ОСНОВИ ЗА ЕКОЛОШКИ

МРЕЖИ

М-р Робертина Брајаноска

Македонско еколошко друштво

Прва работилница за еколошки мрежи

23-24 април 2009 год, Дојран

ВОВЕД

Pod poimot ekolo{ka mre`a, se podrazbira integralen sistem na elementi, vo koj se vklu~eni odredeni prirodni ili vidoizmeneti predeli, vospostaveni i upravuvani zaradi za~uvuvawe na biolo{kata raznovidnost i odr`uvawe na nivnite prirodni vrednosti, kako i zaradi obezbeduvawe soodvetni uslovi za odr`livo koristewe na prirodnite resursi.

Prvi~no pojavuvawe na konceptot na ekolo{kite mre`i na scenata za za{tita na prirodata vo po~etokot na osumdesettite godini od XX vek.

Концептот на еколошки мрежи –

одговор на процесите на фрагментација

на стаништатаВо фрагментираните станишта:

• Индивидуалните животни немаат пристап до подрачјата со станишта кои се неопходни за нивен опстанок;

• Миграторните видови немаат можност да се движат до подрачјата каде што нормално би престојувале во еден дел од годината;

• Популациите немаат можност да се движат низ пределот заради изменетите еколошки услови, особено климатските промени;

• Генетската размена меѓу различните локални популации може да биде спречена;

• Во делови од стаништата во кои видовите се локално исчезнати нема можност лесно да се ре-колонизираат од друга локална популација од истиот вид

(CBD, 2005)

Постоечки програми

за еколошки мрежи

• Над 150 програми за еколошки мрежи ширум светот или над 50 програми во Европа

• Се спроведуваат на различно ниво:

- меѓународно

- регионално

- национално и локално ниво

Две главни цели:

• Одржување на функцијата на екосистемите, заради зачувување на видовите и стаништата

• Промовирање на одржливата употреба на прирните ресурси со цел да се намали влијанието на човечките активности врз биолошката разновидност и/или да се зголеми вредноста на биолошката разновидност на пределите управувани од човекот

Модел на еколошка мрежа-

карактеристична просторна архитектура

Научна основа

- Еко-стабилизирачки приод- теорија за поларизација на пределот (Родоман) (Естонија, Литванија, Чешка, Словачка, Русија)

- Био-еколошки приод – островска теорија, теорија на мета-популации, Макартур и Вилсон (Холандија, Белгија, Швајцарија)

- Приод на зелени премени – се развива главно во Америка, во последно време и во Европа

Територијален систем на еколошка стабилност

Национална еколошка мрежа во

Холандија

Пан-европската стратегија за биолошка

и пределска разновидност (PEBLDS)

• усвоена во 1995 год. во Софија

• 55 држави

• правно необврзувачки инструмент

• меѓународно прифатен

• Основна алатка за имплементација на Стратегијата e Пан-европската еколошка мрежа (PEEN)

• Според Стратегијата PEEN треба да се воспостави до 2020 година

Целта на PEEN е да обезбеди поволна состојба на зачуваност на екосистемите, стаништата, видовите и пределите од европско значење.

- јадровите подрачја на PEEN ќе содржат репрезентативни примери од карактеристични европски природни и полу-природни типови на живеалишта во нивната природна граница и при различни етапи на еколошка сукцесија, исто така, би требало да содржат и вијaбилни популации на видови од европска важност.

- не значи дека треба да се исклучи секаква човечка активност во рамките на PEEN, во некои случаи, продолжувањето на одредени форми на искористување на земјиштето ќе придонесат во зачувувањето на биолошката и пределската разновидност

Kievska rezolucija za biodiverzitet

Уsvoena na 5-ta Ministerska konferencija"@ivotnata sredina za Evropa” vo 2003 god)

- do 2006 god. PEEN (klu~nite oblasti, za{titnite pojasi, koridorite i podra~jata za revitalizacija) vo site dr`avi vo pan-evropskiot region }e bidat identifikuvani i poka`ani na indikativni evropski karti

- do 2008 god. site klu~ni oblasti na PEEN }e bidat soodvetno za{titeni i PEEN }e obezbedi nasoki za politikite za planirawe i za namena na zemji{teto na nacionalno, regionalno i me|unarodno nivo kako i za rabotata na relevantnite ekonomski i finansiski sektori

Основни принципи за

имплементација на PEENСпецифичните акции неопходни за

имплементација на PEEN можат да се поделат на 3 основни принципи:

1. Развивање врз постоечки договори и иницијативи (CBD, Рамсарска конвенција, Бонска конвенција, UNESCO конвенција,Бернска конвенција, Директивa за птици, Директива за живеалишта, Рамковна директива за води, IBA, IPA, PBA, национални заштитени подрачја итн.);

2. Интегрирање на политиките во релевантните сектори (планирање на намена на земјиштето, земјоделство, шумарство, рурален развој, транспорт, риболов и туризам) во заштита на природата и пристапот на управување;

3. Преземање активности на најсоодветно ниво.

Просторното планирање

и еколошките мрежи

• Клучна улога во имплементацијата на еколошките мрежи и PEEN конкретно

• средство за воспоставување рамнотежа помеѓу социјалните, економските и еколошките потреби во искористувањето на земјиштето

• Без соодветно решавање на потенцијалните конфликти помеѓу PEEN и останатите посакувани начини на искористување на земјиштето, просторните подрачја предвидени со PEEN ризикуваат да бидат еродирани, напуштени или искористени за други цели

Национална правна рамка и

стратешки документи

- Закон за животна средина (Службен весник на РМ бр. 53/05, 81/05, 24/07, 159/08)

- Закон за заштита на природата (Службен весник на РМ бр. 67/04, 14/06, 84/07)

- Други секторски закони

- Просторен план на Република Македонија

- Националната стратегија и акциониот план за биолошка разновидност

- Втор Национален еколошки акционен план

Досегашни активности за развој на

еколошки мрежи во Македонија

• Индикативна карта на PEEN земјите од

Југоисточна Европа

• Национална Емералд мрежа

• Национален систем на заштитени

подрачја

• Значајни подрачја за птици (IBA)

• Значајни растителни подрачја (IPA)

• Значајни подрачја за пеперутки (PBA)

Ви благодарам за вниманието!