1

ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΙ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ ΙΑΣΚΗΣΗ ΠΡΑΞΗΣ 8η

ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ ΚΑΙ

ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ -

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

2

ΑΔΕΝΑΣ – ΟΡΜΟΝΕΣ – ΔΙΑΚΙΝΗΣΗ –

ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ – ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ -

ΡΥΘΜΙΣΗ

3

Θυρεοειδής αδένας• Θυρεοειδή κυστίδα, Θυρεοειδή κύτταρα,

• Κολλοειδής ουσία, Θυρεοσφαιρίνη, Ιώδιο,

• Θυροξίνη ή Τ4, Τριιωδοθυρονίνη ή Τ3.

4

5

Πρωτεΐνες που δεσμεύουν και διακινούν τις

θυρεοειδείς ορμόνες

• Δεσμευτική σφαιρίνη θυροξίνης (TBG): 1-3 mg/dL αίματος,

• Αλβουμίνη: 3-5 gr/dL αίματος,

• Τρανσθυρετίνη (TTR, δεσμεύει Τ4 και «πρωτεΐνη που φέρει

ρετινόλη»): 10-40 mg/dL αίματος.

6

Πρωτεΐνες που δεσμεύουν και διακινούν τις

θυρεοειδείς ορμόνες

• Λειτουργίες που εξυπηρετούν

1. Μεγάλη δεξαμενή Τ4,Τ3 στην κυκλοφορία,

2. Παρατείνεται ο χρόνος ημιζωής των Τ4,Τ3,

3. Η παρουσία δεξαμενής Τ4 στο πλάσμα παρέχει μία αποθήκη

προ-ορμόνης που είναι διαθέσιμη για τη σύνθεση της Τ3.

7

Διακίνηση θυρεοειδών ορμονών

- Βρίσκονται συνδεδεμένες (κατά το μεγαλύτερο ποσοστό) με

πρωτεΐνες - φορείς:

1. TBG (Thyroid Binding Globulin): 70%.

2. Αλβουμίνη: 20%.

3. TTR ή ΤΒΡΑ (Thyroid Binding Prealbumin): 10%.

- Αναλογία ελεύθερης / δεσμευμένης ορμόνης: 1 / 1.000.

- Μόνο η ελεύθερη ορμόνη είναι βιολογικά δραστική.

- Μετατροπή Τ4 σε Τ3 (αναστέλλεται από την προπυλο-

θειουρακίλη): η Τ3 αποτελεί την κύρια δραστική θυρεοειδή

ορμόνη στους ιστούς, ενώ η Τ4 είναι μία προ-ορμόνη.

8

Τα ¾ της Τ3

προέρχονται από μετατροπή της Τ4 σε Τ3 (ενεργή

μορφή) στους περιφερικούς ιστούς, κυρίως στο ήπαρ και τους

νεφρούς.

H 5΄/3΄ από-ιωδίωση της Τ4: Τύπου 1 σε ήπαρ, νεφρά,

θυρεοειδή. Τύπου 2 σε υπόφυση, ΚΝΣ, καρδιά, σκελετικούς

μύες, λιπώδη ιστό. Τύπου 3 στους εμβρυϊκούς ιστούς και τον

πλακούντα (μερική απενεργοποίηση).

Δε-ιοδινάση (De-iodinase 1,2 or 3).

Μετατροπή της Τ4 στην Τ3

9

10

ΑΠΟ-ΙΩΔΙΩΣΗ ΚΑΙ

ΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ Ή

ΑΠΕΝΕΡΓΟΠΟΙΗΣΗ

11

Το έμβρυο την 9η εβδομάδα

Έξω κοίλωμα - Exocoelomic

cavity (ECC), Λεκιθικός

Ασκός - Yolk Sac (YS),

Αμνιακή Κοιλότητα - Amniotic

Cavity (AC), Πλακούντας -

Placenta (P), Τοίχωμα

Μήτρας - Uterine Wall (U)

12

Συγκέντρωση θυρεοειδών ορμονών στο

αναπτυσσόμενο έμβρυο (1ο τρίμηνο κύησης)

13

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ

ΕΞΕΤΑΣΕΩΝΑΑ ΕΞΕΤΑΣΗ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΤΙΜΕΣ

ΜΟΝΑΔΑ

1 Τ3 Τριιωδοθυρονίνη 0,7 - 2,0 ng/ml

2 T4 Θυροξίνη 4,5 - 12,5 μg/dl

3 TSH Θυρεοειδοτρόπος ορμόνη 0,3 - 4,5 mIU/lt

4 FT3 Ελεύθερη Τριιωδοθυρονίνη 1,5 - 5,0 pg/ml

5 FT4 Ελεύθερη Θυροξίνη 0,7 - 2,0 ng/dl

14

Άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης και ρύθμιση

15

ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ – ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ

ΔΡΑΣΕΙΣ – ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ –

ΠΡΩΤΕΪΝΕΣ – ΛΙΠΟΣ – ΑΝΑΠΤΥΞΗ -

Κ.Ν.Σ. – ΑΥΤΟΝΟΜΟ Ν.Σ. – ΟΣΤΑ –

ΔΕΡΜΑ - ΘΕΡΜΟΓΕΝΕΣΗ

16

Μηχανισμός δράσης θυρεοειδών ορμονών

17

18

Επίδραση στο μεταβολισμό επί χορήγησης

θυροξίνης

19

Οι επιδράσεις των θυρεοειδών ορμονών σε

ειδικούς μηχανισμούς του σώματος

• Μεταβολισμός πρωτεΐνης και υδατανθράκων. Μεταβολισμός

του λίπους, Λιπίδια του πλάσματος

• Βασικός μεταβολισμός, σωματικό βάρος

• Καρδιαγγειακό σύστημα: Αιμάτωση και καρδιακή παροχή,

Συχνότητα της καρδιακής λειτουργίας, Ένταση συστολής της

καρδιάς, Αρτηριακή πίεση

• Κεντρικό νευρικό σύστημα, ύπνος, γαστρεντερικό, αναπνοή,

λειτουργία των μυών, ενδοκρινείς αδένες, γενετήσια λειτουργία.

20

Λιπίδια πλάσματος και ήπατος

• Η ελαττωμένη έκκριση των Τ3,Τ4 συνεπάγεται:

• Μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης της χοληστερόλης του

πλάσματος (λόγω ελάττωσης των LDL υποδοχέων στο ήπαρ),

• Μεγάλη αύξηση της συγκέντρωσης των τριγλυκεριδίων του

πλάσματος,

• Υπέρμετρη εναπόθεση λίπους στο ήπαρ.

21

Θυρεοειδείς ορμόνες και ανάπτυξη σώματος

• Διεγείρουν την έκκριση αυξητικής ορμόνης.

• Στον άνθρωπο η συγκέντρωση αυξητικής ορμόνης

πλάσματος είναι φυσιολογική στον υποθυρεοειδισμό.

• Διευκολύνουν την δράση της αυξητικής ορμόνης.

• Το κοντό ανάστημα στα υποθυρεοειδικά παιδιά σχετίζεται με

την ανάπτυξη αντίστασης στην δράση της αυξητικής ορμόνης.

22

Θυρεοειδείς ορμόνες και ανάπτυξη σώματος

• Σχετίζονται με την ωρίμανση των κέντρων οστεοποίησης των

επιφύσεων. Σε υποθυρεοειδισμό παρατηρείται καθυστέρηση

στο σχηματισμό των κέντρων οστεοποίησης και στην

συνέχεια εμφάνιση πολλών κέντρων, τα οποία τελικά

συνενώνονται. Επιταχύνουν την ωρίμανση και προκαλούν

διέγερση των χονδροκυττάρων στους αυξητικούς χόνδρους.

23

Ανεπαρκής (υποθυρεοειδισμός) συγκριτικά

με επαρκή ανάπτυξη παιδιού

24

Θυρεοειδείς ορμόνες και ανάπτυξη ΚΝΣ

• Η απουσία θυρεοειδών ορμονών στην εμβρυϊκή και νεογνική

ηλικία αναστέλλει την αύξηση του εγκεφαλικού και

παρεγκεφαλιδικού φλοιού, την ανάπτυξη των νευρώνων και

των συνάψεων, την εμμυέλωση των νευρικών ινών.

Έλλειψη των θυρεοειδών ορμονών την περίοδο αυτή

οδηγεί σε μη αναστρέψιμη πνευματική υστέρηση.

25

Θυρεοειδείς ορμόνες και ανάπτυξη ΚΝΣ

• Είναι απαραίτητες για φυσιολογική εγρήγορση και

φυσιολογικά αντανακλαστικά σε όλες τις ηλικίες. Σε

υπερέκκριση: νευρικότητα, οξυθυμία, ανησυχία, ταχύτερα

τενόντια αντανακλαστικά, αγρυπνία. Σε ελαττωμένη έκκριση:

νωθρότητα διανοητικών λειτουργιών, βραδύτερα τενόντια

αντανακλαστικά, μείωση μνήμης και λήθαργος.

26

27

Αυτόνομο νευρικό σύστημα

• Διευκολύνουν τη δραστηριότητα του συμπαθητικού νευρικού

συστήματος διεγείροντας τη σύνθεση των β-αδρενεργικών

υποδοχέων. (Αυξημένη ευαισθησία στις κατεχολαμίνες, που

παραμένουν σε φυσιολογικά επίπεδα).

• Σε υπερθυρεοειδισμό παρατηρούνται συμπτώματα παρόμοια

με εκείνα που παρατηρούνται κατά τη διέγερση του

συμπαθητικού νευρικού συστήματος (πχ. άνοδος της

καρδιακής συχνότητας).

28

Επίδραση στο καρδιαγγειακό σύστημα σε

αυξημένες ή μειωμένες θυρεοειδείς ορμόνες,

αντίστοιχα

• Αυξημένη (μειωμένη) αιμάτωση και όγκος αίματος καρδιακής

παροχής,

• Αυξημένη (μειωμένη) καρδιακή συχνότητα,

• Αυξημένη (μειωμένη) καρδιακή ισχύ,

• Φυσιολογική ή αυξημένη (μειωμένη) αρτηριακή πίεση.

• Η έλλειψη θυρεοειδών ορμονών προκαλεί αναιμία.

29

Επίδραση θυρεοειδών ορμονών στη

λειτουργία των μυών

• Ελαφρά αύξηση των επιπέδων τους στο πλάσμα

συνεπάγεται την ισχυρότερη αντίδραση των μυών.

• Σε υπέρμετρα μεγάλη έκκρισή τους παρατηρείται εξασθένιση

των μυών εξαιτίας υπέρμετρου πρωτεϊνικού καταβολισμού.

• Σε ανεπάρκεια Τ3,Τ4 οι μύες εμφανίζουν βραδεία αντίδραση

και βραδεία χαλάρωση μετά τη συστολή.

• Σε υπερθυρεοειδισμό παρατηρείται μυϊκός τρόμος.

30

Θυροτοξική μυοπάθεια

31

Θυρεοειδείς ορμόνες, αναπνευστικό και πεπτικό

• Αυξάνουν την συχνότητα και το εύρος των αναπνευστικών

κινήσεων,

• Αυξάνουν την όρεξη,

• Αυξάνουν τον ρυθμό έκκρισης των πεπτικών υγρών,

• Αυξάνουν την κινητικότητα του γαστρεντερικού σωλήνα.

32

Θυρεοειδείς ορμόνες και οστά, δέρμα,

δόντια, νύχια, τρίχωμα σε ενήλικες

• Διεγείρουν την ανακατασκευή των οστών στους ενήλικες.

Εμπλέκονται στην ανάπτυξη και ανατολή των οδόντων, την

ανάπτυξη/ωρίμανση της επιδερμίδας, τριχών, και ονύχων.

• Οι αποικοδομητικές πορείες σε αυτούς τους ιστούς διεγείρονται

από την παρουσία των θυρεοειδών ορμονών. Έτσι τόσο η

αυξημένη όσο και η μειωμένη έκκριση τους οδηγεί σε απώλεια

μαλλιών και μη φυσιολογικό σχηματισμό των ονύχων.

33

Μυξοίδημα

• Τροποποιούν την δομή του υποδόριου ιστού ανασ-τέλλοντας

την σύνθεση και αυξάνοντας τον καταβολισμό των

βλεννοπολυσακχαριτών (γλυκο-ζαμινογλυκανών) και της

φιμπρονεκτίνης στον εξω-κυττάριο συνδετικό ιστό.

• Η αδυναμία μεταβολισμού των γλυκοζαμινογλυκανών οδηγεί

στη συγκέντρωσή τους στον υποδόριο ιστό προκαλώντας

οίδημα που δεν αφήνει εντύπωμα αν πιέσουμε με το δάκτυλο.

34

35

Θερμογένεση

• Οι θυρεοειδείς ορμόνες αυξάνουν την σύνθεση της

θερμογενίνης (πρωτεΐνη απόζευξης) στο φαιό λίπος. Αυτή

μειώνει την παραγωγή ATP και αυξάνει την ποσότητα

θερμότητας που απελευθερώνεται. Επίσης, αυξάνουν τις

θερμογενετικές δράσεις των κατεχολαμινών, αυξάνοντας την

έκφραση των β-αδρενεργικών υποδοχέων.

36

Θερμογένεση

• Παρατηρούνται αλλαγές στην θερμοκρασία σώματος με μέτρια

αύξηση γιατί έχουμε αντισταθμιστικά αυξημένη αποβολή

θερμότητας, αφού οι θυρεοειδείς ορμόνες αυξάνουν

παράλληλα την αιματική ροή και την εφίδρωση.

• Ο υπερ-θυρεοειδισμός συνοδεύεται από δυσανεξία στη ζέστη

και ο υπο-, στο κρύο.

37

ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΙΑΤΑΡΑΧΩΝ ΤΟΥ

ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ – ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ –

ΑΛΛΟΙ ΑΔΕΝΕΣ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ –

STRESS – ΒΡΟΓΧΟΚΗΛΗ –

ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ –

ΥΠΕΡΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ – ΝΟΣΟΣ

BASEDOW – ΘΥΡΕΟΤΟΞΙΚΗ

ΜΥΟΠΑΘΕΙΑ – ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ

38

Επίδραση των θυρεοειδών ορμονών στο

σωματικό βάρος

• Η μεγάλη αύξηση της παραγωγής των θυρεοειδών ορμονών

συνεπάγεται, σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις, ελάττωση του

σωματικού βάρους.

• Η μεγάλη ελάττωση της παραγωγής των θυρεοειδών ορμονών

συνεπάγεται, σχεδόν πάντοτε, αύξηση του σωματικού βάρους.

39

Επίδραση των θυρεοειδών ορμονών σε

άλλους αδένες

• Οι αυξημένες Τ3,Τ4 αυξάνουν τον μεταβολισμό της γλυκόζης και

την έκκριση της ινσουλίνης.

• Οι Τ3,Τ4 αυξάνουν το μεταβολισμό των οστών, και κατά

συνέπεια αυξάνεται η ανάγκη για έκκριση παραθορμόνης.

• Οι Τ3,Τ4 αυξάνουν τον ρυθμό αδρανοποίησης των

γλυκοκορτικοειδών από το ήπαρ και συνεπώς αυξάνουν τον

ρυθμό έκκρισης της ACTH από την αδενο-υπόφυση και στην

συνέχεια τον ρυθμό έκκρισης της κορτιζόλης από το φλοιό των

επινεφριδίων.

40

Θυρεοειδείς ορμόνες – Ινσουλίνη - Ανάπτυξη

41

Επίδραση των Τ3, Τ4 στη γενετήσια

λειτουργία

Στους άνδρες

• Η έλλειψη των θυρεοειδών

ορμονών μπορεί να

συνεπάγεται πλήρη

απώλεια της γενετήσιας

ορμής.

• Η υπέρμετρη έκκριση των

ορμονών αυτών συχνά

προκαλεί ανικανότητα.

Στις γυναίκες

• Η έλλειψη των θυρεοειδών

ορμονών προκαλεί :

Πολυμηνόρροια.

Ελάττωση γενετήσιας ορμής.

• Στην υπέρμετρη έκκριση των

ορμονών παρατηρείται

ολιγομηνόρροια και σε μερικές

περιπτώσεις αμηνόρροια.

42

Σε θερμιδική στέρηση ή σοβαρό στρες

• Αναστέλλεται η τύπου 1 απο-ιωδινάση και έτσι μειώνονται τα

επίπεδα Τ3 στο πλάσμα και μειώνεται ο μεταβολικός ρυθμός

• Δεν αναστέλλεται η τύπου 2 απο-ιωδινάση (στην υπόφυση και

το ΚΝΣ), τα επίπεδα της Τ3 είναι φυσιολογικά στην υπόφυση

και δεν διεγείρεται η έκκριση της TSH.

43

Βρογχοκήλη

• Η βρογχοκήλη δείχνει υπερπλασία θυρεοειδούς, διάχυτη ή

εστιακή.

• Δυνατόν να συνδυάζεται είτε με υπερ-λειτουργία, είτε με υπο-

λειτουργία του θυρεοειδούς.

• Συνήθως είναι αυτοάνοση ή μεταπλαστική.

• Η σποραδική βρογχοκήλη λόγω έλλειψης ιωδίου συναντάται

κυρίως στον Τρίτο Κόσμο (π.χ. Αφρική).

44

Β

Ρ

Ο

Γ

Χ

Ο

Κ

Η

Λ

Η

45

Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς

46ΥΠΟΘΥΡΕΟΕΙΔΙΣΜΟΣ

47

48

ΝΟΣΟΣ

BASEDOW

49

Αλλαγές στην αποτελεσματικότητα της Τ3

50

Φάρμακα και Τ3