"Ετος

',Ylyrίπtς πyα:ς tί' tύλο f Ι/μέιΗς 7i01J τές ιωeδιές idμίyaτe πaefJέotς τωο πeώτωο τωι) rίααίωl) τω/) fteιdτtal)UJ/; d' fl){l τeαπέζι όλόJJΙJeα /f,Ol/)όl) !

'sll,yάπtς ω! φαι)/zτt πrίλι iμπeός μου, sl/,v.yές τ,zς πίdτtως, aVJJές T01J. Ιί,όdμοΙJ. Χι, riς βλm11 μέ τό ,. aJJu,ό daς φως "sl/,υθeωπος {Ι/)f}eωπο d(/1) rίδιλφός_ !

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

'Έτος Sον Δcχέμβριος 1960 Τεϋχος 20ο�

1 Λ Ι Σ ο Σ

ΤΡΙΜΗΝΙΑΙΟΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΝ ΕΛΕΥΘΕΡΑΣ ΣΚΕΨΕΩΣ ΔιευθυντΙJς: ΚΩΣΤΗΣ ΜΕΛΙΣΣΑΡΟΠΟΥΛΟΣ

Δpαγατσανίου 6, (Πλατcία Κλαυθμώνος), bpοφος 6ος, ΑΘΗΝΑΊ

ΠΕΡΙΕ ΧΟΜΕΝΑ

Πέντε χρόνια Ό Κοσμικός ρόλος τοϋ άνθρώπου άρχίζει ·\ ιι:lι c ( ,con; Ό Βούδδας χαl τό πρόβατο Ύπάρχει ζωή στό απώτερο διάστημα; ],ι\11111 Ι)ωιιιοιιι\

Ό 'Αποκρυφισμός καί ή έρευνα τοϋ διαστήματος Ψαλμοl Ζαι.. Παπα, τι,η ιο1• Ό Χρυσός Κανόνας της άνθρωπότητος Οί Θεοί τοϋ 'Ολύμπου J 1 )·ι Ι"ι<l!!,c Ή ζωή διδάσκει ., Τρείς 'Αρετές Ή 'Ιεραρχία της 'Αργcντινης εναντίον τοϋ Τεκτονισμοϋ

!{ 1,ι 11ιl Ιc,· co Πpομηθέας στΟν 'Όλυμπο Σωι. Σχί:ϊ'"η

Ή χειμερινή τροπή τοϋ ήλίου ι,\ηιι. Ίοα"·ίοη . Ό άνθρωπος '[ω Β:'.ιιτι) η Παραμένουν μυστήριο αί μεταναστεύσεις των πουλιών

l\In-..: ]cast11ω 1 Ύπάρχει ζωή μcτά θάνατον; 'Εpευνα τοϋ 1),ιιl, Ε-..:1)1 c,:., Τρείς όμολογίες πίστεως (,tπέζαντ, τ,ί,ς, 'ΑQαντέη)) ·Οί 'Ολύμπιοι Xn Γι�c �n1,) Ωl·

�ελίς

»

»

Συνδρομαl ετους 1961:

Συνήθης συνδρομή δρχ, 40 η Συνδρομή φιλίας δραχ, 50

Έ μ β α σ μ α τ α

Μόνον δι' έπιταγ�ς :

Έξωτερικοϋ Δολλ 2

Κωστην Μελισσαρόπουλον

Δραγατσανίου 6 ΑΘΗΝΑΣ

.l-11 ;2,JJ

<Yir� ιΊ{}υ\'ος συιιφι6, ως τίίJ άρ{) G § 1 Α r, 1092)38 · 1 , 1 . ιος, Δρα ατσα,ίου G, 'Α{)ηναι.

ισιταρόπου

,...,� � r, ,_. /-' .,

'}

..

'Έτος 5ον ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1960 = Τευχος 20όν

rΕΟΡΠΟΣ Α. ΧΕΙΜΑΡΑΣ

ΠΕΝΤΕ ΧΡΟΝΙΑ

Με τό άνά χείρας τευχος ό «ΙΛΙΣΟΣ)> συμπληρώνει τό πέμπτον ετος της tκδόσεώς τοu.

Γ ιά μιά άκόμη φορά αίσθάνεταί την ύποχρέωσι νά εύχαριστή ση δλοuς τους φLλοuς τοu, με την βοήθεια τών όποίων tπροχώρησε στην άποστολή τοu σ τ α θ ε ρ ά και π ρ ο ο δ ε u τ ι κ ά.

Σ' αύτά τά πέντε χρόνια προσπαθήσαμε νά δημιοuργήσωσε τό εΙδος του περιοδικου που ε λ ε ι π ε άπό τό\Ι τόπο μας: του περι­οδικου της t λ ε u θ έ ρ α ς σ κ έ ψ ε ω ς, της άνωτέρας πνεuματι­κότητος, της t1;uπηρετήσεως ύψηλών ί δ α ν ι κ ώ ν.

Δεν καuχώμεθα δτι tπετύχαμε τό καλύτερο δυνατό· άντίθετα, σuναισθανόμεθα τό ·βάρος του άνεκπλήρωτοu άκόμη χρέους μας. Έ­πετύχαμε, δμως, νά συο'πειρώσοuμε γύρω' άπό τόν «ΙΛΙΣΟ» μιά t­κλεκτη όμήγuρι, κατ� τό μαλλον η ηττον ίκανοποιημένη άπό την εως τώρα προσπάθειά μας. 'Όλοι μαζL, τώρα, με την σuμπλήρωσι τών πέντε tτών, ciς διερωτηθουμε: TL μπορουμε νά κάμωμε άκόμη για την περάιτέρω β ε λ τ [ ω σ ι και .ά ν ά π τ· u ξ ι του περιο­δικου;

Έ μ ε ί ς, ύποσχόμεθα μιά πιό καλη άπό κάθε αποψι tμφάνι­σι - που θ' άποτελέση την «εκπληξLη μας γιά την εϊσοδο στό 6ον ετος 1961. Σ ε ί ς, μπορείτε νά βοηθήσετε: 1Όν) Στέλνοντας άμέ­σως την τ. u χ ό ν καθυστερούμενη συνδρομή σας του λήγοντος iίτόuς και προεμβάζοντας την σuνδρομη του 1961, διότι ή εγκαιρος άποστολη της σuνδρομης άποτελεί τό βασικό τεκμήριον του καλου σ u ν δ ρ ο μ η τ ο υ. 2ον) 'Εγγράφοντας ό εν:ις αλλον εναν νέο σuν­δρομητη η ύποδεικνύοντάς μας ύποψηφLοuc; σuνδρομητάς, γιά νά τους. στεLλοuμε δωρεάν ενα τευχος - δείγμα.

. ι

1 '

24:J

ΜΕ ΙΛΙΓΓΙΩΔΗ ρυθμ'ό συ­νεχίζεται ή κατάκrησις

τοΟ διαστήματο�. Ό πρώτος Σπούτνικ έvεψαv[σθη την 4ην Όκτωβρίου 1957. Μετά τρία ετη έπετεύχθη ή άνάκτησις έκτοξευθέντων μηχανημάτων και - χάρις ε(ς την έξαιρε­τικη έπιτυχία των Ρώσσων­ή προσγείωσις θαλάμου μέ ζωντα ζωα. Έyyίζει ή ήμέ-

�r�Ιlf l. ..

Τοϋ Ancln� Geoι-ge -

'Από τό Ν υιn-elles

Litleωiι-es

ρα, κατά την όποίαν θά στα­λη ανθρωτιος ε(ς τό διάστη­μα καί θά έπιστρ�ψη σωος και άβλαβής. ΖοΟμε εtς μίαν έ,ποχήν, δπου τά yεyονότα · είναι δυνατόν νά ξεπεράσουν τάς πλέον τολ�ηράς προβλέ­ψεις.

Ποιός δέν άvτιλαμβάνεται την σημασίαν αύτων των έ­πι 'rευyμάτων; Ή δύναμις τοΟ

., .

ΙΛΙΣΟΣ 243

1 -άνθρώποu ττρός φuγην άπό-τά στενά δρια τοΟ περιβάλ·λοντός του εφθασε σέ πελώ·,ρια άνοδο. 'Επεχείρησε τηνναuσιπλοία, την εtσβολη σέόλόκληρο τόν πλανήτη, τηνκατάκτησι των α{θέρων. Καίiπέτuχε. 'Αλλά δεν έπρόκει·-το παρά περί λίαν περιωρι·<ψένης φuyης καί περί άσθε·νων ταχυτήτων. Ή βαρύτης-διετήρει την δυναμί της. Τώ­ρα, δμως, ή έξερευνησις τοΟ·μακρινοΟ διαστήματος, ή ά·1tόσπασις άπό την ελξι τηςΓης, άνοιξαν μια νέα έποχη<1τάς σχέσεις τοΟ άνθρώποu

\ .�έ τόν έξωτερικό κόσμο. Δεν ύπάρχει καμμιά άνα·

λογία μέ τάς μεyάλας άνα· -καλύψεις , τοΟ παρελθόντος.

, .. Ο Χριστόφορος Κολόμβος .Sέν ύπωψιάζετο την ϋπαρξι -της δuτικης ήπείροu. Σήμερα,όντιθέτως, οι έπιστήμονεςκαί τεχνικοί μας γνωρίζουν, <Jέ γενικές γραμμές, ποΟ κu· κλοφοροΟν οι πυραu\οι. Με·

\ --τά την άνακάλuψι της 'Αμε· ; pικης, ό Κοπέρνικος καί ό t Γαλιλαϊος έπανεστάτησαν ά· ' J<όμη βαθύτερα τά πνεύματα,

.έκθρονίζοντας την Γη μας 1

1 -άπό τό κέντρον τοΟ κόσμου.

f Στην έποχή μας, ή yνωσις ," -τοΟ μεγάλου σύμπαντος των; , γαλαξιων μας όδηyεϊ στην (. -άντίληψι τρομακτικων άπο· :,-: στάσεων καί μας άπομονώνει ::·· παράξενα στη μικροσκοπικη � γήϊνη γωνίτσα μας. 'Επί πλέ· ;,, - <>V, ό ανθρωπος άντψετωπί· ; -ζει την προσδοκία νά κuκλο· � 4Ρορη προσωπικως μέ ταχυτη·

τα χιλίων χιλιομέτρων γύρω άπό τη Γη, μέ δσην εύκολία εως τώρα άτένιζε τό χλωμό φως των άστρων, σπαρμένων στό διάστημα σέ άπόστασι δυο δισεκατομμυρίων έτων ψωτός.

'Ολίγοι σύγχρονοι των με­γάλων ναuτικων άναχαΑ.6· ψεων είχαν σαφη {δέα των έ­περχομένων έξελίξεων. Σή· μερα, δλος ό κόσμος τά ξέρει δλα και τά ξέρει άμέσως. Ή ραδιοφωνικη μετάδοσις των ε{δήσεων δίνει στις μαζες την αύταπάτη της γνώσεως. 'Υπάρχει κάποια όμοιότης ά· νάμεσα στην έποχη τοΟ Κο· λόμβοu και την δική μας, έκ τοΟ δτι ένεφανίσθησαν έπί σκηνης ή πολιτικη καί ή έπι­θuμία {σχυος. Τα δυο μεyά· λα μπλόκ τοΟ κόσμου είναι άντίζηλα στην κατοχη τοΟ διαστήματος. 'Αλλά, έάν ό 'Αλέξανδρος 4ος Βοργίας ά· ναyκάσθηκε τότε νά μοιράση τίς κατακτήσεις, παραχω· ρωντας ε{ς την 'Ισπανία δ,τι ύπηρχε δυτικά άπό τ!ς Άζό· ρες κα! στην Πορτογαλία δ,τι ύπηρχε άνατολικά, σήμερα δεν ύπάρχει κανένας Πάπας νά διαιτητευση στην ένδεχό· μενη συyκρουσι και νά μοι­ράση κομματάκια τόν ούρανό σέ Σοβιετικους καί ; Αμερικα·

' ι νους. _ ΑΡΧΙΖΕΙ ό Κοσμικός ρό·

λος τοΟ 'Ανθρώπου. Τό χα· ρακτηριστικό τοΟ άνθρώποu έν σχέσει μέ τά άλλα ζώα, είναι δτι διαθέτει εύελιξία, χάρις είς 'τό πνεΟμα του. Τό

•

•

.-

24� ΙΛΙΣΟΣ

1950, ο! !πποπό,τι;χμοι της Ταyκανίκας. χ�θηκαν έπι .τό­που, δ ενας πάνω στόν ,αλ· λον μέσα. στην άποςηραμέ.νη λίμνη τους, έν.ω θά εφθανε μιά σπιθοΟλα μυαλοΟ yιά νά τους δδηyήση λίyο μακρύτε­ρα σέ αλλα νερςι καί στη σω­τηρία. Ό ανθρωπος, άφοΟ κατέκτησε δλόκληρον τόν πλανήτη - ξηρά, θάλασσα, κοντινη άτμόσψαψα - 'έτοι­μάζ�ται νά έξόρμήση στό διά­στημα καί πραγματικά νά έ κ y ε ι ω θ ηΌ 'Αφίνει πίσω του τό ζωο καί πλαταίνει τό χάσμα της διαφορας.

Μισανο!yει δ πέπλος τοΟ μέλλοντο·ς. Ό φόν Μπράουν έδήλωσε δτι πρ!ν άπό 40 χρό· νια ό ανθρωπος, εχοντας

·πρωτα πατήσει τό- Φεyyάρι,θά ταξιδέύη σ' δλο τό ήλια­κό σύστημα. Μέ τούς δορυ­φόρους τύπου «'Ηχώ» τό τη·λεφώνημα πι:ός τόν 'ΆyιοΦραγκίσκο δέν θά διαφέρηάπό ενα άστικό τηλεφώνημα.Ή μετεωρολογία, καθώς καίή ναυσιπλοία, θά γίνουν σί·yουρες έπιστfjμες.

4υστυχως, είναι 'ίδιον του - άνθρώπου νά έπιτυyχάνη α­

θλους τόσο yιά τό καλό, δσοκαι yιά τό κακό. Ό Ράμπελαίέξεχώριζε τίς έφευρέσεις σέεύερy.;:τικές-δπως την τυπο·yραφία - καί σέ διαβολικές- δπως τό · πμροβολικό. Έ­μείc τώρα ξέρου_μ? δτι ή ϊδιαέφεύρεσις συχνά περιέχει καίτά δύο χαρακτηριστικά. Ήπυρηνικη ένέρyεια ύπηρετείκαί την βιομηχα,νίά και τόν

πόλεμο. οι σ:τρςχτιωτικοί βε.,. βαιών9υν δτι ή στρςχτηyικη θά έξελιχθfj σέ «διάσ.τημα:rι­κrρ>. Ό φόν Μπράουν δέν τό­κρύβει, δτι θά είναι δυνατόν άπό δορυφόρους σταθμους νά· συντριβfj δ ςιντίπαλος μ� τρο­μερά δπλα, μέ ταχύτητα και άκρίβε.α χωρίς προηyούμεγο. «'Εκείνος πού θά έλέyξη τόv· μεγάλο ούρανό yύρω άπό τ]) Γη, θά μπορfj νά ύποδ.ουλώ­ση δλους τους λαούς».

Γιγαντιαία εΤναι τώρα δλα:­yιά τόν ανθρωπο. Σάν νά .ύ­πάρχη ενας μαζικός παρά­γων, που νά ·τα πολλαπλα­σιάζη δλα. Ό 20ός α(ών έ­πίστεψε δτι ή θριαμβευ-μκτ\ έπιστήμη θά εμενε ,τό κληρο­δότημα των πολιτισμένων λαων καί ετσι ή πρόοδος θά έξηφάνιζε την βαρβαρότητα­Αύτης της γνώμης ηταν και δ Ρενόν. 'Αλλά, μέ περισσό­τερη όξυδέρκεια εβλεπε τα: πράγματα δ Νίτσε, ό όποίος εyραφε τ'ό 1877: «Ζουμε σε μιά έποχή, δπου δ · πολιτι­σμός κινδυνεί1ει νά χαθfj άtτό­τά 'ίδια τά μέσα του πολι­τισμου».

Ή άνθρώπινη κ'λ,ίμακα, που· κατά βάθος είναι του πνεύ­ματος, μεγαλώνει άνάλοyα:­μέ τάς κατακτήσεις της έπι­στήμης. Φθάνουμε ', διά της άστρονομίας κα! της yεώτε­ρης άδελφfjς της, της ραδιοα· στρονομίας, μέχρι τόύς μα­κρινους γαλαξίες .. Διά τf �

. άστροναvτικης, εϊμαστε στην παραμονη της άποβιβάσεως στq ούράνια έδάφη των ήλια-

ϊ-'

ΙΛΙΣΟΣ 245

( .�&ν yειτόνQν μρς. θά 'χρεια· .· -σθfj, · δμως, νά έπιστρέψουμε

στόν ανθρωπο καί νά· τοΟ έ­; ··,ξασφαλίσουμε τό μέλλον σ' \ -αύτην έδ& τη. yfj. Γιά πό· _:··σους yηCνους θά εΤναι δυνα· . τη ή ζωη άλλοΟ; Καt άπό δ·

οci.ι.ίς ταξιδέψουν' πόσοι δέν _': ιθ' qναyκασθοΟν νά γυρίσουν · καί νά ξαναπέσουν έδ& άπό: ψηλά; Τό οόσt&δες τοΟ άν­

. , θρώπου τrολυ λίyσ άλλάζει,άνατομικά, δσο καί ψυχολο·

· γικά. Α! σχέσεις του μέ τό έξωt'ερικό; βεβαίως, έ'ςε°λ.[σ·

σονται δυνατά καί σέ άνα· λογία μέ την πρόοδο της έ­πιστημης καί της τεχνικfjς. Ποιά θά εΤναι ή· έπίδρασις, που θ' άσκησουν τά αλλα τrε· ριβάλλοντα, τά τόσο πσρά· ξενα, πάνω στόν ανθρωπο; nόιός μτtορει νά τό τrη; Έν πάση περιπτώσει, δέν εΤναι δυνατόν νά tδfj κανείς π&ς ό ανθρωπος θά επctυε, δπως ε· λεγε ό Βοσσόυέτος, νά μετρι· έται μέ τόν τάφο του, που εΤ­ναι τό μοναδικό σωστό μέ· τ'ρο του .

.,''= Ό· Βο-ύδδας καi το πρόβατο

Διηγούνται ότι κάποια f�(-Lέρά · ό . Βούδδας, ένω περνόυσε με τοi•ς

5 όπαδούς του άπό τό δρόμο του •·-� Ραγιαγκρίχά, συνάντησε ενα ποί­

; μνιό π'ρ'οβάτό>ν πού προχαιρουσεκατά πολύ άτακτο τρ'ό'πο. Ό · βο­

� σκός εtπε πώς εφταιγε ενα αρνί-',·,.nού · έκούτσαίνε. Ό Βούδδας τότε4- ';τηρε στήν άγκαλιά του τό αρνί

και, ρώτησε τόν· βοσκό γιατί δέν;: τό εtχε κάμει· αύtός προήγουμένως. ·· 'Εκείνος απάντησε ότι δλο τό ποί­Ά.,-μvιο π11γαινε γιά ,tk,σία, κατά :bια­'.ταγη τοiί βασιλη_α.', λοιπ�ν πόι�ς ό• λόγο·ς νά στενοχωρη-&η πού ενα. άρνί -&ά σφαζόταν λίγες ωρες νω­: ,eίτερά; Βέβαια, · δμως, λυπόταν γtά

·τό-�όίμνιό του. . . .','\: Ό Βουδδας έμπηκε στήν πόλι �i.κρά'τωντάς πάντά τό1 αρνί: στήν αγ­

. κσλίά · του, περπατ&νται; στό · μ[σο,,' :.τοίί ποιμνίου, και ό κόσμος ετρεχε

·.;.στίς πόρτες και τά .. παρά-&υρα·νά·Ίίδοϋνε_ τόν άγιο α'ν-&ρωπο με τή,•. ' 'Jtονετική καρδιά; <l>&άνοντας μπρο:

στά στό ναο όπου είχε στη{}εί βω· μύς γιά τή {}υσία, ό Βούδδας βη­μάτισε μπρόστά καί εΙπε σ-;;ό βασι· ληα.:'

«l\Ιεγάλε βασιληα., δέξου τήν α'ί­τησί μου. Θυσίασε' έμ�να·, καί αφη­σε νά ζήση τουτο τό κουτσό άρ,•ά­κι:ο.

Τουτα τά λόγια· συγκίνησαν τήν καρδιά του βασιληα, ό όποίος τόν παρεκάλεσέ νά πη λιγα λόγια στό λαό. :Καί ό Βο-ί•δδας εtπε:

<νΑγ,-&ρωποι, εϋκολα, μπ.ορεί�ε ν' αφαι�έσετε μιά ζωή, ό

0

μως κα-γένα'ς σάς δεν μiτς>ρεί νά ξαναδώση τή ζώή: Γι' αύτό' ,,ά εχέτε οίκτο καί συ.μπό,1ια. Ποτέ μήν ξεχνάτε" πώς ή συμπόνια έξευγενίζf-ι και όμορφαί-, νει τqν κόσ�ίο. Ίό.ιαίτερα 'νά -&υμα· στε·πώς δλα τά" 'ζωντανά οντα εt­ναι δεμένα μετά�ύ τους μέ τόν ιδιο δεσμό, γι' αύτό, αν {},έλετε ,,ά, εlν.αι ή ζωή ε�λογημένη, μ1,• σκο_τώνετε γιά ,•ά τ,qέφεσ'&ε. Ή. ευγένεια εtναι τό στέμμα της ζωης,.,

1 ,

{ ,.. ' \;

246

( ... •

Οί άστρονόμοι προσπαθοϋν νά·ελθοuν είς έπαφήν

με «σκεπτόμενα δντα» σέ μακρινοuς πλανητες

ΥΠΑJ> χ �Ι zn�H -·

5ΤΟ Annτ�J>o

Τοϋ EcJ-�νin Dicιι11011c1 - ηερίληψις από τό Ν e\VS\Veek

πα:pα:πλα:νημένος άπο την ά­τελ·7J του δpα:σι, φυλα:κις;μέ­

νος άπό την βαρύτητα:, επισφα­λής, ανίσχυρος, εγωκεντpικός­δ άνθρωπος χρειάσθηκε δλόκλ η· ρους α:1ωνες για ν' άνα:κα:λύψη την αλήθεια: δσον αφοpα τη θέσι του στο σύμπαν: Είναι μία: από τίς χίλιες μοpφες ζωης επάνω σt-Y

jY κpουστα: ενός . μικpου πλα:•

νήτου που κυκλοφορεί γύρω άπό εyα;y ελάσσονα: ηλιο στην, άΚpΥJ ενος ! τοπικοί) συyκpοτr,μα:τος. ε­κατό δισεκατομμυρίων άστρων,· του Γαλαξία., δ δποϊος, με τη σειρά του, δεν είναι παpα ενας άνάμεσα. σε ενα δισεκατομμύριο

. δμοίων τ?υ σι'ό γνωστο σύμπαν. Μέχρι προσφάτως, επεκpάτει

·ή εντύπωσις δτι οί yήίvοι ήσανοί μο'ιαδικοί νοήμονες ήθqποιοίστην σκψη του σύμπαντος. Τώ­ρα, δμως, άστpονομία, χημεία,φυσικη καί βιολογία, τείνουν ναδεχθουν δτι πιθανώτατα υπάρ­χουν καί άλλα νοήμονα: οντααλλου. Παραλλήλως, ό άνθρωπος

επιχειρεί να ελθη ε1ς επα.φην με, αύτη τrιv άλλη ζωή, μέσφ τωy, ήλεκτpονικων μηχανημάτων.

Σε μια μικpη κοιλάδα της Δυ­τικής Βιpykνίας, ό δόκτωρ Φρανκ. Ντpα.ίηκ, καί δ δόκτωρ Τ. l\1έvογ­εχουν εγκαταστήσει εvι:ιν σταθμό­παρακολουθήσεως δύο μακpιvωy, άστpω�, δια την ανα.κάλυψι τυ­χόv σημάτων από τό απώτεpοv διάστημα:. Διάλεξαν την Δυτικ Βιργινία επειδη είναι σχετικα. μα.κpυα από τίς pα.διοφωνικες πα­ρεμβολές, ωστε νι:χ είναι καθα-. pώτεpη ή ληψις τυχόν αστpικωγ­σημάτων. '() Ντpαίηκ είναι α'Ιtό. τους διασημότερους pαδιοαστpο­νόμους. Τό γεγονός δτι είναι μό­λις 29 ετων (εvω δ Μένον 32) δίνει ελπίδες, δτι θα ι:;[ναι μα­κροχρόνια. ή έπαypύπνησίς των. Στόχοι των ε[ναι οί αστέρες «Ται; Θητα» καί «'Έψιλον», σε από­στασι 70 τρισεκατομμυρίων μι­λίων.

Ή ζωή, καθώς την ξέρουμε ε­μ�ίς, απαιτεί τpε'ίς πpοϋποθέ.-

,!

,,,., . ,. ,-,Γ w ./;f

ΙΛΙΣΟΣ 247

σεις: 1) 'Ένα άστέpι σαν τον δι­κό μας ηλιο, που να παpέχη 'την 1ά'iταιτουμένη ποσότητα θεpμότη­'-τος επt άpκετο διάστημα, 2)

�-,·. 'Έναν πλανήτη της ήλικίας τ·ης ιr ;γ·ης μας, ητοι . περίπου πέντε � · δισεκατομμυρίων ετων, φστε να ι, εχη προχωρήσει ή εξελικτικη '· λειτουργία, καί 3) Μία οιόσcρα.ιpα. ί.' ά_νάλογη με τr1ν δική μα.ς, ή ό-

. \

ποίά μας πεpιοάλλει σαν φάκελ­λος. Βάσει των στοιχείων α.υ­των, ο[ επιστήμονες είναι της

' -

γνώμης δτι δυνατόν να ότ.άpχουν μετα.ξυ 100 έκατομμυpίων καί 100 δισεκατομμυρίων κα.τοικου· μένων πλα.νητων στο yνωστο σύμπαν! Ίδου τα επιχειρήματά

·�ϊ των:

Ά σ·τ έ p ε ς. Ό j'αλα.ξίας � ή άστpικη γειτονιά μας, α­ποτελείται άπο μια μυpμηγκια: 100 δισεκατομμυρίων &στpων. 'Οσο Ιλιγγιώδης κα.! ν& είναι αυ­τός ό άpιθμός, πέραν του δικου μα.ς l'α.λα.ξία. δρωνται, με τά γι­γάντια: τηλεσκόπια, δισεκα:τομ· _μύρια. α λ λ ω ν γα.λα.ξιων. «80σο κα.1 ν& παμε βα.θ6τερα. - τέλος

. · δεν όπάρχει», λέγει ό Χάρλοου ·- · .....-Σάπλεϋ, άσtρονόμος του Χάp­

οαpτ. 'Υπολογίζει δτι με την πα.­pουσα. τηλεσκοπικη δpα:σί μα.ς, ·

· που ε1σδύει σε βάθος δύο δισε­κατομμυρίων ετων .ρωτός, όπάρ:

• χουν ίσως πλέον των 100 δίς­δισεκα. tομμupίων άστρων ( η 10 με19 μηδενικά). Το cρασματοσκό_πιο,ΠΟlί μπορεί να άναλύση το ΙΧ�σtpοcρως, δείχνει δτι δέκα τοίςέκα.τον των 'αστρων (ητοι 10 με18 μηδενικά) εlνα.ι «ουσιωδώς'ταυτόσημοι» με τον ήλιο μα.ς.

Π λ α. .ν η- τ ε ς. � Αλλά, αυτοί

ο.ί ήλιοcρα.νείς άστέpες εχουν πλα.­νητες; Μέχρι προ ολίγων ετων. οι πλα.νητες εθεωpουντο eςα.ιρε­τικα σπάνιοι, ενας για κάθε γα­λαξία.. Ή Οεωpία. έλεγε πώς δ ήλιος κι, ενα άλλο άστέpι σuνε­κρούσθησα.ν στο διάστημα. κα.ι εξαπεΑύθησα.ν σφαίρες άστpόσκο­νης κα.ί άεpίων, που σχημάτισαν την Γη κα.ί τους γειτονικους πλα.νητες. «Το ήλιακό μας σύ­στημα εθεωpεί�:ο ώς μονα.δικο ευτυχές συμοάν», καθώς εfπε δ άστpοφυσικος 'Οττο Στpουοε, δ�εuθu·ιτης του pα.'3ιοαστεροσκο­τ.είου των Η.Π.Α. ΆλΗ, 6ά� τιί)ν νεωtέρων εpευ·,Wι ή θεωρία:. περί συ κ ο6σεως κατε ί θγ _

νεα εωpια. υποστηριζει δτc ό ηλιος μας κα:ί οι ο: οι άλλο:. άστέρες σχγ1ματίσθ ηκα.ν άπ? τi.Jy έλκτικrι σuνα.ίpεσι δια.στpικi'jς σκόνης κα.ί άεpίων. Περίσσευμα;

-ηλης εμεινε εςω άπο τογ,fιλιο καί άπετέλεσε τους πλα.­νητες του. Κα.ί το r5ιο σuνέ­οη σε πολλα: άλλα. άστέρια..

· Σήμερα, δ ηλιος μας περιστρέ-·cρετα.ι σχετικα: άpγά. Αυτό, κατιiτον Στpουοε, οφείλεται στο δτιοι πλα.νfιτες του ήλίοu άπέppι­ψα.ν ενα. μέρος της άρχικης τωνπεpιστpοφικης ενεργείας. Κα.tσυμπεραίνει: Βραδεία. πεpιστpο-.ψη ένος άστρου σημα.ί νει συνο­δεία. πλα.νητων. Δεδομένου δε δτιδιaεκατομμύpια: άστεpιων τουΓαλαξία. περιστρέφονται οpα.δέ­ως', δ άpιθμος των πιθα:νων πλα­νητων εlνα.ι άληθινα άστpονομι­κός. Έαν όπολογίσωμε κα.τ�μέσον δρον μόνον .ztέντε πλα.νi1:,τες για: κάθε άστρο (δ ήλιος μας'εχει έννεα. γνωστους πλα.νητες),

..

24.8 ΙΛΙΣΟΣ

φθάνουμε σε 50 δισεκατομμύρια: πλανητών στον Γαλαξία μ6νον.

Ό δόκτωρ �ου-Σ,,υ-ΧοL!­ά-νγκ, ,της διοικήσεως 'Αεροναυ· τικης καί Δlαστήματος, βάσει του μ�γέθους, θερμοκρ�σίας κα:ί ήλι­κίας του άστρου, κα:τήρτισε ε­ναν «τύπο», κα;τα τον δποίον χαθορίςετα:ι ή πιθανότης νοήμ')­νος ζι,1ης. 'Κpαρμόζοντα:ς τον «τύπο» του στήν άμεση άστρική

. μας γειτνίασι, δ δόκτωρ Χουανγκ βρήκε δτι δύο ε [ ν:χι οί φιλόξενοι γεtτονικοί ηλιοι, γύρω άπο τους οποίους δυνατον να άκμάζ η πλα:: νητική ζωή: δ 'Έψιλον» (10.8 ετη φωτος μα:κρυα) κ:χί δ «Τα:υ θητα:» (11.8 ετη φωτός).

Β ι ό σ.φ α: ι ρ α:. ΙΙοιά είνα:ι τα ένδεχόμεν:χ ύπάρξεως των ά:­να:γκαίων ύλικων ζωής στους πλα:νητες-έαν κι' α:ύτοί ύπάρ· χουν; Έδω, τον λόγον εχουν οί βιοχημικοί. J\,lερικα λ:χμπρα πει­ράματα: έν έξελίξει κα:τα:δεικ�ύουν ήδη δτι τα ένδεχόμενα: χημικής

, λειτο\Jργίας σ3:ν της γης μας εί­ναι φυσικά, συνεχή καί έκτετα:μέ­να. Στrιν τ.ροσπάθεια: να κατ:.�:· δείξη με ποιο τρόπο πρωτqφάνη­κε ή ζωή άπο τήν συμπαγή ά­ζωη ϋλη του πpωτα:ρχικου πλανή­του, Γη, ό Σίδνείι Φοξ στο πανε­πιστήμιο της Φλώριδας πα:ρήγα· γε συνθε:tικη1 τφωτ.εί\ιη άπο άμι­νοξέα. Έαν έπετύγχανε να δη­:μιουργήση κυτταροειδείς σφαί­ρες που διασπώνται κα:ί άναπα:­ράγονται, δ <Ι>οξ θα:· ελεγε δτι :μπορεί να: ε[να:ι αμτος δ τρόπος «οχι πως πρωτοφάνηκε ή ζωή έδω, άλλα πως μπορεί να: φανη δπουδήποτε ύπάpχο\JΥ ώρισμέyες πρόσφορες συνθήκες».

Σ' ενα άλλο πείΡ.αμα: τοσ πα·. νεπιστημίου της Καλιφόρνιας, δ l\.1έλ6ιν Κάλβιν ανέλυσε μετεώρί- � τες (που πλήττουν συχνα: 't'Y/Y γη άπο το άπώτερο διάστημα:) κα:ί ορηκε χημικα συστα;τικα πα­ρόμοια μ' εκείνα: που έπέτρεψαν τήν έμφάνισι ζωής στη γη. «Τα: δείγματα, ε[πε δ Κάλριν, αεί� χνουν δτι ή rδια έξελικτ�κrι δια;-, δικα:σία ζωής, ή δποία έφά.νη:κε στή γη, συμβαίνει κα:ί αλλαχου . Δεν είμαστε μ6νοι μας»,

'Η ε ρ ε υ 'I α. Το να πη κα/ νείς δτι ύπάρχει ζωή στο διάστη­μα:, είναι μια: κο.υοέντα:. Το να: ελθη ε1ς έπα:φ.ήν μαζί της είναι άλλη κουβέντα:. Εjτυχως, άνε­πτύχθη εyα; νέο οpγανο, το ραδι­οτηλεσκ6πιο, που μπορεί να: διε­ρευνa τίς γαλαξια:κες αποστά­σεις. Αύτο το ήλεκτρονικό «αυ­τί» μπορεί να: σκοπεύη ραδιοκύ­ματα: έκπεμπόμενα: απο οίοδήπ6-τε αντικείμενο στο σύμπαν, θερ­μότητος ελάσσονος των 459 6α:Βμων Φ:χρενάϊτ. (Τέτοιοι θό7 Fυ 1οι «ρα:διοκοσμικοί» είνα:ι θε­ατοί στήν τηλεόρα:σι σαν πτώσις χιονονιφάδων).

'Έ ια: ραδιοτηλεσκόπιο είν:χ.ι σαν ενας γιγάντιος δέκi:ης τηλε� οράσεως. 'Ιπάρχει αντέννα, ή δ­ποία: συλλα:μ6ιχνει τα: κοσμικα σήματα: κα:ί δέκτ*, .δ δποίος τα: διαχωρίζει κα:ί μεγεθύνει. Ό χειριστής μαλλον βλέπει πα:ρα &;­κούει: ή κα:τα:γρα:φή. γίνεται με σειρα: γραμμές .. « 'Εαv. κα:τα:φέρ­να:με να: πιάσουμε τεχνητον σήμα: ατ.ο το διάστημα;, έξηγεί δ Ν τρα:ί ηκ, θα: έφα:ί νετο σαν συ­ναθροισμένο κτύπημα: πάνώ στίς _ακανόνιστες γρα:μμες, που

r . �' ..

ΙΛΙΣΟΣ 249

ι.

χα:ριχσσει δ φuσικος θόρuοος». Το σ½έοιο των έπιστημ6νων

ή:tαν νά κα:τχσκεuα:σθουν μιά άν· τέ.ννα τόσο μεγάλη UJjtε ν' άκρο·

· ά:tαι το:�ς μα:κρuν.ους άστέpες κι' ενας δέκτης άρκετά άπηλλα.γμέ· νος άπο του; ξένους θορύβους -Κ!'.Gt fκα:νος νά δ.ιϋλίζη το ενδεχό­μs.νον τεχνητον σrιμα: μέσ' άπο

ι την φυσικη κοσμικη κακοφωνία. Με την πρόοδο της ήλεκτρονι· κης, ή ερευνα: τόσο προχώρησε αΠΟ την περασμένη <ΧΥΟLξι, ω:Ηε δ Ντραίηκ συνεπέρα:νε δτι τ6σο μ.ε_γάλος πρέ.πει ',ΙαΥα:ι δ άριθμος των κα..τωκημένων πλανητών στ'J σύμπαν, ωστε μερικοί άπο α:ύ­τους θά πρέπει νά κα:'τοικουνται άπο οντα: άνώτερα. του άνθρώ­που.

'Η δπως το ε!π-χν οί φυσικοί του πανεπιστημίου Κόρνελ, Φ:λιπ Μ6ρισονκα:ι Γκιουζέπε Κοκκόνι στο βρετα:νικο περιοδικο « a· ture»: «Ε!ναι ύψίστως πιθανον δτι επί μακρον τά οντα. μιας τέ­τοιας μα:κρυνης κοινωνίας θά ά­νέμενα:ν τrιν πρόοδο της επιστή­μης στην περιοχη του ήλίου μα.ς... εχοντα:ς εγκαταστήσει δί-. κτυο επικοινωνίας... καί περιμέ· νοντα:; υπομονετικά στά άπα:ντη· τικά σημεία, τά δποία: θά τους, έλεγαν δτι μιά νέα κοινωνία ε1-σηλθε στην κοινότητ<Χ τής νοή· σεως».

Ή ερευνα: θ' άρχίση γιά σή· μα.τα. μεταδιδόμενα: εντος 15 ε• των φωτος απο τη γη, με την δπόθεσι δτι οντα του άπωτέροu δια.στήμα.τος θά εχοuν κατασκευ· άσει εναν μεγα-βαττικον. πομ· πόγ, του δποίοu_ τα σήματα νά

'·· ε!ναι δυνατον νά ληφθουν &πο

τον δικ6ν μ�. · 85 ποδων δέκτην. Ό Ιτραίηκ ε!ναι βέβαιος δτι κχ­θε χρόνο θά βελ τιώνε.ται δ εξο­πλισμός του. Τον Δεκέμβριο 1960 θά ε[ναι ετοιμο; δέκ,ης 140 .πο­δων. Το 1962 θά ε!νχι ετοιμος, άπο το Ναυτικό, δέκτης 600 πο­δων (ογκου 20.000 τόννων χάλυ­βος). Τά δz άστεροσκοπεία Κ6ρ· νελ κ-χί Έ9νικον σχεδιάζουν ήδη δέκτη·ι 1.000 ποδών.

'Αφοίί εντοπ:σουν τον «Ταυ Θητα» · κ-χί τον· «'Έφιλον», δ Ν-τρα:ίηκ κα:ί οί συνεργάται του θά πα:ρακολουθουν δέκα ωρες ή· μεpησίως επί τριήμεpον μήπw; συλλάβουν κανένα: σημα. Έαν το επιτύχουν, θά το καταγράψουν καί θά προσπχθήσουν ν' άνακα;­λύψουν τον κώδικα:. οι πιθανότη· τες &:μέσου επιτυχίας στην έ-πα.· φη ε!να.ι, φυσικά, ελα:χιστότα:τες. «'Όντα. σ' εκείνη την περιοχή, λέγει δ Στρουοε, δυνατον νά ά­πέστειλα:ν σήμα:τα.-κα.ί νά μη τ:χ συνελάβαμε εμείς-έπί λεπτά, -ημέρες, έκα:τοντα:ετίες η γα.ιολο·. γικους α:1ωνες. Μη λησμονουμε δτι μόλις προ 25 ετών εγίνα:με ίκα.νοί νά κα.τα:σκευάσωμε pα.διο· τηλεσκόπιο»:

Γ ε φ ύ ρ φ σ ι ς τ ού κ ε ν ο υ. οι επιστήμονες προτείνουν την μη άποστολή, αλλά μόνον την άκρόα.σι σημάτων επί τοϋ παρόν­τος. 'Εάν άποκαθίστατο επικοι· νωνία. με νοήμονα οντα κάπου ε1ς το δι�στημα., θά επηκολούθει ή επεξεργασία κοινης «γλύ)σσης». Ό δόκτωρ Ντρα.ίηκ κα:ί δ καθη­γητης Κλωντ Σάνον, μαθημα.τι­κος της εταιρίας Μπέλλ, πιστεύ­ουν δτι δεν θα είναι άνυπέρβλη­τα: τά φράγματα: της επικοινωνί-

.. .

'

'Ί 1 ·,

,,

250 ΙΛΙΣΟΣ.

ας. Τα όποτιθέμεvά παγκόσμια σύμβολα τfις επιστriμ ς (δπως αί συvτεταyμέvαι έvος &πλου τετρα­γώνου η δ περιοδικος πί vαξ των χημικών στοιχείων) θά μπορου.σε να μεταδοΟοσv σε ε1κόvες συνοδευ­όμενες απο τίς λέξεις, δπως είναι τα τ.αιδικα αλφαρητάρια. 'Εάν μετεοίδετο μία λέξις, σύvοδευο· μέvη απο την τηλεορατική της ε1κόvα, θά επετυyχ_άvετο κάποια συνεννόησις. 'Λλλά δποιο λεξι­λόγιο καί α.v χρησιμοποιη&η, ή απάvτησ:ς σ' ερωτ·ήσεις μας θά απαιτουσε μακρότατο χροvικο διάστημα, λόyψ των απιΟάvωv ά.­ποστάσεωv. 'Ισως vά εχρειάζοv· το lU0 gτη γιά τrιv αποσαφήvι­σι έvος μηνύματος ...

Μερικοί πολυ αόστηροί επιστή­μονες διαφωvουv ώ; προς τό ζή· τημα της ά. π α. Υ τ ή σ ε ω ς, εαy ε Κ ε ί Υ Οι ελάμpαyα; τό σημα. '0 'Άλμπερτ Χίμπς του llολυτεχvείου Καλιφορvίας λέ­γει: «Πως οί α.vθpω7tοι συμπερι·

φέρονται στους ανθρώπους . διά- . φορετ,κοσ πολιτισμοσ, διά μέσου­της ίστορίας;· Τους πολεμοσv. ΟΕ κίνδυνοι λοιπόν μιας ά.παvτήσε­ω,ς είναι τρομεροί. Γιά τους· δια· στημαvθρώπους, εμείς μπορεί vά: θέωρούμεθα ώς εξαιρετικά. ... βώ·. δια». Καiά τον Χίμπς, θά πρέ­πει μόνον νά ακροώμεθα - σαν τά ζωα της ζούγκλας. 'Αλλα fι τελικη καί μvημειώ3ης ε1ρωνία θά ·ίjτο: 'Όλοι vά ά.κροωvται καί κανείς vά μην εκπέμπη.

Τό περίεργο, δμως, πvευμα τοσ ανθρώπου χρειάζεται συνο­μιλία. '0 διάσημος χημικος Χά­ρολδ Γιούpυ (6ρα6είον Ν ομπελ) ε'δήλωσε: «Σε κάποιον άλλο κό­σμο, που δεν τόy ξέρουμε, άλλα νοήμονα δvτα μπορεί vά) συζη· τοσv γιά tt/Y πιθανότητα Ι ζωης σε άλλους πλανήτες. Ή επαψη

μαζί τους θά ήταν τό όπεράνω κiθε φαντασίας θαυμασιώτερο πραyμα».

Ή Στρέλκα, ή πρώτη τα­

ξιδιώτις «αλλέ ι- ρετούρ:.

στό 1ιάστημα.

.\

'ς -. 25:Β

Ο θΠΟΗΡUQJΙΣfΠΟΣ ΗΗΙ Η tPtUΠA του ΩΙΗΣΤΗmΗΤΟΣ

Σό_νοψις των σu�ητήσεων στ� 5η έθνική διάσκεψιτοu άμερικανικοu τμήματος της Θεοσοφικης 'Εται­

ρίας, στο Μαιάμι

1. Τί εΤναι Διάστημα;Διαστημα μέ την συνήθη καί λα

ική εννοια της λέξεως, σημαίνει μια κενή θέσι, ενα δέκτη η μια ,τε­ριοχή πού μπορεί: νά περιλάβη κάτι. Συχνά την χρησιμοποιοϋμε σό.ν συνωνυμη της λέξεως «θέσις». Ένω αύτή εΤναι ή πολύ περιωρι· σμένη σημασία της λέξεως διάστη­μα, ή θεοσοφία καί ή «Μυστική Διδασκαλία» της εχουν δώσει βα­θύτερη εννοια καί σημασία. Γενικά ύποτιθεται οτι τό σύμπαν άποτε­λεϊται άπό διάστημα yεμισμένο μέ ϋλη καί ένέοyεια, έπομένως ή ) α­ική άντίληψις θεωρεί: τό διάστημα σάν μια περιοχή οπου δυνατόν vά λάβη χώραν έκδήλωσις, οπου ύψί­σταται ϋλη καί ένέοyεια. Ή «Μυ­στική Διδασκαλία» ομως δέχεται συσχετισμό μεταξύ διαστήματος, ϋλης καί ένερyείας, δε5ομένου οτι τό διάστημα τό θεωρεί: συνειδητό καί ούσιαστικό, ώς ρίζα η προέλευ­σι τόσον της ϋλης δσον καί της ένερyείας, αί δπο ϊαι εΤ ναι φυσικαί διαφέρουσαι οψεις ·τοϋ tδίου πρά­γματος, ητοι τοϋ διαστήματος, της ύστάτης πραyματικότητος, ά­ποκαλουμένης καί «.'Ακάσα».

Γιά νά φθάσουμε σέ κάποια κα­τανόησι τοϋ · τι εΤναι διάστημα, πρέπει νά άρχίσοψε άπό την δική μας πεϊρα, να ξεκινήσουμε.την με­λέτη άπό έκεϊ οπου .είμαστε, ωστε νά προχωρήσουμε έκεϊ οπου δέν εί-

. μαστε. Τό διάστημα πραyματικά είναι συνειδητότης καί άπό κοσμι­κης άπόψεως μια εύρεϊα και άπρό­σιτη συνάθροισις άναρίθμητων δη­μιουρyικων ίεραρχιων πού τελοϋν

'Από τό The Αη1eι ican Theosophιst.

έν δημιουρyίςχ ένός έκδηλωμένου 'Όντος θά μας βοηθοϋσε ομως να. τό έννοήσουμε αύτό, έαν αίσθανό­μαστε τόν έαυτόν μας εκαστος. σαν ενα σύμπαν, έντός τοϋ δποί­ου κινοϋνται μυριάδες σημείων συ-­νειδητότητος άτόμων και πώς ζοϋ­με και κινούμεθα και διατηροϋμε την ϋπαρξί μας στ ό διάστημα, ια • ορια και τίς διαστάσεις τοϋ δποίου άδυνατεϊ και νά συλλάβη ή φαντα­σία μας, κατά άναλ:,yο,τρόπο καί αύτές οί έξελισσόμενες όντότηιες, τά ατομα των σωμάτων μας, κι-­νοϋνται σέ κάτι το δποϊον φαίνε­ται άναμφιβόλως yι' αύτούς σαν· μιά εύρεϊα και άπρόσιτη σπιθαμή, διαστήματος. Ή ούσία τοϋ διαστή­ματος δέν θά μπορέση ποτέ νά κα­τανοηθη άπό τόν πεπερασμένο. νοϋ, μολοντοϋτο εΤναι τό πεδίον­πού μας παρέχει τήν πεϊρα του οτι είμαστε ζωντες.

'Από τό διάστημ,α προέρχεται. τό παν και δέν μπορεί: νά ύπάρξη τίποτε εξω άπό αύτό. Ί:.ό διάστη­μα έπιβάλλει tδιότητες τόσο στην ϋλη δσο καί στην ένέρyεια, διότι. εΤναι ή θεία Τάξις στό σύμπαν. Πνεχι -ή--οοοιασ.·Ηκ-ή -ση.μQσία .της, 'Υπάρξεως, είναι σέ περιωρισμένη εννοια, δ Λόyος. Ά-ττεκλήθη ή Μία ',<S;πόλυτος 'Αλήθεια ή αίώνια, ά­φθαρτη, παντοδύναμη καi παντε-­ποπτεύουσα Πρώτη 'Αρχή τοϋ σύμ-­παντος και ή άπαρχή καi θεμέλιο κάθε πράyματος, παραμένουσα πάντοτε ή ίδια καi άSιαίοετη. 'Α­ποκτώντας μιαν ίδέα τοϋ διαστήμα­τος' και πεϊρα τοϋ τι εΤναι, μπορεί:·

'' '\ ·1

'252 ΙΛΙΣΟΣ

κανείς ν' άποκτήση επειτα κάποια μικρή ίδέα του άναλλοίωτου της �εότητος, ή δποία μολαταυτα δη­μιουργεί, ή δποία 'εfναι άναρχη .και άτέρμων, τό άπε:,ιόριστο Παν και τό πεδίον ένε;)yείας της Παy­-κόσμιας ζωfjς. Τό νά δημιουργεί και νά διατηρείται άναλλοίωτος -φαίνεται παράδοξο. Τό κλειδί yιάτήν λύσι του μπορεί νά βρεθfj στό11οίημα, πού άναψέρει ή Μπλαβάτ­·σκυ στήν «Μυστική Διδασκαλία»,.σχετικά μέ τήν έσωτερική κατή­χησι:. «Ποιό εΤν' έi<είνο, πού πάντα ύ-

11άρχει;-Τ ό διάσι ημα, · ή 'Α νουπαδάκα

•(άνευ yov�ωv). -Ποιό εΤν' έκείνο, πού πάντα ύ-

11fjρχε; -Τό Σπέρμα στήν Ρίζα.-Ποιό εΤν' έκείνο. πού πάντα

θά ύπάρχη; -Ή Μεyάλη Πνοή.-'Υπάρχουν λοιπόν τρείς Αίώ-

νιοι; _vΟχι. Οί τρείς ε.Ιναι ενα. Αυ­

τό πού πάντα ύπάρχει, εΙναι ενα. Αυτό πού πάντα ύπfjρχε, εΤναι ,εv.:χ. Αυτό πού θά ύπάρχη πάντα, .εΤναι ενα. Και αυτό είναι τό Διά­.στημα».

Τό Διάστημα εΤναι ενα άπέραν­το και δίχως δρια δλον. Άποτε­.λείται άπό άναρίθμητες δηuιουρ-

• yικές 'Ιεραρχίες, έκάστη των δ-11οίων άποτελείται άπο άνα­ρίθμητες μυριάδες οντων σέ διά­,φορα στάδια και πεδία έξελίξεως.

2. Τί είναι έσώτερον διάστημα;Ή άντίληψις του διαστήματος

-ώς συνειδητότητος, καθώς περιγράφεται στήν «Μυστική Διδασκα­λία» καί τις «'Επιστολές των ·Δι­δασκάλων», .βοηθάει στήν κατςχνό­ησι·του τί εΙναι τό έσώτερbν'διά­στημαΊ διότι διαφωτίζει τήν φύσιτοΟ άνθρώπου ώς άτόμου καί τηςάνθρωπότητος ώς δημιουρyικfjς ί­εραρχίας, καθώς και τήν θέσι πούαυτή ή ίεραρχία κατέχει στό σχέ­διο της έξελίξεως. Οί χωροι του έ­σωτέρου διαστήματος, η τά άνευχώρου διαστήματα, περιεyράφησανώς πεδία συνέιδητότητος. Ή Μrtλα-

βάτσ,ω yράφει δτι τό διάστημα «άπό τήν άδι::χφοροποίητη πρός τήν διαφοροποιημένη έπιφ'άνεια ά­ποτελείται άπό επτά στρώμq:τα. Τά yνωρίζοψε ώς πεδία της φύ­σέως, τά δποία εχουν τήν έπακρι· βfj τους άνταπόκρισι στήν άτομι· κή σ.:ιστασι του άνθρώπου. - ΕΙ ναι τά πεδία της ψ.Jσεως, πού άΊtαρτί­ζουν τό άνευ χώρου διάστημα, τούς κόσμους των άνωτέρων δια­στάσεων, του όποίου η έξερεύνη­σις αyει στό ϋπατον ενα σημείον της έσωτερικfjς πραγματικότητος, της άνευ δρων ένημερώσεως. Ή έ­ξερεύνησις του βάθσυς αjtου .μέσα στόν άνθρωπο τόν άyει στήν ,πη: yή-τfjς ύπάρξεώς του - τό Άπό­λυιοv�, άπό τό δποίον και προέ­κυψε ή όλική φύσις τοΟ άvθρώπου.

Ή σχέσις μεταξύ τοΟ · έσωτερι-· , κοΟ διάστήματος του· άνθρώπΌυ καί τοΟ έξωτερικοΟ διαστήματος εί_ναι σχετική καi άείποτε'. μετα0

βλητή. Έξαρταται άπό τήν ένημε­ρότητα ΊΟΟ άτόμου, άπό τήv κα­τάστασι του νοΟ: Στό φυσικό Πξ"

δίον της συνειδητότητος δ άv.θρω­πος είναι πραγματικά περιωρισμέc vo:; σέ πολύ στενό χω;)ο. Ή Μπλαβάτσκυ, δμως, έ.;ώρκιζε τοό·ς μαθητές της ν' άπαλλαyοΟν άπό τήν «μάγια» (αυταπάτη), δτι δ άv­θρ'ωπος είναι φυλακισμένος στό κλουβί τοΟ διαστήματος, διότι έ­νόσώ ή συνειδητότης τοΟ άνθρώ­που έξαπλc�νεται πέραν τοΟ φοσι­κοΟ πεδίου, yιά νά κατακτήση τό ά­στρικό 'και νοητικό, τόν ύψηλότε­ρο 'Εαυτό, και πέραν άκόμη, τότε άνέρχεται βαθμήδόν άπό. τις· αυτο­επιβληθεισες περιω,)ισ,..ιένες σuvθfj· κες yιά νά yνωρίση τόν έαυτό του σάν ενα μέ τό διάστηuα, έσωτερι­κό' καί έξωτερικό. ·

Στήν ερευνά του; ό άνθρωπός όφεί\ει νά τείνη στήν κατανόησι τοJ Άπό�ύτου Ένός, άπό τό ό­ποιον τά πάντα πρdfjλθαν. Καθώς' τό 'φυσικό άτομον μπορεί vά· θεω­ρηθ'fj σάν μικροκοσμικό σύμπάν, ετσι και· τό άτομον περιέχέι μέσα του τά ίδια βασικά ·άρχέτυπα, -που ύφί_στανται στόν μακρόκοσμο, τό · ευρύτερο σύμ-παν.

·1

'

>

1

-�.-

;

�-,, --,; .r­: .. ,..:

ΙΛΙΣΟΣ

Στήν σπουδή τοϋ έξωτεpικοϋ δια­στήματος δ ανθρ(ι)πος χρησιμο­ποιεί τά έρyαλεία καt τίς άντιλή­ψεις της έπιστήμης ώς βοηθήματα τοϋ τυπικοϋ νοϋ του. Στίς περιο­χές των άνωτέρω'! φυσικων καί μα­θηματικων δ σπουδαστής έρyάζε­ται μέ άντικειμενικές tδέες καί λειτουργίες, ένω έyyίζει πρός τά σύνορα των δυνατοτήτων τοϋ τυ­πικοϋ νοϋ. 'Από έκει καί πέρα άρ­χίζει νά άrτοκτα έμπειρ(α των με­γάλων παγκοσμίων tδεωδων καί τείνει νά έρευνήση, δι' ύποκειμενι­κων μέσων, τούς κόσμους των ζώντων άρχετύπων.

Μολονότι εΤναι άρχικά περιωρι­σμένος στόν τυπικό νοϋ, δ ανθρω­πος μπορεί νά _ πειραματισθη στά έσωτερικά διαστήματα ιοϋ άρχε­τύπου κόσμου, χωρίς νά τό άντι­ληφθη. Μόνον δταν έρyασ3η μέ έξυψωμένη συνειδητότητα θά μπο­ρέση νά φθάση σέ έμπειρία μέ συ­ναίσθησι τοϋ έσωτερικοϋ διαστή-ματα�

Ό σκεπτόμεν.:>ς ανθρω;τος μπο­ρεί κάποια φορά νά άσκήση διαί­σθησι Αυτό πού άποκαλειται δη­μιουργική εμπνευσις δεν εΤναι πα­ρά στιy,.ιιαία άστρα;τή μιας κοιμω­μένης tδιότητος. Ή έμπειρία τοϋ έσωτερικοϋ διαστήματος έπίσης έ­πέοχεται κατά διαφόρους τρόπους.

· Συνήθως, τήν ύποβοηθεϊ ή έξασθέ­νησις τοϋ έλέyχου της προσω;τι­κότητος, μέ παράλληλη αϋξησι τηςένημερότητος τοϋ άνωτέρου Έyώ.Συχνά ενα κρίσι-.10 σημειο άσ3ε­νείας προκαλει έπέκτb:σιν της δρα­τικότητος Ή πρό τοϋ θανάτουστιγμή έπίσης εΤναι ευι<αιρία yιάτέτοια ηιJξημένη ένημερότητα. uΕναβίαιο δυστύχημα μ;τορεϊ έ;τίσης νάπροκαλέση σχισμή στό παοαττέ­τασμα μεταξύ έσωτερικοϋ καί έξω­τε,::>ι-ωϋ διαστήuατος. · Ή χρΥjσιςφ�ρμάκων, ή ϋπνωσις, ό άσκητι­σμός, δλ' αυτά μ;τορεϊ νά φέοουν-βραχεια ένημέ:Jωσι ;τφί τοϋ τί ύπάρχει πέσαν τοϋ κόσμου τη:; άν­τικειuενι,ης πραyματικοτητος Ήθεοσοφία, δμως, ύποστηρίζει δτιύπάρχει μεγάλος κίνi>υν:,ς σέ τέ­τοιες περι;ττώσεις, δπου ή ένημέ-

•

ρωσις yιά τό εσωτερικό διάστημα έκβιάζεται μέ άνώμαλα μέσα. 'Υ­πάρχουν αλλα μέσα, άσφαλέστερα καί ύyιεινότερα, χωρίς ψυχικούς τραυματισμούς, για τήν προσέy­yισι της διαισθήσεως. Οί θρησκείες προσέφεραν διακριτική προσέyyισι ύπό τήν μορφή της προσευχης καί της λειτοφyίας, της μeναστικης_ ζωης καί του διαλοyισμοϋ. 'Επί­σης δ Τεκτονισμός καί ή τελε­τουργία της έπικλήσεως ά�τετέλε­σαν, έπί αtωνες, yιά μερικοός, μιά άτραπό πρός τήν έμπειρία του, Πραyματι,οϋ.

Πάντως, κcχί διαν ή πραγματι­κότης τοϋ έσωτερικοϋ διαστήμα­τος yνωσθη, ή ουσία της παραμέ­νει σχετικά άναμετάδοτη.

Τά μεyάλα εοyα της τέχνης και της φιλολογίας πολύ συχνά εΤναι βουβή έξωιερίκευσις τέτοιας έμ­πειρίας στή ζωή τοϋ άτόμου. Ή εμπειρία αυτή, είτε εΤναι μέρος δ­μαδικης προσπαθείας, είτε άτομι­κης, έπιδρα στόν χαρακ,-fjρα, σαν

άλάθευτο σημάδι της φύσεως σ' · αυτούς πού γνωρίζουν Ή ζωή τό­σων άyίων καί σοφων, άφιερωμέ­νων στήν ύπόθεσι της άνθρωπίνης_κατανοήσεως άnοτελεϊ εκδηλη ά­πόδειξι της πείοας των 'σ' αυτήν­τήν πει:;ιοχή τοϋ έσωτερικοϋ δια­στήματος

3. (lοιές σύγχρονες ίδέες περιδιαστήματος άναφέρονται στίς θε­οσοφικές άντιλήψεις TEJL διαστή­ματος.

Στα πρωτα ,χρόνια της θεοσοφι­κης κινήσεως, ή Μπλαβ:χτσκυ καιαλλοι ήσθάνοντο τήν άνάyκη νατονίζουν δτι ή θεοσ.:>φία έστρέφε­το κατ' ευθείαν έ\ιαντί-:,ν της μα­τεριαλιστικης καί μηχανιστικης τά­σε(ι)ς τfjc_ τότε έπιστήμης. Σήμερα:οί θε::�σοφοι χαίο:>υν διαπιστώνον­τας δτι εyει κατά πολύ άλλάξει ή:τάσις της σύγχρονης έπιστημονι­κης έοε·Jνης. Ή ερευνα της φυσι­κη:; είση\θε πλέον στόν χωρο της«μή ύλικη:; πραyματιι<ότητος,>, με.τήν έοyασία της yιά τά πεδία ί­σχJος, τό χωr,>ο - χρ:'η ο καί τήν·ϋλη -ένiρyεια. Ό άρχαιος όρι­σμός της λέξεως «ατομον,> έσήμαι-

264 ΙΛΙΣΟΣ

-vε τό ελάχιστον άόρατον μόριον, άπό τό δποίον είχε άποτελεσθη ή vλη, πού i'jτo ά3'.:ινατον νά «ταμη». 'Αψ' στου, δμως, ενεψ:ι:νίσθη ή νέα. άιομική φυσική καί δ άνθρωπος

"Ελενα Πετρύβνα Μπλαβάτσκυ .Συγγραιrεί1ς της « Μυστικ,jς Διδα­σκαλ' ας». κα-τώρθωσε τά τάμη τό άτομον, άκόμη καί δ τυχών διαβάτης yνωρίζει πώς έ><εινο πού έθεω­ρείτο ώς ή κατωτάτη ύ:τοδιαί­.pεσις τη; ϋλης, πού i'jτo περqιτέρω -άSιαί.Jετον, στήν πραγματικότητα.άποτελείται άπό διάστημα καί ή­λεκτρισμό. Οί παληές ίΕ>έες περίδιατηρήσε:.:,ς της ϋλης, καί της ε­-vεpyείας παρεχώρησαν τήν θέσιίους στήν yνωσι περί της συνε­χους εναλλαyης καί ύποκαταστά­σεως ϋλης καί ενεpyείας. Μιά ήμέ­ρα ή εpευνα θ:χ χρησιμοποιήση λε­,ξιλόyιο παρεμφερές μ' εκείνο της «Μvστικης Διδασκαλίας».

Σύμφωνα με τήν «Μυστική Διδα­-σκαλία',) τό σ.:ιμπαν ώς εκδηλωμέ­νο διάστημα είναι ρυθμικη� φύσε­.ως, με κύκλους άvαπτύξεως καί τιαpακμη�, έπεκτάσε.ως καί συσπει­ρώσεως ( «μανpαντάρα» καί «πρα­λάyια» ). 'Ένας άρι(lμός επιστημό­-vων cχ_Jχισαν νά προωθουν θεωρίες τιερί της ρυθ,.1ικης φύσεως του κό­σμου, βάσει επιστημονικών πειι::α-

μάτων. Ή διερεύνησις του ανθρώπου

στό εξωτερικό διάστημα, με ε;>yα­λεϊcχ της ψυσικης επιστήμης, πλη­σιάζει στό σημείο δπου θ' αρχίση νά γίνεται έvή 1ερος περί του δια­στήματος ώς πηyης των πάντων. Καί τότε θά στραψη πρός τά ενδον. Τουτο εχει tjδη αρχίσει σε μιά άλλη περιοχή έ,Jεύνης, τήν ψυχο­λογία. του βάθους, αν καί σε πε­ριωρισμένο β:χθμό. Τά τελευταία χρόνια έξετάζονται με συμπάθεια καί προσοχή ώρισμένες απόψεις της εσωτερικης φύσεως του ανθρώ­που, πού εθεωρουντο άλλοτε ύπο­λείμματα ψυλετικης δεισιδαιμονίας, απεκαλύψθη δέ δτι ύπάρχουν μέσα στήν συνειδητότητα του άνθρώπου, καθώς καί στήν αντικειμενική πεί­ρα του κόσμου, δλα εκείνα τά παγκόσμια σύμβολα καί αρχέτυ­πα. Καί πάλι ή νεώτερη σκέψις στρέφεται πρός τίς tδέες της �εο­σοψίας, δπως τήν εξέφρασαν στά εpyα των ή Μπλαβάτσκυ, ή Μπέ­ζαντ καί ό Λεντμπητε'ρ .

Τά συyyράμματα αύτά έμψανί­ζουν τόν άνθρωπο σάν μικρογρα­φία του σύμπαντος, πού παραδό­ξως τό ενα είναι καθρέφτης του άλλου. Περαιτέρω, ή «Μυστική Δι· δασκαλί:χ» συμπίπτει σε πολλά με τήν θεωρία του Άϊνστάϊν περί «πε­δίων» καί καταδεικνύει δη καθώς ό άνθρωπος είναι ενα «πεδίον δυ­νάμεως» μέσα σ' ενα εύρύτερο πε­δίον, ύ;ιά)χει μι::χ συνεχής δυναμι­κή εναλλαγή δυνάμεων μεταξύ του άνθρώπου καί του περιεκτι­κωτέρου πεδίου στό δποίον ζη, κινείται καί ύψίσταται. 'Έτσι, σκέ­ψεις, αισθήματα, ένέρyειες ώς δυ­νάμεις εκφραζόμενες από τό άτο­μον, στήν πραγματικότητα οχι μο­νον αντανακλοQν τό κοσμικόν σχέδιον του δποίου δ άνθρωπος αποτελεί μέρος, αλλά καί ασκουν εnί:ιρασι στό ίδιο τό σχέδιο. Τά πλατειά διαγράμματα του κόσμου άνιανακλωνται στά εvδον· τά α­πεί.Jως μικροσκοπικά διαγράμματα από τά ενδον αντανακλώνται στόν κόι,μο. Καθως φαίνεται, οί ίδέες της εύρύτητος η της μικροσκοπι-

•

'

}

1 λ :-_ \

ΙΛΙΣΟΣ 255

κότητος εΤναι σχετικές πρός τό <1ημεϊον του θεωμένου καί θά μπο­ρουσε νά συμ'Περάνη κανείς δτι :έσωτερικό διάστημα καί εξωτερι· κό διάστημα εtναι άντικρυνές

' τcλευρές της 'ίδια(,,; yωνιας. 4. τι 'Προβλήματα θέτει δ αlών

τοJ διαστήματος στόν σύyχρονον -άνθρωπο.

Ή πρόοδος του άνθρώπου θάμπορουσε νά δρισθη ώς αϋξησιςτης ενημερώσ�ς του των σχέσεωνμεταξύ του έαυτου του καl του πε·,ριβάλλοντός του καί $ντός του έ­-αυτου του καί του περιβάλλοντόςτου. θά μπορουσε νά λεχθη δτικαθόσον δ άνθρωπος άντιλαμβά·νεται αυτόν τόν συσχετισμό, με·yαλώνει τό άνάστημά του σαν άν­·θρώπου. Ό εlκοστός αtών εtδετήν yέννησι πολλών νέων μέσων·έπαφης, μέ τά δποία δ άνθρωποςμπόρεσε ν.χ επικοινωνη μέ τούςσυνανθρώπους του, άλλ' άκόμηκαί νά επικοινωνη άποτελεσματι·Ί<ώτερ :χ μέ τήν εσωτερική του ψύ·<1ι. Ό κόσμος εyινε πολύ μικρός)Ιιά τόν ανθρωπο, δ δποίος μπο·ρεί, αν θέλη, ν.χ περιέλθη τίς με·yαλύτερες πόλεις του κόσμου σ'.ενα μηνα. 'Έφθασε νά επεκτείνητίς γνώσεις του yιά τούς αλλους'Πλανητει:; του ήλιακου σUJτήμα·τος. οι λέξεις χρόνος καί διάστη­μα εyιναν έλκυστικές άκόμη καίyιά τόν μέσJν ανθρωπο. Σαρώθη·καν οι παληές θεωρίες καί οι ση·μερινές μπορεί νά μήν στέκωνταιαϋριο. Τά κριτήρια των άποστάσε­ων της παληας εποχης δέν-υπάρχουν σήμερα, μέ τήν άνάπτυ­ξι της 'ΠU,::>αυλοκίνητης άερο'Πορί·-ας καί της μακρας άκτίνος τη­λεJράσεως. Μας φαίνονται οί προ­σπάθειες του 'Παρελθόν'τος μόλις-αlωνος yιά τά άψήλατα τραίνακαl τά «άλοyάκια εξπρέςς» σάνθολές εtκόνες 'Πολύ μακρινών επο·χων ...

Ό ανθρωπος ζη μέ καν::>νες, μέ _ έξηρτημένες άντιλήψεις. Χρειάζε­

ται τό αϊσθημα της σταθερότητος κάτω άπό τά πόδια του, η ετσι νο· μίζει. Γι' αυτό προβλέπεται ν' αυ· ;ξηθη ή πίεσις για ψυχολογική· προ-

. cαρμοyή καί ίσορροπ{α κατά τόν

επερχόμενον αtωνα του διαστήμα­τος. Αίσθάνεται δτι άποτελεί ά· πειλή ή προσκόλλησις σέ tδέες α­χρηστες 'Πιά. Ή αϋξησις των επι· κοινωνιών καί μεταφορών καί ή προβολή του άνθρώπου καl των tδεων του στό εξωτερικό διάστημα, ενω φαινομενικώς θά εκθρέψουν τήν ευκαμψία της σκέψεως, επίσης θά άποσ.:χψηνίσουν τήν πραγματι­κότητα, δτι δ εσωτερικός ανθρω· πος δέν θά μπορη πιά νά κρύβεται καl νό; ζαρώνη πίσω άπό ξεψτι· ' σμένες πίστεις καl ίδέες. Καθημε· ρινά ανακαλύπτονται άπό ποικί­λες διεθνείς όρyανώσεις βοηθείας θύλακοι φτώχειας, 'Πείνας καί ά· μαθείας σέ μέχρι τώρα άπρόσιτες περιοχές της ύδpοyείου, άρχίζει δέ άρyά νά καλλιερyηται στό νου καί τήν καρδιά του άνθρώπου, δτι α υ τ ό ς εtναι πραγματικά δ ψύ· λαξ του άδελφου του Ό νέος αt· ών του διαστήματος προκαλεΊ τώ­ρα δλους τούς ανδρες καί τίς γυ­ναίκες νά γίνουν ενήμεροι σχετι· κά μέ τίς συνθηκες δλης της άν· θρωπότητος. Ή αyνοια δεν θά εt­ναι πιά δικαιολογία γιά τήν ά­δράνειά μας στόν τομέα της άδελ­ψότητος καί της βοηθείας.

Ή αϋξησις των επικοινωνιών δέν εφώτισε μόνον εκτάσεις πού ησαν εως τώρα στό σκοτάδι, άλλά καί ύπεyράμμισε τήν άνάyκη προσο· χης του εσωτερικου μας έαυτου. Ό ανθρωπος πρέπει τώρα νά επα· νεξετάση τίς παρουσες άντιλήψεις του yιά τήν ψ6σι του. Πρέπει ν' άντιληψθη δτι σήμερα είναι σέ θέ­σι άπομονώσεως εyωκεντρικης, μέ τό νά 'Πιστεύη δτι αυτός εfναι τό κέντρον του σ.Jμ'Παντος, ιό κέν· τρον της συνειδητότητος του θε· ου, ενω η επιστήμη του λέγει δτι μπορεί νά μήν άποτελη αυτός τήν μόνην άνθρωπότητα στό σύμπαν, πραyμα πού η «Μυστική Διδασκα­λία» τό θεωpεί yεyον.:>ς. Ό αν­θρωπος πρέπει ν' άποκτήση και· νούρyια ίδέα πε_)ί της θέσεώς του στό σχεδιάγραμμα των πραyμά· των σάν αrομο καl σάν μέρος δ· μάδος σχετιζομένης μέ αλλες δ­μάδες μέσ.:χ σ' εν.χ διακοσ,..ιικό σχέδιο εξελίξεως.

,J

256

/·

Ζαχ. ΠαπαvτωvLοu

Ψαλμοi

... . �-·�· .

-� ., ... 4.-:

Κύριε, στήv κατοικLα μου βροvτα ό κεραυνός σου. Δο­ξασμένο τ' οvομά σου στον αίώvα!

Κύριε, πόσο θεία έγvώρισες το μέρος πού επρεπε · vά. χτυπηθώ! Μόνο φωτιά σταλμέvη άπο σένα μποροuσε νά βρεί το βαθύτερο της άγάπηι; μου καi. vά το κάνει στάχτη.

Ό κεραυνός σου μοu σπάραξε τον κηπο της στοργης μου. Ό κεραυνός σου μοu βύθισε τή βρύση τώv δάκρύωv. 'Ακούω τή βροντή του μέσα στο χάος της ψuχης μου. Εύδόκησες vά λάμπω &.πο το φως τοu πόνου!

Κύριε, μοu ελειπεv ώς τώρα το δείγμα της μεγάλης σου καλωσύσης-ή καταστροφή. Ναί, ε{χα κάποτε χαμογελάσ�ι­κάποτε είχα έλπίσει, κάποτε βρηκα τή ζωή ώραLα. Εlvαι άλή­θεια. Είχα κάμει δλες αύτές τi.ς άμαρτLες! 'Αλλά σu εύδόκη­σες vά μέ ξυπνήσεις.

Στον πόνο πού μέ βύθισες εlvαι άδύvατο πλέον v' -&.κού­σω τιποτ' αλλο &.πο τi.ς άρπες τώv λογισμών ποu σέ δοξά­ζουν κι' άπ' το ποτάμι της αίωvιότητος πού τρέχει στά. πόδια σου.

Το κuπαρLσσι της ζωης μου σαλεύει τήv κορφή του προς τούς ούραvούς. Βράδι καi. πρωι περιμένει πώς θά καταδε­χτείς vά τό κάψεtς, το μαuρο κuπαρLσσι πού το ξέχασαν ;,οί

... , ..

,•

κεραuvοL σου, Κύριε!

Ι_ ι:�οΛί�ρνυ�θ��Λιο�ίν»�)r\Λ-'VV\.""1ι.n..-'ΙΛ"'-Ι'-ΙΑ.ιr\Λ-'VV\.""1"""""�

:ι.. -·� \ ..

__ : .. 1-. '

,,-t . '.,� 1 ,

iF" " ι, \.'',•

. • • r �

(ο· Χρvσος Καvόvα_ς

της Άvθρωπότητος

Στό: ίερό: κείμενα των μεγάλων θρησκειων

Β ρ α χ μ α ν ι σ μ ό ς: Τοuτο εlναι τό άθροισμα τοϋ καθήκοντος: Μήν πράττεις στούς άλλοuς έκείνο ποu ,θά σοϋ

προξενοϋσε πόνο αν οί άλλοι τό επραττα'ν σέ σένα.

πού

Μαχαβαρά

τ

α 5. 1517

Β ο u δ δ ι σ μ ό ς : Μή βλάπτεις άλλοuς μέ τρόποuς θά έφαLνοντο βλαβεροι και σέ σένα.

Ούδαναβάρyκα 5. 18

Ί ο u δ α ι σ μ ό ς : Αότό πού εlναι μισητό σέ σένα, μήν τό πράττεις στό σuνάνθρωπό σοu. Αότό είναι όλάκερος δ Νόμος, δλα τά λοιπά εlναι σχόλια.

Ταλμούδ, Σαμττάτ 31 α.

Ί σ λ α μ ι σ μ ό ς : Κανείς σας δέν είναι πιστός, μέ­χρι� δτοu έπιθuμήση γιά τον άδε:λφό τοu αότό πού έπι­θuμεί γιά τόν έαuτό τοu. Σουνάν

Κ ο μ φ ο u κ ι α ν ι σ μ ό ς : 'Υπάρχει ενα ρητό πού νά ίσχόη γιά δλη τή ζωή ένό� άνθρώποu; 'Ασφαλώς, εlναι τό ρητό τijς άγάπης: Μήν πράττεις στούς άλλοu� δ,τι δεν θά ηθελες νά πράξοuν σέ σέ.να έκείνοι. 'Ανάλεκτα 15 23

Τ α ο ι σ μ ό ς : Θεώρησε τοu yείτονά σοu τό κέρδος,

257

1. δικό σοu κέρδος και τή ζημιά τοϋ γείτονά σοu, ζημιά σοu.

Τάι-Σάνyκ Κάν-Πνyκ Πιέν

χ ρ ι σ τ ι α ν ι σ μ ό ς : Πάντα ουν δσα αν θέλητε ϊνα

1

ποιώσιν ύμίν οί άνθρωποι, οϋτω και ύμείς ποιείτε αότοίς· . ουτος γαρ έστιν δ νόμος και οί προφijται.

IV\I\A/1�'\JV\/V\J\ΛJV1ιΛAΛΛ.I\ΛIV\,/\ΛI\Λ.ιrvu

κ

\Λl

α

τ

α

vv

· VVΙM

α

:

:J

ι:.;..

258

(,

Με τήν εύκαιρία της 17η; Όλuμπιάδος

eJi r{3εσι τσυ 'e)λύμπσv

Του J. L. Davidge

από τό περιοδιΧό T11eosoph:γ in Aυstralia

ΟΙ ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ αyωνες μαςπαρακινοϋν σε μιά αποσαφή­

νισι των yνώσcών μας περί τοϋ ,Ολύ,1πιακοϋ Παν3έαυ καί της ε­σωτερικης σημασίας του.

Οί υΕλληνες εyνώ,αιζαν τίς θεό­τητές -ιων ώς πραγματικά οντα, τά όποια εζοϋσαν τήν ζωή ανδρων καί yυναικων ενω επροσωποποιοϋ­σαν ίδιότητες θεοτήτων. Οί φιλό­σοφοι εσχέτιζαν τούς θεούς με τίς κοσμικές δυνάμεις καί φαινό­μενα, τούς απέδιδαν δε καταyωyή χιλιάδων ετων από τίς θεϊες δυνα-

* Τό μ,•ημειωδες εργον της υΕλε­νας Πετρόβ,•α ΜπλαβάτσΧυ. Στ ίς έπόμενες σημειώσεις τό εργον {),' ά. νrιφέρεται ιυς « Μ. Δ. », ε,• συνεχείq, δέ οί αρι{}μοί {Ι•ά δεικγuουν τόν α­ρι{Ι μό του τόμου Χαί της σελίδας, εκδόσεως Adyaι-. Αί έρμηνευτικαί ύποσημειώσεις του παρόντος αρ­{}ρου στηρίtονται στό εργον του Ζιναραγιαντάσα «'Απόκρυφος 'Εξέ­λιξις της Ά,,{}ρωπότητος» (Έλλ. μετάφρασις).

στειες της Άτλαντί5ος. υΟμως, yιά τούς συνή9εις υΕλ­

ληνες οί θεοί ησαν μι::χ μακρ::χ χο­ρεί:χ πρασώrτων με αν3pωποειδεις ί:ηότητες, πού ά,τετέλουν εναν μυ­θικό κόσ.-ιο.

Κατά τόν 6::>ν π. Χ. αίωνα-εναν αrτό τούς χρυσούς τοϋ κόσμου και σημαντική εποχή yιά τήν πρ6-οδο τοϋ Έλληνικοϋ πνεύματος­άνεδύθη μιά διάφορη αντίληψις πε­ρί θεων Ό "Α yyλος ίστορικός Γκρώτ (1794-1871) τήν αποδίδει στόν Πυ9αyόρα. Λέγει δτι ό Πυ­θαγόρας ητο «ό πρωτος αrτομα­κρυν8είς φ,ααστικως και ού::ηαστι­κως από τήν θεογονία τοϋ 'Ησι­όδου, yιά νά είσαyό:yη τήν αντίλη­ψι περί ούσιων με μεταβ αλές '<α ί συνέπειες». Αύτή ή ί5έα συ_1φωνεί πρός τήν εσωτερική έ.J;.ιηνεία της «Μυστικης Δικασκαλίας»*.

Άλλά, έπειδή μερικοί Έλληνι­σταί ύποστηρίζουν δτι ή θΞοy.::>­νία τοϋ 'Ησιόδου βασίζεται έπί ίστορικων γεγονότων, ή κυρία

ι Ί·

. (

.. ,ι..:,. •.,,

<'

·, • -ι. . '

ΙΛΙΣΟΣ 259

� ·.fν'\πλαβάτσκυ παρατηρεί οτι είναι1 ·.εύκολώτερο γιά τήν 'Απόκρυψη δι­

δαχή νά βpη τόν δρόμο της μέσα·<Jtό νοΟ των στοχαστικων άνθρώ­-πων. <ι:Τά άπαντώμενα σε δλεςτlς έξωτερικές λατρείες σύμβολα.-είναι δρόσημα πρόϊστορικων άλη­θειων». (Μ.Δ. 4)345).

Σ' ενα βιβλίο έκδοθέν προσφά­τως, ύπό τόν τίτλο «οι δώδεκαΌλύμπιοι», δ δρ Τσαρλς Σέλτμαν-άποδίδει εμψασι στην ύψηλή cψυ--.χαyωyική άξία» των Έλληνικων μύθων καί τήν σημαnία τους yιάτήν κλασσική παιδεία, πιστεύει δε<Jταθερά δτι μπορουν νά συμβά­.λουν στόν σημε_Jινό ταραγμένοκόσμο, δ όποί·�ς άκόμη «πεινάει-γιά άνθρωπισμό». Μπορουμε νάψαντασθοϋμε τήν κυρία Μπλαβάτ­-σκυ νά μαστιyώνη τόν δρα Σέλ­τμαν με λόγια λιyώτερο η περισ·σότερο δμοια έκείνων που έχρη­

-.σιμοποίησε σχειικά μ' ενα ά,Jθρο,ο υ Γλάδστοουν σrό περιοδικό<1Δέκατος ενατος αίών»: «Ή τάσιςτων πλείστων σοψων Έλληνισrων·.είναι νά περιορίζουν τίς ψαντα­-σίες των στίς έξωτερικές είκόνες,ης Μυθολογίας καί νά χάνουντην οψι της έσωτερικης των σημα­σίας. Τό 'Εσωτερικό κλειδί yιά τά μυστήρια τόσον της Χριστιανικηςδσον καί της Έλληνικης θεογο­νίας καί των Έπιστημων είναι ήΜυστική Διδασκα\ία των προϊστο­ρικων έθνων... Μόνον ή διδασκα­λία αύτή μπορεΊ νά χαράξη τήν,σχέσι δλων των άνθρώπινων θρη­-σκευτικων ύποθέσεeμν καί μόνοναύτή ή διδασκαλία έμψυσα τόπνευ,.ια της ζωης σrίς λαϊκές μορ­...φες έπί των όρέων -τοΟ Μέpου, τουΌλύμπου, της Βαλχάλας η του'Σινα». (Μ.Δ. 4)335).

Ή έσωτε,Jική σημασία των ποικί­'λων αύτων ούρανων των άθανά­των -των Ίνδων, των 'Ελλήνων, -των βορείων η των 'Εβραίων-

* ΥΑτμα: τό Π,1εϋμα 1 ό «'Α,1cύτε­,ρος 'Εαυτός», ό «Δαίμων» τοϋ Πλά­

, -τωνος. ** 'Ελληνικά στό κείμενον της

Μπλαβάτσκυ.

ητο, ύποτίθεται, έξ ίσου απρόσιτηστην άντ(ληψι τοΟ κοινου άνθρώ­που τοΟ άρχαίου κόσμου, δπωςκαl του σημερινοΟ. 'Αλλά ή κυρίαΜπλαβάτσκυ μας ε5ωσε με τάεpyα της «'Ίσις άποκαλυ:pθεΊσα» καί «Μυστική διδασκαλία» Ίό κλει­δί. αΟ,τι ητο γιά τούς αΕλληνες όΥΟλυμπος, ητο γιά τούς 'Ινδούςτό Μέρου, «χώρα εύλοyίας άπόάρχαιοτάτους Βεδικους χρόνους».'Ως διαμονή του Βισνου, τό Μέ­ρου «άντιπροσωπεύει τήν περιοχήτου 'Άτμα*, της άyνης ψυχης καίπνευματικότητας. Είναι χώρα κα­τοικουμένη άπό οντα ζωντα έπίδέκα χιλιάδες χρόνια, έλεύθεραάπό νόσο η παράπτωμα· δπου δενύπάρχει οϋτε άρετή, οϋτε άuαρ­τία, διότι οί άνθρωποι αύιοί είναιτης ί5ίας φύσεως με τούς θεούς».

Καθώς δ 'Όλυμπος, είχε καί τόΜέpου, κατά τίς έσωτεpικές διδα­σκαλίες, ιήν γεωγραφική του θέσι,ταυτίζεται δε με τόν βόρειο Πόλοτης πρώτης ηπείρου έπί της Γηςμας καί πε;>ι γράφεται ώς «δι:ψονήτης πρωταρχικης άν3ρωπότητος».

Ή κυρία Μπλαβάτσκυ συσχετί­ζει τό Μέpου με τόν Κηπο της'Εδέμ, οχι δμως 1<ηπο <,τρυ1>ηλότη­τος, έκψραζομένης με τήν έ\λη­νική λέξι «ήδονή» **, όπότε «δενείναι καλύτερος άπό τόν 'Όλυμποτων 'Ελλήνων» - άλλά, μαλλον,με τ ήν 'Εδέμ της Γενέσεως, ό δ­πο ϊος «σημαίνει Σοφία, μιά κατά­στασι σάν της Νιρβάνα, εναν Πα­ράδεισο Εύλοyίας, ό δποϊος, έπί­σης, άπό άλλη άποψι, σημαίνειτόν ίδιον τόν Διανοούμενον "Αν­θρωπο, τόν φορέα της 'Εδέμ, είςτήν όποίαν άναπτύσσεται τό δέν­δρον της Γνώσεως του καλοΟ καίτοΟ κακου-ανθρωπον ό όποιοςείναι ό Γνώστης». (Μ. Δ. 3)208).

Στό εpyον «'Ίσις άποκαλυΦ9εί­σα» δίδεται έπισrημονική βάσιςστίς άλληγορίες των 'Ελλήνων: «Τό θεμελιωδες στοιχείο των άp­χαιοτάτων θρησκειων ητο άσrρο­λατρικόν καί ύποστηρίζομε δτι οίμυθοι των καί οί άλληyορίες των, έάν _έpμηνευθοϋν πλήρως καί όρ­θως, προσαρμόζονται στίς άκριβέ-

260 1' Λ I Σ Ο Σ

στερες αστρονομικές γνώσεις της έποχfjς μας. Έπi πλέον, μέ δυσκο· λία θά μπορουσε vά εύρεθfj έπι· στημονικός νόμος - εϊτε άναψε· ρόμεvος στήv ψυσική αστρονομία, εϊτε στήv φυσική yεωyραψία - ό όποιος vά μήν ταιριάζη στούς ευ· ψυεις συνδυασμούς των μύθων των. Ένεψάνισαv μέ αλληγορίες τiς σημαντικώτερες, οσο καi τiς έλα­χιστότερες αιτίες των ουραν(ωv κινήσεων· ή ψύσις έκάστου φαινο­μένου έπροσωποποιήθη.

Καi στ.iς μυθικές βιοyραψίες των

' Κατά Θεcσόφοιις συγγραφείς, το οχiδιον τοϋ Λόγου περιλαμβά­Ηι 7 τιιπους φυλών για τήν έξέλιξι τϊjς άν-θρωπότητος. Διανύομε ηδη την 5η.

-�Ή καλύπτοιισα σημαντικον τμη­μα τοϋ σημερινοίί Είρηνικοϋ ώκεα­,•οϋ μεγάλη ηπFιρος 6νομα'C.εται ίιπό τών σπουδαστών της Θεοσοφίας Λ ε μ ο υ ρ ί α, τοϋ όρου ληφ-&iν­τος παρά τοϋ φυσιοδιφου Σκλέη­τι:.ρ, δστις δπεση1ριζι, την ϋπαρξιν τοιαύτης ηrτειρου, βασι'(όμε.νος επί της ανωμάλου δια,•ομης τω,• Λεμου­ριων πιflήκων επί σπερά,,τ'ων lκτά­σι,ων. 'Η γη κατωΥείτο ύπό άν{)ρω· πων των όποίων ί,ποιείμματα -θεω· ρουνται οι αί:()ιοπες, νiγροι καί γε­ηκιiJς αι μι:. ουλοτριχα Υόμην ψυ­λαί.

'' Τι:.τάρτη φυλή ij 'Ατλα,•τι,•ή. Περιγραφεται ώς f:χουσα 7 «ύπο­φυλας, τιiJν όπcίων αι δύο πριiJται εξηφανίσ-θησαν. Μερικοί σΥΕι ετοί άπο άνασκαφάς -θεωροϋνται ύ­ποδεί γματα της πρώτης καί δευ­τερας\. Αί έrτόμεναι 1:.ϊ,•αι Τολτ{κοι (κα-θ·αροί Περουβιανοι), 'Α τ'(έκοι, (l­ρυ-θρόδι:.ρμοι 'Ινδοί), Τουράνισι (Σι­νιΥη Υιτρίνη φυλη), Πρώτοι Σημι­ται, Ά.ικάδιοι (Φοινικι:.ς), . Μογγό­λοι, Ίάπων1:.c:, Μαλαϊοι.

; "'' Έκ της Πiμπτης 1 1 'Α(!ειας Φυλής ι:νεφανισ{)ησα,, μέχρι τοϋδε μονον πέντε « ίιποφυλαί , (Ί ,•δοι­Αlγύπτιοι, � Α οειοι Σημιται, Ίρά­ηοι, Κcλται, Τεύτο,•ες. Ή 6η ύπο· φυλη Αιστραλοαμερικα,•ό'>ν ύπο έ­πεξεργασίαν.

Όλυμπίώv θεων καi θεαινων, ενας: ένήμερος των πλέον ιrφ.ο.σψάιων· άρχων τfjς ψυσικfjς καί ,της χημεί.. ας θά μπορουσε νά εϋρη .τiς αίιrί·· ες των, τiς έπε·νέρyειες καi τού.ς ά·· μοιβαίους συσχετισμούς. των έν, σωματωμένους στήν συμπεριψορά: καi πορεία των· άστατων θεοτ.ή· των». ('Ισις, 1)262).

Έξηyειται στήν Μυστική Διδα· σκαλία οτι «ολοι οί θεοί τοΟ 'Ο­λύμπου, καθώς καί έκ_ειvοι του, Ίν.δικοϋ Πανθέου κςχi οί- Ρίσις η· σαν έπτάμορψες 'Ιtpοσωτι;ο.ποιήσ_εις: 1) Των Διανοητικωv Δυνάμεω:ν τηςΦύσεως, 2) των Κοσμικων Δυνάμε·ων, 3) των Ουρανίων Σωμάτων,4) των. θεών η Ντυάv Τσόχαv, 5)των Ψυχικών καί Πνευματικων­Δυvάμεω:ν. 6) των θείων .Βασιλέ­ων έπi Γης, η ένσαρκώσεω.ν τωνθεών καi 7) των Γηί.νων 'Ηρώων τϊ'Ανδρών. Ή yvωσις της διακρίσε­ως της όρθης μεταξύ αυτών τωνέπτά μορφών άνηκε άνέκαθεν στούς_μεμυημένους, των όποίων οί άρ·χαιότεροι "Προκάτοχοι είχαν δη­μιουργήσει τουτο τό άλληyορικόκαi συμβολικό σύστημα.

«'Έτσι tνώ ό αστερισμός ιοί°}· Ουpανου έβασίλευε έπi της Δευτέ­ρας .Φυ\ης* καi της ηπείρου της, ό­Κρόν;:,ς έκυβερν;:,ϋσε τούς Λεμου­ρίους ·• καi ό 'Ζεύς μέ τόν Ποσει·· δωνα καί άλλους έμάχοντο yιά τήν 'Ατλαντίδα, η όποία ητο ή Γη; όλόκληρη κατά τήν πι;ρίοδο . της Τετάρτης Φυ\ης"""-ι, (Μ. Δ. 4\334).

«Καίτοι ό -· Ζεύς βασιλε:ει έπι. της Τετάρτης Φυλης, ό ΠΟ'σει­δών κυβερνα καi άποτελει τό αλη­θινό κλειδί πρός τήν τριάδα των Κροvίων 'Αδελφών, καi πρός τiς. άvθρώπινες φυλές μας. Ό Ποσει­δων καi ό Νηρεύς εΤναι εvα· ό πρώτος, κυβερνήτης η πνευμα της. Άτλαντίδος πρΌτοQ άρχίση ό κα· ταποντισμός της, ό δε:.�τερος επει­τα. Ό Ποσειδών εΤναι τιτανική; δύναμις της ζ ώ σ η ς Φυλης, δ· Νηρεύς, τό Πνευμα της,, ένσαρκού­μεvον στήv έπακόλουθη Πέμπτη η; Άρεία ψυλή»"'"'*•. (Μ. Δ. 4)335).

Ό Φειδίας εΤχε κάμει ενα yιyάν­τιο αyαλμα του Δίός, τό όποιον

. , .. · .·ι-. __ 1-_

ΙΛΙΣΟΣ 261 :; ;:,__ iθεωρήθη ώς ενα άττό τά θαύματα �· --ιοδ κόσμου. Ή· Μπλαβάτσκu ύπεν­. •θυμίζει δτι «προτοΟ δ Φειδίας άν-

\θ�ωπο_μορφοποιήση τόν 'Ολύμπιο Δ(α ώς Παντοκράτορα θεόν, δ .Μάξιμος, στην άρχο:ιοτάτη, έπίστή­Ίμψ της συμβολολογίας, εΤχε ένσω­:ματώσει στό πρόσωπό του τίς tδιό­-τητε� πασων των κοσμικων δυνά­;μεων. Ό ΜΟθος ητb όλιγώτερο μεταφυσικός και πολύπλοκος, άλ­λα πλέον εύφρο:δής ώς εκφρασις -της φυσικης φιλο.σοφίας).

Ό· Ζεύς έθεωρείτο, κατά τόν'Πορφύριο καί τόν Πρόκλο, ώς άρ­·.χηγός των ζώντων οντων. «ΣτηνΌρφικη θεολογία, τήν άρχαιοτά­την ολων, μιλωντας μεταφυσικά,<άντεπροσώπευε καί την tσχύν(1)ote11tia) καί την ένέργεια (actu,,),καθώς καί την άναποκάλυπτον α t­

, τ ί α ν καί τόν Δημιουργόν, η τόν,'δρωντα Πλάστην ώς έκδήλωσιντης άοράτου ισχύος. Κατ:'χ την δη­;μιουργικήν του ίκqνότητα, έν συν­:δυασμQ μέ τούς συναδέλφους του,διαβλέπουμε σ' αύτόν τίς κραται­ότερες έκδηλώσεις της κοσμικης;έξελίξεως - χημική συγγένεια, ά­τμοσφαιρικό ήλεκτρισμό, ελξι καίάπώθησι. Παρακολουθωντας τίςέμφανίσεις του σ' αύτό τό φυσικόσυνταυτισμό, άνακαλύπτουμε πό­σο καλά πληροφορημένοι ησαν οίάρχαϊοι περί ιων θεμάτων της φU­.σικης έπιστήμης:Ρ. ('>Ισις, 1)262).

Οί .άλληγορίες των «παρ' qλον -δτι ,Φαίνοντ';Χι πληθωρ\κές, ο�5έπ�­τ,ε απεμα,φυνοvτ.ο ·άπο τις δυο κυ­ριες. tοέες, μπορεί νά διαπιστω­θοΟν πάντοτε στην ίερή των άπεί­κόνισι· αύστηρή προσήλωσι στηνφυσική, καθώς καί τήν ηθική απο­

·ΨL τοΟ φυσικοΟ νόμου. Οί μεταφυ­σικές των ιίρευνες ού5έποτε συνε­κρούσθησαν μέ τίς έπιστημονικέςάλήθειες, κ-αt·ή θρήσκεία· Των' δύ­ναταί ·νά···όνομασθ·fi. ο

iΆ ψυχο�φuσι·­ο'λ:ογι1(ές · ,ifστέις των· ίεοέων' κ'αtέtτΊd-rημόνών οι- δποιοr τίς·· έθφε­λίωσάν-έπί των·- πάρ'αδόσέων'· τουνηπιάκου κόσμου, οπως τις έδέχθψ-σαν τά σοφιστικά πνεύματα τωνπρωτογόνων φUλων καί οπως, μέ-rήν πειραματική γνωσι, ήλικίώ-

θησαν μέ την Σοφία των μετέπειτα αίώνων». (7/σις, 1)263).

'Επί παραδείγματι; δ μυθος του Προμηθέως, του ΈλληνικοΟ Λό­γου, τόν δπο'ίον δ Ζευς άλυσόδε­σε σ' ενα βράχο. Ή έσωτερική φι­λοσοφία προμηθεύει ενα κλειδί γιά τόν Πρ-ομηθέα, ό όποιος, μέ τό νά φέρη στη γη τό θείον πυρ (διά­νοια και συνείδησι) έπροίκισε τούς άνθρώπους μέ λογική και νου. Ό Προμηθεύς εΤναι δ Έλληνικός τύ­πος έκείνου, τό δποϊον · στό· έσω­τερικό λεξιλόγιο άττοκαλείται «κουμάρα>). η < Έγώ)), καί τό δποϊ­ον, διά της ένσαρκώσεως σέ άν­θρώποuς·, τούς μετέβαλε σέ λαν­θάνσντας θεούς, άντί ζώων.

Σ' αύτή την άλλ:ηγορία, δ Ζεύς άντιπροσωπεύει τόν 0Ομιλο · των Πρωταρχικων Προγόνων, των «Πί­τρις» ('Ινδικά), των «Πατέρων», οί δποίοι επλασαν άνθρώπους άναί­σθητ9υς καί χωρίς νου, ένω δ θε ί­ος Τιτάν Προμηθεύς - έξόριστος άπό τόν ούρανό - παίρνει τήν θέ­σι των Πνευματικων Δημιουργων, των «Δέβας» πού έξέπεσαν στην γέννησι' Ένω δ Ζεύς καί δ ομι­λός του ησαν κύριοι των κοσμι­κων κατωτέρων τιτανικων δυνάμε­ων, δ Προμηθεύς κατείχε μόνον τό Διανοητικόν καί Πνευματικόν ΠΟρ.

«ΤοΟτο τό δραμα της πάλης με­ταξύ Προμηθέως καί ωΟ 'Ολυμπι­ακοί} τυράννου και δεσπότου, αί­σθησίακου · Διός, τό βλέποομε νά έκτυλίσσεται καθημερινως στό πα­ρόν άνθρώπιν::, γένος· οί καrώτ€­ρες. δυνάμεις άλυσοδένομν τίς ύψη­λότερες βλέψεις σrόν βpάχσ της ϋλης γιά νά θρέψ:>υν τόν γύπα της θλίψεως τσΟ πόνου καί τη:; τύψε­ως. Ό σ.:ιγχρονος Προμηθεύς εyι­νε Έπιuηθεύς- αύτός πού βλέπει μόνον·· μετά : τό · · συμβάν- διότι ή παγκόσμια· φιλα-νθρωπία τοΟ πρώ­του άτιό πολλΌΟ έ�εφ:iΧίσθη σέ tδι­οτέλεία και tδιολαtρείά. Ό άνθρω­πος θά ξαναyίνη δ έ\εύθερος Τι­τdν, οχι ομως- προτοΟ ή κυκλίκή έξέλιξις άποκαταστήσ 1 τήν δια­σπασθείσα άρμονία μεταξύ των δύο φύσεων-της γηίνης καί της

..

'

.\

.

� ·� .:.·τ;;: � �.;.ϊι�. J' -- , 7

, ...

262 ΙΛΙΣΟΣ

θείας. Τότε θα εΙναι αδιαπέραστος στίς κατώτερες τιτανικές δυνάμεις, ατρωτος στήν Προσωπικότητα του καί αθάνατος στήν Άτομικότητά του-αύτό δμως δέν μπορει νά συμβη προτου έξουδετερωθη από τή φύσι του κάθε ζωωδες στοιχειο. 'Οταν δ ανθρωπος άντιληφθη δτι «Deus 11011 Jec1t 111orte111 ,, (δ Θεός δέν έδημιουρyησε τόν θανατο), άλ­λα τόν έδημιούρyησε δ ίδιος δ ανθρωποι,, θά ξαναyίνη πρό της πτωσεως του Προμηθεύς» (Μ. Δ. 3)420).

"Ας εύχηθουμε, καθώς οί 'Ολυμ­πιακοί άyωνες στήν Έλλαδα πού

έτελουντο πρό χιλιάδων έτων, «σι,-:­νετέλεσαν στήν διατήρησι του αί­σθήματος της κοινης Έλληνικης. ζωης (παν-έλληνικης) παραμερί, ζοντας την στενή πολιτική των­διαφόρων ασιεων», δπως άναψι'ρει: δ Ούέλλς; ετσι κο ί οί σύγχρονοι. 'Ολυμπιακοί άyωνες, πού συνα- · θροίζουν άθλητάς από ολα τά μέ­ρη του κqσμου, νά διατηρήσουv­τά χαρακτηριστικά της ευγενείας_ καί ίπποτισμου, πού τοίις διέκρι­ναν στό παρελθόν καί να συντελέ­σουν στήν ένότητα της άνθρωπό­τητος · ύπεράνω ολων των διαψο­ρων του έθνισμου.

Τό πρόβλημα τοϋ τt θά. κάμη ό α.νθp�πος μέ τίς πελώριες δυ­νατότητες πού ή έπιστήμη εθεσε στά. χε;ρ�α του είνα, πιθανόν τό πιl» ζωτικό καt τό πιό άνησυχητικό τοϋ ·καιροϋ μας. Τούτη τή στιγμή, ή,; άνθρωπότης μοιάζει μαλλον με άνεύθυνο καt σκανδαλίάρικο παιδl πού τοϋ έδώρισαν μιά. συλλογη μηχανικών έργαλειων, ενα κουτt. σπίρτα καt μιά. ποσότητα δυναμίτιδος.

Τζούλι�ν .Χάξλευ

�Εάν μπορέσουμε νά. έννοήσουμε τήν ένότητα τη� · ζωης καί να: φθάσουμε σ: έκείνο τό στάδιο άναπτύξεως · πού να αίσθανόμαι:Jτε. ύπεύθυνοι για τtν εύτυχία των άλλων, οχι μονάχα των άνθρωπιvων,. άλλ' έπισης καt των ύπανθρωπίνων οντων, καt αν καταφέρουμε να. μεταδίδουμε. χcφά, οχι θρηνώνται; μ' έκείνους πού θρηνοϋν, άλλα σαν­ύπάρξεις εύτυχείς που άκτινοβολοϋν, πολύ ταχύτερα .. θα ελθωμε σέ:, βοήθεια έκείνων πού εΙναι θλιμμένοι.

Σριμάτι Ρουκμίνι Ντέβι

. .,._ , . ... ,,

(Η ζωη' δ δ' ι ασκει ...

Γρήγορα η άργά δ ανθρωπος άνακαλύπτει δτι ή ζωή εί­ναι ενα μίγμα καλών και κακών ήμερων, νίκης και ηττας, δώσε και πάρε.

Διδάσκεται δτι δεν άποδίδει τό νά εϊν�ι καν�tς εύαί­σθητος και θαπρεπε ν' άφήνη μερικά πράγματα να περνουν πάνω άπ' τό κεφάλι τοv,· καθώς περνουνε οί σταγόνες του νερου πάνω άπό τή ράχη της πάπιας.

Διδόσ:κεται οτι δποιος χάνει τήν ψvχραιμία τοv, χάνει γενικά.

Διδάσκεται δτι δλοι οί ανθρωποι κάποτε Ίιεκαψαν τtς φρvγανιές του προγεύματοςη, έπομένως δεν θά επρεπε νά παίρνη κανεiς στά σοβαρά τίς γκρίνιες των α.λλων.

Διδάσκεται δτι δ ταχύτερος τρόπος νά γίνη κανεtς άντι­δημοτικός cίναι νά μεταφέρη ίστορίες και. κοvτσομπολιά· γιά τούς αλλοvς.

Διδάσκεται δτι πολλοi ανθFωποι εϊναι καλόκαρδοι και δεν βλάπτει νά χαμογελα κανείς και νά λέγη «καλημέραη άκόμα κι' δταν βρέχη.

Διδάσκεται δτι περισσότερο κι' άπό τήν εύφvια ή σκλη-ρή δοvλειά δδηγεί στήν έπιτvχία.

Διδάσκεται δτι πρέπει νά σvμπαθη τούς νέοvς, ένθv­μούμενος τlς δικές τοv δvσκολίες τον καιρό πού ηταν νέος.

Διδάσκεται δτι κανένας α.νθρωπος δεν παίζει ·ποδόσφαι­ρο μόνος τοv και δτι με σvνεργατική προσιτάθεια προχω­ρουμε προς τό καλύτερο.

Διδάσκεται δτι τό νά περάση «καλάη 'Ι.Υ) ζωή τοv έξαρ• τ&ται κατά 98 τοίς έκατό άπό τον ϊδιον .

...... , . .

263.

. . � •:. ' _,y;ι.., ... · ... ., > .. • ·� '"lιf/JI ·' .

·>

261

. -

. , .........

Τρεϊς

,.. --

'Αρετες

, Ι Η ΑΝΟΧΗ. Το αλη{)ινό νόημα της ανοχης είναι πίστις στην αν---fiρώπινη αξιοπρέπεια καί στην αξία καί σημασία τcίι ατόμου, του πιόσηιιαντικου στοιχειου της. δηιιοκρατι�;ης πίστεω;.

Ό άλη&ινά δημοκρατικός ανtJρωrιος ουδι:ποτε λfγει, δτι &Ιναι · β(­βαιος πιος εχει δίκιο, διότι αrιειρες είναι οί πιtJ·ανότητι,ς :νά κάνη. λά:{}ος.Γι' αύτό επιτρίπει σ' όλα τά λουλοί•δια ν' σν&ίζουν, σ' δλα τά οντα νά.πειραματίζωνται μb τή ζω1Ί τους. Ή αλ11&εια &' αναδυθη μονάχα από τη σύ.γκρουσι των ιδ.εων. 'Η κιχταπάτησις ή ή πειtJαρχησις άποτελουνε τό.f3αρύτερο άμάρτημα κατά του φ<ίηός.

'ΙΙ ανοχή σημαίνει �πίσης συμπάfiεια καί κατανόησι. Πως μπορόυμι,α κατακ ί,•ου ιε τούς αλλου , όταν Fμείς δ�ν ε ο ε βρε.fJ:δί �ατω ιiπό

\ \ ς ι ιεc συνtJηκες και ε,• ε ησαμε με τον ι ιο τροπο; ντι να κ.ατακρι7

1 • ουμι,, καλύτερα ε lναι να κατανοουμε, για τι απο την κατανόησι γεννιέταισυμπάt!εια καί μέ την συμπάtJεια μπορεί ,,ά λυ{}ου,ε δλα τά προβλή­

ατα καί δλες οί καταστάσεις.

Η ΤΑΠΕΙΝΟΤΙΙΣ. Γι,1. τίς επιτυχιες μας ειμαση πά,•τα ύπερrι­<r ανοι. Τίς αποδίδουμε στίς {) αυμάσιι,ς ιδιότητές μας, στίιν lπιδεξιότητά μας, καί την επιχειρηματικότητά μας καί αλλα τέτοια χαρισματα. Τό μό­νο ποί, ξεχνU.με, μάλιστα γυρεύουμε ,,ά τό ξεχ,•Ci.ιιε, είναι πώι; συνέί\αλι,

\1\ καί fl τ� δτι ·Uπάρχουνε έκατονταδες καί χιλιάδες αν{}ρωποι καλυτε­ροίμας, που δμως δέν έπέτυχαν μόνο καί μόνο γιατί δέν το,υς ετυχα,, �ι,νοίκι,ς σην{!ηκες. Ή άλαt;ονεια καί ή αιιάfiεια μαρτυρουν φτώχεια. τουάν{}ρώπου καί βλάπτουν τους άλλους. Τό δυσκολιότερο πρU.γμα εΙναι ήάντιμετιόπισις τijc; lπι τυχιας. 'Εάν τό οινόπνευμα εΙναι έπιβλαβές στήνσωματική ύγεια, 11 lπιτυχισ μπορι,ι νιί δηλητηριάση καί ,,ι:ι διαφ&είρη τήν

Jυχή.

Η ΑΚΕΡ ΑΙΟΤΗΣ. Δεν ύπαρχι,ι άκεραιύτης, μέ το νά μή δέχεται κα,•είς δωρα καί νδναι τιμιος· τοuτο εΙναι τό έλάχιστο συστατικό τής. Οϋ­-τε, όταν είναι κανείς λυτρωιιfνος απ() τι)ν διαrρ{}ορά· εϋ,ωλα τό πετυχαί­νι,ι κανείς. Ή άι.εραιότης εtν.:ιι hλα αυτά, προ παντων δ.,ιιως εΙναk μι4.,ιδιότ τ- υ f κ ' τ ιϊ νου που ι

' ' " νά εΙναι -αντικειμενικός καί δίχω πα{) στ ν κα διά π οστά στ' ιιά .

υτη η ακεραιοτης ε ,αι πίστις. Εί,•αι αστέρι πού όδηγεί τον αν{}ρωπο-σ' όλες τίς δυσκολίες της ζωης. Μπορουμε ν' αρνούιιεfiα νσ γονατίσουμεσέ μια lκκλησια, σ' �.να τίμενος, σ' fνα- βωμό, δμως πρέπει ,•ά βρίσκουμι, -τήν δύναμι, ότα,• είμαση στη {)εμελιακη μοναξιά μας, ν' απευtJ-vν­ι'Jουμε σf κάτι rξω άrιο �μας, προς τό ύποίον νά στρ{ψουμε τούς φόβους­.μας καί το·ύς πόνους μας, καί το όποίον να μπορη ,,' αντικα&ιστU. τήν λυδία λίfiο γιά τη,• κρίσι των πράξεών μας. �έ,, μπορούμε καί δέν όφεί­λουμι, να κρίνουμι, τούς αλλουc;, ό.ρείλουμε μι\νον να κρι,•ουμε τοί,ς έ,ιυ­τούς μαc; μf, ακεραιότητα.

(Άπο τ 1 π:ριοδικό JN :ΗΑ, Ν. Δι,λχί)

,.

,'\J�. ":��

.,, �

265

Αύτοί. οί διάσημοι άνδρες ησαν Τέκτονες. Ό Αύστριακος μουσι­·κος�υνθέτης Βόλφγκα,γκ Άμεδαwς Μότσαρτ, ό πρϊοτος πρόεδρcς τωνΗ.Π.Α. Γεώργιος Ούάσιγκτων, ό 'Αμερικανός εφευρέτης, συγγρα­φεύς καί. στολιτικός Βενιαμίν Φραγκλίνος καί. δ βασιλεύς 'Εδουάρδος

Γ τi'ις 'Αγγλίας. 'Άπαντες φfρουν τά διάσηιιά των.

Η ΙΕΡ ΑΡΧΙΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ

ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΤΕΚΤΟΝΙΣΜΟΥ

Τον �.όΒΕΙ!Τ LI�DLEY: (Men:lo:za 3482, Buenos· Aires,. Ι rgentina)

άπό τό περισfικJ ΤΗΕ ΝΕ\\Τ Δ.GΕ

Ο Ι ΑΡlΈΝΤΙΝΟΙ αρχίζουννα απορουv τί είδους αv­

θρωποι ε.ίvα.ι α.;τοί οί λiyοι Έ­λε,t:ιθερ.Qτέκτονες ανάμεσά τους. « Φα.vτα.ζόμουv -είπε μισοσο6α­f!<Χ εvας μορφωμένος νέος- πω; .ε.ίχαv κέρατ_χ κχί ουρά, μέχρι που άρχι_σέ αύτη fι. δουλε'ιά».

«Αύτη iJ δουλεια» ήταν "ΪJ τρέ­χουσχ έπίθεσις ένα.ντίοv του «μα­σοvισμου» έκ μέρaυς του , Αρ­γεντ.ινου Ρωμαιοκαθολικου Έπι­σκοπάτου. 'ΆρχισΞ τον περασμέ,

νο Φεβρουάριο μέ: μι:χ προειδο­ποί ησι ύπογεγραμμένη απο τούς 35 έ.παρχιακούς έπισκόπους, δτι «δ Καθολικισμος καί "Ϊ/ Μασονία είναι ασυμ6ί6αστα... δr.ως δ Χριστος κι' δ αντίχριστος». "Ε­πηκολούθησε "ΪJ επίθεσις του ' f>Οετους αρχιεπισκόπου Μοvσι­vιορ , Αντώνιο Πλχζα, δ δποίος 6πηνίχθη εύθύνηv της Μεγάλης Στοάς, των 'Ελευθέρων Τεκτόνων τη; 'Αργεvτινης στον έμπι::φμό αριθμου έκκλησιων πρίv λίγα

·:t'..._ •'

ΙΛΙΣΟΣ

χρόνια.. Στην αρχή δ λΙονσινιόp Πλάζα. όπέδειξε ώς «αδελφους Τέκτονα.ς» --κα.t οχι ι.ί>ς Περονι­κους πα.λληχα.pάδ,ς, σόμφωνα. με δλα. τχ φα.ινόμενα.- εκείνους, οί δ71:οίοι μετέφεpα.ν τον δα.υλό τους από τrι μιχ εκκλησία. στην αλλη την νόκτα. της 16 'Ιουνίου 1955.ΆΑpγότεpα. πα.pα.δέχθηκε δτι οί εμ-πpηστα.t μπορεί νά ·ησαν Πε­pΙJ\ιικοί, δεν εσταμάτησε ομως την επίθεσί του κα.τά τύ)ν Τεκ-τόνων. · · '

'Οτα.ν συμβ_αί νη κάποιο δημό­σιο κα.κό, είπέ δ l\lονσινιόp Πλά­ζα., «δ νους, ό δτ.οίος κινεί τίς μα:ζες r) κινεί ενα. επίσημο πρό­σωπο, πάντοτε είνα.ι ό ϊδιος: ή Μασονία.».

l\lε αλλα. λόγια τό ϊδιο που είχαν πη τον Φεβρουάριο οί. 3.5 επίσκοποι. «Ό φιλελευθερισμός ·η ό &ποχωpισμός απο τή; εκκλη­σία σε κάθε μοpψή», εδ-fιλωσχνοί επίσκοποι, «είνα.ι 1δεολcγικεςεκδηλώσεις των Μχσόνων. Μικρήσημασία εχει τό δτι όπάpχουνοpγχψχ τυφλά. Το σημα.νtικόείνχι δτι αμιpότεοοι 6οηθουνστ·ην κα.τα.στροφrι _της Έιικλησί­ας του Χpιστου κα.ί τ·ης Καθο­λικ·ης τάξεως στη δημοκpα.τία.μχς».

Οί επίσκοποι επpοχι�pησχν μέχρι του νά 1σχυpισθουν δτι «ή επίθεσις εναντίον του Κα.θολικι­σμοσ ισοδυναμεί με συνωμοσία κατά τής πατρίδος», διότι «ή μείωσις της πίστεως στον , Αρ­γεντινό λαό είνα.ι μείωσις τοϋ πατpιωτισμου του».

Σπανίως ϋστεpα από τrιν εγκό­κλιο «Ηιιωaηωn Gcηιι�» που εξέδωσε ό Πάπας Λέων Xll�

στά 1884, εδημοσιεόθη τόσα δ"κοτεινfi_(αΟολικ·η αποψις περί του ΈλευΟεpοτεκτονισμου. Ή εγκόκλιος κα.τηpατο τους Τέκτο­νες ώς κινουμένους όπερ του χω­pισμου Κράτους καt Ίtκκλησίας, ώς «καλλιεpγουντας την θ·pη­σκευτικrι αδιαφορία», ώς όποστη­pίζοντας τήν lσότητα δλων τωv θρησκειών, ιί>ς κεκηpυγμένους 6- • πέp της εξαιρέσεως του μαθήμα­τος τιί>ν _ θρησκευτικών άπό τά. σχολεία καί ώς όποστηpίζοντα.ς τον πολιτικο γcχμο,. το-, πολιτικό Όιαζόγιο καt τον <<κυβερνητικό α- · .θεΊσμό·».

'Ο Γιάν Ντpάησδελ, Μέγας Διδά.σκα.λος της Μεγάλης Στο­ας των 'Ελευθέρων καt Ά­ποδεδεγμένων Τεκτόνων της , Α.pγεντινης, πιστεόει πuJς; γνω­ρίζει γιά ποιο λόγο οί , Αργεντι­νοί επίσκοποι διάλεξαν αιΗ-Υί τ-η στιγμη γιά νά συμμεpισθουν τά. α'σθήματα. του Πάπχ Λέοντος ΧΙΠ τ.:εpί του Τεκτονισμου.

«Ή Άpγεyτινή είνχι εκ πα.· pχδόσεως Καθολικη χι�pα», λέ­γει δ Ντράησδελ. «Ή Καθολικη Έκκλησία. είναι εγκχτεστημένη εδιiJ. , ΑλΗ τώpα άναπτόσσετα.ι. ενα. πελώrιο άντικληpικό κίνημα.. καί ο! επίσκοποι, 6λέπο·ντας δπ δλοi'ια κχί λιγώτεpοι νέοι εγ­γράφονται στά σεμινάp:α των, τά. ε6χλαν μα.ζί μα.ς)>.

Ό Ντpάησδελ, δ δποίος είναι Μ:έγα.ς ,;lιδάσκα.λος από διετίας κα.ί φέρει ,κατά ,rάς τελετάς μία. επιβλητική στολή, κληροδοτη­μένη άπό την Σκωτική εθιμοτυ­πία, είναι ήλικίας 60 ετών, 'Αρ­γεντινός τ.:pώτης γενεάς, μικρό­σωμος, με γκρίζο μουστάκι κα.t

,.

•, oW;

ΙΛΙΣΟΣ 26'l

•

χωρ!ς αυταπιχτες περί τ'ης άδελ­φότητος στην 'Αργεντιν1J,

«'Επί του παρόντος», λέγει δ Μέγας Διδάσκαλος Ντράησδελ, «δ Τεκτονισμος ξιέν είναι 1σχυ­ρος εδω. Καί οί άληθινοί άντίπα­λοι της Καθολικής 'Εκκλησίας ειναι οί κήρυκες των Ευαγγελι­στων, ο1 δποίοι &.ναπτύσσουν δρ­μητικη κίνησι στην 'Αργεντινή, 'Εντυπωσιάζουν τον λα6, ισως διότι είναι εlλtκpιvέστεροι και πλέον ελε·ήμονες άπο πολλους ιε­ρείς. Φυσικά, μερικοί άπο τους ίερείς, επί πcφαδείγματι οί Σα.­λεζια.vοι πατέρες, κα.ι μερικές άπο τίς κα.λόγpηες επιτελουν ε­ξα.ίρετοv εργον».

Ό Ντpάησδελ- δ δποίος εί­ναι Πρεσουτεpια.vός- δεν εδωσε στοιχε'ία. λεϊtτομεpη περί της δυ· vάμεως του 'lΈκτοvισμου στην 'Αργεντινή. 'Υ'πάρχουv 40-± Στο­α.ί, μερικές δμως είναι «εν ϋ­πνψ». «''Εvα. πpαγμα», είπε, «είναι άξιοσημείωτ_ο. 'Απο τότε . που αρχισαv αί επιθέσεις εvαvτί-QΥ μας, ελάβαμε εναν άpιθμο ε­πιστολών άπο ατομα που λέγοJΥ δτι θέλουν να προσχωρήσουν σε μας. Οί πλείστοι, πιστεύω, δεν εχουv .την άμυδρότεpη 1οέα του τί ειvα.ι δ 'Ελευθεροτεκτοvισμος � τt pόλο · επα.ιξε στriv ίστοpία αύτης της χώρα.ς. Κάποια επο­χή, γύρω στα 1890, στrιν 'Αp­γεvτιvη ήσο να ειτε Καθολικός ειτε Μασόνος».

"Οταv οί επίσκοποι εξαπέλi.ι-- σα.v την επίθεσί των, ή Μεγάλη

Στοα εξέδωσε μια άπάvτησι, ήδποία. ίσως ίκα.vοποίησε μερικές&πορίες των περιέργων. .Στην ά­π�ντησι εκείνη, δ Μέγα.ς Διδά-

. '-�"··

·• Λ,,;

σκαλος Ντράησδελ εφάvη 1δια.ί­τεpα. ευαίσθητος στην καυχησιο­λογία. των επισκόπων δτι «δ Κα­θολικισμος ειναι ή καταγωγή, 1/. ρίζα. κα.ί ή ουσία της ύπάρξεως_ της 'Αργεντιvης» κα.ί τ·ης κα.τη­γοpία.ς δτι «δλοι οί Μασόνοι ε ί­ναι εχθροί της πατρίδος».

«Ή 'Αργε 1,τινη δεν εδημι­ουpγ1ιθη άπο προδότες» έγραψε δ Ντράησδελ, κα.ί ά•ιέφερε ώς, Τέκτονες τον «πατέρα. τ·ης χιί>­pας» στρατηγο Χοσέ ντε Σαv Μαρτίν, επί πλέον 14 προέδρους, 7 άvτιπροέδpους κα.ί πολυάρι­θμους μετα.στάvτα.ς επιφανείς. 'Αργεντινούς, των δποίωv τα ό­νόματα εχουv θοθη σε σχολεία., δρόμους, δήμους κα.ί κοινωφελείς όpγα.vισμούς. �ύμφωvα: με τον l\lεγάλο Διδάσκαλο, «&κόμη κα.ί ή 'Λργεvτινrι Καθολικrι 'Εκκλη­σία.: ;ίχε καί �χει Τ�κτοv,ες άνά­μεσα. της» -α.v κα.ι ή Εκκλη­σία., επικα.λουμέvη τον εύα.γγελι­στην Ίωάvvrv («Ούδείς ερχεται προς τον Πατέρα. ε1 μη δι' εμου», . 14: 6) άφορίζεt τους βαπτισμέ­νους οί δποίοι γίνονται Τέκτονες.

Ώς προς την άξίωσι των επι­σκόπων, δτι ή Έ�κλησία. ήταν στην γραμμr1 τGiv πρόσω του Άργεvτιvου κιvήμα.'τός για την άνεξαρτησία. άπό τrιν Ίσπα.vία,. στίς αρχές του 19ου α1ωvος δ :Μέγας διοά'σκα.λσς · Ντpάησδελ ε­τ.εκα.λέσθη την πα.πΊκη εγκύ-· κλιο, τr;v δποία.ν δ ll ίος VII ά­πηύθuvε προς τους ίεpείς της Λατιvικης -' Αμερικ·7ις αμέσως με- · τα την άπόκτησι τ·ης ελευθερίας τ_ης με την πτωσι του Να.πολέ­οντος Α'. Ή εγκύκλιος διέτα:σ­σε τους κληpικους να. εμπvέου-;

1 . ,$.-ι..� ·v .

- -

,..,�·ι,.,, .. .-:�r,-� .. \

268 ΙΛΙΣΟΣ

στο ποίμνιό των «δίκαιο καί στ�θεpο μί:rος εyα_ντίον �ης επα­ναστάσεως» στον Νέο Κόσμο κα­τα του 'lσπανοσ μονάρχου, Φtp­δινάνδου VII.

Ό Μέγας Διδάσκαλος. επίσης ·.αντέκρουσε τον 1σχυpισμο των ε­πισκόπων περί κρυφής συμμαχί­ας μεταξυ Κσμμουνισμου καίΤεκτονισμου. Ό Ντpάησδελ εl­πε, δτι δ Έλευθεpοτεκτονισμοςεlναι πpογεγpαμμένος στην Σο­βιετικη Ρωσσία καί στίς δοpυφό­pες χGψες, ενω δφίσταται σύμ­φωνον συνυπάρξεως. μεταξυ Έκ­κλ ησίας καί κομμουνιστικου· κα­()εστωτος στην JΊ.ολωνία, δπου1tολλοί τέκτονες εφυλακίσθησαν.

Ή άποψις των επισκόπων πε­ρί του Άpγεντινου Τεκτονισμου�νώχλησε. καί πολλους Φιλελεύ­θερους Καθολικούς, περιλαμβα­νομένων α'ρκετων κληpικων. Με­ταξυ αυτων rιτο κα_ί δ .l\lονσινιορl\Ιιγκουελ ντε Ά νδpέα, τιτουλά­ριος επίσκοπος Τήμνου, ενας αποτο�ς αξιολογωτέtιους ίεpάpχα;της 'Αpγεντινfις κχί από τουςλίγους αντιταχθέντας εξ αρχήςστην δικτατορία του Πεpόν, Ήάποψις της «Φιλελευθέpας Κα­·θολικης Έκκλησίας» διετυπώθησ� ενα κ6pιο άρθρο της · εφημεp:­δος «Λα Πpένσα», εις ατ.χ1/τησιντου 1σχυpισμου του l\,lοyσινιο_p:Πλάζα, δτι «άτομα της Μασονί­ας» ήσαν δπεύθυνα για τονεμπρησμό των εκκλησιων · του·Ίουνίου ] 955.

«Ό καθένας εδω σ' αυτη τηχώpα καί σ' δλ-:J το ήμισφχίpιο»,έγραψε ή «Λα_ Πpένσα»,. «γνωp:­ζει δτι δ. εμπpησμος των . νχων.είχε εν ψυχpι'j:> όpγανωθη ):ιαί εκ-

τελεσθη απο το τυpα,ννικο καθε­στώς, τό δποίον επρόκειτο να πέ­ση πέντε μηνες αpγότεpq;. · Κάνέ­νας πολιτισμένος άνθpωποg,, .καί μη καθολικός, δεν ετΊια;ι qυyάτον να ξεχάση ικείνη την ανευ- προη­γουμένου στα χpονικα της πολι­τικη'ς βαp6αp6τη'τος νύκτα>1.

Έξ άλλου, δ εθνικιστικος τύπος υιοθέτησε δλόθεpμα την στάσι του l\Ιονσινιόp ΠΗζα 'Η«' Αζουλ ε l\1 πλά.νκο» εγpαψε δτι δ τό�ε αντιπρόεδρος, δ δποίος διέταξε τους εμπρησμούς, δ 'Αλμπέρτο Τεϊζάpε, ήταν μασόνος. 'Επίσης ανέφερε δτι δ 1ψοσωρινος πρόε­δρος τ·ης περιόδου 1955 - 58 στρατηγός Πέδρο 'Αpαμπούp.ου και δ αντιπρόεδρος ναύαρχος. Ί­σαακ Ρόχας, καθώς. καί δ 6ου­λευτη; του Λαί'κου pιζοσπαστι­κου ;κόμματός της α•ιτtπολ�τεύqε­ως Ροδpιγκεζ 'Αpάγια, ανήκουν στο τεκτονικο-ν Τάyμα� Κατα ταν l\lεγάλο Διδάσκαλο Ν,τράησδελ, πρόκειται πεpί αναληθεί,ων.

Ή εγκ·Jκλιος των επισκόπων είχε ώ; αποτέλεσμ:Χ να λιθοβο­ληθη δίς ή Μεγάλη �τοα της Άpγε:ντινης, αλλά καί να εγεpθη ό πχτηp Πασκουάλε Ρουμπέpτο, του δποίου ή ενορία εl.ναι στην πεpιοχη του i\1ονσινιςιp Πλάζα, κχl να επισημάνη τον κίνδυνο εμφυλίου θpησκευτικου πολέμου.

Οι 'Ελευθερο_τέκτονες �χι οι Φιλελεύθεροι Καθολ κοί .θεωpουν την κατηγορία του Μ:ονσινιόp Πλάζα περί του εμπpησμου των νχων ώς ασυνείδητον απόπειραν έν,ός τμήματος της Καθόλ-ικης 'Ιεραρχίας να· δπερασπισθη τίς Γlερονικες μαζες καl να.' τίς «ξα­ναμανδpώση». Τόσον οί Έλευθε-

,· _,L

ΙΛΙΣΟΣ 2.69·

ροτέκτονες, /)σον κχί ο[ Φιλελεύ­Οεροι Καθολικοί, δπενθυμίζοντας π6σο ζωηρη δποστ�ρίξι ετχε προσ:ρέρει ή Ρωμαιοκαθολικη Έκκλησία της _' Αργεντινής στον πρόεδρο Χουαν Ιlερον μέχρι τότε που δ δικτάτωρ εστράφη κατα τής Έκκλησίας στα 1954, δια­βλέπουν κινδύνους σtήν προσπά­θεια των Μονσινιορ Ηλοcζα κχί 'συvτροφίας να προσεγγίσουν πά­λι τους Περονικούς. Το 'Τπατον

�υμοούλιον τοσ Σκωτικοσ οο­

yματος Έλευθεροτεκτονισμοσ ε­δημοσίευσε μια &νακοίνωσι, εlς τήν δποίαν περιεyράφετο το τέ­λος της n.αλαιότερης Καθολικής -Πεpονικης συμμαχίας, ιός έ­ξης:

« Έπαίσχυντο θέαμα cρλεyο­μένων εκκλησιών, επισκόπων και κληρικών συλλαμ6ανομένων ή: εκτοπισμένων καί διωκομένωΨ κατα χίλιους τρόπου;».

Ό Τε;.το, ι;.ός ,•αός της Ούάσιγκτων

'270

·:Σωτ. Σκιπη

Ό Προμηθέας στον 'Όλυμπο (απόσπασμα)

ΙΙΡΟΜΗΘΕΑΣ. Ποιός εισαι έσύ;

ΔΙΑΣ. Της Οίκουμένης Πλάστης Πλάστης δικός σου, πλάστης των άνθρώπων.

::JΙΡΟΜΗΘΕΑΣ. Κάποια Θεότητα άλλη, ώ Δια, μας επλασε κι' Έσέ κι' Έμέ, τή Γη καί τούς άνθρώπους.

ΔΙΑΣ. Τ' ονομά της;

ΊΙ:ί>ΟΜΗΘΕΑΣ. Θά μένει πάντοτε άγνωστο.

Πές την αν θές Σπόρο τοϋ Χάους. �Αρχικό. Πές την 'Ανάγκη Γέννας. Μοίρα πές τηνε.

Πάλη τοϋ Σκότους με το Φως.

Μήτρα των "Ηλιων, των 'Α�τερισμω,;,

Μέσα στο 'Άγιο Σύμπαν.

Κι' ή μυστική φωνή της 'Άγνωστης

Θεότητας μοϋ μιλησrν έντός μου.

Κι Ουράνιο Σέλας ·:τρωτοξάν�>ιχτο είταν ό λόγος της γιά μένα.

Καl μουπε: Βγάλε άπ' τlς σπηλιές

-τ' άδικημένα πλάσματά μου.

Κι 'άπ' της άμάθειας, λύτρωσέ τα, τά σιδερα καl τη σκλαβιά.

Πάρε τη σπίθα _πού σοϋ δίνω, πάρε τή σπίθα τήν ίερή

κι άναψε γύρω τους θεόρατη φωτιά χαρούμενη, ίλαρή ...

-·· -f;- ... ,.--.

271

Τοϋ Δημ. 'Ιωαννίδη

ΕΙΝ AI ή &.ρχrι του χειμωνοςκαι εύρίσκεται γύρω στάς 22

Δεκεμβρίου. 'Η &.pχrι μιας εποχής ,άγονης κατά τά φαινόμενα, για­-τι ή ήλια.κη &.κτινο6ολία .:ου δέ­χεται το Βόpειον ήμισφ:χίpιο της Γijς εlνα.ι ολίγη, τουΗχιστο στrιν &.pχη τής ωpχς αυτής του έτους. 'Αλλά αυξάνει σταθερά, για να εξισωθη ή ήμipχ με τr;

' ' ..,_, 'Ε ' 'Ι νυχτχ κατ:χ τ,1ν ! χpινη σημ::-ρ:α, γύρω στην 21 Μαρτίου, ποΖJ ·κλείνε' τri διάρκεια_ του Χειμω·-νος. ''Αν κχί φ:χινομεvικά ή επο­χrι αυτη είναι μιά χpονικη π::ρίο­δος &.δpχνzία.ς, στο ι φυτικο κ6-..,,μο μέσ:χ στη yη γίνΞται --ίι βλά­στησι των σπ6pωv, που εδέχθη·-κε α.υτη κατά τό Φ9ινόπωpο.Γίνετχι μέσ.χ στη γη ή yέν,ιφιτων r�utωY. 0; σπ6pcι άpχίζουν·vx γίνωνται φ:.ιτά, που σταθ::pο·ποιοΟνται χάpι στ1ς άφθονες βpο­:χές της εποχης α.υtης, οτα.y εJ­·_ρίσκοντχι σε εδ:χ:ρος κατάλληλο,κχί &.pχίζει, καθω; λέγουν οί ε1-δικο1,. ή οργάνωσις του φυτοσ με:ρίζες κχί με -βλαστους ετσι πουνα ήμ ποpη να τp f:ρετχι &. πό τίςουσίες του εδά:ρου; κχί του &.Ξp:χ:με την 6οήθzια του ήλιακοΟ φω­-τός. Κατά τον τρόπο Υ α. Ίτο το,φυτό θά είναι ετοιμο yιi τr;ν

;:-:. . . .

προ�ελ.η π::pίο3ο τη; 'Αvο[ξειι>;, που εlνχι ή εποχη τη; &.νθο:ρο­pίας, τη; &.παpχης αϊ.ιτl)ς των καρπών.

Τα φυσικα αυτά φαινόμενα., που βλέπουμε στο φυτικό κόσμο, είχαν πάρει οί &.pχα.ίες παραδό­σεις σ:χν ε1Υ.ό 11ες, κχθως λέγουν,

' ' ι e λ ; γ:α να π ιpχστrισουν συμοο ικα

τό τί γ:vzτχι στις ψυχές των μυ­στω ι κχτχ τή μετά τή σποp:χ πε­ρίοδο. 'l'οποΟετουσ:χν ετσι στην &.pχη τοJ Χειμ•J.J ιο; τη,ι γένvησι τίi>,ι Ήpι�ων κχί τήν έώ?τχζαν . κατά την Χειμεpινην Τpοπη τοΟ 'Ηλίου.

'Οπω; &.πό 'T.Y)V ήμipα εκείνη &.pχίζη v' α.uξάνη, v:x γενιαται τό φ-ί)ς τη; ήμέpχς, ετσι γεννfJ.­ται κχί βλαστάvει το φως καί στr,ν ψυχrι τ )j μύστου' έ -tε: νου που δiχθηκε τό π,ιzυμ:χtιΥ.ό Φi>;. Για νά &.vχπτυχθϊj κχί για ν:χ μ::yαλι�1η κχτi την διάpκ::ια της έποχή; π-:ιυ σ'J/6ολίζει δ Χειμω ι:χ;. 'Όπως στον φυτικό κ6σμο &.pχίζη καί τελειοποιείται ή 6λάστφις, ετσι κ:χί στην ψυ χη τοΟ μύστου αυξάνουν οί Ιδέες κχί τα συν:χισθήμχτα, τpο:ροδο­τούμεvα &. ;-; � το r.ρω; των Μυ στη-

272 , r ΙΛΙΣΟΣ

�� ρίων, που π!ρνει σε lκδήλωσι τ ίς λανθάνουσες δuνiμεις τόυ πνεύματος. Κατ• αυτο τον τρ6πο το πνευμα του μύστου προαγό­μενον είναι πλέον ετοιμο για τήν ηοσεχή περίοδο της άνθήσεως καί της άποδόσεως κατόπιν, των καρπών.

Οί Όρψικοt έώρταζαν κατα την Χειμερινη τροπη του Ήλίου την γέννησι του Διονύσου, οί 'Ελευσίνιοι του Ίάκχου, των προκατόχων αυτ(J)V • του ελευθε­ρωτου των ψυχών Διονύσου, του Έλευθερέως Διονύσου. Ή Έλλη­νικη παράδοσι τοποθετουσε τr1ν γέννησι του Διονύσου στην άρ­χη του Χειμώνα. Έγεννήθηκε από το μηρό του Θεου Διός. • Αλλα δπως τό κάθε παιδί εχεικαί μητέρα, αφου τίποτχ μέσαστη Φύσι δεν ήμπορεί να γεν­νηθη από ενα μόνο παράγοντα,ετσι μητέρα του Διονύσου ήταν ήνύμψη Σεμέλη. Κόρη του Κάδ­μου, που είχε κτίσει τίς έπτάπυ- -λες Θηβες, κα.ί της 'Αρμονίας, που ήταν κόρη θεων, του 'Άρε­ως καί της Άψροδίτης. Νύμψη της Γης -� Σεμέλη, κόρη ά.yνrι κα ί ψωτισμένη, ευχαρίστως έδέχε­το, κα.θως λέγει δ μύθος, τη συμβολικrι περίτ.:τυξι του θεου Διός μέσα στο παλάτι του πατέ­ρα της δπο,υ κα.τοικουσεν. Ό με· γά:λος θεός ερχότανε στο παλάτι του Κάδμου μετα.μορψωμένος κα.ί όχι με την λάμψι που είχεν δτα.ν εμενε στον Όλυμπο. Ή συμ6ο­λικη α.υτr1 ε1κόνα. είναι πραγμα.­τικα ύτtέροχη. Κά:θε τί τό θε'ικό, τό ουράνιο, μεταμορψώνετα.ι δ-

τα;.ι ερχετα.ι σ.το ,περιβάλλον τη,ς -f1fiς, που εrν,(ί τόσο χα.μηλο. f'ί' :Χυτο κtκι στ�y αλλ·ηγορί1ιχν �υtή, καθω.ς καί ·σε τόσες άλλες, δ t)ε­ος Ζεύς, ή · θεϊκη δηλαδη δόνα-. μι ΠΟΙJ θα μετα.δώση τξ( οωρα. της στους άνθρώπους, στίς άξιες: ά.γνές άνθρώπινες ψυχές, ερχεται. έδω κάτω άναγκαστικα μετα­μορφωμένη. Πόσον δμως οί ει­κόνες αυτές της μυθολογίας ε­χ ουν πα.pεξηγηθη άπο έκείν6υς: που τίς πέρνουν κατα γράμμα. καί τίς έξηγουν με το πρισμα. των άδυνα.μιων, των παθων κα.L των προλήψεων των &νθρώπων! 'Ό,τι δ άνθρωπος δεν ήμ�ορεί να ένοήση, το ερμηνεύει σύμφω­να. με τη νοοτροπία. του, σύμφω­να. με τό ήθικό του περιεχόμενο, για να τό λερώση καί να το χλευάση.

'Όταν δμως, (για να συνεχί­σουμε το μυθο) ή άyα.πημένη του νύμψη του -έζήτησεν τόσον έπίμονα. να παρουσιαστή κα.ί σ·

. α.υτr1ν δπως ήταν στον 'Όλυμπο, ή θνητη κόρη δεν ήμπόρεσε να άνθέξη στο ο�ράνιο πυρ του Πα­τρός των • Αθάνά:των. Σαν ψθα.ρτη που ήταν στη φύσι της' . σαν τι­τανική, έκάη, δπως κα.ί τό Πα­λάτι του πατέρα της δπου κα­τοικουσεν. 'Επρόφθα.σεν δμως ό θεός ιευς κα.ί εσωσεγ απο τη φωτια τον κα.ρπο τΌυ ερωτός · των, που είχε κα.ί δυνάμεις θεϊ­κές παρμένες από αυτόν που rι�ταν πα.τέρας του. Ή κυοφορία.

. συνεχίστηκε ετσι στον μηρό του θεου για να γεννηθi)' άπο έκεί την έποχr1 α.υτη του ετους δ Διό­νυσος. Ό Διόνυσος που ήταν, καθώς ελεγα.ν, τ.:pοωρισμένc ς νιχ.

. .

, , �'

ΙΛΙΣΟΣ 273

,- παίξη τόσο μεγάλο ρόλο για τη ) σωτηρία. τής ανθρωπίνης ψυχής.

Ό Διόνυσος, πού θα. μετα:μορφω­θή αργότερα., &λλα και πού θα. μετα:μορφώνη τίς &γνες ψυχές της Γης, για νά τούς δώ-Jη την πνευματική ελευθερία:.

Τό νεογέννητο πα.ιδί, καθώς λέγει ή παράδοσις, στάλθηκε ν' ανα.τρα:φη από τις Νυσηιδες νύμ· φες, στό «ευυδρον δpος της Νύ­σης». �αν εφη6ος δ Διόνυσος ζουσε ζωή αμέpιμ•ιη στό δροσερό βουνό, δταν μια μέρα, κοντα. στrμ Ίσημερία: της • Ανοίξεως, στην εποχή πού ή βλάστησι της Γης μετα:μορφώνετα:ι σε άνθη, επρε­πε και α:υτος νά ύπα:κούση στους νόμους της. Να. μεταμορφωθη σε λουλούδι πού θα δώση αργότερα: τον καρπό, την ώpιμότητα: α:υτη του εγώ. • Α πο τότε πλέον θα. με· τα:μορφώνετα:ι καί θα. μετα:μορ· φώνη κάθε τί τ_ο γήϊνο για. να. φθάση μια. μέρα: στον 'Όλυμπο σαν Διόνυ-1ος δ 'Ελευθερεύς των ψυχων.

Κα:τα την χειμερινή Τροπή του 'Ηλίου ετελουντο ε1ς τας 'Α­θήνας πάνδημα: τα μικpα Διονύ­σια, τα «κα:τ' &γpούς» (8-11 του μηνσς Ποσειδεωνος), για να τιμηθη ή γέ•ινησι του Διονύ­σου.

'Ότα:ν μελετουμε κα.ί προσ­π:χθουμε να εμραθύνουμε στίς πάρα: πάνω αλληγορικές διατυ­πώσεις, πού καθώς φαίνεται ε­χουν μεγάλη σχέσι με την εν γέ­νει πνευμχτοδοξία: τής αρχαίας Έλληνικης παραδόσεως, 6λέπου· με πόσο χαμηλές καί πόσον αφε­λείς, είναι οί &ντιλήψεις εκείνων

,, ποtLνομίζουν δτι δ περί του Διο-•

\ . \:

νύσου μυθος &να.φέρεται ε1ς το­πως εδιδάχΟησα:ν οί άνθρωποι να. κα:λλιεργουν το αμπέλι απο το δ­ποίο γίνεται το κρασί για να με­θουνε. Ή αλήθεια δμως φα:ίνετα:ι Π(ι)ζ εlνα:ι δτr δ συμοολικος εκεί• νος θεός θα. ημπορουσε να μα:­θα:ίνη τις φτασμένες ψυχές πως να κα:λλιεpγουν την αμτ.ελο του, πνεύματος κα:ι πως να γεύωντα:ι του συμ6ολικου χυμου της στα:­φυλ·ης που εδιδε τrιν πνευματικ-;,, yαρα κα:ί την πνευματική μέθη σε δσους ήσχν άξιοι για τέτοια: με­γάλα. δωρα:.

' "(

'Ανάλογη με την 'Ελληνική πα:ράδοσι περί του Διονύσου κα:ι της γεννήσεώς του εύρίσκουμε καί στην μυθολογία: των αρχαίων Α1γυπτίω•ι. Κα:ί εκεί υπάρχει δ θνητός, &λλα καί δ &θάνατος Διόνυσος με άλλα: δμως ονόματα:, με συμ6ολισμους διαφορετικούς. Πρόκειται για τα πα:ιδια. του 'O­σίριδος κα:ί της 'Ίσιδος, τον νεώ­τερον κα:ί τον πρεσ6ύτερον ·Ω­pον.

Ό νεώτερος ·Ωρος, δ φθαρ­τός, «Ώρος δ Πα:ίς», Hor pa ' Kherd, πού στα έλληΥικα με· τα.φράστηκε Άρποκpάτης, ε1κο­νίζετα:ι σαν πα.ιδί καχεκτικό, να: κάθεται επάνω σz λωτό, με το δάκτυλο μέσα: στο στόμα:, δπως συνr;θίζουν να κάνουν τα μικpα: πα:ιδιά ( ). Ή γέννησί του είχε τοποθετηθη κα:τα τη Χειμερινη Τροπή. «Τίκτεσθα:ι δε τον Άp-

(*) Ή χειρο,•ομία αύτ11, :πού 11ιιπο­ρεί νά iκληφ{)·1ϊ σαν σημείο της σι γης, εδωσε τ11ν αφορμή , ά θ εω­ρη{)η ό 'Αρποκράτης από τούς αΕλ­ληνας Υαί τούς Ρωμαίους γιC:ι {}ε­ός της έχεμυ{)είας.

.,,_� •. ι

: . .;-r

! ι.ι..· ιf�t� .f· ΙΛΙΣΟΣ·

- •• '1. '.,,.. ·,

ποκpi;τψ πz:λ τpοπ:χ;; �ειμεpι­νάς ά:τελ η κ �ί νεχp?η ε·ι τοίς πpοχνθοJσι χχι Π?ο6λχστάνου­cι», δηλ-:ι.3η bτι δ ΆpπΙJκpάtΊ);; εyεννή0 η έλΧιπη; χχί πρόωρο; -πψί τό χ zιμψινόν ήλιΙJσtάσιο χχ­τ:χ τ:χς Π?uΗχ; ά:ν3ήσει; χχί βλχ­στήσεις.

'Όσο γι-� τ�ν 'Ώ_?ο τόν Π?εσού­·τερο (Hor), , υτός ε9εω,,είτο ά­f'άηο

_; ;:χ' ε�χε !ιά σύ;..ι6ολ�

-του το·ι ιεpχι.-:ι., tΙJ πο :.ιλι ΠΙJ:Jϊtεtα τόσο ψηλχ. Ε�χε νιχήσε: ϊtλiον τό·ι �ή J, δη1-χ3ή τόι 'Γcι­ψωι.1., χχθω; tόJ μετ-χφpάζοJV, -κχί ήτο πλ:,·ι ουpάιιο;;. 'Htp δ-χο,,η(ό; τη; ζωt,ς των ά·(Jι"'i)ιψυχων πΙJύ είχχν τό δικ-χίωμχτη:: πνεJμχτιχης ελευΟεpία;;.

'J πpε ;�ύτεpος αυτό;; ·Ωρο;; -πχp' Gt'Xt? νά εχη yι:χ μχτιχ τό Ι"Ήλιο χχ: τη Σελήνη. Τή yέ:ινΊ)·σι τ:ϊ>ι μχτιων του έώρτχζαv οίΑ1yύτ:ιοι χχτά τό θέρο;;, τόν μη­γχ. Έπιφ:, που &pχιζε χοντ:χ στηΘεριιη Τpοπη του 'Η λίου.

'Όμοιες ά:λλΊ)yοpίες, μέ: διαφο­.ρετιχέ:ς ομω; σuμ6ολιχέ:ς διατυ­τ.ώσ εις, ε 'ψίσκονται στίς πχpα· -δόσεις χαl άλλων λαων των ά:ρ--χα{ων χρόνω,ι, δπω; π. χ. στάςτ.αραδόσεις τω1 Ίνδων, των

- Φοινίκων χαί άλλων. 'Ήpω; της. Ίνδιχης παρα:δόσεω; φέρεται δ

\{ρισια, που θά πΥj στην 1νδιχη « 1γιο;». Γεvνχται καl εκείνος &:πό τη•ι παρθένο Δεβακl καί &:πό π-ιευμχ αyιο, γιά νά μετα­μορ:ρωθη κχτόπιν καί ν' αποχτή­σΊJ τήν άθχνχσία. 'Ίδια σχεδόν είναι καί ή παpάδοσι τωι Φοινί­'Κω ι μ� tό'Ι 'Ήρωά tΥ)ς τόν 'Ά­δω νι, που μεταφpάζετχι . «κύpι·

ος». llαι'5l τ 7; νύμφ-η; Σμύρν�ς δ 'Α'5ω·ιις κχί τοJ π·ιεψατικοςί . τη; πχτέpχ γεννατχι, θν11σιι..ει χχί άνίστχτχι, για ν' ά:ποβη δ δ­δΥ)γό;; tω'Ι C/. ( IWV ψ:.ιχω'Ι ΠΙ)!) �η-τουσ.,(.·/ την ά:πΙJλJτpωσιν.

'Αλλχ χχί ·ή 13ική μχ;; πχρά1 δοσι;, ή χpιστιχνιχή, μt τόν θεάν­θ,ωπον Ίησοίί, τόν Λόγο του Πχτpό;, πΙJυ εpro του εί,ιαt ή σωτηp:χ τω-ι ψJχωι, πόσ,; με­yάλ�; πνε:.ιμχtt)(έ:ς &:λήθειε; πε­pιiχει! Γεν1:χ:χι τr;ι ϊδια: έπ'?χη του έtoJ; ά:πό την ά yνrι πα:pΟένο Μχpία κ:.<ί τόν αγyελο του Ου� pχιου, μέσχ στrι σπr,λιά. της θεί­ας Βηθλ�&μ, που· θά. πη «οίι.ός άρτου», θιήσκει κχί ά:ιίστχτχι. κχτόπιν, yιά νχ μείνη ε1;; α!ω-ιχ · τόν απα,ιτχ ή έλπlς yιά μίαν α1-ώιιχ ζωη της ψJ,<.r);, μά. κχί Ύ/ συιει'5ητη π:στι κχί ή ά3ολη ά­yάπη χiθε άλη�ινοίί χpισtιχιοίί.

'Η σcιμ;3ολιχή, οίχΙJνομία θά έλέyχμε, δλωv α:ύτιi�,ι τω-ι άp­χαίωι πχραδ6σε•ύν, που εί'χε yιά έξωτεpίκ�υσι τόν έοpτχσμό τω ι φυσιχ•ίJι γεγονότων τω-ι Τpοπω•ι κχι τω Ι Ίσ ημzpιων, που τόν τό­νο δίδzι δ 'Ήλιο;;, σάv . πχτέpας της Γης καl τώ ι ά:ϊ5ελφω,ι της λοι­πών Πλχν-ητων, άπέβλεπz σtό νχ

,· , - \ (' \ ' (f εικΙJι.ση πω; τ:ι αyνο κχι ω?ιμο πνευμχ του προηγμένου ά:νθρώ­που, του μύ�του, λχμβάνοντχ;; τή θεία γνωσι τωι πνευμχ ικων πpχyμάτωι, γευόμενο δηλαδη των πνευματικών &ληθειων, ημ­ποpεί κάπΙJτε νχ ξεφύγη ά:πό τόν τροχό των γεννήσεων κχί να ., ά:πολχύση, σάν δικχίωμά του φύ­σικό, τηι ά:θα:νασ:cι Χχt τr,ν α.1ω­νιότητα.

ι,

• J

... 275

Ύπό Ίω. Α. Βασιλη

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ πού επρεπε νά με­λετουv συχνά οί ανθρωποι, εί­

·ναι έκεινJ σιό όποιον ό καιν.:>τό·;μος έπιστή:1ωv καί φιλόσJφ::>ς 'Α·λέξης Καρρέλ, ε3ωσε τόν τίτλο·«Ό αvθρωπος, αύτό τό αyvωστο».

Μέ. τό περισπούδαστο αυτο ερ­ΎΟ του, ό σJβαρός αύιός μελετη­ϊής καί άvατόμος ιης άvθpωπίvης<φύσεως, έπεδίωξε νά άποδεί..,η δτιοί ΠJλλοί ανθρωποι άyVOOUV τήv-άξίαν - ανθρωπος, θεώρησε δέ.-<1άν· χρέος του ν.-χ τούς ύποδείξηνά τήv μελετήσουν σ.Jβαρά yιά νάϊήν yvωρίσJυν.

'Από τήν μελέτη του ερy.Jυ αύ­-του, άπεκόμισα τήv έντύπωσιν δτι<> σJyχρον.Jς αύτός έρευvητής εύ­-()υyράμμισε τήv σκέψι του καί τήν·προσπάθειά του μέ. τήν σκέψι καίϊήν προσπάθεια του υΕλληνος φι·λοσόφ::>υ Χείλωνος. Μέ. τήν yvωσι·ολοyική του προσταγή «ΓνωθιΣαύτόν», ή όποία μέ. τήν έπι·τυχfi της έrιιyραμματικότητα μπηκε-στήv ίστορία, δ Χείλωv υπεδείκνυεοτόν αvθρωπο νά yνωρίση τόν έ­,ου :ό του. Τόσο δέ. έκτιμήθηκε αύ­τό τό ρητό, άπό τούς 'Αρχαίους,Μύστας ωστε οοτοι τό υίοθέτη­--σαν πρόθυμα καί τό χάραξαν στήv!,(Εtώπη του Ναοϋ του Πυθίου Ά··πόλλωνος στούς Δελφ.Jύς.

.Οί σοφοί έκεινοι Μύσται θέλα-

νε νά συστήσουν στούς είσερχο­μένους στό 1'.αό, δτι τό πρωτο μέ­λημά τους πρέπει νά είναι ή πι:ο.J· πάθεια νά γνωρίσουν τόν έαυτό τους, yι:'χ νά μπορέσουν κατόπι ν' άνέλθουv σέ. άνώτε_:ε� σφαιρες έ· ποπτείας μέ. τήν βοήθεια των δσων θά ακουαv καί θά εβλεπαν έντός του Ναου.

'Από τά πάρα πάνω, σάν συμπέ­ρασμα βγαίνει διι καί οί άρχαιοι σοφοί πίστευαν δτι ό ανθρωπος παραμελει νά μελετήση καί vά yvω­ρίση ιόν έαυτό του. Έμεις δέ δια· πιστώνουι,tε δτι δ αvθρωπος κατα· βάλλει μεγάλες προσπάθειες καί πολλές φορές μέ έπιτυχία, νά yνω­ρίση τό περιβάλλον μέσα στό ό­ποιον κιvειται, ζη καί ένερyει.

Τελευταια, μάλιστα, έπεξέ τει νε τίς ερευνές του καί πέραν του ΠΕ· ριβάλλοντος της Γης, ασχετα έάν άyvοει τό �λησιέστερο πραyμα πού είναι δ έ:χυτός του. Άλλ' έ­ρωτω: έμεις μπορου1ε νά παραδε­χdουμε δτι αύιά εlναι ετσι δπως τά είχαν φαντασθη δ Χείλων καί δ Καρρέλ;

Ό καθένας μας αν μέ. εtλικρί­νει:χ καί τόλuη άvτιμετωπίσει τό θέμα αύ:;:�, πpέτει νά όμολοyή:η δτι άyνοει τόν έαυτό του. Δέ.ν τόν έξετάζοψε, δέ.ν τόν μελετοGμε μόνοι μα� Δέν βυθομετρουμε,

2ί6 ΙΛΙΣΟ.Σ

δέν ένδοσκοποΟμε τό έσωτερικό μας yιά νά άνακαλύψ::>υμε τόν πυ­ρηνα της άτομικης μας ύποστά­σεως. Πιστε:ιω δέ δτι έάν ετσι έ­νερyήσ::>ψ.ε θά yνωρίσ:,υμε άσφα· λως τί εΙναι έπί τέλου:; δ καθένας μας, σάν μορφή καί σαν συνειδη­τό έyώ.

Μέχρι σήιιερα, yιά νά γνωρί­σουμε τόν έαυτό μας, περιμένσυι,.1ε νά μας τόν άποκαλύψη 1i θ_Jησο<εία, νά μας τό πουν οί φιλ.όσοφοι καί νά μας τό άποδείξη ή έπιστή­μη. Δηλαδή έμ1 ισιευSμαστε στίς αίσθήσεις καί σ ή,ν κρίσι των άλ­λων yιά νά μάθουμε τί είμασιε έ.1εϊς οί ίSιοι.

Γιατί ά::>αyε; . Μnπως αύτό που ζητω εΙναι άνώτφο τών ίκαν,:ηή­των έ�ός έκάσιου, Μήπως τό δυ­νατόν τη:; ώλοκληρωuένης γνώσε­ως του έαJτοU μας είναι άνέφtΗΟ, είναι άκατόρθ.uτο;

Στην άπορία μου αύτή βρίσκω εύτυχως μία παJήyορη καί ένθαρ­ρυντική άπάντησι που μας ερχεται σάν πειρα των αίών..uν άπό τους άρχα(ους 0 Ελληνας μέ τό άπο1<α· λυπτικό άξίωμα «ΦιJσει του είSέ­ναι όρέyεται άνθρωπος». - Ό άνθρωπος λοιπόν, μας λένεοί άρχαϊοι, δτι εχει άπό την φ.Jσιτήν ο Jεξι, τήν ε-pεσι, τήν έπιθυμίακ.αί τήν ίκανοτητα του yνωναι.

Πω:; δ_ιως εχ.ει αύτήι τήν ίκανS­τητα;

Οί ούσίες άπό τίς δποϊες εΙναι φτιαγμένος, δταν φ9άση τό ον­άνθρωnος σέ ώρισμένη βαθμϊδα της ζωης, έκδηλώνουν τήν δύνα1ι της γνώσεως του κόσμου που τό περιβάλλει 'Από τόν κόσμο τουτο πρ::>ηλθε καί αύτός, διαφοροποιή­θηκε δμως καί εyινε άτοuικότης ξεχωριστή Τότε άπέ1<τησε καί τήν ί'<ανότητα νά yνωρίση αύτόν τόν κόσι-10 καί νά προσαρμοσθη πρός αύτόν.

Άφου λοιπό ι άπέ<τησε τήν ίκα­·νότητα νά yνωρίση τό περιβ:τλλοντου, τάχα δέν έχει τήν δύνα.11 νάyνωρίση καί τόν έαυτόν του μέ ιίςδικές του αίσθήσεις, καί μέ τή δι­κή του νόησι;

Ή άyνωσία μας δμως στό θέμα: αύτό προέοχεται, κατ' έμέ, άπό τήν έξης αίτία: _____ '"Ί5.εν· εχομε αφομοιώσει τήν αλ η·

θεια, δτι αλλη άξία εχει δτ.:χν δι· δάσ«εται κανείς κάτι ά1ό τους.· άλ.λους κ.αί αλ.λο άrτοτέλεσ,lα εχει δταν τό κάτι αύrό κατανοεί: δ ί­διος μέ τήν δική του νόηση καί τό­έλέyχει μέ τά δικά του ο;ηανα, μέ τά δποϊα τόν εχει προικίσει ή φύ· σι .

Στην πρώτη περίπτωση βοηθεϊται καί ά·τοκτα σ:ι:ν θεωρία yνώ:rεις,

· τίς δποϊες δμω<; καί λησι1ονεϊ ευ-·κολα. Στή δεύτερη περίπιωσ,� ft·yνωσις πού άrτοκτα μέ τί; δικέςτου ίκανότητες καί τίς δι <ές του­πρ::>σ τά9ειες χαράσσ::>νται βαθειάστή μνήuη του καί είν.η κτηuατου παντοτεινό και άναφ:χίρετο.ΠιJτε:ιει δέ σ' αjrές άφάSαντα,γιατί τις έ\.έyχει μέ τις αίσθήσειςτου, μέ τήν κρίσι του, άκόι1η δεκαί μέ τίς ψJχt'<ές του · ί1<ανότη­τες.

Τώ;Jα, δμως, yενναται τό έρώ­τημα: Πως καί ποϊα είναι τα μέ­σα μέ τά δποϊα μπορεί: νά έπιτύ­χη τήν yνωσι του έαυτου του όανθρωπος;

Δύο είναι τά μέσα απο τα ο­ποϊα μπορεϊ νά άντλήση δ ανθρω­πος αύτή τή yνωσι Ή πεϊρα των·α\λων καί ή αύτοyνωσία.

Τά μέχρι σή.1εJα βοηθή1αταπού μας· προσφέ'Jουν ή θ,Jησο<εία,ή φιλοσοφία καί ή έπιστή .1η θεω­ρουνται άνεπαρκη. 'Αφίνουν πολ­λά κενα και δημι::>υ;Jyουν πολλ<Ξςάπορίες. Δέν μας ί<αV::>ποιουν καίδέν μπορέσαμε νά μάθοψε μέ αύ­τά τί. τέ\ος πάντων, ε'ίμαστε. 'Ηπρώτη μας άποκαλύπτει δτι δ αν­θρωπος εyινε κατ' είκόνα και δ­μοίωσιν του ΘΕ:)Q. Άλt:,ά τόν θ.εόπρέπει νό: ' α αοΓθ::>υ ε σJ -

ωνα με τό θρησκευτικό οyμα,σ:ιν μιά όντότητα άy:χ9η, σ::>i§.,.1tαvτοδυνα1.1η, ύπεοτέΧεια. 1 ετοιcrοντοτης επρεnε νά εfναι και τό·παράyωyό της δ αν3ρωπος Έρω­ταται δμως βρίσκου 1ε αύτά τάyνωρίσuατα, αύτές τlς ί5ιότητες.στόν ανθρωπο; Τήν άπάντησι ας;

.ι( .

ΙΛΙΣQΣ 277

-την δώση δ καθένας μας ένσυνεί--'δητα καί έλε6θερα. Βέβαια, δέν -άρνσυμαι δτι δ άνθρωπος μπορεϊ νά ψθάση τήν τελειότητα. Δέν yεν­νιέrαι δμως Υ[ός θεου. �Εχει ά­ναμψισβήτητα τήν ικανότητα καί -την δύναμη νά άναδειχθη τέλειος.Καί στό σημεϊο αύτό θά σας άνα­-ψέρω τη σοφή γνώμη έvός μεγά­λου μυστα ω ου τ-ς 'Ιουδαία .« ν ρωπος, ε εyε, :.;ναται να

-άποβη μείζωΊ, του άνθρώπου έάντόν ψυσικόν νόμον άκολουθει, έ­λάσσων δέ του κτήνους έάν τήv,φύσιν παρα αίνει>.

Ή ·φιλοσοφία, μας δίδει τόσουςόρισμούς yιά τόν άνθρωπο δσσιεΤναι καί ο[ ψιλόσοψQL.

Καί ή έπιστήμη, άδυνατεϊ νάt,Lας δώση εvα ώλοκληρωμένο καί1κανοποιητικό δρισμό. Τά γνωσιQ­λοyικά της βάθρα περιορίζονται-στό πείραμα καί στήν άπόδειξι.Αύτά εΤναι σημαντικά οσον άφορατόν άνθρώπινο όρyανισμό, τόν δ-1τοϊον ή έπιστήμη έρευνα καί μελε­ϊα μέ τίς αtσθήσεις καί τό μικρο­.σκόπιο κα! εΤναι σέ θέσι νά μας:κατατοπίζη άρκετά yι&. τίς λει­τουργίες του. 'Αλλά δ α;θρωπος-εί\αι κο.ί συνειδητόν ον. Σάν έκδη­λώσεις του διαπιστώνουμε τό αί­σθημα, τό συναίσθημα, την νόησι,την βούλησι. υΟλα αύτά τά χαρα­κτηρίζει σάν ψυχολογικά φαινόμε­να χωρίς νά μπορη ή έπιστήμηνά μας έξηyήση τί ε!ναι έκεϊνο1tού παράγει αύτά τά φαινόμενα.Καί ετσι περιορίζεται νά μας δίδητά πορίσματα ένός κλάδου έρεύ·νης 1tού τήν όνομάζει ψυχολογία,<άλλά χωρίς ψυχή!

θ.:χ συμφωνήσετε, ίσως, καί σεις,δτι ή πηγή αύτή της άλλοτρ(αςγνώσεως δέν μας φωτίζει άρκετάκαί ίκανοποιητικά στό θέμα πού ε­:χομε ύπό μελέτην.

Που λοιπόν νά στραψη δ άvθρω­'ΠΟς yιά νά yνωρίση τόν έαυτότου; Ποία θύρα νά κρούση yιά νάμάθη κάτι τό διαφωτιστικό yιά τόν

.έαυτό του;Τό δόγμα, δ όρθός λόγος, οί

-αίσθήσεις, δλα μαζί καί χωριστό.·τό καθένα άπό αύτά δέν λύνουν

'

:..

τό αίνιγμα καί δέν μας άποκαλύ­πτουν τό άγνωστο. Δέν δίνουν καν τήν κατεύθυνσι πού θά μας βοη­θουσε νά βρουμε τό δρόμο yιά νά άντικρύσουμε καί νά γνωρίσουμε τόν πραγματικό έαυτό μας.

υομως, δ είλικριvής καί δ τολ­μηρός έρευνητής δέν 'Πρέπει ποτέ νά &ποyοητεύεται άπό τlς δUJKO· λίες πού συvαντα στίς προσπάθει· ές του.

Δέν πρέπει ποτέ νά κάμ"Ιtτεται άπό τό κυρος καί την αύ9εντία οϋτε καί νά ύποδουλώνεται σέ οίανδήποτε άvεyνωρισμένη ψιλοσο· ψική η θρησκευτική ίδεολοyία.

Έχει άπό τήv ψύσι τό δικαίωμα νά στρέψη τούς προβολεις της σκε­ψεώς του πρός δλους τούς δρί­ζοντες του έπιστητου καί νά έρευ­ν�, νά μελετα τά πάντα, νά έρω· τα τούς πάντας. Κάποτε θά έπιτύ· χη, κάποτε θά δεχθη τίς άπαντή­σεις πού θά του δώσουν οί πηγές της γνώσεως, τίς δποϊες θά μπορέ· ση νά πλησιάση.

'Αλλά ποιες είναι οί πηγές της γνώσεως; Ποϊα είναι τά μέσα τά δποϊα διαθέτει καί μέ τά δποϊα μπορεϊ δ άνθρωπος νά κατακτήση τήν γνώση του έαυτου του;

Οί έπιστήμονες ίσχυp(ζονται δτι πηγή της γνώσεως εΤναι οί αίσθή­σεις καί δ νους. Είναι δμως τουτο άληθές;

Κατά τήν γνώμη των άκολου· θούντων τήν έσωτερική φιλοσοφία, 1tηyαί της γνώσεως εΤvαι ό περι­βάλλων ήμας κόσμος, δηλαδή ή φύσις όλόκληρη, μέ τίς μορφές καί τίς συνειδήσεις της. Μέσα δέ, ε!ναι οί αίσθήσεις καί τό νοητικό μας.

Οί αίσθήσεις δμως καί δ νους εΤναι δρyανα κινούμενα καί ένερ· yουντα άπό ενα παράγοντα πού δ έπιστήμων άνθρωπος οϋτε μπο­ρεϊ νά τόν έλέyχη, μά οϋτε μπο­ρεϊ νά τόν κατανοήση yιαιί ή ου­σία του δέν εΤναι ύλική.

Για νά yνωσθη τό κινουν χρειά­ζονται άνάλοyα μέ τή; ούσία του μέσα, δηλαδή δρyανα μή ύλικά, τά δποϊα πρέπει νά αναπτύξουν δυνά­μεις καί ίκανότητες πού στόν κοι·

278 ΙΛΙΣΟΣ

νό άνθρωπο βρίσκονται σέ λανθά- 'Ακροπόλεως μέ τούς όποίους καt νουσα καί αδρανουσα 1<ατάστασι. άλλοτε σας απησχόλησα.

Τό σωμα του ανθρώπου, οί αί- 'Ιδού αυτός σταχυολοyημένος σθήσεις του καί τό μυαλό του, ε- από τά yνωστά σας yραπτά ένός χουν σχηματισθη από τά χημικά πολυμαθους καί τολμηρου έρευνη-στοι χεϊα από τά όποϊα εχει σχη- του. ματισθη ή ιτεριβάλλουσα ήμας φύ- ΦΑΟΥΣΤ: Ή όκνηρία δεν κατέ-σις. Τό σωμα του ανθρώπου έκδη- βαλε ποτέ τό πνευμα μου. Πάντα λώνει ζωήν. 'Αλλά τί είναι ζωή σταθερά καί ακούραστα ζητω νά καί ποϊος ό παράyων της ζωης; μάθω τί είμαι, από τί συνίσταταL Νά, προβλήματα καί έρωτήuατα τό έσωτερικό μου Έyώ- καί από πού δέν ίκανοποιουνται από τά τί σύyκειται ή μορφή μου. Ή έ,;τι-μέχρι σήμερον δεδομένα της έπι- στημονiκή μου έμπειρία μέ δίδαξε. στημονικης έμ πειρίας καί της φιλο- αρκετά yιά τόν όρyανισμό μου_ σοφίας α'<όμη. 'Αλλά yιά κεινο πού μου δίδει

'Εάν ηθελα νά σας απαριθμήσω την κίνηση καί την ζωή, yιά κεϊνο τίς διάφορες απόψεις των ασχο- πού μου δίδει την ίκανότητα νά λουμένων μέ αυτά τά θέματα με- σκέπτωμαι, νά συναισθάνωμαι και λετητων θά μας χρειάζονταν χρό- νά θέλω νά ένερyω, δεν μπόρεσε. νος καί χώρος πού δέν τόν δια- νά μου πεϊ τίποτε τό ίκανοποιητι-θέτω. κό, τίποτα τό συγκεκριμένο. Σύ.

"Αλλως τε, ό κάθε έρευνητής, σοφή μου ϋπαρξη, μπορεϊς νά με έάν έπιθυμη, μπορει νά τίς βρη διαφωτίσης πάνω σ' αύτό τό σπου-καί νά τίς μελετήση στίς σχετικές δαϊο θέμα; συyyραφικές πηyές. ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ: Ή ανθρώπινη-

Έyώ σήμερα θά σας όδηyήσω νοηση εχει συλλάβει μιαν αλήθεια. σέ μια πηyή πού δέν είναι προσι- Πάνω σ' αυτήν θά στηριχθω yιά: τή στούς πολλούς καί παραμένει νά σέ βοηθήσω νά έπιτύχης έκεϊνο άγνωστη. πού ζητας. .

Βέβαια, . δέν περιβάλλεται οϋτε «Τό ομοιον διά του όμοίου yι-μέ την έπιστημονική τήβεννο, οϋτε. yνώσκεται» λέyουν οί σοφοί έρευ-μέ τό κυρος καi την αυ9εντία ένός νητές άνθρωποι. Καί τφάyματι αυ-ανεyνωρισμένου σοφου. τή είναι μια μεγάλη αλήθεια. 'Ε-

Είναι δμως απόψεις βασιζόμενες κεινα πού εχει σχημα, μορφή, με-στην καθαρά y.νωσι, εχουν πειστι- λεταται καί yνωρίζεται από ιίς. κότητα καi λοyικόν είρμό. Ίκανο- αίσθήσεις οί όποϊες είναι φτιαyμέ-ποιουν τίς ροπές καi τiς κλίσεις νες από την ουσία πού την συνθέ-έκείνων πού έπι'Sί'Sονται στiς μελέ- τομν τά ύλικά άτομα, τά κύτταρα,,. τες του έσωτεpικου κόσμου. Πι- οί ίστοί. στεύω δέ δτι ανάλοyα μέ τό βα- Οί αίσθήσεις διαπιστώνουμε δτι θμό της δραστηριότητος στiς έπιδό- εχουν μίαν έρεθιστικότητα, έφ� σεις αυτές, ό άνθρωπος yαληνεύει δσον ό όρyανισμός βρίσκεται στην καl ίκανοποιεϊται. • ζωή. Τυyχάνοu,ν δμως δταν έπέρ-

Έάν καί σας, ίκανοποιουν, προ-/ χεται το φαινόμενσν του θανάτου. σέξατέ τις. Άδιαφ:,ρήσατε έάν Τουτο πρέπει νά σέ διtάξη δτι έ-προέρχονται από άσημες προσωπι- κείνο πού δίδει την έρεθιστικότητα: κότητες η καi από απίθανες όντό- εΙναι ό πυρήνας της ζωης, ό όποϊ-τητες. 'Εάν εχετε αδέσμευτη σκέ- ος συλλειτουρyεϊ μέ τον όρyανι-ψη μήν τίς περιφρονήσετε. 'Ίσως σμό. 'Έτσι οί αίσθήσεις δέχονται σας βοηθήσουν νά λύσετε τά δυ- :iς είκόνες των μορφών τίς όποϊες σκολώτερα προβλήματα της ζωης. μεταβιβάζουν δια του νευ,::ηκοί}

θά έπιχειρήσω λοιπόν νά σας συστήματος στό κέντρον της νοή-μεταδώσω ενα πολύ διδακτικό διά- σεως πού είναι ό έyκέφαλος. Μέ.. λοyο μεταξύ του νεωτέρου μας τήν λειτουρyία του μηχανισμοί1 Φάουστ καί της Κουκουβάyιας της αύτου ό άνθρωπος λαμβ,_άνει yνω,

,..-,..1: '. ..

ΙΛΙΣΟΣ 27�

σιν του έξωτει:ικου κόσμcυ.'Αλλά, τήν ικανότητα τοϋ συνει-.

δέναι εtναι δυνατόν νά τήν εχουν οι αtσθήσεις οί δποΊες εΤναι μό­νον μέσα 1'αί ορyανα προσαρμο­γης τοϋ άνθρώπου .πρός τό περι­βάλλον του;

ΈκεΊνο πού δίδει τήν κίνηση,τήν ζωή στόν άνθρώηινο όρyανι­σμό, εΤναι ενας άλλος παράγων,φτιαγμένος καί αυτός άπό τίςκοσμογονικές της φύσεως ουσίες.Αίηός ό παράγων εχει έκδηλC::σειπολλές δυνάμεις καί ίκανότητες.Αυτός μεταδίδει στόν όρyανισμότήν κίνηση, τήν ζc,_,ήν, καί τήν έ­νέργεια. 'Ανάλογα δέ μέ τήν χρο­νική άφετηρ(α της ύπάρξεώς τουκαί, άνάλοyα μέ τήν C::ριμότητάτου έκδηλώνει εντονα η άωνα τόα'ίσθημα, τό συναίσθημα, τή νόησηκαί τήν βούληση.

Τόν παράγοντα αυτόν συνήθι­σαν οί άνθρωποι νά τόν όνομά­ζουν Ψυχή, χωρίς νά τήν γνωρί·ζουν, χωρίς νό: ξέρουν θετικά άπόποϋ προηλθε, άπό τί σύγκειται, τίίκανότητες εχει καί τί προορισμόεχει.

Ό έπιστήμων άνθρωπος έλέyχειτiς έκδηλώσε.ις αυτές καί τίς όνο­μάζει ψυχικά φαινόμενα. Άλλααυτήν ταύτην τήν ψυχήν, τόν πυ­ρηνα τοϋ ΕΤναι του, πC::ς νό:τήν γνωρίση; Μόνο μέ μέσα καίοργανα πού νό: είναι όμοιοyε­νη μέ τήν ουσία της εΤναι δυ­νατόν νό: την γνωρίση. Γιό: τουτοδμως τό μεγάλο έπίτευγμα χρειά­ζονται δύο πράγματα. Γνωσις καίθέλησις. Μέ αυτές τίς δυό ίκανό­τητες θά έκπορθήση τό μεγάλο μυ­στικό δ άνθρωπος.

Ή Γνωσις θό: τόν βοηθήση νό: μάθη την προέλευση καί τήν σύ­σταση της ψυχης.

Ή θέλησις θό: τόν κάνη ίκανόνά δημιου;>yη οταν θέλει, μό: σέτέτοια κατάσταση, πού νό: θέτη σέ παεητικότητα τίς αίσθήσεις του καl τόν όργανισμό του. Προηγου­μένως ομως πρέπει ν' άσκηθη, γιό:

� νό: χαλιναyωγη κάθε στιγμή τίς-)/ σκέψεις του καί τό θυμικό του, γιό:

νό: έπιτυyχάνη μιό: διαρκη άπάθεια

καί άταραξία. Νό: πΌσηλώνη την ,σκέψη του στό άvτι, είμενο η στήv­ίδέα πού θέλει καί ,·ό: έρευνα σέ 1-;--., πλήρη άπομόνωση τ ό ενδον του. U/Τότε θ' άκούση καί Cό: δεΊ μόνος του έκεΊνα πού δέν περιyράφοντC(ι, 1οϋτε κο.ί γίνονται , ιστευτά οταv­τυχόν τοϋ τό: άφηyη5η ενας ά\­λος.

ΦΑΟΥΣΤ: 'Αλλά, ό άνθρωποςσό:ν πεπερασμένο ον, πού ε!ναι, ε­χει την δυνατότητα νό: γνωρtσημόνος του την προέ\ευση καί τήvσύσταση της ψυχης � ου;

ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ: Άσψαλι;;ς, οχι.Στη φύση, ομως, λει'ουργεΊ ό Νό­μος της άλληλεπιδρ: cεc.:ς των ου­ρανίων σωμάτων, ό δ1t0Ίος βοr,θΞϊτην έκτύλιξη των δυνάμεC::.ν τc,_,ν καίτην παραγωγή μcρψων κο.ί όρyα1 ι- __σμων. 'Έτσι καί στcν πνευc1ατικό­κόσμο λειτουρyεΊ ό Νόμος 1 η;άλληλεyyύης τC.ν σvνειSήσεων. Tcc

πρωτοπόρα 'Πνεύματα 1 ης γης καιοί μύσται βοηθήθηκαν άπό ύπέρτε-ρες αυιων συνειδήσΕ.ιC', οί δποΊεςτούς μετέδωσαν μίαν κοσμοeεωρίοcπού άποκαλύπτει την Γνώση του,Προ.yματικοϋ. Τίς άρχές της Κοσ­μοθεωρίας αυτης οί Μύσται καί olΣοφοί σας τίς κληροδότησαν είτε.στό: σύμβολα καί στούς μύθους.εϊτε τίς εχουν έκθέσει σέ συγγράμ­ματα πού σεΊς οί σύyχρο, οι ερευ­νητές 'Έλληνες εχε.τε χρέος νό: με­λετατε καί άπό κει ν' άντλεϊτε.τίς πολύτιμες γνώσεις. Αυτές πρέ-πει ν' άποτελέσουν τόν ίερό κώδι-κα των κανόνων της �ιονομίαςσας.

ΦΑΟΥΣΤ: Γlρό όλίyου (βλέπε'Ιλισό τεϋχ. 10ον) μοϋ είπατε οτιό άνθρωπος, οπως κάθε μορφή,κάθε συνείδηση, προηλθε, σύγκει­ται καί διατηρεΊται άπό τίς ου­σίες πού συνθέτουν την φύση όλό­κληρη. 'Αλλά, θό: είχατε την κα­λωσύνη νό: μοϋ πητε, οί ουσίεςαυτές άπό ποϋ προηλθαν καί ποιο­είναι τό δημιουργικό τους αίτιο;

ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ: ΕΤσαι ενας εί­λικρινής καί θαρραλέος έρευνητής.Σέ πλεϊστα σημεΊα ή σκέψη σουλειτουρyει μέ έλευθερία άξίΟθαύ­μαστη. Γιό: νά συλλάβης ομως τό

280 ΙΛΙΣΟΣ

μυστήριο της αύθυπάρκτου αίτίας νυπαρξία. ΕΙ ναι μιά κατάστασις μέ-των Κόσμων, ώς καί τό μυστήριο σα στήν όποία βρισκόντουσαν οί της αύθυπαρξίας σου, εχεις άνάyκη ούσίες της φύσεως λανθάνουσες, ν' άποπλύνης τήν διάνοιά σου άνεκδήλωrες, ά-..ιορφΞς, . πού μπο-άπό τίς μέχρι σήμερα, yιά τό σπου- ρουι-Lε νά καθορίσουμε σάν τό δυ: δα'ι.Ρ τουτο θέμα, δοξασίες σου. νάμει εΙναι της μεταγενέστερης

Αύτές σκιάζουν τό νοητικό σ:,υ έκδηλώσεως της φύσεως. καί τό εχουν δουλώσει σέ ώρισμέ- Τό χάος μπορουμε· νά τό συλ-νες πεποιθήσεις πού εχουν μετα- λάβουμε νοητικως μέ εvα _διαλο-βληθη σέ προκαταλήψεις. yισμό άφαιρέσεως άπό τό μορφικό

'Εάν μελετουσες συχνά τίς κο- εΙναι του περιβάλλοντος ήuας ση-σμοθεωρίες των άρχαlων 'Ελλήνων μερινου κόσμου. σοφων εύκολώτερα θά προσ.:χνα- 'Αλλά, πολύ διδακτικά καί διπ-τολιζόσουvα στίς άπδψεις της Έ- φωτιστικά εΙναι τά λόyια πάνω .σ' σωτερικης φιλοσοφίας πού έπιθυμω αύrό τό δύσκολο θέ•..ια, _ένός πρω--vά σJυ μεταδωσω. τοπόρου σοφου Πνευι-Lατικου δδη-

:t

'Ατυχως, πνευι..ία καί δόγματα you της άρvαίας 'Ινδίας, του με­

.ξένα φυγάδευσαν τήν καθαρή 'Ελ- y..άλου Τζιάν. V Ακουσέ ,α μέ προ- / ληνι�ή σJλληψη άπό τόν τόπον ..,,_

σ_Jχ::;....;.

η..,.: -:-:-"7""�:-:---�;-----<Χύτ όν. 'Έτσι σrίς διάνοιες των «'Αλλά τίς θά έπιuαρτυρήση πε- r συγχρόνων κατοίκων αύrου έπε- ρί του Χάους; Δέν ύπηρχε τότε μορ- · κράτησαν έκεϊνα καί συσκότισαν φή, οϋrε πνοή, οϋτε άνθρωπος, · -rήν Μεγάλη 'Αλήθεια πού είχε οϋrε θcός. Μόνον τό λανθάνον,φωτίσει αλλοτε έδω τούς σοφούς. τό ά,..ιορφJV καί τό δυνάμει εΙναι Ή άλήθεια αύτή ά'tοκαλύπτει δτι ύπηJ)(αV. Αύτά δμως είναι άπροσ-ή συνεί�ησι είναι μεταγενέστερη ,τέλαστα, είναι άσ)λληπτα άπό έκδήλωση του μορφικου είναι των τήν άνθρώπινην κατανόησιν. 'Εν κόσμων της Φ.:ισεως, είναι παρά- τούτοις, άπό κει προηλΟε τό Παν γωyόν τους καί δχι ή αίτία τους πού είναι άvαρχΌy, άνώλεθρον, Αύτα στα εθιξα προ όλίyου (τευχ. αίώνων, άεί έξελισσόμενον καί με-10ον «'Ιλισός»). 'Αλλά ή διάνοιά ταμορφούμενον είς σσνείδησιν, είς σου δέν μπόρεσε νά τα σ-.,λλάβη θεοποιούμενον Πνευ:,1α. Τουτο εΙ -καί τα άφομοιώση εϋκολα yιατί ναι ίκαΨόν vά αρχη, νά διευθετεί: έχει συνηθίσει νά δέχεται διαφο- τήν τάξιν καί νά βοηθη τήν ρετικές η μαλλον άντίθετες άπό- πρόοδο των κατωτέρων του πνευ-ψεις ματικων Έyώ. Τό θεοποιηθέν

Όπωσδήποιε θά προσπαθήσω να ΠνεJμ.α διαφωτίζει καί καθοδηyεϊ σέ βοηθήσω νά συλλάβης μερικές τόν άνθρωπο στήν 'Αλήθεια, τόν άλήθειες. Πρέπει δμως νά έντεί- δέ "Α yιο, τόν Σοφόν καί τόν ίσχυ- .. νης τήν προσοχή σου καί μέ έλεύ- ρόν τόν δδηyεϊ σέ κόσμους ύψ11-θερη καί ρωμαλέα σο<έψη νά μέ λότερους της yης δπου ή Γνωσις, παρακολουθήσης σέ δσα θα σου τό Φως, καί ή παντοτειvή χαρά αττοκαλϊιψω είναι • καθ ε ιν' του τ ο ».

ΦΑΟΥΣΤ. Σ' εύχαριστω, άκούω. Αττο κει λοιπόν, απο το αος, ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ: "Οπως έμφανί- προηλθες καί σύ, άνθρωττέ μου,

ζονται σήμερα οί κόσe1οι, δέν ησαν καί έyώ καί οί θεοί καί κάθε τ( πρό 10 η 100 έκατομμυρίων αίώ- πού βλέπεις σαν μορφή, σάν κάλ- .. vων. Άναyωyικά ετσι σκεπτόμενοι, λος, σάν συνείδησι, σάν Φως! :eά φθάσουμε σέ σημεϊο χρονικό η Μπορεϊς, φίλε μου, y� χωρέσης ;(ωpικό, δταν η δπου έμφανίσθηκε τήν άπέραντη αύτή �'ήθεια στό ή στιγμή πού άττετέλεσε κατόπιν στενό σJυ άνθρώπινο κρανίο καί τήν γραμμή, τό σχημα, δηλαδή τό να τήν άφομοιώση ή Ψ-'Χή σου; μορφικό εΙναι. 'Αλλά_, πρό αύτου 'Εάν ναί, τότε εμαθες άπό που τί ηταν; Τό χάος. Τό χάος δμως- προηλθες. Σέ ίκανοποιε:ι ή μεyα--πρόσεξε 1-δέν είναι τό μηδέν η ή ά λειώ5ης αύτή άποκάλυψις; 'Εάν

ΙΛΙΣΟΣ 281

w;x[, μελέτησέ την καί προσπάθη--σε νά την άφομοιώσης.

Τώρα σου ύπολείπεται νά μά, θης τι εfσαι καί που θά πας.

ΦΑΟΥΣΤ: Άνοίyονται τά μάτια της ψ'Jχης μου καί μ' αύτά βλέπω καθαρςχ. Σάν ν' άκούω μέ κά-1tοια α:λλη αίσθηση καί πείθ:ψαι -δτι δσ:χ μου εfπες είναι ή Πρα­yματική 'Αλήθεια.

ΚΟΥΚΟΥΒΑΓIΑ: Χαίρω yιατίβλέπω δτι πάτησες τό πρώτο σι<α­λοπάτι της πνευματικης σ:,υ άνυ·ψώσεως και της έλευ9ερίας. Κα­-τώρθωσες νά ξερριζώσης άπό τόνου σου τήν μεyαλυτερη δοyματι

ι ού σέ εΤχε καrαδικά·.σει νά σκέπτεσαι, δπως σκέ.πτον-1 αι έκείνοι πού τό σκότος τούς.εχει ποτίσει μέ τό ληθαργικό πο­τό της πνευματικης δουλείας καί1tού μέ τό φόβο, μεταδίδουν στήνψυχή συνεχώς τήν σJyχυση καίτήν τα α ·.

Τώρα, ας συνεχίσ:,υμε καί α:ς εξετάσουμε τί εΤσαι. Είπαμε πάρα1tάνω δτι έκείνο πού ηρθε άπό τόχάος εlς τό μορφικό ΕΥ ναι, άπό τόλανθάνον εtς τό εtναι καί είς τό-άενάως γίγνεσθαι, εtν:χι οί κοσμο­yονικές Ούσίες. 'Αλλά τί εΤναι ού­σία; Ούσία είναι τό ύπά{r'ον άφ'

.έάυτόυω ί νά συνετέ εσε εί τουτο λ ο πα α ων. υτε ϋ·1tα ι τ να α ταται άπό α -

\

�

!]V α τ αν. Οί κοσμογονικες ου-l -σfες κατά τήν Κοσμοθεωρία των1 'Αρχαίων 'Ελλήνων Σοφών εΤναι

δύο. Ή άτομική η μεριστή καί δΛόγος η θΕός η Παγκόσμιος 'Έ­ρως. Κάθε μιά άπό αύτές εχει lδι-αίτεpες lδιότητες. Γίνονται γνωστέςμόνο δταν τίς έκδηλώνει ή κάθεμιά σάν νόμους.

'Αλλά τ( εΤναι Νόμος; Νόμος εΤναιή δυναμική, ή σταθερή καί ή άναλ­λοίωτη ώρισμένη έκδήλωση τηςΟύσίας, ττου δέν μπορεί καί νά τήνσταματήση η νά τήν άλλοιώσηdλλη δύναμις η Νόμος. Οί Νόμοιαύτοi λειτουργουντες κανονικώςσυντρέχουν στήν 'Αρμονία τωνΚόσμων, στήν εκτύλιξη των δυνάμε­-ων, στήν μετουσίωση, στήν μετα­_μόρψωση, στήν θεοποίηση._

Αύτούς λοιπόν τούς νόμους πρέ­πει νά τούς γνωρ(ση δ α:νθρωπος καi νά τούς έκδηλώση, yιατί τούς φέρει μέ:1α του δυνάμει, άφου δπως εϊπα:.1ε σJyκειται καi αύτός άπό τις δυ:'ι αύτές κοσργ:,νικές ού:1[ες. Αύιές ο[ ού:1ίες μέ τόν χρόνο καi τόν ερωτα εμίyησαν. Αύrές μορφοποίησαν τό αrομο τό ύλικό καί αύτές τό μετουσ[ωσ::χν σέ συνειδητό Έyώ. Τουτο τό με­γάλο μυστήριο πρέπει νά σπουδά­ση καί νά μάθη δ α�3ρω:τος γιά νά γ(νη Σοφός Μύστης.

ΦΑΟΥΣΤ: Σ' εύyνωμονω, θεία ϋπαρξη, γιά τήν μεγάλη -άποκάλυ­ΨΊ πού δδηyεί τόν θνητό στό δρό­μο τηc; Γνώσaωc; του ΕΤναι των κόσι�ων, τοϋ ΕΤναι του καί της έ­ξελίξεώc; του. 'Αλλά, ύπάρχει κα­νένας τρόπος fj κάποι:χ μέθοδος γιά νά γνωρίσω καi νά έκδηλώσω τούς Νόμους πού φωλιάζουν μέσα μου;

ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ: Τού� βασικούς νόμους πού κλείνει μέσ::χ της κά­θε συνείδηση θά σου τούς γνωρί­σω άμέσως. 'Αλλ' δ τρόπος της έκδηλώσεώς των έξαρταται άπό τήν δυναμικότητα της ψυχης σου. Ό αν3ρωπος εχει δυό [Jεyάλες δυ­νάμεις, μέ τίς δποίες μπορεί νά τε­θη στήν γραμμή της ένερyείας των νόμων των φυσικών καί των πνευ­ματικών. Οί δυνάμεις αύrές είναι δ σταθερός πόθος καί ή άλύyιστη θέλ!]σLς,,

'Εάν αύτές τίς δυS του δυνάμεις τίς κατευθύνη μέ καθαρή καί ρω­μαλέα κρίση θά έπιτύχη τήν προ­σαρμογή δλων των έκδηλώσεών του πρός τόν Φυσικόν Νόμον.

Μάθε τώρα δτι οί θεμελιωτικοί Νόμοι πού κλείνει μέσα της κάθε συνείδησις εΤναι οί Νόμοι της Κι­νήσεως, της Ζωη·ς καί τ,Βς Ένερ­γειαί,..Αύτοί τήν καθιστουν αναρ­χον, ανώλε9ρον καί αίωνίαν. Αύ­τές δέ άποτελοiJν καί τό Πρώτο κοσμογονικό Τρίγωνο.

Τό δε11τερο τρίγωνο τό άποτε­�ο�ν οί νό�οι τjjς ελξ1:_ως κ<;χί τQς απωσεως της σιιστολΙJς και της δ:αστολjjς1 της κεντρομόλου καίτης κεντpοφυyος_

.. -

..

282 ΙΛΙΣΟΣ .. •,,

Τό τρίτο τρίγωνο τό έnιβοηθητι­κό τό συνθετουν οί Νόμοι της �ο

&οιελείας, της Άyνότητος, της

ατ�αξιας Γο τεταοτο, οί Νόμοι της Έλεύ·

θερίας, 155 'Αρμονίας, της Δικαιο­σuντκ, 1 ο πέμπτο οι μεταμορφω­τικοί Νόμοι του 'Ερωτος τ�­τό� της Γνώσεως.

pόσεξε, δμως, οτι ή ε JV Jlα τ�νλεξεων μέ τίς όποιες σου έyνωρι­σα τούς 15 βασικους Νόμους δένείναι δμοια με ικείνη πού διδει ή έ'Ίιστ1μονικη όρολοyία

Κατα τήν 'Εσωτερική Φιλοσο-φία, Κίνησις είναι ή δύναμις ή ό­ποί-χ εφερε την ούσία ά'Ίό το δυ νάμει είς τό έν δρά,ει Είναι Ή οεέκδή\ωσις της κινήσεως είς τό ει­ναι, είς τό ΙJπαρχειν, μας δίδει _τηνεννοιαν της ζe,._ης. Ή. Ένερyεια δέ, είναι ή άκτινοβολουσα δυναμιςπού εκδηλώνει το μορφικόν είναικαί έπιδρα, αλλα μορφικα είναι οπως εξελίξουν τίς λανθάνουσεςδυναμεις καί τους νομους πού πε­ρικλείουν.

Τό δεύτεοο τρίγωνο τό κατανο­είς εύχερως. Τό μόνο πού μπορωνά σου τονίσω είναι οιι δταν όάνθρωπος φθαση στό σημείο ναyίνη κύριος των δυνάuεών του,μπcρεϊ ν::ι ελκη προς αύτον, τηνάλήθεια, τό φCις, τήν άyνότητα, τόκάλλος καί νά άrτωθη τό ψευ3ος,τό σκότος καί τό ερεβος μέ τίςτερατωδεις έκδηλe,._σεις του.

Τό τρίτο τρίγωνο έρμηνεGεταιώς έξης στη φύσι ύπάρχει σκοπός.Καθε νόμος άποβλέπει σ' ενα τέ­λος. Σκοπός της φυσεως είναι ή δηuιουρyί<t συνειδήσεων. Των συ­νειδήσεων κληοος είναι ή τελειο­ποίησις, ή θεοποίησις.

'Επομένως κάθε συνείδησις εχειμέσα της τήν δύναμι νά έξελιχθη καί νά φθάση τήν τελειότητα. 'Έ­τσι έάν θέση σέ ένέρyεια τήν νο­μοτελεια πού κλείνει μέσα της,μπορεί νά βyη άπό τό βουρκο πούβρίσκεται, άπό τήν άμάθεια, απότήν άποτελμάτωοι, άπό τήν νάρκη.

Η ΑΓΝΟΤΗΣ, είναι νόμος κάθεόντότητος, ό όποιος τήν βοηθείνά πορεύεται σύμφωνα μέ τούς νό-

μους καί τούς σκοπούς της φύσε­ως. Έάν τεθη στήν γραμμή της έ­νερyείας αύτου του νόμου ό άν­θρωπος θά δέχεται ολες τίς θετι­κές έ-τιδιJάσεις της φύσεως. 'Έτσιθά έκδηλωνη πάντοτε άyyές, άλη­θινές καί φυσικές σ cέψεις, θά έκδη­λώνη παρόμοιά συναισ3ήματα, οί δέ πράξεις του καί οί ένέρyειές του δεν θά είναι ποτέ άντίθετες στούςνόι-ιους καί σrούς σκοπούς τηςφύσεως.

,.

1

ι

ΑΤΑDΑΞΙΑ. Ή άταραξία είναι νόμος κάθε ένσυνεί:'>ητης άτομικό- <τητος, έκδηλούμενος δταν τά στοι-_

' :

χεια πού άποτελουν τήν όρyανι- tj· κήν καί τ�)ν ψυyικήν φύσιν αύτου. .s; �,,εύρίσκονται σέ ίσο,Jροrcία πού πο-'-.,� f τέ δέν τήν τα�άσσουν άφύσικες σκέ- 9 ( ψεις, άνώμαλες έκδηλώσεις, ταπει- .R· να καί άyενη συναισθήματα "Οταv- \f'' ;

ό νόμος της άταραξίας λειτουργεί • : μόνιμα, ό ανθρωπος δέχεται συ- ,1

νεχως τίς θειότερες έπιδράσεις της φύσεως καί του πνεύματος καί έκ-δηλώνει μέ εύχέρεια τίς δικές του,ίκανότητες, τίς νοητικές, τίς συ­ναισθηματικές καί τίς βουλητικές.

Τό τέταρτο τρίγωνο είναι τόλεyόμενον λυτρωτικό. - ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Είναι νόμος τηςψυχης, πού δταν τόν έκδηλώνη τηζ δίδει τήν δ_;ναμι νά σκέπτεται καl νά αίσθάνεται οπως θέλει καί νά.κάμη δ,τι θέλει χωρίς νά βλάπτει τόν έαυτό του καl τούς αλλους Ή έλευθερία είναι νόμος συμφυής_μέ τήν κίν σι. Αύτός διαφοροποί-ησε τό άτομικό έyώ άπό τό σύνο-λο των ούσιC,ν της φύσεως. "Οτανό άνθρωπος θέση σέ ένέρyεια τόννόμο της έλευθερίας καl πιστεύσηείς αύτόν, μπορεί νά άπαλλαyηάrτό τίς άδυναμίες του. άrτό τοέλ�ττωμα καl άπό τό πάθος,δπως καl άπό τήν άμάθειακαl άπό τούς άντιφυσικούς καl κα-κούς διαλογισμούς του. Μπορειάκόμη νά άπαλλαyη άπό κάθε δουλεία κοινωνική καl πνευματιι-ή,άκόμη δέ καί άπό τήν ελξι της_yης.

ΑΡΜΟΝΙΑ. Ή άρμονία είναι δ νόμος πού διακανονίζει τlς μεταξύτων μορφων, των άyθρώπων καL

... ,,. , ..

;. ..

.: ;:'\.""

...

1· -ι. Ι

) .

ΙΛΙΣΟΣ 283

ολων των συνειδήσεων σχέσεις ττρός τόν σκοπόν νά έξελίσσωνται τά πάντα διά της άλληλεπιδράσεως ' τ- ά άrτ ς.

αν ρωπος κ εινει μέσα του την δύναμι νά έναρμονισθη πρός τό Παν. Νά άyαπα κάθε πνοή, κά­σε συνείδησι, ύπανθρώπιvη, άνθρώ­πινη καί ύπερανθρώπινη ασ�ετα κα­ταστάσεως η άρvητικης διαθέσεως άπέναντ ί του. Ό άνθρωπος έάν ττο­θήση καί θελήση σταθερά νά τεθη καί αυτός στη γραμμή της έvερ­yείας τοϋ μεγάλου καί παγκοσμίου νόμου της άρμονίας, θά κλείση μέσα του δλον τόν κόσμον καί θά τόv άyαπα. Τότε θά νοιώση τ:ήν σημασ(αv τοϋ «"Εν τό Παν» καί θά τό κάμει βίωμά του.

ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ. Ή δικαιοσύνη όνομάζεται καί άναyvώρισις. Γιατί δ άνθρωπος όψείλει νά άναyνω· ρίζη δ,τι άπό την φύσι δικαιοϋται κάθε αvaρωπος. 'Όταν ή φύσις ε­ψερε στό είναι τό ον-άνθρωπος, τοϋ εδωσε τό δικαίωμα νά άντλη τά μέσα της ζωης καί της ηροο­δου. Κανείς δεν δικαιοϋται νά τοϋ τά στεpήση η vά τοϋ τά άψαιρέση. Ό άνθρωπος πρέπει ν::χ εχη πλήρη συνείδησιν των δικαιωμάτων του καί όψείλει νά τά διεκδικη με ολες του τlς δυνάμεις. Οί άνθρωποι πρέπει νά κατανοήσουν οτι είναι ολα τέκνα της αυτης μητρός-φύ­σεως καί οτι ά�τέναντί της ολοι εχουν 'ίσα διι<αιώματα καί τάς αυ­τάς ύποχρεώσεις.

Τό πέμπτο ιρίyωνο τό καί θε­ουργικό καλούμενο τό συνθέτουν οί νόμοι τοϋ ερωτος, τοϋ Φωτός, της Γνώσεως.

ΕΡΩΣ. Είναι ό νόμος ττού κά­νει νά ελκωνται δύο μορφές καί δύο συνειδήσεις διαφορετικοϋ ψύ· λου πρός τόν σκοπόν της έξελίξε­ως καί της μεταμορφώσεώς των διά της άνταλλαyης των όρyανι­κων καί των ψυχικων δυνάμεών των.

Ό άνθρωπος συνήθως ταυτίζει τόν θειον τοϋτον νόμον μέ τόν νόμον της άvαπαραyωyης τοϋ εί­δους. Βέβαια εΤναι κοί τοϋτος νό­μος σιοβαστός τόν όποιον κάθε

άνθρωπος μέ αpτιον όρyανισμόν όφείλει νά τόν έκπληρώvη.

'Αλλά δ πραγματικός ερως οταν ένσυνείδητα έκδηλοϋται με­ταμορφώνει τόν άνθρωπο, τόν όδη­yει είς την τελειότητα καί άκόμα τόν θεοποιει.

ΦΩΣ. Ό νόμος τοϋ φωτός είναι έκεινος ττού έκδηλοϋται οταν ό άνθρωπος άποβάλη ολες του τίς χαοτικές κηλΊ:δες καi έδραιώση μέσα του την τάξι, καl τήv άρμο­νία. 'Όταν δε έyyίση την πνευ­ματική του ώριμότητα τότε θά δε­χθη τόν φωτοστέφανο της άyιο­σώνης.

'Όσα καi αν σου ττω yιά τόν νόμο τουτο ή κατάστασις στην ό­ποία βρίσκεσαι δεν σε βοηθει νά τόν κατανοήσης πλήρως. Πάντως πόθησε δυνατά τό φως καί τό φως θά σε ψωτίση καί σένα μιά μέpα. θ.:'χ μετουσιωθης καί σύ σε φως.

ΓΝΩΣΙΣ. Ό νόμος αbτός φω­λιάζει μέσα στην ψυχή σου σε λανθάνουσα κατάστασι άrτό την στιγμή πού διαφοροποιήθηκες άπό τό σύνολο των ουσιων της φύσεως, καί άvεδείχθηκες συνειδητή άτο­μικότης.

'Όταν τόν νόμο τουτοv θέση σε δράσι ό άνθρωπος τότε μόνον θά yνωρίση τήv πr;αyματική άλήθεια, θά yνωρίση τό παν, τίς ουσίες τούς σκοπούς καi τούς νόμους της φύσεως. θό: yνωρίση τόν αv­θpωπον, τό πνευμα. θά μάθη την αίτία κάθε φαινομένου, την άφετη­ρία κάθε μορφης καί κάθε συνειδή­σεως ώς καί τίς έκδηλώσεις των.

Τά μέσα με τά όποια θά έκδη­λώση ή ψυχή την γνωστική, την ίκαvότητα είναι οί αίσθήσεις, τό νοητικό, οί ψυχικέc: δυνάμεις, ή εμπνευσις καί ή άrτοκάλυψις άπό άvώτερες τοϋ άνθρώπου συνειδή­σεις

Σου άπεκάλυψα, άδελφέ μου αν-/.θρωττε, έν συντομία βέβαια, άπό ττοϋ, -,­

προηλθες, άπό τί σύ,yκεισαι, τί είσαι καί ττως μπορεις νά yίνης μείζων του άνθρώπου. Σου άrτεκά­λυψα τούς νόμους, τούς όποίους_ ττρέπει νά έκδηλώνης σταθερά yιά φθάσης στην τελειότητα.

284 ΙΛΙΣΟΣ

Ή όρολοyία ομως καί ή έρμη- δ,ικά�η σέ αιωνια βα:,ανιστήρια,

-vεία των έννοιων πού μεταχειρί- εις το πυρ τό έξώτερο, γιατί άπό ·

σθηκα !σως σέ ξενίσουν. 'Ιδίως μέ αyνοια η άπό ά:'>υναμία αύτά έξε-, τόν bρον «νόμοι», μέ τόν όποϊον τράπησαν στήν παροiJσα ζωή της

σου έβάπτισα εννοιες, τίς . όποιες εύ3είας όδοiJ. Βέβ::χια τά ύποβάλλει

-έχετε σ:.;νηθίσε:ι νά τίς χαρακτη- σέ άνάλ.οyες δοκιμασίες yιά νάρίζετε σάν ή9ικές άρχές, σάν ψJ άνανήψ:,υν καί νά μάθουν νά ζουν χικές κάτασ[άσεις, σαν yνωσιολο· άρμονικά μέ τό Σύνολο καί γά yικές άξίες καί σάν φυσικές λει- μήν παραβαίνουν τόν ήθικό καί

τουρyίες· θά σέ βάλαν σέ άμηχα ιόν φυrηκό Νόμο, άλλα ή αίώνια νία. κατάδίκη νά ζουν στον • Αδη στήν

Προσεπάθησα να σέ έκτοπίσω στασι·.ιότητα, εΤναι κάτι τό άδια-

-άπό τίς έπίnλαστες καί ανθρώψ- νόητο. Είναι ή μεγαλύτερη βλασ-

νες συνήθειες πού ακολουθεϊς καί φημία κατά των έξελικτικων προσ-

νά σέ όοηyήσω οπως αντιμετωπί- παθειων τnς Μητρός Φύσεως καί

-σης κατάματα τά πράγματα οπως του θείου αύτης πνεύματος. ΕΤναι

.έχουν στή φJσι Ό τρόπος του - αποκύημα έξάλλου καί νοσηρας

σκέπτεσθαι των ανθρώπων δπως φαντασίας ανθρώπων πού εχουν

καί ή όρολοyία πού μεταχειρί- χαράξει σαν σ,ωπό τους νc;χ τρο-

ζονται ε{ναι απόρροια της πλάνης μοκρατοiJν τούς αSύνατους 100

καί του έπίπλαστου της _άyωνίας νου καί νά τούς μεrαδίδουν τήν

·πού τούς δημιούργησε ή απομά- ταραχή, · τήν σ)yχυσι, τόν φόβο

κρυνσίς τους άπό τούς δρους της πού συστέλλουν τήν ·ψυχή καί δέν

.φυσικης ζωης φανιάζονται τήν φυ- τήν αφήνουν νά ύψωθη πέραν της

σι σαν κάτι τό ύποδεέστερο της ζωης, yιά ν' άτενίση τόν ούpα-

·νοημοσύνης τους καί μόνον σέ νόν, yι:χ νά λυτρωθη, νά έλευθερω-

·τούτην βασίζονιαι. θη.

'Ας πάρουμε ενα παράδειγμα. Μέ τούς δέκα ,:τέντε νόμους πού

Οί θρησκεϊες καί αλλα συστήματα σ.:>iJ ανάφερα μάθε δτι κρατας

σας καθιέρωσαν κανόνες ήθικης, στά χέρια σου τά πεπρωμένα σου.

τούς όποίους οί ανθρωποι δέν Μέ τά δικά σου χέρια θά σκά-τούς άκολουθοiJν γιατί δέν τούς ψης τήν κόλασί σου έάν τούς πα-πιστεύουν. Καί δέν τούς πιστεύ ραβης. συν, γιατί δέν μποροϋν νά τούς αί- Μέ τή δική σου θέληση θά ανε-τιολοyήσουν μέ πειστικότητα. 'Έ- yείρης τά χρυσα παλάτια του πα-

χετε διαπιστώσει δτι ή ήθική των ραδείσου σου, έάν , ή προσαρμογήκοινωνιών ποικίλλει vατά τόπον καί των σκέψεων καί των πράξεών σουχρόνον. ' Αλλοιε θέλουν νά έπι- εΙναι παράλληλη πρό τήν yραμ-βάλλουν τήν ήθικήν οί ανθρωποι μήν της ένερyείας ιων νόμων των

μέ δεοντολογικούς σκοπούς. 'Άλ· .... .:::ό.:;π�ο;.;.ίω::;_:;ν_τ.:.:.ιν

:;_,;ε;:..'ν::..ν:..:ο::,:ι

:::α:.-:J.·5:::.:.ι....ι.ν.:..ω::;:,ι.

+ί,......,_..._λοτε, σάν αξίωσι καί έπιτακτική ιστευσε οτι εισαι μια αυ υπαρ-προσταyή ένός ύπέρτατου δντος κτη, .μιά αύτόνομη, μιά αύτεξούσιατό όποιον έπιβάλλει κυρώσεις στήν όντότης, ύπεύθυνη μόνον απέναντι

κόλα σι η άπονέμει αμοιβές στόν ...J.�τ:,,:-��ύ�σ;;;ε�ω�Σ:κ�α�ί_τ

;:..:ο�ϋ�έ

:;α�υ::,.:τ�ο�iJ�σ�ο�-:­

παράδεισο κατά τήν μεταθανάτιο τηριξου σ αυτη την π στη καί ζωή. 'Αλλά σας έρωτω, είναι τό- -γίνου μόνος σου ίσχυρός, άδά-

- -σον σκληρή ή μητέρα φ.Jσις νά μαστος, αήττητος καί ακιινοβόλη-άνέχεται σαν έκδίκησι τήν αίωνία σε πάντα καλωσύνη, yνωσι, φως. τιμωρία στον "Αδη των τέκνων Έάν τό θελήσης, μπορεΊς νά της; yίνης έλεύθερος, δίκαιος καί σο-

Εf ναι πολύ δύσκολο νά συλλά- φός. βη καί νά παραδεχθη μία διάνοια Έχεις μελετή:,ει πολλά συστή- -

λειτουρyοCσα όμαλως δτι ή φύσις ματα καί άκολούθησες διάφορεςπού τό κέντρο της εΤναι δλο αyά- ίδεολοyίες. Δέν πέτυχες ομως έ-πη yιά τά τέκνα της, νά τά κατα- κείνο πού ποθείς, δηλαδή τήν yα-

/ .

;..,

ι

'-'

•' '·•

·.·- '·�·.·,·"'

.. ·�- ' i'-

: .• ; J� •

ΙΛΙΣΟΣ 285-

λήνη τη:; ψυχη·ς σ:>υ και τόν κο· ρε:,μό της δίψας του yνωναι.

'ΑφοΟ ζήτησες νά σ:>Ο πω άπό ποΟ 1jλθες, τι εΙσαι καί ποΟ θά πας, σοΟ μετέδωσα -ιίς άπόψεις -μου. 'Εάν αυτές ·σέ ίκανοποιοΟνμελέτησέ τις σοβαρά. 'Εάν πεισθηςδτι η γραμμή που σοΟ ύπέδειξαεtναι ή όρθή, ακολούθησέ -ιηv στα·θερά. 'Εάν ειλικρινά και με άφο­σ[ωση προσαρμοσθης πρός αυτήν,χωρlς καν νά τό άντιληφθης θάyίνης άξιος τοΟ όνόματος άνθρω­πος θα yίνης μείζων τοΟ άνθρώ·που. θά μeταμορφωθης σέ Πνευ;.ια,θeόν.

Με τίς ψυχικές αίσθήσeις πούθά αναrττύξης μόνος σου θά μά­θης τότε ποΟ θα πας.

Τάδε εφη κου,ωυβάyια:�αταπιάσθηκα, φίλε αναyνωσια,

στό αρθρο αύτό σήueρα μέ τηναξία «αvaρωπος». uυπως θά αντε­λήφθης, δεν κατέφυγα στά γνωστάέyχειοί5ια της ανθρωπολογίας,της βι:>λοy[ας η καί της ψυχολο­γίας,

ΣοΟ έξέaeσα μερικές απόψεις πε­ρί τοΟ ανθρώπου πού eΙναι διατυπωμένες με ιδιοτυπία. Βέβαια, Ει -χτήν σc1yχρονη νοοτροπία δσα σου

έξέ3cσ:χ ένίοτe άyyίζουν τα δρια: τοΟ παράδοξου, τοΟ απίθανου. Έαν δμως τiς μeλeτήσης μέ προ­σοχή - μήν ά:>κεσθης στήν άνά­yνωσι μόνον-- θά άνακαλύψης ά­λήθειeς καί γνώσεις, τίς δποίες .έάν· προσθέσης σε δσeς κατέχεις yια την μορφή άνθρωπος, eΙναι ένδeχό­μενο νά δλοκληρώσης η καί νά τας τροποποιήσης, άκόμη δέ καί νά άντι­καταστήσης έντeλως τίς παληές. σου πεποιθήσεις.

'Έτσι, έπιχeίο1σe τώ,η �έ �ά νέα σου Εφόδια καί μέ τις νεeς μεθόδου� την έκπλή:>ωσι της προσ­ταyης τοΟ Χείλων:ις «ΓΝΩΘ/ ΣΑΥΤΟΝ».

Έάν τουτο κατορθώσης, ή σημε· .J.. ρινή μου προσπάθεια δέν θα παει 1 χαμένη Ή άrτοκαλυπτική μας έy­κάρδια κουβέντα eΙναι ένδeχόμε-ν:>ν νά σου ανοίξη eύρeϊς δρίζον-τες μέ νέους πνeυ,.!ατt><ούς προσ:χ­νατολισμούς, πού θα σέ δδηyή­σουν στό λιuάνι Jης παντοτeινης, γαλήνης, τη:; χαοας καί της_ γνώ­σεως.

Αύτό σ:>υ ευχσμαι μέ δλη τήv δύναμι της ψJχης μου νά έπιτύχης,.

αδελφέ μου α ιθpω'τΕ.

Σε κάθε άτομο μπορείς νά. ίδης τό Παν καi. νά. παρατηρήσης χι­λιάδες μuστικά. σά.ν τόν ηλιο λαμπερά.

Φαρίντ οϋτ-Ντι'J" 'Αττά.ρ (Πέρσης, 1 t-50�12-36)

Κάθε άτομον τοϋ σύμπαντος εϊνα ι φωτεινό άπό τήν άκτινοβολ[α της αίώνιας Αϊγληc;, γιατ' είναι μιά. σταγόνα της άθανασίας.

Ίνδικο ποίημα.

:286

Παραμένουν ,

μvστηριο

αί μεταναστεύσεις των ποvλιωv

Τοϋ Max Eastman

ΕΝΩ ΟΙ ΔΙΛΠΡΕΠΕ�ΤΕΡΟΙφυσικο( μχς &:γωνίζονtχι νάέγ χ.α.tα.σtήσουν την δια. πλχ'ιηtι­κη να.υσιπλοία του δια.:πήμχτο;, άλλοι ε!δικοί πpοσπα.θοίJν ν' &:να­κχλύφουν πώς προσανατολίζον­ται τά πουλιά κα.τά τίς πτήσειςτων, εδώ • κάτω στον πλχνήτη,μας. Ιlα.pα.δείγμα.το;; χάριν, πG>;το &:pκτικο θαλασσοχελιδονο, που.έγεν.ιήθηκε σέ: &:πόστα.σι 100&:πο το οόpειο Πόλο, κα.τοpθώιει11ετά εξη έ6δομάδες, νά οpη τονδρόμο του μέχρι τά πα.γόοουνχτης &νταpκτικης, σε απc.σtα.σι 17 .000 χιλιομέτpω ι, κχί &::ρου .,ξεχεψωνιάσει έκεl νά ξα.νχπετά­.ξ,η προς το 6οpει ιο λίκνο του;

Στα βάθη τοϋ ένστίκτοu των, οί μεγάλοι αύτοl ταξι-· διώ1.ες διαθέτουν για τίς πτή­σεις των ίκανότητες πού εϊναι έφάμιλλες πρός τήν πυξίδα καί τόν έξάντα μας.

Το οτι ή κχpδιά του κα.ί τάφτερά του α:'ιτέχουν σε τέτοιοτα.ξίδι &:ποτελεl ήδη ενα θαϋμα.,&:λλά πώς το μικpοσκοπικο μ.υα­λουί5άκι του μπορεί νά έπιλύσητά πpοολήμα.τα της πορείας, στάδποlα συχνά άποτυγχάνει το &:ν­θpώπινο είδο; ϋστερα &πο τόσεςχιλιετίες;

Μόλις τcν 12ον α1ωνχ εφευρέ­θηκε, λένε, ή πυξwα καί τpια-

..

.

. ,,,.. .

. ··1 .....

. ,� i"·; ·1 �jl- . ;. , .,

-; Ι'

ΙΛΙΣΟΣ 287

-κόσι-χ χρ6νι-χ άpγότερ-χ δ Χρι--στό:ροpος Κολ6μβο; μπόρεσε νάοι-χσχLση cόν ' τλ-χ,ιτικό. 'Αλλά,-πρίν ενα έκχτομμύpιο χρόνιχ τάπουλιά δι:σχιζχι την γήι ιη α­-τμοσ:ρχίρχ μχς με την ιδι-χ σιγου­ριά! Δ�ν εχω κχμμιά διiθzσι νά-κχκολογήσω τό ανθρώπινο γένο:.,-δπ.uσοήπ?tε ομως πpέπΞι νά ΠΧ·

pχδεχθουμ� 5tι κ::ιθJ:πεpουμε1t'Χtχγωδω; στον τομέ-χ τοίί πpο­·σχνχtολισμοσ. 'Ακόμη κχί σή­·μερχ, δzν ε1.ουμε κχμμιi σχ.ρηΒέχ γιά τον τρόπο ΠΟιJ διευθύ­ν6·Jν τήν πτ'ijσι του; τά πουλιi.

'Έ,<.ο ιτχ; διχπιστώ::,:ι οτι τά -αηδόνι-χ τοJ είδοcι; τω-1 τοιχο5χ--τω•ι έ;η-:ρχνίζο•ιτο τcη χειμ:ί>νχ,-δτχι i.ι..χψχ•ι την έμ:ι;χνισή του;-ο! κοκκινολχίμη'5ες, δ 'Αριστοτέ-λη ; συ•1r::π:ρα•1ε οτι τά αη?όνιχ·μετε5iλλο:ιτο, τό φθι,ν6π,ω?ο σεκοκκ,νολαι μη'5ε; κα, εγινοιτο-κχ1. πiλι α η '5όιιχ τrι •ι ανοιξι. Ό •pωμαίος ψJσιο'5:-:ρη; Πλίνιο; δάpχαιο;, ε'iωσε πίστη σ' αυτην-τήν γr::ιική θεωρία κχί ϋ:περι:ι.από λίγο ολοι οί ε1aικοί έοεβχίω­V'Χ'Ι οτι τά χελιδόνια μΗαμορ:ρώ­vο ιτχι τον χειμl)να σε β-χτράχου;. -()1 πχpάξενες αjτες 1δέες γε.ννή­{Jηκχ ι απο τό δτι πολυχριθμχ πουλιά πρχγμχτο ποιουν τίς με­·τχνχστεύσεις των κχτά τ-rιν νύ­:κτχ, 1δίω; τά μικpόσωμχ. Τά�λέπομε έδω τ� βράδυ, οπω;-συνfιθω;, κχί το &πόμ.ενο πρωίέχουν χαβη. 'Όλοι ξέρουν οτι-τά πουλιά δzν πετου,ι σtά σκο­τΒι, λοιπάν τί εyιvα ι;

Μόνον κ-χτά τον 18ον α1ωνα οί .όρνιθολόγοι αpχισχ•ι ν' άντιλχμ­Q:χνωντχι δτι πολλά πουλ•ά πε­-τοσν την νύκτχ. Κ-χτ_ά τό πιο εγ-

τονο σημείο τη; _μετανχστεύσεω;, το φθινόπωρο του 1898, ενα; πα­pχτηpητή; στο άστεpοσκοπείο ΙΌυώ:ψποpν του Μέντισον, στην πολιτεία Οi'Jίσι..ογσιν, ύπελόγ σε 11.ω; πεpνοίJJΧ'Ι, διέσχιζ-χν. τό,ι 'ΙUΚ τεpι νό OJp'ΧYO πχ ιω από το πχpχτηρητ·ήριό του 9 00 ΠΟJ­

λιά τήν ω.:,χ! Εί νχι φανερό οτι τά πουλιά,

έκτος &πα τό μυστήριο τής με­τχνα::,τεύ:,εω; διαθέτουν κι' ενχ αλλο σJ'l:zψz; κληρονομικό δωpο, τό «ένστικτο τϊj; έπιστpο:ρη; ο'(­

κχ3ε», που δ ανΟpωπο; το γνω­ρίζει κ::ϊ τό χρησιμοποιεί απο τήν έποχη του J\ωε, δ οπόίος α­πέλυσε ε ια. περιστέρι ά πό την κι­βωτό του. Τό π:.<yκ6σμιο pεκ6p, οσοι άφορα τηι 1'5ιότητ-χ αί'ηή, &ιήκει ανχμφιοόλω; σ' ε·ιχ &γ­γλικό θχλχσσοπουλι, πού τό λέ­νε «πά-:ρ .ριν» κχί μοιάζει μz yλi­po, άλλά εχει μχκpύτερο ρiμψ:ις. Φωληάζου ι (Jtά βpάχιχ τη; ά­κτή; τη; Ουχλλίας. ''Ενχ τέτοιο θseλασσο;τουλι τό μετέφzpχ·ι άε­ροπορικω; στηγ Βοστώ·ιη (λlχσ'­

σχχουσέτη, H.Il.A.) κχί τό άπέ­λυσχν, &-:ρου του πpοσzδεσχν ενχ δακτυλίδι, στίς -:1: Ίcυνίοcι 19.')2. Στις 16 'Ιουνίου, ώρα 1.30 μ. μ., δηλχδη σi δω'5εκάμιση ήμέ­ρες, είχε γυρίσει στην Ουχλλία, αψοσ διέτρεξε 4. 900 χιλιόμετpχ πjνω �π,:; τόι ώι..εα:ό δίχω; κse­νε•ιχ ·opyx•ιo σκοπευ:,εω;!

: Αν κχί ,εχ,οuν σημειωθη τ.c:

λυχριθμχ ανχλοyχ. πεpιστχτικχ έσω κι' ειχι α1ω,ιχ, Ο�ν είγχι Π'Χ­

pi μ-:Sνον δεκχπέντε χρόνιχ &τ.ά τ-:Sτε πο:.� &:νελή:ρθη &:λrιθινη πpοσ­πάθειχ για τή ι &:νχκiλυψι του τρόπου π,,οσχ 1:.<tολισr1οj των

288 ΙΛΙΣΟΣ � Ί:{ �-;t

��,-�. �:, .,,

πουλιών. Τί σημεία σκοπεύσεως χρφιμοποιοϋν; Τlν πολικο ά:στέ­ρα; Τον ηλιο; Το φεγγάρι; Τους ά:νέμους; Το κλίμα; Τον γήί'νο μαγvητισμό; Άπο που προέρχε­ται ή αισθησις του προσανατολι­σμου των;

Μεγάλο βημα προς τήν κατα­νόησι του μυστηρίου αυτου συνε­τελέσθη ά:πο τον Γερμανον όpνι­θολ6γο Γουσταυο Κράμερ, δ δ­ποίος έπενόησε τρόπους γιά νά έλέγξη την δπόθεσι, ·ή δποία είχε διατυπωθη κατά τάς &ρχάς του αίωνος, δτι τά πουλιά διευ­θύνονται &:πο τον ηλιο. Ό σοφος αυτο; είχε παρατηρήσει δτι τά τ;ουλια. στα κλουοιά δέν επαυαν. να πηδοβολουν δτα ι εφθανε ή έ­ποχή της ά:ποδημίας. 'Ετοποθέ­τησε λοιπον μερικά ψαρόνια σ' ενα κυκλικο περίπτερο, ά:πο του δποίου τά παράθυρα μπορουσαν να ολέπουνε τον ουρανο μόνον, ά:νεκά.λυψε δέ δτι τά πουλιά προσηνατολίζοντο σταθερά στή · διεύθυνσι ΟΠΟJ θd: επρεπε νd: τα­ξιδέψουν. "()ταν εκλεινε τα πα­ράθυρα, τα πουλιd: πηδουσαν προς δλες τίς κατευθύνσεις �ο

Κράμερ έγκατέστησε . τότε εvα · τεχνητο φως, μίμησι του ήλίου, τοποθετημένο ομως σέ αυθαίρε­τη θέσι, που ά:νέτελλε και εδvε σέ φανταστικές ώρες. 'Αμέσως τά πουλιά, εv οψει της rςτήσεώς των, επαιpναν προσανατολισμ-:S, ά:λλά σύμ:pωνα μέ το τεχνητο ά­στρο.· Ή ενδείξις, τήν' δποία ά:­πέδωσαν αυτά' τά πειράματα δπέp του προσανατολισμου�βi­σει του ήλίου, δέν ελυσε δμως το μυστ·ήpιο της πτήσεως των που-­λιωv κατά τήν νύκτα η τήν ήμέ-

ρα μέν, ά:λλά μέ κακοκαιp!α. Έξ άλλου, ε[ναι τόσο πολύπλοκη 1 f

χpησιμοποί ησις του ήλίου ώς ση­μείου σκοπεύσεως, &:κόμη και κατά: την 1Jμέρα, φθάνει νά σκε­φθη κανείς δτι ή θέσις του άστρ'Jυ αυτου μεταοάλλεται κατά τις ώ­ρες, tYιV έποχή του. ετου·ς κα.t κατά τά στάδια του. ταξιδου. Για νά χρησιμοποιη τον ηλιο, θα επρεπε το πουλί νά εχη, ά:νάμε­σα στ' άλλα, α_ισθησι της παρό­δου του χρόνου, ά:νάλογη μέ τήν λειτουργία του ρολογιου.

Ό 'Άγγλος βιολόγος Μά.θϊους, του πανεπιστημίου του Καίμ-· πριζ, κατέδειξε τις δυσχέρειες ποt,ι παρουσιάζει μια πτήσις κα­τε1,1θυνομένη ά:πο τή-ι πορεία του• ήλίου στον ουρανό. Ή εκθεσίς του περιλαμβάνει τόσο πολυάρι­θμους μαθηματικους δπολογι­σμούς, ω ;τε μόνον ενας ηλεκτρο· νικος μετρητrις φτερωτος θά μπο­ρ ,υσε νά φθά.ση στον προορισμό του μέ βάσι ενα τόσο κινητο ση­μείον, δπως ό ηλιος. Ό Μάθιους δέν ά:μφιβ,χλλει, πάντως, δτι τά ά:ποδημητικά πουλιχ είναι προι­κιqμένα μέ κάποιο ένστικτο, που­τους επιτρέπει νά έπιτελουν τέ­τοιους άθλους.

Το μόνο πραγμα 1ωυ δέν μπό­ρεσε νά έξηγήση σαφώς, δταν συνώψισε τίς παρατηρήσει, τοu, το 1955, είναι το πως ή παρα­κολούθησις του ήλίου έcραρμόζε­ται στις νυκτερινές πτήσεις. Ί­σως, εlπε, ή νυκτερινή π�τησις νά γίνεται σύμφωνα με τήν θέσι του ήλίου κατά τήν 11μέρα, με μερικές ένδείΕεις ά:πο τήν θέσι. · της σελήνης και τω'ι άστρων.

Αυτή ή μαλλον άόριστος δπό-

� . : ,'

.. +. \ '

. ... : ..

.1 .......

. . ;..

ΙΛΙΣΟΣ 289

θεσις δεν έφχνη πειστική σ' εναν άλλον ειδικόν, τον καθηγητ·η Ζάουερ, του πανεπιστημίου του Φρ:χίμποuργκ (Γερμανία). 'Εν· διαφερόμενος είδικχ για τίς μι­κρές ύπολάίδες, πού πραγματο­ποιουν μακρuνά: ταξίδια, κυρίως νυκτερινά, δ Ζά:ουερ έξετέλεσε σειρα πειραμ:χτων. Τήν έποχή της &:ποδημίας έτοποθέτησε εναν &:ριθμό ύπολαίδων σε κλουβί, σz μέρος δπου δεν ε6λεπαν παpα τον ούρανό. Παρετήρησε δτι μό­λις φαινόταν ό ούρανός τα που· λια άρχιζαν να τρέμουν κ::Λ να παίρνουν θέσι, «δπω; ή βελό,ιχ της πυξίδας» προς τήν κχτεύ­Οuνσι της συνηθισμένης των &:­ποδημίας. Ματαίως προσεπάθησε να τα ξεγελάση, &:λλάζοντάς τίς φωληές των, έκείνα ξανάπαιρναν

· τήν κατεύθυνσι πού επρεπε. Τά:ε6αλε ϋστερα σ' ενα πλανητάριο(θόλο με τεχνητή &:ναπχράστασιτου ούρανου). Καί πάλι οί μικροίταξιδιώτες επαιρναν την όρθή θέσι, ετοιμοι για τr,,ι &:ποδημί:.ι. τους.'Όταν ετίθετο είς κίνησιν ό θό-

- λcς του πλανηταρίοu, για ν' &:λ­λάξη ή θέσις των άστρων, ταπουλια άλλαζαν τή11 κατεύθuνσίτους, εκαναν δηλαδή λάθος &:νά­λογο με τόν καινούργιον ούρα­νό ...

Ό έρεuνητής αύτός των μι­κρών νομάδων τυχοδιωκτών έκ­φράζεται σαν σοφός κα;ί συνάμα ποιητής:

- 'Όταν φθάνη τό φθινόπω­ρο, λέγει, ή μικρr1 ύπολα ίς των κήπων, πού ζυγίζει μόλις 20 γραμμάρια, πετ&ει μίαν ώραίαν νύκτα για ενα; &:πίθανο ταξίδι. Χωρίς να την εχη διΜξει κανείς,

δλομόναχη, χωρίς να έπωφελη­ται της &:σφαλείας της όμχδικης πtήσεω; 1 επιτελεί μέ &:κpί6ε:α την εναέρια κούρσα τytς προς νό­

τον καί φθά,ιει στον μχκpuνό της π�:-;ορι,μό, μέσα στην Άφρικf1, δ�r;γουμένη μόνον άπό τον χάρ­τη των άστρων.

Μια φλύαρη ύπολαιδα που ήτ χ.ν εύνοουμένη του την είχε οα:ρτίσει Τζένη. Τό πουλί αύτό συ'Ιήθως &:ρχίζει την πτ·ησι τοι; Π?ός νοτιανατολάς, περνάει &:πο τα Βαλκάνια, στρέφει τελείως ν5τια μέχρι τόν Νείλο κχί ϋστε­ρχ κχτευθύνεται στο χειμερινό τ Ju ένδιαί τημα, στην κεντρική 'Αφρική. Γεννημένη στο κλουβί δεν ηξερε τίποτε &:πό τουτα 11 Τζένη. Καί δμως, δταν εφθασε 11 εποχή τηc: &:ποδημίας καί την εβαλαν σ' ενα πλ,:.ι.νητάριο του γερμανικου ούρανnσ, πηρε την θέσι της για τr1ν κανονική πτησι προς Ν. Α. Καί έπί πλέον: δτα•ι περιέστρεφαν τό πλανητάριο για να έμφανίσοuν ούρχνό άντιστοι- . χουντα προς τr,ν πορεία πού εί­χαν πάρει άλλα πουλια της οι­κογενείας της, ·ή Τζένη ετροπο­ποιουσε διαδοχικα τήν θέσι της, προς νότον, μέχρις δτου ελαβε θέσιν τελείως προς νότον, οταν εύρέΟηκε κάτω &:πό τον «ούρα­νό» του Νείλου! Χάρις στη Τζέ­νη, δ Ζάουερ μπόρεσε ν' &:ποδείξη &:ναμφισμήτητα οτι οί ύπολαίδες προσανατολίζονται 6άσει των ά­στρων, έξ ίσου οπως καί 6άσει του ήλίου.

Τα &:ποδημητικα ποuλια χά­νουν τον π�ο,ανατολισμό των μό­νον οταν όμίχλη η πυκνή νέφω­σις σκεπάζει τό άστρο της ήμέ-

·._.: .

-� ' . .� .� ...

290 Ι ,Λ Ι Σ Ο Σ

.. ',

ρας η τα &σ ·ρα. 'Γ6τε διαγpχ­φουν κύκλου; χωp1ς σκοπό καί καμμια φο;,i r:pοσελκύο,ιται από τους φχpου;.

IJG>:;; μποpz: τόσο πολύπλοκα ενστικτα να είναι κληpονομικ&; Αυτό πχ;;α,1: ει μ Jσt�p:?.

Ό κ:χθη ( ητής Ζχουεp σκο­πεύει τώ,'α, μέ διχi5οχικ?ν απο­κλεισμό τω Ι αστεpισμω Ι του. πλανηt(Χp:ου, y' ανακαλύψη ποια άστρα ακpιο,i) είναι απαp(Χίτη­τα για τη·ι κ:χθο'δήγφι τ 1)� νυ­κτερινής r:οpϊχς τών ύπο).χiδωι. Δέ,ι άποκ)είετχι νά είιχιά,λ�;,

δ πολικός αστήρ. Όποιες ανχκαλύψεις, δμως,

κχί άι γίνουν- άκ6μη , σ:) Ενα: πpχγμα ηi3η συμφωνουν οί ε1δι­κοί: δτι κάθz 7tουλl αποδημητι­κό, �πό, τήν �δια , στιyμ� τηςyεν-ιησεως του, ?ιαθzτει στον μι .. κpοσκοπικό εyκέψχλό του εναν μηχανισμ6, που τό συy3έει με τχ φωτα τα δποία διασχίζουν τον ουρανό καί του παρέχουν πεpισσ6τεpη σιγου.,ια από δσην Οcι. μπc?έση ποτέ ν' αποκτήση δ &νθpω;:ος μέ δλες τίς έφευpέ­σεις του.

'Ένας κηρύσσεται ενοχος γιά κάτι πού φταίνε δλοι, μόνο πού δεν τό νιώθουν οί όίνθρωποι· αν τό ενιωθαν, θά είχαμε φέρει τόν Παράδεισο στή γη.

Φεντόρ Ν·οστογιέφσκι

Οί ίδέες μας περί τοϋ αίωνίου είναι περιωρισμένες δσο θά μπο­pοϋσε νά είναι καί οί ίδέες γιά τόν κόσμο ένός πουλιοϋ πpοτοϋ βγη ά.πό τό τσόφλι τοϋ αuγοϋ του.

Σ. Ραδακρίσναν

'ί, ' "<':

'

"· : ':"';,:_" '::� .. ,J •ι ,ι �' '' '

291

Σύνοψις έρεύνης της έφημερLδος ιιΝταί­

ηλu Έξπρέςς)) Λονδίνοu μετα;ύ έπιστημό­

νων, κληρικών καt προσωπικοτήτων.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΖΩΗ

ΜΕΤ Α ΘΑΝΑΤΟΝ;

1Ως έπιστήμων Είμαι ΒΕΒΑΙΟΣ(iτι ή ζωή συνεχίζεται

Κ. Α. ΚΩΛΣΟΝ

καθηγητής μαθηματικών

πανεπιστημLοu 'Οξφόρδης

�άν πεθάνω, είμαι ά:pκετα 6έβαιος δτι το φυσικό μου σώμα θα εχη τερματίσει τον σκοπό του, 'Υ..χί, καθώς θ' ά:ποσυντίθεμαι, τα διάφορα ατομα, ά:πό τα όποία ά:­ποτελουμαι τώρα, θ' ά:κολουθή-

• σουν πολλους διάφορους δρόμους.i ""Ασφαλώς δεν θα ξαvασμίξουν, δ·ϊ πως εΙναι σήμερα, για να ξανα:·• -<ρttάξουν τό σώμα μου. Κατα την

αντίληψί μου, αυτό σημαίνει τό·«χοίίς εί καί ε1ς χουν ά:πελεύ­οει».

Ε ίμχι τελείως προετοιμασμέ­νο; να δεχθώ δτι μεpικα ά:πό αυ­τα τα άτομα έν τέλει θ' ά:ποτε­λέσουν μέρος κάποιου αλλου σώ­ματο;. 'Ίσω; δε ενχ μέρος του σώματός μου να ήτο κάποτε τοίί Σχίξπηp. , Ασφαλώς δεν υπάρχει ζωή μετα θάνατον στην ίδια φυ· σικ ή μορφή που υπάρχει · 1ι ζω ;1 στη γη. Τοίίτο σημαίνει δτι έαν το πάν, που μπορείτε να πητε για ενα πp6σωπο, είναι δτι ά:πο· τελείται ά:πό τόσα έκατομμύpιχ άτομα διαφόρων είδών, τότε δλχ τελειu>νουν με τον θάνατο: δεν χωρεί συζήτησις.

Άλλά, αυτό είναι το πάν, που μπορείτε να πητε για ενα τφό­σωπο; Δεν τό νομίζω.

Είναι άπλώς ενας τρόπο; σκέ­ψεως για τό άνθpώπινο δγ, τό να πη κανείς δτι εχει κατασκευ­ασθη ά:πό άνθρακα καί δξυγόνον

,t·,'

. ' ' .... ' -·�

292 ΙΛΙΣΟΣ

καί ύδpογόvοv καί τα λοιπά. Εί­ναι, να πο::ίμε, δ χημικος τρόπος του σκέπτεσθαι για εvα πρόσω­πο. Άλλ' αύτο δεν είναι το παν. Καί 11 έπιστ11μη δεν Οα μποpουσε να συμφωvήση δτι αύτο είναι το 7tαν, που μπορεί να λεχθη.

Τί γίνεται με τον vοσ, δ δποί· ος σκέπτεται; Ή με την α'ίσθησι της έκπληpώσεως, ή δποία έπέp­χεται δταv συμ6αίvη στον άνθρω­πο κάτι το αληθινά άξιο; Τί γίνεται με τη� δύvαμι που έπιτ(­λεί τίς έπιστημοvιvές άvακαλύ­ψεις;

'Αδυνατώ να πιστέψω δτι "λί­γα έκατομμύμια άτομα συγκε­κολλημέvα μεταξύ των μέσα σ' εvα κρανίο μπορεί v' άvεκάλυψαv το νόμο της ελξεως μεταξύ των. llpέπει να ύφίσταvται περισσότε­ρα για εvα πρόσωπο, άπο δσα άκpι6ως μπορεί να r:η ή έπιστή­μη. ΊΌστο σημαίνει δτι ή επιστ1ι· μη είναι λίαν ανίσχυρη να μας 6οηθήση στο ζήτημα της μετά θάνατον ζωης. 'Αδυνατεί να πα­pάσχη άπόδειξιv. 'Αδυνατεί έπί­σης νά πα.pάσχη άpνησιv. Μερι­κοί άνθρωποι φpovoDv · δτι άφοΟ ή έπιστήμη μας τα είπε δλα πε­ρί του μεγέθους του μεγάλου μας σύμπαντος, δεν άφησε χωpο δ· που να συvεχίζετο ή ζωη μετά Οάvατοv. Άλλ' αύτο δεν σημαί­νει δτι δεν θα μποpοσσε να ύπάp· χη κάποιος άλλος χώρος, ε1ς τον δποίοv να συvέ:χίζεται μια τέτοια ζωή.

Μποpω να χαράξω στο χαρτί δύο παράλληλες γραμμές που δεν Οα συvαvτηθοσv ποτέ. Έαv εισαστε εvα πλάσμα που μπο­ρούσατε να ζήσετε μόνον κατά

μήκος της μιας γpαμμ·ης, δεν Οά: γνωρίζατε ποτέ έαv ύπάpχ.ει ζω� κατά μήκος της άλλης γpαμμ·7jς. ί. Δεν αποκλείεται να συμ6αίνη· , . κάτι παράλληλο με τον χωpο δ­που ζουμε τώpχ καί τον χωpο δπου μπορεί να ύπάpχη μία άλ-λη ζωή.

'Αλλά ή έpώτησις «π ο σ»­μποpεί να ύπάpχη άλλη ζωή, δέV> μοσ φαίνεται δτι είναι ή σωστή. Λέτε «που» προκειμένου γιά τά;. άτομα. του σώματος. 'Αλλά, δέ11 λέτε «π ο σ είναι ή άγάπη τ·7jς μουσικ·rις;» η «ποσ είναι ή γεν­ναιότης;». Τέτοιες έpωτήσεις θιχ. έτίΟεvτο έσφαλμέvα.

Συνήθως λέτε: «Τί είναι 1/J άγάπη της μουσική;; Τί είναι "lj. εvδειξις της γεvναιότητος;».

Πιστεύω δτι κάτι παρόμοιο­συμβαίνει καί με τr1ν μετά θάνα­τον ζωή. Δ�v λέμε «που», άλλά: «Πως γνωρίζω την ϋπαpξί της;.. Τί ,ειδους είναι;».

Πιστεύω, κα.τα την χpιστια.· vικη διδασκαλία, δτι ύπάpχει κά­ποιο είδος ζωης . μετά θάνατον. 'Όχι δτι ή ψυχη μετεvσαpκιί>vεται. σε άλλο σώμα., άλλχ δπ δεν εχει. ανάγκη άπο σώμα.

Περί α.ύτοσ γνωρίζω δτι δέV" r·

ύπάpχει απόδειξις έπιστημοvική._ διότι ·ή έπιστfιμη θα μποpοΟσε να πη μ6vov τί γί vεται μέ · τά;. άτομα. καί τα όστα, &:λλ' οχι καL με την πvευμα.τικη ζωή.

Συμμερίζομαι αυτές τίς αvτι­λήψεlς με πολλους έπιστήμονε;_ Λίγοι μόνον πιστεύουν δτι τι:> ύλικοv μέρος έvος προσώπου ει.;· ναι κα.ί το μόνον μέρος.

•. �. i

ΙΛΙΣΟΣ 293

�ίο άπάντησις Ί. ,, , ψονον εχει νοημο:

. Ή ψυχή είναι ΑΘΑΝΑΤΗ!ΣΕΒΑΣΜ. ΤΖΩΝ ΧΗΝΑΝ

-άρχιεπίσκοπος του Λίβερπουλ

-της Ρωμαιοκαθολικης 'Εκκλησίας

Προ πέντε λεπτίί>ν, μου ανfιγ· γειλα.ν cτι δ σκύλος μου πέθανε. Φυσικά, λυπήθηκα. πολύ. Θά μου λείψη στον περίπατο. Δεν α.ί· σθάνομα.ι δμως το ίδιο, δπως εάν ειχε πεθάνει ενα. παιδάκι.

Έάν δεν ύπιχρχη ζωη μετά θάνατον, τότε δεν ύπ:.ίρι.ει καμ· μιά δια:ρορά ανάμεσα σtο θάνα.· το ένος πα.ιδιου κα.ί στον θάνατο ένος σκύλου. Έάν ή ανΟρώπινη ψuχη δεν εlνα.ι πνευμα., τότε δεν ε!μεθα. τίποτε περισσότερο .άπο ζιί)α ανωτέρας κΗσεως.

Μελεtίί>ντας τlς στατιστικές, θά ελεγε κχνείς δτι εϊμεθα ζώα. ·,μάλλον κατωτέρας κλάσεως, &·ψου έμείς διαπράττομε έγκλή­μα.tα.. 'Αλλ' αυτός δ κυνικός"Χάνει λάθος

Το εγκλημα. εlνα.ι απόδειξις<\τι οί άνΟpωποι διαψέροuν αποτά ζωα.. 01 ποντικοί κάνουν έ·πιδpομη στ;, σπίτι σας κα.ί τpίί>­νε την τροφή σας. Οί άλεπουδεςπνίγουν τά κοτόπουλα.. Τά σκu·λιά δαγκώνουν τους ξένους. 01γάτες διάγουν άχα.λίνωτη σεξοu­α.λικη ζωή. 'Αλλά κανένα. ζωο-δεν είναι έγκλημα.τία.ς, διότιάντιδpά μqνον δια: του ένστ'ίκτου. η της έκπα.ιδεύσεως. Δεν μπορείνά είναι ηθικά καλό η κακό..,Όχι το ζωο, αλλά. δ κάτοχός-του θεωρείται ύπεύθuνος γιά τίς

παραβάσεις του. Ό άνθρωπος, δμως, εχει πνευ·

μα., που του λέγει ποιο είναι το κα.θηκον του. Τον διεu.θύνει προς το ορθό κα.ί τον απομακρύνει· άπο το έσφαλμένο. Έάν δεν ύ· πχκούει στ·η συνείδησί του, θεω­ρείται ύπεύθuνος κα.ί τιμωρείται. 'Εάν αποδειχθη δτι το πνευμα του εινα.ι συσκοτισμένο κα.ί ή κρίσις του έλχττωμα.τική, οχι έξ α.ίτία.ς του, τότε του &να.γνωρί­ζομε μειωμένη ευθύνη. Τον τιμω· pουμε λιγώτεpο. Έάν είναι πα.­pάφpων, δεν τον τιμωpουμε διό· λου. Τον σtέλνοuμε σε νοσοκο· μείο. Ιlοτε ενα.ς έγκλ ημα.τία.ς τρελλός δεν θανατώνεται. Τά τpελλά σκυλιά σκοτώνονται, δ­πως κχίσντα.ι καί τά παράσιτα. στους κήπους. Ά να.γνωρίζουμε, μ' άλλα. ·λόγια, δτι ή ζωίκή κα.ί φυτική ζωη είναι διάφορη άπο την ανθρώπινη.

'εάν ό άνΟpωπος δεν ήτα.ν τί­ποτε πλέον από εναν ψηλότερο τύπο ζtί)οu, γιατί ή ζωή του νά θεωpητα:ι διαφορετική κα.ί τ.ολύ·

τιμη; Συμβαίνει α.υτό, αλλ' δχι έξ

α.ίτία.ς του σώματός του. Συμβαίνει ενεκα. του λογικου

κα.ί της πpοσωπικότητός του. Ή σημασία. του εγκειτα.ι στην προ· σωπική του αθχνα.σία.. 'Όταν λέ· με δτι δ άνθρωπος είναι θνητός, έννοουμε δτι το σίί>μα. του θά πε· θάνη. 'Ότα.ν λέμε, αντιστρόφως, δτι ό άνθpωr.ος εlνα.ι άθάνα.τος, εννοουμε δτι ή ψυχή του ουδέ­ποτε πεθαίνει .

Ή ψuχη τυυ ανθριόπου είναι το 4ριστούpγημχ της Δημιουρ­γίας του Θεου. Μέσψ της ψυχης

294 ΙΛΙΣΟΣ

μετέχομε τ·ης 1δίας φύσεως του Θεου. Δεν χρειάζεται ν' άνατρέ­ξωμε στην Βίβλο γιά άποδείξεις. 'λπλως, χρr1σιμοποιωντας την λογική μας άνακαλύπτομε την δύναμι της ψυχής μας.

Καθu)ς διαβάζετε αυτές τίς γραμμές, το διαπιστώνετε σείς δ 'ίδιος. Αύτο πού διχβάςετε σ' αύτην την σελίδα είναι δ καpπός τίίJv σκέψεων στο vcϋ μου καί της πολύπλοκης τJπογpαφικης παραγωγής.

Οί λέξεις πού βλέπουν τά μά­τια σας μεταδίδονται στο vου σας. Με ταχύτητα μεγαλύτερrι του ήχου εχετε τώρα στο vου σας τίς σκέψεις, πού πpίν ύπ·ηρ­χαν στον δικόv μου.

Ή γοητευτικη αύτη λειτουρ­γία επαναλαμβάνεται κ-άΟε φορά που· μετέχετε σε μιά συν-f

10η συ­

νομιλία. Ή σκέψις μεταοάλλεται σε ·ηχόι, ό όποίος έκ νέου μετα­οάλλεται σε σκέψι. l\Ιόvον άνάμε­σα στ' άνθpώπινα οντα μπορεί νά γίνη αύτη rι . επικοινωνία πνευμάτων. 'Απο δλχ τά πλά­σματα της γης μόνον ό άνθρω­πος εχει ίκα:νότητ:χ σκέψεως και λόγου.

Ό l\Ιόζαpτ γράφει ενα: κον­σέρτο πιάνου. Ό Ρέμπραντ ζω­γp:χ:ρίζει ενα πορτραίτο. Δέ·ι υ­

πάρχουν Μόζαρτ καί Ρέμπραντ στόv κόσμο των 6ω6ωv ζώων. Καί είναι βωβά, διότι δεν εχουν πνευματικές Ιδέες νά μεταδώ­σουν.

Ή δια:ψοpά δέv ειvαι ά-ποτέ­λεσμα πολιτισμου. Πάρτε ενα νήπιο άπο μιά άγpιcι φυλη καί άvαθρέψατέ το μαζί με τά παι­διά μορφωμένων γοvέωv- το νή-

-

πιο θά διδαχθ·7ι εξ ίσου γρ·ήγορ_α;._ , δπως και τ' αλλα n.αιδιά. Πάρτε .. ·· δμως, τόy πιο εκλεπτυσμένο πί­θηκο του κόσμου και στείλτέ. τον στο 'Ήτον η τrιν Όξφόρδη­θά μείvη 6ω6ο ζωο.

'Ένας χριστιανός γνωρίζει πε-· pισσότεpα, άπό δσα έκ της λο- · γικης προκύπτουν, γιά το πε- , πρωμένο του άvθpώπου. Γνωρί- " ζει οτι ό rίος τοσ Θzου εγιvε

. άνθρωπος. Καί ή ευλογία τοσ κό­σμου είναι ή ενωσις μετά το{} Θεου.

Ναί, πιστεύω δτι κατά ΚΑΠΟΙΟ τρόπο · εϊμεθα άθάνατοι ... καθηγητής' ΓΙΑΝ ΑΙΑΡ Δ

Trιv πρώτη φορά πού ε ίδCG:. ·, α.vθρωτ.ο νά πεθα:ίνη δοκίμασα.· την ίδια άvτίδρασι δλων των φοι-

. τητωv τfις ίατρικr;ς. Ήτα•ι ενας. τραυιιατίας . &:πο αυτοκίνητο. Δέv­·ηταv τό ίδιο πραγμα μέ τr1v ά­vατομία πτωμάτων. Πάντως,.συγκιv-/1θηκα λίγο καί. προχώρη­σα στην έξέτασι των ζωντανών ά-­σθενων. Τί είχε γίνει; Μιά δια­δοχη χημικών άντιδράσεωv, πού, την καλοσμε ζωή, είχε περάσει. σε μια άλληλουχία χημικών άvτι­δράσεωv, πού τηv καλουμε θά­νατο.

'Εκτοτε είδα τον θάνατο συ--· χvά. Θάνατο προσώπων πού έ-_' γνώρισα σ' δλη μου τηv ζωή,., προσώπων πού είχα γνωρίσει..; προσφάτως, άγvώστων, φίλων, έχθρων. 'Όλη αύτη ή άναστροψη. με τον θάνατο θα επρεπε να μ

ΙΛΙΣΟΣ

Η ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΣΑΡΚΑΣ

εχη πείσzι για την τελειωτικη παϋσι της ζωής. Καί δμως δέ·ι μ' επεισε. Τά τελευταία Η χρό­νια, μακρά παρακολούθησις των επιστημονικων καί ύλικων γεγο­νότων μ' έπεισε περί της δυvα­τότητος, της πιθανότητος η καί

ΠίΥαξ τού Σαλβατόρ Νταλί

της ο;:οαιότητος μιας προσωπι­κής αθανασίας.

'Η αθανασία έχει ποικίλες εv­νοιες. 'f πάpχει 1J ιiθα·ιασία του καλλιτέχνου η τοϋ φιλοσόφου, πού τό δνομά του θά ζfι πάντα. στά !ργα του. 'f πάρχει 1ι άθα-

296 ΙΛΙΣΟΣ

-να.σία. του για.τpου, δ δποί)ς κά­νει κα.ί την τα.πεινότεpη συμοολ η στην ία.τpικη γ ιωσι. Κα.ί ύπάp­χει ή &:θα.να.άία. δλων μα.ς, &:πό των κα.λλιτεχνω,ι κα.ί των φιλο­σόφων κα.ί τωv επιστημόνων μέχpι των χειpωνα.κτων. Κάθε ψυσικlι γεγονός, δσοδήποτε &:­σήμα.ντο, εχει την επίδpα.σί του στη� δ_

ια.δοχικη ί-J:οpία., κχί, κά­θε ενεpγεια. κα.θe:νος μα.ς, σε εί­,pήνη η σε πόλεμο, συμοάλλει στο σχέδιο της πα.yκόσμια.ς ίστο­ρία.ς. 'Από α.ύτr1 τη·ι αποφι εϊ­μεθα. δλοι &:θάνα.τοι.

Ύπάpχει κα.ί ενα. δεύτερο εί­δος &:θα.να.σία.ς, πpοσωπικης &:­{)α.να.σία.;, -ίι δποία. δεν είνα.ι για μας, άλλα για τίς επερχόμενες γενεές, διότι ή πpοληπτικrι 1α.­

τpική θα πα.pα.τείνη την ψυχικη -κα.ί σωμα.τικη ύyεία. επί τόσα: �pόνι�, ώστε f

1 ζωη θα φαίνεται

ατελειωτη. "f στεpα: έτοψαζόμ,αστε να τα.­

. ξιδέψουμε στο διάστημα. Ε!μα­στε πάpα: πολυ 6έ6α:ιοι, δτι &:­ποτελουμε την μονα:δικr1 &:vθpω-1tότητα: του κόσμου καί οτι δεν fιπάpχουν σε άλλο στερέωμα οντα &:νώτεpα. &:π� μας, που να μποpουν &:πεpιοpίστως νά διάσχί­ζουν τά στεpεώμα.τα.;

Έyω &:pνουμα.ι ν' άποppίψω τίς δυνατότητες &:θα.να.σία.ς, ύ­-πάpχει δμως κα.ί ενα. σχέδιο πιο ένδιαφέpον &:πό δσα εξέθεσα. Οί νεώτεροι ματεpια.λισταί ύποστη­;ρίζουν δτι κύριος σκοπός του &:ν­.θpώπου είνα.ι ή κυpια.pχία. έπί του ύλικου σύμπαντος. Ή έκ- -θα.μ6ωτικη ταχύτης των &:να.κα­λύψεων κα.ί έφευpέσεων καθιστα τ�ν σκοπό αυτόν πpοσιτόν. "Ο-

τα. ι δ σκοπός έπιτε�χθη, ή ι:ρυ­σικη συγκpότ ησι; του &:νθpώπου μπορεί να έκι:ρpα.σθη με μία χη­μικη �6pμουλα., συμπιεσμένή ,ρε

λογικό ογκο &:πό οpyα.να: &:πεί­pως μικρότερα &:πό τά σημεpινα· τpανσίστοpς.

Σκεφθητε δμως τί πελώρια: &:­ποθήκευσις &: ια.μνήσe:ων μπορεί νχ περιέχεται στόν &:νθpώπινο έyκέφαλο. Τα κύττα.pά του είναι &:πείpως λεπτότερα. άπό τά τpα.ν­σίστοpς, ε ί να.ι δε βέοα.ιον οτι σε μι± γενεά τό τpα.νσίστοpς θα ε ί­να:ι ενα. &:σήμα.ντο μουσειακό εί­δος.

Δεν πρόκειται περί φα.ντα.σιο­πληξία.ς. ·r πάpχει ήδη ενα.ς δμι­μιλος ερευνητών στην 'Αλαμπά­μα., εντεταλμένων νά κα.τα.σκ�υ­άσουν μια συσκευή' ή δποία. θα χωράει στrι � τσέπη σα.; κα.ί σε δποια.δήποτε στιγμη θχ δείχν_η την &:νάλυσι δλων των χημικών λ,ειτουpγιων του σώμα.τος, &:πο . τη·ι σύλληψι μέχρι τον τάφο. Εί­να.ι οί «' Α τομέδικοι», οί lα:τpοί του &:τομικου α.lωνος.

Κα:ί ή σύνθεσις θα έπα.κολου­θήση την άνάλυσι. 'Όταν είνα.ι γνωστr1 ή χημικη κα.τα.σκευη του &:νθpώπου, μπορεί με την εpευνα: να έλεγχθη ή πορεία. της. Κα­

νείς χημικός έpευνητης οία.σδή­ποτε &:ξία.ς δεν εχει &:ντίppησι σ' α.ύτό.

Πρέπει τώρα: να διευκpινήσω δτι δμιλω ώς ( σύγχρονος) ματε­ριαλιστής. Δεν &:ντιλα:μ6άνομα.ι ψυχη χωpιστη &:πο το σωμα.. Θε­ωpω τον νου κα.ί την ψυχη·--ώς προϊόντα του εγκεφάλου. οι σκέ­ψεις μα.ς, δ νους μας, ή ψυχή μας είναι λέξεις, τί� δποίες χpη-

..

Ι Λ Ι Σ Ο Σ 297

�ιμοποιοίίμε γιά νά έκφράσωμε -τά φuσικο-χημικά άποτελέσμα:­,:α: των �ντιδράσεων των νεuρι­-κών κυττάρων.

Έάν ήτο δuνα:τη μιά συνολι­"ΚΎ) ανάλυσις τοίί παρελθόντος κα:ί έπα:κολουθοοσε σύνθεσις βάσει ώρισμένων υποδειγμάτων, τότε

1θά μποροίίσε . νά δημιουpγηθη μιά γενεά αθάνατη. Διότι θά μποροίίσε π. χ. νά κα:τα:σκευα­σθη μία: συνθετικη μορφη τοΟ 2:α:(ξπηρ. Το σωμα: του, το πνευ­μα του, οί μνημες του. Έάν θά ψαν ακριβώς δ Σαίξπηρ, το &­ψήνω στους φιλοσόφους νά κρί­-νουν.

Φυσικά, πρόκειται για φα:ντα:­σίες τύπου Ούέλλς. Ιlάντως, α:ύ-1:οl είνα: οί τύποι αθα:να:σία:ς, πού έγω φαντάζομαι.

'Εάν υ τάρχη παντογνώστης 'Καl παντοδύναμος δημιουργός, ό δπο Τος προτίθεται η έπροτίθετο νά έπιτύχωμε την αθανασία:, θά ;μποpοίίσε νά τη·ι βοηθήση εύκο­λώτερα: τώρα: πού την φα:ντα:ζό­μα:στε.

Έαν υπάρχη φιλάνθρωπος δη­.μιουργός, 1J άθα:να:σία: μα:; ε [ ναι .έξησφα:λισμένη.

'Αλλά, υπάρχει δημιουργός φι­λάνθρωπος;

Γιά μένα:, 1/ κα:τευθυντικη φύ­·σις του χρόνου είναι απόδειξις·της υπάρξεως δημιουργοίί. 'Όχιαπόδειξις δυναμένη νά έκτεθη6ημα: προς 6ημα: λογικά, μά τοείδος της αποδείξεως, την δποί­α I δέχεται δ φιλόriοφος λέγον­,;α:ς: «Σκέπτομαι, άρα: υπάρχω».

Δεν μπορεί νά υπάρξη πλή­ρης άπόδειξις άθα:να:σία:ς, της ά­..eα:νασία:ς αύτης κα:θ' . έα:υτήν,

άλλά 1J πιθανότης μιας πpοσω­πικης άθανα:σίας μοίί φαίνεται νά πλησιάζη περισσότερο προς την απόδειξι, πα:ρα εως τώρα.

'Όσο γιά μένα:, εlμα:ι πεπει­σμένος.

Νομίζω δτι μόλις τώρα ΑΡΧΙΣΑΜΕ νά ζουμε Δρ ΛΕΣΛΙ ΓΟΥΕΔΕΡΧΕΝΤ έφημέριος τοϋ vαοϋ τοϋ Σίτυ

πρώην πρόεδρος Μεθοδ1

ιστικης Συ­

νόδου

'Εχω ανάγκη νά πιστεύω σε ζωη μετα θάνατον. Θέλω να ξα:­νασμίξω με τούς πpοσ:ρ λεΤς μου. Θέλω να μάθω ποιά είναι 1J α­πάντησις σε προ6λrιμα:τα: πού βα­σανίζουν οχι μόνον έμένα, αλλά καl σο:ρώτερους από έμένα:, γιά την άλλη πλευρά του τάφου. 'Εάν υπάρχη Θεός, θέλω νά 'Τον γνωρίσω, νά μάθω για Αυτόν καl νά εχω μαζί Του την βαθύ­τερη κοινωνία:. 'Εάν δεν υπάpχη Θεός, θέλω νά μάθω τήν τελικη · πραγματικότητα: κα:l τό νόημα: του σύμπαντος. Μόλις τώρα: άρ­χισα: νά ζω. Κα:ί θέλω νά ζήσω.

Φυσικά, δ κριτικός κα:ί δ κυνι­κός θα πουv: «" Α, νά τον! 'Ο­μολογεί δτι 1J πίστις σε μέλλου­σα ζωη δεν είνα:ι παρά εύσε6r1ς πόθος».

'Αλλά, yιά τ' ονομα: τοίί Θεου, είναι κακός δ εύσε6ης πόθος; 'Ή έπειδη ευχομαι ενας προσφι­λής μου ν' άναρρώση άπο μιά σο6αpη άσθένεια, αύτο άποκλείει την θ!pαπεία;

'Ένα όμορφο άνοιξιάτικο πρω-

�- -: �· t •

· "'':1-

298 ΙΛΙΣΟΣ •.

ιyό βρήκα. σ' εyχ χωράφι τη φωλια t.νός κοpυδα.λοσ, δ .. ου ό­πήpχε ενα. αυγό.

Μέσα. σ' εκείνο τό μικρό στ-χ­χτί αυγό όπ·ηρχε ζω1,. 'Υπήρχε ύπόσχεσις ευρύτερης ζωής, που θ' άρχιζε δτχν τό πουλί θα έ­σπαζε τό κέλυφος του α.υγοσ. l\lέσα; στο αυγό ύπijpχα.ν φτερά. 'Αν κα.ί οχι πλripως άνεπτυγμέ­νος, ύπηpχε ενας δλόκληpος ορ­γανισμός, ίκανός να παpαγάγη τό χαριτωμένο κελάδημα του κο­pυδαλοσ, δτα;y άpγότεpα θα πε­τουσε με την άν:χ.τολη έ·ιός κα­λοκαιριάτικου πpωινοσ.

Αυτό νομίζω δτι άπεικονίζει 15,τι συμοχίνει με τον ανΟpωπο. Φυσικά, δεν άτ.:οδεικνύεται μα­θημα.τικri>ς. Άλλα άδυνατω να π•στέφω οτι τό σύμταν είναι δί­χως σκοπό κα.ί σημασία.

Ή κχταcκ:υη του πουλι')Q μέ­σα στα αυγό είναι χωρίς σημα­σία., έκτος έαν δοΟ·η ή ευκαιρία. Υα βγή, να πετάξη Κ(Χί να κελα. 3ήση. Πως δημιουpγοϋντα.ι δυνά­μεις, που δεν θα χpησιμοποιη­θοσν ποτέ; Τα φτεpα σημαίνουν πτr;σι στον άέpα.. Τα μάτιχ άπο­βλέπουν στην δρα.σι. 'Ένα. λα­ρύγγι σημαίνει την δυνατότητα, κάποτε, του τpα.γουδιοσ.

Δεν νοιώθετε συχνα οτι α.υτη 1J ζωη είν:χ.ι δίχως νόημα, αν δεν {ιπάpχη κχί κάποια. άλλη; Έαv δ ανθpωπος χάνεται με τον θά­νατο τότε τό σύμπαν ε ίvαι τόσο παράλογο, δσο θα ήτχγ καί κά­Οε πόυλί που θα πέθαινε τη στι­γμ r1 της εκκολάψεως.

Έ:χν τό σύμπαν είναι λογικό, τότε ουσιώδης ένδειξις είναι 1J επιβίωσις του θιhάτου.

'Υπάρχουν δε επιβλητικές εν­δείξεις μέσφ του «πνευματι- ·

- σμοσ». 'Εγpαψα την λέξι εvτό­είσαγωγtκων, εν μέρει διότι μο(')άpέσει κ�ί έν μέρει διότι, σε ώ­pισμένους κύκλους, περιλαμβάνει::παντός εϊδους περίεργα. φαινόμε­να,. που δεv άποδεικvύουγ πχρχ.τό πολύπλοκο του άνθρώπινοι, .νου. Ή σοβαρή, δμως, ψυχικη,έρευνα δίδει τεκμήρια επικοι,1ω­νίας με τους λεγομένους νεκρούς.

'Επιθυμώ να προειδοποιήσ@εδω, οτι δε·ι σ:..ινιστω στους λυ­ΠΥjμέvους να επιχειρήσουν ΕΠι,κοινωνία. με μισθωμένο μεντιοuμ.Τέτοια ενέργεια. είναι ϊσως κακrιύπηρεσία στους νεκρούς. Κα.lμπορεί άκόμη να δδηγ1jση σεμεγαλύτερη άπογοήτευσι άπό έ­κεί νη που α1σθάνετ(Χι ενας λυπη­μένος. Ή άποφίς μου είναι δτι 1,χωρίς λέξεις επικοινωνία. είναι:.καλύτε'ρη &πό τ+ιν ασκΥiσι το�«πνεuμα.τισμοσ». Ή θύρ:χ., πά·ι­τως, είναι ανοιγμένη καί σε 50χρόvια. πιστε6ω δτι θα έπιτελέ-, λ'ψ , , ' ό σωμε α.νακα: υ εις σ αuτο τ τ.:ε-δίο, που θά μας διχφωτίσοuν ώ;προς τήv κατα,όησι του σύμπαν-­τος καί θα πλουτίσουν τίς τ:ρο­σωπικέ; μας ζωές.

Θα ηθελα να προσθέσω κάτι ·&κόμη. Πολλοί ίερείς εχοuv πα­ραστη σε θανάτους. 'Επισκεπτό­μενοι άσθενείς, που εχοuν τελείωςεξαντληθεί καί &δuvατόtν νασηκώσουν τό χέρι τους, βλέπουνξαφνικα την μορφή τους ναλάμπη, σε μια ακτινοβολία. που•είναι του κόσμου τούτου, κα.tτους &κοσνε γα καλοσν-θα ελε­γα. να α � ο κ ρ ί γ ω ν τ α. ι -ε·ια προσφιλές τους πρόσωπο, .

t

ΙΛΙ�ΟΣ �99-·

προ ετών 'πεθαμένο. Συχνα δ άσθενης πεθαίνει με

τό γλυκό ονομα στα χείλη. Και τότε λέγουν, καθώς είπα και εγω σε τέτοιες. περιπτώσεις, δτι «δ αγαπημένος του ήλθε να τον συναντ ήση κα:ι να ζ·ήσουν μαζί για μιά άκόμη φορά».

Δέν μπορεί να είναι παιχνίδι τοί.i vευρικου συστήματοc;, άπάτη ενός ταραγμένου εγκεφάλου. Πα­ρέστην μάρτυς σε τέτοιες σκη· νές. Πιστεύω δτι οι ανθρωποι ζοσvε μετα τον θάνατο. Κα:ί όπο­ψιάζομα:ι δτι τότε ά ρ χ ί ζ ο υ ν να εVΨJOUV τl είν_α:ι ζωή.

,ιΗ clστορία μπορεί.

νά μας δώση τεκμήρια ΚΡΙΣΤΟΦΕΡ ΧΟΛΛΙΣ

συγγραφεύς, τ. βουλευτής

Τά επιχειρήματα όπέρ κα:l κα­τά της επιβιώσεως συχνά ισοζυ­γίζονται.

Είναι περίεργο ότι δ άνθρω­πος απσ την άρχη του χρόνου, είχε ΕV'Χ. επίμονο_ α:ισθημα πως ό θάνατος δεν τα τελειώνει δλα:. Γιατί vά γεvνηθη αυτό τό αϊσθη­μα της επιβιώσεως, έiv δέν αν­ταποκρίνεται σέ κα:μμια πραγμα­τικότητα:;

Ή ϋπα:ρξ•ς πρέπει να εχη κάποιον προορισμό, &:λλά πtιλυ δύσκολα μπορεί v� δη τον σκοπό της ζωης α:υτ·ης --'- δπου όπάρχει τόση &:δικία κα:ί ή ήθικη πρόο­δος είναι &:μφίβολη-εάν αύτη ·ή ζωη είναι τό παν.

Πάλι, εάν έπιζουμε, τί είv'

αυτό πού επιζη; Τό φυσικό μ6'ς σώμα: εκδrιλως δέν επιζη. 'Εάν· έπιζη ή ψυχή, τί σημαίνει αυτό; Κα:ί α:ν όπάρχη άλλος κόσμος,. πως δεν υπάρχει επικοινωνία:;

'Έτσι, ζουμε στην &:βεοαΊ6τη­τα:.

Άλλά, οι· πρωτο: Χριστιανοί,. που προσηλύτισαν την Ρώμη, δέν περιωpίσθηκαν στην οιάοοσι της ·ήθικης διδασκαλίας Του, αλ­λά, περισσότερο, 3ασίσθηκαν, στο δτι είχε &:ναστηθεί ει<. •ιε­κρων.

Ή &:νάστα:σις τοσ Χριστου δί­δει στο.:,ς πιστούς Του τ·η•ι πε­ποίθησι δτι καί αυτοί θά επιζή­σουν.

Τί δμως επιζ·η; Και πως; Ό Χριστιανικός δογμ-χτισμός

δέν μας το αποκαλύπτει. 'Όταν δ ΧFιστός έvεφα ιίσθη μετά την &νάστασί 'f ου δzν ·ηταν ενα ιiπλό πνευμα. Είχε ύποστη κάποιχ &:λλαγη καί στό σ(ίψα. οι στε­νώτεροί Του ο1κείοι - ή ).Jαpία Μαγδαληνή στον κ·ηπc, ό άμφι­οάλλων Θωμας, οι Μα:θητχί στην όδον προς Έμμαούς, οί 'Από­στολοι ποv εψάpευαν στην λίμyη -δλοι τους δέν Τον &:vεγνι;>ρι­σαν μεμιας.

3flταv δ ιδιος καί δμως δέv ήταν &:κpιβως ό ιδιος.

Καί ή Χpιστι ·1 νικη πίστις ό­πόσχεται την &:νάστασι του σι�­ματος. Είναι ενα μυστήριο. Τί νά σημαίνη; Βέβαια, δέν σημαί­νει πως αυτό τό σώμα, που τώ­ρα: κα:τέχομε, δέν θά φαγωθή

. 'από τά σκουλήκι� στον τάφο. Ή ,rfθopα ·τ-0σ πα:pqν_τος σώματός; μας 'είναι ζήτημα &πλης πα:pα:­τηpήσεως., ea σημα:ίν,η μαλλον--

\

�00 ΙΛΙ..ΞΟΣ

<$τι ή ανάστασις θά. είναι κάτι .έπί πλέον τ·ης έπιέιώσεως ένός ασωμάτσυ πνεύματος-μιας έπι­οιώσεως, -iι δποία μιχρη σημασία lχει γιά. μας.

Τί ακριβώς θά είναι τό άφθαρ­το σώμα, σέ ποιά κλίμακα θά. έπιτελ η τίς λειτουργίες έ-ιός σώ­ματος του κόσμου μας, δέν μπο­ροϋμε οίιτε καί νά φαντασθοϋμε. ··rro μόνο πο� μπορουμε νά ποσ­_;με είναι δτι δ Χριστός δπεσχέθηενα σώμα.

'Εάν μπορουμε ν' &:ποδεχθοσ­με τήν Χριστιανικη πίστι, εχομε μιά δια6ε6αίωσι. 'Εά.ν δέν είμα­στε Χριστιανοί, τότε δέν μπο­pοϋμε παρά νά έμπιστευθcϋμε αμυδρά τrιν έλπίδα των περισ­σοτέρων.

Ποιός άμφιβάλλει; ·f νωρίζω δτι ζουμε κοίο· εναν αλλο κόσμοΔρ ΤΖΩΦΡΕΗ ΦΙΣΕΡάρχ ιεπLσκοπος Καντέρμποuρu

"Uλοι μας κάνομε διάκρισι με­ταξύ τοσ σώματός μας καί «ή­ι-ιων» η, αν θέλετε, της ψυχης

,μας. Είναι φανερό, πώς είμαστε

-δεμένοι μέ τό σώμα μας. Δpοϋμε . μόνον μέσψ του σώματος. Μας δίνει χαρά, μά καί μας περιπλέ­κει.

Κατά κάποιο τρόπο τό σώμα ανήκει σέ μας καί οχι έμείς στο σώμα μας. Μποροϋμε να τό δια­,άξουμε. Τό δποοάλλομε σέ κου-

. _pαστικές έργασίες η, δπως ο[

μάρτυρες, σέ θάνατο.· Ταυτοχρόνως, μποροϋμε νά

χρησιμοποιήσουμε τό σώμα, μας για. πνευματικές ύπηρεσίες ποι; δέν εχουν διόλοJ σωματικη ϋ­πcφξι. Κάνομε τό σώμα μα.ς νά · ένσωμαtώ'Ιη αγάπη καί μίσος, τιy-η καί, &:τίμωσι, ιδι.οτέλεια κχίαυτοθυσια.

'Εάν έξακολουθοϋμε νά ζοϋμε μετα θάνατον, θά εχουμε αφήσει πίσω τό φυσικό μας σώμα καί δλα τ' άλλα παραψερνάλια του δλικου κόσμου. Θά ζοϋμε' πνευ­ματικά, κα.θώ; έδω, &:λλα σέ μη τυπι <ό πψιοάλλον πού &:δυνα­τοϋμε &:κόμη 'ΙΙΧ περιγράψουμε.

Μιλοσμε γιά τ ο σ τ ο ν _τον κόσμο· άν έξακολουθοϋμε νά ζοϋμε, θά είναι σ' εναν π p ο­σ ε χ η κόσμο. 'Αλλά, δέν μπο­ρουμε νά δώσουμε &:κριοη περι­γραφη του κόσμου αύτοσ, δ c­ποίος οεοαίως δέν είναι σ' ενα ώρισμένο μέρος.

Πιστεύω σ' αύτόν τον ά λ λ ο

κόσμο, πέραν της παρούσης έμ­πειρίας μας, είς τον δποίον θ' &:­ποκτοϋμε νέες εμπειρίες, έπομέ­νως θά. ζ ο σ μ ε.

Γιατί είμαι πεπεισ·μένος; Έν

μέρει, ώς Χριστιανός, διότι εί­πεν δ 'Ιησοσς δτι είχε ελθει &:πό έκείνον τον κόσμο καί θά ξανα-

' ζ "Lι,δ ' =:ι ,, , γυρι ε. .12.ι ωσε και τ ονομα του: Βασίλειον του Θεοσ.

Δέν πρόκειται περί τοποθεσί­ας. 'Υφίσταται δπουδήποτε είναι καί δ Θεός καί δπουδήπστε έκτε­λείται τό θέλημά Του.

Συνήθως ανοίγουμε· ενα βαθύ χάσμα ανάμεσα στην πλευρα τοσ θανάτου • καί την απέναντι. Ό 'Ιησοϋς Χριστός, αντιθέτως μι-

• Ji ., ; . .. · •. �,,. ,-.,• .. "

,� • 1

·,!',C'

�):.. ΙΛΙΣΟΣ 301'

'.

λοσσε για το Βασίλειον του Θεοσ, το δποίον ύφίστα.τα.ι σε αμφ6-τεpες τίς πλευρές τής γραμμής. Δίοα:ξε τον λα.ο πως να ζη έ δ ω, ίι'>στ� να εισέλΟη ·ή δ η στο Βα­σίλειο του ΘεοCί.

Κα.τα τούς σκληρους χρ6νους του Μεσα.ιωνος, ή θεολογία. πα­ρουσία.σε στpα.6α πολλα πράγμα.­τα:. 'Ιδιαιτέρως ή Έκκλησία. έ­δίδα.σκε τον λα.ο να θεωpή τον θάνατο σάν πύλη προς τrιν τpο­μα:κτικη κρίσι ενώπιον του Θεου κα.ί, ίσχυριζομένη οτι εχει περισ­σότερες γνώσεις άπο οσες είχε, προσεφέpετο να οοηθήση τούς άνθpώπους γιά να έλα:φpύνουν τrιν θέσι τους ένιί>πιον της κρίσε­ως. 'Επίσης διέδιδε οτι μετα τον θάνατο δ άνθρωπος μέΥει αδpα:-

νής, κοιμώμενος, εω; δτου ελθ-η ή Δευτέρ:χ Παρουσία. κα.ί αποκτή­ση, κα:τα μυστηριώδη τρόπο, το νεκρό του σωμα.

Και φυσικα πρώτη ή εκκλη­σία. άπεικ6νισε αυτόν τον άλλο κόσμο, με σάλπιγγες κα.ί άγγέ­λους κα.ί χορωδίες και δρόμους χpυσου. Δεν βρήκα.με εκτοτε άλ­λο πιο άποτελεσματικό λεκτικό καί . ας είμαστε ίκ,;cνοποιημένοι να συνεχίζουμε την χρ·ησι του.

Φυσικά, θα ύπάpξη κρίσις� 'Αλλά, κα:θι!); λέγει δ 'Ιωάννης, εϊμα:στε -�δη έν τίj) μέσψ τής κρίσεως. Κρίνουμε τους έχυτούς μας καθημεpr.νG)ς κα:ί οτα:ν πεΟαί­νουμε π:χίpνουμε μ-χζί μας το κα:­τάστιχ6 μα:ς.

Τό μοναδικό άγαθό είναι ή γνώσις και τό μοναδικό καχό είναι ή;

άμάθεια. Διογένης ό Λαέρτιος

'Η συναLσθησις περί της !.δίας άγνοίας έχάστοu είναι ενα με­

γάλο βημα πρός τήν ((Γνώσινη. Β. Δισραέλι

. <

�02

ΤΡΕΙΣ ΟΜΟΛΟΓΙΕΣ ΠΙΣΤΕΩΣ

Κα(}ι;)ς ι:;Ι,•αι γνωστον, θωiλι'J της παγκοσμίου f)εοσοφικης Έται­·(>ιας άποτbλtι 11 σπο\.υτη ,ωι 6.περιοριστη lλευ{)ι,ρία σΥέψι:.ως. Τά μέλητης συ, δεονται με την κοι,•η έπιfJυμια ,•α εργασfJοϋν για την καλλιέρ­γεια ηjς σcrλq-οτητος στ11ν άνflρωπότητα χωρίς διακρίσεις φυΑηc, πίστε­-ως, γέ,ους, ταξι,ως 11 χρώιιατος-καί οχι με καιιμιά κοιηi δογματιΥ.ή πι­στη Ό δισιιος τους δεν βασιζΗαι στην πιστη ότι κατέχουν την σλή-tιηα,d.λ).α στην ϊφεσι προς την αλήfJΗα που την αναζητοϋν μί τήν σιιγκριτικήμι,λι,τη των flρησ,ειων, τijς φιλοσοφίας, της �πιστηιιης, των σΛερμφι,υτων·νόιιω,• της φί•σιως καί των λανfJ·ανουσω,• μiσα στόν ανθ-ρωπο δυ,•άμι,ων.Συ\'επιος, γαιιιιιά διδασκαλία, καμμια γνώμη, όποιος κι' rι.ν την διατυπcύ­'\·ει η την πρι,σf.c.ύει, δι,ν {ιποχρεωνει τα μι,λη της Θεοσοφικης Έταιριας,που bιν' Cλbύ'i}ι,ρα ,•α τη,, αποcι:.χflοϋν ΊΊ 'iά την απορριψου,•, χωρίς ήd.:rιοδοχr1 της ,,ά παρ{χη προ,•οιιιο η ή απόρριψις της ,,ά ιπάγ�,ται ποινη.·, Αφοβα ολοι ίξς.ισrcυν το ί�ρώτι,ρο των διΥαιωμάτων, της Οευ{)�,ριαc τηςσ;,έ-ψι:.ωc, μέσα στα όρια, βι:.βαια, της άβρότητος καί του 01,βασμοϊι προςτί ς γ,•(ΪJιι�ς τιί)ν αλf ων.

•γ στιρα απ" τη,• άπαραί τητη τούτη είσαγωγή, παρουσιάζο-ι:με τό< Πιστι,uω, τριrον δια;�,κριιιενων {}εοσόφω,1

1 {κ των όποιων δύο ύπηρ{­τησα,1 ώς προι:;δροι της Έταιριας της 'Ά,,, ι Μπ{ζαντ, τοίί ΜπαγκαβάνΝτας ;,αί -τοiΊ Τζωρτζ Άραντ{ηλ.

Ή Μτrϊζαντ ύπijρξε διάδοχος τ·ης ίδρυτρίας της Έταιρίαc, 'ΈλεναςΠcτροβ,•α Μπλαβάτσκυ. Το «Πιστευω» της διcτuπώ{)η σάν πρόλογος τουβιβλιου «'Ινδια· δεοιιια η έλι,υ{)ερα,», που {κυκλοφόρησε στην Ίνδια τό1939 Ό Μπα f/αιlrιν Ντας ει,1αι Κν.:ι.ς άπο τούς -ττρωτοττορια,ωύς συγχρό­·νους φιλοσόφους Ζη στο Βαρανάσι της Ίνδιας καl {ξακολου{)εί, σι ηλικία86 cτω,•, ,α γράφη ·Ο Τζ:uρτζ Άραντι,ηλ' {δηιιοσίευσι, τις αττόψεις τουτό 1919 στο πε.ριοδι)(ό του <' Συνι,ιδησις».

Ίδου τωρα πιί)ς διcτυπωσαν οί τρείς αυτοί {)·ι,όσοφcι την φιλοσο­φια τοΝ; γιcι. τη ζωη

'Άννι Μπέζαντ

Πιστεύω εtς την Οtκουμενικην Ζ-ωήν, «Μίαν ανευ δευτέρας», έκδηλουμένην ώς Μέγας 'Αρχιτέκτων τοΟ Σύμπαντος, ώς Λόγος, ώς Έκπορευτής, Διατηρητης καί 'Ανανεωτης τοΟ Σύμπαντός μας.

ΓΙιστεύω εtς μίαν Έσωτερικην Κυβέρνη· σιν τοΟ κόσμου μας, την Άπόκρυψον 'Jε­ραρχίαν, άποτελουμένην άπό την κοινω- · νίαν των δικαίων τετελειωμένων άνδρων, των Ρίσι των 'Ινδών καί Βουδδιστων, των',

..

,'

f' . . .. .

··:·· '' *·· ' •

ΙΛΙΣΟΣ 303

'Άyίων των Χριστιανών, των μεγάλων προφητών των 'Ε­βραίων καt Μουσουλμάνων, οι δποϊοι είναι προσιτοί στους άνθρώπους, καt οι δποίοι έπικουροόμενοι άπό την μεγάλη χορεία των Δέβας, Άρχαyyέλων �αt Ά yyέλων καt Πνευ-

·,μάτων της Φόσεως, δδηyοΟν καt βαηθοΟν ανωθεν τις ύτταν­€pώττινες καt άνθpώπινες έξελ(ξεις άττό τό άπλό πρός τόσόνθετο, άπό την αyνοια στην yνωσι, άπό την άτέλεια στηνσχετικη τελειότητα, στά πλαίσια των άτταpαβιάστων νόμων-της Φόσεως, ο! δποϊοι έκφράζουν τους δρους της έκδηλώ·σεως της Οlκουμενικfjς Ζωfjς διά μέσου τοΟ Μεγάλου 'Αρ­χιτέκτονος τοΟ Σόμπαντος.

Αύτη ή πίστις μου άtrοτελεί την άτμόσψαιρα της ζω­ης μου και έξηyεί τον άποκληθέντα «άθεράπευτον όπτιμι­σμόν» μου, που μέ κάνει νά βλέπω «άσημένια φόδρα» πίσω-άττό κάθε σκοτεtνό σόννεφο.

Μπαyκαβαv Νταs

1. Πιστεό.:u στην ϋπ:χ,)ξι άrτείρως ά ι.:rp(θμ11τc..:Jν άτομ­κ.ων «ττνευμά:τικων» έαυτων η ψυχων.

2. Πιστεόω στην έτταναyέννησ( τοcJς, την διαδοχικ ηέξέλιξι, σόνθεσι και άποσόνθεσι, μο,::�φο:τοίη:11 καί διάλυσι, «ύλικων» σωμάτων καί τοΟ περιβάλλοντός των.

3. Πιστεόω στό πέρασμα κάθε έαυτοΟ μέσα άττό δλες-τtς δυνατές καt πάντοτε μεταβαλλόμενες έμττειρ(ες, άρετfjςκαt κακοΟ, χαρας και πόνου, φωτός και σκο.ταδιοΟ, που lσο­ζυy(ζονται καt άμοιβαίως έξουδετεροϋνται, σέ αττειρο χρόνοκα-( χωρο και κίνησι,

4. Πιστεόω σέ σπειροεδεϊς κόκλους χρόνου, διαστήμα­_τος καt κινήσεως, σέ δλες τις δυνατές κλίμακες διαρκείας, έκδηλώσεως καt έντάσεως, δπου έκδηλώνεται ή λειτουργία της ρυθμικfjς έξελ(ξεως καί άνελ(ξεως.

5. Πιστεόω σέ μιά Οlκουμενικη Ψυχή, Πνεϋμα, "Ον, που, είναι άειτέλειον, αχρονον, αχωρον καί άκίνητον, 'Απόλυτον \\ καl :ιΑναλλο(ωτον, άπηλλαyμένον άπό άλλαγή, σχέσι, Ορον,

--περιορισμόν, έξάρτησι και σόyκρισι · τό όττοϊον, έν τοότοις, είναι ταυτόσημον και περιέχει δλα τά άναρίθμητα άτομικά έyώ· και του όποιου ή αlώνια Άναλλοίωσις, μαζι μέ την παντοϋ και πάντοτε μεταβλητότητα, άποτελεί την παyκό-

. cμια λειτουργία δλων των ψυχών και δλων των σωμάτων.

,:l:i ... '

304 ΙΛΙΣΟΣ

·Τζώρτζ 'Αραντέηλ

Πιστεύω στους συνανθρώπους μου� και διακαώς έπιθυμω την συντροφικό­τητά των.

Πιστεύω στις Πίστεις των, καί προσ­φέι:ω τόν σεβασμό μου· στό ιερό του καθενός.

Πιστεύω στους Λαούς, στά 'Έθνη, δπου ο! συνάνθρω­πο( μου άνήκουν, καί χαίρω καθενός τό μεγαλείο.

Πιστεύω στούς Μεγάλους Διδασκάλους, ο! όποίοt εδωσαν στόν κόσμο τίς διάφορες Πίστεις του, και ύποκλ(· νομαι μπροστά τους μέ εύyνωμοσύνη. ·

Πιστεύω στην Πνευματικη Κυβέρνησι τοΟ κόσμου, κα[ έπιζητω v' άφιερώσω τόν έαυτό μου στην ύπηρεσ(α αύτης της, Κυβερνήσεως.

Τελικά, πιστεύω στην Παyκόσμια 'Αδελφότητα της Ζωης, καί έπιζητω νά προσφέρω την συνδρομή μου ωστε νά yίvη μιά ζωσα προyμοτικότης στ!ς καρδιες δλων.

Δημοσθένης έρωτηθείι; τί &νθρωποι; εχει δμοια τ� Θε�, εφη:.

τό εόεργετείν καί τό άληθεύειν. \

-c,

...

,·•., • , ι

305

οι .ΟΛΥΜΠIΟI ΧΡ. ΡΙΖΟΠΟΥ ΛΟΥ

ΠΑΡΟΝΤΕΣ εΤναι στή ζωήμας οι άρχα'ϊοι θεοί. Μιά

σειρά άπό ποικίλα περιστατι· κά έπιβεβαιώνουν ι ήν παρου· σ,ία τους.

Δέν θ' άναφερθοΟν έδω, παρά μόνον χρονογραφικά, δύο μαρτυρίες πού μας ερ· χονται άπ' εξω: Στην εδρα τ{;)y 'Ηνωμένων 'Εθνων, ενας άντιπρόσωπος άφρικανικης χώρας, άπό λίγον καιρό άνε· ξάρτητης, έπλησίασε δικόν μας διπλωμάτη, yιά νά ρω­τήση αν θά μποροΟσε νά σταλοΟν ... ιεραπόστολοι, έν· νοε'ϊται ιεραπόστολοι της άρ· χα(ας θρησκείας, τοΟ Όλυμ· πιακοΟ δωδεκαθέου· γιατί οι συμπατριωτες του, εξω άπό τόν θαυμασμ<) πού τρέ· ψουν, συνάμα καί την ευγνω­μοσύνη, yιά την 'Ελλάδα σάν 'Ι't'ατρ·ί•δα των φώτων, ιδιαίτε­ρα .βαυμάζουν την άpχ�ία

. θρησκεία των 'Ελλήνων άπό

Ή άρχαία ψυχή ζη μέσα μας άθέλητα κρυμμένη. Ό .Μέγας Παν δεν πέθανεν. 'Όχι· δ Μέγας Παν δεν πεθαίνει!

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ

(�Ιαμβοι καί 'Ανάπαιστοι)

ποιητική δ ιάθεσι καί θά ηθε· λαν πολύ νά προσηλυτι­σθοΟν! Γιατί-είπε- νά μην ύπάρχουν στό θρόνο τους ό 'Ήφαιστος, θεός της έρyα­σίας, η ή 'Άρτεμις, θεά τοΟ κυνηyιοΟ καί πρό παντός ό θεός της μουσικης, ό ώραιό· ταtος 'Απόλλων; 'Από τό αλλο μέρος, μερικοί χριστια· vot της άμερικανικης πολιτεί· ρς της Πενσυλβάνια έξεσπά· θωσαν κατά της χρησιμοποι­ήσεως ό,·ομάτων άπό την άρ· χαία ελληνική μυθολογία γιά τό βάπτισμα των πυραύλων καί των δορυφόρων (Ζεύς, Ήρακλης, 'Άτλας, 'Ηχώ), γιατί μιά τέτοια τακτικη πε­ρικλείει rόν κίνδυνο στροφης πρός τήν θρησκεία των θεων τοΟ Όλύμποt· ...

Δύσκολα θά επειθε κα\Τείς τούς καλούς χριστιανούς της Πενσυλβάνια, δτι ό χριστια· νισμός άπειλε'ϊται άπό το.�.ς:

' !:•

'306 ΙΛΙΣΟΣ

πυραύλους, εστω και. .. άβά· πτιστους η βαπτισμένους μέ όνόματα « J:δ ιάβλητα». καί «χριστιανικ::χ» (δiτως Άρχάy· yελος Γαβριήλ, 'Άγιος Άθα· νάσιος καί άττόστολος Λου· κας η Ευαyyελιστης Ίωάν· νης, σύμφωνα μέ την μαλλον εtρων.ική π )όJασι, που άκο· λούθησε τό διάβημα των που· ριτανων), yιά τόν άττλούστα· τον λόyο δτι τά μέν «είδωλο· λατρικά» όνόματα έντελως ύττοθετικά πpοσεyyίζουν τόν σημερινόν ΚJσμο στην Όλυμ· πιακη θρησκεία, ένω οί πύ· ραυλοι τόν άττομακρύνουν θετικά άπό την χριστιανική ... Δύσκολα, έττίσης, θά εδινε στο;)ς άπλοίκους χριστιανους της Άφρικης νά νιώσουν, δτι πάντα ύττάρχουν οί άρ)(αΤοι tϊεοί, μόνο που θά πρέπει νά τους άναζητήση κανείς κάτω άπδ τις σύγχρονες προσωττί· δες, γιατί δέν πεθαίνουν ποτέ

�οι Ί δ έ ε ς και ζοbνε πάντα σε νέες ένσαpκώσεις_. Γιά τουτο και οι άρχαιοι χριστι· ανικοί πατέρες δέχθηκαν την σκοπιμότητα νά «έντάξουν» πολλές άπό τίς νέες έορτές στά χρονολογικά πλαίσια καί τά πνευματικά περιyράμμα· τα των άρχαίων. ·1- '"Ας έπιστρέψουμε στηνΈλλάδα, δμως, δπου μας πε· ριμένουνε δύο άξιόλοyα χρο·l:ικά της άθάνατης παρουσί·ας των 'Ολυμπίων. · .

"-

Τό πρωί της 12ης Αυγού­στου εyινεν «έπάνδρωσις»

του Ναοϋ του Πάντοκράτορος­Διός στην άρχαία 'Ολυμπία άπό ενα άρχαιοφανές 1ερα­τε1:ο. Ή Πρωθιέρεια (που ύ­πεδύετο τόν ρόλο της μια καλλιτέχνις· τοΟ χοροδράμα· τος), ίσταμένη πρό της Κρυ­πτης άττό την πλευρά του άρ­χαίου Σταδίου, άνέπεμψε lκε­σία πρός τόν Δία, της δποίας τό πληρες κείμενο εχει ώς ά· κολούθως:

'Ω Ζεϋ, άρχων τοG παντός και των πάντων δδηγός,

'είς σέ, άναπέμπω τήν ίκεσίαν [ταότην

ώς άρχήν των ύμνων μου. Και σό, Μήτηρ των χρuσοστε­

[φάνων άθλων, 'Ολυμπία; δέσποινα της άληθείας, · δποu

[άνδρες μάντεις διά θuσιω J ζητοϋν νά μάθουν

[παρά τοϋ ταχuκεραόνοu Διός; έάν λαμβiνη φροντίδα τινα

[περt των άνθρώπων οί όποίοι διακαώς έπιθuμοϋν νά

[άποκτήσοuν τήν δόξαν της μεγάλης νLκης

;καί τήν άνεσιν των μόχθων των, ι' Στέψον μέ: τον της έλαίας κό-

- [τινον τά μέτωπα αuτων.Μεγάλη είναι πάντοτε ή δόξα

[έκείνοu, είς τον όποίον παρέχεται το

[περίλαμπρον βραβείον σου.

Καl τώρα ίκέτης προσέρχομαι, [ώ Ζεϋ,

ωστε αί άκτίνεc; τοϋ Φοίβου να / [άνάψοuν

τήν Ίερχν Δαδα, ή φλοξ της [όποιας μεταφερομένη

μέσ!.J) γ�ς καl πελάγους είς -τ;ο [στάδιον της Ρώμης "i

θά καταuγάση μέ: τήν λάμψιν [της τήv εuγενη αμιλλαν

είρηνικων άγώνων των λαω-1 [δλοu τοϋ κόσμου.

Μετά την ικεσία νέφος κα­πνοΟ καί φλόγα ο:νωθεν της

•

ΙΛΙΣΟΣ 307

Κρυπτfjς έφανέρωσε την συγ· �ατάθεσι τοΟ Διός νά δοθfj Qtούς 1κέτας τό ιερόν φ&ς

- της 'Ολυμπίας. 'Άλλως τε,-κατά τό «σύν Άθηvξi: καl χεϊ·.ρα κίνει», είχαν φροντίσει-οι ικέται νά τοποθετήσουν-σ' εναv κρατfjρα λίγη · πο·-σότητα εϋφλεκτης ϋλης,πού πfjρε φωτιά, μέ την βοή·-θεια φακοΟ, άπό τίς άκτϊvεςτοΟ Φοίβου ... Μία Έστιάς -έ·-vεφανίσθη σέ λίγο κρατ&vταςτόν κρατfjρα μέ τό 6λυμπια·κό φ&ς καί έτέθη έπί κεφαλfjς,τομπfjς άπό ιέρzιες, πού έ­-π:ροχώρησαv μέ βfjμα άργό-τελετουργικό μέχρι τοΟ Ή-.ραίου, δπου παρέδωσαy τόν�ρατfjρα στην Πρωθιέρεια,γιά νά τόν τοποθετήση έπί-τοΟ βωμοΟ. Γονατιστός, ό-π:ρ&τος λαμπαδηδρόμος πfjρεόπό τά χέρια της Πρωθιε·ρείας την δαδα καί ξεκίνησε ...

Την πρώτη φορά πού εγινε όλυμπιακη λαμπαδηδρομία (στά 1936, γιά τούς άγ&νες τοΟ Βερολίνου) ηταv παρών κ' ενας Μητροπολίτης! Ή συμμετοχή του έξέvισε, τό· τε, μερικούς, οι όποϊοι τόv κατηγόρησαν δτ ι πfjρε μέρος σέ εtδωλολατρικη τελετή. Κ' :έκεϊvος τούς άπάντησε πώς

-- είχε πάει γιά νά «καθαγιάσει» · τόν χ&ρο τοΟ άρχαίου ναοΟ- � ,qτ' δνομα της θρησκείας τοΟ

ΧριστοΟ, άπόδειξις δτι είχε-αναπέμψει καί εύχηv δπου

, διε11.ήρυττε δτι τό φ&ς τό ά· ... ληθινόν, φ&ς έκ φωτός καί

·φ&� άληθιvά άvέσπερον προ·.iρχεται μόνον άπό την θρη·

σκεία τοΟ ΧριστοΟ, σάν νά ύπfjρχε κίνδυνος μιά θεαματι· κη μονάχα τελετη νά εχη θρησκευτικές επιπτώσεις ... 'Εφέτος, ή τελετουργία έξα· σφαλίσθηκε έξ όλοκλήρου άπό ήθοποιούς. Καt έξελίχθηκε ό· μαλά, ησυχα, χωρ!ς οϋτε νά ένοχληθfj, οϋτε καί νά έvθόυ· σιασθfj καvεlς άπό την «άνα· βίωσι» τ&v άρχαίωv θ�&v.

Μ ιά άλλη «άvαβίωσις», μέ βαθύτερο κάπως περιεχόμενο, παρουσιάσθηκε στό Φέστιβαλ της 'Επιδαύρου, τόν ϊδιο μη· να Αϋγουστο, ειδικά κατά 'την παράστασι της «Νόρμας» τοΟ Μπελίνι, με την Μαρία Κάλλας · στόν ρόλο της Ίέ· ρειας τ&v Δρυfδ&v.

Γιά την παράστασι έκείvη διετύπωσε σαφfj άvτίθεσι ό γενικός διευθυvτης τοΟ Έ­θvικοΟ θεάτρου κ. Αtμ. Χουρ· μούζιος ( «Α1 παραστάσεις της «Νόρμας» δέv επρεπε νά δοθοΟν εις την Έrίδαυρον. _ 'Επίδαυρος σημαίνει κλασσι­κός ποιητικός λόγος. Στοιχει­ώδης σεβασμός πρ�ς δ,τι συνθέτει την άρχαία παρά· δοση και πρός δ,τι ή νέα πα· ράδοσις προσπάθησε vά μι· μηθfj καί νά άvαζωογονήση άπό την άρχαία. Π&ς εγινε άvεκτη μιά ά�αράδεκτη έκ· τροπή ... Πολλά πράγματα ε­χουv φθαρfj στην έποχή μας ... ) καθώς, έπίσης, �πέ· κριvε την παράστασι καί ό διακεκριμένος μουσικολόγος κ. Φοίβος Άνωγειαvάκης («Ό 1ερό; χ&ρος της 'Επι­δαύρου θά επρεπε νά δια-

•

308 ΙΛΙΣΟΣ /

φυλαχθfj μόνον yιά τόν υψηλό Λόyο της 'Αρχαίας Τ ραyω· δίας-πνευματικό αϊτημα κα· ταξιωμένο ηδη άπό τόν παy­κόσμ ιο σεβασμό πρός την άρ· χαία κληρονομία, δπως και άπό την dύyχρονη ζωντανη παράδοσι των παραστάσεων του άρχαίου δράματος»).

'Αλλά έάν οι ανθρωποι της Τέχνης μίλησαν άπό την πνευματικη σκοτ ι::χ τους, ό ά­πλός λαός της τrεριοχfjς της 'Επιδαύρου μίλησε μ' εναν περίrρy) σεβασμό πρός την άρχαια ιεραρχία. οι διανο· ούμενοι ζητουσαν τόν σεβα· σμό πρός την παράδοσι της άρχαίας τραγωδίας· βαθύτε· ρα προχώρησαν οι χωρικοί της 'Επιδαύρου, έπικαλούμε­νοι τούς θεούς της άρχαιότη· τος, της όποίας' ή τραγωδία δεν ηταν παρά μιά άπλfj λε· πτομέρεια! Σ' ενα τους yράμ· μα πρός την διcούθυνσι της Έθν ικfjς, Λυρικfjς Σκηνης, οι χωρικοί του Λιyουριου, ένός χωριου κοντά στην Έπlδαυ· ρο είχαν πfj: «Τά σ τ ο ι-ί χ ε ι ά της περιοχfjς δεν έ· πιτρεπουν νά δοθfj στό άρ· χαίο θέατρο της 'Επιδαύρου αλλη παράστασι άπό άρχαία

_τραγωδία». Και δταν ή βροχη έματαίωσε την πρώτη παρά· στασι της «Νόρμας» (οπώς

. είχε, δέκα χρόνια πρ(ν, μα· ταιώσει μιά qυναυλ(α της Γερμανικfjς'Φιλαρμονικης με τόν μαέστρο _Φουρτβέyκλερ), σ' δλη την περιοχη της Έπι· δαύρου έδραιώθηκε ή πεπόί· θησις, οτι· ή· ματαίωσις· της

παραστάσεως ώφείλετο στην- · «μfjνι των θι:.ων>> yιά την σχε­διαζομένη βεβήλωσι του άρ· χα(ου θεάτρου!

Τι σκέψεις πρόκαλεϊ ή άν-- ,· τιπαραβολη της συμπεpιφο· ·� ρθ:ς των σοφών κεφάλιων της-'Αθήνας καί των ταπεινωγ­χωρικων της 'Επιδαύρου; 0( «άρχιδιάκονοι» καί «μύσται>). . της άρχα(ας τέχνης 'έθεώρη­σαν την ύπόθεσι παρωνυχί­δα, ωστε αλλοι έσίyησαν και. αλλοι συμπαραστάθηκαν έ- · νερyά στη βεβήλωσι· διαμαρ· τυρήθηκαν οι χωριθ:τες... "Ι­σως ή τουριστικη άξιοπο(ησις, της παραστάσεως με τη\,. «φωνη του αtωνος» νά εκαμε τούς άρμοδίους όποχωρηη� κούς στην έκτροπή· πιό πολύ­έξυψώνονται οι χωpίάτες του Λιyοι,ριόυ, πού θά είχαν, ά- · κριβως, νά ώφεληθουν άπό. την τουριστ ικη άξιοποίησι κι' ομως την 'άτiοποιήθηκαv.:_ 'Εάν λοιπόν, δπως εyραψε καί ό Γεν. διευθυντης τόϋ 'Εθνικου, <<πολλά εχοι.:ν φθά· pfj στόν τόπο μας», φαίνεται πώς δεν είναι άνάμεσα cτά:: . φθαρμένα καί ή ψυχη του λα· ου. Καί, οπως είπε ό Παλα­μθ:ς, ό Μέγας Παν δεν άπέ­θανε!

Αυτη ή άντίθερις των χω· ρικων της . Έπιδαύροu · πρqς· την ξέyη όπερα, ,μου θυμίζει .Ι<άτι βαθυστόχαστες κ' έτrϊ­yραμματικες λέξεις, πού 'είπε · ό διευθ.υντής, τώρα, του·. Μούσ�ίοtJ_ της .· 'Α�ροπόλ�ως �

. κ. Γιάννης · Μηλιάθη<;; λtγο- .. πρίν ·άπ' τόν -ττόλεμο {τότε .

ΙΛΙΣΟΣ /

309

ϊτού είχα την τύχη νά παρα­-κολουθήσω τό Φέστιβαλ ερ­yων τοΟ Μπετόβεν, μέ την μπαγκέτα τοΟ. Μητρόπουλου, ,κάτω άπό τούς βράχους των Φαιδριάδων) σάν·παρατήρησι yιά την άντιαισθητικη έμφά·

, νισι ένός ρασοφόρου στό άρ­χαίο θέατρο των Δελφων:

, -«Κύτταξε, εΤπε δ σοφός ά,J· χαιολόyος, σάν νά τόν διώ­χνη τό τοπίο ... ». Τό τοπίο η­

·6ελε νά διατηρήση τό δικό·τuυ πνεΟμα. Καί αύτό, πού<>έν τό κατάλαβαν τά μεγά­λα κεφάλια η πού τό κατά­

·λαβαν, μά δέν έδίστασαν νά. τό θυσιάσουν στόν τουριqμό, "°ι άπλοί χωρικοί στό Λιyου-

ριό κ α ί τό κατάλαβαν κ α ί άσυμβίβαοτα τό υπεράσπι­σαν.

Τοϋτο., ίσως, ν.::χ σημαίνη δτι διατηρείται στόν έλληνικό χωρο ή «περιρρέουσα» άτμό· σφαιρα της άρχαίας θρησκεί­ας. Νικημένη φαίνεται ή πα· λιά πρός τόν χριστιανισμό άντίθεσις. ΕΤναι yνωστη ή μανία, μέ την δποία ρίχτηκαν οι φανατικοί χριστιανοί των πρώτων χρόνων στά άπομει­νάρια της άρχαίας θρησκεί­ας. Γκρεμίστηκαν οι νqοί καί οι κίονες επεσαν στίς άσβε­σταριές, άλλοι εyιναν άyκω· νάρια σέ σπίτια. Κι' δμως­καθώς εΤπε δ Παλαμδ:ς:

Τοϋ pασοφόpοu σύντpιψεν ό πέλεκuς κι' ή . άξLνα τά μεγαλόχαpα εϊδωλα στά βάθη τών ναών-των σuντpιμμένων ή ψuχή δέ χάθηκε μ' έκείνα, φωτοπλανήτης εγινε στά χάη των ούpανών.

Σήμερα, παρά την έπικρά· -τησι τοΟ ΧριστιανισμοΟ καί ,ταρά τόν έξοστρακισμό των άρχαίων θρησκειών (στη Γαλ· λία καl την Άyyλία π.χ. δέν

. μιλοΟν πιά yιά την θρησκεία των Δρυϊδων σάν ζωντανη παράδοσι)-στην 'Ελλάδα ύ­,τάρχει ενα περιθώριο εtρηνι­κης «συνυπάρξεως» της άρ· χαίας θρησκείας. Καθώς εΤ­,τε__:π�λι δ Παλαμδ:ς-στούς

Ή·. -«"Ιαμβους καί 'Α νάπαιστους»:Ή γη μας, γη των αφθαpτων άεpικών και είδώλων­πασ[χαρος και ύπέpτατος θεός μας εlν' ό 'Απόλλων.

Καί μετά τίς άγριες φάσεις τοΟ, άνταyωνισμοΟ έπηλθε • κάποια συμφιλίωσις, θέλετε μιά παραχώρησις της χρι· σϊιανικης θρησκείας στην άρ· χαία τέχνη η τόν σύyχρο· νο τουρισμό-πάντως παρα­χώρησις. Καί άπέδειξαν τά πράγματα - δπως τό εΤπε στ ίς «Νύχτες του Φήμ ιου» ό Παλαμδ:ς-δτι ή συμφιλίωσις αύτη ηταν σύμφωνη μέ τίς δυνατότητες του έλληνι κοϋ

χώρου:

Νέα πιστη, νέα όνόματα χι' οί άξιοσύνες και οί ναοί. • Αλλάζει, σuναλλάζεται των ίδεων ό ούpανός, -οί άφLλιωτοι φιλιώνονται, Χpισ.ος

_.... και Διόνuσος, οί Θεοι

\ '1�. -: .. , ,•,

�10

(

ΙΛΙΣΟΣ

�� ι �ι�ϊι.

�-t:.._.; -/� ,.- ... -i - .. � ...

καl ή Πρόνοια σάν &.χνόβραδο καl ή Τύχη, λάμπει Αύγερινό�.

Κι' οί Διόνuσοι χωροuν tντό,; τοu κι' οί Χριστιανο[.

Και γιατί νά μη χωροΟν έντός τοΟ έλληνικοΟ χώρου; 'Όχι μόνον yιά τους εtδικά τοπικους λόγους, για την έ­πιβίωσι των άρχαίων σέ το· μεϊς αίσθητικους και τουρι· στικούς, μά και yιά την. �σω· τερικη ταυτότητα κάθε λα· τρείας-χωροΟν. «01 Θεοι μορφές των πάντων-πάντα είν' άστραη:όπετρες τοΟ άό· ρατου».

Νά προσθέση κανείς, δτι ή όμαδικη συνείδησις των συγ­χρόνων 'Ελλήνων είναι άνε­ξήyητα φωτισμένη άπό την ά­ποκάλυψι των άρχαίων Μυ­στηρίων, δη:ου έμυούντο oi έη:ιζητοΟντες τό φως στην λατρεία τοΟ Ένός; Δέν μπο­ρεϊ κανεις νά τό άποδείξη, άλλά νά τό όποστηρίξη μπο­ρ-ει. Γιατι άπό τά πιό άρχαια χρόνια ό Όρφευς «πρωτος δ ι · δάσκαλος yεyονώς η:ερι τοΟ μόνου θεοΟ» έκήρυττεν, δτ ι

/

«εfς έστ' αυτογενής, ένός; εκyονα πάντα τέτυκται». Και. στά 'Ελευσίνια έδίδασκαν,.

κατά τόν Πλούταρχο, δτι «ού yάρ πολλά τό θειον έστιν, ώς.­ήμων εκαστος έκ μυρίων δια­φορων έν η:άθεσι yινομένωνγ

αθροισμα η:αντοδαη:όν καί -πανηyυρικως μεμιyμένον,,.

άλλ' ΕΝ είναι δει τό ΟΝ, &· ση:ερ ον τό εν». Και δλες οι .

μορφές δέν είναι παρά δπως θέλει ό ποιητης «άστραπό-· η:ετρες τοΟ άόρατου». Για τοΟτο και διατηροΟνε μέχρι τά σήμερα κάτι άπό την άp· • χαία τους λάμψι καt οί άστρα­πόπετρες τοΟ 'Ολύμπου. Καί τις νιώθει ό σ·uyχροvος χωρι· κός της 'Ολυμπίας καt της. 'Επιδαύρου και των αλλων άρχαίων ίερων-άδιάφορο αν· «θεους» fj «στοιχειά» fj άπλη, η:αράδοσι- σάν δυνάμεις, ζωντανές, παροΟσες .. /

, . .

3Η

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ

ΑΠΕΡ ΑΝΤΩΣΥΝΗ

Ίl κοιλάδα άπλω•ιόταν πέρα κάτω κι' ήταν γεμάτη απΆ τη δραστηριότητα πολλων αγpων. ·ο ηλιος μόλι;; ε[χε δύσει πίσωαπ' τ' d:πόμακpα σουνα κι' οίίσκιcι μάκpαιναν σκοτεινοί. �Ητανενα γαλήνιο οpάδυ, με μιαν αυ,'απου έpχόταν απ' τη θάλασσα.οι ποpτοκαλλιές, σε πυκνές σει­ρές, ήταν σχεδόν σκοτε•νές. Καίστο� μακρύ, ίσιο δρόμο, φαίνον­ταν δω καί κεί μερικές λάμψεις

· καθώς τα κινούμενα αυτοκίνητααντα'Jακλουσαν τό φως του ηλιουπου έδυε. Ή ταν ενα βράδυ μα·γείας καί ειρήνης.

Ό νους έμοιαζε να σκε1tάζ ητην πλατειά έκταση καί την α­τέρμονη απόσταση. 'Η καλλίτε­ρα, δ νους έμοιαζε νά έκτείνεταιχωρίς τέλος, καί πίσω καί πέρααπό τό νου ύπηpχε κάτι πουκpατουσε δλα τά πράγματα μέ­σα του. '0 νους αγωνιζόταν αό­

ριστα ν' · άναγνωpίση καί νά Θu­μ'ηθη· έκείνο που δεν ·ηταν τουνου κι' �τσι ε�χε σταματήσει τησυνηθισμένη του δραστηριότητα.'Όμως· δεν μποpουσε νά συλλάβήαυτό που δεν είχε την ίδια φύ�η

μ' αυτόν, καί δλα τά πpάγματχ της παρούσης στιγμής, μαζυ κι' δ νους, ήταν τι,λιyμένα μέσα σ' αυτη την άπεpαντω'Jύνη. 'Η οpα­δυά σκοτείνιαζε κΧί τό απόμα­κρο γαύγισμα των σκύλων οέν τάραζε καθόλου έκείνο που βp{­σκεται πέρα. από κάθε συνειδη­τότητα. Δεν μπορεί νά γίνη αντι­κείμενο της σκέψr1ς καί ν' αποοή έμπειpία. του νου.

'Αλλά, τότε ποιο είναι αυτο που διέκρινε και πρόσεξε τουτο τό κάτι έντελως διαφορετικό άπ' τίς προβολές τι,υ νοϋ; Ποιός εί- · ναι αυτός που είχε την έμπεφί!Χ, αυτου του κάτι; Προφανώς, οχι δ νους της κα.θημεptΨΤJς μνήμης, των κα.θημεpινων άποκpί σεων κα.ί πα.pοpμήσεων. 'ϊπάpχει, λοιπόν, ενα.ς αλλος νους, η είναι ενα. μέ- .; pος του νου που είναι να.pκωμένο κα.ι χpειάζετα.ι μόνο y' αφυπνtστfι '' από έκείvο πάνω καί πέρα. από κάθε νου; 'Εάν είναι ετσι, τότε ανάμεσα στο νου ύπάpχει πάν­τοτε έκείνο που είναι πέρα. από κάθε σκέψη κα.ι χρόνο. Κι' αν α­κόμα α.υτό δεν μπορεί νά ύπάp­ξη, είναι γιατί ύπάpχει μόνο θε-

' � \ .'• _1 !i.l •• ··-.}·, 4-.

312 ΙΛΙ.ΣΟΣ • ··"ι

ωρητική, σuλλοyιστικη σκέψη κι' έπομένως μιά απ' τις πολλές επι­νοήσεις του, νου.

'Ενόσω α.υτη ή απερα.ντωσύνη δεν γεννιέται &π' τη μέθοδο του νου, τότε ποιο είνα.ι α.υτό πού 1τρόσεξε α.υτό τό άλλο; ΕίνCGι δ νους σάν πειραματιζόμενος πού εyινε προσεκτικός σ' α.υτό, η �ίν:χι α.υτη ή απεραντωσύση πού προσέχει τον έα.uτό της yι.χτί δεν δπάρχει κα.θόλοu πε,ιρα.μα.τιζόμε­-vος; Δεν ύπηρχε πειpCGματιζόμε­νος δτα.ν α.υτό συνέ6η κα.ί κα.τέ­r6ηκε απ' τό βουνό της ακόμη ή προσοχη του νου ήτα.ν εντελώς :Οια.φορετική, σε είδος δπως καί �ε 6α.θμό, απ' α.υτό πού είναι α· κα.τα.μέτpητο. Ό νους οεν βρι-

znYPIASIN rAAANOZ

σκότα.ν σε λειτουργία., ήταν ξυ­πνητός · καί πα.θητικος κα.ί μολο­νότι γνώριζε την αυρα. πού επα.ι­ζε ανάμεσα στά φύλλα., δεν ύπηρ­χε κα.νενο; είδους κίνηση εντός του. Δεν ύπΥ)pχε πα.ρα.τηρητης πού μετρουσε το π�ρα.τηρούμενο. 'Ιπηpχε μόνον αi'Jtό, κι' -α.υτο ήτα.ν προσεκτικσ στQν έα.υτό του, χ 1nρίς μέτρο. Δεν είχε αρχή, ου­

τε λέξεις. Ό νους είν:χι πpοσεκτικος σ'

α.υτό πού δεν μπορεί νά α.1χμα­λωτίση με την εμπειρία. και με τίς λέξεις. Σ' α.υτό πού πάντα. υ­πάρχει άχρονο κι' ακαταμέτρητο.

(Άπο τη δεύτερη σειρά του βι­βλίου τοϊι Κρισ,1αμουρτι πού εκυ­κλοcrόρησ� προ όλίγου).

'Ενώ έκτυπουται τό τευχος, μεταδίδεται τό · θλι­βερον αγγελμα του ,,Βανάτου του ΣΠΥΡΙΔΩΝΟΣ ' Γ ΑΛΑΝΟΥ, καθηγητου του Πανεπιστημ[ο\) • Αθη-νων, έξαιρέτου πνευματικου . άνθρώπου καί μυ­σταγωγου, φίλου δε καί του ΙΛΙΣΟΥ.

1

ι'

·ι

. .:.

�i � J . ' • }

J-1 ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΙΣ

ΤΗΣ ΒΑΣΙΛΙΣΣΗΣ

Ή προσ:ρώνφις τη; llασι · λίσσr;ς Φρειδερίκης πρό; τόν Γερμανόν φuσικόν κ. Χάίζε­μπεργκ (την δποίαν έi;ημοσίευ­σεν δ ΙΛΙΣΟΣ εlς τό 18ον τευ­·χος, ύπό τόν τίτλον «'Επιστήμη,Φιλοσοφία, Θρησκεία εlς εν άρ­μονικόν σύνολον») προεκάλεσε κα­τάθεσιν έρωτήσεως εlς την Bou ·λήν, δτ:ό του 6ουλευτου 'Αθη­νων κ. Γ. Βαλούpδοu. Ή έρώτη­σις άναφέρεται εlδικως είς την

· φράσιν : «fι σύγχρονος Έπιστή­:μη καί ε1δικως fι θεωρητικη καίΠuρηνικη Φuσικη τείνει τόν δά­κτυλον πρός τόv Πλάτωνα, τόνΙΙλωτίvον καί τόν άπόκρυφοyΧριστόν, οί δποίοι είναι μεγάλοιδιδάσκαλοι».

'{) κ. Βαλουρδος έρωτα τους ό:ρμοδίους δπουργούς, έαν ελα-6ον γνωσιν · της προσφωνήσεως της Βασtλίσσης πρίν αυτη γίνη _

_ καί έαν άνέλα6ον τr,ν ευθ' ψ του περιεχομένου της._ · ·

'Όταν περιέλθr,ι ε1ς γνωσιν -μα� fι .άπάντησις ε1ς την · έρώτη·-σιν, . θα. την μεταδώσωμεγ .-ε1ς-.τους �ναγ.νώστας του JΛΙΣΟΥ.

313

'Εν τφ μεταξύ, σημειουμεν ά­πλως τr1v έκδήλωσιν στεvης άν­τιλήψεως.

Η ΚΑ ΥΣΙΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΚΑΙ ΟΔΗΜ,ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Είναι γνωστον άπο τον καθη­μερινο τύπο το δημιουργηθέν ζή­τημα μετα τον θάνατο του δια­σήμου μαέστρου Δημήτρη Μη­τροπούλου, λόγφ της έκπεφρα-­σμένης έn.ιθuμίας του ν' άr.ο­τεφρωθη το σωμα του. 'Όταν fι τέφρα μετεφέρθη έντος ληκύθου στην 'Αθήνα, δέν έγινε κηδεία, οϋτε καί έπιμνημόσυνος δέησις. Ή έκκλησία άπέσχε κάθε έκδη· λώσεως. Είχε δικαίωμα; 'Αλλοι είπαν ναί, άλλοι οχι. Ό τέως Πρύτανις του Πα,ιεπιστημίου 'Α­θήνων κ. Γρ. Παπαμιχαηλ εlς σύγγραμμά του, δποστηρίζει δτι είναι απαράδεκτος fι καυσις των νεκρων καί απαγορεύεται, διότι fι 'Ορθόδοξος 'Εκκλησία πιστεύει εlς την ανάστασιν των νεκρων.

Ό καθηγήτης της θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ά­θηνων κ. Γερ. Κονιδάρης, - έδή­λωσεν δτι έν ουδεμι� -· περιπτώ­σει δύναται να γίνη κηδεία. «θα ήδύνατο ίσω; νά γ.ίνη 6ραδύτερον

314 ΙΛΙΣΟΣ

επιμνημόσυνος-δέησις, έαν δ ίδιος δεν είχεν παραγγείλει την καυ­σιν της σορου του, πραγμα το ,δ­ποίον αποτελεί παράpα.σιν της ορθοδόξου πιστεώς του».

'Αντιθέτως δ κα.Οηγητης κ. 'Αμίλκας 'Αλιβιζατος εκηρύχθη ύπέρ των εκκλησιαστικών εοχων ε1ς τον νεκρόν». Βεβαίως-είπε­δπάpχει αρχα.ιοτάτη χριστιανικη σuνήΟεια κχτα.στασα εκκλ ησια­στική (οχι ίερα) παράδοσις, οί νεκροί νά θάπτωνται κατα τον συνήθη γνωστόν τρόπον. Οοχί σπανίως οu.ως 1; παράδοσις αϋτη διακόπτεται οτα.ν δι' ώρισμένοuς λόγους το κοιvοv σκήνωμα με­τατρέπεται ε1ς κόνιν η αμορφοv ϋληv, δτε τα δπο τοια.ύτην μορ­φήν λείψανα πα.Ρ-αδίδοντα.ι κα.ί αοτα ε1ς τr;v μ rιτέρα γην με tΊJV ω1τήv εοχετικήv τάσι•;. κα.ί πρα­f ιι της 'Εκκλησίας. Συνεπώς μrι δπάρχοντος δόγματος απαγσρεύ­οντος τήν εκκλησια.στικr;·ι τα:φή•ι της «σποδου» των καέvτων σω­μάτων, δεν βλέπω πως είναι δu­ΨJ.tόv να στερηθη το δπό οία:vδή­ποτε μορφr;ν σκήνωμα ένός ορ­θοδόξου χριστιανου καί δ1ι, ώς γνωστόν, δια.κριvομέvοu δια τrιv ε1ς Χριστοv πίστιν κα.ί εοσέ6ειάν του της εκκλησιαστικής του τα· φής».

Ό Πρόεδρος της 'Ακαδημίας καί καθηγητr1ς του Πανεπιστη­μίου κ. Παναγ. Μπρατσιώτης ε­δέχθη οτι «ή καυσις των vεκρων δεν αντίκειται ουτε εlς ρητην α­παγόρεuσιν της Ά γίας Γραφi;ς ουτΈ ε1ς δόγμα τι· προσκρούει · ομως ε1ς την παναρχαίαν χρι­στιανικήν παράδοσιν αφ' ίνός καί ε1ς το χριστιανικον .ιtαί το

ανθρώπινον εν γένει αίσθημ� καί ε1ς τήν αvθρωπίvην ψuχολο­γίαν αφ' έτέροu. Ή ανάστασις των νεκρών, ή ε1ς την όποίαν πί­στις αποτελεί δόγμα χριστιαvι­κοv σuμπεριλαμ6αvόμενοv εlς αοτο το Σύμβολον της πίστεως, 6ε6αίως δεν εξαρτατα.ι απο τr;-t ταφηv αποκλειστικώς, οϋτως ω­

στε να αποτελη αϋτη opov απα­pαίτη-εον της αναστάσεως. Ά vα.μ­φιβόλως ομως ή πίστις ε1ς τήv α­vάστασι ν των vεκρων, εν σuvδu­ασμψ προς τήv βιβλικηv εκδοχr,'t του σώματος ώς .κα.τοικητηρίο.,. . του Άγίοu Πνεύματος (Α' Κο­pιvθ. γ' 17) και προς την 6ι6λικήν παράδοσιν κα.ί μάλιστα προς το. παράδειγμα αοτου του Σωτήpος, σuvετέλεσεv ε1ς την δγ1μιοuργία'Ι' μιας στα.θεpας κα:ί σεβα:σμίας __ χpιστιαvικης παραδόσεως δια. της ανέκαθεν ταφης των χριστια­νών καί δια της τιμής προς τους τάφους των μαρτύρων κα:ί τωv ά:γίωv καί πpός τα ίεpά των λεί­ψανα:, καί εν γένει προς τα λεί­ψανα των vεκpωv. 'Επί πλέον ft, ταψrι των vεκρωv εσήμαιvε κα:ί σημαίνει απόδοσιv αοτωv ε1ς την γην (ή δποία σημειωτέον δτι. ύπό πάντων τG)V λαωv θεωρείται. ώς«μήτηp») προς άvάπα:uσιv εlς τους .κόλπους αυτής, συμφώνως. κα:ί προς τό θείον λ6γιοv «Γή εί κα.ί ε1ς γην απελεύσr,1» (Γε­νέσεως, γ' 19). Πρβ. κχί το έλληνικόv «γα.ίαγ εχοις ελα­φpάv->,.

» -=ο έ'Ιταφια.σμΟς των 'νεκρών- ·άvταποκpί vεται πλ ηpέστερον προς την χριστια.νικηv καί δή, καί την 6ι6λικηv εκδοχην του­θανάτου ιί>ς ϋπνοu. «Λάζαρος () f-

' \

.. , .

ΙΛΙΣΟΣ 315,

φίλος ήμων κεκοίμηται» ('Ιωάν-' νου ΙΑ 11), «Ουκ άπέΟανε το κοpάσιον, άλλα καΟεύδει» (Ματθ. Θ 24). Έντεσθεν τα yεκpοταφεία: εχα:pα:κτηpίζοντο κα:ι χα:ρα:κτη­pίζονται όπο τGηι χpιστια:νων ώς «κοιμ ητήpι:,ο,.

Πάντως δ κ. Μπρατσιώτης 6-πεστήpιξεν δτι εlνα:ι φpικτο το σύστημα: της καύσεως των νε­κρών (εχει δε κα.ί πpοσωπικην εντύπωσιν), ενφ δ εντα:φια:σμος εlναι «φιλα:νθpωπότεpος». Δέν Οα εlχε, δι' δλους τους άνωτέpω λόγους άντίppησιν, να άπευθύνη ή Έκκλησία: ευχάς.

Τελεία:ν αντίρρησιν διετύπω­σεν ετεpος κα.θηγητης 'τfις θε?­λογικης σχολής, δ κα.ί επίτροπος της 'Ιεpας Συνόδου κ. Καρμίρης, δστις καί επηρέασε, φα:ίνετα:ι, πpcς ληψιν της αποφάσεως δια την άποχην τής Έκκλησίας.

Την άποχην α:υτην επέκpινεν δ πρόεδρος της Έτα:ιpία:ς Λα: ί · κων Θεολόγων κ. Άνδp. Κερά­μίδα:ς. «Ή γνώμη μου-είπεν­ώς Θεολόγου, 'Ορθοδόξου Χρι­στια:νοσ, είναι, δτι επρεπε να yί­νη τουλάχιστον επιμνημόσυνος δέησις διότι δεν εμεσολάβησεν αυτοκτονία: διά VΙΧ απα:γορευθη ιχϋτη, αλλ φυσικο� Οάνα:τος. «Έφ' δσον δεν εχει αποφα:νθη ε­πισήμως ή 'Εκκλησία: μα:ς, ώφει­λεν ή διοικουσα: Έκκλησία: 15χι 6έ6α:ια. να κηδεύση τον νεκpόν, ώς στάχτη, διότι τοστο θα προε­κάλει τον Λαόν, άλλα νά δια:6ά­ση επιμνημόσυνον δέησιν. Ή δέ­ησις επt σποδου δεν απαγορεύ­εται κα:ί εχει γίνει πολλάκις δτα:ν Χριστιανοί κα:τεκάησα:ν είς πυp­καϊας γj είς δυστυχήματα:. Δια

τοστο φρονώ, δτι -�το παράλει­ψις ή άρνησις, εάν εγένετο επι­σήμως τοιαύτη, να ψαλη δέησις όπερ άναπα:ύσεως τ·ης ψυχ·ης τοί}. αpχιμουσικου Μητροπούλου».

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ό κ. Μ πpα:τσιώτης ανέφερε σε άρθρο του στην «Κα:θημεpινη»· διάφορα; ίστοpικα στοιχεία; για την κ�υσι. Λί κυpιι�τεpαι περι­κοπα:ί :

«Ή καυσις των νεκρων εΤναι εί­δωλολατρικόν εθιμον, χρονσλο· yουμενον άπό της νεολιθικης έπο­χης καl χρησιμοποιούμενον παρά· τοϊ'ς ίνδοyερμανικοϊς λαοϊς, μάλι­στα δε παρα τισιν Ίνδοϊς, κατά. μέγα δε μέρος καί παρα τοις πα­λαιοϊς ήμων προyόνοις. Τά αϊτια: του έθίμου τούτου ησαν άφ' ένός μεν πρακτικης, άφ' έτέρου δε θρη- . σκευτικης φυσεως Οί πρακτικοί λόγοι ησαν ή άνάyκη των νομαδι­κων κατ' άρχας λαων, οί όποϊοι πρωτοι έχρησιμοποίησαν, ώς φαί-­νεται, τό εθιμον τοGτο, οπως με­τακινούμενοι άπό τοπου είς τό-­πον, εχουν μεθ' έαυτων τουλάχι­στον τ ήν τέφραν των προσφιλων των νεκρων. Ώς θρησκευτικοί δε.­λόγοι ρύνανται νά θεωρηθουν ό.­φόβος πρό των νεκρων καί ή ίδέα, οτι τό πυρ καθαίρει τήν ψυχήν και προπαρασκευάζει αύτήν δι' υψηλο­τέραν έπιβίωσιν. (Πρβ. τόν θάνα­τον του 'Ηρακλέους καί τόν μυθον· του πτηνου Φοίνικος).

»Παρά τοϊς Έβραίοις, ώς καί πα­ρά τοϊς άλλοις Σήμίταις, ϊσχυεν· ώς κανών (με έλαχίστας έξαιρέ­σεις) ή ταφή των νεκρων, τήν ό­ττοίαν υπέστη καί ό Κύριος. Άκρι· βως δε τό παραδειyμα τουτο τοϋ, Σωτηρος άφ' ένός καί ή χριστια­νική πίστις άφ' έτερου είς τήν ά- -νάστασιν των νεκρων καί είς τό σωμα ώς κατοικητήριον του Ά yίού Π\Ιεύματος καί οχι ώς δεσμωτήριον -της ψυχης, συνετέλεσαν είς τήν έ­ξοστράκισιν του έθίμου της καύσε-ως, ώς είδωλολατρικου καί είς τ_ήν-

-

-

ΙΛΙΣΟΣ'

καθιέοωσιν καί έμπέδωσιν του φι­λανθρώπου εθίμου της ταφης καθ' ,απασαν τήν χρισrιανικήν 'Εκκλησί­αν της' Α νατολης καί της Δύσεως μέχρι των νεωτέρων χρόνων καί είς τήν συνύφανσιν αύτου μετά τ,ης θρη· σκευτικης καί κοινωνικης ζωης των διαφόρων Χριστιανικών λαών.

»Ύπό τήν έπίδρασιν δμως της Ά­-vαyεννήσεως καί μάλιστα του λε­γομένου Διαφωτισμου ηρχισεν ή

-άναβίωσις του έθίuου της καύσεωςέv τfi Δυτικfi Εύρώπn» ..

Μrι ξεχνουμε, δτι 6-:ιάρχει καίείς την 'Ελλάδα μικρά κίνησιςfιπέρ της καύσεως των νεκρών,της δποίας fιγείται δ καθηγη­της του Πανεπιστημίου 'Αθηνώνκ. Θεο3ωρίδης.

ΤΟ ΑΓΝΩΣΤΟ ΣΥΜ.ΠΑΝ

Τά νεώτερα άπό τίς ερευνες γιά τό μυστηριώδες άστρικό σύ­ΊJ.παν.

'Αστρονόμος χρησιμοποιων τό μέγα τηλεσκόπιον του ορους ΙΙ�­λομάp εφθασεν ε1ς τά 36 δισε­κατομμύρια των δισεκατομμυρίων μιλίων ε1ς τό .l ά.στημα καί ανε­κά.λυψε κηλίδα φωτός άντιπρο-' "

Ι, λ ξ' '" s:, r σωπευουσαν ενα α α ιαν Ύj· uυο l'αλαξίας έν συγκρούσει. Ή ΚΥJ· λίς κινείται μέ τχχύtΎjtα 90.000 μιλίων τό δευτερόλεπτον.

'Λπό έπισtΎjμονικης απόψεως τό σΎ/μαντικώτερον ήτο δτι δ άστρον6μος ελάβε τό φάσμα του άντικειμένου τούτου. Μέ αυτό ηδυνήθΎj νά διαπιστώσΎ/ ταχύτη­τα καί απόστά.σιν, αλλά του έ­χρησίμευσε καί ώς αφεtΎjpία δια γi διαπιστώση κατά πόσον δ κό­σμος έγεννήθΎj ε1ς μίαν μεγά.λΎjν σύγκρουσιν καί ελα6ε. μίαν μορ-, φήν εκτοτε η διαρκώς ανανεου­ταί καί δέν εχει' ουτε ι:χρχην ουτε -τέλος.

'Εκ τι,)ν 150 δισεκατομμυρίων αστέρων του γαλαξίου μας, 150.

000 πλανητχι κατοικοQνται πι­θανώς δΤ'"ό ζώντων δντων. Αυτό είνχι τό π6ρι�μα μελέτης του Σοβιετικου έπιστήμονος καθη­γητου Γιουρι Ράλ έπί των συν­θηκών ζωης ε1ς τό Διάστημα. Ό κ. Ράλ δπογραμμίζει δτι τά ζώντα οντα των μχκρυνων αυτών κόσμων πρέπει νά είναι δμοια μ� έκείνα της Γης.

ΜΗΤΡΟΤΗΣ

υΕνας θηλυκός χιμπαντζηc; του Ζωο\οyικου Κήπου των Σκοπίων όνόματι Γιοβάνκα, έδημιούρyησε δραματικόν, αλλά συγχρόνως καί συyκινητικόν έπεισόδιον. Τό έξη· μερωμένον ζώον, τό όποϊον εΤχεν ύποστη δίς αrτοβολήν, εχον ανε­πτυyμένον είς τό επακρον τό εν­στικτον της μητρότητος, έδραπέ­τευσεν από τόν κλωβόν του, απή­yαyε βρέφος από τό καρροτσάκι τού καί ανερριχήθη είς κοpυφήν δένδρου ϋψους 18 περίπου μέτρων. Πρό των έντρόμων καi έκπλήκτων περιέργων, πού συνεκεντρουντο ό­λονέν καί περισσότεροι, ή Γιοβάν­κα· ηρχισε νά θωπεύη καί νά να­νουρίζη τό βρέφος μέ μητρικήν στορyήν, ένi;) οί πυροσβέσται α· πλωναν δίκτυον ασφαλείας καί οί φύλακες παρώτρυναν τήν χιμπαν­τζίνα να κατέλθη. Μετά όλόκλη­ρον ωραν καi αφου έδοκιμάσθη · σαν ακάρπως δλα τά μέσα πει­θους, ακόμη καί όρεκτική τροφή, τό ζώον έτυψλώθη διά προβολέων καί έyκατέλειψε τό βρέφος, τό ό· ποϊον κατά τήν πτωσίν του έπί δι·. κτύου της Πυροσβεστικης 'Υπηρε­σίας έτραυματίσθη καi μετεφέρθη είς νοσοκομεϊον.

Ή Γιοβάνκα, φέρουσα βαρέως τήν απώλειαν του μωρου, ηρχισε νά θρηνη καί τελικώς έπυροβολή­θη καί έφονεύθη, επειδή ήπείλει δια των yρόνθων της τό συyκεν-

' './� 1

f-,

ι

,,

(

ΙΛΙΣΟΣ fH7

τρωθέν πληθος, πρός yενικήν θλϊ­ψιν.

Τήν καημέ·�η τήν Γιοβάνκα. Σκο­τώθηκε γιατί εκαμε "eό εyκλημα νά έκδηλώση τήν στοργή της μητρό­τητος, περισσότερο άπό πολλά αλλα δ(ποδα ...

Η ΑΤΛΑΝΤΙΣ

ΗΤΟ- Η ΣΑΝΤΟΡΙΝΗ;

Ναί, άπαντα δ καθηγητής της σεισμολογίας τοΟ πανεπιστημίου • Αθηνών κ. '

1Αγγ. Γαλανόπου­λος. Σε μιά ανακοίνωσί του προςτο συνελθον ε1ς το 'Ελσίνκι διε·θνες γεωψυσικο συνέδριο, ύπε­στήpιξε δτι το 6ασίλειον της 'Α­τλαντίδος, τ_ων δύο νήσων, «τηςμείζονος καί της έλά.σσονος»,δεν ήταν παρά 1J Κρήτη καί 1JΣαντορίνη. Πλήρης άνά.πτυξιςτων λόγων, οί δποίοι στηρίζουντην άποψfν του, είναι αδύνατοννα: γίνη στά χρονικά αυτά.. Πάν­τως, θ' αναφέpωμε μεpικα: στοι·χεία.

Ό Πλάτων τά δσα αναφέρει περί Άτλαντ[δος άποτελουν στοιχεϊα, τά όποια έκληρονόμησε άπό τόν Σόλωνα ό πάππος του Κριτίου. Ό δέ Σόλων τά παρέλαβε άπό τούς Αίyυπτίους ίερείς της Σαίδος, οί όποϊοι του μετέψρασαν σyετικάς έπιyραψάς πού ησαν χαραyμέναι έπάνω σέ στύλους.

Ό Πλάτων λέγει δτι ή 'Ατλαν­τίς απετελεϊτο από νησιά, 10 έν συνόλ((), μεταξύ των όποίων καί ή Κρήτη. Ή Μητρόπολις ητο ·μία στρ6yyύλη ν.ησοΕ, είς τό κέντρον της όποίας ητο ενας λόφος, πού δλα του τά σημεϊα άπεϊχον άπό τήv θάλασσα 50 στάδια. 'Επάνω είς αύτόν τόν λόψοv ύπάρχουν τό ψρούρι::>ν καί ό Ναός του Ποσει­δC.ν )ς. Τόν λόψον περιέβαλλον τρεις τεχνηταί τάφροι πλήρεις θαλασσίου ϋ5ατος. Αί τάφροι αύ­,;αί συνεδέοντο μέ τεχνητήν διώ-

. ρυyα; μεταξύ των καί μέ τήν άνοι-

κτήν θάλασσαν. Ό έν λόy({J διωρυξ ητο εύθεϊα καί τό στόμιόν της εύ· ρίσκετο είς τά βορειοδυτικά της νήσου. 'Αναφέρει δέ λεπτομερώς δ Πλάτων τό πλάτος καί τό βάθος της διώρυyος, ή δπο(α έπέτρεπε τόν ε'ίσπλουν των μεγαλυτέρων α­κόμη πλοίων καί τήν ε'ίσοδόν τωv είς τάς ανωτέρω τάφρους, πού έ· χρησίμευαν ώς ασψαλεϊς λιμένες. Τό δέ μηκος της διώρυyος λέγει καί πάλιν δ Πλάτων, ητο 50 στά­δια.

Κατά τόν κ. Γαλανόπουλοv, προσεκτική έξέτασις των ύπαρχόν­των στοιχείων στό yεωλοyικό μουσεϊον του Πανεπιστημίου yιά τήν Σαντορίνη καί παραβολή των μέ τήv περιγραφή της Άτλαντίδος, εfναι πολύ πειστική. «Τά ϊχνη των λιμένων-λέγει- καί του θαλασ­σίου αϋλακος, δ όποϊος ηνωvε. τούτcυς μέ τήν θάλασσαν εfναι τό­σον σαψη καί ανταποκρίνονται τόσον πλήρως είς τά μέτρα πού αναφέρει δ Πλάτων είς τόν Κρι­τίαν, ωστε νά μένη κανείς κατά­πληκτος διά τήν ακρίβειαν της πε· ριyραψης.

Φυσικά., το θέμ:χ για: το δποίοv έγpά.ψησαν χιλιάδες τόμων, δεν θά λήξη με τ·ην νέαν θεωpίαν τού, 'Έλληνος καθηγητοΟ.

Ο "ΡΟΔΟΛΦΟΣ.,

Μιά συγκινητική ίστορία από­τούς τελευταίους σεισμούς του Πε­ρου μεταδίδει ό διεθνής τύπος."Ηρως της ίστορίας ό «Ροδόλφος», εvας σκύλος, ό όποϊος εσωσε τήv Ζου­αvίτα, ενα όρψανό κοριτσάκι.

.,Ησαν μαζί σ' ενα πανοραματι­κό ϋψωμα του 'Αρεκούϊπα, πόλεως 2C0.C00 κατοίκων. Ξαψvίκά ό σκύ­λος της αρχισε vά τρέuη καί ρί· χvοντας βλέμματα τρόμου πρός τήν μικρή τήν έyκατέλειψε τρέχον­τας. Ή Ζουανίτα αρχισε vά ψωνά­ζη: «Ροδόλψε, Ροδόλψε, ελα δω».

Τό σκυλί ομως έξακολουθουσε νά ψεύyη. Ή Ζουανίτα τό κυνήγη­σε μέχρι της οίκοδομης καί δταν τ-ό κατέφθασε θέλησε νά τό μαλ-

-,,.. ;:-,

�18 ΙΛΙΣΟΣ

λώση διά την άνυπακοή του. Κα· -τάκοπη ομως ή μικρή άπό τό τρέ- · ,f,ιμο κάθισε καπου διά. νά άναπαυ­θη 'Αλλα δ Ροδόλφος εξακολου­-θοΟσε να είναι τρομερά άνήσυχος. Κύτταζε με τέτοιον τρόπο τjJν μι­κρή του φίλη, σάν νά η9ελε κάτι να της πη που δυστυχως δεν μπο· ροΟσε. 'Εδειχνε πώς η9ελε νά συ-

- νεχίση την φυyή του άλλά δεν η·�ελε καί να εyκαταλείψη μόνη τηνμικρή κυρία του.

Πρίν προφθάση ομως ή Ζουανίτα ·νά καθησυχάση τόν σκύλο της καίνά εξακριβώση τούς λόγους της·άνησυχίας αίσθάνθηκε τά πόδια-της νά τρέμουν καi τό εδαΦος νάκλονίζεται. Ή yη ολη ετρεμε. Ύ­,τοχθόνιοι κρότοι αpχισαν νά άκού­Ύωνται καί δyκοι του εδάφους ναμετακινοΟνται. "Ηταν ενας φοβε­''βός σεισμός ..-' Ή Ζουανίτα έσώθη yια πρώτη-φορά, διότι τό μέρος οπου ευρί--σι<ετο στην άρχή ετάφη υπό τά ε-ρείπια Γιά δεύτερη φορά, οταν.εlχαν φθασει στην πόλι, δ Ροδόλ­φος την αρπαξε με τά δόντια του<(Πό τό φουστάνι καi την εσυ,:,ε-·στην πλατεϊα. "Ηταν καιρός, διότι.,μία νέα δόνησις κατέστρεψε ολη

την πόλι. Καi στην πλατεϊα ετινά­χθηκαν ερείπια των οtκοδομων. υοταν τό φοβερό κακό εκόπασε κάπως ή μικρή ευρέθη μέσα είς δyκους ερειπίων. Δίπλα τηr δ Ρο­δόλφος εκλαυθμήοιζε. Τ ό · ενα του πόδι εΙχε πιαστη κάτω άπό ε\ιαν δyκον μπετόν καi ητο άδύνατον νά άπαλλαyη. Ή Ζουανίτα μέ με­yάλον κόπον άνεκαλυψε ενα μα· δέρι. Μέ αυτό προσπάθησε νά ά· παλλάξη τόν Ροδόλφον. υοιαν_ τό κατώρθωσε ητο άδύνατον νά άν­θέξη αλΧ:ο καi ελιποθύμησε Είς την θέσιν αυτήν άνεΟρον την Ζου -ανίτα οί δμάδες διασώσεως ϋ:ηεραάrτό μερικές ωρες, Κοντά της πι­στός παρέμεινε ό Ροδόλφος ανκαi τραυματισμένος. Καi οί δύοομως εΙχον σωθη η μαλλον δ εναςεσωσε τόν αλλον. Τό σπίτι τηςΖουανίτας εtς την πόλιν είχε κα·ταρρεύσει καi μαζί μέ αυτό είχεσκοτωθη καi ή θεία της πού την φι·λοξενοΟσε καθώς καi ολοι οί ε­νοικοι Τώρα η μικρή δέν είχε πιακανέναν σfόν κόσμο εκτός · άrτότόν σκύλο της. Ή περουβιανή κυ- ' :.βέονησις άνέλαβε καi τούς δύο υπό 'την προστασία της.

Ο ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΟΣ

ο ΙΛl>Ο> EVX�TAI >� ΟΛΟΥ>

ΤΟΥ> ΦIΛΟΥ> ΤΟΥ EYTYXl>/v\E

Νο , ΤΟΝ kAINOYl>ΓIO ΧΙ>οΝο

. '

, · ,-,,

• •

1

.' �-

...

�1

,; ;

Περιεχόμενα ,, ετοvς 1960

13ΑΣΙΛΙΣΣΑ ΦΡΕΙΔΕΡίΚΗ 'Επιστήμη, Φιλοσοφία, Θρη-σκεία εν άρμονικον σύνολον Σελίς 149

ΒΑΣΙΛΗΣ Γ. ΙΩΑΝΝΗΣ Τα άνθ'ρώπινα Δικαιώματα » 57Ό ίπποτισμος σάν άνθρωπιστικος θεσμός >> 177Ό άνθρωπος » 275

JΩΑΝΝΙΔΗΣ Α. ΔΗΜΗΤΡΙΟ.Σ Παρμενίδης δ 'Ελεάτης » 17οι έπικοινωνίες μέ το uπερπέραν » 125Ή φθινοπωρινή ίσημερία » 209Ή χειμερινή τροπή του ήλίου " 271

ΚΡΙΣΝΑΜΟΥΡΤΙ Πίστις καί ιεροτελεστίες 1, 39 Κάτω άπό τά πεuκα (προ 25 έτών) » 164Συνάντησις πάλι μέ τον Κρισναμοuρτι >> 167'Έτσι μίλησε δ Κ. στο Μαδράς » 168Δημιουργική εότυχία 1, 171 Περίμενέ με, ώ φίλε... » 174 'Απεραντωσuνη 11 311

:tι ΛΟΥΒΑΡΙΣ Ή φιλοσοφία του Ραμακρίσνα » 135ΜΕΛΙΣΣΑΡΟΠΟΥ ΛΟΣ ΚΩΣΤΗΣ Ή μοναδικότης κάθε •

[στιγμης >Ι 214ΩΑΝΤΕΙΟΣ ΣΧΟΛΗ Σεμινάριο περί θανατικης ποινης 11 131ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ Α. ΧΡΙΣΤΟΣ Νέα βιβλία (Καζαντζάκη,

Κουτσοχέρα, Ρ .' Αποστολίδη κ. α) >> 152,227οι 'Ολύμπιοι )) 305

ΣΡΙ ΡΑΜ Τι εχει σημασία » S9Τί εΙναι σοφία 11 163

ΤΣ:ΒΑ ι·χ ΣΤΕΦΑΝ Τά μάτια του αίώνιου άδελφοu » 97ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ · Διαπλανητική έπικοινωνία » 45

Διάστημα και άποκάλυψ1ς J. Perkιn,, » 111Ό κοσμικός ρόλος του άνθρώπου άρχίζει Α. George » 242'Υπάρχει ζωή στο άπώτερο διάστημα; Ecl,vitι Dia-

111011d

Ό άποκρυφισμός και ή ερευνα του διαστήματος nOIHMATA Άθάνα Γ. Αίώνια είρήνη

Γιαννάτου Τάσου 'Άνθρωποι » » Στον Ριρίκο

Mairi G,ινeιs Στή γέννησι ένός παιδιοu .Καβάφη Π. Σοφοί δέ προσιόντων Κανελλοπούλου Π. Σέ κάτι φταίω ... Μελισσάνθης ιιΕίρήνη πασιη Παλαμα Κ Τό μέγα μήνυμα

'Από τίς ιιΝuχτες του Φήμιου»

))

))

))

))

))

))

))

))

))

))

))

2462511070

224196124

6. 8 7

185

Παπαντωνίου Ζαχ 'Απολογία στά ζώα » » » Ψα:λμοί »

Προβελεyyίου Α. Φύσις άγία... J> Σκίπη Σωτ. Ό Προμηθέας στον 'Όλυ'μπο » Φιλυρα Ρ. Γύρισμα »

ΔJΑΦΟΡΑ 'Αγάπη καί έξουσία ΤΌ D. Sιιzιιki >> 'Αλεποϋ, θεά της 'Ιαπωνίας » Βούδας ( ό) καί τό πρόβατο » Βίβλος (ή) γιά τήν Μετενσάρκωσι Cιesley F1 ιιηt >> Διάλογο� διδασκάλου καί μαθητοϋ Ούσπένσ,ω » Ζωή καt άγάπη 'Ηώ Λαμπίρη » Ζωή (ή) διδάσκει » Θεοί (ο1) τοϋ 'Ολύμπου L.Daνιclge » 'Ιστορία ένόι; σκύλου Έμμ Ροιδη » 'Ιεραρχία (ή) της 'Αργεντινηι; έναντίον τοϋ Τεκτο-

νισμοϋ R. Linc1ley » Καινοτόμοι; (ό) Ά. Λασκαράτου >> Καθημερινή προσευχή των 'Ινδών 1> Κομφούκιος (ό) S. Paιa111pantbi Ι> Μεταμορφώσατε τήν ψυχήν τοϋ άνθρώπου S. Ra-

16 256 176: 27() 175 21

226 245 189

56 203 263 25S 218

265 81

148, 197

ί i''

\' : ,.""· ..

1,

,,

clbcιl�ι 1s]1ncιn Νέγροι (οί) άδελφοί μαι;

))

))

))

))

))

))

54 • 42 \_,

Νεχρο� ( ό) στά παιδιά δλου τοϋ κόσμου Όδήγησέ με.,. l\laι gaι et F!Jntε:r Πόνος: εναι; διδάσκαλοι; CJaia Cocld Πρόβλημα ( τό) τοϋ ηρεμου νοϋ Robιt :i\Iehta Παραμένουν μυστήριο αί μεταναστεύσεις των που-

26 186

95 119

λιών l\fax Eastnia,1 Ι> 286 Σταυρός (ό} ώς προχριστιανικόν σόμβολον Γ. Άρ-

βανιτάκη » 65Συγκρούσεις τοϋ αίώνοι; μαι; Rob1t Mehta » 11Σε τt συνίσταται ή καλλιτεχνική ίδιότητα των πρα-

γμάτων C J111aia3aclasa» 1> • 115Σοφία (ή) τοϋ Λάο Τσε 1> 201Tt είναι δ αίρετικόι; Sιclney Ranson 1> . 83Tt ε'ιδους άλλαγή l\I11foeι cl Barl:ιerton >> 161 ·Τpείι; άpετει; » 264Τρείι; όμολ:>γίει; πίστεως Μπέζαντ-Νιάς-'Αραντέηλ » 302'Υπάρχει ζωή μετά θάνατον; ». 291Φιλοσοφία (ή) τίjς Βεδάντα Σ_ουαμι Γκανανάντα » 140Χρυσii επη Πυθαγόρου » 91ΧΊ"Jυσός ( ό) κανόνας της άνθρωπό.τητος >� 257Χρονικά 71.:._155-235-31�

' ..

,γ·

,.

..

'(( Β f Ο Σ Ο CD I Η R I f Η Ο Ο Σ f I Σ » Σ U Π ) Σ m Ο Σ ΓΙ . f .

Δραγατσανίου 6, Δcυτέρ:ι χαί Παρασχευ� 11-12 χαί 6.30-7 .30

i. Ρ. Rlavatsk)· Tc, Κλ:ι3. τr1 ς Θ:οσο:ρ:α: .λpf-. 6U""

» z;τ η χώ,?� τω•ι Ι'αλ.-'ζιω'Ι Ηου·ιιί)'ι » :20nnie Re. ant i\J:λtτη ε;: ιης �JΙΞι3ήσΞω; :. 4()

» Jlpό; τη·ι ,1ύφιι » �()» ΜΞτ:·ι-:; . .φι..J)ση » 10,> Κάpμ:z » 10

Le1dl)eatι:r Οί Δ:3άσ:ολο Κ:Χ'. 'ή 'Ατpαπος » (iO*» l\.εηη1�ιη Ζωή ει τω Τc:ι.t'J'Ιισμι� » . Ο'·» z;, εκ:ιιΟJ; TOU ΠΞιθοίίι » ]()

Be-an �- J _, c�dbeateι. Ό 'Αστpιι.ο;Κ6σι10; >> 10C. J1na1ajadasa· 'Ατ.61.pηο; ΊLξέλι; ς ',-\1Οpωπ6tητο: » 50''

Ed Arno]cl· Τό ΦJJ; τη; 'Ασ:α� » .'30J. Van cl 1 L::-etl\\ · θ:'J ε.·ι ε;οp:cι » ] ()

J.

Φω.; στηι 'λ τpατ.ο Κι-· sl1na111 ιιr tι · �τ± τ.6οι:χ του Δι::.ι:χσιάλου

» Το Β .. ω:λs 1.ον τη; Ε:.ο:χψο'Ιί:χ-::» 'Η Π ηγ rι τη; Σο/:χς» «Δελτίο ι 'Αστ:pος» ετωι 1!)31, .1:2,» 1 :2 Όμι)ίαι ε7,.. -� Όχάι ΗΗ-1

» 10 '() ι-1-ιλί:χι ' Ό,<άι l C J+!ε;,,. �

))

))

ι> »

-3.-3 ))

» »

1()

10151:)(j():2020

» �,ο,<ασμο τ.άιω στίι ζωή μα� » 60Άιτ. Άοpιαιοπούλου 'Ο "ΑιΟpωπο; κ:z 1 ή Ζωί1 » 40'

Ί ωi: ι Β .. ωι) 7)· Τό � ημcιωματάpιο ε ιός �[ύστου » --ΙΩ :.q{_ Μελισσ:φοποjλου: Ό Ί ησοίί;, άπό τηι cι.πο-\;η του

ΌpΘολογι-:;μοσ χα' ·οσ }lυστιχισμοίί » :2�» JJpοσω.φατιι.ο� Φιλ6σο· ο, χα. Θεοσοφί:χ » :21)

» Ό Κομήτης (θέcι.τpο 1οεω-ι) » 15ιΙΕΡJΟΔΙΚΟΝ «JΛΙ�Ο�» Τόμοι 1956 -- 1%0, ει.αστος » 40*

Τά σημειούμενα δι' αστcρίσχου έπιβαρύνονται μέ δραχ. 10 όταν

-πρόκειται δι' άποστολάς cίς τό έξωτεριχόν.

Ι�}-�,ΟΙΗ�, 'Εφέτος μεγάλες καινοτομίες

Με 40 δραχμες μττορεϊτε νό: κερδίσετε:

1) Τό ττρωτοψανες κέρδος του Ύττερτυχερου δλων των σειρών.

2) Το δώρον του 1.000.000 μετρητά.

3) Σττίτια άττό τό: Γενικό: Κέρδη.

4) Σπίτια-Αυτοκίνητα-Μετρητό: άττό τό:ηύξημένα έψέτος κέρδη ΕΚΑ.Σ ΤΗΣ ΣΕΙΡΑΣ.

'Επί πλέον οί κάτοχοι λαχείων των 8 προ·

νομιοuχων οειρων ( 1 - 8) διεκδικοϋν τό

ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΓΑλΟ ΚΕΡΔΟΣ τό όποϊον είναι:

Δύο Σπίτια - Μαγaζί-Δύτοκίνητο-100.000 δρχ .

Άyοράσατε έyκαίρως και ττρlν έξαντληθουν . .

ΠR�f:IH ΣUΠΤRΗΤWΠ RΠΟ ΟΠϊΣ ΤΙΣ·ΣϊΙΡϊΣ

Κατ' αύτόν τόν τρόπον αύξάνετε τίς πιθανότητες νά κερ­δίσετε ενα η καί περισσότερα μαζύ άπό τά έφετεινά κατα­πληκτικά κέρδη τά όπ:ιία· θά διανεμηθοϋν

Τιμή τεύχους δραχ. 10.-