ΔΙΜ Η Ν ΙΑΙΑ ΕΚΔΟ ΣΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΚΕΝ ΤΡΟ Υ ΒΙΟ ΤΟ Π Ω Ν -ΥΓΡΟ ΤΟ Π ΩΝΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ · ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ - ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 1993 · ΤΕΥΧΟΣ 4 · ΔΡΧ. 10

Η πρώτη διετία του εκβυΤο ΕΚΒΥ συμπλήρωσε

δύο έ τ η λειτουργίας, έτη σκληρού μόχθου για το προσωπικό του Μουσείου σ τη ν Α θή να και του ΕΚΒΥ στη Θεσσαλονίκη.Ενας περιληπτικός απο­λογισμός δείχνει τι επ ι­τεύχθηκε ως τώρα και τι μπορεί και πρέπει να επι­τευχθεί στο μέλλον. Κα­τά τη δ ιε τ ία α υτή το ΕΚΒΥ:

Το εσωτερικό του ΕΚΒΥ, φωτ. αρχείο ΕΚΒΥ

- Συνέταξε το ν κανονισμό λειτουργίας του, έθεσ ε τους γενικούς ά ξο νες της πολιτικής του και προσδιόρισε λεπ τομερώ ς τους σκοπούς του.- Προχώρησε στη σταδιακή στελέχω σή του με 14 άτομα πλήρους ή και μερικής απασχόλησης.- Συμπλήρωσε το ν βασικό εξοπλισμό στις προσωρινές εγκαταστάσεις του στο Αγρόκτημα του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και έκα νε αρκετά βήματα προς την απόκτηση δικής του σ τέγης.- Δημιούργησε τις βάσεις αρχείου πληροφοριών και προχώρησε στη δημιουργία βιβλιοθήκης, τα οποία τέθηκαν στη διάθεση οποιουδήποτε ενδιαφερομένου και ιδίως των Κρατικών Υπηρε­σιών.- Δημιούργησε δίκτυο παρακολούθησης υγροτόπων.- Π ροσέφερε επιστημονικές πληροφορίες και γνώ μες στις Ελληνικές Κρατικές Υπηρεσίες και Ιδρύματα, στις υπηρεσίες τη ς Επιτροπής Ευρωπαϊκών Κοινοτήτω ν, σε ξένα Ιδρύματα, κ.λπ.- Α νο ιξε οδούς επικοινωνίας και συνεργασίας με ελλην ικές και ξ έ ν ε ς περιβαλλοντικές οργα­νώσεις. Ενίσχυσε τις ελλη ν ικές περιβαλλοντικές οργανώσεις στη διεξαγω γή τριών πανελλη­νίων συναντήσεων.- Συνεργάσθηκε με δ εκά δες έλ λ η ν ες επ ιστήμονες και οργανισμούς στον σχεδιασμό και δ ιεξα ­γωγή μελετώ ν, σεμιναρίων, προγραμμάτων δράσης και στην παραγωγή ενημερω τικού υλικού.- Συμμετέχει σε 3 τομείς του διεθνούς Προγράμματος Μεσογειακών Υγροτόπω ν (MedW et).- Σ υμμετείχε σε πολυάριθμες συναντήσεις εργασίας και συνέδρια στην Ελλάδα και το ε ξω τερ ι­κό.- Απ έσ τειλε δεκά δες εισηγήσεις προς τις δημόσιες υπηρεσίες για θέματα προστασίας υγροτό ­πων, τόσο κατόπιν δικής του πρωτοβουλίας, όσο και σε ανταπόκριση αιτημάτων πολιτών και ορ­γανώσεων.- Εξέδω σε ή έχει υπό εκτύπωση, περισσότερες από 35 μ ελ έτες , εκθέσεις, άρθρα, χάρτες, ενη ­μερωτικά έντυπα, αφίσες και το διμηνιαίο δ ελτίο "ΑΜΦΙΒΙΟΝ".- Εχει υπό ε ξέλ ιξη 15 ειδικά προγράμματα εφαρμοσμένης έρευνας, δράσης και επικοινωνίας που δ ιεξάγοντα ι από το τακτικό προσωπικό και από εξω τερ ικούς συνεργάτες.

Η ως τώρα πρόοδος των εργασιών δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την ενεργή βοήθεια και ενθάρ­ρυνση τω ν χορηγών, τω ν συμβούλων, τω ν εξω τερ ικώ ν συνεργατών και των φίλων. Σε όλους αυτούς το ΕΚΒΥ απευθύνει θερμές ευχαριστίες.

Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα χρηματοδοτεί ως τώρα κατά το μεγαλύτερο μέρος την εγκατάσταση και λειτουργία του ΕΚΒΥ. Η ελληνική κοινωνία οφ είλει με τη σειρά τη ς να υιοθετήσει την προ­σπάθεια αυτή και να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις (θεσμικές, οικονομικές και ά λλες) για την α­πρόσκοπτη συνέχισή της.

• Το ΕΚΒΥ συμπλήρωσε την πρώτη διετία του (σελ.1) και το έργο που επ ιτεύχθηκε φαίνε­ται στον κατάλογο των εκδό- σεών του. (σελ.3). Ωρίμασε ο χρόνος για να αναλάβει η ελ ­ληνική πολιτεία τη θεσμική και ο ικονομική ευθύνη τη ς π ρο­σπάθειας που σ τή ρ ιξε μέχρι τώρα, κατά το μεγαλύτερο μέ­ρος, η Επιτροπή Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

• Η απογραφή του μεγέθους και της ποιότητας του υγροτο- πικού πλούτου της χώρας μας θα οδηγήσει σε επιτυχέστερα μέτρα π ολιτικής προστασίας και διαχείρισης, (σελ.2)

• Η α να γκα ιό τη τα για τη ν προστασία του περιβάλλοντος δεν αμφισβητείται. Υπάρχουν διάφορες γνώμες ως προς τις προσεγγίσεις που θα χρησιμο­ποιηθούν και το ερώτημα που τίθεται κατά καιρούς είναι: α­πόλυτη προστασία ή συνετή διαχείριση; (σελ. 4)

• Ο Αμβρακικός Κόλπος, έ ­νας από τους πιό σημαντικούς υγροτόπους, χρειάζεται μόνι­μο κα θ εσ τώ ς π ροσ τασ ίας. (σελ.5)

• Ο γεωπονικός κόσμος των ΗΠΑ επισημοποιεί το ενδιαφέ­ρον του για τη συνετή χρήση των υγροτόπων. (σελ. 5)

• Πραγματοποιήθηκε η πρώ­τη φθινοπωρινή καταμέτρηση των μεταναστευτικών παρυδά­τιων πουλιών, (σελ.6)

• Το περιβάλλον και η προ­στασία του απασχολούν επ ι­στήμονες σε συναντήσεις και σεμινάρια που πραγματοποιού­ντα ι τόσ ο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, (σελ. 7)

• Η οριοθέτηση ενός υγρο- τόπου για σκοπούς π ροσ τα­σίας είναι επιστήμη και τέχνη. (σελ.8)

ΑΠΟΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΥΓΡΟΤΟΠΩΝΤο μ έ γ ε θ ο ς και η π ο ιότητα του υγροτοπικού π λούτου τη ς Ε λλά δο ς δ εν είναι επ αρκώ ς γνω στά.

Η π ληρέσ τερη γνώση τω ν δύο αυτώ ν π αραμέτρω ν θα οδηγήσει σε επ ιτυ χ έσ τερ α μ έτρ απ ολιτικής π ροστασίας και διαχείρισης.

Λίμνη Μικρή Πρεσπα, φωτ. αρχείο ΕΚΒΥ

Η απογραφή τω ν βιοτικών και αβιοτι­κών γνωρισμάτων τω ν υγροτόπων παρέ­χει δεδομένα που βοηθούν στην ολοκλη­ρωμένη διαχείριση, στην ενημέρωση του κοινού και στη λήψη τω ν ενδεδειγμένω ν αποφάσεω ν για τη ν προστασία τω ν υ­γροτόπων. Επίσης, η απογραφή παρέχει τις πληροφορίες εκ ε ίν ες που θα χρησι­μοποιηθούν για να μετρηθεί οποιαδήποτε αλλαγή του οικολογικού χαρακτήρα (δη­λαδή του συνόλου τω ν βιοτικών και αβιο­τικών γνωρισμάτων) τω ν υγροτόπων.

Από τη βιβλιογραφία γ ίν ετα ι σαφές πως δεν υπήρχε έω ς τώρα ένα ολοκλη­ρω μένο και ενιαίο σύστημα απογραφής τω ν ελληνικώ ν υγροτόπων. Μία παλαιό- τερη προσπάθεια τη ς Γεωγραφικής Υπη­ρεσίας Σ τρα τού κ α τέλ η ξε στην έκδοση εν ό ς καταλόγου τω ν μεγαλύτερω ν ποτα­μών και λιμνών τη ς χώρας μας, από την Εθνική Σ τα τισ τικ ή Υπ ηρεσία Ε λλά δ ο ς(1987). Ο π ρ ώ το ς ε ιδ ικ ό ς κ α τά λ ο γ ο ς (Δωρικός 1981), πολύτιμος ακόμη και σή­μ ερ α , π ερ ιλ α μ β ά ν ε ι σ το ιχ ε ία για 115 υγροτόπ ους όλης τη ς Επικράτειας, πα­ρουσ ιάζει όμω ς το μ ε ιο νέκ τη μ α ό τι τα παρατιθέμενα στοιχεία που αποκτήθηκαν από τις Νομαρχίες δ εν είχαν ελεγχθ ε ί α­πό ειδικούς επ ιστήμονες.

Υπάρχουν επίσης και ά λλες α ξιόλογες π ροσ π άθειες που δ ίνουν απ ογραφ ικές π ληροφορίες για π ολλούς ελληνικούς υ γ ρ ο τ ό π ο υ ς (H a llm a n n 1982, CEC CORINE Project 1988, Ψ ιλοβίκος 1990, Ο ικονομίδου 1981, M alakou etal. 1988, Κούρτελη και Ο ικονόμου 1990), ενώ ο ε ­κ τεν έσ τερ ο ς έω ς σήμερα κατάλογος, ό ­σον αφορά στον συνολικό αριθμό, είναι αυτός τω ν Τσιούρη και Γεράκη (1991), ο οποίος όμως δεν περιέχει πληροφορίες για τα γνωρίσματα κάθε υγροτόπου. Ο ­λ ε ς α υ τές οι π ηγές , παρόλο το ν όγκο των πληροφοριών που περιέχουν, παρου­σιάζουν αδυναμίες, κυρίως λόγω του τρό­που συλλογής τω ν πληροφοριών αυτών.

Επίσης, είναι φανερή η αδυναμία σύν­δεσ ης τω ν δεδ ο μ ένω ν τη ς απ ογραφής με ά λλες επ ιμέρους εργασίες που έχουν αντικείμενο τη μ ελέτη τω ν γνωρισμάτων και λειτουργιώ ν τω ν υγροτόπω ν καθώς και τω ν απειλών που αυτοί υφίστανται α­πό διάφορα αίτια. Φαίνεται, λοιπόν, πως είναι απολύτω ς απαραίτητο ένα ολοκλη­ρω μένο πρόγραμμα απογραφής τω ν ε λ ­ληνικών υγροτόπων, το οποίο να α π οτε­λεί μια πλήρη και συστηματική βάση πλη­ροφοριώ ν για τη ν εξυπ ηρ έτη σ η δ ιαφ ό­ρων αναγκών.

Η έλλειψη ολοκληρω μένης υποδομής πληροφοριώ ν γ ίνετα ι πιο εμφ α νής στις π ρ οσ π ά θειες που κα τα β ά λλο ντα ι από το υ ς α ρ μόδ ιους φ ο ρ ε ίς για τη ν κα τά ­στρωση προγραμμάτων αναβάθμισης και διαχείρ ισης τω ν υγροτόπ ω ν που υπάρ­χ ο υ ν α κ ό μ η . Οι π ρ ο σ π ά θ ε ιε ς α υ τ έ ς δυσχεραίνονται διότι:- λείπουν ποσοτικά δεδομένα και πλη­ροφορίες σχετικά με το ν υγρότοπο,- είναι δύσκολη η επεξεργασ ία τω ν πλη­ροφ οριώ ν λόγω το υ όγκου , τη ς πολυ- π λο κ ό τη τα ς και τω ν ποικίλων τρόπω ν συλλογής τους,- δ εν είναι δυνατή η σύνδεση τω ν επ ιμέ­ρους εργασιώ ν (μ ε λ έ τ ε ς χαρακτηρισ τι­κών λειτουργιώ ν, απειλών κ.λπ.) σε ένα ενιαίο σύστημα απογραφής,- δ εν υπάρχει ενιαίο σύστημα παροχής πληροφοριώ ν, όχι μόνο για το ν σ υγκε­κριμένο υγρότοπο αλλά και για ολόκλη­ρη τη λεκάνη απορροής του, και- δεν είναι εύκολο να χρησιμοποιηθούν οι παραπάνω πληροφορίες σε ένα ο λο ­κληρω μένο σύστημα σχεδιασμού και δια­χείρισης.

Για να αντιμετωπισθούν τα προβλήμα­τα αυτά το Ελληνικό Κ έντρο Βιοτόπων - Υγροτόπω ν έχει καταρτίσει πρόγραμμα απ ογραφ ής π ρ οκειμένου να σ υνταχθεί μια εθνική βάση δεδομένω ν, η οποία θα π ερ ιλα μβά νει για ό λ ο υ ς το υ ς υ γ ρ ο τό ­πους την έκταση, τις α ξίες, τις χρήσεις, τα σ π ουδαιότερα γνω ρίσματα και το υ ς κινδύνους υποβάθμισής τους.

Οι σκοποί του προγράμματος είναι: α) να απ ογράψ ει ό λ ο υ ς το υ ς ελ λ η ν ικ ο ύ ς υγροτόπους καθώς και τα σπουδαιότερα δομικά και λειτουργικά γνωρίσματά τους, τις απειλές και ό λες τις εν έρ γ ε ιες (θετι­κές και α ρ νητικές) που γ ίνο ντα ι ή σ χε­διάζονται σ' αυτούς, και β) να δημιουργή­σει τη σχετική βάση δεδομένω ν.

Η δομή αυτού του προγράμματος μπο­ρεί να περιγράφει από τα παρακάτω στά­δια: α) σ ύ ν τα ξη ερ ω τη μ α το λ ο γ ίο υ , β) διανομή ερ ω τη μ α το λο γ ίο υ , γ) έ λ ε γ χ ο ς τω ν συμπληρωμένων ερ ω τημα τολογίω ν από ομάδα ειδικών και δ) δημιουργία βά­σης δεδομένω ν.

Το ΕΚΒΥ βρίσκεται στο στάδιο ολοη- κλήρωσης του προγράμματος και ετο ιμά ­ζετα ι η έκδοση και η κυκλοφορία ειδικού τόμου που θα περιλαμβάνει τα δελτία ό ­λων τω ν υγροτόπων που απογράφηκαν./ -------- V

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝΜε το παρόν τεύχος ολοκληρώνεται

η πρώτη φάση της τεχνικής προσπάθει­ας για την έκδοση του "Αμφιβίου''. Στην προσπάθεια αυτή συνέβαλε τα μέγιστα η φ υσ ικός-δημοσ ιογρά φ ος κ. Ε λένη Ανδρικοπούλου η οποία μάλιστα ήταν μέλος της συντακτικής επιτροπής. Το ΕΚΒΥ οφείλει στην κ. Ανδρικοπούλου θερμές ευχαριστίες για την πολύτιμη βοήθειά της και ελπίζει ότι η κύρια ε ­παγγελματική της απασχόληση θα της επιτρέπει να παρέχει τις συμβουλές της στους συντάκτες του "Αμφίβιου" και στο μέλλον.

2/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΗΣ ΔΙΕΤΙΑΣ ΤΟΥ ΕΚΒΥ

Το ΕΚΒΥ παρουσιάζει τις μ ελέτες , τα άρθρα, τις ειδικές ανα­φορές, τα ενημερωτικά έντυπα, το υ ς χάρτες, τις αφίσες κ.λπ. που εκπονήθηκαν κατά την πρώτη διετία της λειτουργίας του με μερική ή ολική χρηματοδότησή του. Ολο το υλικό αποστέλ- λετα ι σε δημόσιες υπηρεσίες και βιβλιοθήκες ανά την Ελλάδα, και κατά περίπτωση σε ειδικούς που έχουν στενή σχέση με το αντικείμενο. Ε κτενείς περιλήψεις αποστέλλονται σε περισσό­τερους από 2 00 επιστήμονες και οργανώσεις. Το υλικό, η εκτύ ­πωση και αποστολή του οποίου θα ολοκληρωθεί ως το τέλος του έτους, έχει ως εξής:

1. Απ ογραφή τω ν ελλην ικώ ν υ γρ ο τό ­πων ως φυσικών πόρων (σ υντονι­στής έκδοσης Γ. Ζαλίδης).

2. Χ ά ρ τη ς υ γρ ο τό π ω ν τη ς Ε λ λ ά δ ο ς (ΕΚΒΥ και ΠΣΔΑΤΜ).

3. Μ εθοδολογία ομαδοποίησης υγρο ­τόπ ω ν με πολλαπλά κριτήρια (Α.Ι. Τρούμπης, Δ. Μ έμτσ ας και Α. Μ ε- λιάδου).

4. Σ υ ν ο π τικ ό ς ο δ η γ ό ς α ναγνώ ρισ ης υγροτόπω ν (Γ. Ζαλίδης και Α. Μα- ντζαβέλας).

5. Ε κ τίμ η σ η ο ικ ο λ ο γ ικ ή ς α ξ ία ς το υ Δ έλτα του Καλαμά και προκαταρκτι­κές προτάσεις διαχειρίσεως. Φάση 1:1992 (Ευαγγελία Λ. Οικονομίδου, Κ. Βασ ιλάκης, Δ. Μ πούσμπουρας και R. W itte).

6. Φ υτοκοινω νιολογική-Ο ικολογική μ ε­λ έτη τη ς Λιμνοθάλασσας του Αγίου Μάμα Χαλκιδικής και προτάσεις δια­χειρ ίσ εω ς. Φάση 1:1992 (Δ. Μπα- μ π α λώ να ς και Εύα Π α π α σ τεργιά - δου).

7. Ανάλυση δομής παρόχθιων δασών Σ τρ υ μ ό ν α , Κ ερ κ ίν η ς και Ν έσ το υ : Πρόδρομη ανακοίνωση (Π .Σμύρης, Κ. Βιτώρης και Γ. Ευθυμίου).

8. Π ροοπτικές αποκατάστασης τη ς τ έ ­ω ς Λ ίμνης Μ αυρούδας (Σ. Χ ατζη- γιαννάκης και Γ. Ζαλίδης).

9. Αποξήρανση και αποκατάσταση της τέω ς Λ ίμνης Κάρλας: Ανασκόπηση μ ε λ ε τώ ν - Π ρ ο ο π τ ικ έ ς α ν α δ η μ ι­ουργίας (Γ. Ζαλίδης και Σ. Χατζη- γιαννάκης).

10. Δ ιερεύνηση του πληθυσμού και τω ν σ υ σ τη μ ά τω ν π α ρ α γ ω γ ή ς τω ν βουβάλω ν σε ελ λ η ν ικο ύ ς υ γρ ο τό - πους (Α. Γ. Γεω ργούδης).

11. Π ερ ιεκτικό τη τα και μορφ ές βαρέων μ ε τά λ λ ω ν στα εδ ά φ η το υ Δ έ λ τα του Αξιού (Γ. Ζαλίδης, Ν. Μπαρμπα- γιάννης και Θεοδώ ρα Ματσή).

12. Επ ιδράσεις κα λλ ιερ γη τικώ ν τ ε χ ν ι­κών στην ποιότητα τω ν νερώ ν τη ς επιφανειακής απορροής και φ ερτώ ν υλικών (Υδρολογική λεκάνη Λίμνης Κορώνειας) (Σ.Ε. Τσιούρης, Κυριακή Λ. Κ α λ μ π ο υ ρ τζή και Δ. Α λη φ ρ α - γκής).

13. Χρησιμοποίηση τω ν υδροβίω ν μα- κροφύτων στον έλ εγχ ο τη ς ρύπαν­σης το υ ν ερ ο ύ . I. Εκτίμησ η ε ν ό ς φυσ ικού υ γ ρ ο τό π ο υ που δ έ χ ε τ α ι ε ισ ρ ο έ ς α π ο β λ ή τω ν (Εύα Παπα- στεργιάδου).

14. Δομή και διάρθρωση τη ς υδρόβιας μα κροφ υτικής βλάσ τησ ης σ τις Λ ί­μνες των Πρεσπών (Δ. Μπαμπαλώ- νας και Εύα Παπαστεργιάδου).

15. Κατάλογος βιβλίων, μελετώ ν, περιο­δικών και άλλου υλικού τη ς βιβλιο­θήκης του ΕΚΒΥ. Τ εύχο ς 1. (Σεπτ. '91 - Σεπ τ. Ό3) (Εύα Παπαστεργιά- δου και Π αρασ κευή Π απ αδοπ ού- λου).

16. An a s s e s s m e n t o f th e ir r ig a t io n p ro je c t a ffe c tin g th e w e tla n d s of Prespa, G reece (A. Psychoudakis, Sophia Papou ts i-P sychoudak i and A.M.M. McFarquhar).

17. Im pact of the touristic developm ent on th e v e g e ta t io n o f th e A g io s Mamas Lagoon (Macedonia, Greece) (D. Babalonas and Eva Papastergia- dou).

18. S a lt m a rsh e s and sa n d dune e co sys te m s in the N orth Aegean coastal areas (Eva Papastergiadou and D. Babalonas).

19. R e la tio n b e tw e e e n a q u a tic macrophytes and quality of water and evaluation of their bioindicator value (Eva Papastergiadou).

20. P ro s p e c ts and p ro g re s s o f th e n a tio n a l w e tla n d s in v e n to ry of Greece (G. Zalidis).

21. The nationa l w e tla nds inven to ry in Greece (G. Zalidis).

22. Υ γρότοπ οι: Π ροβλήματα και π ροο­πτικές (Γ. Ζαλίδης).

23. Κ α τα γ ρ α φ ή τω ν υ γ ρ ο τό π ω ν τη ς Ε λλά δος με τη χρήση σ ύγχρονης τεχνολογία ς (Γ. Ζαλίδης, Μ. Καρτέ- ρης , Κ. Κ α τσ ά μπ α λος, Χρυσούλα Κούρτελη και Ν. Λαμπρόπουλος).

24. Ενημερω τικό φυλλάδιο "Υ γρότοπ ο ι Νομού Θεσσαλονίκης" (Κείμενο και σ υντο ν ισ μός έκδ ο σ η ς : Μαρία Κα- τσακιώρη).

25. Ενημερωτικό φυλλάδιο "Υ γρότοπ ος Α ξ ιο ύ -Λ ο υ δ ία -Α λ ιά κ μ ο ν α -Α λ υ κ ή ς Κ ίτρους" (Κείμενο και συντονισμός έκδοσης: Μαρία Κατσακιώρη).

26. Ενημερω τικό φυλλάδιο "Υ γρότοπ ο ι Κ ο ρ ώ ν ε ια ς -Β ό λ β η ς " (Κ ε ίμ ενο και σ υντο νισ μός έκδ ο σ η ς : Μαρία Κα­τσακιώρη).

27. Ενημερωτικό φυλλάδιο "Υ γρότοπ ος Ε π α νομ ής" (Κ ε ίμ ενο και σ υ ν το ν ι­σμός έκδοσης: Μαρία Κατσακιώρη).

28. Ενημερωτικό φυλλάδιο "Υ γρότοπ ος Α λ υ κ ή ς Μ εγ ά λ ο υ Ε μ β ό λο υ (Κ ε ί­μενο: Β. Γκούτνερ , Επιμέλεια κε ιμέ­νου και συντονισμός έκδοσης: Μα­ρία Κατσακιώρη).

29. Κ α τά λο γο ς Ελληνικώ ν Π ερ ιβα λλο ­ντικών Οργανώσεων (Μαρία Κατσα­κιώρη).

30. Η σημασία των υγροτόπων: Πρακτι­κά Σεμιναρίου για εκπ α ιδ ευ τικο ύ ς Ν. Θεσσαλονίκης, 5-6/12/1992 (Μα­ρία Κατσακιώρη).

31. ΑΜΦΙΒΙΟΝ - Διμηνιαίο ενημερω τικό δελτίο του ΕΚΒΥ (Υπεύθυνη Εκδο­σης: Μαρία Κατσακιώρη).

32. Αφίσα για τ ις "Απώ λειες τω ν υγρο­τόπων τη ς Μ ακεδονίας και Θράκης" (ΕΚΒΥ με βάση πληροφορίες από κ. Α. Ψ ιλοβίκο).

33. Α φ ίσ α γ ια τη Λ ίμ ν η Τ ρ ιχ ω ν ίδ α (ΕΚΒΥ, ΚΟΠΕΑ και Αιτω λική Ετα ι­ρεία Προστασίας Τοπίου και Π ερ ι­βάλλοντος).

34. Α φ ίσ α γ ια τη Λ ίμ νη Κ α σ το ρ ιά ς (ΕΚΒΥ και Σ ύ λ λ ο γ ο ς Φίλων Π ερ ι­βάλλοντος Καστοριάς).

35. Αφίσα για τη Λ ίμνη Βόλβη (ΕΚΒΥ και Ενωση Π ερ ιβα λλο ντικώ ν Ο μά­δων τη ς Ευρύτερης Π ερ ιοχής τω ν Λιμνών Βόλβης-Κ ορώ νειας και τη ς Περιβάλλουσας Ο ρεινής Ζώνης).

36. Αφίσα για το Δ έλτα του Αξιού (Πρό­γραμμα Τ α χεία ς Π αρέμβασης του W W F και ΕΚΒΥ).

37. Αφ ίσα για το ν Α μ βρ α κ ικό Κ ό λπ ο (Πρόγραμμα Ταχείας Π αρέμβασης του W W F και ΕΚΒΥ).

38. Α φ ίσ α γ ια τ ο Δ έ λ τ α το υ Ε β ρ ο υ (Π ρόγρα μμα Τ α χεία Π αρέμβασ ης του W W F και ΕΚΒΥ).

ΑΜΦΙΒΙΟΝ/3

ΑΠΟΛΥΤΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ Ή ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟΥΣ ΣΚΟΠΟΥΣ;Η υπ οβάθμ ιση τ η ς φ ύ σ η ς δ ε ν ε ίν α ι μ ό ν ο σ η μ ερ ινό φ α ινό μ ενο , ά ρ ­χ ισ ε μ ε τη ν ο ρ γά ν ω σ η το υ α νθ ρ ώ π ο υ σ ε κ ο ιν ω ν ίες , τη ν α ν ά π τυ ξη το υ π ολ ιτισ μ ού κα ι τη ν α ύ ξη σ η το υ π ληθυσμ ού. Η α ν ά γ κ η σ η ς γ η ς γ ια τη ν ε ν ά σ κ η σ η τ η ς γ εω ρ γ ία ς και κ τη ν ο τρ ο φ ία ς κα θ ώ ς και γ ια τη ν ίδρ υσ η οικισμώ ν, ο δ ή γ η σ α ν σ τ η ν ε κ χ έ ρ σ ω σ η δ α σ ώ ν και τη ν α π ο ξή ρ α ν σ η ε λ ώ ν κα ι α β α θ ώ ν λιμ νώ ν. Η κά λυ ψ η τω ν α ν α ­γ κώ ν σ ε ξ ύ λ ο να υ π η γ ική ς , κ α τα σ κ ευ ώ ν , α λ λ ά κα ι σ ε ε ν έ ρ γ ε ια , ο ­δ ή γ η σ ε σ ε υπ ερ κά ρ π ω σ η και κ α τα σ τρ ο φ ή τω ν δασ ώ ν. Ο Π λ ά τω ν α ν α φ έ ρ ε ι σ τ ο ν Κ ρ ιτία ό τ ι τα δ ά σ η τη ς Α τ τ ικ ή ς ε ίχ α ν κ α τα σ τρ α φ ε ί ή δ η σ τη ν επ ο χ ή του . Ο Π λ ίν ιο ς ισ το ρ ε ί ό τ ι η κ α τα σ τρ ο φ ή τω ν δ α ­σ ώ ν σ τη Ρω μ αϊκή Α υ το κ ρ α το ρ ία ε ίχ ε π ρ ο χ ω ρ ή σ ει σ ε τ έ τ ο ιο β α θ ­μό ώ σ τε α ν έ ν α π ο υ λ ί α π ο φ ά σ ιζε να π ε τά ξ ε ι απ ό τη ν Ρώμη σ τη Σ α ρ α γ ό σ α , σ το δ ιά β α το υ δ ε ν θα ε ύ ρ ισ κ ε ο ύ τ ε έ ν α δ έ ν τ ρ ο γ ια να ξα π ο σ τά σ ε ι. Η κ α τα σ τρ ο φ ή , β έβ α ια , σ υ ν εχ ίσ θ η κ ε και ε ν τ ά θ η κ ε με τη ν α ύ ξη σ η το υ π ληθυσμ ού, τη ν ά ν ο δ ο το υ π ο λ ιτ ισ τ ικ ο ύ επ ιπ έδ ο υ κα ι τη β ε λ τ ίω σ η το υ β ιο τ ικ ο ύ επ ιπ έδ ο υ .

Παρατηρηση πουλιών στο Φαραγγι του Ποταμού Αγγιτη, φωτ.: Μ ιχάλης Δαβής

Η υποβάθμιση τη ς φύσης και η ρύπαν­ση του αέρα, τω ν υδάτω ν και του εδ ά ­φους άρχισαν να παίρνουν ανησυχητικές διαστάσεις, ιδιαίτερα μετά τη βιομηχανι­κή επανάσταση, απειλώ ντας την ίδια την επιβίωση του ανθρώπου. Η δασοκάλυψη έπ εσε από τα 3/4 τη ς χερσαίας επ ιφάνει­ας τη ς Γης στο 1/5, με τάση περαιτέρω ρ α γ δ α ία ς μ ε ίω σ η ς . Οι π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο ι υγρότοποι καταστράφηκαν. Ποτάμια, λί­μ νες και θάλασσες, ακόμη και υπόγεια ύ- δατα, ρυπάνθηκαν. Ο ατμοσφαιρικός α έ­ρας ρυπάνθηκε με την προσθήκη πάνω α­πό 4.000 τεχνητώ ν ουσιών με απρόβλε­π τες συνέπειες για την υγεία του ανθρώ­που, αλλά και τω ν φυτώ ν και τω ν ζώων. Οι αρχα ίοι π ολιτισ μο ί ε ίχ α ν επ ίγνω σ η τω ν κα τα σ τρ ο φ ώ ν που π ροκαλούσ αν. Προσπαθούσαν να τις αποτρέψουν ή να τις μειώσουν με διάφορα μέσα, μ ετα ξύ τω ν οποίων ήταν και οι θρησκευτικές α­παγορεύσεις. Παράλληλα, με τη ν κατα­στροφή άρχισε επίσης νωρίς η προσπά­θεια προστασίας τη ς φύσης. Σ την Αρχαία Ελλάδα αλλά και στη Ρώμη είχαν θεσπι­στεί αυστηροί νόμοι προστασίας τω ν ιε­ρών αλσυλίων ή δασών αφιερω μένω ν σε θ εό τη τες . Από τη ν επ οχή του διαφω τι­σμού ακούσθηκαν οι πρώ τες φ ω νές υπέρ τ η ς φ υ σ ικ ή ς ζω ή ς (Jean J a c q u e s Rousseaux) ενώ στα τέλη του 19ου αιώ­να, όταν είχαν διαπιστωθεί οι καταστρο­φ ές τω ν τεχ ν η τώ ν δασών, ο Κ. G ayer φ ώ ν α ζε α π ε γ ν ω σ μ έ ν α : "Z u ru ck zu r Natur" (επιστροφή στη φύση).

Περί τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου άρχισαν να εκπονούνται και να τίθεντα ι σε εφαρμογή συγκεκριμέ­να προγράμματα προστασίας τη ς φύσης

και διατήρησης τη ς β ιοποικιλότητας, με τη ν ίδρυση εθνικώ ν δρυμών και τη θ ε ­σ μοθέτησ η ειδ ικώ ν νόμω ν προστασίας του περιβάλλοντος.

Π αράλληλα με τ ις δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες τω ν π ερ ιβα λλοντικώ ν οργανώ σ εω ν και με την προβολή του θέματος από τα Μ έ­σα Μαζικής Ενημέρωσης άρχισε η ευαι- σθητοποίηση τη ς κοινής γνώμης, με απο­τέλεσ μα όλα τα πολιτικά κόμματα σε ό ­λ ε ς τ ις χ ώ ρ ες να π ερ ιλα μβά νουν στο πρόγραμμά του ς και την προστασία του περιβάλλοντος. Σήμερα η αναγκαιότητα αυτή δεν αμφισβητείται από κανέναν. Η διαφωνία έγκειτα ι στα μέσα που πρέπει να χρησιμοποιηθούν. Το ερώτημα που τί­θετα ι κατά καιρούς είναι: απόλυτη προ­στασία και νομική - δ ικαστική δ ιαδ ικα­σία ή συνετή διαχείριση;

Η προστασία άρχισε με την ανακήρυξη εθνικώ ν δρυμών και την επιβληθείσα α­πόλυτη προστασία με παράλληλη θέσπι­ση αυσ τηρώ ν νόμω ν. Μ ετά από πείρα 100 και π λέον ετώ ν αποδείχθηκε ότι η α­πόλυτη προστασία μπορεί να έχ ε ι και αρ­νητικά αποτελέσματα (Yellowstone, Εθνι­κό Πάρκο Ελβετίας, Εθνικό Πάρκο Πολω­νίας κ.λπ. αλλά και στη χώρα μας η περί­πτωση του Δάσους τη ς Δαδιάς). Σήμερα κερδίζει συνεχώ ς και περισσότερο έδ α ­φος η ιδέα τη ς σ υνετής χρήσης της γης και η αειφορική διαχείριση τω ν φυσικών πόρων, με παράλληλη εξασφάλιση τη ς σ υ να ίν εσ η ς το υ το π ικ ο ύ π ληθυσ μού . Αλλά τι σημαίνει συνετή χρήση γης; Ο ό ­ρος είναι ασαφής. Μία περιοχή μπορεί να κριθεί, για παράδειγμα, από έναν δα­σολόγο κατάλληλη για δάσος, από έναν λιβαδολόγο κατάλληλη για λιβάδι, από έ ­

ναν γεω π όνο κατάλληλη για χωράφι, α­πό ένα ν θηραματοπ όνο κα τά λληλη για κυνηγετική περιοχή, από έναν ξενο δ ό χο κ α τά λ λ η λ η γ ια το υ ρ ισ τ ικ ή α ν ά π τυ ξη κ.λπ. Ο λες α υ τές οι χρήσεις είναι λο γ ι­κ έ ς και, υπό π ρ ο ϋ π ο θ έσ εις , σ υ ν ε τ έ ς . Συνετή χρήση σημαίνει ορθολογική χω­ρ ο τα ξικ ή κατανομή τω ν χρήσεω ν τη ς γης, με τρόπο που να μην ασκείται η μία σε βάρος της άλλης, ενώ παράλληλα να δ ια τη ρ είτα ι ο ικ ο λ ο γ ική ισορροπ ία και υψηλή βιοποικιλότητα. Πολύ καλά απο­τελέσ ματα έχ ε ι δώσει, όπου εφαρμόσθη­κε, η αρχή τη ς ζώνωσης με χω ροταξική διάκριση περιοχών διαφορετικού βαθμού προστασίας και ελευθερίας χρήσης.

Ασαφείς είναι επίσης οι έν ν ο ιε ς τη ς αειφορίας, τη ς α ειφ ορ ικής διαχείρ ισης, αειφορικής ανάπτυξης κ.λπ. Η αρχή τη ς αειφ ορ ία ς χρησ ιμοπ οιήθηκε για πρώτη φορά πριν από 200 έ τη στη δασοπονία και ε ίχε την έννοια τη ς εκταμίευσης μό­νο τω ν τόκω ν (αύξησης), ενώ το κεφ ά ­λαιο δ ιατηρείτα ι σ ταθερό ή και α υ ξά νε­ται. Συνεπώς, αειφορία μπορεί να εφαρ- μοσθεί μόνο σε ανανεώσιμους φυσικούς πόρους. Δ εν μπορούμε να έχουμε αειφο- ρία σε ένα μεταλλείο .

Χωρίς να παραβλέπεται η σημασία τη ς α π όλυτης προστασίας σε ε ιδ ικ ές π ερ ι­π τώ σ εις , η δ ιαχείρ ισ η με σ υ γ κ εκ ρ ιμ έ ­νους σκοπούς (σε συνδυασμό με την ε ­ξασφάλιση τη ς συναίνεσης του τοπ ικού πληθυσμού) απ οτελούν σήμερα το βασι­κό τερο μέτρο για την προστασία του π ε­ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς και τω ν φυσικώ ν πόρω ν. Απόλυτη προστασία και νομική-δικαστική διαδικασία οδήγησαν συχνά σε αντίθετα , από τα προσδοκώμενα, αποτελέσματα.

4/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

Ανθρώπινες επεμβάσεις στον Αμβρακικο Κολπο, φωτ.. Χρυσουλα Αθανασίου

Το ιστορικό προστασίας του Αμβρακικού Κόλπου

Σ τις 23.3 .1990 δημοσ ιεύθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση 30027/1193 (ΦΕΚ 194, Τ εύ χ ο ς Α') για τη ν προστασία το υ Αμβρακικού Κόλπ ου που κα θόρ ιζε τα ό ­ρια τω ν π ρ ο σ τα τευ ό μ ενω ν ζω νώ ν και τ ις ανά ζώνη επ ιτρ επ ό μ εν ες χρήσ εις. (Ας σημειω θεί ό τι οι Κ ο ινές Υ π ουργ ικές Απ οφάσ εις, ΚΥΑ, α π ο τελο ύ ν προσωρινό πλαίσιο νο μ ική ς προσ τασ ίας. Ισχύουν για 2 έ τη και μπ ορούν να π αραταθούν για έν α ακόμη έ το ς . Κατόπ ιν, π ρέπ ει να α ντικα τα σ τα θούν από Π ροεδρ ικά Δ ια­τά γμ α τα που θα κα θορίζουν το μόνιμο κα θεσ τώ ς προστασίας.)

Σ ύ μ φ ω να με τη ν απ όφ ασ η α υτή , ε π ιτρ ε π ό τα ν το κυ νή γ ι τω ν υ δ ρ οβ ίω ν π ουλιώ ν στη ζώ νη Β από 1 Ο κτω βρίου έω ς 31 Δ εκεμβρ ίου , καθώ ς και η λ ε ι­τουργία , χω ρίς κα νένα ν περιορισμό, α ξιό λο γο υ αριθμού έργω ν, που π ροβλε- π ότα ν να εκ τελ εσ θ ο ύ ν σε π ρ ο σ τα τευ ό μ ενες π ερ ιο χ ές το υ υγροτόπ ου ω ς μ έ ­ρ ο ς αναπ τυξιακώ ν προγραμμάτω ν τη ς π ερ ιοχής.

Η Ε λλην ική Ο ρ ν ιθ ο λο γ ική Εταιρία και το Ε λλη ν ικό Κ έ ν τρ ο Δ α κτυ λίω σ ης Π ουλιώ ν θεω ρ ώ ντα ς ό τι η ορ ιοθέτησ η τω ν π ρ ο σ τα τευ ό μ ενω ν ζω νώ ν του υ γρ ο ­τόπ ου δ εν α ντα π οκρ ινό τα ν στο πνεύμα τη ς προστασίας, όπω ς αυτό κα θορ ίζε­τα ι από το ν Ν. 1650/86 για το π ερ ιβάλλον, τη ν Ο δηγία 79/409/ΕΟ Κ για τη δια­τήρ ησ η τω ν αγρίω ν π τη νώ ν και τη δ ιεθνή Σύμβαση Ραμσάρ, ζή τη σ ε από το Σ υ μ β ο ύ λ ιο τ η ς Ε π ικρ ά τε ια ς να α κυρώ σ ει τα π αραπ άνω σ ημεία τ η ς Κ ο ιν ή ς Υ π ουργικής Απ όφασ ης. Το Συμβούλιο τη ς Επ ικράτειας με τη ν 1340/1992 απ ό­φασή του έκ ρ ιν ε ό τι η Κοινή Υπουργική Απόφαση δ εν π αρείχε επαρκή π ροσ τα ­σία και α π α γόρευσ ε κά θε δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα σε π ερ ιο χ ές το υ Αμβρακικού Κόλπου για τ ις ο π ο ίες ε ίχ ε αποφασισθεί ό τι χρ ε ιά ζο ντα ι αυστηρή προστασία.

Ετσι, το ν Απρίλιο του 1993 τρ οπ οπ οιήθηκε η Κοινή Υπουργική Απόφαση για τη ν προστασία το υ Αμβρακικού Κόλπ ου π ρος συμμόρφωση με τ ις απ οφάσ εις το υ Συμβουλίου τη ς Επ ικράτειας και σ υγχρόνω ς π αρατάθηκε η ισχύς τη ς για έν α ακόμη έ το ς . Σύμφω να με τ ις τρ οπ οπ οιήσ εις , α π α γορεύετα ι το κυνήγι τω ν υδροβίω ν πουλιώ ν στη ζώνη Β το υ υγροτόπ ου . Επίσης, κα τα ρ γείτα ι η εξα ίρεσ η τω ν α ναπ τυξιακώ ν έρ γω ν από τη ν υποχρέω ση τήρ ησ ης π ερ ιβα λλοντικώ ν όρω ν. Για όλα τα έρ γα απαιτείτα ι, ε ν τ ό ς ε ξα μ ή νο υ υποβολή, Μ ε λ έ τη ς Π ερ ιβ α λλο ντι­κώ ν Επ ιπτώ σεω ν τύπ ου Β.

Η ανανέω ση όμω ς τη ς Κ ο ινής Υ π ουργικής Απ όφασ ης κα θυσ τέρησ ε για ένα ο λό κλη ρ ο έ το ς . Σ το διάστημα αυτό , ο υ γρ ό το π ο ς π α ρέμ εινε χω ρίς κα θεσ τώ ς προσ τασ ίας με α π ο τέλεσ μ α να π ραγματοπ οιηθούν α ρ κετά έρ γα που δ εν ή τα ν συμβατά με το ν χαρακτήρα τη ς π ερ ιο χής.

Αρχαιολογία και Οικολογία

Σ τις 6 Σεπ τεμβρ ίου ο Γ ά λ λ ο ς β ιολό ­γ ο ς κ. F rederic Bendali και σ υ νερ γά τες το υ επ ισ κέφ θηκαν το ΕΚΒΥ για ε ν η μ έ ­ρω ση και σ υ λ λ ο γ ή π λ η ρ ο φ ο ρ ιώ ν . Η Γαλλική Α ρ χα ιολογική Α π οσ τολή Α θ η ­νώ ν έ χ ε ι α ν α θ έσ ε ι σ το ν επ ισ τή μ ο ν α α υ τό ν να μ ελ ε τή σ ε ι πώς ή τα ν κατά το π α ρ ε λ θ ό ν ο ι ο ικ ο λ ο γ ικ έ ς σ υ ν θ ή κ ε ς σ την ευ ρ ύ τερ η π ερ ιοχή το υ αρχα ιολο ­γικού χώ ρου τω ν Φιλίππων. Ο χώ ρος α υ τό ς γ ε ιτο ν ε ύ ε ι με τα ομώ νυμα τ ε ν ά ­γη που απ οξηράνθηκαν πριν από μισό α ιώ να π ερ ίπ ο υ . Σ ή μ ερ α υ π ά ρ χ ει μία π ο λ ύ μ ικ ρ ή π ε ρ ιο χ ή π ο υ δ ια τ η ρ ε ί υγροτοπ ικά γνω ρίσματα. Η μ ελ έ τη του κ. Bendali, ε κ τ ό ς από το καθαρά επ ι­σ τη μ ο ν ικό τη ς εν δ ια φ έρ ο ν , α ν α μ έ ν ε ­τα ι ό τι θα δώ σει και πρακτικά χρήσ ιμες π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς γ ια τ ις σ υ ν έ π ε ιε ς τω ν φ υσ ικώ ν και α ν θ ρ ω π ο γ εν ώ ν μ ε τα β ο ­λώ ν σ την υδρολογία τω ν χερσ αίω ν και υγροτοπ ικώ ν συστημάτω ν.

( \

Γεωπόνοι και Υγρότοποι

Σ ε ό λο ν το ν κόσμο οι περ ισ σ ότερο ι β ιολόγο ι και οι δασ ολόγο ι έ τε ιν α ν από παλιά να β λέπ ο υ ν το υ ς υ γ ρ ο τό π ο υ ς ω ς ενια ίο σ ύνολο με π ο λλα π λές α ξ ίες για το ν άνθρω πο. Α υ τό δ εν σ υνέβα ινε με ά λ λο υ ς κλά δ ο υ ς π.χ. το υ ς γ εω π ό ­ν ο υ ς και το υ ς π ο λ ιτικο ύ ς μ η χα ν ικούς τω ν οποίων οι π α λα ιό τερ ες γ ε ν ιέ ς , με βάση τ ις α ν ά γ κ ες και α ν τιλ ή ψ ε ις που επ ικρ α το ύ σ α ν τ ό τ ε , θεω ρούσ α ν το υ ς υ γ ρ ο τό π ο υ ς σ χ εδ ό ν απ οκλεισ τικά ως α π οθήκες ν ερ ο ύ ή πιθανή κα λλιεργήσ ι­μη γη. Τ η ν τελ ευ τα ία δ εκα ετία όμω ς η κατάστασ η αυτή α λλά ζει. Ο λο και π ε ­ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ι τ ε χ ν ικ ο ί σ τ ρ α τ ε ύ ο ν τ α ι σ τη ν υπηρεσ ία τη ς δ ια τή ρ η σ η ς ό λω ν τω ν αξιώ ν τω ν υγροτόπ ω ν.

Πριν από λ ίγο υ ς μ ή νες , οι μ εγα λύ ­τ ε ρ ε ς επ ισ τημον ικές γ εω π ο ν ικές ε τα ι­ρ ίες τω ν ΗΠΑ (ASA, CSSA, SSSA) α ­νή γ γ ε ιλ α ν τη ν ίδρυση ε ν ό ς ν έο υ τμ ή ­μ α τό ς το υ ς ε ιδ ικά γ ια το υ ς υ γ ρ ο τ ό ­πους. Είναι βέβαιο ό τι ε ξα ιτ ία ς τη ς πα­γ κο σ μ ιό τη τα ς τω ν οργανώ σ εω ν αυτώ ν η π ρω τοβουλία αυτή τω ν α μερ ικα νώ ν γ εω π ό νω ν θα βρεί μ ιμ η τές και σε ά λ ­λ ε ς χ ώ ρ ες , έσ τω και μ ε μια χ ρ ο ν ική κα θυσ τέρησ η, όπ ω ς ά λλω σ τε συμβαί­ν ε ι με ό λ ε ς τ ις κα ινο τό μ ο υ ς π ροσ εγγ ί­σ εις. Σ τη χώρα μας υπάρχουν ήδη ε ν ­θαρρυντικά δείγμα τα .

ΑΜΦΙΒΙΟΝ/5

ΕΛΛΗ Ν ΙΚ Η ΟΡΝΙΘΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία (ΕΟΕ), μη κερδοσκοπικό σω­ματείο,ιδρύθηκε το 1982 με σκοπό τη μελέτη και προστασία των πουλιών και των βιοτόπων της Ελλάδος.

Το σημερινό Διοικητικό Συμβούλιο αποτελείται από τους κ.κ. Κωνσταντίνο Βασιλάκη, πρόεδρο, Ρούλα Βασιλακοπούλου, αντι­πρόεδρο, Μαρία Παναγιωτοπούλου, γεν. γραμματέα, Νικόλαο Γιανναγά, ταμία, και τα μέλη Σταύρο Εμμανουήλ, Αλέξανδρο Πα- ναγόπουλο και Κωνσταντίνο Ποϊραζίδη.

Οι κύριες δραστηριότητες της ΕΟΕ μέχρι σήμερα είναι:Α. Μ ελέτη ειδών και βιοτόπων: ίδρυση και οργάνωση του ελληνι­κού σχήματος δακτυλίωσης πουλιών, μεσοχειμωνιάτικες καταμε­τρήσεις υδροβίων πουλιών, συγκέντρωση στοιχείων για την ελ ­ληνική ορνιθοπανίδα, εκπόνηση προγραμμάτων προστασίας των ειδών Λεπτομύτα και Νανόχηνα στο Δ έλτα του Εβρου (1987- 1988), απογραφής των αποικιών των κιρκινεζιών στην Ελλάδα (1991), απογραφής πελαργώ ν που φωλιάζουν στην Ελλάδα (1991, 1993) και καταγραφής ειδών πουλιών με διάσπαρτη χωρο­κατανομή (1992).Β. Προστασία ειδών και βιοτόπων: εκπόνηση προγραμμάτων πα­ρακολούθησης των επιπτώσεων της εφαρμογής των Μεσογεια­κών Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων σε σημαντικούς βιοτόπους της Ελλάδος (1988-1989), παρακολούθησης απειλούμενων πε­ριοχών, φύλαξης αποικιών σπάνιων πουλιών με σκοπό την προ­στασία τους από κάθε είδους όχληση, προστασίας του Υμηττού, δημιουργίας Φυσικού Πάρκου στο "Δέλτα του Ιλισσού" και διαχεί­ρισης υδατικών πόρων. Στο πρόγραμμα διαχείρισης υδατικών πό­ρων η ΕΟΕ εξέδωσε τις παρακάτω εκθέσεις: Εκτροπή του Αχε­λώου στη Θεσσαλία, Εκτροπή του Εύηνου για την υδροδότηση του λεκανοπεδίου Αττικής, και Κατασκευή φραγμάτων στον Νέ­στο. Επίσης, η ΕΟΕ σε συνεργασία με το Δ ιεθνές Συμβούλιο Δια-

j οτήρησης των Πουλιών (ICBP) έχει εντοπίσει στην Ελλάδα 113 σημαντικές περιοχές για τα πουλιά. Από τις περιοχές αυτές συ­γκεντρώνει στοιχεία και δρα για την προστασία τους στα πλαίσια πανευρωπαϊκού προγράμματος που συντονίζεται από την ICBP. Περιβαλλοντική εκπαίδευση-ενημέρωση: έχει εκδόσει έντυπο ε ­νημερωτικό και εκπαιδευτικό υλικό (φυλλάδια, αφίσες, αυτοκόλη- τα) για τη σημασία των πουλιών και την ανάγκη διατήρησης των ειδών και των βιοτόπων τους. Εχει οργανώσει προγράμματα πε­ριβαλλοντικής εκπαίδευσης σε σχολεία της Αθήνας, της Θεσσα­λονίκης, της Αρτας και της Πρέβεζας, καθώς και ενημερωτική εκ ­στρατεία για τα αρπακτικά πουλιά (1988-1989). Επίσης, έχ ε ι συμμετάσχει σε διάφορες εκδηλώσεις με ομιλίες και προβολή διαφανειών.

Τον προηγούμενο μήνα η ΕΟΕ οργάνωσε στη χώρα μας την "Παγκόσμια Γιορτή των Πουλιών 1993", με εκδηλώσεις που έγι­ναν σε όλη την Ελλάδα και στις οποίες συμμετείχαν πάνω από 400 άτομα. Η "Παγκόσμια Γιορτή των Πουλιών 1993" συντονίστη­κε από την Birdlife International, μία παγκόσμια ομοσπονδία οργα­νώσεων που αριθμεί περισσότερα από 1.300.000 μέλη.

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία συνεργάζεται στενά με αντί­στοιχες οργανώσεις άλλων ευρωπαϊκών κρατών και είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Γ ραφείου Π εριβάλλοντος (ΕΕΒ) και τη ς Δ ιε­θνούς Ενωσης για την Προστασία τω ν Παράκτιων Περιοχών (EUCC). Επίσης είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρίας Προστασίας Πρεσπών.

Η ΕΟΕ έχει 600 μέλη και το έργο της στηρίζεται οικονομικά στις συνδρομές των μελών της, σε επιχορηγήσεις και δωρεές α­πό την Ελλάδα και το εξω τερικό. Περισσότερες πληροφορίες μπορεί να πάρει κανείς από τα γραφεία της: Ελληνική Ορνιθολο- γική Εταιρία, Εμ. Μπενάκη 53, 10681 Αθήνα, τηλ. 01-3611271.

ΠΡΩΤΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΙΝΗ ΚΑΤΑΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΡΥΔΑΤΙΩΝ ΠΟΥΛΙΩΝΤα παρυδάτια πουλιά αποτελούν μια από

τις πιο χαρακτηριστικές ομάδες ζώων των υγροτόπων. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με το "Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπον- δυλόζωων" (που εκδόθηκε πρόσφατα), έχουν παρατηρηθεί 51 είδη αυτής της ομάδας, τα ο­ποία ανήκουν σε έξι διαφορετικές οικογένει­ε ς (Haem atopodidae, R ecurvirostridae , Burhinidae, Charadriidae, Scolopacidae και Glareolidae). Τα περισσότερα είδη (36) παρα­τηρούνται κυρίως κατά τη μετανάστευση στους ελληνικούς υγροτόπους ενώ 12 ανα- παράγονται σ' αυτούς. Στο "Κόκκινο Βιβλίο" αναφέρονται 11 είδη σε διάφορες κατηγο­ρίες κινδύνου και ως χρήζοντα ειδικού καθε­στώτος προστασίας, ενώ 12 αναφέρονται και στο Παράρτημα I της Κοινοτικής Οδηγίας 79/409 για τη διατήρηση των άγριων πτηνών.

Η έρευνα γι' αυτή την ομάδα περιορίζεται, τουλάχιστον ως σήμερα στον ελληνικό χώ­ρο, στη μελέτη της βιολογίας ορισμένων ει­δών όπως ο Στρειδοφ άγος (Haematopus ostralegus) και η Αβοκέτα (Recurvirostra avosetta) καθώς και στην περιστασιακή κατα­μέτρηση πουλιών σε λίγους υγρότοπους. Το

Δέλτα του Εβρου, το Δέλτα του Αξιού, η Λι­μνοθάλασσα της Αλυκής Κίτρους, οι Λίμνες Μικρή και Μεγάλη Πρέσπα και ο Αμβρακικός Κόλπος είναι οι μοναδικές περιοχές στις ο­ποίες υπάρχουν συστηματικές καταμετρή­σεις για ορισμένα έτη, ενώ αλλού οι καταμε­τρήσεις είναι περιστασιακές και γενικά σπα­νίζουν κατά τη μεταναστευτική περίοδο.

Η έλλειψη μιας σαφούς εικόνας του τρό­που χρήσης των ελληνικών υγροτόπων από τα παρυδάτια πουλιά, αλλά και η γενικότερη έλλειψη στοιχείων για την προστασία τους, δημιούργησε την ανάγκη μιας πληρέστερης έρευνας. Ετσι, για πρώτη φορά φέτος οργα­νώθηκε από το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων ένα πρόγραμμα καταμέτρησης των παρυδάτιων πουλιών κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής μετανάστευσης, σε ορι­σμένους από τους μεγαλύτερους υγροτό­πους της χώρας. Το πρόγραμμα έχει σκοπό τη δημιουργία τράπεζας δεδομένων γι' αυτή την ομάδα πουλιών. Μακροπρόθεσμα, ενδέ­χεται να περιλάβει πληρέστερη καταμέτρηση κατά τη διάρκεια και της εαρινής μετανά­στευσης σε περισσότερους υγροτόπους, έτσι

ώστε τα δεδομένα να μπορούν να αξιοποιη- θούν για την προστασία τους. Επιπλέον, το πρόγραμμα φιλοδοξεί να εκπαιδεύσει νέα ά­τομα στην αναγνώριση αυτών των ειδών, ερ­γασία δύσκολη που απαιτεί πείρα.

Οι υγρότοποι που επιλέχθηκαν σ' αυτή την πρώτη καταμέτρηση ήταν το Δ έλτα του Εβρου, η Λιμνοθάλασσα Πόρτο-Λάγος, το Δέλτα του Αξιού, η Λίμνη Μικρή Πρέσπα, ο Αμβρακικός Κόλπος, η Λιμνοθάλασσα Μεσ- σολογγίου και Αιτωλικού, οι εκβολές του Σπερχειού και η Λιμνοθάλασσα Πρόκοπου. Το πρόγραμμα περιελάμβανε τρείς επισκέψεις σε κάθε μία από τις παραπάνω περιοχές, κα­τά την περίοδο από 15 ως 25 Σεπτεμβρίου 1993.

Συντονιστής του προγράμματος για φέτος ήταν ο κ. Βασίλειος Γκούτνερ ενώ στην κατα­μέτρηση συμμετείχαν οι κ.κ. Τ. Ακριώτης, X. Γέρεντρουπ, Σ. Καζαντζίδης, Γ. Κατσαδωρά- κης, Κ. Παπακωνσταντίνου, Φ. Περγαντής και Γ. Χανδρινός.

Τα αποτελέσματα και η τελική αναφορά α­ναμένεται να είναι έτοιμα ως το τέλος Δ ε­κεμβρίου του 1993.

6/ΑΜΦΙΒΙΟΝ

Παραδοσιακό οίκημα στο Δέλτα του Εμπρο στην Καταλωνια (Ισπανία) φτιαγμένο απο λάσπη και φυτα του υγροτοπου. φωτ : αρχείο ΕΚΒΥ

♦ ΣΥΝ ΕΔ ΡΙΑ · ΣΥΝ Α Ν ΤΗ ΣΕΙΣ · ΣΥΝ ΕΔΡΙΑ · ΣΥΝ Α Ν ΤΗ ΣΕΙΣ ·

Λ ιμ ν ο λ ο γ ία - Δ ια χ ε ίρ ισ η Υ γ ρ ο τό π ω νΣ εμ ινά ρ ιο δ ιά ρκεια ς 2 εβ δ ο μ ά δ ω ν με

γ εν ικ ό τ ίτλ ο : "Λ ιμ νο λο γ ικ ές βάσεις για τη δ ιαχείρ ισ η τω ν υ γρ ο τό π ω ν" δ ιοργά νω σ ε τ ο Μ εσ ο γ ε ια κ ό Α γ ρ ο ν ο μ ικ ό Ιν σ τ ιτ ο ύ το τ η ς Σ α ρ α γό σ α σ τη ν ομώ νυ μ η ισπ ανική πόλη, από 20.9. έω ς 1.10.93.

Σ το σ εμινάριο α υτό αναπ τύχθηκαν ε ­φ α ρμοσ μένα θέμα τα όπω ς ο ρ ό λ ο ς και η συμπεριφορά τω ν υπ όγειω ν νερ ώ ν σ τους υ γ ρ ο τό π ο υ ς , οι γ εω χ η μ ικ ές σ χ έσ εις μ ε ­τα ξύ τω ν υπ όγειω ν νερώ ν, το υ εδ ά φ ο υ ς και τη ς βλάσ τησ ης, τα π ροβλήματα κα τα ­νό η σ η ς και τα ξ ιν ό μ η σ η ς σ υσ τημάτω ν με μ ε γ ά λ ε ς δ ιακυμάνσ εις (όπω ς είνα ι οι μ ε ­σ ογειακο ί υ γρ ότοπ ο ι), ο ρ ό λ ο ς τω ν θ ρ ε ­π τικώ ν σ το ιχείω ν στα υγροτοπ ικά συστή-

• Σ τις 12-14 Νοεμβρίου 1993 θα πραγματο­π οιηθεί στην Η γουμενίτσ α η 4η Συνάντηση Εργασίας Π εριβαλλοντικώ ν Οργανώσεων με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Βιοτό- πων-Υγροτόπων. Οργανωτής είναι η Περιβαλλο­ντική Ομάδα Θεσπρωτίας, η οποία έχει και την πλήρη ευθύνη για τη διαμόρφωση του προγράμ­μ α το ς και τη δ ιεξα γω γή τω ν εργασ ιώ ν τη ς συνάντησης. Για περισσότερες πληροφορίες: κ. Μαρίνα Οικονόμου, Περιβαλλοντική Ομάδα Θ ε­σπρωτίας, τηλ. (0665) 23602/26588.

• Η "Π ανελλήνια Ενωση Εκπαιδευτικών για τη ν Π εριβαλλοντική Εκπαίδευση", η οποία ι­δρύθηκε πρόσφατα από εκπαιδευτικούς όλων τω ν βαθμιδών τη ς εκπαίδευσης που εκπονούν προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, πραγματοποιεί στις 20 Νοεμβρίου 1993, την πρώ τη Γ εν ική τη ς Σ υνέλευσ η στο Τ εχν ικό Επιμελητήριο Βόλου.

ματα , η ανάπλαση υ γ ρ ο τό π ω ν , η χρήση τεχ ν η τώ ν υγρ οτόπ ω ν για διαχείριση απο­βλήτω ν και ο ρ ό λ ο ς τη ς υγρ οτοπ ικής βλά ­σ τησ ης, τα π ρ οβλήμα τα εκ π ό νη σ η ς δ ια ­χ ε ιρ ισ τικώ ν σ χεδ ίω ν κα θώ ς και τα π ρ ο ­β λή μ α τα τα ξ ιν ό μ η σ η ς , α ξ ιο λ ό γ η σ η ς και απ ογραφ ής υγροτόπ ω ν.

Ισπανοί και ξ έ ν ο ι ε ιδ ικο ί παρουσίασαν τα παραπάνω θέμα τα σε επ ισ τή μ ο νες από διάφορα μέρη τη ς Μ εσ ογείου και τη ς Λ α ­τ ιν ικ ή ς Α μ ε ρ ικ ή ς π ου ε ρ γ ά ζ ο ν τ α ι σ ε συναφή θ έμ α τα . Π ρ α γμ α το π ο ιή θ η κε επ ί­σ ης δ ιή μ ερ η εκ π α ιδ ευ τικ ή εκ δ ρ ο μ ή σ το Δ έ λ τα το υ π οταμού Ebro. Απ ό το ΕΚΒΥ το σεμινάριο π αρακολούθησ ε η κ. Μαρία Αναγνω σ τοπ ούλου .

• Το Περιφερειακό Τμήμα Θράκης του Τ εχν ι­κού Ε π ιμ ελη τη ρ ίο υ Ε λ λ ά δ ο ς , ύ σ τερ α από πρόταση της Μόνιμης Επιτροπής Περιβάλλο­ντος , οργανώνει ημερίδα με θέμα: "Π οταμός Εβρος - Συνάντηση τριών λαών".Η ημερ ίδα θα γ ίν ε ι σ την Α λ εξα ν δ ρ ο ύ π ο λ η το ν Ιανουάριο του 1994 και τα θέματα που θα καλυφθούν είναι:- Διαχείριση τω ν υδάτων του Εβρου- Ο Εβρος απ οδέκτης λυμάτων. Οικονομική δραστηριότητα στη λεκάνη απορροής του πο­ταμού- Ποιότητα τω ν υδάτων του Εβρου.- Το δέλτα του Εβρου.- Ο Εβρος και το δ ιεθνές δίκαιο.Για περισσότερες πληροφορίες:ΤΕΕ, Περιφερειακό Τμήμα Θράκης,Ορφέω ς 9Α, 69100 Κομοτηνή, τηλ. (0531)21541.

Ε κδό σ εις"Ο θησαυρός που λ έγ ετα ι

Ν έστος" είναι ο τ ίτλο ς σειράς διαφανειών που κυκλοφόρησε από το ν κα θ η γη τή Ν ικόλαο Μάργαρη του Τμήματος Περι­β ά λλο ν το ς του Πανεπ ιστημί­ου Αιγαίου. Η σειρά απ οτελεί- ται από 20 δ ιαφ άνειες και ε ­π εξηγηματικό κείμενο για την κάθε μία. Απ ευθύνεται σε εκ ­π α ιδ ευ τ ικο ύ ς και παιδιά και παρουσιάζει το ν Π οταμό Ν έ­στο, τη σημασία του, τις χρή­σ εις γ η ς και τα π ροβλήματα που αντιμετωπίζει, από τις πη­γ έ ς του στο βουνό Ρίλα τη ς Βουλγαρίας, έω ς τις εκβ ο λές του στο Θρακικό Π έλαγος.

Θ ετ ικ ές π ρ ω το β ο υ λ ίες

Η Κτηματική Υπηρεσία του Νομού Α ιτω λοακαρνανίας με αποφασιστικές εν έρ γ ε ιές της συνέβαλε στην ανάσχεση των κα τα π α τήσ εω ν και τω ν β λ έ ­ψεω ν για αυθα ίρετη δόμηση στον δυτικό οικισμό του Αιτω- λικού, δρώ ντας έτσ ι υπέρ της προσ τασ ίας το υ υ γρ ο τό π ο υ τη ς λιμνοθάλασσας Μ εσ ολογ­γ ίου . Ε λπ ίζουμε η ε ν έ ρ γ ε ια αυτή να βρεί μ ιμ η τές και σε άλλες περιοχές.

Μ ε λ έ τ η γ ια τ η ν Ισ μ α ρ ίδ α

Παραδόθηκε στο ΥΠΕΧΩΔΕ η μ ε λ έ τ η δ ια χ ε ίρ ισ η ς το υ υγροτόπ ου "Λίμνη Ισμαρίδας (Μ ητρ ικού ) και Λ ιμ νοθ ά λα σ ­σ ες Ρ οδόπ ης". Επ ισ τημονι­κό ς υπ εύθυνος τη ς μ ε λ έ τη ς είνα ι ο κ. Μ ιχαήλ Σ κ ο ύ λλ ο ς και η ομάδα εργασίας απαρτί­ζετα ι από το υ ς κ.κ. Μ αρτίνο Γκαίτλιχ, β ιολόγο - ζω ολόγο, Αντω νία Δ εγα ίτά , γ εω λό γο - ω κεα νο γρ ά φ ο , Ζωή Ιορδανί- δου, χημικό - ω κεανογράφο, Αρη Μ ε ρ τ ζ ά ν η , γ ε ω λ ό γ ο , Αναστασία Ρονιώτη, περιβαλ- λ ο ν το λ ό γ ο - γεω γράφ ο, Θω ­μά Χατζηχρήστο, τοπ ογράφο - μηχανικό και Παναγιώτη Χα- τζιώ τη, τεχ ν ο λ ό γ ο γεω π όνο. Σ τις εργα σ ίες πεδίου συμμε­τε ίχ ε και ο Aldo Bergsma, γ ε ­ωπόνος

ΑΜΦΙΒΙΟΝ/7

Ο Ρ Ι Ο Θ Ε Τ Η Σ Η Υ Γ Ρ Ο Τ Ο Π Ο ΥΗ αναγνώριση μιας περιοχής ως υγροτό-

που είναι καθαρώς επιστημονική διαδικασία διότι βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια, δη­λαδή, στο καθεστώς υγρασίας, στον τύπο του εδάφους, και στον τύπο της βλάστησης. Ομως, η οριοθέτηση της ίδιας περιοχής για σκοπούς προστασίας είναι κάτι περισσότερο από μία απλή αναγνώριση και δεν μπορεί να βασισθεί μόνο σε αντικειμενικά, μετρήσιμα, κριτήρια.

Ο όρος ορ ιοθέτησ η (de lineation ή delimitation), όπως χρησιμοποιείται σε νομι­κά, τεχνικά και επιστημονικά κείμενα που α­φορούν στην προστασία και διαχείριση υγροτόπων, υποδηλώνει τον προσδιορισμό, στον χάρτη και στο πεδίο, των ορίων μιας έ ­κτασης για την οποία έχει αποφασισθεί η προστασία της από αλλοιώσεις. Για την έ ­κταση αυτή, επομένως, θα ισχύουν κανονι­σμοί χρήσεων αυστηρότεροι (ή απλώς δια­φορετικοί) από εκείνους που ισχύουν για την περιοχή που βρίσκεται έξω από τα όρια της προστατευομένης. Οι κανονισμοί αυτοί μπο­ρεί να έχουν ποιοτικό χαρακτήρα (π.χ. πλήρη απαγόρευση καλλιέργειας, βόσκησης) ή ποι­οτικό και ποσοτικό (π.χ. καλλιέργεια μόνο ρυζιού σε συγκεκριμένο αριθμό στρεμμάτων, αριθμός στρεμμάτων ανά καλλιέργεια, βό­σκηση μόνο βουβαλιών και μάλιστα όχι πέ­ραν ενός μεγίστου αριθμού ανά στρέμμα) ή για ορισμένες χρήσεις ποιοτικό και για άλ­λες ποσοτικό. Είναι επίσης πιθανό να χρεια- σθεί να διαφέρουν οι κανονισμοί μεταξύ των επιμέρους περιοχών του υγροτόπου.

Η οριοθέτηση για προστασία δεν μπορεί, τις περισσότερες φορές, να ακολουθήσει α­κριβώς τα "σύνορα" του υγροτόπου όπως αυτά προέκυψαν από την αναγνώριση, διότι: (α) μέσα στον αναγνωρισμένο υγρότοπο υπάρχουν συνήθως περιοχές που βρίσκονται υπό διάφορα καθεστώτα δουλείας (π.χ. καλ­λιέργειας, βόσκησης, πρόσβασης, άντλησης) τα οποία είτε είναι πρακτικώς αδύνατο να αρθούν, (β) η βιωτή του υγροτόπου δεν εί­ναι απομονωμένη από τη βιωτή της χέρσου, (γ) ορισμένες ανθρώπινες χρήσεις και δρα­στηριότητες που υπάρχουν στο χερσαίο τμή­μα της λεκάνης απορροής του υγροτόπου, ι­διαίτερα όταν βρίσκονται πολύ κοντά σ'

Χάρτης υγροτοπικής περιοχής που σχεδιάστηκε με την χρήση Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών (G .I.S .),

φωτ. αρχείο ΕΚΒΥ

αυτόν, μπορεί να προκαλούν περισσότερες αλλοιώσεις στα υγροτοπικά οικοσυστήματα από εκείνες που υπάρχουν μέσα στον υγρό­τοπο (δ) για να είναι εύκολη η εφαρμογή της στο πεδίο, η οριοθέτηση πρέπει να ακο­λουθεί ευδιάκριτα τοπογραφικά στοιχεία (π.χ. ένα ανάχωμα, μια συστάδα δένδρων) τα οποία μπορεί να βρίσκονται λίγο μέσα ή έξω από τα όρια του αναγνωρισμένου υγρο­τόπου.

Είναι φανερό ότι η οριοθέτηση για σκο­πούς προστασίας είναι αναγκαίο να βασισθεί σε πολλά κριτήρια που μπορεί να διαφέρουν ανάλογα με τους σκοπούς της. Τα κριτήρια αυτά έχουν να κάνουν με τον έμβιο κόσμο που χρειάζεται ειδική προστασία (π.χ. ορνι- θοπανίδα), με τις κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες, με την ευκολία της εφαρμογής μέ­τρων κ.λπ. Πάντως, η Σύμβαση Ραμσάρ και η Οδηγία 79/409 της ΕΟΚ δίνουν έμφαση στην

προστασία της ορνιθοπανίδας. Η έμφαση αυτή δημιουργεί καμιά φορά επιφύλαξη σε πολλούς πολίτες που αναρωτιούνται μήπως έτσι παραβλέπονται οι άλλες παράμετροι της βιολογικής ποικιλότητας καθώς και οι άλλες αξίες των υγροτόπων για τον Ανθρω­πο. Η επιφύλαξη αυτή αίρεται με τις εξής δι- ευκρινήσεις: πρώτον, τα πουλιά, ιδίως όσα βρίσκονται στην κορυφή της τροφικής αλυσί­δας, είναι ευαίσθητοι οικολογικοί ενδείκτες, δηλαδή δείχνουν την "κατάσταση της υγεί­ας" του όλου υγροτοπικού οικοσυστήματος. Δεύτερον, η απαγόρευση της απευθείας ε ­ξόντωσης των πουλιών δεν τα σώζει, χωρίς την παράλληλη απαγόρευση της καταστρο­φής των οικοσυστημάτων των οποίων απο­τελούν τμήμα. Αρα, διατήρηση των πουλιών ίσον: διατήρηση οικοσυστημάτων και αντι- στρόφως. Τρίτον, τον Ανθρωπο πάντα είλ- κυε η ομορφιά των πουλιών.

Ο εντοπισμός, λοιπόν, των ενδιαιτημάτων των αγρίων ζώων και ιδιαίτερα των πουλιών είναι σπουδαίο κριτήριο οριοθετήσεως. Αλλα σπουδαία κριτήρια είναι τα καθαρώς διαχει­ριστικά, τα ιστορικά-πολιτιστικά και τα οικο- νομικά-κοινωνικά. Τα τελευταία είναι δυσκο­λότερο να εκτιμηθούν και να εφαρμοσθούν στην πράξη, μια που δεν σχετίζονται μόνο με υφιστάμενες δουλείες, πολλές από τις ο­ποίες ισχύουν επί αιώνες, αλλά και με τις προσδοκίες των κατοίκων της περιοχής για την άνοδο του βιοτικού τους επιπέδου.

Στην Ελλάδα η οριοθέτηση ενός υγροτό­που για σκοπούς προστασίας γίνεται κατά ζώνες, οι οποίες διαφέρουν ως προς την αυστηρότητα με την οποία ρυθμίζονται οι χρήσεις. Μερικοί επιστήμονες θεωρούν ότι πρέπει να θεσπίζονται τέσσερις ζώνες, ενώ άλλοι, μόνο δύο. Υπάρχουν υγρότοποι των οποίων οι "ζώνες" δεν μπορεί να είναι συνε­χείς. Πρόσφατα διερευνάται η ιδέα της οριο­θετήσεως πολλών διαχειριστικών μονάδων, τόσο στον υγρότοπο, όσο και στη λεκάνη α­πορροής του, κατά τρόπο ενιαίο.

Η αναγνώριση είναι επιστήμη, ενώ η οριο­θέτησ η επ ιστήμη και τέχ ν η . Τ έχνη του συμβιβασμού της μακροπρόθεσμης διατήρη­σης του Ανθρώπου στη Γη με τις βραχυπρό­θεσμες ανάγκες του.

Α Μ Φ Ι Β Ι Ο ΝΤ εύχος 4, Νοέμβριος - Δεκέμβριος 1993

Διμηνιαία έκδοση του ΕΚΒΥΤαχυδρομική διεύθυνση:

Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων - Υγροτόπων

14ο χλμ Θεσσαλονίκης -Μηχανιώνας, 570 01 Θέρμη, τηλ. (031) 473.320, 473.432, 475.604

Φαξ: (031)471.795Υπεύθυνη Εκδοσης:Μαρία Κατσακιώρη

Συντακτική Επιτροπή:Μαρία Κατσακιώρη, Μ όνος Κουτράκης, Σπύρος Ντάφης

Φωτοστοιχειοθεσία - Εκτύπωση:Υιοί Α. Υφαντή Ο.Ε., Φραγκίνη 9, 546 24 Θεσσαλονίκη Ε Λ Λ Α Σ