Το συνέδριο διοργανώθηκε από το adelphi, σε συνεργασία με τους Navigant, UfU, Energy Cities, FCiências.ID, ΚΑΠΕ, NTEF, OER, Environ, SEVEn και PNEC.

Συντονίστρια: Sonja van Renssen

Φωτογραφίες: Ingo Cordes

Το συνέδριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου «Γεφύρωση της Ευρωπαϊκής και Τοπικής Δράσης για το Κλίμα» (Bridging European and Local Climate Action - BEACON), που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία για το Κλίμα (EUKI) του γερμανικού Ομοσπονδιακού Υπουργείου Περιβάλλοντος, Προστασίας της Φύσης και Πυρηνικής Ασφάλειας.

Συνέδριο BEACON με θέμα την Καταλυτική Τοπική Δράση για το Κλίμα στην Ευρώπη Σύ νοψη και βασικα μηνύ ματα -Ελληνικά- 21 Μαι ού 2019 Χαι δελβε ργη | Γερμανι α

©2018 BEACON | All rights reserved.

2

Εισαγωγή

Στις 21 Μαΐου 2019, περισσότεροι από 90 εμπειρογνώμονες και εκπρόσωποι της τοπικής

αυτοδιοίκησης από όλη την Ευρώπη συμμετείχαν στο πρώτο συνέδριο BEACON και συζήτησαν

επιτυχημένους τρόπους καταλυτικής τοπικής δράσης για το κλίμα.

Σκοπός του συνεδρίου ήταν να προσφέρει ένα βήμα για τοπικούς φορείς να δικτυωθούν με

συναδέλφους και να ανταλλάξουν πρακτικές λύσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Οι

θεματικές συζητήσεις περιλάμβαναν, μεταξύ άλλων, την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας, τα

προγράμματα χρηματοδότησης δήμων για το κλίμα, τη διαχείριση ανοικτών περιβαλλοντικών

δεδομένων και τη βιώσιμη κινητικότητα, αναδεικνύοντας το εύρος αλλά και το βάθος των τοπικών

δράσεων για το κλίμα.

Ένας ευρωπαϊκός χάρτης BEACON διευκόλυνε τη δικτύωση μεταξύ των συμμετεχόντων. Για να

σηματοδοτήσουν ότι «Συνεργαζόμαστε για την κλιματική δράση», οι συμμετέχοντες καρφίτσωσαν σε

αυτόν μια κάρτα με τα στοιχεία επικοινωνίας και μια φωτογραφία τους:

©2018 BEACON | All rights reserved.

3

Έναρξη & καλωσόρισμα

Η εκδήλωση ξεκίνησε με τη συντονίστρια Sonja van Renssen και την παρουσίαση των στόχων και των

ενοτήτων του συνεδρίου. Υπογράμμισε ότι η εκδήλωση αυτή αποτελεί μια σπάνια ευκαιρία να βρεθούν

όλοι οι δήμοι του προγράμματος BEACON στον ίδιο χώρο και να έχουν προσωπική επαφή μεταξύ τους.

Ως εκ τούτου, το συνέδριο διαμορφώθηκε με σκοπό να αποτελέσει ένα πλαίσιο δικτύωσης μεταξύ

συναδέλφων και ανταλλαγής γνώσεων σχετικά με πρακτικές λύσεις αντιμετώπισης της κλιματικής

αλλαγής.

Η Dr Silke Karcher, Προϊσταμένη της Διεύθυνσης για το Κλίμα

στην Ευρώπη και την Ενεργειακή Πολιτική στο Ομοσπονδιακό

Υπουργείο Περιβάλλοντος της Γερμανίας (BMU) καλωσόρισε

τους συμμετέχοντες και τόνισε ότι όλοι οι παριστάμενοι στην

αίθουσα – δήμαρχοι και φορείς από όλη την Ευρώπη,

άνθρωποι που προωθούν την αλλαγή σε τοπικό επίπεδο –

αποτέλεσαν την πηγή έμπνευσης για το Υπουργείο τόσο για τη

δρομολόγηση της Ευρωπαϊκής Πρωτοβουλίας για το Κλίμα

(EUKI) όσο και για τη στήριξη έργων όπως το BEACON.

Στην εναρκτήρια ομιλία της χαιρέτισε το γεγονός ότι η

«κλιματική αλλαγή βρίσκεται και πάλι στην πρώτη γραμμή της

επικαιρότητας» τονίζοντας όμως ότι η Ευρώπη οφείλει να

εντείνει τις προσπάθειές της μελλοντικά για ένα ουδέτερο

ισοζύγιο άνθρακα μέχρι το 2050.

Η κλιματική ουδετερότητα ως μακροπρόθεσμο όραμα για το μέλλον

Κεντρική ομιλία του Pedro Martins Barata, Get2C (Πορτογαλία)

Πώς θα είναι το μέλλον με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα; Η

κεντρική ομιλία του Pedro Martins Barata συνέβαλε στην

κατανόηση της έννοιας του καθαρού αποτυπώματος

άνθρακα ως το 2050 με βάση τον νέο οδικό χάρτη της

Πορτογαλίας για την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου

άνθρακα. Ο οδικός χάρτης προβάλλει ορισμένους

αναπτυξιακούς άξονες σε τέσσερις βασικούς τομείς,

λαμβάνοντας υπόψη κοινωνικά ζητήματα οριζόντιου

χαρακτήρα. Υπογράμμισε ότι για τον αναγκαίο

μετασχηματισμό προς ένα χαμηλό ισοζύγιο άνθρακα

απαιτείται συνεργασία μεταξύ όλων των συντελεστών και

επιπέδων διακυβέρνησης.

Το μήνυμα του Pedro Barata προς τους τοπικούς φορείς: Οι

ρηξικέλευθες τεχνολογίες που απαιτούνται για την επίτευξη

«Ο μετασχηματισμός προς έναν κόσμο με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Δεν έχουμε την επιλογή να αφήσουμε τα πράγματα όπως είναι, πρέπει να συνδιαμορφώσουμε ενεργά αυτόν τον μετασχηματισμό.» Dr Silke Karcher (BMU)

«Ένα σημαντικό παράπλευρο όφελος της κλιματικής ουδετερότητας είναι ότι θα γίνουμε ενεργειακά αυτάρκεις!!» Pedro Martins Barata (Get2C)

©2018 BEACON | All rights reserved.

4

ενός ουδέτερου ισοζυγίου άνθρακα θα παρέχουν δυνατότητες «χωρικής ανακατανομής» της χάραξης

πολιτικής και του ελέγχου, ειδικά στους τομείς της ενέργειας, των μεταφορών και των απορριμμάτων.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι δήμοι είναι οι κινητήριες δυνάμεις του μετασχηματισμού.

Περισσότερες πρόσφατες πληροφορίες σχετικά με τον οδικό χάρτη της Πορτογαλίας θα βρείτε εδώ

here.

Τοπικά μονοπάτια μετασχηματισμού

Συζήτηση καθοδηγούμενη από τον Stéphane Dupas (Energy Cities), μετά την οποία ακολούθησαν τοποθετήσεις

δημάρχων σχετικά με τις επιδιώξεις των δήμων τους για την κλιματική αλλαγή. Συμμετείχαν: Leszek Tabor

(Δήμαρχος Στουμ, Πολωνία), Przemysław Major (Δήμαρχος Σίζιν, Πολωνία), Susanne Geils (Δήμαρχος Ριτερχούντε,

Γερμανία) και Piotr Zając (Αντιδήμαρχος Ζάμοστς, Πολωνία)

Στα σχόλιά του μετά την κεντρική ομιλία, ο Stéphane Dupas

συμφώνησε ότι οι δήμοι αποτελούν κινητήριες δυνάμεις αλλαγής

και συχνά έχουν μεγαλύτερες φιλοδοξίες από τις εθνικές

κυβερνήσεις. Η τοπική αυτοδιοίκηση διαθέτει σημαντικά

πλεονεκτήματα σε τομείς-κλειδιά και σε εργαλεία σχεδιασμού για

τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου: Συχνά έχουν

τη δυνατότητα να επηρεάσουν τις αστικές μετακινήσεις και την

τοπική παραγωγή ενέργειας, τη χωροταξία και τη στέγαση (ένα

παράδειγμα είναι η «Bahnstadt» της Χαϊδελβέργης), μπορούν να

διαμορφώνουν δίκτυα και να προωθούν τοπικές πρωτοβουλίες για

ένα ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα. Δομές όπως το Σύμφωνο των

Δημάρχων στηρίζουν τους δήμους στη διαμόρφωση κατάλληλων

μακρόπνοων στρατηγικών και την υλοποίηση μέτρων για το κλίμα.

Ωστόσο οι δήμοι δεν μπορούν να δρουν ανεξάρτητα από τα άλλα

επίπεδα διακυβέρνησης. Λιγότερο από το 10% των συνολικών

εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα βρίσκεται υπό τον άμεσο

έλεγχο των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης. Επομένως, οι δήμοι εξαρτώνται από τα εξουσιοδοτικά

πλαίσια των εθνικών πολιτικών και της νομοθεσίας για την επίτευξη των επιδιωκόμενων στόχων τους.

«Οι δήμοι είναι οι κινητήριοι παράγοντες κλιματικής δράσης – συχνά τα σχέδιά τους είναι πιο στοχευμένα από τα εθνικά!» Stéphane Dupas (Energy Cities)

©2018 BEACON | All rights reserved.

5

Μετά την κεντρική ομιλία και τα σχόλια πήραν τον λόγο οι δήμαρχοι επιλεγμένων πόλεων του BEACON για

να παρουσιάσουν τις δράσεις που εφαρμόζουν για την προστασία του κλίματος, την ενεργειακή απόδοση και

την υγεία στις πόλεις τους.

«Καταπολεμούμε την ενεργειακή φτώχεια γιατί οι κλιματικοί στόχοι είναι κοινωνικοί στόχοι» Leszek Tabor (Δήμαρχος Στουμ)

«Εγκαθιστούμε φωτοβολταϊκά και εκπονούμε μια στρατηγική για την ηλεκτροκίνηση» Przemysław Major (Δήμαρχος Σίζιν)

«Εστιάζουμε στη συμμετοχή των πολιτών» Susanne Geils (Δήμαρχος Ριτερχούντε)

«Κατασκευάζουμε νέους ποδηλατόδρομους και σταθμούς ενοικίασης ποδηλάτων» Piotr Zając (Αντιδήμαρχος Ζάμοστς)

©2018 BEACON | All rights reserved.

6

Εργαστήριο - Συνεδρία I

Ενότητα 1η: Καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας: όταν η δράση για το κλίμα

ανταποκρίνεται σε κοινωνικές ανάγκες

Ομιλητές: Andreea Vornicu-Chira, Δήμος Κλουζ Ναπόκα (Ρουμανία), Sam Nierop, Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο

Ενεργειακής Φτώχειας/ Navigant

Η προώθηση μιας ορθής, δίκαιης και ισότιμης ενεργειακής μετάβασης αποτελεί ολοένα πιο σημαντική

πρόκληση, καθώς 50 εκατομμύρια Ευρωπαίοι «δεν είναι σε θέση να εξασφαλίσουν επαρκή θέρμανση ή άλλες

απαιτούμενες ενεργειακές υπηρεσίες για τα σπίτια τους σε προσιτό κόστος» (Ευρωπαϊκό Δίκτυο Ενέργειας).

Τι μάθαμε:

Workshop PPT: energy poverty

Τα δεδομένα μπορούν να είναι χρήσιμα, δεν είναι όμως πρωταρχικής σημασίας. Οι ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού συνήθως δεν έχουν εμπιστοσύνη στις αρχές και στην πληροφόρηση σχετικά με τις παροχές για τη στέγαση. Επίσης, ενδέχεται να υπάρχουν και νομικά θέματα (π.χ. χρήση παράνομων πηγών θέρμανσης).

Μια λύση έγκειται στη στενή συνεργασία με εργαζόμενους σε επίπεδο γειτονιάς και στην υγεία, καθώς και στην εκπαίδευση ατόμων προερχόμενων από τις εν λόγω κοινότητες, οργανισμούς στέγασης ή ΜΚΟ να παρέχουν πληροφορίες από πόρτα σε πόρτα σχετικά με τα διαθέσιμα μέσα στήριξης και την ενεργειακή απόδοση.

Τα προγράμματα εκπαίδευσης και ευαισθητοποίησης μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση δαπανηρών ενεργειακών συμπεριφορών. Η απλή διάθεση δωρεάν ενέργειας δεν αλλάζει τη συμπεριφορά.

«Ο Στόχος για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη (SDG) 7 είναι μια βασική αρχή που θα πρέπει να κατευθύνει τις μελλοντικές λύσεις!» Andreea Vornicu-Chira (Δήμος Κλουζ Ναπόκα)

©2018 BEACON | All rights reserved.

7

Ενότητα 2η: Χρηματοδότηση τοπικών δράσεων για το κλίμα και την ενέργεια

Ομιλητές: Moritz Schäfer, Navigant - Peter Schilken, Energy Cities - Václav Šebek, SEVEn - Jarolav Klusák, Δήμος

Λιτομέριτσε (Τσεχία) - Piotr Zając & Katarzyna Urbańczyk, Δήμος Ζάμοστς (Πολωνία)

Πώς μπορούν οι δήμοι στην Ευρώπη να ενεργοποιήσουν τις αναγκαίες επενδύσεις παρά τους περιορισμένους

δημόσιους πόρους; Ειδικοί και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης συζήτησαν διάφορες δυνατότητες

αξιοποίησης επενδυτικών ευκαιριών μέσω ευρωπαϊκών κονδυλίων, συμπράξεων με τον ιδιωτικό τομέα και

ίδιων πόρων των δήμων.

Ο Moritz Schäfer παρουσίασε στους συμμετέχοντες την τρέχουσα πρόταση για τον νέο προϋπολογισμό της ΕΕ

για το 2021-2027 και τις σχετικές χρηματοδοτικές ευκαιρίες που παρέχει στην τοπική αυτοδιοίκηση, τονίζοντας

ότι η ΕΕ εξετάζει όλα τα προγράμματα και τις επενδύσεις της με γνώμονα το κλίμα.

Ο Peter Schilken σκιαγράφησε στρατηγικά μονοπάτια για τη

χρηματοδότηση μέτρων κατά τις κλιματικής αλλαγής

αξιοποιώντας ίδιους πόρους των δήμων.

Το δεύτερο μέρος της συνεδρίας περιλάμβανε συζήτηση

στρογγυλής τραπέζης κατά την οποία οι συμμετέχοντες είχαν

την ευκαιρία να ακούσουν εκπροσώπους της τοπικής

αυτοδιοίκησης που έχουν ασχοληθεί με επιτυχημένες

πρακτικές χρηματοδότησης και να έρθουν σε επαφή μαζί τους.

Ο Václav Šebek παρουσίασε στους συμμετέχοντες τις

Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης (EPC) οι οποίες παρέχουν τη

δυνατότητα χρηματοδότησης μέτρων ενεργειακής απόδοσης

μέσω της εξοικονόμησης πόρων από τη μείωση της

κατανάλωσης ενέργειας. Η υλοποίηση των μέτρων ανατίθεται

σε μια εταιρία και ο ανάδοχος καλύπτει τις δαπάνες υλοποίησης μέσω της μείωσης του λειτουργικού κόστους.

Οι εξοικονομήσεις ενέργειας είναι εγγυημένες, αφού η εταιρία πληρώνεται μόνο όταν πετυχαίνει

εξοικονόμηση ενέργειας. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι ο ανάδοχος προσφέρει τα πάντα σε ένα πακέτο.

Πρόκληση συνιστά βέβαια το γεγονός ότι απαιτείται μεγάλη προετοιμασία και εκτενής τεκμηρίωση. Η λύση

αυτή ενδείκνυται μόνο για τη βελτίωση της απόδοσης μεγάλων δημόσιων εγκαταστάσεων (π.χ. πακέτο

πολλαπλών μέτρων). Δεδομένου ότι πρόκειται για δημόσιο διαγωνισμό, έχουν μεγάλη σημασία τα κριτήρια

επιλογής, το υπό ανάθεση φυσικό αντικείμενο και οι κανόνες εμπλοκής του αναδόχου. Συχνά

προσλαμβάνονται ειδικοί σύμβουλοι για να συνδράμουν τους δήμους σε Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης.

“Κάντε τον δημοτικό προϋπολογισμό σας φιλικό προς το κλίμα!” Peter Schilken (Energy Cities)

©2018 BEACON | All rights reserved.

8

Λιτομέριτσε

Ο Jaroslav Klusák παρουσίασε το ταμείο εξοικονόμησης ενέργειας στην πόλη του. Τι μπορεί να γίνει και πώς; Μπορούν να δημιουργηθούν τοπικά ταμεία ενέργειας για την επανεπένδυση πόρων που αντλούνται από μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας σε νέα έργα, π.χ. για την παρότρυνση σχολείων ή νηπιαγωγείων να εξοικονομούν ενέργεια. Ο προϋπολογισμός του Λιτομέριτσε ποικίλλει κάθε χρόνο. Πρακτικές συμβουλές: Η συλλογή και ανάλυση δεδομένων πραγματοποιείται από τον υπεύθυνο για θέματα ενέργειας του δήμου, ο οποίος επίσης προετοιμάζει και εποπτεύει τα νέα έργα. Μπορεί να δίνεται πριμ σε δημοτικούς υπαλλήλους που συμμετέχουν σε σχετικά έργα σαν κίνητρο.

Ζάμοστς

Οι Piotr Zając και Katarzyna Urbańczyk παρουσίασαν τον τρόπο με τον οποίο το Ζάμοστς εξασφάλισε ευρωπαϊκά κονδύλια. Τι μπορεί να γίνει και πώς; Το Ζάμοστς συγχρηματοδότησε πολλά διαφορετικά έργα με ευρωπαϊκά κονδύλια, π.χ.: για βιώσιμες αστικές συγκοινωνίες, δημόσιο φωτισμό, ενεργειακά αποδοτική ανακαίνιση κτιρίων και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για μονοκατοικίες. Πρακτικές συμβουλές: Οι προτάσεις έργων που αφορούν το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή έχουν μεγάλες πιθανότητες εξασφάλισης χρηματοδότησης. Η συνεργασία μεταξύ των τοπικών, περιφερειακών και εθνικών αρχών είναι απαραίτητη για την κατάρτιση καλών προτάσεων. Επενδύστε σε ικανό ανθρώπινο δυναμικό για την κατάρτιση καλών προτάσεων, π.χ. με τη δημιουργία μιας ομάδας δράσης με εξειδικευμένο προσωπικό.

Επιτυχημένες χρηματοδοτικές πρακτικές:

Workshop PPT: financing local climate action

Ενότητα 3η: Προβάλλοντας τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής μέσα από τις επιπτώσεις

για το κλίμα

Ομιλήτρια: Inga Menke, Climate Analytics

Τα πορίσματα της τελευταίας έκθεσης της Διεθνούς Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) αναφέρονται

στις σημαντικές κλιματικές επιπτώσεις για τους ευρωπαϊκούς δήμους - πλημμύρες, καταιγίδες και κύματα

ξηρασίας – που θα επιφέρουν οικονομικές και υλικές ζημίες. Η Inga Menke κατέδειξε πώς οι σημερινές μας

ενέργειες θα έχουν επιπτώσεις για τις μελλοντικές γενιές. Αλλά και σήμερα σημειώνονται κλιματικές

επιπτώσεις, όπως ξηρασίες, δυνατές βροχοπτώσεις και καταιγίδες που καταστρέφουν κατοικίες και

αποσταθεροποιούν την αγροτική παραγωγή. «Η κλιματική αλλαγή είναι η νέα κανονικότητα. Φαινόμενα όπως

το θερμό καλοκαίρι του 2018 είναι πλέον πιο πιθανά», ανέφερε. Η τοπική αυτοδιοίκηση πρέπει να

ανταποκριθεί στις ανησυχίες των πολιτών και να προσφέρει λύσεις για την αποφυγή ανάλογων σεναρίων.

Στις ομαδικές συζητήσεις σχετικά με διάφορους περιβαλλοντικούς κινδύνους αναδείχθηκαν οι τρόποι με τους

οποίους η κλιματική αλλαγή ήδη επηρρεάζει πολλούς από τους δήμους του BEACON και τις περιφέρειες της

Ευρώπης.

©2018 BEACON | All rights reserved.

9

Η αντιμετώπιση των τοπικών ανησυχιών είναι πιο αποτελεσματική από την ανάδειξη των παγκόσμιων επιπτώσεων, όπως π.χ. της τήξης των πολικών πάγων. Έτσι μπορεί να ενισχυθεί η συναίνεση των πολιτών στη δράση για το κλίμα.

Οι δήμοι πρέπει να επικοινωνούν τις μελλοντικές τοπικές επιπτώσεις και ταυτόχρονα να προβάλλουν την ικανότητά τους να προσφέρουν λύσεις: «Αναλαμβάνουμε δράση κατά τις κλιματικής αλλαγής, είμαστε εδώ για σας».

Η ενίσχυση του ενδιαφέροντος των πολιτών δεν επιφέρει μόνο συνακόλουθα πλεονεκτήματα αλλά και αμοιβαίες πιέσεις που μπορούν να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση της κοινότητας.

Τι μάθαμε:

Workshop PPT: communicating climate impacts

Παρουσιάσεις ειδικών περιπτώσεων (Case Clinics )

Οι ενότητες “case clinics” του συνεδρίου πρόσφεραν τη δυνατότητα σε επιλεγμένους δήμους να παρουσιάσουν

τις δράσεις τους για τον περιορισμό της κλιματικής αλλαγής και να συζητήσουν συγκεκριμένους

προβληματισμούς σε μικρές ομάδες συναδέλφων τους και ειδικών.

Περίπτωση A: Πολωνία: Παραγωγή ενέργειας και αγορές ενέργειας σε τοπικό επίπεδο

Ομιλητές: Leszek Tabor & Michał Mroczkowski, Δήμος Στουμ, Πολωνία & Tomasz Bońdos, Δήμος Μπίντγκοστς, Πολωνία

Στην Πολωνία έχει δημιουργηθεί ένα νέο πλαίσιο για την

υποστήριξη της παραγωγής και κατανάλωσης ενέργειας σε τοπικό

επίπεδο με τη μορφή των ενεργειακών συνεργατικών σχηματισμών

(clusters). Οι συνεργατικοί σχηματισμοί αφορούν συμφωνίες

μεταξύ δήμων, παρόχων ενέργειας, φορέων έρευνας και

ανάπτυξης, πολιτών, επίσημων ή άτυπων ομάδων συμφερόντων

και/ή ΜΚΟ για την παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας σε τοπικό

επίπεδο. Πλέον πολλές πολωνικές πόλεις εξετάζουν τρόπους για

την ανάπτυξη της δικής τους αγοράς πράσινης ενέργειας. Ο Δήμος

Στουμ δημιούργησε έναν ενεργειακό συνεργατικό σχηματισμό

αποτελούμενο από δημοτικούς φορείς, ΜΚΟ, πανεπιστήμια και

ιδιωτικές επιχειρήσεις. Αναφέρθηκαν τεχνικά ζητήματα αναφορικά

«Είμαστε μάρτυρες ακραίων καιρικών φαινομένων. Στην πόλη μου οι αγρότες καλλιεργούν κεράσια και σταφύλια. Τα τελευταία χρόνια είχαν τις χειρότερες σοδειές των τελευταίων 80 ετών και ανησυχούν πια για το εισόδημά τους.» Teodora Stanisheva (NTEF Bulgaria)

«Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια αυτάρκη περιοχή στην πόλη μας μέχρι το 2030 και συγχρόνως να αντιμετωπίσουμε τον κοινωνικό αποκλεισμό.» Michał Mroczkowski (Δήμος Στουμ)

©2018 BEACON | All rights reserved.

10

Στουμ Πώς να προωθηθεί πρακτικά η ισότιμη πρόσβαση στην ενέργεια με βάση το παράδειγμα ενός πιλοτικού ενεργειακού συνεταιρισμού μιας πολυκατοικίας 8 οικογενειών;

Τα έξυπνα συστήματα μέτρησης είναι καθοριστικά για την παρακολούθηση της προσφοράς και ζήτησης ενέργειας και την αποφυγή συγκρούσεων μεταξύ των μελών.

Τα μέλη του συνεταιρισμού λαμβάνουν μια προκαθορισμένη ποσότητα ενέργειας παραγόμενη από φωτοβολταϊκά η οποία είναι ανάλογη προς το μερίδιό τους, ενώ οι υπόλοιπες ανάγκες τους καλύπτονται σε τιμές αγοράς.

Συνδυασμός Φ/Β για ηλεκτρική ενέργεια με συμπαραγωγή θέρμανσης από αέριο για μεγαλύτερη αυτάρκεια των κτιρίων

Μπίντγκοστς Πώς να ισοσκελιστεί το ενεργειακό έλλειμμα της πόλης τον χειμώνα για την επίτευξη αυτάρκειας;

Είναι επικίνδυνο να προσκληθούν ιδιώτες επενδυτές να συμμετάσχουν στον συνεταιρισμό και να κατασκευάσουν μονάδες παραγωγής ενέργειας

Σκέψεις για αποθήκευση ενέργειας για τον χειμώνα (δαπανηρή)

Διαπραγματεύσεις με μεγάλους καταναλωτές για μείωση της ζήτησής τους τον χειμώνα

Αλλαγή τιμολογίου ενέργειας κατά την κρίσιμη περίοδο μεγάλης ζήτησης (τον χειμώνα)

με τη βέλτιστη εγκατάσταση καθώς και ερωτήματα σχετικά με την ισότιμη χρήση της ενέργειας. Στο

Μπίντγκοστς ο δήμος προχώρησε σε αρκετές επενδύσεις στην τοπική παραγωγή ενέργειας, αλλά αγωνίζεται

να εξισορροπήσει την προσφορά ενέργειας κατά τη διάρκεια του έτους.

Τι μάθαμε:

Workshop PPT: local energy production

Περίπτωση B: Τσεχία: Διαχείριση ανοικτών περιβαλλοντικών δεδομένων

Ομιλητής: Jiri Tencar, Δήμος Πίσεκ, Τσεχία

Ο δήμος Πίσεκ επενδύει στο όραμά του να γίνει μια αειφορική έξυπνη πόλη. Ακρογωνιαίο λίθο της

στρατηγικής της πόλης αποτελεί η διαχείριση ανοικτών περιβαλλοντικών δεδομένων. Ο Jiri Tencar

παρουσίασε τις τρέχουσες προσπάθειές του Δήμου για τη δημιουργία μιας διαδικτυακής πύλης

ενεργειακών δεδομένων στην οποία δημοσιεύονται στοιχεία σχετικά με την κατανάλωση θερμότητας,

ηλεκτρισμού και νερού στα κτίρια του δήμου, με τη μορφή διαδραστικού χάρτη. Επίσης αναφέρθηκε

στους χάρτες τρωτότητας που αφορούν τη θερμότητα στην πόλη. Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του

Πίσεκ για περισσότερες πληροφορίες: http://www.smart.pisek.eu

©2018 BEACON | All rights reserved.

11

Από τον συνδυασμό δεδομένων διαφορετικών πηγών μπορούν να προκύψουν νέα στοιχεία σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τον περιορισμό της. Αυτά μπορούν να χρησιμεύσουν π.χ. για μέτρα πρόληψης πυρκαγιών.

Η καλή διαχείριση δεδομένων προϋποθέτει συνεχείς επικαιροποιήσεις και επανελέγχους για να είναι έγκυρα τα στοιχεία.

Η χρήση ανοικτών δεδομένων από το κοινό μπορεί να ενισχυθεί μέσα από ενημερωτικές καμπάνιες.

Με συγκεντρωτικά δεδομένα μπορούν να ξεπεραστούν εμπόδια από τους κανόνες προστασίας δεδομένων.

Όλοι οι εμπλεκόμενοι στην ενεργειακή μετάβαση θα πρέπει να συμμετέχουν στη συλλογή και αξιοποίηση (ανοικτών) δεδομένων.

Τι μάθαμε:

Workshop PPT: environmental data management

Περίπτωση Γ: Γερμανία: Fridays for Future - πώς μπορούμε να εντάξουμε τους νέους στις

τοπικές δράσεις για το κλίμα;

Ομιλήτρια: Severine Wolff, Δήμος Εμπερσβάλντε, Γερμανία

Στο πλαίσιο του κινήματος σχολικών απεργιών για το κλίμα «Fridays for Future» (FfF), μαθητές και μαθήτριες

από όλο τον κόσμο αποφασίζουν να απέχουν από το μάθημά τους τις Παρασκευές και να συμμετέχουν σε

διαδηλώσεις όπου καλούν την πολιτική ηγεσία να λάβει μέτρα κατά της κλιματικής αλλαγής. Στον δήμο του

Εμπερσβάλντε οι διαδηλώσεις FfF ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 2019 και συνεχίζουν μέχρι σήμερα. Ο δήμος

χαιρετίζει τη μαθητική πρωτοβουλία, παρότι θέτει ένα δίλημμα από νομική άποψη, καθώς η σχολική φοίτηση

είναι υποχρεωτική. Η Severine Wolff από τον Δήμο του Εμπερσβάλντε ασχολήθηκε με το πρόβλημα «πώς

μπορεί να αντιδράσει κανείς σωστά απέναντι στο κίνημα FfF».

Γενικά οι δήμοι του BEACON στηρίζουν το κίνημα Fridays for Future και αναγνωρίζουν ότι μπορεί να

αποτελέσει πηγή έμπνευσης για όλους! Χρειάζεται όμως καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των νέων και της

τοπικής αυτοδιοίκησης για να αντιμετωπιστούν οι ανησυχίες των πολιτών.

«Διαθέστε τα δεδομένα σε όσο το δυνατόν περισσότερους ανθρώπους – μοιραστείτε τα σημαντικά στοιχεία!» Jiri Tencar (Δήμος Πίσεκ)

©2018 BEACON | All rights reserved.

12

Ο ανοικτός διάλογος με τους πολίτες του δήμου σας είναι καθοριστικής σημασίας –οι τοπικές αρχές πρέπει να ακούν τις απόψεις των μαθητών και να έχουν επαφή μαζί τους!

Οι λύσεις ποικίλλουν ανάλογα με την περίπτωση– δεν υπάρχει συνταγή με καθολική ισχύ. Εξετάστε τι μπορεί να υλοποιηθεί στον δήμο σας και αυξήστε την ορατότητα των δράσεων που είναι ήδη σε εξέλιξη.

Σκεφτείτε πώς μπορείτε να ενισχύσετε καλύτερα κινήματα όπως το Fridays for Future. Μπορείτε να παρέχετε τεχνική υποστήριξη, χώρους για τις συναντήσεις τους ή να βοηθήσετε στην οργάνωση και στην εστίαση.

Τι μάθαμε:

Workshop PPT: Addressing Fridays for future

Εργαστήριο - Συνεδρία III

Ενότητα 4η: Στρατηγικές βιώσιμης κινητικότητας για την ανάπτυξη σε τοπικό επίπεδο

Ομιλήτρια: Jessica le Bris, Green City Experience

Πώς μπορούν οι δήμοι να αναπτύξουν έργα βιώσιμης

κινητικότητας που θα συμβάλουν στην αύξηση της

ελκυστικότητας της πόλης και στη στήριξη των τοπικών

επιχειρήσεων και του τουρισμού; Αρχικά ένα σύντομο κουίζ

ανέδειξε ορισμένα πραγματικά στοιχεία σχετικά με τη

συχνά υποτιμημένη σημασία των ποδηλατών σε βιώσιμα

κέντρα των πόλεων. Η μετάβαση από το αυτοκίνητο στο

ποδήλατο μπορεί να επιφέρει πολλά οφέλη για τις

επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των μειωμένων

ετήσιων λειτουργικών εξόδων.

Η Jessica Le Bris παρουσίασε γερμανικά παραδείγματα

προσέγγισης ομάδων-στόχων, όπως οι μαθητευόμενοι στην

επαρχία, οι τουρίστες ή οι δημόσιοι υπάλληλοι. Η

εφαρμογή μικρής κλίμακας προγραμμάτων και η πιλοτική

δοκιμή ηλεκτρικών αυτοκινήτων ή ποδηλάτων έδειξαν να

αυξάνουν την αποδοχή και τη ζήτηση για βιώσιμους

τρόπους μετακίνησης.

«Ας κάνουμε ορατές τις τοπικές δράσεις! Οι μαθητές δεν γνωρίζουν τι κάνουμε ήδη για το κλίμα. Έτσι διανοίγεται ένας νέος τρόπος συμμετοχής». Carla Guerreiro (Δήμος Σετουμπάλ)

«Πρέπει να δώσετε στους ανθρώπους την ευκαιρία να δοκιμάσουν νέες δυνατότητες μετακίνησης! Οργανώσαμε ένα πρόγραμμα για νέους μαθητευόμενους που ήταν αρχικά απρόθυμοι να χρησιμοποιήσουν ηλεκτρικά ποδήλατα. Τα δοκίμασαν όμως για λίγες μέρες και μετά ήθελαν να τα κρατήσουν!» Jessica Le Bris (Green City Experience)

©2018 BEACON | All rights reserved.

13

Οι μελέτες δείχνουν αυξανόμενη αποδοχή της ποδηλασίας – αξιοποιείστε λοιπόν αυτή την τάση και δώστε ώθηση στον μετασχηματισμό!

Η ποδηλασία έχει πολλά παράπλευρα οφέλη, όπως η μείωση χωρικών αναγκών και λειτουργικού κόστους αλλά και η προστιθέμενη αξία για τα κέντρα των πόλεων και το λιανικό εμπόριο.

Δημιουργήστε μια ομάδα ανθρώπων, επιχειρήσεων και επενδυτών με κοινές αντιλήψεις που θα βοηθήσουν στην επίδειξη λύσεων (π.χ. δοκιμαστική οδήγηση ηλεκτρικών αυτοκινήτων)

Τα δίκτυα των φιλικών προς τα ποδήλατα δήμων μπορούν να διευκολύνουν την επικοινωνιακή διαδικασία σε όλα τα επίπεδα.

«Η συντήρηση κτιρίων μετά την ανακαίνισή τους είναι εξίσου σημαντική με την ίδια την ανακαίνιση.» Kamelia Georgieva (Ecofund Βουλγαρία)

Αυτή η διαπίστωση αποτέλεσε τη βάση για μια ομαδική συζήτηση γύρω από τις σχετικές δράσεις των

δήμων του BEACON.

Τι μάθαμε:

Quiz: advantages of biking for companies and local development

Workshop PPT: sustainable mobility for local development

Ενότητα 5η: Κίνητρα για εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία

Ομιλητές: Florian Kliche, Ανεξάρτητο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικών Θεμάτων (UfU) & Milko Mladenov, Δήμος

Λιούλιν, Σόφια, Βουλγαρία

Στην ενότητα αυτή προβλήθηκαν παράγοντες επιτυχίας και

οφέλη από την ανάπτυξη και υλοποίηση προγραμμάτων

εξοικονόμησης ενέργειας σε δημόσια κτίρια και σχολεία. Ο

Florian Kliche παρουσίασε παραδείγματα σχολείων στη

Γερμανία όπου εξοικονομήθηκαν 220.000 € από την

αναβάθμιση των συστημάτων ρεύματος και θέρμανσης. Για την

επιτυχημένη εξοικονόμηση ενέργειας στα σχολεία είναι

σημαντική η συνδρομή εξωτερικών συμβούλων και η ένταξη

εκπαιδευτικών, μαθητών και τεχνικού προσωπικού στο

εγχείρημα.

Αναφέρθηκαν παραδείγματα από την περιοχή Λιούλιν στη

Σόφια της Βουλγαρίας για τη μεταφορά επιχειρηματικών

μοντέλων στον τοπικό δημόσιο τομέα και την αύξηση της

«Στην Καλαμάτα δημιουργήσαμε μια καλή υποδομή ποδηλατοδρόμων και πολύς κόσμος την αξιοποιεί – κυρίως στον τουρισμό!» Βασίλειος Διονυσόπουλος (Δήμος Καλαμάτας)

©2018 BEACON | All rights reserved.

14

Είναι δυνατή η εξοικονόμηση χρημάτων και πρέπει να προβάλλεται σαν παράπλευρο όφελος.

Σημαντικός παράγοντας επιτυχίας των έργων είναι να έχουν μακρόπνοο ορίζοντα και να προσφέρουν (οικονομικά) οφέλη.

Η μακροπρόθεσμη επιτυχία εξασφαλίζεται όταν οι μέθοδοι εξοικονόμησης ενέργειας ενσωματώνονται στο αναλυτικό πρόγραμμα.

Είναι πολύ σημαντικό να συμμετέχουν όλοι –τεχνικό και εκπαιδευτικό προσωπικό και διάφορα πολιτικά επίπεδα να ενώνουν τις δυνάμεις τους.

υπευθυνότητας των εμπλεκόμενων φορέων. Η αλλαγή συμπεριφοράς ήταν ο βασικός πυλώνας του έργου στο

οποίο συμμετείχαν 13 σχολεία. Κάθε σχολείο κατάφερε να μειώσει την ενεργειακή του ζήτηση κατά 7%, ενώ

συμμετείχε σε εκπαιδευτικές συνεδρίες. Ο Milko Mladenov δεν κατάφερε μόνο να εξοικονομήσει χρήματα

αλλά και να αυξήσει την ευημερία των πολιτών του δήμου, συνεισφέροντας στην παγκόσμια δράση για το

κλίμα, μέσω της οποίας κέρδισε την εκτίμηση της τοπικής κοινότητας.

Τι μάθαμε:

Workshop PPT: energy saving in schools

Επίσκεψη: Οικισμός παθητικών κτιρίων «Bahnstadt» στη Χαϊδελβέργη

Ομιλητής: Stefan Rees, Πολεοδομική Υπηρεσία του Δήμου Χαϊδελβέργης

Η περιοχή «Bahnstadt» στη Χαϊδελβέργη αποτελεί σήμερα τη

μεγαλύτερη συνοικία παθητικών κατοικιών στον κόσμο. Σε έναν

παλιό εμπορευματικό σταθμό έκτασης 116 εκταρίων

κατασκευάστηκε μια αειφορική νέα γειτονιά που μπορεί να

στεγάσει μέχρι 6.000 κατοίκους. Η νέα συνοικία δημιουργήθηκε

ως απάντηση στην πληθυσμιακή αύξηση, την αστική αναγέννηση

και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής μαζί. Κατά τη

διάρκεια της επίσκεψης, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να

γνωρίσουν τη γειτονιά και να μάθουν περισσότερα για την

καινοτόμο αρχιτεκτονική της.

PPT: Bahnstadt Heidelberg

«Ήδη εξοικονομήσαμε 7% της κατανάλωσης ενέργειας στο σχολείο Ίντιρα Γκάντι – με ανακαίνιση του κτιρίου και εκπαιδευτικές πρωτοβουλίες!» Milko Mladenov (Δήμαρχος Λιούλιν, Σόφια)

Σε πείσμα του βροχερού καιρού, οι συμμετέχοντες έδειξαν ενδιαφέρον να δουν τη νέα γειτονιά και να μάθουν περισσότερα για αυτή

©2018 BEACON | All rights reserved.

15

Καταληκτική συνεδρία

Σύνοψη των αποτελεσμάτων του συνεδρίου: Εύη Τζανακάκη (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, Ελλάδα),

João Mourato (FCiências.ID, Πορτογαλία) και Sylwia Słomiak (Ένωση Κοινοτήτων της Λεκάνης του Ποταμού

Wisłoka, Πολωνία) με συντονίστρια τη by Sonja van Renssen

Στην καταληκτική συνεδρία, οι βασικοί ακροατές του συνεδρίου Εύη Τζανακάκη, João Mourato και Sylwia

Słomiak αναφέρθηκαν σε αυτά που αποκόμισαν από την ημέρα.

Το συνέδριο κατέδειξε το πνεύμα συνεργασίας που χρειάζεται

για επιτυχημένη δράση με σκοπό τον μετριασμό της κλιματικής

αλλαγής: οι συμμετέχοντες αξιοποίησαν τα εργαστήρια και τα

διαλείμματα για να δικτυωθούν και να ανταλλάξουν απόψεις

σχετικά με επωφελείς δράσεις για το κλίμα στις πόλεις τους. Καθ’

όλη τη διάρκεια της ημέρας παρουσιάστηκε μια μεγάλη ποικιλία

μικρών αλλά φιλόδοξων βημάτων.

Οι δήμοι του BEACON στηρίζουν από κοινού την προώθηση της

δράσης για το κλίμα, με επίκεντρο την αναβάθμιση των

συνθηκών διαβίωσης και την εξοικονόμηση οικονομικών

πόρων. Πεδία δράσης όπως η καταπολέμηση της ενεργειακής

φτώχειας και η αύξηση της ενεργειακής απόδοσης στα σχολεία

καθιστούν δυνατή την ταυτόχρονη αντιμετώπιση κλιματικών και

κοινωνικών στόχων.

Αυτά είναι βασικά επιχειρήματα για την προσέγγιση του

τοπικού πληθυσμού, η οποία παραμένει το ζητούμενο στους

περισσότερους δήμους. Πώς μπορούν οι δήμοι να

επικοινωνήσουν με έναν πληθυσμό που δεν γνωρίζει τους

κινδύνους και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής; Η τοπική

αυτοδιοίκηση πρέπει να αναδεικνύει συγκεκριμένους τρόπους

δράσης και να ενσωματώνει νέες συμπεριφορές. Το ζητούμενο

είναι η αλλαγή νοοτροπίας!

«Τα κινήματα όπως το Fridays for Future μας δείχνουν ήδη ότι υπάρχει μεγάλη πίεση για δράση – πρέπει να αναλάβουμε την ευθύνη για το μέλλον μας και για τις επερχόμενες γενιές τώρα.» João Mourato

«Οι μικρομεσαίοι δήμοι μπορούν κι αυτοί να επιφέρουν την αλλαγή – δεν είναι μόνο τα μεγάλα αστικά κέντρα. Σε εθνικό επίπεδο όμως πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στις τοπικές δυνατότητες δράσης για το κλίμα.» – Sylwia Słomiak

©2018 BEACON | All rights reserved.

16

Μέσω της συνένωσης δυνάμεων μπορούν να αξιοποιηθούν κονδύλια και η πρόσβαση σε

πληροφορίες. Η διαδημοτική συνεργασία, κατά τα πρότυπα της Ένωσης Κοινοτήτων της Λεκάνης του

Ποταμού Wisłoka, είναι μια αποτελεσματική στρατηγική, ειδικά για μικρούς δήμους.

Οι δήμοι μπορούν να επωφεληθούν από δίκτυα όπως το BEACON για να βρουν συναδέλφους και λύσεις που

μπορεί ήδη να υπάρχουν. Τώρα είναι καιρός να δράσουμε!

Περισσότερες φωτογραφίες από το συνέδριο θα

βρείτε εδώ here.

«Η τοπική δράση δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς τη συμμετοχή των πολιτών! Το ζητούμενο στην Ελλάδα είναι η προβολή οικονομικών ωφελειών όπως η εξοικονόμηση χρημάτων.» – Εύη Τζανακάκη

©2018 BEACON | All rights reserved.

17

Λίστα συμμετεχόντων

Αν θέλετε να επικοινωνήσετε με κάποιον συμμετέχοντα, στείλτε μας ηλεκτρονικό μήνυμα στο:beacon@adelphi.de

Όνομα Επώνυμο Δήμος /φορέας Χώρα

Theodoros Agryropoulos Dorida Greece

Konstantinos Antonopoulos Dorida Greece

Myrthe Baijens Filderstadt Germany

Magdalena Bauer adelphi Germany

Iudit Bere-Semeredi Timisoara Romania

Tomasz Bońdos Bydgoszcz Poland

Kristen Brand Navigant Germany

Alexandra Bussler FCiências.ID Portugal

Urszula Byczek Jasło Poland

Tomáš Chmelík Přeštice Czech Republic

Jan Cieslar Rožnov pod Radhoštěm Czech Republic

Ana Cristina Costa Braga Portugal

José Maria Costa Viana do Castelo Portugal

Ivaylo Dachev Veliko Tarnovo Bulgaria

Kristina Dely Energy Cities France

Vasileios Dionysopoulos Kalamata Greece

Stéphane Dupas Energy Cities Germany

Yordana Eneva Pavel Banya Bulgaria

Katarzyna Fornal - Urbańczyk Zamość Poland

Thomas Freitag Pirna Germany

Susanne Geils Ritterhude Germany

Quentin Genard E3G Belgium

Vladimir Georgiev Samokov Bulgaria

Kamelia Georgieva-Nikolova National Trust Ecofund Bulgaria

Uwe Heitkamp Magazine ECO123 Portugal

Samuel Held EUKI (GIZ) Germany

Simona Iliescu Ramnicu Valcea Romania

Silke Karcher German Ministry for the Environment Germany

Beata Kempa Bydgoszcz Poland

Florian Kliche UfU Germany

Jaroslav Klusák Litoměřice Czech Republic

Iwona Korohoda Polska Siec Energie Cities Poland

Martina Krčová Kněžice Czech Republic

Jessica Le Bris Green City Experience Germany

Julia Legelli adelphi Germany

Anastasios Liapis Farsala Greece

Sigrid Lindner Navigant Germany

©2018 BEACON | All rights reserved.

18

Ornella Maggi adelphi Germany

Przemysław Major Cieszyn Poland

Miha Mariana Deva Romania

Pedro Martins Barata Get2C Portugal

Inga Menke Climate Analytics Germany

Alexandre Moreira Ansião Portugal

João Mourato FCiências.ID Portugal

Michał Mroczkowski Sztum Poland

Ulrich Müller Ritterhude Germany

Sam Nierop Navigant Netherlands

Perry Oehmigen adelphi Germany

Marie Peřinková Prachatice Czech Republic

Wojciech Piękoś Jasło Poland

Elpida Polychroni CRES Greece

Miloš Prokýšek Písek Czech Republic

Camelia Rață OER Romania

Ciurte Rodica Zalau Romania

Carlos Santos Setúbal Portugal

Ilias Savvakis Agios Dimitrios Greece

Moritz Schäfer Navigant Germany

Peter Schilken Energy Cities Germany

Lisa Schneider adelphi Germany

Heiner Schwarz-Leuser Schwäbisch Hall Germany

Václav Šebek SEVEn Czech Republic

Camille Serre adelphi Germany

Sylwia Słomiak Association of the Wisłoka River Basin Communes Poland

Liviu Stanciu Alba Iulia Romania

Teodora Stanisheva National Trust Ecofund Bulgaria

Lisa Strauch adelphi Germany

Dimitrios Sykaras Agios Dimitrios Greece

Leszek Tabor Sztum Poland

Irina Tatu OER Romania

Jiří Tencar Písek Czech Republic

Evi Tzanakaki CRES Greece

Jan Venclík Písek Czech Republic

Andreea Vornicu Cluj-Napoca Romania

Sebastian Witte Arnsberg Germany

Severine Wolff Eberswalde Germany

Rupert Wronski Deutsche Umwelthilfe e.V. Germany

Piotr Zając Zamość Poland

Michail Zouloufos Syros Greece