Διδάσκουσα: Φώκιαλη ΠέρσαΜάθημα: Θέματα Οικονομίας της Εκπαίδευσης

Κασσίμη Μαρία, Α.Μ.: 426/2011013Νεανίδου Κατερίνα, Α.Μ.: 426/2011023Σαρίδου Χρυσάνθη, Α.Μ.: 426/2011030Σκευοφύλακας Γιώργος, Α.Μ.: 426/2011032

Ρόδος 2012Ρόδος 2012

Δομή εργασίας

Α/Α Τίτλος Ενότητες

Εισαγωγή

1 Ανάπτυξη 1.1. Κοινωνία και Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη1.2. Οικονομία και Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη

2 Εκπαίδευση 2.1. Μάθηση – Εκπαίδευση2.2. Σκοποί της Εκπαίδευσης

3 Εκπαίδευση & Ανάπτυξη 3.1. Εκπαίδευση & Κοινωνική Ανάπτυξη3.2. Εκπαίδευση & Οικονομική Ανάπτυξη3.3. Δείκτες ανάπτυξης & εκτίμηση της ποιότητας της εκπαίδευσης με δείκτες3.4. Κατάταξη Χωρών

4 Συμπεράσματα

Βιβλιογραφία

Εισαγωγή/Περίληψη

Εισαγωγή Βελτίωση βιοτικού επιπέδου (1800- ) Οικονομική πρόοδος στα ευρωπαϊκά κράτη >

αναλφάβητες κοινωνίες Ατομικά εισοδήματα σε άμεση εξάρτηση από το

μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων Υψηλότερο επίπεδο μόρφωσης = καλύτερο επίπεδο

ανθρωπίνου κεφαλαίου, καλύτερες προϋποθέσεις μάθησης απορρόφησης και υποδοχής της τεχνολογίας => μεγαλύτερες δυνατότητες αύξησης του παραγομένου προϊόντος και εξυπηρέτηση των στόχων της οικονομικής ανάπτυξης.

Χωρίς προηγμένη παιδεία δεν υπάρχει προηγμένη οικονομία, αλλά χωρίς προηγμένη οικονομία δεν υπάρχει προηγμένη παιδεία (Παπανούτσος, 1982: 183).

Κεφάλαιο 1ο: Ανάπτυξη

Ανάπτυξη: η διαδικασία μετάβασης μιας κοινωνίας από μια φάση σε μια άλλη, ανώτερη. μονιμότερου χαρακτήρα μεταβολές στη διάρθρωση της παραγωγής (Βαΐτσος, 1980) διεύρυνση της κοινωνικής δικαιοσύνης στη χώρα (Kindleberger & Herrick, 1982) κατάσταση οικονομικής και τεχνολογικής ωριμότητας που έχουν κατακτήσει κάποιες κοινωνίες

(Τσαούσης, 1984).Ορισμός:«Ανάπτυξη είναι μια διαδικασία, στην οποία ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ατόμων, μιας

δεδομένης περιοχής ή ενός δεδομένου περιβάλλοντος, λαμβάνει και υλοποιεί κοινωνικά υπεύθυνες αποφάσεις, η πιθανή συνέπεια των οποίων είναι η καλυτέρευση των συνθηκών διαβίωσης μερικών ατόμων, χωρίς να χειροτερεύσουν τις συνθήκες της ζωής των άλλων» Οικονομική Επιστήμη – Κοινωνιολογία - Ηθική

Θεωρίες Karl Marx

αλληλοσυσχέτιση και αλληλοεπηρεασμό των οικονομικών, των κοινωνικών, των πολιτιστικών και των πολιτικών δομών κατά τη διαδικασία της ανάπτυξης.

Malthus κοινωνικοί και ηθικοί παράγοντες προσδιορίζουν τη συμπεριφορά του

πληθυσμού απέναντι στις αλλαγές των οικονομικών μεταβλητών, όπως ο μισθός και αντίστροφα (πληθυσμιακή θεωρία).

Adam Smith αιτία του χαμηλού επιπέδου ανάπτυξης μερικών χωρών όπως π.χ. η Ινδία,

είναι οι πολιτικές και θεσμικές δομές των κοινωνιών J. S. Mill

θεσμοί όπως η ιδιοκτησία, η κληρονομιά, η πολιτική και κοινωνική ισότητα, η κοινωνική κινητικότητα, η ανάπτυξη της γνώσης, η παιδεία και ο πολιτισμός επηρεάζουν την ανάπτυξη ενός τόπου (Αρχές της Πολιτικής Οικονομίας)

Κοινωνία και Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη

Κοινωνικά χαρακτηριστικά (η φτώχεια που πλήττει τις κοινωνίες, ο οικογενειακός προγραμματισμός, η υγεία, η εγκληματικότητα, η δικαιοσύνη, ο κοινωνικός αποκλεισμός, η ισότητα ή η ανισότητα φύλων, το μοντέλο οικογένειας κάθε κοινωνίας, η κουλτούρα, τα ήθη, τα έθιμα και οι παραδόσεις) κοινωνική δικαιοσύνη, με σχέσεις ισονομίας,

συνεργασίας και σεβασμού της εργασίας σε συνθήκες κοινωνικής ευημερίας για όλους, με ιδιαίτερη προσοχή στην ανύψωση του επιπέδου ζωής των οριακών ομάδων

η «αναπτυξιακή» βιομηχανία άρχισε να αγκαλιάζει έννοιες όπως η «ενδυνάμωση των φτωχών», «συμμετοχική δημοκρατία», ως μέρος μιας στρατηγικής για την άμβλυνση της φτώχειας στον αναπτυσσόμενο κόσμο

Κοινοτικά Πλαίσια Στήριξης και Εθνικά Σχέδια Δράσης για την απασχόληση

Οικονομία και Κοινωνικο-οικονομική Ανάπτυξη

Ο βασικός σκοπός της οικονομικής ανάπτυξης σχετιζόταν με την επιδίωξη της οικονομικής μεγέθυνσης.

Ανάπτυξη = οικονομικό φαινόμενο (1950 - ’60) Α.Ε.Π.: από απλό μέτρο του παραγόμενου προϊόντος σε

μέτρο ευημερίας (W. Nordhaus & J. Tobin, 1972) Δείκτης Ανθρώπινης Ανάπτυξης: μακροζωία, γνώση,

επίπεδο διαβίωσης ≠ Δείκτης Ανθρώπινης Φτώχειας

Κεφάλαιο 2ο: Εκπαίδευση

Ορισμοί Εκπαίδευσης «εκπαίδευση είναι η οργανωμένη διαδικασία αγωγής και μάθησης από την

πλευρά της κοινωνικής ομάδας, της πολιτείας ή άλλου φορέα» (Π. Ξωχέλλης) «οργανωμένη και σε δημόσια ιδρύματα (κρατικά, ιδιωτικά), παρεχόμενη μόρφωση

των νέων που άμεσα ή έμμεσα επικουρείται και ελέγχεται από τις δεσπόζουσες σε κάθε μορφή κοινωνίας δυνάμεις (την οικογένεια, την εκκλησία, την πολιτεία)» (Ε. Παπανούτσος)

«είναι η επίδραση που ασκούν οι γενιές των ενηλίκων στις γενιές που δεν είναι ακόμη ώριμες για την κοινωνική ζωή» (Durkheim)

«εκπαίδευση θεωρείται η ειδικότερη διαδικασία αγωγής και μάθησης για απόκτηση συγκεκριμένων γνώσεων, δεξιοτήτων, αξιών κλπ η οποία γίνεται είτε από την πολιτεία, είτε από άλλο φορέα» (Χαραλαμπίδης)

«εκπαίδευση είναι η οργανωμένη και συστηματική μετάδοση της γνώσης» (Δ. Καραγιώργος)

Εκ-παιδεύω: οδηγώ προς τα έξω, οδηγώ το άτομο από την αμάθεια στην γνώση, από το ένστικτο στον κριτικό λογισμό, από το βασίλειο της αδιαμφισβήτητης και προστατευτικής ιερότητας στην προσωπική περιπέτεια, στην αυτονομία, στην ανάληψη κινδύνων.

Σκοποί της Εκπαίδευσης Ο σχηματισμός του χαρακτήρα, που θα βοηθήσει τους νέους

στις σχέσεις τους με τους συνανθρώπους τους. Η ανάπτυξη της ευφυΐας. Η μετάδοση και ίσως η βελτίωση της εθνικής κουλτούρας. Ο εφοδιασμός των νέων με γνώσεις και δεξιότητες ανάλογα με

τις ικανότητές τους, ώστε να κερδίσουν τα απαραίτητα για τη ζωή και να συμβάλλουν στην περαιτέρω ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας.

Η προσπάθεια να γίνουν οι νέοι ικανοί να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.

Είναι διαδικασία ουδέτερη και αυτόνομη.Η παιδεία και η εκπαίδευση δεν είναι ταυτόσημοι όροι.

Κεφάλαιο 2ο: Εκπαίδευση (… συνέχεια)

Εκπαίδευση – Οικονομική & Κοινωνική Ανάπτυξη Οικονομική Ανάπτυξη: παραγωγή οικονομικών αγαθών

και βελτίωση βιοτικού επιπέδου Κοινωνική Ανάπτυξη: γενικότερο περιβάλλον

οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ζωήςΑνάπτυξη ανθρώπινων πόρων: διαδικασία μάθησης με

στόχο να αποκτήσει ο εργαζόμενος γνώσεις και να αναπτύξει ικανότητες που θα τις χρησιμοποιήσει σε εργασίες με περισσότερη ευθύνη και πρωτοβουλία => οι υπάλληλοι κάνουν ικανοποιητικά τη δουλειά τους.

Κεφάλαιο 2ο: Εκπαίδευση (… συνέχεια)

Κεφάλαιο 3ο: Εκπαίδευση & Ανάπτυξη

Εκπαίδευση & Κοινωνική Ανάπτυξη Η γνώση αποτελεί προϋπόθεση για την ενεργητική

συμμετοχή του πολίτη στην κοινωνική και πολιτιστική ζωή. Οι κοινωνικές αλλαγές αντανακλούν στην εκπαίδευση και

κάθε αλλαγή στην εκπαίδευση αντανακλά μια κοινωνική μεταβολή ή κρίση.

Αφορά την βελτίωση της ποιότητας της ζωής του ατόμου, της οικογένειας, της κοινότητας και του έθνους.

Δίνει έμφαση στην προσέγγιση του ατόμου και στηρίζεται στην κοινωνική δικαιοσύνη και στη δίκαιη κατανομή πόρων => ενδιαφέρον στην εκπαίδευση => ο άνθρωπος ως παραγωγικός συντελεστής.

Εκπαίδευση & Οικονομική Ανάπτυξη Διαδικασία συνεχών προσαρμογών και έντονης αλληλεξάρτησης. Όλες οι μορφές εκπαίδευσης θεωρούνται πηγή πλούτου διότι για κάθε

κράτος το ανθρώπινο δυναμικό ως πηγή εργασίας είναι ο μεγαλύτερος πλουτοπαραγωγικός τομέας. Ο βαθμός της εκπαίδευσης και της εξειδίκευσης του ανθρώπινου δυναμικού αποκαλείται «ανθρώπινο κεφάλαιο» (Οικονομική Επιστήμη).

Η βασική πηγή πλούτου για την οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας είναι το ανθρώπινο κεφάλαιο (Adam Smith).

«Η εκπαίδευση ενισχύει την οικονομική ανάπτυξη, η οποία παρέχει τα μέσα για τη βελτίωση της εκπαίδευσης». (Charlot, 1992).

Η επένδυση σε ανθρώπινο κεφάλαιο αποδίδει στο άτομο (μικροοικονομική θεώρηση), αλλά και στο σύνολο της χώρας (μακροοικονομική θεώρηση).

Μετρήσιμες ωφέλειες: η βελτίωση της απόδοσης των εργαζομένων Μη μετρήσιμες ωφέλειες: η αυξημένη κινητικότητα, η καλύτερη

κοινωνική συμπεριφορά, η αξιοποίηση της τεχνογνωσίας, προσαρμογή στις δυσχέρειες, θετικότερη συμμετοχή στο κοινωνικό γίγνεσθαι.

Κεφάλαιο 3ο: Εκπαίδευση & Ανάπτυξη (…συνέχεια)

Δείκτες Ανάπτυξης – Εκτίμηση της ποιότητας της εκπαίδευσης με δείκτες

Η ποιότητα της εκπαίδευσης επηρεάζεται από τις κοινωνικές, ιστορικές και πολιτικές συνθήκες.

4 τομείς (16 δείκτες) εκτίμησης της ποιότητας της εκπαίδευσης (Ε.Ε., 1999): επίτευξη των αποτελεσμάτων: 1) στα μαθηματικά, 2) στην ανάγνωση, 3) στην

επιστήμη, 4) στις ξένες γλώσσες, 5) στην ικανότητα μάθησης, 6) στις νέες τεχνολογίες, 7) στην πολιτική αγωγή

συμμετοχή: 8) στα ποσοστά σχολικής εγκατάλειψης, 9) στην ολοκλήρωση της 12ετούς εκπαίδευσης, 10) στα ποσοστά παρακολούθησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης

παρακολούθηση της σχολικής εκπαίδευσης: 11) στη συμμετοχή των γονέων, 12) στην αξιολόγηση και καθοδήγηση της σχολικής εκπαίδευσης

πηγές και δομές: 13) στην εκπαιδευτική δαπάνη ανά μαθητή, 14) στην εκπαίδευση και κατάρτιση των διδασκόντων, 15) στα ποσοστά συμμετοχής στην προσχολική αγωγή και 16) στον αριθμό μαθητών ανά Η/Υ.

Ζητούμενο για την Ε.Ε. είναι μια ριζική μεταμόρφωση της ευρωπαϊκής οικονομίας και ένα πρόγραμμα πρόκληση για τον εκσυγχρονισμό της κοινωνικής πρόνοιας και των εκπαιδευτικών συστημάτων.

Κεφάλαιο 3ο: Εκπαίδευση & Ανάπτυξη (…συνέχεια)

Δείκτες Ανάπτυξης – Εκτίμηση της ποιότητας της εκπαίδευσης με δείκτες (…συνέχεια)

«Εκπαίδευση και κατάρτιση 2010» UNESCO – Eurostat – OECD (ΟΟΣΑ) – εθνικοί φορείς Πρόγραμμα PISA (Programme for International Student Assessment's):

αποσκοπεί στην αξιολόγηση (ανά τριετία) της ποιότητας, της ισότητας στην παροχή μαθησιακών ευκαιριών και της αποτελεσματικότητας των εκπαιδευτικών συστημάτων σε περισσότερες από 70 χώρες.

Σύγκριση επιδόσεων των 15χρονων μαθητών της Γερμανίας, Ιταλίας, Ελλάδας, Βουλγαρίας και Τουρκίας στο διαγωνισμό PISA (2009) στην αναγνωστική ικανότητα, στα μαθηματικά και στις επιστήμες.

470.000 μαθητές από 65 χώρες. Ελλάδα: 4.969 μαθητές από 184 σχολεία Οι υψηλές επιδόσεις στο PISA θεωρούνται αξιόπιστοι προγνωστικοί δείκτες

τόσο για την πιθανότητα φοίτησης στο Πανεπιστήμιο, όσο και για την πιθανότητα απόκτησης υψηλών εισοδημάτων.

Κεφάλαιο 3ο: Εκπαίδευση & Ανάπτυξη (…συνέχεια)

Κατάταξη χωρών στο PISA 2009

(PISA) ΚΕΙΜΕΝΟ

ΜΑΘΗΜ.

Φ. Ε.

ΓΕΡΜΑΝΙΑ 497 513 520ΙΤΑΛΙΑ 486 483 489ΕΛΛΑΔΑ 483 466 470ΤΟΥΡΚΙΑ 464 445 454ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 429 428 439

Κατάταξη με βάση το κατά κεφαλήν Α.Ε.Π. σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης (Δ.Ν.Τ. 2011)

0100

200300400

500600

ΓΕΡΜΑΝΙΑ ΙΤΑΛΙΑ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥΡΚΙΑ ΒΟΥΛΓΑΡΊΑ0

10.000

20.000

30.000

40.000

στην Κατανόηση Κειμένου στα Μαθηματικά

στις Φυσικές Επιστήμες ΑΕΠ κατά Κεφαλήν

Δ.Ν.Τ. 2010Δ.Ν.Τ. 2010Θέση Χώρα Α.Ε.Π. /κεφ.

σε δισ. $ ΗΠΑ

20 Γερμανία 36.082

30 Ιταλία 29.480

32 Ελλάδα 28.496

66 Τουρκία 13.577

69 Βουλγαρία 12.934

Συμπεράσματα

Περισσότερος μορφωμένος πληθυσμός τεχνολογικά επιτεύγματα με καινοτομικές διαδικασίες

Εκπαίδευση Ανάπτυξη (π.χ. Κένυα) Η ποιότητα της εκπαίδευσης επηρεάζεται από: την οικονομική ανάπτυξη κάθε χώρας την κρατική χρηματοδότηση Ελληνική Δημόσια Εκπαίδευση => εξέλιξη του

διοικητικού της εκπαιδευτικού συστήματος και της κουλτούρας της

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

ΕλληνόγλωσσηΑποστολόπουλος, Κ. (1999). Οικιακή Οικονομία: Ιστορική και Φιλοσοφική

Θεώρηση. Εκδοση Β΄, Αθήνα: Χαροκόπειο ΠανεπιστήμιοΑργυρός, Σ. (1994). Σύνδεση παιδείας με την οικονομία. Πρακτικά Ευρωπαϊκού

Συνεδρίου: Ο Ελληνας εκπαιδευτικός και η ευρωπαϊκή του διάσταση, Α’ έκδοση. Αθήνα: Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη - Εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα.

Βαΐτσος, Κ. (1980). Σημειώσεις για το Μάθημα Οικονομική Ανάπτυξη. Αθήνα: Παπαζήσης.

Γλαμπεδάκης, Μ. (1990). Οικονομία και Εκπαίδευση. Αθήνα: Ίων.Charlot, B. (1992). Το Σχολείο Αλλάζει. Αθήνα: Προτάσεις.Heilbroner, R.L. – Thurow, L.C. (1984). Για την κατανόηση της Μακροοικονομικής.

Αθήνα: ΠαπαζήσηςΚαραγιώργου, Δ. (2000). Το πρόβλημα και η επίλυσή του. Αθήνα ΣαββάλαςKindleberger, C.P. – Herrick, B. (1982). Οικονομική Ανάπτυξη. Αθήνα: Παπαζήσης.Κουτσουμάρης, Γ. Φ. (1993). Οικονομική Ανάπτυξη και Αναπτυξιακή Πολιτική,

Αθήνα: Σμπίλια.Κωτσίκης, Β. (1993). Οργάνωση και Διοίκηση της Εκπαίδευση. Αθήνα: Έλλην, 2η

ΈκδοσηΚώττης, Γ.Χ. – Πετράκη-Κώττη, Α. (1995). Σύγχρονα Οικονομικά Θέματα. Αθήνα:

Παπαζήσης.Marples R. (Επιμ.) Οι σκοποί της εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2008). Εκπαίδευση και Ποιότητα στο Ελληνικό Σχολείο,

Εισηγήσεις διημερίδων, Αθήνα. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, (2008). Η Ποιότητα στην Εκπαίδευση, Έρευνα, Αθήνα.Παπάνης, Ε., Ρουμελιώτου, Μ., Γιαβρίμης, Π. (2007). Κοινωνικό Κεφάλαιο και

Κοινωνική Ανάπτυξη. Παπανούτσου, Ε..Π. (1975). Η παιδεία, το μεγάλο μας πρόβλημα, εκδ. συγγρ.

ΑθήναΡέππας, Π. (1991) .Οικονομική Ανάπτυξη, Θεωρίες και Στρατηγικές, Αθήνα:

ΠαπαζήσηΣαΐτη, Α. (2000). Εκπαίδευση και Οικονομική ανάπτυξη. Αθήνα: ΤυπωθήτωΤζάνη, Μ. & Παμουκτσόγλου, Α. (1998). Το Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα,

Ταυτόν και Αλλοτριομορφοδίαιτον. ΑθήναΤσούλιας, Ν. (2009). Δείκτες ποιότητας και αξιολόγησης της εκπαίδευσης.Φράγκος, Χρ. (1994). Παιδεία, Παραγωγή και Ανάπτυξη, ερευνητική συνάντηση,

Αθήνα.Χατζηδήμα, Στ., (2002). Η Συμβολή της Εκπαίδευσης στην Οικονομική Ανάπτυξη

στο «Σπουδαί», Τόμος 52, Τεύχος 4ο, Πανεπιστήμιο Πειραιώς . Ψαχαρόπουλος, Γ. (1999). Οικονομική της Εκπαίδευσης, εκδ. Παπαζήση

ΞενόγλωσσηAdelman I. & Morris C.T., (1967). “Society, Politics and Economic Development”

Baltimore, the Johns Hopkins pressBarro, R., Sala-i-Martin, X., (1995). Economic Growth, McGraw Hill, New YorkBourdieu, P. & Passeron, J., C., (1995). “Reproduction in education, society, and

culture” LondonDurkheim, E. (1973). Education et Sociologie. PUF, σσ. 41-68.Ferraro, P. J., (2002), “The Local Costs of Establishing Protected Areas in Low-

Income Nations:Ranomafana National Park, Mmadagascar”, Ecological Economics.

Leibenstein H. (1957). ‘’Economic Bachwardness and Economic Growth”, New York

Marx, Κ.1867, (1962). Capital, Marx on economics, penguin, HarmondsworthNordhaus W.& Tobin J., (1972). “Is Growth Obsolete in Economic Growth?”

Columbia University PressOECD (2010a). PISA 2009 Results: What students know and can do. Student

performance in reading, mathematics and science (volume I). Paris: OECDOECD (2010b). PISA 2009 Results: Learning trends. Changes in student

performance since 2000 (volume V). Paris: OECD.Ranney David C. &John J. Betancur “Labor-Force-Based Development: A

Community Oriented Approach to Targeting Job Training and Industrial Development”- University of Illinois at Chicago, Economic Development Quarterly, vol.6, 1992

Vijay K. Mathur (1999).“Human Capital- Based Strategy for Regional Economic Development”, Economic Development Quarterly, Vol. 13

Zacharakis, C., Madianos, M. and C. Stefanis (1996), “Suicide in Greece: Regional Distribution and Relationship to socioeconomic Development”, Clinical Aspects of Affective Disorders

Δικτυακοί τόποιhttp://www.oecd.org/

http://el.wikipedia.org/

http://epapanis.blogspot.com/2007/09/blog-post_3100.html ,10-12-07

http://anthologio.wordpress.com/2011/06/03/

http://ec.europa.eu/europe2020/index_el.htm

http://www.pi-schools.gr/library/pi-lib/hb_s_ekp-pol-ee.htm