"Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

57
ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΤΥΛΙΔΑΣ 2015 PROJECT Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ Πάμε θέατρο; gina zaza

Transcript of "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

Page 1: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΣΤΥΛΙΔΑΣ

2015

PROJECT Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ

Πάμε θέατρο;

gina zaza

Page 2: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

2

1. Εισαγωγή

Σκοπός της έρευνας είναι να γνωρίσουν οι μαθητές το θέατρο

(ελληνικό και ευρωπαϊκό) μέσα από κείμενα Ελλήνων και Ευρωπαίων

θεατρικών συγγραφέων, να συνειδητοποιήσουν τη δομή ενός θεατρικού

έργου, να εξοικειωθούν με τη θεατρική ορολογία, να αναλύουν

δραματουργικά ένα θεατρικό έργο (κοινωνικό και ιδεολογικό υπόβαθρο του

έργου, δραματικός χώρος και χρόνος, οι χαρακτήρες του έργου και η

συμμετοχή τους στην εξέλιξη της δράσης, ο ρόλος των σκηνικών αντικειμένων

κ.ά), να κατανοήσουν ότι μια θεατρική παράσταση αποτελεί ένα σύνθετο

προϊόν φαντασίας και έμπνευσης και γενικά να γνωρίσουν την παιδευτική

αξία του θεάτρου.

Page 3: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

3

2. Γέννηση Θεάτρου

Τη γέννηση του θεάτρου μπορούμε να ανιχνεύσουμε στην αρχαία Αττική

και συγκεκριμένα στην αρχαία Αθήνα στα πλαίσια των γιορτών προς τιμήν

του θεού Διονύσου. Στις τελετές του θεού Διονύσου, οι πιστοί

μεταμφιέζονταν φορώντας προσωπεία και σε κατάσταση ένθεης μανίας και

ενθουσιασμού (που εξασφαλίζονταν με άφθονο κρασί, σύμβολο του θεού)

έφταναν στην έκσταση.

Στις γιορτές αυτές ψάλλονταν οι διθύραμβοι, δηλαδή λυρικά άσματα,

αυτοσχέδια στην αρχή, για να αποτίσουν φόρο τιμής στο θεό. Ο ποιητής

Θέσπης θεωρείται ο πρώτος δραματικός ποιητής και ο πρώτος ηθοποιός. Είχε

την έμπνευση ανάμεσα στους στίχους που τραγουδούσε ο χορός, να

παρεμβάλλει κείμενο προορισμένο για απαγγελία από έναν ηθοποιό

(υποκριτή) ως απάντηση (διαλεγόταν με το χορό). Έτσι γεννήθηκε το δράμα

(από το ρήμα δράω-ῶ που σημαίνει πράττω).

Οι δραματικές παραστάσεις αποτελούσαν μέρος των γιορτών για το θεό

Διόνυσο. Αυτές ήταν : τα Μεγάλα ή εν άστει Διονύσια, τα μικρά ή κατ’ αγρούς

Διονύσια, τα Λήναια και τα Ανθεστήρια.

Τα είδη του δράματος ήταν η τραγωδία, η κωμωδία και το σατυρικό

δράμα.

Στην τραγωδία διέπρεψαν οι τραγικοί ποιητές : Αισχύλος, Σοφοκλής και

Ευριπίδης.

Μεγαλύτερος κωμωδιογράφος της αρχαιότητας ήταν ο Αριστοφάνης.

Με το σατυρικό δράμα ασχολήθηκε ο Πρατίνας από το Φλειούντα της

Αργολίδας, αλλά και άλλοι ποιητές, γιατί στην παράσταση των τραγωδιών

(μιας τριλογίας ή τριών διαφορετικών τραγωδιών) καθιερώθηκε να

ακολουθεί ένα σατυρικό δράμα.

Page 4: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

4

3. Σύγχρονο θέατρο : είδη

Αστικό δράμα1 : Θεατρικό είδος, προϊόν του Διαφωτισμού στην Ευρώπη,

απορρίπτει την παρωχημένη αισθητική του κλασικισμού και στρέφει το

ενδιαφέρον του στα προβλήματα του μέσου ανθρώπου των λαϊκών

στρωμάτων. Πρωταγωνιστής είναι ο αστός, που διεκδικεί μια πραγματική

θέση στον κόσμο του και κάποιες αξίες που να κατευθύνουν τη ζωή του. Το

αστικό δράμα έχει αίσιο τέλος ή τουλάχιστον ένα τέλος όπου επιτυγχάνεται η

μεταμέλεια ή η συμφιλίωση και η ειρήνη. Από το 1750 περίπου μέχρι

σήμερα, το δράμα, ως ιδιαίτερο είδος που ωστόσο χαρακτηρίζει ένα

ευρύτατo φάσμα της παγκόσμιας δραματουργίας, πραγματεύεται κατά

κανόνα, σε σοβαρό ύφος, θέματα που αφορούν διανθρώπινες σχέσεις και

ηθικές αντιπαραθέσεις, δηλαδή παραμένει στο πεδίο της ανθρώπινης

δυναμικής πράξης και αποτελεσματικότητας.

Μελόδραμα : μελοποιημένο θεατρικό έργο. Είναι το μουσικό θέατρο που

στη Γαλλία και την Ιταλία αποδίδεται με τον όρο όπερα.

Όπερα2 : το σοβαρότερο είδος λυρικού θεάτρου. Εμφανίστηκε το 17ο

αιώνα στην Ιταλία και κορυφώθηκε το 19ο αιώνα. Απαρτίζεται από το

λιμπρέτο (συνήθως έμμετρο δραματικό κείμενο) και τη μουσική σύνθεση.

Κωμειδύλλιο3 : η «μετ’ ασμάτων ελαφρά κωμωδία», είδος μουσικού

θεάτρου που αναπτύχθηκε το 19ο αιώνα, με ελληνοκεντρικά θέματα που

παρουσιάζουν κυρίως ήθη και έθιμα από τους λαϊκούς ανθρώπους της

επαρχίας.

Επιθεώρηση : θεατρικό είδος που στηρίζεται στην εναλλαγή κωμικών

σκηνών με στόχο τη σάτιρα και συνοδεύεται από μουσική και χορό.

1 http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1013

2 http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1013

3 http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1013

Page 5: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

5

Μιούζικαλ4 : ένα είδος Θεάτρου που περιλαμβάνει τραγούδια, διαλόγους

(πρόζα) και χορό. Είναι ένας τρόπος να πεις μια ιστορία και να εκφράσεις το

συναισθηματικό περιεχόμενο της, δηλαδή το χιούμορ, το πάθος, τον έρωτα,

το θυμό και πολλά άλλα κινητοποιώντας μέσα από το κείμενο, τη μουσική,

την κίνηση καθώς και τις τεχνικές πτυχές της ψυχαγωγίας, όπως πχ τα οπτικά

εφέ, έτσι ώστε να δημιουργηθεί ένα ενιαίο σύνολο από το οποίο καμία από

τις τέχνες που περιλαμβάνει να μην ξεχωρίζει από την άλλη με κανένα τρόπο.

Παρόλο που το μιούζικαλ καλύπτεται από άλλες θεατρικές μορφές όπως η

όπερα, αυτή του η ιδιαιτερότητα να έχει ίση αντιμετώπιση και να δίνει την

ίδια σοβαρότητα σε όλες τις τέχνες που το αποτελούν, δίνει στο είδος έναν

άλλο χαρακτήρα, ένα χαρακτήρα που αναγνωρίζεται ως το μουσικό θέατρο.

4 http://theatrorama.eu/idi-theatrou/miouzikal/

Page 6: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

6

4. Σύγχρονο ελληνικό θέατρο5

Το σύγχρονο ελληνικό θέατρο του 20ου αιώνα παρουσιάζεται μετά το

1821. Από του σπουδαιότερους δημιουργούς του είναι ο Ζακυνθινός

Γρηγόριος Ξενόπουλος, που γράφει στην δημοτική γλώσσα περιλαμβάνοντας

πολλά είδη θεάτρου. Το πριν από τον πόλεμο θέατρο θα μπορούσαμε να το

κατατάξουμε σε δύο μεγάλες κατηγορίες, στο ηθογραφικό και στο κοινωνικό-

ηθογραφικό (Ξενόπουλος), παράλληλα με κάποιες δοκιμές ιστορικού

θεάτρου(Μελάς), και ιστορικού δράματος(Τερζάκης). Από το 1951 κυριαρχεί

η ελληνική φαρσοκωμωδία. Παράλληλα στο μη εμπορικό θέατρο έχουμε τη

διμέτωπη συγγραφή του Τερζάκη με τα ιστορικά και αστικά δράματά του, τις

συνθέσεις πάνω σε πρόσωπα των Μελά, Φωτιάδη και Ρώτα και τέλος τις

λυρικές ηθογραφίες του Περιγιάλη. Όμως, την δεκαετία του 1950 δύο

γεγονότα έφεραν στο φως ένα πολύ πιο αισιόδοξο μονοπάτι για το σύγχρονο

ελληνικό θέατρο. Η ανάπτυξη του "Θεάτρου Τέχνης" από τον Κάρολο Κουν

και η παρουσία των συγγραφέων Ιακώβου Καμπανέλη ("Αυλή των

θαυμάτων") και Γιώργου Σεβαστίκογλου ("Αγγέλα"). Την δεκαετία του 1960

συνέβηκε η πιο ριζοσπαστική μεταβολή για το σύγχρονο ελληνικό θέατρο. Για

πρώτη φορά στην θεατρική ζωή της Ελλάδας παρουσιάστηκαν τόσοι

συγγραφείς ταυτόχρονα και προβληματισμένοι με την γύρω τους

πραγματικότητα. Στα έργα τους θα μπορούσαμε να διακρίνουμε μερικά κοινά

χαρακτηριστικά. Ενώ, συχνά ακολουθούν τις ρεαλιστικές τομές που επέβαλλε

το ρεαλιστικό θέατρο όσον αφορά τις πράξεις και οι περιγραφές των

σκηνικών χώρων δεν διαφέρουν πολύ από τις πιστές φωτογραφήσεις,

ωστόσο είναι απόλυτα αποκομμένοι από το ρεαλιστικό και ψυχολογικό

θέατρο. Οι ήρωες του συχνά δεν είναι χαρακτήρες, αλλά μορφές μέσα από

τις οποίες συμπυκνώνονται υπερατομικές καταστάσεις. Το χάσμα που χωρίζει 5 http://blogs.sch.gr/2lykmeso/files/2014/01/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B1%CE%AF%CE%BF-

%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CE%A3%CF%8D%CE%B3%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%BF-%CE%95%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%98%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%BF.pdf

Page 7: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

7

τους συγγραφείς της εποχής το 1960 από τις προηγούμενες γενιές δεν μπορεί

να αμφισβητηθεί. Για πρώτη φορά το ελληνικό θέατρο αντιπροσωπεύεται

από μία συγγραφική κίνηση χωρίς προκαταλήψεις. Είδαν την ελληνική

πραγματικότητα, όχι σαν μια κλειστή, ειδυλλιακή κοινωνία, αλλά όπως

ακριβώς είναι: μία σύγχρονη κοινωνία εντεταγμένη σε ένα παγκόσμιο

σύστημα.

Page 8: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

8

5. Κορυφαίοι Έλληνες θεατρικοί συγγραφείς

Ανάμεσα στους κορυφαίους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς

συγκαταλέγονται οι : Ιάκωβος Καμπανέλλης, Γρηγόριος Ξενόπουλος,

Δημήτριος Ψαθάς.

5.1 Ιάκωβος Καμπανέλλης6

Ο Ι. Καμπανέλλης γεννήθηκε στη Νάξο στις 2 Δεκεμβρίου 1921 και είναι το

πέμπτο από τα εννέα παιδιά του Στέφανου Καμπανέλλη, εμπειρικού

φαρμακοποιού, και της Αικατερίνης Λάσκαρη. Ο πατέρας του καταγόταν από

την Χίο, ενώ η μητέρα του προερχόταν από παλιά αρχοντική οικογένεια της

Κωνσταντινούπολης.

Ήδη από μαθητής στο δημοτικό σχολείο ο μικρός Ιάκωβος διακρίνεται για

την κλίση του στη λογοτεχνία. Μετά τις δύο πρώτες τάξεις του Γυμνασίου,

όπου έχει συμμαθητή τον Μανόλη Γλέζο, έντονα βιοποριστικά προβλήματα

αναγκάζουν την οικογένεια να μεταφερθεί στην Αθήνα. Εγκαθίστανται στο

Μεταξουργείο. Όπως όλα τα αδέρφια του, έτσι και ο ίδιος, την ημέρα

εργάζεται και το βράδυ σπουδάζει σχεδιαστής τεχνικού σχεδίου στη

νυχτερινή Σιβιτανίδειο Σχολή.

Την ίδια εποχή, γνωρίζεται με συνομηλίκους του που έχουν κοινές

λογοτεχνικές ανησυχίες όπως οι: Τάσος Λειβαδίτης, Κώστας και Αλέξανδρος

Κοτζιάς, Δημ. Χριστοδούλου και Ρένος Αποστολίδης. Παράλληλα, εμπλουτίζει

τις γνώσεις του με αναγνώσεις βιβλίων, κυρίως λογοτεχνίας και ιστορίας, που

του αποκαλύπτουν την ανθρώπινη περιπέτεια αλλά και τα μυστικά της

γραφής.

Με το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σχεδιάζει μαζί μ' ένα φίλο

του να καταφύγουν στη Μέση Ανατολή. Επειδή η απόπειρα τελικά 6 http://www.kambanellis.gr/?page_id=105

Page 9: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

9

αποτυγχάνει αποφασίζουν να περάσουν στην Ελβετία μέσω Αυστρίας. Όταν

όμως φτάνουν στην Βιέννη, ο φίλος του αποφασίζει να επιστρέψει στην

Ελλάδα, ενώ ο Καμπανέλλης συνεχίζει μόνος του. Συλλαμβάνεται στο

Ίνσμπρουκ, μεταφέρεται στην Βιέννη για ανάκριση και καταλήγει στο

στρατόπεδο συγκεντρώσεως και εξοντώσεως στο Μαουτχάουζεν.

Εκεί θα παραμείνει ως τις 5 Μαΐου 1945, όταν το στρατόπεδο

απελευθερώθηκε από τον αμερικανικό στρατό. Οι συγκρατούμενοι του, χίλιοι

εκατό Έλληνες, τον εκλέγουν αντιπρόσωπο τους στη Διεθνή επιτροπή που

φροντίζει για την ανάρρωση και την επιστροφή τους στην Ελλάδα.

Στην Αθήνα, που έχει απελευθερωθεί από τον γερμανικό ζυγό αλλά

μαστίζεται από έντονες πολιτικές αναταραχές, μια παράσταση που βλέπει

τυχαία στο Θέατρο Τέχνης, τον μαγεύει και τον οδηγεί να στραφεί στο

θέατρο. Στερούμενος όμως των τυπικών προσόντων (απολυτήριο

γυμνασίου), δεν μπορεί να φοιτήσει ως ηθοποιός στις δραματικές σχολές και

αφιερώνεται στη συγγραφή θεατρικών έργων.

Πρώτο του έργο το: «Άνθρωποι και ημέρες» (1945), που παραμένει

ανέκδοτο. Με το «Χορός πάνω στα στάχυα» (1950), που ανεβαίνει από τον

θίασο του Αδάμ. Λεμού, εγκαινιάζει τη μακριά πορεία του στη νεοελληνική

σκηνή. Ακολουθούν: «Ο κρυφός ήλιος», «Ο μπαμπάς ο πόλεμος», «Οδυσσέα

γύρισε σπίτι», και τα μονόπρακτα: «Η οδός», «Ο γορίλας» και «η ορτανσία»

κ. ά., που θα παιχτούν πολύ αργότερα.

Η γνωριμία του με την τότε νεοεμφανιζόμενη ηθοποιό, Μελίνα

Μερκούρη, του εμπνέει το θεατρικό «Η Στέλλα με τα κόκκινα γάντια». Η

πετυχημένη μεταφορά του στον κινηματογράφο από τον Μιχ. Κακογιάννη,

ματαιώνει την προγραμματισμένη παράσταση. Η προβολή της ταινίας

«Στέλλα» σε ξένα φεστιβάλ κινηματογράφου επιβάλλει αμέσως τους

συντελεστές της διεθνώς. Ακολουθεί η συνεργασία του με τον Ν. Κούνδουρο

Page 10: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

10

στο σενάριο «Ο δράκος» (1955), που θεωρείται ταινία - σταθμός στην ιστορία

του νεοελληνικού κινηματογράφου και της παγκόσμιας ταινιοθήκης.

Η αναγνώριση ως θεατρικού συγγραφέα έρχεται με το έργο «Έβδομη

μέρα της Δημιουργίας» (1956), που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Κ. Μιχαηλίδη

στο Εθνικό Θέατρο και αγκαλιάζεται από κοινό και κριτικούς.

Το μονόπρακτο «Αυτός και το πανταλόνι του» (1957), που παίχτηκε με

τρία άλλα, ξένων συγγραφέων σ' ένα ρεσιτάλ υποκριτικής του Β.

Διαμαντόπουλου, καταδεικνύει ότι υπάρχουν νεοέλληνες θεατρικοί

συγγραφείς ισότιμοι των ξένων.

«Η αυλή των θαυμάτων» (1957), που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Κ. Κουν

στο Θέατρο Τέχνης, με σκηνικά Γ. Τσαρούχη και μουσική Μ. Χατζιδάκι, μετά

τη θερμή υποδοχή του από το κοινό, θεωρείται καλλιτεχνικό γεγονός και

καθιερώνει τον Καμπανέλλη ως αναμορφωτή της νεοελληνικής

δραματουργίας. Η απήχηση της παράστασης οδηγεί στην ανανέωση της

συνεργασίας του με τον Κουν και την επόμενη σεζόν.

Το έργο «Η ηλικία της νύχτας» (1959) ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Κ. Κουν

στο Θέατρο Τέχνης, χωρίς όμως την αναμενόμενη ανταπόκριση από το κοινό.

Με την παράσταση «Παραμύθι χωρίς όνομα» (1959), βασισμένη στο

ομώνυμο βιβλίο της Π. Δέλτα, που ο Καμπανέλλης γνώριζε από παιδί,

πειραματίζεται σε νέους τρόπους έκφρασης. Η σκηνική αυτή αλληγορία, που

ανεβαίνει από το θίασο του Β. Διαμαντόπουλου και της Μαρ. Αλκαίου, παρά

τους εξαιρετικούς συντελεστές της και τη συμβολή του Μ. Χατζιδάκι στη

μουσική, δε γίνεται δεκτή και σύντομα κατεβαίνει.

Ωστόσο, τα έργα «Η αυλή των θαυμάτων» και «Παραμύθι χωρίς όνομα»,

θα αναδειχθούν στη συνέχεια στα δύο πιο αγαπητά και πολυπαιγμένα

θεατρικά του.

Page 11: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

11

Η αντιμετώπιση αυτών των έργων και το έντονο ασταθές πολιτικό κλίμα

της ταραγμένης δεκαετίας του '60, προβληματίζει τον Καμπανέλλη που

βρίσκεται σε μια κρίσιμη περίοδο καμπής και αναθεωρήσεων των

εκφραστικών του μέσων. Αποφασίζει να επισκεφθεί το Λονδίνο, όπου θα

μείνει εκεί (1960 - 1963) για να ενημερωθεί για τις νέες καλλιτεχνικές και

θεατρικές τάσεις. Καρπός αυτής της εμπειρίας είναι το έργο «Η γειτονιά των

αγγέλων» (1963), που ανεβαίνει μόλις έρχεται στην Ελλάδα από το θίασο Τζ.

Καρέζη, με μουσική Μ. Θεοδωράκη, παρουσιάζοντας ένα νέο σκηνικό λόγο εν

είδει λαϊκής όπερας.

Η εμπειρία του στο ναζιστικό στρατόπεδο συγκεντρώσεως που τον

απασχολούσε πολλά χρόνια πριν, αποτυπώνεται στο χρονικό του,

«Μαουτχάουζεν». Μια μαρτυρία που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θεμέλιο

(1961), γίνεται αμέσως εκδοτική επιτυχία και με τις συνεχείς επανεκδόσεις

μέχρι σήμερα, αναδεικνύεται ως επίτευγμα της αντιπολεμικής λογοτεχνίας. Η

απήχηση του βιβλίου παρακινεί τον Καμπανέλλη να γράψει,

ανταποκρινόμενος σε πρόσκληση του Μ. Θεοδωράκη, τους στίχους των 4

τραγουδιών του ομώνυμου κύκλου, που ο συνθέτης παρουσιάζει στη

συνέχεια με μεγάλη επιτυχία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Η επιβολή της δικτατορίας στις 21 Απριλίου 1967, αναστέλλει την

καλλιτεχνική δραστηριότητα της χώρας, και, όπως όλοι οι συγγραφείς,

αποφασίζει και ο Καμπανέλλης να σιωπήσει. Διακόπτει τη σιωπή του με το

έργο Αποικία των τιμωρημένων (1972), μια διασκευή σε θέατρο του

διηγήματος του Κάφκα, που ανεβαίνει στην Πειραματική Σκηνή της Πόλης της

Μαρ. Ριάλδη, και τις επιθεωρήσεις: «Το μεγάλο μας τσίρκο» (1973), που

ανεβάζει ο θίασος Καρέζη - Καζάκος, με μουσική Στ. Ξαρχάκου και

εξελίσσεται σε αντιδικτατορική εκδήλωση. «Το κουκί και το ρεβύθι» (1974)

και «Ο εχθρός λαός» (1975), που ανέβηκαν από τον ίδιο θίασο και ανήγαγαν

τον Καμπανέλλη σε σύμβολο αντίστασης κάθε μορφής φασισμού.

Page 12: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

12

Με το έργο Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα (1976), που διαρθρώνεται σε

τέσσερα μονόπρακτα: «Ο πιστός άνθρωπος», «Ο πανηγυρικός», «Ο

άνθρωπος και το κάδρο» και «Η γυναίκα και το Λάθος», που ανέβηκαν σε

σκηνοθεσία Κ. Κουν, ο Καμπανέλλης τελειοποιεί τη γραφή και το ύφος που

είχε εγκαινιάσει με το μονόπρακτο Αυτός και το πανταλόνι του.

Το 1978 ξεκινά η έκδοση των Απάντων του με τον τίτλο «Θέατρο», που

κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος. Στη σειρά αυτή έχουν εκδοθεί οι 8

πρώτοι τόμοι (Α - Η) με δική του επιμέλεια, όπου το κείμενο συνοδεύουν

φωτογραφικό υλικό και μικρό ανθολόγιο κριτικών των πρώτων παραστάσεων

τους. Ο Κ. Κουν ανεβάζει Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού (1978) που

παίζεται με επιτυχία στο Θέατρο Τέχνης. Το δρόμο προς τη σκηνή παίρνει και

το έργο του «Ο μπαμπάς ο πόλεμος», έργο του 1952, που παίζεται σε

σκηνοθεσία Γ. Λαζάνη στο Θέατρο Τέχνης το 1980.

Το 1981 του ανατίθεται η Διεύθυνση Ραδιοφωνίας της ΕΡΤ, όπου θα

παραμείνει μέχρι το 1987, γεγονός που θα αναστείλει τις δραστηριότητες του

στο θέατρο. Το 1987 μετατίθεται στην αντιπροεδρία της ΕΡΤ, θέση από την

οποία αποχωρεί τον επόμενο χρόνο. Μετά από 8 χρόνια απουσίας ο

Καμπανέλλης επιχειρεί δυναμική επιστροφή στη σκηνή με το έργο «Ο

Αόρατος θίασος» (1989), που παίζεται σε σκηνοθεσία Γ. Μιχαηλίδη στο

Εθνικό Θέατρο.

Ο προβληματισμός του για τις σύγχρονες σχέσεις στη φθίνουσα

μικροαστική κοινωνία της εποχής και οι προκλήσεις τυχοδιωκτισμού και

διαφθοράς, εκφράζονται στο έργο Ο δρόμος περνά από μέσα (1991), που

ανεβαίνει στο Πειραματικό Θέατρο της Πόλης της Μαρ. Ριάλδη σε δική του

σκηνοθεσία. Η σύγκρουση του ατόμου με την πραγματικότητα εντοπίζονται

στα μονόπρακτα «Ο Επικήδειος» (1997) και «Ο Πανηγυρικός» (1972), που αν

και γραμμένα παλαιότερα, τώρα αρχίζουν να ερμηνεύονται στη σκηνή. Με

την τριλογία «Ο Δείπνος» (Γράμμα στον Ορέστη, Ο δείπνος, Πάροδος Θηβών)

Page 13: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

13

(1993), που ανεβαίνει σε δική του σκηνοθεσία στο Εθνικό Θέατρο, συνομιλεί

με Έλληνες και ξένους συγγραφείς του παγκόσμιου θεάτρου που έγραψαν

έργα βασισμένα σε θέματα και μορφές της αρχαίας τραγωδίας. Διανοίγει από

δω έναν νέο κύκλο έργων του, πειραματικού χαρακτήρα, που αποκαλεί

«σπουδές και απόπειρες».

Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και το έργο «Στη Χώρα Ίψεν», όπου ο

Καμπανέλλης δίνει μια νέα ερμηνεία του έργου του Ίψεν «Βρυκόλακες» και

έχει θερμή υποδοχή στο Διεθνές Φεστιβάλ Ίψεν στο Όσλο.

Τα επόμενα έργα: «Η τελευταία πράξη», «Μια συνάντηση κάπου αλλού»,

«Μια Κωμωδία», «Οι δύσκολες νύχτες του κυρίου Θωμά», διευρύνουν και

συμπληρώνουν τη θεατρική του προσφορά. Είναι μια ενδελεχής μελέτη

ηρώων, συνομηλίκων του συγγραφέα, με ανησυχίες και αγωνίες για τη

φθορά του σώματος, συνδεδεμένες με υπαρξιακά ερωτήματα.

Ο Καμπανέλλης, εκτός από θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος και

δοκιμιογράφος, υπήρξε και στιχουργός. Έγραψε τραγούδια, που η

μελοποίηση τους με τη μουσική των Μ. Χατζιδάκι, Μ. Θεοδωράκη, Στ.

Ξαρχάκου, συνέβαλαν στην εξέλιξη του νεοελληνικού τραγουδιού, έγιναν

επιτυχίες και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα.

Εξίσου γόνιμη ήταν και η συμβολή του στον νεοελληνικό κινηματογράφο

ως σεναριογράφου (Ν. Κούνδουρου «Ο Δράκος» (1956), Γρ. Γρηγορίου «Η

αρπαγή της Περσεφόνης» (1956), «Το Αμαξάκι» (1957) και «Τα Κορίτσια στον

Ήλιο» (1968)) αλλά ενίοτε και ως σκηνοθέτη σε δικές του ταινίες όπως «Η

Χιονάτη και τα εφτά γεροντοπαλίκαρα» (1960) και «Το κανόνι και τ' αηδόνι»

(1968)

Μεγάλο μέρος της δραστηριότητας του αφιέρωσε επίσης στο Ραδιόφωνο

με πλήθος εκπομπών ως συγγραφέας και παραγωγός με πρωτότυπα θέματα

ή διασκευές λογοτεχνικών - θεατρικών έργων.

Page 14: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

14

Ως αρθρογράφος, δοκιμιογράφος και αφηγητής, συνεργάστηκε με τις

εφημερίδες «Ελευθερία» (1963-1965), «Ανένδοτος» (1965-1966) και «Τα

Νέα» (1975).

Το 1999 συνέβαλε στην κίνηση αποκέντρωσης της καλλιτεχνικής αγωγής,

υποστηρίζοντας την ιδέα του Δημ. Παπαγιάννη και του Λ. Μίχου, Δημάρχου

Δήμου Αγίας Βαρβάρας, για την ίδρυση της πρώτης Δημοτικής Ανώτερης

Σχολής Δραματικής Τέχνης.

Από το 2003 έως το 2007 διετέλεσε Πρόεδρος της Βουλής των Εφήβων,

διαδεχόμενος τον Αντ. Σαμαράκη.

Για την όλη προσφορά του ως συγγραφέα αλλά και ως

ευαισθητοποιημένου πολίτη, τιμήθηκε με πολλές διακρίσεις και

αναγορεύθηκε επίτιμος δημότης πολλών πόλεων. Εκλέχτηκε επίτιμος

διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Κύπρου (1996),

της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ (1999) και του τμήματος

Θεατρικών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών

(1999). Εξελέγη παμψηφεί και αναγορεύθηκε Ακαδημαϊκός (1999),

εγκαινιάζοντας την έδρα του Θεάτρου στην Ακαδημία Αθηνών. Ο Πρόεδρος

της Δημοκρατίας του απένειμε το παράσημο του Ανώτερου Ταξιάρχη του

τάγματος του Φοίνικα.

Πέθανε στις 29 Μαρτίου 2011, λίγο μετά την εκδημία της γυναίκας του.

Ο Καμπανέλλης συνετέλεσε ώστε το νεοελληνικό θέατρο να βγει από την

απομόνωση που βρισκόταν και το οδήγησε από την ηθογραφία και την

επιθεώρηση, στον κοινωνικό ρεαλισμό, στον ποιητικό συμβολισμό, στη

σάτιρα και στην αφαίρεση. Θεωρείται ο πατριάρχης του νεοελληνικού

θεάτρου και ο κύριος εκφραστής των καταστάσεων που βιώνει η κοινωνία

μας το τελευταίο ήμισυ του 20ου αιώνα. Συνοδοιπόροι του είναι οι: Λ.

Αναγνωστάκη, Δημ. Κεχαίδης. Γ. Σκούρτης, Μ. Ευθυμιάδης, Μ. Ποντίκας, Γ.

Page 15: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

15

Διαλεγμένος, Α. Πάνου, Β. Κατσικονούρης κ.ά. Μετά το θάνατο του

δημιουργήθηκε το Αρχείο Καμπανέλλη και το site www.kambenellis.gr

Τα θεατρικά του έργα, που υπερβαίνουν τα 40, διδάχτηκαν και

διδάσκονται από όλους σχεδόν τους νεοέλληνες σκηνοθέτες και έχουν

παιχτεί από τις κρατικές σκηνές (Εθνικό Θέατρο, ΚΘΒΕ και διάφορα

ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.) της Ελλάδας, της Κύπρου (Θ.Ο.Κ.), καθώς και από ιδιωτικούς

θιάσους. Τα κείμενα του έχουν μεταφραστεί και παιχτεί στις ΗΠΑ, Αγγλία,

Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Αυστρία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σουηδία,

Ρουμανία. Βουλγαρία, Νορβηγία, Λιθουανία, Τουρκία, Ισραήλ, Αυστραλία και

Κίνα.

Τα Απαντά του κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος, ενώ τα έργα του

διδάσκονται στην Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης του Δήμου Αγίας

Βαρβάρας.

Page 16: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

16

5.2. Γρηγόριος Ξενόπουλος7

Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος (9 Δεκεμβρίου 1867 − 14 Ιανουαρίου 1951) ήταν

Ζακυνθινός μυθιστοριογράφος, δημοσιογράφος και συγγραφέας θεατρικών

έργων. Διετέλεσε αρχισυντάκτης στο θρυλικό πια περιοδικό Η Διάπλασις των

Παίδων κατά την περίοδο 1896 - 1948. Κατά την αρχισυνταξία του

Ξενόπουλου στο περιοδικό ήταν και ο βασικός του συντάκτης. Είναι

χαρακτηριστική η υπογραφή του Σας ασπάζομαι, Φαίδων, που

χρησιμοποιούσε στις επιστολές που υποτίθεται έστελνε στο περιοδικό. Ήταν

ο ιδρυτής και εκδότης του περιοδικού Νέα Εστία, το οποίο εκδίδεται ακόμα

και σήμερα. Το 1931 έγινε ακαδημαϊκός. Μαζί με τους Παλαμά, Σικελιανό και

Καζαντζάκη ίδρυσε την Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών, της οποίας ήταν και

πρώτος πρόεδρος (1934-37).

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 9 Δεκεμβρίου 1867. Ο πατέρας

του, Διονύσιος, καταγόταν από τη Ζάκυνθο και η μητέρα του Ευλαλία από την

Πόλη. Ο Γρηγόριος έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια στη Ζάκυνθο,

μέχρι το 1883, όταν γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών για να σπουδάσει

Φυσικομαθηματικά, μετά από προτροπή του φίλου του Νικολάου

Μοτσενίγου (αδερφού του συμμαθητή του Ξενόπουλου Σωτηρίου

Μοτσενίγου), ο οποίος σπούδαζε ήδη φυσικομαθηματικός στην Αθήνα. Τις

σπουδές του δεν τις ολοκλήρωσε ποτέ: από το πρώτο ήδη έτος είχε αρχίσει

την ενασχόληση με τη λογοτεχνία, η οποία ήταν και η μοναδική πηγή εσόδων

του.

Από το 1892 εγκαταστάθηκε μόνιμα πλέον στην Αθήνα και το 1894

νυμφεύθηκε την Ευφροσύνη Διογενίδη. Το ζευγάρι χώρισε ενάμιση χρόνο

μετά, ενώ είχαν ήδη αποκτήσει μια κόρη και ο συγγραφέας παντρεύτηκε

7

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CF%81%CE%B7%CE%B3%CF%8C%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%9E%CE%B5%CE%BD%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82

Page 17: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

17

ξανά το 1901 τη Χριστίνα Κανελλοπούλου, με την οποία απέκτησε άλλες δύο

κόρες.

Συνεργάστηκε με πλήθος εφημερίδων και περιοδικών στις οποίες

δημοσίευε μελέτες, άρθρα, διηγήματα και μυθιστορήματα. Το 1894 ανέλαβε

τη διεύθυνση της Εικονογραφημένης Εστίας, το 1896 έγινε αρχισυντάκτης του

περιοδικού Η Διάπλασις των Παίδων, του οποίου ήταν και συνδρομητής κατά

τα παιδικά του χρόνια. Από το 1901 ως το 1912 δημοσίευε στο περιοδικό

Παναθήναια λογοτεχνικά έργα και μελέτες και από το 1912 άρχισε να

συνεργάζεται με την εφημερίδα Έθνος γράφοντας μυθιστορήματα σε

συνέχειες. Το 1927 ίδρυσε το περιοδικό Νέα Εστία, του οποίου ήταν

διευθυντής ως το 1934. To 1939 έγινε μέλος της πρώτης επιτροπής Κρατικών

Λογοτεχνικών Βραβείων.

Κατά τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο του 1940 ο Γρηγόριος Ξενόπουλος μαζί με

άλλους Έλληνες λογίους προσυπέγραψε την Έκκληση των Ελλήνων

Διανοουμένων προς τους Διανοούμενους ολόκληρου του Κόσμου με την

οποία αφενός μεν καυτηριαζόταν η κακόβουλη ιταλική επίθεση, αφετέρου δε

διέγειρε την παγκόσμια κοινή γνώμη σε επανάσταση συνειδήσεων για κοινό

νέο πνευματικό Μαραθώνα.

Πέθανε στην Αθήνα στις 14 Ιανουαρίου 1951 και κηδεύτηκε δημοσία

δαπάνη.

Το πρώτο του θεατρικό έργο, Ο ψυχοπατέρας, παρουσιάστηκε το 1895.

Από τις αρχές του αιώνα άρχισε να συνεργάζεται με τη Νέα Σκηνή του

Κων/νου Χρηστομάνου. Τα σπουδαιότερα θεατρικά του έργα είναι: Το

μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας (1904), η Στέλλα Βιολάντη (1909, με την

Μαρίκα Κοτοπούλη), Φοιτηταί. Ο Ξενόπουλος έγραψε συνολικά 46

διαφορετικά θεατρικά έργα. Το 1901 πρωταγωνίστησε μαζί με τον Παλαμά

για την ίδρυση της Νέας Σκηνής και χάρη στη γνώση ξένων γλωσσών

Page 18: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

18

ενημερωνόταν έγκαιρα για σημαντικά πνευματικά συμβάντα στις μεγάλες

ευρωπαϊκές χώρες. Έγραφε προλόγους για τον Ίψεν και ζούσε το θέατρο,

ζυμωνόταν η καθημερινή ζωή του με αυτό. Πολλά δράματα του είχαν αρχικά

γραφτεί ως πεζογραφήματα και έπειτα μεταφέρθηκαν στη σκηνή. (Π.χ. Έρως

εσταυρωμένος - Στέλλα Βιολάντη). Μετέφρασε και διασκεύασε αρκετά ξένα

έργα και η στάθμη της γραφής του ήταν σε όλες τις περιπτώσεις υψηλά.

Συμμετείχε σε διάφορες επιτροπές δραματουργικών διαγωνισμών και το

Βασιλικό Θέατρο της Αθήνας εγκαινιάστηκε στα 1932 με δικό του έργο «Ο

θείος Όνειρος». Τα περισσότερα έργα του Ξενόπουλου είναι τρίπρακτα (28).

Στην πρώτη πράξη τίθεται συνήθως το θέμα και χαρακτηρίζονται τα

πρόσωπα, στη δεύτερη εντείνεται η πλοκή και κορυφώνεται το δράμα και

στην τρίτη έρχεται η λύση. Ο Ξενόπουλος χτίζει μεθοδικά φράση με φράση,

προετοιμάζει τα επερχόμενα περιστατικά που φαίνονται λίγο άσχετα με το

κύριο θέμα, αλλά αποδεικνύονται αναγκαία. Η «Στέλλα Βιολάντη» (στην

οποία προχωρεί με γρήγορο ρυθμό από την ευχάριστη ατμόσφαιρα ενός

ζακυνθινού σπιτιού στη συγκλονιστική κορύφωση του εκούσιου θανάτου της

νύμφης) υπήρξε πρότυπο για άλλα 2 γνωστά θεατρικά έργα που αν και

γράφτηκαν πιο μετά υστερούν σε δραματική τεχνική.

Οι κατηγορίες των έργων του: Ο Ξενόπουλος έγραψε με την ίδια επιτυχία

και δράματα και κωμωδίες κυρίως με θέμα τον έρωτα. Τα έργα του είναι

ηθογραφίες που αναδεικνύουν τη ζωή μιας εποχής η μιας τοπικής κοινωνίας,

τοπικές και εποχικές ιδιαιτερότητες παίρνουν συχνά ισχύ άγραφων νόμων

που επιβάλλονται μέσα από την κοινωνία. Τα έργα του ταξινομούνται είτε

στη Ζάκυνθο είτε στην Αθήνα και ο Ξενόπουλος έρχεται να γεφυρώσει το

χάσμα μεταξύ των 2 Σχολών, της Αθηναϊκής και της Επτανησιακής.

Page 19: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

19

Έργα του

Θέατρον Α΄. Αθήνα, Κολλάρος, 1913.

Θέατρον Β΄. Αθήνα, Κολλάρος, 1913.

Φοιτηταί. Αθήνα, Παπαδόπουλος, 1919.

Θέατρον Γ΄. Αθήνα, Κολλάρος, 1922.

Στέλλα Βιολάντη (Έρως Εσταυρωμένος) - Το διήγημα και το δράμα.

Αθήνα, Κολλάρος, 1923.

Πειρασμός, (1910)

Το Φιόρο του Λεβάντε (1914)

Δεν ειμ' εγώ ή Η Λογική. Αθήνα, Κολλάρος, 1928.

Το μυστικό της Κοντέσσας Βαλέραινας. Αθήνα, 1915.

Θέατρον Δ΄. Αθήνα, Οι φίλοι του βιβλίου, 1945.

Page 20: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

20

5.3 Δημήτριος Ψαθάς8

Ο Δημήτρης Ψαθάς (1907-1979) γεννήθηκε στην Τραπεζούντα του Πόντου

και ήρθε στην Αθήνα το 1923, όπου τελείωσε τις σπουδές του και

αφιερώθηκε στη δημοσιογραφία, στην ευθυμογραφία και στο θέατρο.

Το 1937 κυκλοφόρησε το πρώτο χιουμοριστικό βιβλίο του "Η Θέμις έχει

κέφια" κι ευθύς τον επόμενο χρόνο "Η Θέμις έχει νεύρα". Εκείνο, όμως, που

τον έκανε πανελλήνια γνωστό ήταν η "Μαντάμ Σουσού", η περιλάλητη

ηρωίδα του ομώνυμου χιουμοριστικού μυθιστορήματός του.

Τη δραματική περίοδο της Ιταλογερμανικής Κατοχής ο Δημήτρης Ψαθάς

περιέγραψε με το δικό του αμίμητο τρόπο στα βιβλία του "Χειμώνας του 41"

(1945), "Αντίσταση" (1945), και "Το χιούμορ μιας εποχής" (1946). Ο

συγγραφέας ταξίδεψε στη Γαλλία, Αγγλία, Αμερική, Τουρκία, Αίγυπτο και

περιέλαβε τις εντυπώσεις του στα βιβλία του "Κάτω από τους ουρανοξύστες"

(1950), "Στη χώρα των μυλόρδων" (1951) και "Παρίσι, Σταμπούλ κι άλλα

εύθυμα ταξίδια" (1951). Επίσης, εξέδωσε ένα άλλο χιουμοριστικό

μυθιστόρημα, που περιλαμβάνει σάτιρα των ηθών της εποχής, με τον τίτλο

"Οικογένεια βλαμμένου" (1956) και σειρά εύθυμων διηγημάτων που

τιτλοφορούνται "Παρ ολίγον να γελάσουμε" (1960).

Επιλογή χρονογραφημάτων του περιέλαβε σε τρία βιβλία με τους τίτλους

"Από την εύθυμη πλευρά", "Στο καρφί και στο πέταλο", και "Πέρα βρέχει"

(1960).

Παράλληλα με τη δημοσιογραφία ο Δημήτρης Ψαθάς επιδόθηκε με

θριαμβευτική επιτυχία και στη συγγραφή κωμωδιών, μερικές από τις οποίες

κατέρριψαν το ρεκόρ των παραστάσεων στην Ελλάδα. Οι κωμωδίες του, που

παίχθηκαν απ όλους σχεδόν τους κεντρικούς θιάσους της Αθήνας και με τους

μεγαλύτερους Έλληνες ηθοποιούς είναι "Το στραβόξυλο" (1940), "Ο 8

http://www.biblionet.gr/author/16043/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%A8%CE%B1%CE%B8%CE%AC%CF%82

Page 21: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

21

εαυτούλης μου" (1941), "Οι Ελαφρόμυαλοι" (1942), "Μαντάμ Σουσού"

(1942), "Σκίτσα της εποχής" (όπου περιλαμβάνονται τα μονόπρακτα "Ο

Κηφισοφών", "Γαλάζια χελώνα", "Νευρικός κύριος", "Τρελοί της εποχής" και

"Ιφιγένεια. . . εν Μαύροις", 1944), "Φον Δημητράκης" (1947), "Η ζωή είναι

ωραία" (1952), "Ζητείται ψεύτης" (1953), "Μικροί Φαρισαίοι" (1954), "Ο

φαύλος κύκλος" (1954), "Ένας βλάκας και μισός" (1956), "Προς Θεού μεταξύ

μας" (1957), "Φωνάζει ο κλέφτης" (1958), "Εταιρία θαυμάτων" (1959), "Η

Μαίρη τα λέει όλα" (1960), "Εξοχικόν κέντρον ο Έρως" (1960), "Εμπρός να

γδυθούμε" (1962), "Χαρτοπαίχτρα" (1963), "Ξύπνα, Βασίλη" (1965), "Ο

αχόρταγος" (1966), "Ο κουτσομπόλης" (1968), "Προίκα μου αγαπημένη"

(1968), "Οι ατίθασοι" (1970), "Ο αφελής" (1973), "Το ανθρωπάκι" (1974).

Τα περισσότερα από τα θεατρικά του έργα έχουν γίνει κινηματογραφικές

ταινίες με τεράστια επιτυχία-η υψηλή θεαματικότητά τους από την

τηλεόραση απ όπου προβάλλονται σήμερα αποδείχνει το αξεπέραστο

ταλέντο του δημιουργού τους και τη μόνιμη επικαιρότητα των θεμάτων τους.

Ο Δημήτρης Ψαθάς εξέδωσε επίσης και ένα ιστορικό χρονικό 500 σελίδων,

συγκλονιστικό ντοκουμέντο από τη ζωή, τους διωγμούς και την αντίσταση

του ελληνισμού της ιδιαιτέρας του πατρίδας, με τίτλο "Γη του Πόντου"

(1966).

Page 22: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

22

6. Κορυφαίοι Ευρωπαίοι θεατρικοί συγγραφείς

Στην Ευρώπη ξεχωρίζουν πολλοί θεατρικοί συγγραφείς, ανάμεσά τους ο

Ουίλιαμ Σαίξπηρ (Μεγάλη Βρετανία), Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (Ισπανία),

Άντον Τσέχωφ (Ρωσία).

6.1. Ουίλιαμ Σαίξπηρ9

Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (αγγλικά: William Shakespeare, ήταν ένας από τους

σπουδαιότερους ποιητές και θεατρικούς συγγραφείς. Θεωρείται μια από τις

κορυφαίες μορφές της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Τα έργα του έχουν

μεταφραστεί στις περισσότερες γλώσσες του κόσμου, ενώ τα θεατρικά του

παίζονται έως σήμερα, διατηρώντας αμείωτο το ενδιαφέρον. Ο Σαίξπηρ

κατάφερε να χειριστεί με απόλυτη δεξιοτεχνία τόσο την κωμωδία όσο και το

δράμα και την τραγωδία. Τα έργα του διαπνέονται από μία βαθειά

κατανόηση της ανθρώπινης φύσης και παραμένουν επίκαιρα. Η επίδραση

του, ειδικότερα στην αγγλική λογοτεχνία, θεωρείται τεράστια.

Το σπίτι που γεννήθηκε ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ στο Στράτφορντ

(αμφισβητείται ωστόσο αν ο Σαίξπηρ του Statford συνδέεται πράγματι με το

θεωρούμενο σήμερα ως σαιξπηρικό έργο). Πολλοί ιστορικοί συμφωνούν πως

ο ηθοποιός, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Ουίλλιαμ Σαίξπηρ αποτελεί

πράγματι ένα και μοναδικό πρόσωπο, όπως πιστοποιούν σημαντικά ιστορικά

ευρήματα.

Ο Σαίξπηρ γεννήθηκε στην πόλη Stratford-upon-Avon (ή απλά Stratford)

τον Απρίλιο του 1564. Πατέρας του ήταν ο John Shakespeare, πετυχημένος

έμπορος και μητέρα του η Mary Arden, κόρη εύπορης οικογένειας. Ο πατέρας

του Σαίξπηρ, συμμετείχε για ένα διάστημα στις δημόσιες υποθέσεις,

ασκώντας καθήκοντα δημοτικού συμβούλου περίπου στα 1560, θέση που

9 http://peritexnisologos.blogspot.gr/2013/06/o-1564-1616.html

Page 23: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

23

αργότερα έχασε καθώς κατηγορήθηκε για παράνομο εμπόριο. Έχει

επικρατήσει να θεωρείται ως ημερομηνία γέννησης του Σαίξπηρ η 23η

Απριλίου. Η ακριβής όμως ημερομηνία παραμένει έως σήμερα άγνωστη. Η

μόνη γνωστή πληροφορία που υπάρχει σχετικά, είναι πως η βάφτισή του

έγινε στις 26 Απριλίου, όπως καταγράφεται στα μητρώα εκκλησίας του

Στράτφορντ. Επιπλέον είναι γνωστό πως την εποχή εκείνη, η τελετή της

βάφτισης γινόταν λίγες μόνο ημέρες μετά τη γέννηση.

Για την παιδική ηλικία του Σαίξπηρ ελάχιστα είναι γνωστά. Θεωρείται

πιθανό πως έλαβε την εκπαίδευσή του στο σχολείο του Στράτφορντ, όπου

πρέπει να ήρθε σε επαφή με την κλασική λογοτεχνία και τα λατινικά. Έχοντας

μελετηρό χαρακτήρα, ο Σαίξπηρ διάβαζε πολύ στα νεανικά του χρόνια, αν και

δεν έγραφε πολύ. Κανένα στοιχείο δεν μπορεί να πιστοποιήσει κατά πόσον η

εκπαίδευσή του συνεχίστηκε αργότερα.

Στις 28 Νοεμβρίου του 1582 ο Σαίξπηρ παντρεύτηκε την Anne Hathaway,

οκτώ χρόνια μεγαλύτερή του και ήδη τριών μηνών έγκυο όταν παντρεύτηκαν.

Ο γάμος τους έγινε στο ναό Grafton κοντά στην πόλη του Statford. Μαζί

απέκτησαν τρία παιδιά. Στις 26 Μαΐου του 1583 βαπτίστηκε η κόρη τους

Susanna ενώ στις 2 Φεβρουαρίου του 1585 καταγράφεται η βάπτιση των δύο

δίδυμων παιδιών τους, του Χάμνετ και της Ιουδήθ.

Ο Σαίξπηρ κατά καιρούς υπέφερε πολύ από φτώχεια. Μολοταύτα είχε τις

φιλοδοξίες του και ήλπιζε. Το 1587 πήγε στο Λονδίνο για να προσπαθήσει να

καλυτερέψει την οικονομική του κατάσταση. Διαφορετικές εκτιμήσεις κάνουν

λόγο για φυγή του από το Statford με την κατηγορία κλοπής ή για συνεχείς

μετακινήσεις του στη χώρα με την ιδιότητα του δασκάλου. Η υπογραφή του

Ουίλλιαμ Σαίξπηρ (από τη διαθήκη του).

Στο Λονδίνο, ο Σαίξπηρ έδειξε ενδιαφέρον για το θέατρο. Επειδή δεν είχε

τα μέσα να πληρώνει για τα εισιτήρια, προσπαθούσε να κερδίζει χρήματα

Page 24: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

24

κρατώντας τα άλογα των θεατών του θεάτρου. Αργότερα έγινε ηθοποιός, και

αφού απέκτησε αρκετή πείρα, άρχισε να βοηθά θεατρικούς συγγραφείς στο

γράψιμο των χειρογράφων. Με το ανέβασμα του πρώτου του έργου "Αγάπης

Αγώνας Άγονος", περί τα 1590, άρχισε τη σταδιοδρομία του.

Το 1594 ο Σαίξπηρ εμφανίζεται να συμμετέχει στη θεατρική ομάδα Lord

Chamberlain's Men, η οποία χρηματοδοτείται από τον λόρδο Chamberlain. Ο

θίασος αυτός θεωρείται πως είχε σημαντική αναγνώριση καθώς το 1603 ο

νέος μονάρχης, James I, συνέχισε να τον συντηρεί οικονομικά αφού

μετονομάστηκε σε King's Men. Ο Σαίξπηρ συμμετείχε ως ηθοποιός και

θεατρικός συγγραφέας. Αρκετά νομικά έγγραφα της εποχής που διασώζονται

πιστοποιούν πως στη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Σαίξπηρ κέρδισε αρκετά

χρήματα. Αναφέρονται χαρακτηριστικά η απόκτηση του σπιτιού του (New

Place) στο Στράτφορντ, το 1597, το οποίο ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο σπίτι

στην περιοχή καθώς και η αγορά έκτασης στο Blackfriars του Λονδίνου.

Παράλληλα φέρεται ως συνιδιοκτήτης του θεάτρου Globe στο Λονδίνο. Την

ίδια περίοδο θεωρείται πως είναι γραμμένα μερικά από τα πιο γνωστά του

έργα, μεταξύ των οποίων οι τραγωδίες Αντώνιος και Κλεοπάτρα, Ιούλιος

Καίσαρ, Άμλετ, Βασιλιάς Ληρ, Μακβεθ και Οθέλλος.

Τα πρώτα σονέτα του Σαίξπηρ δημοσιεύτηκαν το 1609, αν και γράφτηκαν

λίγα χρόνια νωρίτερα και αποτελούσαν ως επί το πλείστον ερωτικά

ποιήματα. Τα τελευταία οκτώ χρόνια της ζωής του καταγράφονται μόλις

τέσσερα θεατρικά του έργα εκ των οποίων το τελευταίο είναι ο Ερρίκος ο Η' ,

του 1613. Μετά το 1613, ο Σαίξπηρ διέκοψε τη συγγραφή και αποσύρθηκε σε

ένα ωραίο καινούργιο σπίτι του Stratford. Όμως πρόλαβε να αφήσει πίσω

του ένα εντυπωσιακό αριθμό έργων. Πέθανε στις 23 Απριλίου του 1616 και ο

τάφος του βρίσκεται στο ιερό της εκκλησίας της Αγίας Τριάδας του Statford.

Ο ενταφιασμός του στο ιερό ήταν μια ιδιαίτερη τιμή που του έγινε όμως όχι

Page 25: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

25

λόγω της συγγραφικής του ιδιότητας, αλλά διότι είχε εξαγοράσει ένα μερίδιο

της εκκλησίας έναντι 440 λιρών, ποσού σημαντικό για την εποχή.

Στον τάφο του Σαίξπηρ τοποθετήθηκε έπειτα από δική του επιθυμία η

παρακάτω επιγραφή:

Good friend, for Jesus' sake forbear,

To dig the dust enclosed here

Blest be the man that spares these stones,

But cursed be he that moves my bones.

και σε ελεύθερη μετάφραση:

Καλέ φίλε, στο όνομα του Θεού συγκρατήσου,

Στο να σκάψεις τη σκόνη που εσωκλείεται εδώ.

Ευλογημένος όποιος ήσυχες αφήσει αυτές τις πέτρες,

Καταραμένος όμως όποιος ανακινήσει τα κόκκαλα μου.

Σχετικά με την επιγραφή αυτή, καλλιεργήθηκε ένας μύθος σύμφωνα με

τον οποίο, αδημοσίευτα έργα του Σαίξπηρ πιθανόν να βρίσκονται εντός του

τάφου. Μέχρι σήμερα δεν έχει αποπειραθεί να διαπιστωθεί η αλήθεια αυτής

της υπόθεσης.

Page 26: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

26

Η γνώση της ανθρώπινης φύσης, το πλούσιο λεξιλόγιό του και η βαθειά

αντίληψη της δραματικής τέχνης, έδωσαν την ικανότητα στον Σαίξπηρ να

γράψει θεατρικά έργα που είναι εξίσου επίκαιρα και συγκινητικά όπως και

στην εποχή που γράφτηκαν. Τα ιστορικά του δράματα δίνουν μια διαυγή

εικόνα της Αγγλικής ιστορίας. Οι κωμωδίες του εκτείνονται από τη

γελωτοποιία του Πακ στο Όνειρο Θερινής Νυκτός, ως το πιο λεπτό χιούμορ

των έργων του που περιγράφουν τα ήθη της εποχής. Χρησιμοποίησε τη

βαθειά του δραματική αντίληψη στις μεγάλες του τραγωδίες, όπως ο

"Άμλετ", ο "Οθέλος", "Μάκβεθ" και "Βασιλιάς Ληρ".

Τα έργα του Σαίξπηρ έχουν παιχτεί και παίζονται στα θέατρα όλου του

κόσμου συνεχώς από την πρώτη τους παράσταση, ενώ πολλά εξ αυτών έχουν

μεταφερθεί και στη μικρή και μεγάλη οθόνη. Η πρώτη έκδοση του πλήρους

έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ χρονολογείται στα 1623 και διατηρείται σήμερα

στην βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Τα έργα του κατά παράδοση

διακρίνονται σε τραγωδίες, κωμωδίες και ιστορικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι

πολλές από τις ακριβείς χρονολογίες των έργων του Σαίξπηρ δεν είναι μέχρι

σήμερα γνωστές.

Κωμωδίες

* Η Κωμωδία των Παρεξηγήσεων, (έτος συγγραφής, περίπου 1592-1593)

* Το Ημέρωμα της Στρίγγλας, (έτος συγγραφής, περίπου 1593-1594)

* Οι Δύο Άρχοντες της Βερόνας, (έτος συγγραφής, περίπου 1593-1594)

* Αγάπης Αγώνας Άγονος, (έτος συγγραφής, περίπου 1594-1595)

* Όνειρο Θερινής Νυκτός, (έτος συγγραφής, περίπου 1595-1596)

* Ο Έμπορος της Βενετίας, (έτος συγγραφής, περίπου 1596-1597)

* Πολύ κακό για το τίποτα, (έτος συγγραφής, περίπου 1598-1599)

Page 27: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

27

* Όπως σας αρέσει, (έτος συγγραφής, περίπου 1599-1600)

* Δωδέκατη νύχτα, (έτος συγγραφής, περίπου 1599-1600)

* Οι Εύθυμες Κυράδες του Ουίντσορ, (έτος συγγραφής, περίπου 1600-

1601)

* Τέλος καλό, όλα καλά, (έτος συγγραφής, περίπου 1602-1603)

* Με το ίδιο μέτρο, (έτος συγγραφής, περίπου 1604-1605)

* Περικλής, (έτος συγγραφής, περίπου 1608-1609)

* Το χειμωνιάτικο παραμύθι, (έτος συγγραφής, περίπου 1610-1611)

* Η Τρικυμία (έτος συγγραφής, περίπου 1611-1612).

* Η παραπάνω σειρά χρονικής περιόδου συγγραφής κάθε έργου είναι

αυτή που δημοσιεύθηκε στο ομώνυμο βιβλίο Σαίξπηρ του Ε.Κ. Chambers

(1930) και που αναδημοσίευσε σε εδική έκδοση "Απαντα Σαίξπηρ" η ελληνική

εφημερίδα "Το Βήμα" (2009).

Ιστορικά έργα

* Βασιλιάς Ιωάννης

* Ριχάρδος ο Β'

* Ερρίκος ο Δ' (πρώτο μέρος)

* Ερρίκος ο Δ' (δεύτερο μέρος)

* Ερρίκος ο Ε'

* Ερρίκος ο Στ' (πρώτο μέρος)

* Ερρίκος ο Στ' (δεύτερο μέρος)

Page 28: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

28

* Ερρίκος ο Στ' (τρίτο μέρος)

* Ριχάρδος ο Γ'

* Ερρίκος ο Η'

Τραγωδίες

* Τρωίλος και Χρυσηίδα

* Κοριολανός

* Τίτος Ανδρόνικος

* Ρωμαίος και Ιουλιέτα

* Τίμων ο Αθηναίος

* Ιούλιος Καίσαρας

* Μάκβεθ

* Άμλετ

* Βασιλιάς Ληρ

* Οθέλλος

* Αντώνιος και Κλεοπάτρα

* Κυμβελίνος (λογίζεται σήμερα ως κωμωδία)

Page 29: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

29

6.2 Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα10

Ο Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα γεννήθηκε στις 5 Ιουνίου του 1898. Ο

πατέρας του ήταν πλούσιος κτηματίας και η μητέρα του δασκάλα. Από τους

πρώτους μήνες της ζωής του υπέστη την ταλαιπωρία σοβαρής ασθένειας, η

οποία μάλιστα θα του αφήσει και μια μικρή χωλότητα. Τα παιδικά του χρόνια

τα περνάει στον τόπο που γεννήθηκε: στο Φουέντε Βακέρος της Γρανάδας. Ο

Λόρκα θα φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο της Γρανάδας όπου θα σπουδάσει

Φιλοσοφία και Δίκαιο, ενώ παράλληλα παίρνει μαθήματα κιθάρας και

πιάνου με δάσκαλο τον Μανουέλ ντε Φάλλια. Το 1918 εγκαθίσταται στη

Μαδρίτη. Μένει στη Φοιτητική Εστία και εκεί έχει την ευκαιρία να γνωριστεί

με τους Λουίς Μπουνιουέλ, Σαλβαδόρ Νταλί, Μιγέλ Ουναμούνο και άλλους.

Το 1920 ανεβαίνει στη Μαδρίτη το έργο του "Τα μάγια της πεταλούδας". Την

ίδια χρονιά γράφεται στη Φιλοσοφική Σχολή και την επομένη κυκλοφορεί στη

Μαδρίτη η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο "Βιβλίο ποιημάτων", ενώ

παράλληλα γράφει το "Ποίημα του Κάντε Χόντο". Το 1922 δίνει διάλεξη για

το κάντε χόντο (λαϊκό ανδαλουσιάνικο τραγούδι) και οργανώνει μαζί με τον

ντε Φάλλια τη "Γιορτή του Κάντε Χόντο". Σε συνεργασία πάλι με τον ντε

Φάλλια θα οργανώσει παραστάσεις του "Ανδαλουσιάνικου Κουκλοθέατρου

Κατσιπόρα".

Το 1925 ο θίασος της Μαργαρίτας Σίργκου ανεβάζει στη Βαρκελώνη το

έργο "Μαριάνα Πινέδα" με σκηνικά του Σαλβαδόρ Νταλί.

Το 1928 εκδίδει μαζί με φίλους του από τη Γρανάδα το περιοδικό "El Gallo"

("O πετεινός"), όπου και δημοσιεύονται τα μονόπρακτα του "Η παρθένος, ο

ναύτης και ο σπουδαστής" και "Ο περίπατος του Μπάστερ Κήτον". Την ίδια

χρονιά εκδίδει το πρώτο μέρος του "Ρομανθέρο Χιτάνο" με ποιήματα της

περιόδου 1924-1927. Μετά τα ταξίδια του στην Νέα Υόρκη και την Κούβα ο 10

http://www.biblionet.gr/author/6839/Federico_Garcia_Lorca

Page 30: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

30

Λόρκα επιστρέφει το 1930 στη Μαδρίτη, όπου ανεβαίνει στο θέατρο

Εσπανιόλ το έργο του "Η θαυμαστή μπαλωματού".

Μετά την ανακήρυξη της Δημοκρατίας στην Ισπανία, ο Λόρκα εκδίδει

το "Ποίημα του Κάντε Χόντο" και το 1932 ιδρύει και διευθύνει, μαζί με τον

Εντουάρντο Ουγκάρτε, τον πανεπιστημιακό θίασο "Λα Μπαράκα" ("Η

Παράγκα"), ο οποίος περιοδεύει στην ισπανική επαρχία παρουσιάζοντας

έργα του κλασικού ισπανικού θεάτρου.

Το 1933 ανεβαίνουν στη Μαδρίτη τα έργα "Ματωμένος γάμος" και

"Δον Περλιμπλίν", ενώ την επόμενη χρονιά ανεβαίνει στο Τεάτρο Εσπανιόλ η

"Γέρμα" με τη Μαργκαρίτα Σίργου. Το θέατρο "Λα Μπαράκα" δίνει

παραστάσεις στη Νότια Αμερική, και ο Λόρκα γράφει το "Θρήνο για τον

Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας". Τον επόμενο χρόνο θα παιχτούν τα έργα του "Η

παραστασούλα του Δον Κριστόμπαλ" και "Δόνια Ροζίτα η ανύπαντρη". Το

1936 ο Λόρκα διαβάζει στη Μαδρίτη τη διακήρυξη των ισπανών συγγραφέων

κατά του φασισμού, στη διάρκεια τιμητικής εκδήλωσης για τον ποιητή

Ραφαέλ Αλμπέρτι και στις 16 Ιουλίου αναχωρεί για τη Γρανάδα. Την επομένη

μέρα ξεσπά το πραξικόπημα του Φράνκο και τρεις μέρες αργότερα οι

φαλαγγίτες καταλαμβάνουν τη Γρανάδα. Στις 3 Αυγούστου ο κουνιάδος του

Λόρκα Μοντεσίνος, σοσιαλιστής δήμαρχος της Γρανάδας, συλλαμβάνεται και

εκτελείται. Ο Λόρκα καταφεύγει στο σπίτι ενός φίλου του, του ποιητή Λουίς

Ροσάλες, του οποίου τα αδέλφια ήταν φαλαγγίτες. Συλλαμβάνεται τη νύχτα

17 προς 18 Αυγούστου και κρατείται στο Κυβερνείο της Γρανάδας. Στις 19

Αυγούστου τα χαράματα εκτελείται στο χωριό Βιθνάρ.

Page 31: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

31

6.3. Άντον Τσέχωφ11

Ο δημιουργός-σταθμός στην ιστορία του Θεάτρου Άντον

Τσέχωφ γεννήθηκε το 1860 στο Ταγκανρόνγκ, μικρή επαρχιακή πόλη της

Ρωσίας.

Γιος παντοπώλη, ήταν το 3ο από 6 παιδιά της οικογένειας. Ο παππούς

του ήταν δούλος μα πλούτισε και κατάφερε να εξαγοράσει την ελευθερία της

οικογένειάς του, για 700 ρούβλια το κεφάλι. Ειρωνεία! Το 1861 έγινε η

χειραφέτηση των δούλων. Ο πατέρας του ήταν αλκοολικός, ωστόσο

εξαιρετικά θρησκόληπτος και πολύ αυστηρός με την εκπαίδευση των παιδιών

του. Ποθώντας ο γιος του να γίνει πλούσιος τον γράφει στο "Αριστοκρατικό",

σχολείο της πλούσιας Ελληνικής Παροικίας. Το 1875, όταν η οικονομική

καταστροφή της οικογένειας γίνεται αναπόφευκτη ο πατέρας αποφασίζει να

δραπετεύσει από τους πιστωτές του στη Μόσχα. Ο Αντον Τσέχωφ μένει πίσω

παραπάνω από 3 χρόνια προκειμένου να τελειώσει το σχολείο και

συντηρείται με χρήματα που ο ίδιος βγάζει παραδίδοντας μαθήματα

κατ'οίκον. Η μετάβασή του στη Μόσχα, κοντά στην υπόλοιπη οικογένεια,

συμπίπτει με την εγγραφή του στην Ιατρική Σχολή. Θα ολοκληρώσει τις

σπουδές του με επιτυχία, ενώ παράλληλα γράφει μικρά χιουμοριστικά

διηγήματα σε περιοδικά για να ενισχύει οικονομικά την οικογένειά του. Το

επάγγελμα του γιατρού θα το εξασκήσει σε όλη του τη ζωή, εργαζόμενος

ακούραστα για την καταπολέμηση της χολέρας που μάστιζε εκείνα τα χρόνια

τη κεντρική Ρωσία. Το 1892, μάλιστα, στο Μελίχοβο της Ουκρανίας όπου

εγκαθίσταται εξυπηρετεί ως γιατρός 26 χωριά και 7 εργοστάσια και πολύ

συχνά παρέχει τις υπηρεσίες του δωρεάν.

Εκτός από γιατρός όμως ο Τσέχωφ είναι και ασθενής! Η φτώχεια των

παιδικών και νεανικών του χρόνων θα του κληροδοτήσει την φυματίωση, που

11

http://www.artmag.gr/articles/art-articles/bios/item/1863-adon-pavlovich-chehof

Page 32: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

32

θα τον ταλαιπωρήσει το υπόλοιπο της ζωής του και τελικά θα τον νικήσει στα

44 του χρόνια. Παρά την επίγνωση της ασθένειάς του ο Τσέχωφ δουλεύει

αδιάκοπα συνδυάζοντας με το ίδιο πάθος την ιατρική και την τέχνη. Άλλωστε

και η σύζυγος και η ερωμένη του, όπως τις αποκαλούσε, υπηρετούσαν έναν

σκοπό, τη θεραπεία του ανθρώπου, στο σώμα και την ψυχή του.

Το ταλέντο του ως συγγραφέα διηγημάτων αναγνωρίστηκε από νωρίς,

θεατρικά έργα όμως άρχισε να γράφει σχετικά αργά στην καριέρα του. Τα

περισσότερα από τα θεατρικά του έργα είναι σήμερα κοινώς αποδεκτά ως

παγκόσμια κλασικά κείμενα. Ωστόσο αυτά δε γνώρισαν την αποδοχή του

σύχρονού του κοινού παρά μόνο όταν ο Τσέχωφ συνάντησε τον Στανισλάφσκι

και το «Θέατρο Τέχνης της Μόσχας» (1898). Σε συνεργασία με τον

Στανισλάφσκι ανεβάζει αρχικά το θρυλικό «Γλάρο» (έργο που σε

προηγούμενη παρουσίασή του είχε αποτύχει παταγωδώς). Η συνεργασία

αυτή θα σημάνει την αρχή μιας εξαιρετικά επιτυχημένης πορείας του

Τσέχωφ. Ακολουθούν "Ο Θείος Βάνια", "Οι Τρεις Αδελφές" κι "Ο

Βυσσινόκηπος". Η ευρεία αναγνώρισή του επισφραγίζεται το 1899 με την

εκλογή του ως μέλος της Ρωσικής Ακαδημίας, θέση από την οποία αργότερα

θα παραιτηθεί, διαμαρτυρόμενος για την ακύρωση της εκλογής του Γκόρκι.

Από τη συνεργασία του με το θίασο του Στανισλάφσκι θα προκύψει

όμως και ένας γάμος! Ο γάμος του Τσέχωφ με την ηθοποιό του Θεάτρου

Τέχνης, Όλγα Κνίπερ.

Ο Τσέχωφ θα αναγκαστεί να φύγει από τη Ρωσία μετά την πρεμιέρα

του «Βυσσινόκηπου» λόγω της επιδείνωσης της υγείας του. Τη 2α Ιουλίου

του 1904 ο Τσέχωφ πεθαίνει στη Γερμανία.

Το χιούμορ με το οποίο αντιμετώπιζε τη ζωή θα τον συνοδέψει και στο

θάνατό του! Η σορός του μεταφέρεται σ' ένα βαγόνι με στρείδια! Από λάθος

οι παριστάμενοι ακολουθούν έναν άλλο νεκρό στρατιωτικό με τη συνοδεία

Page 33: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

33

μπάντας! Θάφτηκε στο κοιμητήρι Νοβοντέβιτσι και πάνω από τον τάφο του

γέρνουν τα κλαριά μιας κερασιάς (ο πραγματικός τίτλος του "Βυσσινόκηπου"

είναι "Ο Κήπος Με Τις Κερασιές")!

«Χρειαζόμαστε νέους τρόπους έκφρασης. Χρειαζόμαστε νέους

τρόπους, κι αν δεν μπορούμε να τους δημιουργήσουμε καλύτερα να μην

κάνουμε τίποτα» λέει ο Τσέχωφ δια στόματος Τρέπλιεβ στο «Γλάρο». Ο

Τσέχωφ διαφωνεί με την καθιερωμένη δραματουργική της εποχής του. Τον

ενοχλεί η προσήλωση σε μια συγκεκριμένη δομή του δράματος-μια ιστορία

που αρχίζει, εξελίσσεται, κορυφώνεται και τελειώνει. «Στη ζωή τα πράγματα

δε συμβαίνουν έτσι», δηλώνει. Ο Τσέχωφ προτείνει πράγματι "νέους

τρόπους". Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι τα θεατρικά του έργα

αναδείχθηκαν μόνο μέσα από τη συνεργασία του με τον Στανισλάφσκι ο

οποίος επίσης πρότεινε έναν νέο τρόπο υποκριτικής κι αναπαράστασης των

γεγονότων πάνω στη σκηνή.

Μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία στο έργο του Τσέχωφ

είναι:

Στα έργα του Τσέχωφ δεν υπάρχει εμφανής δράση. Ο μύθος είναι

εξαιρετικά απλός. Είναι σκηνές καθημερινής ζωής δίχως φανερή αλληλουχία,

δίχως εκρήξεις και εξαιρετικές περιστάσεις. «Βλέπεις τη ζωή όχι μόνο μέσα

από τις κορυφές και τις αβύσσους της, αλλά μέσα από την τριγύρω σου

καθημερινότητα».

Βάζοντας σε δεύτερο πλάνο τη δράση, το μύθο, ο Τσέχωφ τονίζει τη

σημασία των ίδιων των προσώπων, τα οποία αδρανούν-πλήττουν μα την ίδια

στιγμή βιώνουν το δράμα της ζωής, το δράμα της φθοράς. «Το δράμα γίνεται

μέσα στον άνθρωπο και όχι στις ακραίες του εκδηλώσεις». Έτσι η δραματική

πορεία αντί να συμβαίνει στα εξωτερικά γεγονότα του μύθου, σημειώνεται

στην εσωτερική ζωή των προσώπων.

Page 34: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

34

Ο διάλογος των προσώπων είναι εξωτερικά ασύνδετος. Πολλές φορές-

και μάλιστα στα καίρια σημεία του έργου- θα 'λεγε κανείς ότι το κάθε

πρόσωπο τραβάει το δικό του δρόμο, ότι η συνομιλία του δεν είναι διάλογος

διασταυρούμενος, αλλά παράλληλοι μονόλογοι που ποτέ δε συμπίπτουν.

Έτσι μας υποβάλλεται το δραματικό ασύμπτωτο που χαρακτηρίζει το έργο

του Τσέχωφ. Τα πρόσωπα αγωνίζονται να επικοινωνήσουν αλλά δεν τα

καταφέρνουν.

Η αναζήτηση του νοήματος της ζωής είναι κεντρικό δραματικό θέμα

στα έργα του Τσέχωφ. Η ροή του χρόνου και η συνακόλουθη φθορά κάνουν

το νόημα αυτό φευγαλέο, την αναζήτησή του πιο δραματική και πολλές

φορές αφήνουν τα πρόσωπα αδικαίωτα με ένα τρόπο γνήσια τσεχωφικό, που

βρίσκεται ανάμεσα στην ειρωνεία και το σπαραγμό.

Στον Τσέχωφ οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ του δραματικού και

του κωμικού είναι αδρές. Οι τόνοι είναι αμφίρροποι, όλες οι καταστάσεις

είναι ανάμεσα στο δραματικό και το κωμικό και εκεί έγκειται και η δυσκολία

στο ανέβασμα επί σκηνής των έργων του. Ο θεατής προτιμά να ξέρει αν αυτό

που βλέπει έχει χαρακτήρα κωμικό ή σοβαρό. Ο Τσέχωφ όμως δημιουργεί

αυτές τις αμφίβολες καταστάσεις που είναι δύσκολο να καταλάβει κανείς αν

πρέπει να γελάσει ή να συγκινηθεί, αν ο συγγραφέας σοβαρολογεί, παίζει,

ειρωνεύεται ή σατιρίζει. Στον «Θείο Βάνια» παραδείγματος χάριν, στην

κρισιμότερη στιγμή του έργου, όταν ο Βάνια μπαίνει με το περίστροφο και

πυροβολεί τον Σερεμπριάκωφ, το περίστροφο παθαίνει αφλογιστία κι αυτός

φωνάζει με το στόμα «Μπαμ!»

Άλλο ένα χαρακτηριστικό στα έργα του Τσέχωφ είναι τα ερωτικά

τρίγωνα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι ένας χαρακτήρας είναι παράφορα

ερωτευμένος με κάποιον ο οποίος όμως ποθεί κάποιον άλλο. Το

ανεκπλήρωτο, λοιπόν, του έρωτα είναι άλλο ένα στοιχείο των έργων του

Τσέχωφ.

Page 35: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

35

Τα έργα του Τσέχωφ είναι έργα ατμόσφαιρας, όχι όμως εξωτερικής.

Τα εξωτερικά μέσα όπως τα σκηνικά αντικείμενα ή οι ήχοι από τα

παρασκήνια μεταβάλλονται σε σύμβολα που βρίσκονται σε εσωτερική

αντιστοιχία με τις καταστάσεις των προσώπων έχοντας αποκτήσει

συναισθηματικά φορτισμένο φορτίο.

Σημαντικό ρόλο στα έργα του παίζουν τα σύμβολα. «Ο γλάρος είναι

ένα τόσο δυνατό πουλί και την ίδια στιγμή τόσο ευάλωτο» έλεγε

χαρακτηριστικά ο Τσέχωφ παρομοιάζοντας τη Νίνα με γλάρο στο ομώνυμο

έργο του.

Page 36: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

36

7. Δραματουργική ανάλυση ενός θεατρικού έργου

Η δραματουργική επεξεργασία ενός θεατρικού έργου σχετίζεται με το

είδος του έργου, το συγγραφέα, την εποχή του έργου, την ανάλυση των

χαρακτήρων κ.ά. Αξιοποιεί, δηλαδή, το ιστορικό και κοινωνικό πλαίσιο,

πληροφορίες για το πρόσωπο και το έργο του συγγραφέα, ανάλυση των

χαρακτήρων του έργου(ταυτότητα, στόχοι, δράση). Ο Κάρολος Κουν έλεγε ότι

ο ηθοποιός για να ερμηνεύσει έναν ρόλο πρέπει να μπορεί να απαντήσει σε

τρεις ερωτήσεις: Ποιος είμαι, πού είμαι και τι θέλω;

Page 37: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

37

8. Τεχνικές δραματοποίησης12

Οι τεχνικές δραματοποίησης είναι πάρα πολλές και δεν είναι δυνατόν να

αναφερθούν εδώ όλες.

Παγωμένες εικόνες : τα παιδιά με τα σώματά τους δημιουργούν μια

εικόνα η οποία αποτυπώνει μια συγκεκριμένη στιγμή δράσης ή μια

γενικότερη έννοια ή ιδέα. Η εικόνα αυτή, που πρέπει να είναι ακίνητη, ενέχει

μια δυναμική, καθώς αποκρυσταλλώνει όλο το νόημα της δράσης.

Περίγραμμα χαρακτήρα : οι μαθητές σχεδιάζουν σε ένα μεγάλο χαρτί το

περίγραμμα ενός ρόλου που τους ενδιαφέρει. Προσθέτουν στο περίγραμμα

σκέψεις, συναισθήματα και χαρακτηρισμούς που αφορούν το συγκεκριμένο

ρόλο, του χαρίζουν ποιήματα, τραγούδια και συμβουλές ή συνθέτουν γι’

αυτόν, ατομικά ή ομαδικά, κείμενα όπως επιστολές, γράμματα, ευχές και

οδηγίες.

Ξενάγηση : με μια μορφή αφήγησης, μια ομάδα μαθητών παρέχει

πληροφορίες για το περιβάλλον όπου πραγματοποιείται το δράμα. Καθώς

παρέχει τη δυνατότητα για μια λεπτομερή περιγραφή του δραματικού

χώρου, μπορεί να αποτελέσει ένα μέσο για να προσεγγίσουν οι μαθητές ένα

διδακτικό αντικείμενο (τόπο, μνημείο, κτήριο) και να το παρουσιάσουν

θεατρικά στους υπόλοιπους συμμαθητές τους.

Συνέντευξη : κάποιοι μαθητές επιλέγονται να εκμαιεύσουν πληροφορίες,

κίνητρα, συμπεριφορές, δυνατότητες θέτοντας τις κατάλληλες ερωτήσεις,

ενώ οι υπόλοιποι καλούνται να απαντήσουν.

Καρέκλα των αποκαλύψεων ή καυτή/ανακριτική καρέκλα: μια ομάδα

μαθητών, εντός ή εκτός ρόλου, θέτει ερωτήσεις σε ένα χαρακτήρα του

δράματος που παραμένει σε ρόλο. Ο χαρακτήρας αυτός κάθεται στην

καρέκλα των αποκαλύψεων και συνήθως βρίσκεται απέναντι από την

υπόλοιπη ομάδα που θέτει ερωτήσεις. Μέσα από την τεχνική φωτίζονται τα

12

http://ebooks.edu.gr/new/ps.php

Page 38: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

38

κίνητρα, οι αξίες, οι αντιλήψεις, οι στάσεις, οι επιθυμίες και η συμπεριφορά

του χαρακτήρα.

Αναδρομή στο παρελθόν : χρησιμοποιείται σε μια κρίσιμη στιγμή του

δράματος, όπου τα παιδιά καλούνται να δημιουργήσουν σκηνές του

παρελθόντος, που προηγούνται δηλαδή της δεδομένης στιγμής. Μέσα από

την αναδρομή στο παρελθόν σκοπός είναι να φωτιστούν γεγονότα που

ερμηνεύουν και ενισχύουν τη σχέση του παρόντος με την ιστορία.

Page 39: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

39

9. Το θέατρο στην ελληνική εκπαίδευση

Το θέατρο στις ευρωπαϊκές χώρες εντάσσεται στην εκπαιδευτική

διαδικασία. Στην Ελλάδα όμως αντιμετωπίζεται διαφορετικά, ανάλογα με τη

βαθμίδα εκπαίδευσης.

Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση διδάσκεται ως μάθημα με τον τίτλο

θεατρική αγωγή, ενώ στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση τα πράγματα

διαφοροποιούνται.

Στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο υπάρχει πιθανότητα να ενταχθεί μέσα από

τα πολιτιστικά προγράμματα, γεγονός που παραπέμπει στο κέφι και στο

μεράκι των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Πολλά σχολεία διοργανώνουν

θεατρικά εργαστήρια που ανεβάζουν θεατρικές παραστάσεις. Οι δυσκολίες

όμως είναι πολλές και κυρίως η έλλειψη ελεύθερου χρόνου των μαθητών,

αφού τα εργαστήρια αυτά γίνονται εκτός ωρών λειτουργία του σχολείου.

Παλαιότερα υπήρχε ο θεσμός των Πανελληνίων Αγώνων Μαθητικού

Θεάτρου που δυστυχώς καταργήθηκε. Στους αγώνες μπορούσαν να λάβουν

μέρος Γυμνάσια και Λύκεια όλης της χώρας με έργα αρχαίου και σύγχρονου

ελληνικού και ξένου ρεπερτορίου.

Page 40: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

40

10. Παιδευτική αξία του θεάτρου

Δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός της αναγνώρισης της μεγάλης

παιδευτικής αξίας του θεάτρου, από την αρχαιότητα ακόμη, αφού δίνονταν

από το κράτος χρήματα στους άπορους, τα λεγόμενα θεωρικά, για την αγορά

του εισιτηρίου των θεατρικών παραστάσεων (το θέατρο αποτελεί το μεγάλο

σχολείο του λαού). Διδάσκει την αξία της συνεργασία και της ομαδικότητας,

αφυπνίζει συνειδήσεις, δημιουργεί ερωτηματικά. Ο μαθητής που εμπλέκεται

απελευθερώνεται, ψυχαγωγείται, αυτενεργεί, αναλαμβάνει πρωτοβουλίες

και ευθύνες.

Παραθέτουμε ένα άρθρο του Πάνου Σκουρολιάκου13 σχετικό με το θέατρο

στην εκπαίδευση και την αξία του.

Θέατρο στο σχολείο (Μια άχρηστη δράση;)14

Ποιος είπε ότι το θέατρο στο σχολειό, στην πρωτοβάθμια και

δευτεροβάθμια δηλαδή εκπαίδευση, ωφελεί τους μαθητές; Ποιος είπε πως η

δραματουργία, η υποκριτική, το εικαστικό ή μουσικό μέρος μιας παράστασης

και, εν τέλει, η ομαδική δημιουργία είναι κάτι που προετοιμάζει τους

αυριανούς επιστήμονες, τεχνίτες, αγρότες, τους πολίτες κατά τρόπο θετικό;

Δεν ομολογείται σαφώς, αλλά το κυρίαρχο μοντέλο είναι εκείνο του

μοναχικού μαθητή, που θα πρέπει να προετοιμαστεί στα μαθήματα μιας

ορισμένης κατεύθυνσης, κλεισμένος στο καβούκι τού άγχους και της αγωνίας

για την επιτυχία στις Πανελλήνιες, να σπουδάσει μοναχικά και μόνος τέλος

να μπει στη μεγάλη αρένα της επαγγελματικής ζωής όπου επιβιώνει ο πιο

καλός, ο πιο σκληρός και γιατί όχι, ο πιο αδίστακτος.

Σκέφτηκε κανείς από τους θιασώτες του μοντέλου αυτού του

μοναχικού λύκου που περιγράψαμε τη συνάφεια και τη σχέση που μπορεί να

13

ηθοποιός, συγγραφέας, σκηνοθέτης, διετέλεσε Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης 14

http://www.avgi.gr/article/6043816/theatro-sto-sxoleio-mia-axristi-drasi-

Page 41: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

41

έχουν η έκθεση ή τα μαθηματικά με τις καλές τέχνες και εν προκειμένω με το

θέατρο; Πέρασε από τον νου κανενός από αυτούς πως κατανοείς καλύτερα

τα μαθηματικά μέσω του θεάτρου; Πως γράφεις καλύτερες εκθέσεις ίσως;

Αυτονόητα, το θέατρο αποτελεί έναν χώρο γλωσσικής άσκησης και

δημιουργίας. Η διδασκαλία της ποίησης, των αρχαίων κειμένων και η

κατάθεση στο χαρτί των σκέψεων και απόψεων των μαθητών υπό μορφή

έκθεσης γίνεται με έναν τρόπο όπου η βιασύνη για την κάλυψη της ύλης δεν

αφήνει περιθώρια για κριτική σκέψη και αφομοίωση. Όταν όμως οι μαθητές

ασχοληθούν επί μακρό διάστημα με ένα θεατρικό κείμενο, αποκομίζουν

οφέλη μεγαλύτερα. Στην αρχή το διαβάζουν απλώς. Μετά το διαβάζουν και

συζητούν γι' αυτό. Στην προσπάθειά τους να το ζωντανέψουν σκηνικά, το

ξαναδιαβάζουν από άλλη γωνία. Ξαναγυρνούν σε αυτό για να δώσουν και τις

άλλες λύσεις που απαιτεί μια παράσταση. Χρώματα, ήχους, φώτα.

Τα οφέλη δεν προέρχονται από την εντρύφηση με σπουδαία κείμενα

της παγκόσμιας δραματουργίας μόνο. Διαφορετικά και σημαντικά είναι και

εκείνα που προκύπτουν από την ενασχόληση και με την συγγραφή του έργου

που θα ανεβάσει η μαθητική θεατρική ομάδα. Σε πόσες εκθέσεις αντιστοιχεί

η συμμετοχή σε μια τέτοια δημιουργική δράση; Και το πιο σημαντικό. Πόσο

πλούτο συσσωρεύει, για την προσέγγιση των μαθημάτων, των ανθρωπίνων

σχέσεων, της ζωής τελικά, το μέγα μάθημα, η μεγάλη σε σημασία εμπειρία

της ομαδικής και συνεργατικής δουλειάς; Υπάρχει καλύτερος τρόπος για να

ενεργοποιήσει κανείς στους μαθητές τη φαντασία και το συναίσθημά τους;

Να εκφράσουν το ψυχο-πνευματικό δυναμικό τους, να το καλλιεργήσουν και

να το εμπλουτίσουν;

Επιμένω. Έτσι κατανοείς πιο εύκολα τα μαθηματικά. Οι τύποι της

χημείας δεν είναι άδεια σύμβολα. Οι ανθρωπιστικές επιστήμες, η Ιστορία, η

Οικονομία, το Δίκαιο, αποκτούν άλλη διάσταση, άλλο νόημα.

Page 42: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

42

Το ίδιο το παιδί δείχνει τις ανάγκες του. Παίζοντας από μικρό

δραματοποιημένα παιχνίδια. Υποδυόμενο. («Εγώ θα είμαι ο καουμπόης και

'συ ο Ινδιάνος και θα σε κυνηγάω»). Και ενώ φροντίζουμε ώστε τα παιδιά να

βλέπουν παραστάσεις θεάτρου για παιδιά, και έχουμε πολύ καλές στη χώρα

μας, αρνούμαστε να τους βάλουμε στο θέατρο μέσω της εκπαιδευτικής

διαδικασίας. Φοβούμενοι μην «εξωκείλουν» προς το θέατρο ίσως;

Το θέατρο στην εκπαίδευση έχει κάνει την εμφάνισή του από πολύ

παλιά. Μαθητικό θέατρο υπάρχει σε εκατοντάδες ευρωπαϊκές πόλεις από τον

16ο αιώνα, στα θρησκευτικά σχολεία των προτεσταντών και καθολικών. Στον

ελλαδικό χώρο, την ίδια περίοδο, Ιησουίτες μοναχοί, δάσκαλοι σε σχολεία

της Χίου αρχικά και κατόπιν σε κυκλαδίτικα νησιά όπου δρούσε το καθολικό

στοιχείο, ανέβαζαν κάθε χρόνο παραστάσεις από τους μαθητές με

θρησκευτικό θέμα, ως μάθημα πρωτεύον!

Πολλοί άλλοι είναι οι λόγοι που επιβάλλουν την ενασχόληση με το

θέατρο των μαθητών στα σχολεία. Τους απαλλάσσει από το άγχος για τα

μαθήματα, την ύλη, τον εγωιστικό πρωταθλητισμό.

Ποιος όμως θα αναλάβει τον σημαντικό και δύσκολο ρόλο του

εμψυχωτή; Εδώ τα πράγματα είναι ακόμα πιο πίσω. Συνήθως αναλαμβάνει

κάποιος φιλότιμος φιλότεχνος ή, πιο ειδικά θεατρόφιλος καθηγητής ή

καθηγήτρια. Χωρίς ιδιαίτερες γνώσεις για το αντικείμενο ή την ξεχωριστή

παιδαγωγική προσέγγιση που απαιτεί το θέατρο στο σχολείο. Υπάρχουν

βέβαια και οι αδιόριστοι θεατρολόγοι. Κατά δυστυχίαν όμως, οι

περισσότεροι από αυτούς ελάχιστη ή μηδαμινή σχέση έχουν με την πρακτική

του θεάτρου, καθώς έχουν σπουδάσει το θέατρο σε θεωρητικό επίπεδο. Στα

τμήματα Θεατρικών Σπουδών του Αριστοτελείου Θεσσαλονίκης και του

Πανεπιστημίου Πελοποννήσου γίνονται μόνον κάποια πρακτικά μαθήματα.

Υπάρχουν και ηθοποιοί που θα μπορούσαν να είναι ιδανικοί εμψυχωτές. Τα

Page 43: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

43

πτυχία τους όμως είναι αδιαβάθμητα και λίγοι από αυτούς έχουν

παιδαγωγική πιστοποίηση από πανεπιστημιακές σχολές.

Το θέατρο στο σχολείο δεν πρέπει να γίνεται εκτός ή στα όρια της

εκπαιδευτικής διαδικασίας. Θα πρέπει να είναι σοβαρή υποχρέωση στο

ωρολόγιο πρόγραμμα του Δημοτικού, του Γυμνασίου, του Λυκείου. Θα

πρέπει τάχιστα να προετοιμαστούν οι κατάλληλοι δάσκαλοι - εμψυχωτές

μέσα από προγράμματα που θα τους καταρτίζουν σωστά σε πρακτικό και

θεωρητικό επίπεδο. Αυτή η πρόσθετη γνώση για τους εμψυχωτές, θα τους

κάνει παραγωγικούς στη διαδικασία της σκηνικής πράξης, αλλά και τη

θεωρία της. Θα τους εφοδιάσει με την απαραίτητη γνώση της εκπαιδευτικής

μεθόδου που απαιτεί η διδασκαλία του θεάτρου στις ευαίσθητες ηλικίες των

σημερινών παιδιών και των αυριανών πολιτών αυτού του τόπου.

ΜΟΤΟ

Πολλοί άλλοι είναι οι λόγοι που επιβάλλουν την ενασχόληση με το

θέατρο των μαθητών στα σχολεία. Τους απαλλάσσει από το άγχος για τα

μαθήματα, την ύλη, τον εγωιστικό πρωταθλητισμό.

Page 44: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

44

11. Παράρτημα

11.1. Ερωτηματολόγιο

Α. Καθόλου Λίγο Αρκετά Πολύ Πάρα πολύ

1. Έχετε παρακολουθήσει θέατρο;

2. Το σχολείο σας διοργανώνει θεατρικές παραστάσεις;

3. Θεωρείται αναγκαίο να διδάσκεται μάθημα θεάτρου στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση;

4. Πιστεύετε πως θα έπρεπε να ενταχθεί ως επιλογή στο σχολικό πρόγραμμα δημιουργία θεατρικής ομάδας και οργάνωση θεατρικών παραστάσεων;

5. Πιστεύετε πως το θέατρο βοηθάει στην εκπαίδευση;

Β. Να βάλετε την απάντηση που επιθυμείτε κατά σειρά προτίμησης.

1. Για μια έξοδο με φίλους θα προτιμούσατε να πάτε σε

α) θέατρο, β) κινηματογράφο, γ) club, δ) αθλητικό αγώνα

2. Αν πηγαίνατε σε μία θεατρική παράσταση, θα προτιμούσατε να είναι σε

α)μιούζικαλ, β) κωμωδία, γ) αρχαία τραγωδία, δ) επιθεώρηση

Γ. Απαντήστε ελεύθερα .

1. Ποιους θεατρικούς συγγραφείς Έλληνες και ξένους γνωρίζετε;

_____________________________________________________________

Page 45: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

45

2. Υπάρχει θεατρική σκηνή στον τόπο σας που διοργανώνει παραστάσεις

ερασιτεχνικές ή επαγγελματικές;

___________________________________________

3. Συμμετείχατε ποτέ σε θεατρική παράσταση; Αν ναι, σας άρεσε και γιατί;

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

Page 46: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

46

11.2. Απόψεις για το θέατρο

«Ο ηθοποιός δεν κλείνει την πόρτα σε καμιά χαρά και σε καμιά λύπη, τα

συναισθήματα αυτά τα χρειάζεται στη δουλειά του, διότι πρώτο του μέλημα

είναι να επιδιώκει να παραμείνει άνθρωπος».

Μπέρτολντ Μπρεχτ

«Κάνουμε θέατρο για την ψυχή μας, για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας.

Το κοινό που μας παρακολουθεί και όλοι μαζί, να βοηθήσουμε να

δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον

τόπο μας».

Κάρολος Κουν

«Μην ξεχνάτε ότι δεν υπάρχουν μικροί ρόλοι, μόνο μικροί ηθοποιοί».

Στανισλάφσκι

Page 47: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

47

11.3. Θεατρικό μονόπρακτο της μαθήτριας Έλενας Διαμαντή

Ρόλοι

Μαμά (Βούλα)

Μπαμπάς (Κωστής)

Ροκάς (Τεό)

Γιαγιά (Κικίτσα)

Φίλη (Τζίνα)

Α’ ΣΚΗΝΗ:

(Η άφιξη της γιαγιάς από το χωριό)

ΜΑΜΑ: Τεό! Έλα εδώ! Τεό! Καλά δεν ακούς; (σε λίγο έρχεται στην σκηνή ο

Τεό)

ΡΟΚΑΣ: Τι θες ρε μάνα; Έχω το ψειρόνι στο αυτί και μου την σπας!

ΜΑΜΑ: Άσε τις ψείρες και άκου, θα έρθει η γιαγιά από το χωριό σε λίγο!

Βγάλε αυτά τα καραγκιοζιλίκια(δείχνει τα ρούχα του Τεό) και βάλε κάτι

σοβαρό επάνω σου!

ΡΟΚΑΣ: Άσε μας ρε μάνα! Τα ρούχα μου είναι και πολύ προχό!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Καλά σου λέει το παιδί, Βούλα! Αυτά φοράνε στην ηλικία του!

ΡΟΚΑΣ: Πες τα, father! (λέει και φεύγει από σκηνή)

Page 48: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

48

(χτυπά το κουδούνι επίμονα)

ΓΙΑΓΙΑ: Άντε καλέ, τι έκανες τόση ώρα;

ΜΑΜΑ: Καλώς όρισες μητέρα! Πώς ήταν το ταξίδι;

ΓΙΑΓΙΑ: Ε καλά, με το ΚΤΕΛ τι περιμένεις; Ο ένας πάνω στον άλλο! Πάρε και

αυτή την τσάντα, έφτιαξα χορτόπιτα! (δίνει την τσάντα). Γιόκα μου! Παλικάρι

μου! Κόπιασε να σε φιλήσω! (αγκαλιάζονται)

ΜΠΑΜΠΑΣ: Καλώς ήρθες μάνα! Βούλα! Καφέ ελληνικό και γλυκάκι για την

μαμά!

ΓΙΑΓΙΑ: Όχι γλυκό! Έχω σάκχαρο! Πού είναι ο λεβέντης μου?

ΜΑΜΑ: Τεό! Άντε έλα, ήρθε η γιαγιά!

ΡΟΚΑΣ: Τώρα…(έρχεται στην σκηνή)

ΜΑΜΑ: Εγώ πάω για το καφεδάκι! (λέει και φεύγει από την σκηνή)

ΓΙΑΓΙΑ: Έλα εδώ αγορίνα μου! Έλα να σε καμαρώσω! Λιοντάρι μου! Καμάρι

μου! (αγκαλιάζονται)

ΡΟΚΑΣ: Όχου ρε granny με τα σάλια!

ΓΙΑΓΙΑ: Ο Θεοδωράκης μου μεγάλωσε!

ΡΟΚΑΣ: Τι είναι αυτό το Θεοδωράκης;Τεό με λένε!

ΓΙΑΓΙΑ: Καλά καλά! Μην θυμώνεις! Τι είναι αυτό που φοράς; Σκισμένο

παντελόνι; Έλα να στο ράψω! Καλά αυτή η νύφη μου, δεν τα βλέπει τα ρούχα

του παιδιού μέσα στις τρύπες; Ρεζίλι θα γίνουμε!

ΡΟΚΑΣ: Τι λες ρε granny; Είναι swag!

ΓΙΑΓΙΑ: Βλέπω φοράς αλυσίδες και σταυρούς! Στην εκκλησία πήγες; Μπράβο

αγόρι μου!

ΡΟΚΑΣ: Ποια εκκλησία;

ΓΙΑΓΙΑ: Μου είσαι και αχτένιστος! Κάτσε να σε ισιάσω λίγο…

ΡΟΚΑΣ: Τι ειν’ τούτη ρε; (τραβιέται πίσω γρήγορα)

(έρχεται η Βούλα με τον δίσκο)

Page 49: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

49

ΓΙΑΓΙΑ: Μα καλά, μια ώρα να φέρεις τον καφέ? Αχ αυτή η νύφη μου!

ΜΑΜΑ: Έλα μητέρα κάθισε! Ελπίζω να τον πέτυχα!

(κάθονται όλοι – ο Τεό βάζει ακουστικά και κουνάει το κεφάλι στον ρυθμό

της μουσικής – η γιαγιά δοκιμάζει τον καφέ)

ΓΙΑΓΙΑ: Ιιι πικρός είναι! Χριστέ μου! Θες να με ξεκάνεις; Και μου έφερες και

γλυκό, αφού σου είπα έχω σάκχαρο! (λέει και το τρώει)

ΜΑΜΑ: Αφού έχεις σάκχαρο γιατί το τρως;

ΜΠΑΜΠΑΣ: Βούλα!

ΓΙΑΓΙΑ: Το τρώω μην προσβάλλω τον γιόκα μου!

ΜΑΜΑ: Ότι πεις! (ειρωνικά)

Β’ ΣΚΗΝΗ:

( Το προξενιό)

ΜΠΑΜΠΑΣ: Μάνα, τι νέα από το χωριό;

ΓΙΑΓΙΑ: Τι να σου λέω Κωστή μου! Μου έκοψαν 10€ από την σύνταξη, ξέρεις

του ΟΓΑ και κοντεύω να μείνω ταπί!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Έρχονται δύσκολοι καιροί!

ΓΙΑΓΙΑ: Το ξέρω γιόκα μου για αυτό έχω προνοήσει για τον Θεοδωράκη μου

και του βρήκα νύφη: μια ψηλή κορασίδα, την Λενιώ, που έχει και προίκα!

Έχει 100 πλεκτά και 140 πετσετάκια για κάθε γωνιά μες στο σπίτι,

τραπεζομάντηλα, σεντόνια, καλά μην αναφέρω τα χρυσαφικά. Κυκλοφορεί

πάντα με χρυσό σταυρό στο λαιμό και χρυσά βραχιόλια στο χέρι! Και έχει και

πόσα στρέμματα χωράφια! Άμα την παντρευτεί θα ζει σαν βασιλιάς!

ΜΑΜΑ: Μητέρα, το παιδί θα διαλέξει μόνο του πια κοπέλα θα πάρει! Δεν

χρειάζεται προξενιά!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Τεό, εσύ τι λες για όλα αυτά; (χτυπά παλαμάκια δυνατά για να

ακούσει ο Τεό που φορά ακουστικά τόση ώρα)

ΡΟΚΑΣ: Τι; Ποιος;

Page 50: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

50

ΓΙΑΓΙΑ: Βγάλε αυτά από τα αυτιά! Θα κουφαθείς!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Λέω, τι λες για όλα αυτά; Συμφωνείς με την γιαγιά;

ΡΟΚΑΣ: Συμφωνώ, συμφωνώ, αν είναι να με αφήσετε να τσιλλάρω!

ΓΙΑΓΙΑ: Ορίστε, το παιδί συμφώνησε!

ΜΑΜΑ: Συμφωνείς; Είσαι σοβαρός; 16 χρονών παιδί και θέλεις παντρειές;

Και με κάποια από το χωριό;

ΡΟΚΑΣ: Κάλμαρε ρε μάνα! Για προξενιά μιλούσατε; Sorry, αλλά babe μου

μόνο η ροκ!

ΓΙΑΓΙΑ: Τι λέει;

ΜΑΜΑ: Λέει πως έχει κοπέλα!

ΓΙΑΓΙΑ: Καλύτερη από την Λενιώ δεν θα ‘ναι!

ΜΑΜΑ: Πέρασαν οι εποχές των προξενιών κυρία Κικίτσα, ακόμα να το

καταλάβεις;

ΓΙΑΓΙΑ: Τα προξενιά είναι καλύτερα! Άφησα και τον γιό μου να πάρει εσένα,

επειδή σε ερωτεύτηκε και να τα τώρα! Έπρεπε να τον παντρέψω με την

Βαγγελιώ, καλά τα είχα σχεδιάσει στην αρχή, αλλά ο ξεροκέφαλος ο γιός μου

αρνήθηκε! Πείσμα πείσμα, από τον πατέρα του πήρε!

ΜΑΜΑ: Ποια Βαγγελιώ; Γιατί εγώ του κακόπεσα;

ΓΙΑΓΙΑ: Για δες νύφη να σου πετύχει… όλα μέσα στην σκόνη είναι, στρωμένα

πετσετάκια δεν βλέπω, έναν καφέ δεν μπορείς να κάνεις και βγάζεις και

γλώσσα να πεις ότι είσαι καλή! Την Βαγγελιώ, την νοικοκυρά ούτε στο μικρό

της δαχτυλάκι δεν την φτάνεις!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Ρε μάνα, τι λες τώρα;

ΜΑΜΑ: Μίλησε η πεθερά προς υιοθέτηση! Σε ανέχομαι τόσα χρόνια και με

βγάζεις και άχρηστη!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Ρε Βούλα!

(το κουδούνι χτυπά)

ΜΑΜΑ: Ποιος είναι? Περιμένουμε κανέναν?

Page 51: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

51

ΡΟΚΑΣ: Ανοίγω εγώ! Η Τζίνα θα ‘ναι!

ΜΑΜΑ: Ποια είναι αυτή?

ΡΟΚΑΣ: Τζίνα! Πώς πάει; (χαιρετιούνται με χειρονομίες στα χέρια)

ΦΙΛΗ: Fine bro, εσύ?

ΡΟΚΑΣ: Προσπαθώ να την παλέψω εδώ πέρα!

ΦΙΛΗ: Κυρία Βούλα! Τι λέει; Καλά;

ΜΑΜΑ: Καλά, ας τα λέμε καλά! Ποια είπαμε είσαι εσύ;

ΦΙΛΗ: Τζίνα! Κολλητάρι με τον Τεό! (κολλά πέντε με τον Τεό)

ΡΟΚΑΣ: Μάνα, εμείς την κάνουμε από εδώ!

ΜΑΜΑ: Και πού θα πάτε;

ΡΟΚΑΣ: Έχουμε πρόβα με το γκρουπ!

ΦΙΛΗ: Πάμε να ροκάρουμε!

ΓΙΑΓΙΑ: Καλέ που πάτε και οι δυο; Θεοδωράκη, γνώρισέ μας το κορίτσι!

ΡΟΚΑΣ: Τεό είπαμε!

ΦΙΛΗ: Θεοδωράκη; Χαχαχαχ

ΡΟΚΑΣ: Βιαζόμαστε, granny!

ΓΙΑΓΙΑ: Νηστικά θα φύγετε; Καθίστε να φάτε και λίγη χορτόπιτα που έφτιαξα!

ΡΟΚΑΣ: Ρε granny, δεν πεινάμε!

ΓΙΑΓΙΑ: Πολύ στεναχωριέμαι που δεν τρώτε! Αχ αχ!

ΡΟΚΑΣ: Καλά ότι πεις! Father στάξε και ένα τάλιρο για πιτόγυρο απ’ έξω!

ΜΑΜΑ: Πιτόγυρο; Αφού έφτιαξα φαγητό!

ΜΠΑΜΠΑΣ: Σιγά μην φάει φακές ρε Βούλα! Τώρα θα τον μάθεις;

ΜΑΜΑ: Ζακέτα μην ξεχάσεις! (του φέρνει μια ζακέτα)

ΡΟΚΑΣ: Ώχου…

ΜΑΜΑ: Αλλιώς δεν έχει λεφτά από τον μπαμπά!

Page 52: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

52

ΡΟΚΑΣ: Καλά! (την παίρνει) Άντε γεια!

ΦΙΛΗ: Bye bye!

(φεύγουν)

ΜΑΜΑ: Πολύ λάσκα τον έχεις αφήσει τον γιό σου!

ΓΙΑΓΙΑ: Σε αυτό φταις εσύ και όχι ο Κωστής μου!

ΜΑΜΑ: Κυρία Κικίτσα! (κοιτά με δολοφονικό βλέμμα)

ΜΠΑΜΠΑΣ: Ώχου! Μην αρχίσετε πάλι!

Page 53: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

53

12. Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-

B121/627/4042,18187/

http://www.theaterinfo.gr/abouttheatre/ancientgreektheatre/introduc

tion/index.html

http://theatrical-evenings.blogspot.gr/

http://www.mytheatro.gr/pagkosmia-istoria-theatroy/

http://www.greek-

language.gr/digitalResources/ancient_greek/history/grammatologia/pa

ge_047.html

http://repository.edulll.gr/edulll/handle/10795/1013

http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/Themata/theatro/pdf/dimiourg

ontas_mia_sxol_theat_parastasi.pdf

http://www.kambanellis.gr/

http://www.biblionet.gr/author/16043/%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE

%AE%CF%84%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%A8%CE%B1%CE%B8%CE%

AC%CF%82

http://www.zakynthos-net.gr/xenopoulos/index.htm

https://www.youtube.com/watch?v=SBiD6J3FaDY

http://www.artmag.gr/articles/art-articles/bios/item/1863-adon-

pavlovich-chehof

Page 54: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

54

ψηφιακό τέχνημα

http://alldayschool.blogspot.gr/2016/01/blog-post_5.html

διαδραστική αφίσα

http://photopeach.com/album/168mtxu

video με πίνακες ζωγραφικής με θεματική το θέατρο

http://alldayschool.blogspot.gr/2016/01/blog-post_7.html

video με πίνακες ζωγραφικής με σκηνές από το έργο του Σαίξπηρ

«Ρωμαίος και Ιουλιέτα»

Page 55: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

55

13. Συμμετέχοντες μαθητές

Αλεξοπούλου Κωνσταντίνα

Αναγνωστοπούλου Αθανασία

Αργυρίου Κωνσταντίνος

Βαΐτση Υακίνθη

Βογιατζή Σοφία

Δανιήλ Αθανάσιος

Διαμαντή Ελένη

Κάγια Κλάιντι

Καϊμάκη Βασιλική

Καραγεώργου Κωνσταντίνα

Καρανίκα Βασιλική

Πάλλας Δημήτριος

Φανάρου Αντωνία

Χασιώτης Αναστάσιος

Page 56: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

56

14. Περιεχόμενα

Εισαγωγή σελ. 2

Γέννηση Θεάτρου σελ. 3

Σύγχρονο θέατρο : είδη σελ. 4

Σύγχρονο ελληνικό θέατρο σελ. 6

Κορυφαίοι Έλληνες συγγραφείς σελ. 8

Ιάκωβος Καμπανέλλης σελ. 8

Γρηγόριος Ξενόπουλος σελ. 16

Δημήτριος Ψαθάς σελ. 20

Κορυφαίοι Ευρωπαίοι θεατρικοί συγγραφείς σελ. 22

Ουίλιαμ Σαίξπηρ σελ. 22

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα σελ. 29

Άντον Τσέχωφ σελ. 31

Δραματουργική ανάλυση ενός θεατρικού έργου σελ. 36

Τεχνικές δραματοποίησης σελ. 37

Το θέατρο στην ελληνική εκπαίδευση σελ. 39

Παιδευτική αξία του θεάτρου σελ. 40

Θέατρο στο σχολείο, άρθρο Π. Σκουρολιάκου σελ. 40

Παράρτημα σελ. 44

Page 57: "Πάμε θέατρο;", project Α' Λυκείου, εργασία

57

Ερωτηματολόγιο σελ. 44

Απόψεις για το θέατρο σελ. 46

Θεατρικό μονόπρακτο της μαθήτριας Ελ. Διαμαντή σελ. 47

Βιβλιογραφία – Δικτυογραφία σελ. 53

Συμμετέχοντες μαθητές σελ. 55

Περιεχόμενα σελ. 56