

Πλήθους των Κατοικημένων Κόσμων, που δημοσιεύτηκε το 1862.

Ο Άρης ήρθε για πρώτη φορά στο επίκεντρο του μεγάλου

ενδιαφέροντος το 1877, όταν ο ιταλός αστρονόμος Τζιοβάνι

Σκιαπαρέλι ανακοίνωσε την ανακάλυψη των Καναλιών που

διασχίζουν τον κόκκινο πλανήτη.

• Όλα ξεκίνησαν από μια παρεξήγηση, από μια λάθος μετάφραση

της ανακοίνωσης του από τα ιταλικά στα αγγλικά, όλα ξεκίνησαν

από ένα μεταφραστικό λάθος, όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό.

Στα ιταλικά «Canali» (κανάλι) σημαίνει στα αγγλικά και

«Channels» (δηλ. φυσικά κανάλια, ρεύματα ποταμών) αλλά

ταυτόχρονα και «Canals» (τεχνητά κανάλια, πορθμοί, κλπ).

• Ο Σκιαπαρέλι λοιπόν, λέγοντας «Canali» εννοούσε «Channels»,

αλλά ο αγγλόφωνος κόσμος το κατάλαβε «Canals» (επειδή είναι

σχεδόν ομόηχο με το «Canali») και έπειτα το μετέφρασε ως είδηση

στον υπόλοιπο κόσμο ως τέτοιο. Έτσι οι άνθρωποι νόμισαν ότι

πρόκειται για ευφυή κατασκευαστική τεχνοτροπία από κάποιον

αρχαίο Αρειανό πολιτισμό. Την εποχή εκείνη, πιστευόταν ότι οι

σκοτεινές περιοχές του Άρη είναι θάλασσες και οι φωτεινές

περιοχές κυρίως έρημοι. Έτσι, δεν ήταν δύσκολο να θεωρήσουν τα

«Canali» ως κανάλια άρδευσης: ένα αρχαίο τεχνητό σύστημα για

να τροφοδοτηθούν με νερό οι έρημοι του κόκκινου πλανήτη.

Ραδιοφωνική εκπομπή κατατρομάζει τους Αμερικάνους.

• Τότε που οι άνθρωποι πίστευαν αρκετά στους εξωγήινους μια

ραδιοφωνική «φάρσα» κατατρόμαξε τους πολίτες της Αμερικής.

• Βράδυ, 30 Οκτωβρίου 1938: ο ραδιοφωνικός σταθμός CBS

διακόπτει το πρόγραμμα του για να μεταδώσει μια έκτακτη είδηση:

ένα περίεργο ιπτάμενο αντικείμενο προσγειώνετε στο New Jersey

και όσοι το πλησιάζουν σκοτώνονται ακαριαία.. Οι Αρειανοί

εισβολείς καταστρέφουν τα πάντα στο πέρασμα τους.. σε μια ώρα

θα έχουν καταλάβει όλη την γη…..και ο εγκέφαλος αυτής της

τρομερής επίθεσης δεν ήταν άλλος από τη σκηνοθετική ιδιοφυία

του Orson Wells. Το μυθιστόρημα του 1898 περιέγραφε εισβολή

Αρειανών στη Γη. Η παραγωγή ήταν του 23χρονου Όρσον Ουέλς.

Στα πρώτα 40 λεπτά ο Ουέλς διασκεύασε το μυθιστόρημα σε σειρά

έκτακτων δελτίων με ζωντανό ρεπορτάζ, κατά τα οποία οι

ακροατές ενημερώνονταν για μια εισβολή εξωγήινων από τον Άρη.

Δεδομένου ότι η εκπομπή δεν διέκοπτε για διαφημίσεις, αλλά και

οι συνεχιζόμενες διακοπές για τις εξελίξεις αύξησε το ρεαλισμό

του προγράμματος σε σημείο που μεγάλη μερίδα των ακροατών

πίστεψε ότι επρόκειτο για πραγματική εισβολή που λαμβάνει χώρα

σε πραγματικό χρόνο. Οι κάτοικοι του Νιου Τζέρσεϋ και της Νέας

Υόρκης πίστεψαν πως ήταν ο πρώτος στόχος των Αρειανών και

τρομοκρατήθηκαν. Γέροι, νέοι και παιδιά ετοιμάστηκαν να φύγουν

παίρνοντας μαζί τους ότι πιο πολύτιμο είχαν. Τα τηλέφωνα της

αστυνομίας, των εφημερίδων και του σταθμού πήραν

φωτιά.Κάποιος βεβαίωσε ότι η αστυνομία είχε βγάλει διαταγή να

εκκενωθεί αμέσως η Νέα Υόρκη, κάποιος άλλος έβλεπε εχθρικά

αεροπλάνα να πετάνε πάνω από τον ποταμό Χάτσον, ενώ κάποιος

άλλος έφτασε στο σημείο να δει τους καπνούς της μάχης ανάμεσα

στους Αρειανούς και τον αμερικανικό στρατό! Από τις άλλες

αμερικανικές περιοχές έφταναν τηλεγραφήματα συγγενών και

φίλων που αγωνιούσαν για την τύχη των δικών τους. Ο Γουέλς δεν

αντιλήφτηκε τον πανικό που προκάλεσε παρά μόνο όταν η

αστυνομία όρμισε και κατέλαβε το στούντιο διακόπτοντας την

εκπομπή.

Ταινίες και βιβλία

• Βάση αυτών και τον φόβο των ανθρώπων για την ύπαρξη τους

δημιουργήθηκαν πολλές ταίνιες και γράφτηκαν πολλά βιβλία.Ο

Πόλεμος των Κόσμων είναι το βιβλίο , που αργότερα έγινε και

ταινία, που πολλοί χρησιμοποίησαν για να εμπνευστούν. Υπάρχουν

και άλλες πολλές επιτυχημένες ταινίες που κυκλοφόρησαν λίγο

πριν όπως The Thing from Another World (1951), The Day the

Earth Stood Still (1951) και άλλες ταινίες την ίδια εποχή με τον

πόλεμο των κόσμων όπως Invaders from Mars (1953) and It Came

from Outer Space (1953).Εκτός από ταινίες υπήρχαν και πολλά

πετυχημένα βιβλία εκείνη την εποχή π.χ. το Martians go home

[Fredric Brown], το The Martian Chronicles [Ray Bradbury].Τις

δεκαετίες του 50-60 και γενικότερα εκείνα τα χρόνια οι εξωγήινοι

ήταν πολύ δημοφιλείς και πάρα πολλοί πίστευαν και στην ύπαρξη

τους.

ΟΙ ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΕΙΣ

Ο όρος Αστεροειδής προσδιορίζει μικρά σώματα του Ηλιακού

Συστήματος, που είναι σε τροχιά γύρω απ' τον Ήλιο. Η συντριπτική

πλειονότητα των αστεροειδών είναι συγκεντρωμένη σε δύοΖώνες: στην

Κύρια Ζώνη Αστεροειδών και στη Ζώνη Κάϊπερ . Οι αστεροειδείς

θεωρούνται κατάλοιπα απ' το σχηματισμό του Ηλιακού Συστήματος και

υπολογίζεται ότι υπάρχουν εκατομμύρια.

Γενικά

Με πολύ απλά λόγια, μπορούμε να περιγράψουμε τους αστεροειδείς σαν

τεράστιους βράχους σε τροχιά γύρω απ' τον Ήλιο. Το μέγεθός τους

ποικίλλει από λίγες δεκάδες μέτρα μέχρι εκατοντάδεςχιλιόμετρα. Τα

μικρότερα σώματα σε περιηλιακή τροχιά ονομάζονται μετεωροειδείς.

Συνήθως οι αστεροειδείς έχουν ακανόνιστο σχήμα που μοιάζει με

πατάτα, οι μεγαλύτεροι όμως έχουν σφαιρικόή ελλειπτικό σχήμα, καθώς

η βαρύτητα που δημιουργεί η μάζα τους στην επιφάνειά τους υπερισχύει.

Σύμφωνα με το ψήφισμα 5Α της 26ης Συνόδου της Διεθνούς

Αστρονομικής Ενώσεως(2006), οι σχεδόν σφαιρικοί αστεροειδείς

ονομάζονται στο εξής και νάνοι πλανήτες. Οι αστεροειδείς της Κύριας

Ζώνης αποτελούνται κυρίως από πυριτικούς βράχους και μέταλλα. Η

Δήμητρα (Ceres) αποτελεί εξαίρεση, καθώς ένα μεγάλο μέρος του είναι

πάγος νερού. Αντιθέτως, οι αστεροειδείς της Ζώνης Κάιπερ αποτελούνται

κυρίως από πάγους (π.χ. παγωμένα αέρια). Υπολογίζεται ότι υπάρχουν

εκατομμύρια αστεροειδείς στο Ηλιακό Σύστημα, κι απ' αυτούς μέχρι τον

Οκτώβριο του 2005 είχαν καταγραφεί οι 299.733, με τους 118.161 από

αυτούς επίσημα καταγεγραμμένους σε καταλόγους.

Θέσεις-Ζώνες

Οι περισσότεροι αστεροειδείς της Κύριας Ζώνης βρίσκονται στην Ζώνη

των Αστεροειδών, μια περιοχή ανάμεσα στις τροχιές του Άρη και του Δία

και σε απόσταση περίπου 3 αστρονομικές μονάδες(AU) απ' τον Ήλιο.

Υπάρχουν όμως και αλλού, όπως στα σημεία Λαγκράντζ του Δία και του

Άρη, την κίνηση των οποίων ακολουθούν. Τέτοιοι αστεροειδείς

ονομάζονται «μέλη της Τρωικής Ομάδας» ή Τρώες. Οι δυο φυσικοί

δορυφόροι του Άρη, Φόβος και Δείμος, είναι αστεροειδείς που μπήκαν σε

τροχιά γύρω απ' τον πλανήτη. Κάποιοι απ' τους αστεροειδείς έχουν και οι

ίδιοι μικρούς δορυφόρους, ενώ έχουν ανακαλυφθεί και κάποια τριπλά

συστήματα.

Οι αστεροειδείς της Ζώνης Κάιπερ βρίσκονται πέρα από την τροχιά του

Ποσειδώνος, και για το λόγο αυτό είναι γνωστοί και με τη γενική

ονομασία Μεταποσειδώνεια Αντικείμενα(Transneptunian Objects,

TNOs), στην οποία και παραπέμπουμε για περισσότερα. Επίσης μεταξύ

της τροχιάς του Δία και του Ποσειδώνα περιφέρονται αστεροειδείς οι

οποίοι είναι γνωστοί ως κένταυροι.

Προέλευση

Παλιότερα οι αστεροειδείς της Κύριας Ζώνης θεωρούνταν ότι ήταν τα

συντρίμμια ενός πλανήτη που κινούνταν εκεί που βρίσκεται τώρα η

Κύρια Ζώνη Αστεροειδών και θρυμματίστηκε από κάποια

κατακλυσμιαία σύγκρουση. Σήμερα όμως επικρατεί η αντίθετη άποψη,

ότι δηλαδή οι αστεροειδείς ήταν το υλικό για έναν μικρό πλανήτη, του

μεγέθους του Άρη ή μικρότερο, που όμως δεν σχηματίστηκε ποτέ λόγω

της επίδρασης της βαρύτητας του Δία.

Ανακάλυψη

Ο πρώτος αστεροειδής, ο 1 Δήμητρα, ανακαλύφθηκε τυχαία την

Πρωτοχρονιά του 1801 απ' τον Τζουζέπε Πιάτζι, που στην αρχή νόμιζε

ότι είχε ανακαλύψει ένα καινούργιο άστρο. Η απόσταση του

αντικειμένου υπολογίστηκε απ' τον Καρλ Φρίντριχ Γκάους κάπου

ανάμεσα στον Άρη και το Δία. Τα επόμενα έξι χρόνια ανακαλύφθηκαν

άλλοι τρεις αστεροειδείς, οι 2 Παλλάς, 3 Ήρα και 4 Εστία. Λόγω του

μικρού τους μεγέθους, όμως, και της τυχαίας κατανομής τους στο χώρο,

η ανακάλυψή τους ήταν δύσκολη κι έτσι, μετά από μερικά χρόνια

άκαρπων προσπαθειών, η έρευνα για νέους αστεροειδείς

εγκαταλείφθηκε. 38 χρόνια αργότερα, ο Καρλ Λούντβιχ Χένκε, που είχε

συνεχίσει την έρευνα, ανακάλυψε το 5 Αστραία και δυο χρόνια μετά τον

6 Ήβη. Έτσι ανανεώθηκε το ενδιαφέρον, κι η μόνη χρονιά μέχρι σήμερα

που δεν ανακαλύφθηκαν καινούργιοι αστεροειδείς ήταν το 1945. Το 1891

ο Μαξ Βολφ είχε την έμπνευση να χρησιμοποιήσει φωτογραφίες του

ουρανού με μεγάλο χρόνο έκθεσης, στις οποίες το ίχνος των αστεροειδών

εμφανιζόταν σαν γραμμή, σε αντίθεση με τα σταθερά άστρα. Αυτό

οδήγησε σε επανάσταση στον τομέα, με 248 αστεροειδείς να

ανακαλύπτονται μόνο από τον ίδιο, αριθμός ίσος με αυτούς που είχαν

ανακαλυφθεί στα ενενήντα χρόνια που προηγήθηκαν. Μέχρι το τέλος του

εικοστού αιώνα, είχαν ανακαλυφθεί και καταγραφεί σε καταλόγους

μερικές χιλιάδες αστεροειδείς, χωρίς ωστόσο ιδιαίτερη επιμονή στην

καταγραφή τους λόγω του μεγάλου αριθμού τους.

Μετά το 1990 το ενδιαφέρον για τους αστεροειδείς αναθερμάνθηκε,

κυρίως λόγω της ανησυχίας για μια πιθανή σύγκρουση ενός απ' αυτούς

με τη Γη, πράγμα που θα είχε καταστροφικές συνέπειες. Έτσι ξεκίνησε

μια προσπάθεια για εντοπισμό, καταγραφή και υπολογισμό της τροχιάς

όσο το δυνατόν περισσότερων αστεροειδών, τόσο με συσκευές σε τροχιά

όσο και με γήινα τηλεσκόπια. Η έρευνα αυτή έχει μέχρι στιγμής

χαρτογραφήσει εκατοντάδες χιλιάδες αστεροειδείς, απ' τους οποίους 600

έχουν διάμετρο πάνω από ένα χιλιόμετρο και 3353 έχουν τροχιές που

μπορούν να τους φέρουν κοντά στη Γη.

Εξερεύνηση

Η πρώτη φωτογραφία αστεροειδούς πάρθηκε το 1971 απ' τη

διαστιμικοσυσκευή Mariner 9 που φωτογράφισε τους δορυφόρους του

Άρη. Η πρώτη φωτογραφία ελεύθερου αστεροειδή ήταν αυτή του 951

Γκάσπρα το 1991, από τη διαστημοσυσκευή Galileo (Γαλιλαίος) που

τότε ήταν καθ' οδόν προς το Δία, ενώ η ίδια συσκευή φωτογράφισε τον

αστεροειδή 243 Ίδη και τον δορυφόρο της Δάκτυλο. Η πρώτη αποστολή

ειδικά για τη μελέτη αστεροειδών ήταν η αμερικανική NEAR-

Shoemaker, που το 1997 φωτογράφισε τον 253 Ματθίλδη και το 2000

μπήκε σε τροχιά γύρω από τον 433 Έρως, στην επιφάνεια του οποίου

έπεσε το 2001.

Οι διαστημοσυσκευές Deep Space 1 και Stardust πέρασαν κοντά από

τους αστεροειδείς 9969 Μράιλ το 1999 και 5535 Άνναφρανκ το

2002αντίστοιχα, όταν ήταν καθ´οδόν για τον προορισμό τους.

Στις 25 Νοεμβρίου του 2005 η Ιαπωνική διαστημοσυσκευή Hayabusa

προσεδαφίστηκε στην επιφάνεια του αστεροειδή 25143 Ιτοκάβα και

συνέλεξε δείγματα εδάφους, που σύμφωνα με το πρόγραμμα θα

επέστρεφε στη Γη το 2007. Λόγω προβλημάτων η επιστροφή

αναβλήθηκε για το 2010 . Τελικά τα δείγματα έφτασαν στη Γη το 2011,

γεγονός που χαρακτηρίστηκε από το Science ως ένα από το 10

επιτεύματα του 2011.Η διαστημοσυσκευή Νέοι Ορίζοντες πέρασε σε

απόσταση 102.000 χιλιομέτρων από τον αστεροειδή 132524 APL το 2006

στο ταξίδι του προς το εξωτερικό ηλιακό σύστημα. Η Ευρωπαϊκή

αποστολή Rosetta μελέτησε τους 2867 Στάινς και 21 Λουτιτία το 2008

και 2010, ενώ η αμερικανική αποστολή Dawn θα μελετήσει τους

αστεροειδείς 1 Δήμητρα το 2015, ενώ άρχισε να μελετά την 4 Εστία από

το καλοκαίρι του 2011.

Δεν αποκλείεται όμως να πραγματοποιηθούν στο μακρινό μέλλον και

επανδρωμένες αποστολές. Ίσως κάποτε να χτιστούν ακόμα και ορυχεία

σε αστεροειδείς για την λήψη πολύτιμων μετάλλων χωρίς την

επιβάρυνση της Γης. Πιθανολογείται και η τοποθέτηση πυραυλοκινητήρα

για την τοποθέτηση του αστεροειδή σε ασφαλή τροχιά γύρω από τη Γη.

Ακόμα και αν ο αστεροειδής «ξεμείνει» από υλικά, θα παραμείνει

χρήσιμος ως βάση για την κατασκευή διαστημικών αποικιών.

ΑΣΤΕΡΟΕΙΔΗΣ 2012 DA 14

Αστεροειδής, στο μέγεθος περίπου μισού ποδοσφαιρικού γηπέδου,

πέρασε πολύ κοντά από τη Γη, αλλά με ασφάλεια και χωρίς να

παρεκκλίνει από την τροχιά του, και ήταν ορατός την Παρασκευή 18

Φλεβάρη από την ανατολική Ευρώπη,την Ασία και την Αυστραλία.

Ο εν λόγω αστεροειδής πέρασε από τη Γη, στις 9 ώρα Ελλάδας και μέσω

του protothema.gr παρακολουθήσατε live το φαινόμενο (η μετάδοση

ξεκίινησε στις 19.00 ώρα Ελλάδας). Στις 21.24 ώρα Ελλάδας ο 2012

DA14 πέρασε πάνω από τη Τζακάρτα της Ινδονησίας σε απόσταση μόλις

27.700 χιλιομέτρων!

Η ονομασία του αστεροειδούς είναι 2012 DA14, αφού ανακαλύφθηκε

πέρυσι από Ισπανούς αστρονόμους στο παρατηρητήριο Λα Σάγκρα και

έχει διάμετρο περίπου 45 μέτρα, ενώ είναι το κοντινότερο πέρασμα που

έχει καταγραφεί ποτέ για σώμα αυτού του μεγέθους.

Ο αστεροειδής είναι αρκετά μεγάλος ώστε θα μπορούσε να καταστρέψει

μια ολόκληρη πόλη εάν προσέκρουε στη Γη, κάτι που οι επιστήμονες της

NASA είχαν αποκλείσει.Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε, η ισχύς της

πρόσκρουσης θα απελευθέρωνε ενέργεια 2,5 μεγατόνων TNT, όσο ένα

ισχυρό πυρηνικό όπλο.

Ο αστεροειδής κινείτο με 7,8 χιλιόμετρα ανά δευτερόλεπτο και σύμφωνα

με τους αστρονόμους είναι ένας από τους μεγαλύτερους που πέρασαν

ποτέ από τόσο κοντά από τον πλανήτη μας. Αποτελεί, επίσης, ένα από τα

αντικείμενα που θα περάσουν τόσο κοντά από τη Γη μέσα στον επόμενο

αιώνα.

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΤΗΣ

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑ

Ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ουρανός και ο Ποσειδώνας ονομάζονται δίιοι

πλανήτες από το όνομα του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας

συστήματος, του Δία.

Οι αρχαίοι Έλληνες έδωσαν το όνομα του πιο σπουδαίου θεού τους

στον πλανήτη Δία. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Δίας είναι γιος του

Κρόνου. Γεννήθηκε κρυφά από τον πατέρα του σε μια σπηλιά και

μεγάλωσε με τις φροντίδες των Νυμφών του όρου Δίκτυς ή κατ' άλλους

από τις κόρες του βασιλιά της Κρήτης Μέλισσου, Αδράστεια και

Μέλισσα. Επίσης ότι τράφηκε με το γάλα της κατσίκας Αμάλθειας. Οι

Ρωμαίοι τον ονόμαζαν Jupiter, που σημαίνει (Λάμπων) πατήρ. Αυτό είναι

και το όνομα του πλανήτη διεθνώς.

Το όνομα Κρόνος κατά τους Ορφικούς και Στωικούς παράγεται

από το Χρόνος, ο οποίος καταβροχθίζει ό,τι ο ίδιος γεννά, όπως ακριβώς

έκανε και ο θεός Κρόνος που κατάπιε τα παιδιά του. Οι Ρωμαίοι τον

ονόμασαν Saturnus από το ρήμα Saturn = σπέρνω. Οι δορυφόροι του

έχουν ονόματα Τιτάνων και Γιγάντων, παιδιών του Ουρανού και της

Γαίας, όπως ήταν και ο ίδιος ο Κρόνος: Μίμας, Τηθύς, Τιτάν Υπερίων,

Ιαπετός, Φοίβη κτλ.

Ο Ουρανός, άγνωστος μέχρι το 1781, πήρε το όνομα του θεού

Ουρανού, γιου και συζύγου της Γαίας. Σύμφωνα με τη μυθολογία, αυτοί

γεννούν αδιάκοπα το καλό και το κακό, τους θεούς και τους Τιτάνες. Ο

Ουρανός θέλει να σταματήσει τη δημιουργία και γι' αυτό βυθίζει τα

παιδιά του, νέφη και βροχή, στα έγκατα της Γης. Ο γιος τους Κρόνος

κτυπά και απομακρύνει τον πατέρα Ουρανό. Γι' αυτό ο πέρα από τον

Κρόνο πλανήτης ονομάστηκε από τους σύγχρονους αστρονόμους

Ουρανός.

Στον όγδοο πλανήτη δόθηκε το όνομα Ποσειδών, που είναι

συνέχεια των ονομάτων των άλλων θεών που δόθηκαν στους

προηγούμενους πλανήτες. Είναι ο θεός της θάλασσας και λατρευόταν σε

όλη την Ελλάδα και την Ιταλία.

Ο πιο μακρινός πλανήτης, ο αιώνια τυλιγμένος στο σκοτάδι, ήταν

επόμενο να πάρει το όνομα του θεού του Κάτω Κόσμου. Πλούτωνας

είναι το σύγχρονο όνομα του Άδη. Και ο μοναδικός του δορυφόρος ήταν

φυσικό να ονομαστεί Χάροντας.

Ένα από τα πιο εντυπωσιακά φαινόμενα των δίιων πλανητών είναι

οι δακτύλιοι τους. Οι δακτύλιοι είναι πολύ λεπτοί, με πάχος μερικές

εκατοντάδες μέτρα και με πλάτος που σε μερικές περιπτώσεις φτάνει και

τα 200.000 Km. Εντυπωσιακότεροι από όλους είναι οι δακτύλιοι του

Κρόνου.

O Ουρανός παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στις 13 Μαρτίου 1781

από τον Χέρσελ και ο Ποσειδώνας παρατηρήθηκε για πρώτη φορά στις

23 Σεπτεμβρίου 1846.

• Κρόνος(Saturn)

• Δίας(Jupiter)

• Ουρανός(Uranus)

• Πλούτωνας(Plouto)

Η παρατήρηση του Δία και των δορυφόρων του και η επιβεβαίωση

του ηλιοκεντρικού συστήματος.

Δίας

Είναι ο μεγαλύτερος και πιο μεγαλοπρεπής από τους πλανήτες του

ηλιακού μας συστήματος, γι’αυτό και πήρε το όνομά του από τον αρχηγό

των Ολύμπιων θεών.

Ο Δίας έχει 66 γνωστούς φυσικούς δορυφόρους, από τους οποίους οι 50

έχουν ονομαστεί. Οι περισσότεροι έχουν πάρει το όνομά τους από

γυναίκες που ερωτεύτηκε ο Δίας, όπως φαίνονται στην ελληνική

μυθολογία.

Οι τέσσερις από τους 66 δορυφόρους γύρω από την τροχιά του Δία, ο

Γανυμύδης, η Καλλιστώ, η Ιώ και η Ευρώπη ανακαλύφθηκαν από το

Γαλιλαίο όταν παρατήρησε τον ουρανό με το τηλεσκόπιό του το 1610. Οι

δύο πρώτοι είναι μεγαλύτεροι της Σελήνης. Και οι 4 φαίνονται με απλά

κυάλια.

Με την ανακάλυψη αυτών των δορυφόρων αποδείχτηκε για 1η φορά πως

η Γη δεν είναι το κέντρο του Σύμπαντος, όπως πίστευαν έως τότε, αφού

υπήρχαν 4 ουράνια σώματα που περιστρέφονταν γύρω από το Δία. Αυτό

οδήγησε στην εγκαθίδρυση και αποδοχή του ηλιοκεντρικού συστήματος

που πρωτοδιατύπωσε ο Αρίσταρχος ο Σάμιος και επανάφερε ο

Κοπέρνικος λίγο πριν τον Γαλιλαίο.

Αρίσταρχος ο Σάμιος μέρος 2ο

Ο Θαλής ο Μιλήσιος (~625-547 π.Χ.) είχε εκφράσει την πεποίθηση ότι οι

λεγόμενοι «εσωτερικοί πλανήτες» Ερμής και Αφροδίτη, περιφέρονται

γύρω από τον Ήλιο και όχι γύρω από τη Γη. Αλλά στην άποψη αυτή δεν

δόθηκε τότε συνέχεια.

Αργότερα, ο Αρίσταρχος ο Σάμιος είχε διατυπώσει περί το έτος 280 π.Χ.

την άποψη ότι ο Ήλιος και όχι η Γη πρέπει να είναι το κέντρο όλου του

σύμπαντος (όπως θεωρούσαν τότε το ηλιακό μας σύστημα) και ότι οι

διάφοροι πλανήτες, μαζί με τη Γη, περιφέρονται γύρω από τον Ήλιο.

Πιθανόν να κατέληξε ο σημαντικός αυτός φυσιοδίφης στα ηλιοκεντρικά

συμπεράσματά του από υπολογισμούς που έκανε και διαπίστωσε ότι ο

Ήλιος είναι πολύ μεγαλύτερος από τη Γη, άρα η τάξη των πραγμάτων

πρέπει να είναι διαφορετική. Αυτή η υπόθεση του Σαμιώτη αστρονόμου

δεν φαίνεται να έτυχε αποδοχής από τους σύγχρονούς του, ίσως γιατί η

νέα ηλιοκεντρική αντίληψη δεν «έλυνε» τότε κάποιο πρόβλημα, τη

στιγμή που η γεωκεντρική θεωρία συμφωνούσε με την εποπτεία και

εξηγούσε κατανοητά τη λειτουργία του ουράνιου στερεώματος.

Ο Αρίσταρχος είχε κατηγορηθεί βέβαια για προσβολή των θεών και

«διατάραξη της ηρεμίας τους», αφού μετέτρεπε τη Γη από ακίνητο

αστέρα σε περιφερόμενο πλανήτη

Έτσι, στην ύστερη Αρχαιότητα είχε διαμορφωθεί και γινόταν

ανεπιφύλακτα δεκτή η άποψη του Ίππαρχου (δίδαξε στο διάστημα 146-

127 π.Χ.) και του Κλαύδιου Πτολεμαίου (δεύτερος αιώνας μ.Χ.) ότι η Γη

βρίσκεται στο κέντρο του σύμπαντος. Αυτή δε η αριστοτέλεια άποψη

υιοθετήθηκε κι από όλους τους μεταγενέστερους αστρονόμους.

Με την παραδοχή της γεωκεντρικότητας δεν ήταν όμως δυνατόν να

ερμηνευτούν διάφορα φαινόμενα, όπως ότι η λαμπρότητα των πλανητών

μεταβαλλόταν περιοδικά σε μεγάλο βαθμό (άρα έπρεπε να μεταβάλλεται

η απόστασή τους από τη Γη), καθώς επίσης ότι οι πλανήτες έκαναν τη

λεγόμενη ανάδρομη κίνηση που δεν δικαιολογείται, όταν ο παρατηρητής

βρίσκεται στο κέντρο του συστήματος. Πέρα από αυτά, οι υπολογισμοί

των πλανητικών κινήσεων ήταν πολύ δύσκολοι στο γεωκεντρικό, ενώ στο

ηλιοκεντρικό σύστημα ήταν αρκετά απλούστεροι.

Κάποια στιγμή, περί το έτος 1507, τάσσεται ο Πολωνός κληρικός και

αστρονόμος Nikolaus Kopernikus (Κοπέρνικος, 1473-1543) δημόσια

υπέρ του ηλιοκεντρικού συστήματος, με το οποίο εξηγούνταν μερικά

εκκρεμή ζητήματα των πτολεμαϊκών αντιλήψεων και διευκολύνονταν οι

υπολογισμοί. Σε ένα σύντομο σύγγραμμα σχολίων (Commentariolus) που

συνέταξε ο Κοπέρνικος το 1514, περιέχονται επτά θέσεις για το

«σύμπαν», οι σημαντικότερες από τις οποίες ήταν οι εξής δύο:

1.Δεν κινείται ο Ήλιος γύρω από τη Γη, αλλά η Γη γύρω από τον Ήλιο

και

2.Δεν κινούνται τα άστρα γύρω από τη Γη, αλλά η Γη γύρω από τον

εαυτό της.

Ο σημαντικότερος παράγων της «επιτυχίας» του Κοπέρνικου φαίνεται να

ήταν ότι έθεσε το θέμα του ηλιοκεντρικού συστήματος την κατάλληλη

στιγμή, δεδομένου ότι η ιδέα της ηλιοκεντρικότητας του Αρίσταρχου

ήταν γνωστή κατά το Μεσαίωνα. Βέβαια, ο Πολωνός ερευνητής δίσταζε

να διαδόσει ευρέως τη θεωρία και τους υπολογισμούς του, γιατί η δυτική

Εκκλησία υποστήριζε ότι η γεωκεντρική θεώρηση προκύπτει από τις

γραφές και επιβεβαιώνεται από τους αρχαίους αστρονόμους, άρα δεν

υπήρχε περιθώριο αμφιβολιών.

Το βιβλίο του Κοπέρνικου για το ηλιοκεντρικό πλανητικό σύστημα

κυκλοφόρησε τελικά το έτος 1543 και οι νέες απόψεις έφτασαν σε κάθε

ενδιαφερόμενο Ευρωπαίο.

Με το ηλιοκεντρικό σύστημα που επανεισήγαγε ο Κοπέρνικος, παρότι

δεν είχε ξεφύγει ακόμα από τις «τέλειες» κυκλικές τροχιές των

πλανητών, ανετράπησαν από τα θεμέλια, αφενός η αρχαία αστρονομία

και η θρησκευτική ερμηνεία των φυσικών φαινομένων, αφετέρου η

αυτοπεποίθηση για την εξέχουσα θέση της Γης και των ανθρώπων που

την κατοικούν! Με την απώλεια της προνομιακής θέσης του πλανήτη στο

σύμπαν (κέντρο!), στερούνται την ιδιαιτερότητά τους όσοι την κατοικούν

και την ανωτερότητά τους όσοι την εξουσιάζουν!

Η ανακάλυψη του Ποσειδώνα και ο προσδιορισμός της θέσης του

από τις ανωμαλίες που προκαλούσε στην τροχιά του Ουρανού

Ποσειδώνας

Είναι ο 8ος

σε σειρά πλανήτης και ο μικρότερος από τους γίγαντες

αερίων. Βρίσκεται σε απόσταση 4,3 δισεκατομμυρίων χιλιομέτρων. Εάν

ταξιδεύαμε με αεροπλάνο θα φτάναμε σε 513 χρόνια. Ανακαλύφθηκε

χάρη στην ανακάλυψη του Ουρανού. Oι επιστήμονες παρατήρησαν πως

πρόκειται για σταθερό άστρο. Το 1821 ο Alexis Bouvard στους

αστρονομικούς πίνακες που δημοσιεύει, παρατηρεί ότι στην τροχιά του

υπάρχει παρέκκλιση στην τροχιά του Ουρανού, κάτι που γεννά την

υποψία για την ύπαρξη ενός άλλου Ουράνιου σώματος.

Στα μέσα του 19ου αιώνα οι μαθηματικοί John Couch Adams και Urbain

Le Verrier, δουλεύοντας ξεχωριστά, προσπαθούσαν να υπολογίσουν τη

θέση του νέου αυτού πλανήτη αποτυγχάνοντας να πείσουν τους άλλους

αστρονόμους ότι η μέθοδός τους ήταν σωστή. Τελικά στις 23

Σεπτεμβρίου του 1846 οι αστρονόμοι Johan Gottfried Galle και Heinrich

d' Arrest βρήκαν τον πλανήτη σε απόσταση μικρότερη από μία μοίρα από

αυτή που είχαν προβλέψει οι Adams και Verrier. Έτσι, μπορούμε να

πούμε πως ο Ποσειδώνας είναι ο 1ος πλανήτης που ανακαλύφθηκε μέσω

μαθηματικών υπολογισμών και όχι από εμπειρικές παρατηρήσεις.

ΟΙ ΝΑΝΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ

Το 2006 πολλά πράγματα άλλαξαν όσον αφορά τους πλανήτες και

τους νάνους πλανήτες. Το International Astronomical Union (IAU)

αποφάσισε τα εξής:

• Πλανήτης θεωρείται το σώμα που κινείται γύρω από τον Ήλιο, έχει

επαρκή μάζα και βαρύτητα για να αποκτήσει σφαιρικό σχήμα και η ζώνη

τροχιάς που διανύει είναι “καθαρή” από άλλα σώματα.

• Νάνος πλανήτης θεωρείται το σώμα που κινείται γύρω από τον

Ήλιο, έχει επαρκή μάζα και βαρύτητα για να αποκτήσει σφαιρικό σχήμα, η

ζώνη τροχιάς που διανύει δεν είναι καθαρή από άλλα σώματα και δεν είναι

δορυφόρος.

• Οποιοδήποτε άλλο σώμα (αστειροειδείς, κομήτες κλπ), εκτός από

τους δορυφόρους, που κινείται γύρω από τον Ήλιο θα θεωρείται ως “Small

Solar System Body”.

Σύμφωνα μ' αυτές τις αποφάσεις πλανήτες θεωρούνται οι : Ερμής,

Αφροδίτη, Γη, Άρης, Δίας, Κρόνος, Ουρανός, Ποσειδώνας. Το 2006 ο

Πλούτωνας υποβαθμίστηκε σε νάνο πλανήτη.

Ως νάνοι πλανήτες θεωρούνται:

• Η Δήμητρα ανακαλύφθηκε το 1801, θεωρήθηκε πλανήτης για 50

χρόνια, μέχρι να καταχωρηθεί ως αστεροειδής. Στις 13 Σεπτεμβρίου του

2006 καταχωρήθηκε ως πλανήτης νάνος.

• Ο Πλούτωνας ανακαλύφθηκε το 1930 και θεωρήθηκε πλανήτης

για 76 χρόνια. Καταχωρήθηκε ως νάνος πλανήτης στις 24 Αυγούστου του

2006. Έχει δορυφόρους του τον Χάροντα, τη Νύχτα και την Ύδρα, οι οποίοι

εντοπίστηκαν δύσκολα από τους επιστήμονες.

• Η Έρις ανακαλύφθηκε το 2005 και για κάποιο διάστημα

θεωρούνταν ως ο δέκατος πλανήτης από τα ΜΜΕ. Στις 13 Σεπτεμβρίου του

2006 καταχωρήθηκε ως νάνος πλανήτης. Έχει ένα μικρό δορυφόρο, τη

Δυσνομία.

• Ο Μακεμάκε ανακαλύφθηκε στις 31 Μαρτίου 2005. Έγινε δεκτός

ως πλανήτης νάνος στις 11 Ιουλίου 2008. Δεν έχει εντοπιστεί δορυφόρος

του, κάτι που καθιστά τον υπολογισμό της μάζας του πιο δύσκολο.

• Η Χαουμέια ανακαλύφθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2004. Έγινε

δεκτή ως πλανήτης νάνος στις 17 Σεπτεμβρίου 2008. Έχει δορυφόρους της

την Χιιάκα και τη Ναμάκα.

ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ ΜΕ ΓΕΩΛΟΓΙΚΗ

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Αυτή τη στιγμή τρεις είναι οι δορυφόροι που παρουσιάζουν γεωλογική

δραστηριότητα στο ηλιακό μας σύστημα. Αυτοί είναι η Ιώ, δορυφόρος

του Δία, ο Τρίτωνας, δορυφόρος του Ποσειδώνα και ο Εγκέλαδος,

δορυφόρος του Κρόνου.

ΙΩ

Η Ιώ έχει μέγεθος λίγο μεγαλύτερο από αυτό της Σελήνης. Γεωλογικά

είναι το πιο δραστήριο σώμα στο Ηλιακό μας σύστημα επειδή βρίσκεται

αιχμαλωτισμένη σε μια βαρυτική παγίδα ανάμεσα στο Δία και τους

γειτονικούς δορυφόρους Ευρώπη, Γανυμήδη και Καλλιστώ, που την

έλκουν από διαφορετικές συνεχώς γωνίες. Μέσα σ’ αυτές τις παλιρροϊκές

δυνάμεις η επιφάνεια του εδάφους της Ιούς ανεβοκατεβαίνει συνεχώς. Οι

παλίρροιες θερμαίνουν το εσωτερικό της λιώνοντας τους βράχους, που

μαζί με θειούχα αέρια ξεπετάγονται στην επιφάνεια με βίαιες

ηφαιστειακές εκρήξεις. Ορισμένα από τα 400 ενεργά ηφαίστειά της

εκτοξεύουν τα πυρακτωμένα τους υλικά σε ύψος εκατοντάδων

χιλιομέτρων. Η ηφαιστειακή της δραστηριότητα χρωματίζει την

επιφάνεια της με διάφορες κόκκινες, κίτρινες, λευκές, πράσινες και

μαύρες αποχρώσεις. Στην ίδια έντονη δραστηριότητα οφείλεται και το

μεγάλο ύψος που έχουν ορισμένα από τα βουνά της που φτάνουν σε ύψος

μεγαλύτερο από το Όρος Έβερεστ της Γης. Λόγω των ηφαιστείων της, η

Ιώ χάνει συνεχώς σημαντικές ποσότητες από τη μάζα της.

'Εκρηξη του ηφαιστείου Pele :

Βουνά και ηφαίστεια :

ΤΡΙΤΩΝΑΣ

Ο Τρίτωνας είναι ο μεγαλύτερος δορυφόρος του Ποσειδώνα. Έχει

αντίθετη φορά από αυτή του Ποσειδώνα (ο μόνος δορυφόρος του

ηλιακού συστήματος που κάνει κάτι τέτοιο) κάτι που όπως πιστεύουν οι

επιστήμονες αποδεικνύει ότι κάποτε αποτελούσε ανεξάρτητος μέχρι να

τον “αιχμαλωτίσει” ο Ποσειδώνας. Είναι γεωλογικά ενεργός και

παρουσιάζει τα χαρακτηριστικά κρυοηφαίστεια, τα οποία φαίνεται πως

δημιουργήθηκαν από κρύα (τώρα παγωμένα) υγρά στοιχεία που

προήλθαν από το εσωτερικό του Τρίτωνα. Οι εκρήξεις του διαρκούν

ακόμα και ένα χρόνο. Έχει ανώμαλη επιφάνεια που καλύπτεται από πάγο

και λάβα σε μορφή νερού. Δεν έχει μεγάλα βουνά ή βαθιά λεκανοπέδια,

αφού η επιφάνειά του θεωρείται σχετικά νέα. Λίγοι είναι οι κρατήρες και

τα υψώματα στην επιφάνειά του.

ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ

Ο Εγκέλαδος είναι ένα σχεδόν λευκό σώμα που καλύπτεται από πάγο.

Το διαστημόπλοιο Κασσίνι φωτογράφησε ένα λοφίο από υδρατμούς ή

σταγονίδια νερού να υψώνεται πάνω από τη νότια πολική περιοχή του

δορυφόρου πράγμα που, σε συνδυασμό με τη διαφυγή εσωτερικής

θερμότητας, και των ελάχιστων κρατήρων στην περιοχή, δείχνει ότι ο

Εγκέλαδος είναι γεωλογικώς ενεργός σήμερα, γεγονός που μάλλον

οφείλεται στις παλιρροϊκές δυνάμεις που ασκεί ο πλανήτης Κρόνος στο

εσωτερικό του δορυφόρου. Έτσι έχει μια θέση στους δορυφόρους που

εμφανίζουν ηφαιστειακού τύπου εκρήξεις μαζί με την Ιώ και τον

Τρίτωνα.

Τα δύο διαστημόπλοια Βόγιατζερ μας έδωσαν τις πρώτες κοντινές εικόνες

από τον Εγκέλαδο. Το Βόγιατζερ 1 ήταν το πρώτο ανθρώπινο

κατασκεύασμα που τον προσέγγισε. Οι εικόνες του είχαν μικρή ανάλυση,

αλλά απεκάλυψαν μία πολύ ανακλαστική επιφάνεια χωρίς κρατήρες, και

ότι ο Εγκέλαδος κινείται μέσα στο πυκνότερο τμήμα του δυσδιάκριτου

Δακτυλίου E του Κρόνου. Οι επιστήμονες του προγράμματος πρότειναν

τότε ότι ο Δακτύλιος E αποτελείται από σωματίδια που εκπέμφθηκαν από

την επιφάνεια του Εγκέλαδου.

Το Βόγιατζερ 2 πέρασε κοντύτερα από τον Εγκέλαδο, επιτρέποντας

εικόνες του με πολύ υψηλότερη ανάλυση, αποκαλύπτοντας τη νεανική

φύση μεγάλου μέρους της επιφάνειας (απουσία κρατήρων) και τη μεγάλη

μορφολογική ποικιλία της. Ανακάλυψαν ότι η επιφάνεια του δορυφόρου

έχει περιοχές με μεγάλη διαφορά ηλικίας, με μία περιοχή με πολλούς

κρατήρες στα μεσαία με μεγάλα βόρεια γεωγραφικά πλάτη και μία

περιοχή με λιγότερους κρατήρες κοντά στον ισημερινό. Η νεαρή

επιφάνεια ήταν τότε μεγάλη έκπληξη για τους επιστήμονες, αφού σε

αντίθεση με την Ιώ, ο Εγκέλαδος ήταν παγωμένο σώμα. Ωστόσο, το

Βόγιατζερ 2 δεν μπόρεσε να ανακαλύψει τότε τα ίχνη τη γεωλογικής

δραστηριότητας.

Η απάντηση στο μυστήριο έπρεπε να περιμένει την άφιξη του

διαστημοπλοίου Κασσίνι στην περιοχή του Κρόνου, οπότε τέθηκε σε

τροχιά περί τον Κρόνο. Μετά τα ζητήματα που έθεσαν οι εικόνες του

Βόγιατζερ 2, ο Εγκέλαδος ήταν ήδη ένας στόχος προτεραιότητας για την

αποστολή Κασσίνι. Οι πρώτες ενδείξεις έδωσαν πολύτιμες πληροφορίες

για την επιφάνεια και ανακάλυψαν τους υδρατμούς και τους σύνθετους

υδρογονάνθρακες που εξέπεμπε η νότια πολική περιοχή. Αυτές οι

ανακαλύψεις προέτρεψαν τους αρμόδιους να τροποποιήσουν το σχέδιο

πτήσεως του Κασσίνι ώστε να γίνουν περισσότερες προσεγγίσεις του

Εγκέλαδου.

Η τελευταία εικόνα παρουσιάζει ενεργές εκρήξεις στον Εγκέλαδο

αποδεικνύοντας την γεωλογική δραστηριότητα στο δορυφόρο. Οι

επιστήμονες πιστεύουν ότι πρόκειται για πίδακες παγωμένων

σωματιδίων.

↑ Εικόνες που θα χρησιμοποιηθούν για να ερευνηθεί η γεωλογική

δραστηριότητα του Εγκέλαδου.

Και ένας χάρτης του Εγκέλαδου :

ΑΛΛΟΙ ΔΟΡΥΦΟΡΟΙ ΜΕ ΓΕΩΛΟΓΙΚΟ

ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ

ΕΥΡΩΠΗ

Είναι δορυφόρος του Δία και έχει λεία, νεαρή επιφάνεια που καλύπτεται

από πάγο και παρουσιάζει τις χαρακτηριστικές γραμμώσεις ή αλλιώς

ρήγματα. Πολλοί επιστήμονες υποστηρίζουν πως υπάρχει ωκεανός κάτω

από την επιφάνειά της.

ΓΑΝΥΜΗΔΗΣ

Πρόκειται για το μεγαλύτερο δορυφόρο του Δία, αλλά και του ηλιακού

συστήματος, ξεπερνώντας σε μέγεθος μέχρι και τον πλανήτη Ερμή.

Όπως βλέπουμε και στην παραπάνω εικόνα η επιφάνειά του συνδυάζει

παλιό και νέο έδαφος. Αριστερά βλέπουμε παλιό έδαφος, σκοτεινό και

ανώμαλο, με πολλούς κρατήρες και δεξιά βλέπουμε πιο νέο έδαφος, με

φωτεινές περιοχές και γραμμώσεις. Παρ' όλα αυτά κρατήρες συναντάμε

συχνά και πάνω από το νεότερο έδαφος:

ΚΑΛΛΙΣΤΩ

Η Καλλιστώ είναι δορυφόρος του Δία και έχει μία από τις αρχαιότερες

επιφάνειες στο ηλ. Σύστημα, κάτι που συμπεραίνουμε από την μεγάλη

παρουσία κρατήρων που παρουσιάζει, τη μεγαλύτερη ανάμεσα στους

δορυφόρους.

Αξιοσημείωτοι είναι δύο κρατήρες που έχουν παρατηρηθεί στην

επιφάνειά της που έχουν τεράστιες διαστάσεις. Ο Βαλχάλα που βλέπουμε

και στη φωτογραφία, με μέγεθος όσο και της Αυστραλίας, και ο

κρατήρας Ασγκάρντ. Φαίνεται πως δημιουργήθηκαν από την πτώση

αστεροειδών και κομητών υπό την επίδραση της βαρύτητας του Δία και

περιβάλλονται από δακτυλίους.

ΤΙΤΑΝΑΣ

Ο Τιτάνας είναι ο μεγαλύτερος

δορυφόρος του Κρόνου και ο δεύτερος μεγαλύτερος σε όλο το ηλ.

Σύστημα μετά το Γανυμήδη. Δεν προσεγγίζεται εύκολα καθώς τον

περιβάλλει αδιαπέραστη πυκνή ατμόσφαιρα και τον καλύπτει πυκνή

νέφωση.

Χαρακτηριστικό του Τιτάνα είναι και ο μεγάλος αριθμός λιμνών που

έχουν παρατηρηθει.

ΜΙΡΑΝΤΑ

Τέλος, η Μιράντα είναι δορυφόρος του Ουρανού. Έχει εντυπωσιάσει

τους επιστήμονες, καθώς δεν ήταν αναμενόμενο σ' ένα τόσο μικρό σώμα

να υπάρχουν σημάδια πρώην γεωλογικής δραστηριότητας. Αξιοσημείωτο

είναι το φαινόμενο που συναντάται στη Μιράντα, το λεγόμενο

“Chevron” όπου παρατηρούμε πολλά είδη εδαφών, διαφορετικά τόσο σε

μορφή όσο και σε ηλικία, να διαδέχονται το ένα το άλλο δίνοντας την

εντύπωση πως στο παρελθόν ο δορυφόρος είχε διαλυθεί και ύστερα τα

κομμάτια της επανενώθηκαν.

ΟΙ ΚΟΜΗΤΕΣ

Πέρα από τον Πλούτωνα ,στις εσχατιές του Ηλιακού μας συστήματος

βρίσκεται το νέφος του Οορτ. Από κει ξεκινούν το ταξίδι τους προς

τον Ήλιο οι Κομήτες.

Στην αρχαία ελληνική γλώσσα κομήτης σήμαινε εκείνος που άφηνε

μακριά μαλλιά. Από αυτό ονομάσθηκαν και τα ουράνια αυτά σώματα

που παρουσιάζουν φωτεινή ουρά. Θεωρούνταν δυσοίωνα σώματα και

προάγγελοι θανάτου Βασιλέων, στρατηγών, εμφάνισης επιδημιών, ή

ερχομό φυσικών καταστροφών, πλημμυρών, λοιμών, σεισμών και

καταποντισμών μέχρι ακόμα και του τέλους της ανθρωπότητας.

Τον Μάιο του 1456, τρία μόλις χρόνια μετά την Άλωση της

Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, εμφανίσθηκε στον ουρανό

ένας μεγάλος κομήτης που προκάλεσε τόσο μεγάλο φόβο στους

παρατηρητές του, που κατέλαβε μεγάλο δέος και τους Τούρκους

Οθωμανούς και τους Χριστιανούς στην Ευρώπη. Οι μεν Τούρκοι

πίστευαν πως ήταν θεϊκό σημάδι για επερχόμενη από κοινού συμφωνία

επίθεσης όλων των Χριστιανών της Ευρώπης εναντίον τους. Έτσι

άρχισαν να τιμούν τους Χριστιανούς και να προσφέρουν πλούσια

προνόμια στους πνευματικούς τους ηγέτες. Αντίθετα οι Χριστιανοί στη

Δύση εκλάμβαναν τη παρουσία του κομήτη επίσης ως θεϊκό σημάδι για

επερχόμενη γενική έφοδο των Τούρκων στην Ευρώπη και τη πλήρη

καταστροφή της. Τόσος υπήρξε ο φόβος και η πεποίθηση για την

επερχόμενη καταστροφή, που εξαναγκάσθηκε ο Πάπας Κάλλιστος Γ' να

διατάξει προς όλη τη χριστιανοσύνη να κτυπούν οι καμπάνες όλων των

εκκλησιών κάθε μεσημέρι, έτσι ώστε να υπενθυμίζεται στους πιστούς ότι

θα πρέπει την ώρα εκείνη να προσεύχονται στο Θεό για την αποτροπή

της επερχόμενης καταστροφής. Από τότε παρέμεινε και το έθιμο μέχρι

σήμερα να κτυπούν κάποιες καμπάνες κάθε μεσημέρι.

Σχεδόν όλοι οι κομήτες είναι ουράνια σώματα τεράστιων διαστάσεων. Η

κεφαλή έχει συνήθως το μέγεθος της Γης, αλλά δυνατόν να είναι

μεγαλύτερο από 10 φορές. Το μήκος της ουράς μπορεί να φθάσει και τις

2 AU. Όταν οι κομήτες φαίνονται με γυμνό οφθαλμό, έχουν συνήθως

μήκος ουράς από 10 εκατομ. χλμ και άνω. Είναι όμως δυνατόν να

υπάρξουν και κομήτες χωρίς ουρά και με διάμετρο του πυρήνα τους

μόλις τα 100 χλμ.

Παρά τον μέγιστο όγκο τους, η μάζα τους είναι πολύ μικρότερη. Κομήτης

μέτριου μεγέθους έχει συνήθως μάζα μικρότερη ακόμη και από το

εκατομμυριοστό της γήινης. Γι΄ αυτό οι πλανήτες και οι φυσικοί

δορυφόροι τους δεν διαταράσσονται όταν οι κομήτες διέρχονται πλησίον

αυτών.[ Η Αστρονομική Μονάδα (α.μ.) είναι μονάδα

μέτρησης αποστάσεων. Είναι ίση με 149.597.870.700 μέτρα. Παλιότερα η

Αστρονομική μονάδα οριζόταν ως η μέση απόσταση της Γης από τον Ήλιο.

Χρησιμοποιείται για τη μέτρηση αποστάσεων μέσα στο ηλιακό σύστημα Το

διεθνές σύμβολό της είναι το AU (από το αγγλικό Astronomical Unit).]

Οι τροχιές των κομητών διαγράφουν κατά κανόνα,

επιμήκεις ελλείψεις με εκκεντρότητα που τείνει προς τη μονάδα (1), ή η

εκκεντρότητά τους είναι μεγαλύτερη της μονάδας. Στη δεύτερη αυτή

περίπτωση αν ε > 1 ή και μέχρι ε = 1 οι τροχιές δεν είναι κλειστές

καμπύλες αλά ανοικτές. Και αν μεν ε = 1 τότε η τροχιά τους

είναι παραβολική, αν δε ε > 1 τότε αυτή είναι υπερβολική.

Όσοι κομήτες έχουν ελλειπτική τροχιά κινούνται περί τον Ήλιο εντός

ορισμένου χρόνου και γι΄ αυτό και λέγονται περιοδικοί. Αντίθετα

όταν οι τροχιές τους είναι ανοικτές (παραβολές ή υπερβολές)

πλησιάζουν την ηλιακή εστία στο περιήλιό τους μόνο μία φορά

(εφάπαξ) και δεν επανέρχονται σ΄ αυτό. Γι΄ αυτό οι κομήτες αυτοί

ονομάζονται μη περιοδικοί.

Από το σύνολο των γνωστών κομητών, το 20% είναι περιοδικοί κομήτες.

Από δε το υπόλοιπο, το 75% έχουν παραβολική τροχιά, ενώ μόλις το 5%

υπερβολική τροχιά.

Χημική σύσταση

Η φασματοσκοπική έρευνα απέδειξε ότι η ύλη των κομητών συνίσταται

κυρίως από πτητικά υλικά,

ιδίως πάγους από μεθάνιο, αμμωνία και νερό με διάφορες προσμίξεις

σιδήρου, νικελίου και ασβεστίου. Με την προσέγγιση των κομητών στον

Ήλιο, οι πάγοι θερμαίνονται, εξαερώνονται και σχηματίζουν την κόμη

και την ουρά.

Κομήτης του Χάλεϋ

Ο κομήτης του Χάλεϋ είναι ένας περιοδικός κομήτης που κάνει την

εμφάνισή του στην περιοχή της Γης κάθε 75 με 76 χρόνια. Είναι ο μόνος

κομήτης που μπορεί να παρατηρηθεί με γυμνό μάτι και δύο φορές σε μια

ανθρώπινη ζωή. Άλλοι κομήτες είναι πολύ πιο φωτεινοί και θεαματικοί

αλλά περνάνε κοντά στην γη ή είναι ορατοί από αυτήν μια φορά κάθε

χιλιάδες χρόνια. Έχουν βρεθεί καταγεγραμμένες παρατηρήσεις του

κομήτη του Χάλεϋ στην Κίνα που έχουν γραφτεί το 240 π.Χ.

Παρατηρήθηκε για πρώτη φορά και πήρε το όνομά του, το 1682, από

τον Έντμουντ Χάλλεϋ, Άγγλο μαθηματικό και αστρονόμο, ο οποίος

προσδιόρισε την τροχιά του. Πολλοί, επίσης, πιστεύουν ότι ο κομήτης

Χάλεϋ ήταν το Άστρο που οδήγησε τους τρεις Μάγους στην Βηθλεέμ

όταν γεννήθηκε ο Ιησούς. Είναι διάσημος για την εμφάνιση του το 1910,

οπότε και πέρασε από τη Γη σε απόσταση μόλις

25.000.000 χιλιομέτρων από την επιφάνειά της. Οι άνθρωποι είχαν

πανικοβληθεί επειδή κυκλοφορούσε η φήμη ότι θα συγκρουστεί με την

Γη. Από παρατηρήσεις που έγιναν, αποκαλύφθηκε πως η ουρά του

κομήτη αποτελείται από ένα τοξικό αέριο, με αποτέλεσμα ο πανικός να

γίνει πιο έντονος. Ο κομήτης θα εμφανιστεί πάλι το 2061, ακριβώς 75

χρόνια μετά το 1986 που έγινε η τελευταία του επίσκεψη τον πλανήτη

μας.

Ο Κομήτης Χέιλ-Μποπ

O Κομήτης Χέιλ-Μποπ (Hale–Bopp), που φέρει τα

διακριτικά C/1995 O1, υπήρξε ίσως ο πλέον

παρατηρηθείς κομήτης του εικοστού αιώνα και ένας από τους

λαμπρότερους που είχαν γίνει ορατοί ποτέ. Υπήρξε ορατός με γυμνό

μάτι σε μία και μόνη εμφάνισή του επί μεγαλύτερο χρονικό διάστημα

από ό,τι οποιοσδήποτε άλλος κομήτης στην ανθρώπινη Ιστορία, 18

μήνες περίπου

Ισχυρισμοί για UFO

Τον Νοέμβριο του 1996 ο ερασιτέχνης αστρονόμος Τσακ Σράμεκ από

το Χιούστον πήρε μία εικόνα του κομήτη με κάμερα CCD, η οποία

έδειχνε ένα θαμπό, ελαφρώς επίμηκες, αντικείμενο κοντά του. Εφόσον

δεν μπόρεσε να το ταυτίσει με κάποιο άστρο, ο Shramek κάλεσε ένα

ραδιοφωνικό πρόγραμμα και ανακοίνωσε πως είχε ανακαλύψει ένα

«αντικείμενο σαν τον κρόνο» που ακολουθούσε τον Χέιλ Μποπ στην

τροχιά του. Οι οπαδοί των UFO σύντομα συμπέραναν ότι υπήρχε ένα

εξωγήινο διαστημόπλοιο που ακολουθούσε τον κομήτη. Αρκετοί

αστρονόμοι, όπως ο ίδιος ο Χέιλ ,απάντησαν ότι το άγνωστο αντικείμενο

ήταν απλώς ένας αστέρας ογδόου μεγέθους, ο SAO141894, που δεν

εμφανίσθηκε στο πρόγραμμα του Σράμεκ επειδή οι προτιμήσεις χρήστη

είχαν ρυθμισθεί αλλιώς. Αργότερα, οι αστρονόμοι Ολιβιέ Αινώ (Olivier

Hainaut) και Ντέιβιντ Θόλεν (David J. Tholen) του Πανεπιστημίου της

Χαβάης δήλωσαν ότι η περιβόητη εικόνα ήταν ένα παραποιημένο

αντίγραφο μιας από τις δικές τους εικόνες του κομήτη.

Λίγους μήνες αργότερα, τον Μάρτιο του 1997, η αιρετική ομάδα «Πύλη

του Ουρανού» διέπραξε ομαδική αυτοκτονία με την πρόθεση να

τηλεμεταφερθούν σε ένα διαστημόπλοιο που πίστευαν ότι ακολουθούσε

τον κομήτη.

Η Νάνσυ Λήντερ, που ισχυρίζεται ότι δέχεται μηνύματα από εξωγήινους

διαμέσου ενός εμφυτεύματος στον εγκέφαλό της, δήλωσε πως ο Χέιλ–

Μποπ ήταν ένα μύθευμα επινοημένο έτσι ώστε να αποσπάσει την

προσοχή του πληθυσμού από την επικείμενη άφιξη του Νιμπίρου ή

«Πλανήτη X», ενός γιγαντιαίου πλανήτη του οποίου το κοντινό πέρασμα

από τη Γη θα αλλοίωνε την περιστροφή της, προκαλώντας παγκόσμιο

κατακλυσμο.

Ο Κομήτης Χιακουτάκε ανακαλύφθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1996 από

τον Γιούτζι Χιακουτάκε, έναν ερασιτέχνη αστρονόμο από τη νότια

Ιαπωνία. Ο Χιακουτάκε αναζητούσε κομήτες για χρόνια και είχε

μετοικήσει στον Νομό Καγκοσίμα μεταξύ άλλων και για τους σκοτεινούς

ουρανούς στις γειτονικές αγροτικές περιοχές. Χρησιμοποιούσε ένα

ζευγάρι γιγαντιαία κιάλια με αντικειμενικούς φακούς διαμέτρου 15

εκατοστών για να επισκοπεί τον ουρανό και με αυτά πραγματοποίησε την

ανακάλυψη του κομήτη.

Κομήτης Χιακουτάκε

Ο Κομήτης Χιακουτάκε (Hyakutake), που φέρει τα

διακριτικά C/1996 B2, είναι ένας κομήτης που πέρασε κοντά από τη Γη

τον Μάρτιο του 1996, σε μία από τις εγγύτερες προσεγγίσεις κομήτη των

τελευταίων 200 ετών. Ανακαλύφθηκε στις 31 Ιανουαρίου εκείνου του

έτους και έγινε γνωστός ως ο «Μέγας Κομήτης του 1996». Υπήρξε

πραγματικά εντυπωσιακός σε φαινόμενες διαστάσεις για λίγες ημέρες και

τον είδαν εκατομμύρια άνθρωποι με γυμνό μάτι, αλλά η φήμη του

επισκιάσθηκε από τον Κομήτη Χέιλ-Μποπ, που, αν και είχε ανακαλυφθεί

από το 1995, κυριάρχησε με τη λαμπρότητά του στο εσωτερικό Ηλιακό

Σύστημα ένα χρόνο αργότερα από τον Χιακουτάκε και επί πολλούς

μήνες.Οι επιστημονικές παρατηρήσεις του Κομήτη Χιακουτάκε

οδήγησαν σε αρκετές ανακαλύψεις σχετικά με τους κομήτες. Η πλέον

απροσδόκητη για τους ειδικούς ήταν η πρώτη ανακάλυψη

εκπομπής ακτίνων X από κομήτη. To διαστημόπλοιο Ulysses πέρασε

χωρίς να είναι προσχεδιασμένο κάτι τέτοιο μέσα από την ουρά του σε

απόσταση άνω των 500 εκατομμυρίων χιλιομέτρων από τον πυρήνα του,

αποδεικνύοντας έτσι ότι ο Χιακουτάκε είχε τη μακρύτερη ουρά που είναι

γνωστή για κομήτη.Ο Χιακουτάκε είναι ένας κομήτης μακράς περιόδου.

Πριν από την τελευταία διέλευσή του από την εσωτερική περιοχή του

Ηλιακού Συστήματος, η περίοδος περιφοράς του γύρω από τον `Ηλιο

ήταν περίπου 17 χιλιάδες χρόνια[1]

, αλλά οι βαρυτικές παρέλξεις των

μεγάλων πλανητών μετέβαλαν την τροχιά του και αύξησαν αυτή την

περίοδο σε 70.000 έτη.Αυτός ο κομήτης ήταν στην πραγματικότητα ο

δεύτερος «κομήτης Χιακουτάκε», καθώς ο Γ. Χιακουτάκε είχε ήδη

ανακαλύψει τον κομήτη C/1995 Y1 στα τέλη του 1995. Καθώς

παρατηρούσε για μια ακόμα φορά αυτόν τον πρώτο κομήτη (που ποτέ

δεν έγινε ορατός με γυμνό μάτι) και τη γύρω περιοχή του ουρανού, ο

Χιακουτάκε με έκπληξη βρήκε έναν άλλο κομήτη σχεδόν στην ίδια θέση

με τον πρώτο. Δύσπιστος για μια νέα ανακάλυψη τόσο σύντομα μετά την

πρώτη, ανέφερε την παρατήρησή του στο Εθνικό Αστεροσκοπείο της

Ιαπωνίας το επόμενο πρωινό]. Μέσα σε ένα 24ωρο η ανακάλυψη

επιβεβαιώθηκε ανεξάρτητα, από άλλους παρατηρητές.

Shoemaker–Levy 9 :η μεγαλύτερη σύγκρουση που έχει καταγραφεί

ποτέ.

Η πρόσκρουση μεγάλων σωμάτων στον πλανήτη Δία είναι συνηθισμένο

φαινόμενο. Ο λόγος είναι η τεράστια μάζα του (περίπου 320 φορές η

μάζα της γης), με την οποία παγιδεύει στο βαρυτικό του πεδίο τους

διαστημικούς βράχους. Μια παρόμοια πρόσκρουση, αλλά πολλές φορές

μεγαλύτερη, είχε καταγραφεί το 1994, με τον κομήτη Shoemaker-Levy

9 να καταστρέφεται στην επιφάνεια του πλανήτη Δία. Στην περίπτωση

αυτή, οι επιστήμονες είχαν παρατηρήσει εγκαίρως τον κομήτη να

πλησιάζει επικίνδυνα τον πλανήτη κι έτσι μπόρεσαν να

παρακολουθήσουν το φαινόμενο ζωντανά. Ήταν η μεγαλύτερη

πρόσκρουση ουράνιου σώματος σε πλανήτη του ηλιακού μας

συστήματος που έχει καταγραφεί ποτέ! Η έκρηξη ήταν τόσο ισχυρή που

άφησε τεράστια σημάδια στην ατμόσφαιρα του πλανήτη. Ορισμένα από

αυτά έφταναν το μέγεθος της γης!

Η λειτουργία αυτή του πλανήτη Δία ως «εξολοθρευτή» ουράνιων

σωμάτων έχει τεράστια σημασία για τον δικό μας πλανήτη. Ο Δίας

αποτρέπει τα σώματα αυτά από το να φτάσουν στην γη κι έτσι

μειώνονται οι πιθανότητες κάποια από αυτά να χτυπήσουν τον

πλανήτη μας με καταστροφικές συνέπειες.

Pan-STARRS

O κομήτης C/2011 L4 (PANSTARRS) είναι μη περιοδικός κομήτης που

ανακαλύφθηκε τον Ιούνιο του 2011 και έφτασε στο περιήλιό του τις 10

Μαρτίου 2013, όπου και ήταν ορατός με γυμνό οφθαλμό λίγη ώρα μετά

το ηλιοβασίλεμα χαμηλά στον δυτικό ορίζοντα. Ο κομήτης

ανακαλύφθηκε από παρατηρήσεις από το τηλεσκόπιο Pan-STARRS, το

όποιο βρίσκεται στη κορυφή του Χαλεακάλα, στο νησί Μάουι της

Χαβάης. Ο κομήτης έχει πολύ εκκεντρική τροχιά, με μία περιφορά να

διαρκεί 106.000 χρόνια. Μέχρι τον Οκτώβριου του 2012 η κόμη του είχε

διάμετρο 120.000 χιλιόμετρα. Ο κομήτης εντοπίστηκε πρώτα φορά με

γυμνό μάτι τις 7 Φεβρουαρίου 2013, Στις 5 Μαρτίου 2013 πέρασε στη

μικρότερη απόσταση από τη Γη. Ο κομήτης ήταν ορατός τις αρχές του

Μαρτίου και στα δύο ημισφαίρια. . Μετά το περιήλιό του, ο κομήτης

γινόταν όλο και πιο αχνός με το πέρασμα των ημερών, αλλά επειδή

βρισκόταν όλο και ψηλότερα στο νυχτερινό ουρανό ήταν πιο εύκολο να

εντοπιστεί. Στις αρχές Απριλίου του 2013 πέρασε σε μικρή γωνικα

απόσταση από τον γαλαξία της Ανδρομέδας.

Ο κομήτης ήταν ορατός με γυμνό οφθαλμό μετά το ηλιοβασίλεμα. Η

παραγωγή σκόνης του κομήτη ήταν αρκετά μεγάλη, γεγονός που

συνέβαλε στο μεγάλο φαινόμενο μέγεθος του κομήτη, ο οποίος ήταν ο

λαμπρότερος που παρατηρήθηκε από το 2007. Ο πυρήνας του κομήτη

έχει διάμετρο περίπου ένα χιλιόμετρο. Σε εικόνες από τα

τηλεσκόπια STEREO, τα οποία παρατηρούσαν το κομήτη όσο αυτός

βρισκόταν κοντά στο περιήλιό του. Η ουρά του κομήτη φαίνεται να έχει

ραβδωτή εμφάνιση, της οποίας τα αίτια ακόμη δεν έχουν διευκρινηστεί.

ΟΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙ ΤΩΝ

ΕΚΛΕΙΨΕΩΝ

Μύθοι για την Ολική Έκλειψη Ηλίου

Ένα πραγματικά εκπληκτικό φυσικό φαινόμενο όπως η αιφνίδια ολική

εξαφάνιση του Ηλίου στην διάρκεια της ημέρας, έχει έντονα αποτυπωθεί

στους μύθους, τις δοξασίες και τις παραδόσεις ολόκληρου του κόσμου.

Οι ηλιακές εκλείψεις, σήμερα, προσελκύουν μεγάλο αριθμό τουριστών,

στην αρχαιότητα όμως, θεωρούνταν προάγγελοι κακών και γι’ αυτό

προκαλούσαν πανικό. Το φαινόμενο αυτό, γενικότερα, στην διάρκεια

της ιστορίας αντιμετωπίσθηκε αρνητικά και συνδέθηκε µε µία σειρά

κοσµικών καταστροφών.

Δεν είναι παρά εδώ και έναν ή δύο αιώνες που, µε την συστηµατική

µελέτη των εκλείψεων και την γενικευµένη πληροφόρηση, ο µοντέρνος

άνθρωπος αντιµετωπίζει αυτού του είδους τα φαινόµενα µε ένα

διαφορετικό βλέµµα. Αλλά και αυτή ακόµη η ορθολογική µατιά απέναντι

στον Κόσµο δεν εκµηδενίζει απολύτως την δραµατική διάσταση του

φαινοµένου και την συγκίνηση που αυτό προκαλεί, όπως άλλωστε

επισημαίνουν και οι αστρολόγοι.

Πρέπει να αναφερθεί πως, παρόλο που σήμερα το φυσικό αυτό

φαινόμενο έχει εξηγηθεί επιστημονικά, ορισμένες δεισιδαιμονίες

συνεχίζουν να υπάρχουν. Το 2001 στη Νιγηρία, επί παραδείγματι, μια

ηλιακή έκλειψη θεωρήθηκε από νεαρούς μουσουλμάνους ότι ήταν

σημάδι του Θεού για αμαρτίες που είχαν διαπραχθεί. Σε γενικές γραμμές

όμως σήμερα έχουν ξεπεραστεί αυτοί οι μύθοι -σχετικά με την έκλειψη

ηλίου- και το δέος των ανθρώπων για αυτήν οφείλεται αποκλειστικά και

μόνο στην ομορφιά της ως φαινομένου.

Αρχικά, στις περισσότερες μυθικές αφηγήσεις συναντούμε ένα

θρυλικό ζώο, συχνά, όπως παρατηρεί ο Φρέϊζερ, έναν Δράκοντα, που

καταπίνει τον Ήλιο. Στην παράδοση των µανδαρίνων, η έκλειψη

ονομάζεται "shi", λέξη η οποία σηµαίνει: "τρώγω". Ο Δράκων

συναντάται επίσης στην Ευρώπη, κυρίως στους Έλληνες και τους

Ρωµαίους, στην Ινδία, την Ινδονησία, την Μογγολία και την Κίνα.

Στην Σιβηρία είναι µία νυκτερίδα, στην Σκανδιναβία ένας λύκος, στο

Βιετνάμ ένας βάτραχος, στην Παραγουάη και την Αργεντινή ένα

τζάγκουαρ, στην Αίγυπτο ένα φύδι και στην Βολιβία ένας σκύλος.

ινδονησιακός μύθος

Πιο συγκεκριμένα, ένας ινδονησιακός μύθος της νήσου BaIi αφηγείται

πως ο πονηρός Kala Rau φθονεί τους αγαθούς αθανάτους Θεούς που

κατοικούν στην Νιρβάνα. Καταστρώνει, λοιπόν, ένα σχέδιο για να

αποκτήσει και εκείνος την αθανασία. Έτσι, μεταμφιέζεται σε γυναίκα,

και προσποιείται ότι είναι εκεί για να σερβίρει το μαγικό ελιξίριο στο

Συμπόσιο των Θεών. Κάποια στιγµή που δεν τον βλέπουν οι Αθάνατοι,

πίνει µία γουλιά από το ελιξίριο. Αλλά ο ηλιακός Θεός Βισνού, που

προνοούσε για όλα, το κατάλαβε και αποκεφάλισε τον πονηρό πριν αυτός

προλάβει να καταπιεί το ελιξίριο που θα του χαρίσει την αθανασία. Το

αποκεφαλισμένο σώµα είναι πια νεκρό, αλλά το κεφάλι έχει γίνει

αθάνατο διότι το ελιξίριο έχει προλάβει να επιδράσει σε αυτό. Στην

συνέχεια, οργισμένος µε τους Θεούς, ο Kala Rau που είναι πια μόνο

κεφάλι, καταδιώκει στον ουρανό τον Ήλιο και την Σελήνη για να τους

καταβροχθίσει. Πολλές φορές τα καταφέρνει και τους καταπίνει, όμως

εκείνοι, μετά από µία σύντοµη εξαφάνιση, εμφανίζονται και πάλι

βγαίνοντας από την κομμένη άκρη του λαιµού του. Αυτός ο μύθος είναι

εμπνευσμένος από την ινδική εποποιία Μαχαµπαράτα. Λέγεται πως η

μεγάλη μάχη του ηλιακού Θεού Βισνού, του πλέον ισχυρού ανάμεσα

στους Θεούς αυτής της παραδόσεως, εναντίον των χαοτικών Δυνάμεων,

έλαβε χώρα στην διάρκεια μίας ηλιακής εκλείψεως.

Μεσοποταμία

Οι κάτοικοι της Μεσοποταμίας μας άφησαν ένα πλήθος

καταγεγραμμένων παρατηρήσεων σχετικά με τις ηλιακές εκλείψεις οι

οποίες εντυπωσιάζουν μέχρι και τους σύγχρονους σε μας αστρονόμους.

Οι ίδιοι συνήθιζαν να ανάβουν δαυλούς, ασκώντας έτσι μία μορφή

συμπαθητικής μαγείας, για να ξανανάψουν το σβησμένο άστρο.

Αρχαία Αίγυπτος

Η πρόσφατη έρευνα έχει καταδείξει ότι οι ηλιακές εκλείψεις κατείχαν

σημαντική θέση στη συναρπαστική μυθολογία της αρχαίας Αιγύπτου, και

έχει προσκομίσει τα στοιχεία ότι οι αρχαίοι Αιγύπτιοι παρατήρησαν τις

ηλιακές εκλείψεις πάνω από 4.500 έτη πριν. Οι Αιγύπτιοι λοιπόν

θεωρούσαν ότι οι ηλιακές εκλείψεις προέκυπταν από μία μάχη ανάμεσα

στον ηλιακό Θεό Ρα και τον ορκισμένο εχθρό του, το ερπετό Άποφις.

Αυτό το ερπετό μάλιστα (Apep όπως κατονομάζεται) θεωρείται πως

επιτέθηκε στη βάρκα του Θεού Ήλιου και αυτό είναι το αίτιο των

ηλιακών εκλείψεων.

Κίνα

Στην Κίνα, την Ινδία, τη νοτιοανατολική Ασία και στο Περού υπήρξαν

πεποιθήσεις ότι οι δράκοι ή οι δαίμονες επιτίθενται στον ήλιο κατά τη

διάρκεια των εκλείψεων. Ειδικότερα, στην Κίνα το φαινόμενο της

έκλειψης του ήλιου ήταν εξίσου σημαντικό. Οι αρχαίοι Κινέζοι πίστευαν

ότι ένας θρυλικός ουράνιος δράκος προσπαθούσε να καταπιεί τον ήλιο

και προκαλούσε τις εκλείψεις. Μέχρι σήμερα η κινεζική λέξη για την

έκλειψη σημαίνει «ηλιοφαγία». Οι Κινέζοι, από του έτους 2800 π.Χ,

προσπάθησαν να αναπτύξουν την τέχνη της προβλέψεως των ηλιακών

εκλείψεων. Παρόλα αυτά, δεν τα κατάφερναν πάντοτε πολύ καλά σε

αυτόν τον τομέα, όπως μαρτυρά η ιστορία των δύο αυτοκρατορικών

αστρολόγων Ηί και Ηο περί το έτος 2136 π.Χ.

Πρέπει να πούμε ότι στην Κίνα δεν «αστειεύονταν» με τις εκλείψεις,

καθώς ο αυτοκράτορας εθεωρείτο ''Υιός του Ουρανού" και η βασιλεία

του έπρεπε να αντανακλά και να εγγυάται την κοσμική αρμονία. Μία

έκλειψη μπορούσε συχνά να ερμηνευθεί ως δείγμα αταξίας και

δυσαρμονιών στην αυτοκρατορική διακυβέρνηση. Ήταν ένα είδος

προειδοποιήσεως προς τον αυτοκράτορα ότι έπρεπε να επανορθώσει

κάποια σοβαρά σφάλματα τα οποία προκαλούσαν δυσαρμονία, και η

επανόρθωση αυτή απαιτούσε μία ειδική τελετή που έπρεπε να γίνει

αμέσως και με απόλυτο σεβασμό σε ένα πλήθος λεπτομερειών.

Κατανοούμε λοιπόν ότι, κάτω από αυτές τις συνθήκες, μία έκλειψη που

δεν είχε προβλεφθεί δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στους

αστρολόγους-αστρονόμους της αυλής.

Από την στιγμή που το φαινόμενο είχε προβλεφθεί εγκαίρως, ο

αυτοκράτορας και οι σύμβουλοί του είχαν όλον τον καιρό να

προετοιμασθούν για τις αντιδράσεις των υπηκόων αλλά και για την

άμεση πραγματοποίηση της τελετής αυτής. Την ημέρα για την οποίαν

είχε προβλεφθεί η έκλειψη, οι μανδαρίνοι συγκεντρώνονταν στο παλάτι,

και μόλις το φαινόμενο ξεκινούσε ο ίδιος ο αυτοκράτορας κτυπούσε το

τύμπανο για να φοβίσει και να απομακρύνει τον Δράκοντα. Την ίδια

στιγμή, μία άλλη τελετή ελάμβανε χώρα στο "υπουργείο τελετουργιών".

Εμπρός από την πόρτα έστρωναν μεταξωτά υφάσματα και μέσα στην

μεγάλη σάλα έκαιγαν αρώματα προς τιμήν των Θεών. Είκοσι τέσσερις

άνδρες της αυτοκρατορικής φρουράς έκρουαν τα τύμπανα που θα

φόβιζαν τον Δράκοντα, ενώ οι κορυφαίοι των τελετών, ενδεδυμένοι τις

επίσημες φορεσιές τους, στέκονταν στην μέση ορθοί και στραμμένοι

προς την πλευρά όπου έπρεπε να ευρίσκεται ο Ήλιος. Όταν ο αρχηγός

των αστρονόμων ανακοίνωνε ότι η έκλειψη πλησίαζε στο τέλος της,

έπεφταν όλοι στα γόνατα και μία δυνατή μουσική άρχιζε να βγαίνει από

την σάλα. Οι πανάρχαιες αυτές τελετές δεν εγκαταλείφθηκαν παρά με το

τέλος της κινεζικής αυτοκρατορίας, το 1912. Στο δέκατο ένατο αιώνα, το

κινεζικό ναυτικό έβαλε φωτιά στα πυροβόλα του κατά τη διάρκεια μιας

σεληνιακής έκλειψης για να φοβίσει το δράκο που έτρωγε το φεγγάρι.

Οι Ίνκας όπως και οι Κινέζοι προσπαθούσαν κάθε φορά να εκφοβίσουν

αυτά τα τέρατα μακριά, αφού για κείνους ο Ήλιος μαχόταν ενάντια μίας

χαοτικής Δύναμης.

Ινδία

Το ίδιο έκαναν και οι Ινδοί οι οποίοι επιπλέον βυθίζονταν στο νερό και

εκτελούσαν αυτό το θρησκευτικό τελετουργικό για να βοηθήσουν τον

ήλιο στην προσπάθειά του ενάντια στο δράκο. Επιπλέον, στην

αρχαιότητα η έκλειψη θεωρούνταν προμήνυμα πολέμου και

καταστροφής, πίστη που απαντάται μέχρι σήμερα στην Ινδία. Άλλοι,

επίσης στην Ινδία πιστεύουν ότι φαγητό που δεν φαγώθηκε κατά τη

διάρκεια έκλειψης είναι ακάθαρτο, ενώ αρκετές δεισιδαιμονίες

σχετίζονται με τις εγκύους και τα δεινά που μπορεί να πλήξουν τα παιδιά

τους εάν εκτεθούν σε μια έκλειψη.

Ελληνική μυθολογία

Στην ελληνική ιστορία πολλές φορές οι εκλείψεις θεωρήθηκαν ως

σημάδια για την αίσια ή μη έκβαση μίας μάχης. Έτσι, το 431 π.Χ. , ο

Αθηναίος στρατηγός Περικλής αποφάσισε να επιτεθεί στην

Πελοπόννησο μετά από μία έκλειψη ενώ την ιδία χρονιά οι Πέρσες

θεώρησαν πως μία άλλη έκλειψη είχε προαναγγείλει μία εξέγερση στην

στρατιά του Ξέρξη. Οι εκλείψεις του ήλιου είναι επιβλητικά φαινόμενα.

Δεν προκαλεί καμία έκπληξη ότι σε πολλούς πολιτισμούς θεωρήθηκαν το

τέλος του κόσμου ή των οιωνών. Η λέξη «έκλειψη» είναι ελληνικής

προέλευσης που σημαίνει "την εγκατάλειψη". Πάντως, η πρώτη ιστορικά

εξακριβωμένη ορθή πρόβλεψη ηλιακής έκλειψης έγινε από τον Έλληνα

φυσικό φιλόσοφο και μαθηματικό Θαλή τον Μιλήσιο, το 585 π.Χ.

Αρχαία Ρώμη

Επιπρόσθετα, στην Ρώμη, που πίστευαν και εκείνη στον δράκοντα το

ιερό έθιμο απαιτούσε να κραυγάζουν δυνατά κατά την ώρα της ηλιακής

εκλείψεως, έτσι ώστε να ενισχύουν τον αγωνιζόμενο Φοίβο. Η συνήθεια

αυτή διατηρήθηκε και στα χρόνια του δυτικού μεσαίωνα, παρόλο που

πολεμήθηκε από τους χριστιανούς κληρικούς οι οποίοι αναγνώριζαν σε

αυτό ένα ακόμη παγανιστικό κατάλοιπο.

Ινδιάνοι

Για τους Ινδιάνους της Αμερικής, οι εκλείψεις σήμαιναν μία μάχη

ανάμεσα στον Ήλιο και την Σελήνη ενώ για τους Εσκιμώους της

Αλάσκα, η έκλειψη αντιστοιχούσε στον θάνατο και η επανεμφάνιση στην

Αναγέννηση του Θεού Ηλίου. Μία άλλη ενδιαφέρουσα δοξασία, που

συναντάται και στους Εσκιμώους, αναφέρεται από τον Φρέιζερ: «Στους

Εσκιμώους της Αλάσκα απαντάται η αντίληψη ότι, κατά την διάρκεια

μίας εκλείψεως, μία ακάθαρτη επιρροή κατεβαίνει στην Γη».

Ν. Γερμανία

Τις ίδιες αντιλήψεις συναντούμε και στην Ν.Γερμανία. Κάποιοι χωρικοί

εκεί, θεωρούν ότι κατά την διάρκεια μίας έκλειψης δηλητήριο πέφτει

επάνω στην γη, και για ένα χρονικό διάστημα ακόμη δεν μαζεύουν και

δεν τρώνε φρούτα και καρπούς. Εάν η έκλειψη διαρκέσει πολύ,

καταλαμβάνονται από έντονο άγχος, τοποθετούν αναμμένους δαυλούς

επάνω στις στέγες των σπιτιών τους και προσεύχονται για την επιστροφή

του Ηλίου. Τέλος, σε κάποιες άλλες περιοχές, οι κάτοικοι θεωρούν ότι τα

νερά δηλητηριάζονται κατά την διάρκεια της έκλειψης.

Αλλά οι εκλείψεις δεν αντιμετωπίζονται πάντοτε μόνον αρνητικά. Ούτε

έχουν για όλες τις φυλές την έννοια μίας μάχης μεταξύ των Θεϊκών

Δυνάμεων. Σε κάποιες παραδόσεις, η έκλειψη σημαίνει πως δύο Θεοί

κάνουν έρωτα μεταξύ τους, συνήθως μάλιστα ο Ήλιος με την Σελήνη.

Για κάποιες φυλές Αιθιόπων, στην γλώσσα των οποίων ο Ήλιος είναι

θηλυκού γένους και η Σελήνη αρσενικού, οι δύο αυτές θεότητες

συνευρίσκονται μεταξύ τους ερωτικώς στην διάρκεια μίας εκλείψεως, και

τα τέκνα που προκύπτουν από αυτήν την ιερά ένωση είναι τα αστέρια.

Μία άλλη φυλή του Αμαζονίου παρουσιάζει και αυτή τον Ήλιο και τη

Σελήνη ως εραστές. Οι δυο τους αγαπιόντουσαν τόσο πολύ ώστε οι

ακτίνες του ήλιου κατάκαιγαν τη Γη και τα δάκρυα του φεγγαριού την

κατέκλυζαν. Έτσι, αποφασίστηκε ότι θα πρέπει να ζουν χωριστά, αλλά

τους επιτράπηκε να αγγίζονται φευγαλέα κατά τη διάρκεια των

εκλείψεων.

Οι Ίνουιτ της Βορείου Αμερικής πιστεύουν ότι κατά τη διάρκεια της

έκλειψης ο ήλιος και η σελήνη αφήνουν τη θέση τους και ελέγχουν τον

κόσμο για να διαπιστώσουν εάν όλα είναι εντάξει στη Γη.

Από την άλλη, αντίθετα με όσα προαναφέρθηκαν, σε άλλες φυλές, όπως

τους Σαράς της Κεντρικής Αφρικής, οι ερευνητές που πήγαν εκεί δεν

παρατήρησαν καμία απολύτως θρησκευτική ερμηνεία των ηλιακών

εκλείψεων. Η έκλειψη όμως κάποια στιγμή είχε χρησιμοποιηθεί από τους

Λευκούς ιεραποστόλους, που την είχαν προβλέψει κιόλας με σκοπό να

εκφοβίσουν τους ιθαγενείς.

Όσον αφορά τους μονοθεϊστές, ακόμη και μία έκλειψη του 1973, που

παρατηρήθηκε από τους μουσουλμάνους Toυαρέγκ, ερμηνεύθηκε ως

ενέργεια του Αλλάχ για να τιμωρήσει τους απίστους. Επίσης, μια από τις

σημαντικότερες ιστορικές ηλιακές εκλείψεις είναι αυτή της

δακτυλιοειδούς ηλιακής έκλειψης της 27ης Ιανουαρίου 632. Ήταν ορατό

σε Μεδίνα κατά τη διάρκεια της διάρκειας ζωής του προφήτη Μωχάμετ

και συνέπεσε με το θάνατο του μικρού γιου του Ιμπραήμ. Ο προφήτης

δήλωσε ρητά και σίγουρα ότι οι ηλιακές και σεληνιακές εκλείψεις δεν

είναι κακοί οιωνοί, αλλά είναι κοσμικά θεάματα που καταδεικνύουν τη

γνώση του μεγάλου Αλλάχ. Τέλος, πρέπει να επισημάνουμε πως οι

μουσουλμάνοι προσεύχονται πέντε φορές καθημερινά, αλλά κατά τη

διάρκεια των εκλείψεων εκτελούν ειδικά την "προσευχή της έκλειψης".

Αυτό είναι μια από τις παραδόσεις του προφήτη Μωχάμετ. Ο σκοπός

αυτής της προσευχής είναι να θυμηθεί τα δώρα του Αλλάχ ως

δημιουργού.

Μύθοι και δοξασίες για την έκλειψη του φεγγαριού

Κάθε λαός και κάθε πολιτισμός στη Γη ενσωμάτωσε στη μυθολογία

του την έκλειψη Σελήνης και δημιούργησε σειρά παραδόσεων και

τελετουργιών που σχετίζονται με αυτή

Ενα τόσο εντυπωσιακό και απόκοσμο φαινόμενο όσο μία έκλειψη είναι

λογικό να ερεθίζει τη φαντασία των ανθρώπων, ειδικά πριν γίνει κτήμα

όλων η γνώση της αστρονομικής του φύσης. Σε κάθε σημείο του

πλανήτη, διαφορετικές δοξασίες και παραδόσεις σχετίζονται με την

ευθυγράμμιση του Ηλιου, της Σελήνης και του πλανήτη μας.

Στην αρχαία Ελλάδα, η ίδια η Σελήνη συσχετιζόταν με μαγικές

ιδιότητες. Η έκλειψη θεωρείτο μήνυμα από τους θεούς για κάποια

αρνητική εξέλιξη.

Στο Ισλάμ, διδάσκεται η κοσμική φύση του φαινομένου. Σε μία από τις

περιπτώσεις που κάποιος προσπάθησε να συνδέσει μία έκλειψη Σελήνης

με τον θάνατο ενός γιου του προφήτη Μωάμεθ, ο «πατέρας» της

μουσουλμανικής πίστης έσπευσε να ξεκαθαρίσει ότι δεν θα πρέπει να

συσχετίζονται φαινόμενα και ανθρώπινες υποθέσεις: «Ο Ηλιος και η

Σελήνη είναι δύο σύμβολα του Αλλάχ, δεν σκιάζει το ένα το άλλο για

λογαριασμό καμίας γέννησης ή θανάτου. Οταν παρατηρείτε τέτοια

φαινόμενα, απλώς δοξάστε τον Αλλάχ», προέτρεψε τους πιστούς.

Στην εβραϊκή παράδοση των ραββίνων, αντίθετα, θεωρείται ότι η

έκλειψη Ηλίου είναι προάγγελος βασάνων για τον κόσμο γενικά και η

έκλειψη Σελήνης ειδικά για το Ισραήλ. Η πλέον «απειλητική» χρονιά των

τελευταίων δεκαετιών ήταν το 1996, όταν συνέβησαν τρεις διαδοχικές

εκλείψεις Σελήνης. Τη χρονιά εκείνη, ο Μπένζαμιν Νετανιάχου

αναδείχθηκε για πρώτη φορά πρωθυπουργός, ενώ η Ιερουσαλήμ γιόρταζε

3.000 χρόνια από την ίδρυσή της.

Στην Κίνα, η λέξη «γουέσι» που σχετίζεται με την έκλειψη σημαίνει

ουσιαστικά να τρώει κάποιος κάτι, καθώς θεωρείτο ότι ένας δράκος

προσπαθεί να καταβροχθίσει το σεληνιακό δίσκο. Το κόκκινο χρώμα της

Σελήνης προσέθετε στον φόβο ότι συμβαίνει κάτι ιδιαίτερα κακό. Μέχρι

τον 19ο αιώνα, οι κινέζοι ναυτικοί ρίχναν κανονιοβολισμούς για να

φοβίσουν το δράκο και να επανέλθει η Σελήνη στην κανονική της μορφή.

Οι Κινέζοι επίσης θεωρούσαν -δικαίως, υπό μία έννοια- ότι η Σελήνη

είναι καθρέφτης. Ετσι, κατά την έκλειψη χτυπούν καθρέφτες,

προκειμένου να προκαλέσουν βήχα στο δράκο για να μην καταπιεί το

ουράνιο σώμα.

Στην Ινδία αντίστοιχα το φεγγάρι θεωρείτο ότι προσπαθεί να

καταβροχθίσει ένα ερπετό ή ένας δαίμονας. Οι πιστοί της ινδουιστικής

παράδοσης συγκεντρώνονται στις όχθες του Γάγγη για να εξαγνιστούν

στα νερά του ιερού ποταμού από την κακή επιρροή κάθε έκλειψης

Σελήνης. Παράλληλα -προφανώς για όσους δεν μπορούν να παραστούν-

θεωρούν ότι κάθε ποσότητα νερού εξομοιώνεται με τα νερά του Γάγγη,

στη διάρκεια του φαινομένου.

Η Σελήνη στη σκιά μας

Στην Ιαπωνία, ακόμη και σήμερα πολλοί στην ύπαιθρο καλύπτουν τα

πηγάδια, ώστε να μην μολυνθεί το νερό τους από το ασθενικό φως της

«άρρωστης» Σελήνης.

Για τους παγανιστές η έκλειψη Σελήνης έχει κομβικό ρόλο στην

κοσμοθεωρία τους, καθώς οφείλεται στην σχέση της ενέργειας του

«αρσενικού» ήλιου και της «θηλυκής» Σελήνης. Οι επίγονοί τους, όπως

οι Wiccans που εφαρμόζουν «μαγικά» τελέτουργικά στην εποχή μας,

θεωρούν ότι ο Ηλιος και η Σελήνη είναι θεότητες που συνευρίσκονται

κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης. Στην διάρκειά της, «μάγισσες»

απαγγέλουν ξόρκια και εφαρμόζουν διάφορες τελετουργίες.

Τι πρέπει να ξέρετε για τις εκλείψεις

Στους Βίκινγκ καταγράφεται ο μύθος των δύο λύκων που θέλουν να

καταβροχθίσουν τον Ηλιο και τη Σελήνη. Ο Σκολ (το όνομά του σημαίνει

απέχθεια) κυνηγά τον Ηλιο και η Χάτι (που προπορεύεται του Ηλιου)

κυνηγά τη Σελήνη. Μία έκλειψη προκύπτει όταν πιάσουν πρόσκαιρα

κάποιο από τα ουράνια σώματα. Οι άνθρωποι τα απελευθερώνουν

κάνοντας όσο θόρυβο μπορούν, για να τρομάξουν τους δύο λύκους.

Στον αρκτικό κύκλο, τόσο στον καναδικό Βορρά όσο και στην

Σκανδιναβία και τη Ρωσία, πολλοί ντόπιοι έχουν σαν πάγια συνήθεια να

γυρίζουν ανάποδα όλα τα σκεύη του νοικοκυριού, για τον ίδιο λόγο.

Χιλιάδες χρόνια με το βλέμμα στον ουρανό

Στους ινδιάνους Πόμο, στη βόρειοδυτική πλευρά των ΗΠΑ, κεντρικό

ρόλο στην ερμηνεία του φαινομένου παίζει η αρκούδα. Σύμφωνα με το

μύθο, μία αρκούδα ξεκίνησε για μία βόλτα στο Γαλαξία, όπως φαίνεται

στον έναστρο ουρανό. Στην πορεία της, συνάντησε διαδοχικά τον Ηλιο

και την αδερφή του τη Σελήνη. Και στις δύο περιπτώσεις η αρκούδα

αρνήθηκε να παραμερίσει για να περάσουν, ακολούθησε καυγάς και

τελικά το ζώο νίκησε, για να συνεχίσει την αιώνια βόλτα του στον

ουρανό. Η στιγμή της σύγκρουσης ταυτίζεται με τις εκλείψεις των δύο

ουράνιων σωμάτων.

Στους ινδιάνους Χούπα της Καλιφόρνια απαντάται ο πλέον πολύπλοκος

όσο και παράδοξος μύθος. Ο δορυφόρος του πλανήτη μας θεωρείται

άνδρας που με τα 20 μαχαίρια του πάει για κυνήγι, προκειμένου να ταΐσει

τα δεκάδες κατοικίδιά του, λιοντάρια του βουνού, αρκούδες και φίδια.

Οταν επιστρέφει ωστόσο, αυτά δεν ικανοποιούνται και του επιτίθενται,

τραυματίζοντάς τον (οπότε και το αίμα κάνει κόκκινη τη Σελήνη). Μία

από τους συζύγους του, ο Βάτραχος, απωθεί τα άλλα ζώα και μαζί με τις

άλλες γυναίκες συλλέγει το αίμα, ώστε να αναρρώσει το ουράνιο σώμα-

σύζυγος.

Θέα από τη Σελήνη: Ολα τα ηλιοβασιλέματα και οι ανατολές της Γης

Στους ιθαγενείς Γκε του Αμαζονίου, πιστεύουν ότι ένα παιδί που παίζει

με το τόξο του χτυπάει κατά λάθος το μάτι του Ηλιου και της Σελήνης,

προκαλώντας την έκλειψη. Η κόκκινη Σελήνη προκαλείται από την

αιμορραγία και οι μάγοι της κάθε φυλής ακολουθούν τελετουργίες

θεραπείας των ουράνιων σωμάτων, ώστε να επανέλθουν στην αρχική

τους κατάσταση.

Στους ινδιάνους Σεράνο της Καλιφόρνια το φαινόμενο αποδίδεται στα

πνεύματα των νεκρών, που προσπαθούν να καταβροχθίσουν τον Ηλιο ή

τη Σελήνη. Οι Σαμάνοι και οι άλλοι ιερείς απωθούν τα πνεύματα με

χορούς και τραγούδια, ενώ οι υπόλοιποι παρευρισκόμενοι με φωνές

προσπαθούν να τα τρομάξουν.

Σε πολλούς ακόμη πολιτισμούς του πλανήτη οι πυροβολισμοί κάθε

είδους είναι πάγια αντίδραση σε μία έκλειψη Σελήνης, όπως και η

πρόκληση θορύβου με σκεύη ή και με φωνές.