khovsgol.gov.mnkhovsgol.gov.mn/beta/upload/files/2009-2012-uil-ajillagaa.pdf · ХѓВСГѓЛ...

ХѓВСГѓЛ АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН 2009-2012 ОНÄ ÕÝÐÝÃÆ¯¯ËÝÕ ёЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ÕªÒªËÁªÐÈÉÍ БИЕЛЭЛТ

АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН 2009-2012 ОНЫ ёЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХѓТѓЛБѓРИЙГ ХЭРЭГЖёёЛЭХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТѓЛѓВЛѓГѓѓНИЙ ХЭРЭГЖИЛТИЙН

ДёНГИЙН ТУХАЙ ТОВЧ МЭДЭЭЛЭЛ

/2012 оны хагас жилийн байдлаар/

2012.08.01

2008 îíû орон нутгийн ээлжит сонгуулийн ђр дђнд сонгогдож, МУ-ын Мянганы

хєгжлийн зорилтод суурилсан ђндэсний хєгжлийн цогц бодлого, Монгол Улсын

Засгийн газрын ђйл ажиллагааны хєтєлбєр, аймгийн эдийн засаг нийгмийг 2008-2015

онд хєгжђђлэх хєгжлийн хєтєлбєр, 2008 онд орон нутгийн сонгуульд оролцсон

намуудын дэвшђђлсэн мєрийн хєтєлбєрийн зорилтууд, тєрийн болон тєрийн бус

байгууллага, иргэдийн санал зэргийг ђндэслэн аймгийн засаг дарга 2009-2012 онд

хэрэгжђђлэх ђйл ажиллагааны мєрийн хєтєлбєрєє тодорхойлсон байна.

Аймгийн засаг даргын 2009-2012 оны ђйл ажиллагааны хєтєлбєрийг

аймгийнхаа эдийн засгийн нєєц боломжийг бђрэн ашиглаж, эдийн засаг, нийгмийн

хєгжлийг хурдасгаж, иргэдийнхээ аж амьдрàлыг эрс сайжруулж, тєрийн удирдлагын

ил тод, нээлттэй, шуурхай, шударга, хариуцлагатай, ѐс зђйтэй, байдлыг хангаж, бђх

шатны тєрийн байгууллагын нэр хђндийг дээшлђђлж, нийгмийн итгэлцлийг

бэхжђђлэхэд чиглэсэн 5 бђлэг, 141 зорилт, 347 заалт бђхий хєтєлбєр, тђђнийг

хэрэгжђђлэх тєлєвлєгєєний биелэлтэнд зохих журмын дагуу хяналт-шинжилгээ,

ђнэлгээг бодлогын зорилт бђрээр нь хагас, бђтэн жилээр хийж, аймгийн ИТХ, ИТХ-ын

Тэргђђлэгчдийн болон Засаг даргын зєвлєлийн хуралдаанаар удаа дараа

хэлэлцђђлж, тогтоол, захирамжаар холбогдох хэлтэс, агентлагууд, албан

тушаалтнуудад ђђрэг чиглэл єгч ажилласан нь хєтєлбєрийн биелэлтийг

эрчимжђђлэхэд ихээхэн ач холбогдол єгсєн байна.

Аймгийн Засаг даргын ђйл ажиллагааны мєрийн хєтєлбєрийн хэрэгжилтийн

байдалд 2011 оны жилийн эцсийн байдлаар хяналт-шинжилгээ, ђнэлгээ хийж,

биелэлт 90.1 хувьтай ђнэлэгдэж, аймгийн Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын

хуралдаанаар хэлэлцђђлж “Хангалттай” гэсэн ђнэлгээ авсан байна.

Хєтєлбєрийн хэрэгжилтэнд 2012 оны эхний хагас жилийн байдлаар хяналт-

шинжилгээ, ђнэлгээ хийхэд 97.3 хувьтай буюу 4.8 оноотой ђнэлэгдэж, хєтєлбєрийн

биелэлт 2011 оны жилийн эцсийн дђнгээс 7.2 хувиар єссєн байна.

Хэрэгжилтийн байдлыг хувиар авч ђзвэл:

ёђнд:

-100.0 хувийн хэрэгжилттэй 277 заалт


-90.0 хувийн хэрэгжилттэй 65 заалт

-70.0 хувийн хэргжилттэй 4 заалт

-50.0 хувийн хэрэгжилттэй 1 заалт, нийтдээ 347 арга хэмжээ

ђнэлэгдсэн байна.

Аймгийн Засаг даргын ђйл ажиллагааны мєрийн хєтєлбєрийн

хэрэгжђђлэх арга хэмжээний тєлєвлєгєєний зорилт, заалтуудын биелэлтийг

салбараар нь ангилан авч ђзвэл:

1.Хђн ам, нийгмийн зохистой бодлогыг хэрэгжђђлснээр иргэдийн амьдралын чанарыг сайжруулах бђлгийн нийт 123 заалтын хэрэгжилт 97.6 хувьтай

2.ёйлдвэрлэлийн бодлого хэрэгжђђлснээр эдийн засгийн єсєлт, тогтвортой

байдлыг хангах бђлгийн нийт 115 заалтын хэрэгжилт 96.2 хувьтай 3.Байгаль орчны тэнцвэрт харьцааг хангаж, аялал жуулчлалыг хєгжђђлэх

бђлгийн 41 заалтын хэрэгжилт 98.7 хувьтай 4.Засаглалын ђйл ажиллагааг ил тод нээлттэй болгох бђлгийн 46 заалтын

хэрэгжилт 98.5 хувьтай 5.Гадаад харилцаа, хил хамгаалалт, аюулгђй байдлын бђлгийн 22 заалтын

хэрэгжилт 97.0 хувьтайгаар тус тус ђнэлэгдсэн байна. Хєтєлбєрийн хэрэгжилтэнд ђнэлгээ хийх явцад хэрэгжилтийн явц нь

удааширч байгаа доор дурьдсан арга хэмжээнђђд байна. ёђнд:

-Ñóìûí Çàñàã äàðãà íàð ººðèéí äàâñàí îðëîãûí 10-ààñ äîîøã¿é õóâèéã ýð¿¿ë

ìýíäèéí õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä çàðöóóëàõад санхђђгийн дэмжлэг ђзђђлэх

асуудалд хойрго хандсан байна.

-Õàòãàë òîñãîíû Íèñýõ áóóäëûí çóðâàñ ãàçàðò õàéðãàí õó÷èëòòàé çàì

àøèãëàëòàíä îðñîí боловч õàòóó õó÷èëòòàé çàìûí àæèë õèéãäýæ ýõëýýã¿é áàéíà.

-Ìºðºí ñóìàíä Õèéí ò¿ëøний борлуулалтын тогтвортой ђйл ажиллагаа эрхлэх

цэг байгуулах хђсэлтэй иргэн, аж ахуйн нэгжийн тєсєл сонгон шалгаруулах ажил

хийгдэж байгаа боловч тђлшийг тогтвортой нийлђђлэх ААНБ одоогоор сонгогдоогђй

байна.

-“Õ¿ì¿¿íëýãèéí õºòºëáºð”-ийг áîëîâñðóóëж гаргаагђй байгаагийн гадна уг арга

хэмжээг хариуцах эзэн нь тодорхой биш байсаар одоог хђрч байна.

Хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэх хугацааны сђђлийн жилийн байдлаар биелэлтийн

явцад хяналт шинжилгээ ђнэлгээ хийж ђзэхэд 70.0 хувийн биелэлттэй 3 заалт, 50.0

хувийн биелэлттэй 1 заалт байгаа нь хєтєлбєрийг бђрэн хэрэгжђђлэхэд дараах бодит

хђчин зђйлђђд нєлєєлж байна гэж ђзэж байна.

ёђнд: 1.Тєлєвлєлт ђндэслэл муутай


2.Орон нутаг дахь зохион байгуулалт сул

3.Тєсєв хєрєнгє хангалтгђй

4.Цаг хугацаа алдсан байдлууд харагдаж байна.

Хэрэгжилтийн явц удааширч байгаа заалтуудын 49.2 хувь нь хєрєнгє

санхђђгийн асуудал шийдэгдээгђйгээс, 19.2 хувь нь зохион байгуулалт, хэрэгжђђлэгч

агентлаг, байгууллагын санаачлага, оролцоо, ажлын уялдаа холбоо муугаас ђђдэлтэй

байна.

Дђгнэлт:

1.Цаашид аймгийн Засаг даргын ђйл ажиллагааны хєтєлбєрийн хэрэгжилтийг

жигд хангахын тулд жил бђрийн улс, аймгийн эдийн засаг, нийгмийн ђндсэн

чиглэлийн тєлєвлєлттэй нягт уялдуулж єгєх асуудлыг анхаарах

2.Хєрєнгє, санхђђгийн асуудлыг зєв хувиарлах, удирдлага зохион байгуулалтыг

хангаж, салбарын бодлого хариуцсан дунд, доод шатны мэрэгжилтнђђдийг

чадваржууулж, ажлын хариуцлагыг жигд сайжруулахад анхаарах

2.Олон улсын тєсєл, хєтєлбєрийн газруудын хєрєнгє оруулалтыг тухайн орон

нутгийн эдийн засгийн чадавхид тохируулан хуваарилж олгох

3.Аймгийн гаргаж байгаа бодлого шийдвэр нь орон нутгийн тђвшинд нэн

тђрђђнд шаардлагатай байгаа бђтээн байгуулалт, иргэдийн эрэлт хэрэгцээнд нийцсэн

ђйл ажиллагааг тусгаж чадаагђйгээс шалтгаалан зарим заалтын хэрэгжилт удааширч

байгаад онцгойлон анхаарах

АЙМГИЙН ЗДТГ-ЫН ХЯНАЛТ-ШИНЖИЛГЭЭ, ёНЭЛГЭЭНИЙ ТАСГИЙН АХЛАХ МЭРГЭЖИЛТЭН Х.ОЮУНГЭРЭЛ

ХѓÂÑÃªË АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ёЙЛ АЖИЛЛАГААНЫ ХѓТѓЛБѓРИЙГ ХЭРЭГЖёёЛЭХ АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТѓЛѓВЛѓГѓѓНИЙ ХЭРЭГЖИЛТИЙН ЯВЦЫН ТОВЧОО

/2009-2012 он буюу сђђлийн 3 жилийн байдлаар/


Хђн ам, нийгмийн зохистой бодлогыг хэрэгжђђлснээр иргэдийн амьдарлын чанарыг сайжруулах зорилтын хђрээнд:

1.1.1 Äýëõèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäàìæèéí äàãóó ýð¿¿ë ñóì, áàã, àæëûí

áàéð, ñóðãóóëü áèé áîëãîõ õºäºëãººíèéã èäýâõæ¿¿ëæ óðàìøóóëàí ñóðòàë÷ëàõ:

-2012 оны байдлаар улсын эрђђл мэндийг дэмжигч 5 байгууллага, аймгийн эрђђл мэндийг

дэмжигч байгууллага 44 болж ђйл ажиллагаагаа явуулж байна. ММСС-ийн эрђђл мэндийн тєслєєс

санаачилсан эрђђл мэндийг дэмжих ђндэсний сђлжээнд 8 байгууллага нэгдэж, хамтран ажиллаж

байна. Сђђлийн жилђђдэд нийт 26 байгууллагыг 4.8 сая тєгрєгєєр шагнаж урамшуулсан байна.

-2012 îíä Ò¿íýë, Òàðèàëàн, Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìä ÝÌÄ ñóì áîëîõîîð àæèëëàæ, 18

байгууллага эрђђл мэндийг дэмжиххєдєлгєєн єрнђђлэхээр тєлєвлєгєєгєє ирђђлж, хамтран

ажиллаж байна.

-Ìîíãîëûí Ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàíãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí õ¿ðýýíä 15 áàéãóóëëàãà àæ

àõóéí íýãæ, 15 ñóìäûí ÇÄÒÃ, 3 õýëòýñ, àãåíтëàã, 318 ÝÌÁ-í ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿ä ñóðãàëòàíä

õàìðàãäàæ, òóñ òºñëººñ çàðëàñàí ÝÌÄ-ã÷ àæëûí áàéð òýòãýëýãò òºñëèéí óðàëäààíä 20 áàéãóóëëàãà

òºñºë áè÷èæ õ¿ðã¿¿ëсэн áàéíà.

/Б-100.0%/

№

Дэд бђлгийн нэр

Заал

ты

н

то

о

Хэрэгжилтийн явц, хувиар

100 90 70 50 30 10 0 ÕÁ Х

эр

эгж

ил

ти

йн

хув

ь

он

оо

Нэг. Хђн ам, нийгмийн зохистой бодлогыг хэрэгжђђлсýнээр иргэдийн амьдралын чанàрыг сайжруулах зорилт

1.1 Эрђђл мэндийн бодлого 53 40 12 1 97.2 4.8

1.2 Боловсрол соѐл, шинжлэх ухааны бодлого 42 39 3 99.3 4.9

1.3 Хєдєлмєрийн зах зээл, хєдєлмєр эрхлэлтийн бодлого

11 9 1 1 96.4 4.8

1.4 Нийгмийн хамгаалал, хђн амын бодлого 17 13 4 97.6 4.8

Дђн 123 101 20 2 97.6 4.8

ХОЁР. ёйлдвэрлэлийн бодлого хэрэгжђђлснээр эдийн засгийн єсєлт, тогтвортой байдлыг хангах зорилт

2.1 Эдийн засаг санхђђгийн бодлого 37 35 2 99.4 4.9

2.2 Дэд бђтцийн хєгжлийн бодлого 28 13 14 1 93.9 4.7

2.3 Хот байгуулалт, нийтийн аж ахуйн ђйлчилгээ 16 8 8 95.0 4.7

2.4 ёйлдвэржилт, орон нутгийн хєгжлийн бодлого

10 7 2 1 95.0 4.7

2.5 Хєдєє аж ахуй, хђнсний аюулгђй байдлын бодлого

24 19 5 97.9 4.8

ДёН 115 82 31 2 96.2 4.8

ГУРАВ. Байгаль орчны тэнцвэрт харьцааг хангаж, аялал жуулчлалыг хєгжђђлэх зорилт

3.1 Байгаль орчны бодлого 22 21 1 99.5 4.9

3.2 Аялал жуулчлалын хєгжлийн бодлого 19 15 4 97.8 4.8

ДёН 41 36 5 98.7 4.9

ДѓРѓВ. Засаглалын ђйл ажиллагааг ил тод, нээлттэй болгох зорилт

4.1 Иргэний нийгэм, тєрийн удирдлагын бодлого

20 18 2 99.0 4.9

4.2 Хууль, эрх зђйн хэрэгжилт, гэмт хэрэгтэй тэмцэх бодлого

26 21 5 98.0 4.9

ДёН 46 39 7 98.5 4.9

ТАВ. Гадаад харилцаа, хил хамгаалалт, аюулгђй байдлын зорилт

5.1 Гадаад харилцаа 11 11 100.0 5.0

Хил хамгаалалт 3 3 100.0 5.0

Байгалийн гамшиг , аюулгђй байдал 6 3 2 1 88.3 4.4

Цэргийн штаб 2 2 100.0 5.0

ДёН 22 19 2 1 97.0 4.8

НИЙТ ДёН 347 277 65 4 1 97.3 4.8


ЭМДэмжигч Их-Уул сумын 12 жилийн ахлах сургуулийн хичээлийн байр, дотуур байр

1.1.2. Èðãýäýýñ ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéí äóðûí àæèëòíóóäûã áýëòãýж сурган àæèëëóóëæ, òýäýíä óðàìøóóëàë, äýìæëýã áèé áîëãîõ: ÝÌÃ-ûí äàðãûí 2008 îíû 149 ä¿ãýýð òóøààëààð “Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéн äóðûí àæèëòàí”-ûã áýëòãýõ ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã áàòàëæ , 2009 îíû 70 òîîò òóøààëààð ¿ð ä¿íòýé ñàéí àæèëëàæ áàéãàà ñàéí äóðûí àæèëòíûã øàëãàðóóëàõ áîëçîë, óðàìøóóëàõ æóðìûã áàòëàí, 2009-2011 îíû ýõíèé õàãàñ æèëèéí áàéäëààð àéìãèéí õýìæýýíä 460 ñàéí äóðûí àæèëòíûã áýëòãýí аæèëëóóëæ áàéíà. 2009-2011 îíä ñàéí àæèëëàñàí 6 ñàéí äóðûí àæèëòныг “Хђндэт сайн дурын ажилтан” ѕаар єргємжлєн íèéò 600 ìÿíãàí òºãðºãººð øàãíàж урамшуулав.

/Б-100.0%/ АéìАймãèéí õ¿íäýò ÑÄ-ын идэвхитэнд

өðãºìæëºë ìºíãºí øàãíàë гардуулж

байгаа нь:

1.1.3 Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò õýðýãæèæ áàéãàà õºòºëáºð¿¿äèéí ¿éë

àæèëëàãààíû òºëºâëºëò, çîõèöóóëàëòûã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ òºñâèéã îíîâ÷òîé

çàðöóóëàõ:

Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ÷èãëýëýýð õýðýãæèæ áàéãàà

¿íäýñíèé õºòºëáºð¿¿äèéí õýðýãæèëòèéã õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëàõ òàéëàãíàõ, õàìòðàí àæèëëàõ

áàéãóóëëàãóóäûã òîäîðõîé áîëãîí àéìãèéí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí õóðàëäààíààð 3,

àéìãèéí Çàñàã äàðãûí çºâëºëèéí õóðàëäààíààð 3, Íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàð çºâëºëèéí

õóðàëäààíààð 3 õºòºëáºð, 15 àñóóäëûã õýëýëöýí, 10 øèéäâýð ãàðãàæ, àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí òîãòîîëîîð 1,

Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð 3-í ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ äýä õºòºëáºð, òºëºâëºãººã áàòëàí

õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. 2008-2011 îíä ÍÝÌ-í ÷èãëýëýýðõ 14 ¿íäýñíèé õºòºëáºð, òºëºâëºãººíèé 274 çààëòûã

õÿíàëòàíä àâ÷, õýðýãæèëò íü 92.7 õóâüòàé áàéíà.

Àéìãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñºâò 2009 îíä 127.339, 2010 îíä 124.773, 2011 îíä 123.929 ìÿíãàí

òºãðºã òºñºâëºãäºæ, õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä çàðöóóëàâ.

/Б-100.0%/

ÍÝ

Ì-í

тө

сви

йн

зар

цуу

лалт /мянган төг/

1.1.4 Ýð¿¿ë çàí ¿éë òºëºâø¿¿ëýõ ñóðòàë÷èëãààã íèéãìèéí çàõ çýýëýýð äàìæóóëàí

èðãýäýä õ¿ðãýõ ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîæ, ¿ð ä¿íã òîîöîõ:

Тºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ, îëîí óëñûí áàéãóóëëàãа, хэвлэл мэдээлэлийхэнтэй итэвхитэй хамтран ажиллаж эрђђл зан ђйл тєлєвшђђлэх сургалт сурталчилгааг ђр дђнтэй явуулж байна. Тухайлбал: “Автомашингђй єдєр-10000 алхам”, “Хамтдаа сэргийлье-Манлайлал аян”, “Архи тамхи шинэ ђеийн сонголт биш”, “Зохистой хооллолт-идэвхитэй хєдєлгєєнийг дэмжье”, “Хорт хавдрын эсрэг-2011” ђндэсний аян, “Тамхигђй эрђђл орчинд амьдарцгаая”, “Урьдчилан сэргийлэх нь эмчлэхээс хялбар” эрђђл мэндийн брэнд ђйлчилгээний ђзэсгэлэн, єдєрлєг зэрэг нийтийг хамарсан сурталчилгааг зохион байгууллаа. Íèéãìèéí çàõ çýýëýýð ýð¿¿ë ìýíäèéí ÌÑÑ-ã èðãýäýä õ¿ðãýõ çîðèëãîîð "Àÿíû æîëîî" ÕÊÊ áîëîí "Áóÿí" õ¿íñíèé äýëã¿¿ðòýé õàìòðàí äàâñíû õýðýãëýý, æèðýìñíèé õÿíàë, õàð òàëõíû õýðýãëýý, ýìèéí çîõèñã¿é õýðýãëýý ÇÑª-ººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, áýëãýâ÷èéí õýðýãëýý çýðýã ñýäâ¿¿äýýð òóñ á¿ð 1000 øèðõýã, íèéò 6000 øèðõýã íààëò á¿õèé ñóðòàë÷èëãààíû ìàòåðèàëûã õýâë¿¿ëýí á¿òýýãäýõ¿¿íä хийæ иргэдэд хђргээд áàéíà.

2009 2010 2011 оны 10 сар

127,339 124,773 123,929 116,193 103,5 92,6

Төлөвлөсөн Гүйцэтгэл


/Б-100.0%/

1.1.5 ÅÁÑ-èéí õ¿¿õäèéí äóíä ”Зºâ õóâöàñëàëò-ýð¿¿ë ìýíä” õºäºëãººí ºðí¿¿ëæ

õýâø¿¿ëýõ:

ÝÌÃ, ÁÑÃ-ààñ “Õóâöàñëàëò ѕÝð¿¿ë ìýíä” ãàðûí àâëàãà áýëòãýж, аймгийн ÅÁÑ-äàä õ¿ðã¿¿ëýí,

ýð¿¿ë ìýíäèéí áàãø, íèéãìèéí àæèëòíààð äàìæóóëàí ñóðòàë÷èëãàà õèéæ áàéíà. “Óëèðëûí áàéäàëä

çîõèöóóëàí çºâ õóâöàñëàõ íü” сэдвээр ¿å òýíãèéí ñóðãàã÷ бэлтгэх сургалтыг 6 óäàà Мєрєн сумын ЕБС-

иудын дунд зохион байгуулж 70 õ¿¿õäèéã бэлтгэж, тэднээр дамжуулан зєв хувцаслалт эрђђл мэнд

хєдєлгєєн єрнђђлсэн нь бусад аймгийн хэмжээний ЕБС-ийн сурагчдад ђлгэр дууриал болж, ђр дђнгээ

єгч байна.

/ХШ-90.0%/

1.1.6 Áàãà, äóíä íàñíû õ¿¿õäèéí ñóóðü ºâ÷èí ÿëàíãóÿà ø¿ä öîîðîõ çýðýã ºâ÷íèéã ýðò

èëð¿¿ëæ ýì÷ëýõ:

Аймгийн хэмжээнд 2009 онд 0-5 насны 41557 хђђхэд óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýãò õàìðàãäàæ 12.1

õóâü íü, 2010 онд 57375 õ¿¿õýä хамрагдсанаас 16.1 õóâü ñóóðü ºâ÷òýé áàéíà. 2009-2011 îíд òºâ

õºäººãèéí 16853 õ¿¿õýä ø¿ä, àìíû õºíäèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýãò õàìðàãäàæ, ºâ÷òýé èëýðñýí

47.4 õóâü áóþó 8002 õ¿¿õäèéã ýð¿¿ëæ¿¿ëñýí. Амны хєндийн урьдчилан сэргийлэх ђзлэгийн дђнгээр

2008 онд 5-6 íàñòàé õ¿¿õäèéí äóíä ø¿ä öîîðëûí òàðõàëò 60.8 байсан бол 2011 онд 53 болж 7,8 хувиар,

шђд цоорлын ýð÷èì /нэг хђђхдэд ноогдох євчтэй шђдний тоо/ 2.86 байсан бол 2,5 болж 0,36 пунктээр

буурсан байна. Àéìãèéí òºâèéí ñóðãóóëèóäûã ø¿äíèé ýì÷èëãýýíèé ýì, ìàòåðèàëààð õàíãàæ ñóðãóóëèéí

ýì÷ íàðûã àæëûí áàéðàí äýýð íü шђдний євчнєєс урьдчилан сэргийлэх аргачлалд äàäëàãàæóóëàí

ñóðãàñàí.

/Б-100.0%/

Шүд цоорлын тархалт /5-6настай/ Шүд цоорлын эрчим/5-6настай/

1.1.7. Èõ-óóë, Òîñîíöýíãýë ñóìäûí õ¿í ýìíýëãèéã ýð¿¿ë ìýíäèéí çàãâàð ¿éë÷èëãýýòýé ýìíýëýã áîëãîõ:

Нєхєн ђржихђйн эрђђл мэндийн тєслийн хђрээнд 2008 оноос Их-Уул, Тосонцэнгэл сумдын эмнэлгђђдийг загвар эмнэлэг болгохоор сонгон 79,7 сая тєгрєгийн багаж тоног тåхник хэрэгсэлээр

0

10

20

2008 2009 20102011

8 8

17 19

Çîõèîì áàéãññëðàì êîíïàìèò àæèë

2008 2009 2010 2011

865 1071 1141 1166

28079 34897 37743 35676

Сургалтын тоо Хамрагдсан иргэд

60,8 60,2 59

53

45

50

55

60

65

2008 2009 2010 2011

2,86 2,82 2,8

2,5

2,3

2,4

2,5

2,6

2,7

2,8

2,9

2008 2009 2010 2011


ханган, орон нутгийн хєрєнгє оруулалтаар 80 сая тєгрєгийн єргєтгєл засвар хийж, сумдын удирдлагууд эмч мэргэжилтнђђдийг жил бђр эрђђл мэндийн шаталсан сургалтанд хамруулж чадавхижуулсан. Эрђђл мэндийн газраас жилд бђр загвар сумдад явуулын баг ажиллуулж арга зђйн дэмжлэг туслалцаа ђзђђлсэн. Дээрх сумд Эрђђл мэндийн яам, НёБ-ийн Хђн амын сангийн хамтарсан ђнэлгээнд хангалттай ђнэлэгдэж “Загвар сумын эмнэлэг” болох болзлыг хангасан. /Б-100.0%/

Их-Уул сумын Сум дундын эмнэлэг

Тосонцэнгэл сумын эмнэлэг

1.1.8. “Õàëäâàðò ºâ÷èíòýé òýìöýõ, ñýðãèéëýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí õýðýãæèëòèéã

çîõèîí áàéãóóëæ ¿ð ä¿íã òîîöîõ:

Õàëäâàðò ºâ÷èíòýé òýìöýõ ñýðãèéëýõ ¿íäýñíèé õºòºлáºðèéг 96,3 хувьтай хэрэгжђђллээ. Аймгийн

ИТХТ-ийн хуралдаанаар Халдварт євчинтэй тэмцэх, сэргийлэх дэд хєтєлбєрийн хэрэгжилтийг авч

хэлэлцээд 2011 оны 42 дугаар тогтоолоор *хангалттай* гэж ђнэлэгдсэн.

Ãëîáàëü ñàíãèéí ÄÎÕ/Ñ¿ðüåýãèéí òºñëººð сђрьеэгийн ºâºðìºö ýìýýð òàñðàëòã¿é õàíãàæ, ñóìäûí

ýìíýëãèéã òîíîã òºõººðºìæººð á¿ðýí õàíãàн ñîðüö òýýâýðëýõ боломжийг бђрдђђллээ.

À ãåïàòèòûí ýñðýã âàêöèн, À ãåïàòèòûí âèðóñ èëð¿¿ëýõ îíîøëîãîîíû àðãûã шинээр íýâòð¿¿ëëýý.

Товлолын дархлаажуулатын хамралт 2008 онд 97,4 байсан бол 2011 онд 98,5 хувь болж єссєн.

Аймгийн хэмжээнд 2008 онд нийт халдварт євчин 10000 хђн амд 227 байсан бол 2011 онд 195 болсон.

Тухайлбал сђрьеэгийн євчлєл 2008 онд 10000 хђн амд 9,4 байсан бол 2011 онд 8,4 болж 1,1 пунктээр,

Байгалийн голомтод халдварт євчин 2008 онд 2 тохилдол байсан бол 2011 онд 1 тохиолдол гарсан.

Бэлгийн замаар дамжих халдварт євчиний нийт халдаврт євчинд эзлэх хувь 2008 онд 63,1 хувь байсан

бол 2011 онд 41,6 хувь болж 21,5 хувиар буурсан.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.9. Õàëäâàðò ºâ÷íèé ýðò ñýðýìæë¿¿ëýõ õàðèó àðãà õýìæýýíèé òàíäàëòûã äýýøë¿¿ëæ,

øààðäëàãàòàé òîíîã òºõººðºìæ, óðâàëæ áîäèñîîð õàíãàõ:

Эрђђл мэндийн байгууллагуудад 2009 оноос Õàëäâàðò ºâ÷íèé ýðò ñýðýìæë¿¿ëýõ õàðèó àðãà

õýìæýýíèé òàíäàëòûí òîãòîëöîîã бђрэн нэвтрђђлэн 23 сумын эмнэлгийг 111,5 сая тєгрєгийн сорьц

тээвэрлэх болон лабораторын тоног тєхєєрємжєєр хангаж 9 лаборантыг шинээр бэлтгэж, 36

лаборантыг давтан сургалтанд хамруулсан. Халдварт євчний сэжигтэй тохиолдлын мэдээллийг сум

єрхийн эмнэлгђђдээс 7 хоног бђр авч EWAR программд оруулан Халдварт євчин судлалын ђндэсний

тєвд мэдээлж байна. 2009-2011 онд нийт 12667 халдварт євчний сэжигтэй тохиолдол бђртгэгдэсний

95,5 хувьд тархвар зђйн судалгаа хийгдэж голомтын хариу арга хэмжээ авагдсан байна. 2008 онд нийт

халдварт євчлєлийн 28,6 хувь нь лабораторын шинжилгээгээр баталгаажиж байсан бол 2011 оны 10

сарын байдлаар 32,7 хувь болж 4,1 хувиар єссєн байна.

/ХШ-90.0%/

1.1.10. Ìºðºí ñóìûí äàðõëààæóóëàëòûí ¿éë àæèëëàãààã ºðõèéí ýìíýëã¿¿äýä øèëæ¿¿ëýí ã¿éöýòã¿¿ëæ, ñàéí äóðûí äàðõëààæóóëàëòûí ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîõ:

Мєрєн сумын єрхийн эмнэлгђђдийг хђйтэн хэлхээний тоног тєхєєрємжєєр хангаж, тарилгын сувилагчийг сургаж бэлтгэн дархлаажуулалтын ђйлчилгээг шилжђђлэх бэлтгэл хангагдсан. Âèðóñò ãåïàòèò Â-èéí эсрэг ñàéí äóðûí äàðõëààæóóëàëòûã çîõèîí

áàéãóóëæ 474 õ¿í, Òîìóóãèéí H1N1 вирусын эсрэг дархлаажуулалтанд 6720 õ¿íèéã õàìðóóëñàí. /ХШ-90.0%/

1.1.11 Øóâóóíû òîìóó, õà÷èãò õàëäâàð, øèíý áîëîí äàõèí ñýðãýæ áóé õàëäâàðò ºâ÷íººñ

óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, îðîí íóòãèéí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ áýëýí áàéäëûã õàíãàõ àæëûã ¿å

øàòòàé çîõèîí áàéãóóëàõ:


Øóâóóíû òîìóó, õà÷èãò õàëäâàð, øèíý áîëîí äàõèí ñýðãýæ áóé õàëäâàðò ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ òàëààð 406 èðãýí, 70 ýì÷, ìýðãýæèëòí¿¿äýä ñóðãàëò õèéæ, èðãýäýä 2000 øирхэг ãàðûí àâëàãà

òàðààж, Àëàã-ýðäýíý, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Óëààí-óóë, Öàãààííóóð ñóìàíä õà÷èãò õàëäâàðûí òàíäàëò

ñóäàëãàà õèéæ áýëýí áàéäëûã øàëãàí àðãà ç¿éí çºâëºãºº єгєв. Байгалийн голомтод халдьарт євчнєєс

эрт сэрэмжлђђлэх хариу арга хэмжээний бэлэн байдлын êîìàíä øòàáûí ¿ç¿¿ëýõ сургуулийг Öàãààí-

Óóë, Öàãààí-¯¿ð ñóìäàä çîõèîí áàéãóóëж 122 õ¿í, Äýëõèéí çºí ÎÓ-ûí áàéãóóëëàãûí äýìæëýãòýéãýýð

2010 онд хамтран ажиллах байгууллагуудын тєлєєлєл 56 хђнийг “ÁÃÕªвчèнєєс ýðò ñýðýìæë¿¿ëýõ

õàðèó àðãà õýìæýý àâàõ” ñýäэвт ñóðãàëòанд хамруулсан.

/Б-100.0%/

1.1.12 ÕÄÕÂ/ÄÎÕ áýëãèéí çàìààð äàìæèõ õàëäâàðààñ ñýðãèéëýõ òýìöýõ ¿íäýñíèé

ñòðàòåãèéí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéãóóëæ, ñàéí äóðûí çºâëºãºº øèíæèëãýýíèé òºâèéã áèå

äààí àæèëëàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëæ, ýì÷ýýð õàíãàõ: Аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгт Австралийн Улаан Загалмай байгууллагын дэмжлэгтэйгээр Ñàéí äóðûí çºâëºãºº

øèíæèëãýýíèé òºâèéã áàéãóóëæ øààðäëàãàòàé áàãàæ òîíîã òºõººðºìæ , эм урвалжаар ханãàн эмч

мэргэжилтнђђдийг жил бђр чадавхижуулах сургалтанд хамруулж, нэг эмчийг мэргэжил олгох сургалтанд хамруулж

байна. Сумдад 2010 оноос сайн дурын зєвєлгєє шинжилгээний ђйлчилгээг нэвтрђђлж лабораторын тоног

тєхєєрємж, хурдавчилсан оношлуураар хангаж, 23 лаборант нарыг ажлын байр дээр нь бэлгийн замаар дамжих

халдварыг оношлох чиглэлээр дагалдуулан сургасан. ёђний ђр дђнд 2009 онд сайн дурын зєвєлгєє шинжилгээнд

5270 хђн хамрагдаж байсан бол 2011 онд 4773 хамрагдсан áàéíà. Ýðñäýë ºíäºðòýé á¿ëýãò õ¿ð÷ ¿éë÷ëýõ çîðèëãîîð

100 õóâü áýëãýâ÷ хэрэглэх õºòºëáºðèéã Ãëîáàëü ñàíãèéí äýìæëýãòýéãýýð õýðýãæ¿¿ëж, “олон нийтэд” болон çî÷èä

áóóäàë, öýíãýýíèé ãàçðûí ýçýä, öàãäààãèéí áèå á¿ðýëäýõ¿¿í, øèéäâýð ãàðãàã÷ íàðò ñóðãàëò ÿâóóëæ, “олон нийт”-ийг

¿çëýã øèíæèëãýý á¿ðòãýлд хамруулан çî÷èä áóóäëûí ýçýäòýé ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëàæ áàéíà.

Бэлгийн замаар дамжих халдварт євчний нийт халдварт євчинд эзлэх хувь 2008 онд 63,1 хувь байсан бол 2011

онд 41,6 хувь болж 21,5 хувиар буурсан. 2008 онд бэлгийн замын халдварын 86,9 хувийг лабораторийн

шинжилгээгээр баталгаажуулж байсан бол 2010 онд 95,6 хувь болж 8,7 хувиар єссєн байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.13. Óëàà

í áóðõ

àí Ãàõà

éí õàâä

àð, óëààíóóä

ûí õàâñàðñàí âàêöèíûã äàðõëààæóóëàëòàíä øèíýýð íýâòð¿¿ëýõ: Óëààíáóðõàí ãàõàéí õàâäàð óëààíóóäûí âàêöèíûã 2009-9 ñàðààñ íýâòð¿¿ëæ 2011 îíû áàéäëààð 1-ð òóíä

2215, 2-ð òóíä 2148 õ¿¿õýä õàìðàãäàæ íèéò õàìðàëò 90.6 õóâüòàé áàéíà Ýíý âàêöèíûã íýâð¿¿ëñíýýð õàòãàëòûí

3

1

4

1

5

1 1 1

3

1

3

0 0

2

0 0

2005 он

2006 он

2007 он

2008 он

2009 он

2010 он

2011 он

БГХӨ-ИЙ ХҮНИЙ ӨВЧЛӨЛ

Хачигт халдварын Боомын

Тарваган тахлын

86%

3% 0% 2% 1%

8%

Илрүүлсэн өсгөвөр /сүүлийн 10 жилд/

Òàðâàãàìòàõàë

Ïàðòåðëèîç

Ýðèçîïåëîéä

Ëèðòåðè

54,6 41,7

63,1 59,5 50,7

41,6

2006 2007 2008 2009 2010 2011 ýõíèé 9ñàð

Нийт халдварт өвчний дотор БЗХӨ-ний эзлэх хувь


òîî öººð÷ ãàõàéí õàâäàð óëààíóóä ºâ÷íººñ äàâõàð ñýðãèéëæ áàéíà. Óã âàêöèíûã íýâòð¿¿ëñíýýð óëààíóóä, ãàõàé õàâäðûí òîõèîëäîë 2008 îíîîñ 79.5% áóóðñàí áàéíà. /Б-100.0%/

1.1.1

4. Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí, õàâäàð çýðýã õàëäâàðò áóñ ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ,

õÿíàõ, ýðñäëèéã èëð¿¿ëýõýä ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãà, àæèëòàíã çàéëøã¿é øààðäàãäàõ

óðâàëæ áîäèñ, îíîøëóóð, ýìíýëãèéí òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàõ:

Бђх сумдын эмнэлгђђдийг з¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí, õàâäàð çýðýã õàëäâàðò áóñ ºâ÷íийг эрт

илрђђлэх зорилгоор зђрхний бичлэгийн аппарат, сахар хэмжигч, ЭХО аппаратаар, Нэгдсэн эмнэлгийг

биохимийн шинжилгээний аппаратаар хангаж, нђдний уг дурандах, зђрхний бичлэг, ЭХО оношлогоо

хийх сургалтанд 29 эмчийг хамруулан сургасан. Монголын Мянганы Сорилтын Сангийн эрђђл мэндийн

тєслєєр сум єрхийн эмнэлгийн 215, аймгийн Нэгдсэн эмнэлэгийн нарийн мэргэжлийн 11 эмч 3

сувилагчийг з¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí, õàâäрыг эрт илрђђлэх урьдчилан сэргийлэх хянах

чиглэлээр мэрэгшђђлэн сургаж, уìàéí õ¿ç¿¿íèé õîðò õàâäðûã ýðò èëð¿¿ëýõ эсийн болон эдийн

шинжилгээ хийх арга хавдрын маркер ђзэх аргыг нэвтрђђлэн хавдартай хђмђђст хими эмчилгээ хийж

байна. Хорт хавдрын євчлєл 2008 онд 10000 хђн амд 4.9 байсан бол 2011 оны 10 сарын байдлаар 9.5

болж єссєн, эрт илрђђлэлтийн хувь 2008 15,3 хувь байсан бол 2010 онд 11.1 хувь болж буурсан байна.

/ХШ-90.0%/

ÌÌÑÑ-èéí òºñëèéí õºðºíãº îðóóëàëò /ñàÿ òºãðºãººð/

1.1.15. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäûí õîîëíû ãàçðûã ñòàíäàðòûí ò¿âøèíä òîõèæóóëæ,

òîãîî÷ íàðûã ýì÷èëãýýíèé õîîëíû ÷èãëýëýýð ìýðãýø¿¿ëýí èðãýäýä ýì÷èëãýýíèé

õîîëíû ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ:

Эрђђл мэндийн газрын даргын тушаалаар гал тогооны тоног тєхєєрємжийн стандарт баталж,

эмчилгээний хоолоор ђйлчлэх ђйл ажиллагааг єргєжђђлэх зорилгоор ерєнхий эмч, тогооч,

НЭМАжилтнуудыг хоолны сургалтад хамруулж, эмнэлгђђд дундажаар 5-10 нэр тєрлийн эмчилгээний

хоолоор ђйлчилдэг боллоо. Сђђлийн 3 жилд 13 сумын эмнэлгийн гал тогоог тєсвийн болон тєслийн

хєрєнгє оруулалтаар багаж, тоног тєхєєрємжєєр хангаж 36,1 сая тєгрєг зарцуулжээ. Сумдын эмнэлэг,

цэцэрлэгийн 72 тогооч, 30 эмч мэргэжилтнийг эмчилгээ, сувилалын хоол бэлтгэх, хђђхдийн хоолны

технологийн сургалтад хамруулж, 15 эрђђл мэндийн байгууллага, сургууль “Эрђђл хооллолтын

єдєрлєг”-ийг зохион байгуулж 3700 гаруй иргэд оролцож, 1 сая 200 мянган тєгрєгийн шагнал,

урамшуулал олгожээ. /Б-100.0%/

Эмчилгээний хоолны үзэсгэлэнгийн үеэр

0

20

40

60

Áèîõèìèéí àíàëèçàòîð

Ìàøèí Ñóðãàëòûíòîíîã

òºõººðºìæ

Ñóðãàëò Òýòãýëýãòõºòºëáºð

31,6

56,4

9,2

40,5

9,5

2009 2010 2011

94

98,1

95

УГУ-ын дархлаажуулалтын хамралтын хувь (2011 оны 10 дугаар сарын 1-ий байдлаар)

УГУ-ын дархлаажуулалтын хамралтын хувь (2011 оны 10 дугаар сарын 1-ий байдлаар)


1.1.16. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çàð÷ìûã áàðèìòàëæ èðãýí á¿ðèéã æèëä íýã óäàà ýìíýëãèéí èæ

á¿ðýí öîãö ¿çëýã îíîøèëãîîíä õàìðóóëàõ:

Àéìãèéí õýìæýýíä íèéò àìáóëàòîðèéí ¿çëýãèéí äîòîð óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýã /249219/ 40%-

èéã ýçëýæ áàéãàà áà íýãäñýí ýìíýëýãò 33.1, ñóìäûí ýìíýëýãò 44.1, ºðõèéí ýìíýëýãò 42.3%- èéã òóñ òóñ

ýçýëæ áàéíà. Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýã äîòîðõ çîðèóäûí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýã 43%, ¿ђíýýñ

õàâäàð èëð¿¿ëýõ ¿çëýã 19.8%, ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí èëð¿¿ëýõ 36.5%, ÁÇÄÕ ºâ÷èí èëð¿¿ëýõ ¿çëýã 25%,

ñ¿ðüåý èëð¿¿ëýõ 10.8%-ã ýçýëæ áàéíà.

/ХШ-90.0%/

1.1.17. Õ¿í àìûí äóíä ÕÁª-íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëèéã òîäîðõîéëîí ¿íýëãýý õèéæ,

áóóðóóëàõ àðãà çàìûã èðãýä îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîéãîîð õýðýãæ¿¿ëýõ, ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ

òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàí ìºðäºæ, ÕÁª-íèé èäýâõèòýé õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ:

Õàëäâàðò áóñ ºâ÷íèé ýðñäýëò õ¿÷èí ç¿éëñèéí òàðõàëòûã èëð¿¿ëýõýä øààðäëàãàòàé ñóäàëãààíû

êàðò, ÁÆÈ òîäîðõîéëîõ õ¿ñíýãò áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ ìýäýýëýë, ñóäàëãààíû àðãà÷èëëûã á¿õ ñóì,

ºðõèéí ýìíýëã¿¿äýä õ¿ðã¿¿ëæ, 16-64 íàñíû 25450 õ¿íèéã ñóäàëãààíä õàìðóóëààä áàéíà. ÀÄ èõñýõ, ç¿ðõ

ñóäàñ, ÷èõðèéí øèæèí ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñèéã äàâõàð õÿíàëòанä õàìðóóëæ,180 õ¿íèé õîîë áîëîí õºäºëãººí,

íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýýã õÿíàæ ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ , ýðñäýëèéã áóóðóóëàõ õºòºëáºðò õàìðóóëñàí. ÌÌÑÑ-èéí

Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëººð “Çîõèñòîé õîîëëîëò ѕ ýð¿¿ë àìüäðàëûí õýâ ìàÿã” òýòãýëýãò õºòºëáºðò

õàìðàãäàí 9.7 ñàÿ òºãðºãèéí òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ, 228 ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòýí, 320 èðãýäèéã ñóðãàëòàíä

õàìðóóëæ, ÕÁª-ººñ ñýðãèéëýõ çºâëºìæ 300 ø õèéæ õýâë¿¿ëýí ò¿ãýýæ, òåëåâèçýýð 5 óäààãèéí

íýâòð¿¿ëýã ÿâóóëñàí. Ì¯ÎÍÐÒ, Õàâäàð ñóäëàëûí ¿íäýñíèé òºâòýé õàìòðàí “Õîðò õàâäðûí ýñðýã

¿íäýñíèé àÿí, “Àðõè òàìõè øèíý ¿åèéí ñîíãîëò áèø” êîìïàíèò àæèë, “Òàìõèã¿é îð÷èíä ýð¿¿ë

àìüäàðöãààÿ” àÿí, “Àâòî ìàøèíã¿é ºäºð 10000 àëõàì” çýðýã àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëлаа.

/Б-100.0%/

1.1.18. Õ¿í àìä íèéòèéí áèåèéí òàìèð, ÷èéðýãæ¿¿ëýëòèéí ÷èãëýëýýð ìýäëýã îëãîõ, äàäàë

ýçýìø¿¿ëýõ çîðèëãîîð ñóìûí ýìíýëã¿¿äèéã ÷èéðýãæ¿¿ëýëòèéí îð÷èí ¿åèéí òîíîã

òºõººðºìæ á¿õèé òàíõèìòàé áîëãîõ:

Àéìãèéí õýìæýýíä чийрэгжилтийн

тоног тєхєєрємжєєр тоноглогдсон 68

кабинет ђйл ажиллагаа явуулж байна.

Ñóìäûí õ¿í ýìíýëãèéí ÷èéðýãæ¿¿ëýõ

êàáèíåòààð 11530, ÕÕ¯Õ-èéí àõìàä

íàñòíû чийрэгжђђлэх êàáèíåòààð

äàâõàðäñàí òîîãîîð 13745 èðãýä

¿éë÷ë¿¿ëñýí áàéíà. Нийтийн биеийн

тамир чèéðýãæèëòèéí ÷èãëýëýýð жилд

íèéòèéã õàìàðñàí 9-10 òºðëèéí óðàëäààí

òýìöýýíèéг ÿâóóëæ иргэдэд идэвхитэй хєдєлгєєний ач холбогдлыг сурталчилж байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

Чийрэгжүүлэх танхим

1.1.19. ÈÄÝ-ýýñ ñýðãèéëýõ àéìãèéí 3 äóãààð õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, ìàë ñ¿ðãèéã ýðäýñ

òýæýýëèéí ýìãýãýýñ ñýðãèéëýõ,ìàëûí ýïèäåìèê ºâ÷íèé òàðõàëòûã òîãòîîõ:

2008 2009 2010 2011

31 56 64 68

Аймгийн хэмжээний чийрэгжүүлэх кабинетын тоо

Кабинетын тоо


ÈÄÝ-ýýñ ñýðãèéëýõ õºòºëáºðèéí 4-ð çîðèëòûí õ¿ðýýíä 6 çààëò á¿õèé òºëºâëºãºº ãàðãàí àæèëëàæ

áàéíà. Èîäæóóëñàí äàâñ áîëîí ýðäýñæ¿¿ëñýí õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé à÷ õîëáîãäëûí òàëààð 58

óäààãèéí ñóðãàëòàíä 36958 õ¿í õàìðóóëñàí áà èðãýäèéí ÈÄÝ-èéí òàëààðõ ìýäëýã 98 õóâü,

èîäæóóëñàí äàâñíû à÷ õîëáîãäîëûí òàëààðõ ìýäëýã 88.9 õóâü áàéíà.

/ХШ-90.0%/

1.1.20. ÝÌÃ, Íýãäñýí ýìíýëýã, ñóìäûí çàãâàð ýìíýëã¿¿äèéã öàõèì ýìíýëýã áîëãîõ,

ìýäýýëëèéí øóóðõàé áàéäëûã õàíãàõ:

Àéìãèéí ÝÌÃ, Íýãäñýí ýìíýëãèéã "Öàõèì ýìíýëýã" õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä 2010 онд 41.7 сая

тєгрєгийн компьютер, дагалдах хэрэгслэлээр, 2011 онд УИХ-гишђђний багцаас 354.0 сая тєгрєгийн

программ хангамж, тоног тєхєєрємжєєр хангаж, îäîîãèéí áàéäëààð ÝÌÃ, Íýãäñýí ýìíýëýã, Их-Уул,

Ò¿íýë, Тосонцэнгэл сумдûí эмнэлгђђд єндєр хурдны инернетэд холбогдоод байна.

/Б-100.0%/

1.1.21. Ç¿ðõ ñóäàñíû áîëîí ýõ õ¿¿õäèéí àëñûí çàéí îíîøëîãîîã ºðãºæ¿¿ëýí õºãæ¿¿ëæ

øààðäëàãàòàé òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàõ:

Ýõ íÿðàéí áîëîí ç¿ðõ ñóäàñíû àëñûí çàéí îíîøëîãîîíû òºñºë Ëþêñåíáóðãèéí çàñãèéí ãàçàð,

Í¯Á-ûí ÕÀÑ-ûí õºðºíãº îðóóëàëòààð 2008 îíîîñ õýðýãæèæ 3 òºðëèéí 1.636.300 òºãðºãèéí òîíîã

òºõººðºìæèéã íèéë¿¿ëýí ýõ áàðèõ ýìýãòýé÷¿¿ä, ç¿ðõ ñóäàñíû ýì÷ íàðûã ãàäààä îðíóóäàä

äàäëàãàæóóëàí ñóðãàñàí.

2009-2011 îíä Ýõ íÿðàéí ÷àíä àâèàí îíîøëîãîîíä íèéò 7744 õ¿í õàìðàãäñàíààñ 50 õóâü õºäºº ñóìààñ

èðæ ¿çëýã îíîøèëãîîíä õàìðàãäñàí áàéíà. Ýõ íÿðàéí ÷àíä àâèàí îíîøèëãîîãîîð æèðýìñíèé ýìãýã

áàéäàë 383, óðãèéí ãàæèã 18, ýìýãòýé÷¿¿äèéí ºâ÷èí, ýìãýã áàéäàë 402, ¿¿íýýñ õîðò õàâäàð 1 îíîøèëæ,

àëñûí çàéí äàìæóóëàëòààð 30 õ¿íèé ìýäýýëëèéã äàìæóóëæ, ýì÷èëãýý îíîøèëãîîíû çºâëºãºº àâ÷, 6

õ¿íèéã 3-ð øàòëàëûí ýìíýëýãò èëãýýæýý.

Ç¿ðõ ñóäàñíû оношлогоогоор 12189 õ¿í ¿éë÷ë¿¿ëæ, 7569 õ¿íä ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã, 1749 õ¿íä

ç¿ðõíèé ÝÕÎ øèíæèëãýý õèéæ, 50 õ¿íèé ìýäýýëëèéã àëñûí çàéí äàìæóóëàëòààð äàìæóóëæ, ýì÷èëãýý

îíîøèëãîîíû çºâëºãºº àâ÷, 23 õ¿íèéã 3-ð øàòëàëûí ýìíýëýãò èëãýýñýí байна. /Б-100.0%/

1.1.22. Á¿õ øàòíû ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí /àéìàã, ñóìûí áîëîí ºðõèéí ýìíýëãèéí/ ¿éë àæèëëàãààíû ñòàíäàðòûí õýðýãæèëòèéã õàíãàæ ìºðä¿¿ëýõ:

Эрђђл мэндийн байгууллагууд “Эмнэлгийн бђтэц, ђйл ажиллагааны стандарт “MNS:5081:2001”,

“MNS:5082:2001”-ийг хэрэгжђђлэн ажиллаж 2002 оноос магадлан итгэмжлэгдэж эхэлсэн. 2011 оны

байдлаар стандартын хэрэгжилтийг 96-100% хангасан 18 ЭМБ буюу 47,4%, 86-95% хангасан 13 ЭМБ

буюу 34,2%, 80-85% хангасан 7 ЭМБ буюу 18,4%-д хђргэсэн байна. Эìíýëãђђд нь бђтэц ¿éë

àæèëëàãààíû ñòàíäàðòûг бђрэн õýðýãæђђлж ажилласнаар ђйлчлђђлэгчдэд ээлтэй орчин бђрдсэн. Жил

бђр магадлан итгэмжлэлийн ђнэлгээгээр орох шаардлагатай эмнэлгђђд ђнэлэгдэж магадлан

итгэмжлэгдсэн эмнэлгђђд болсон.

/ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

Á¿õ øàòíû ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí ñòàíäàðòûã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ìàãàäëàí èòãýìæëýëä õàìðóóëñàí áàéäàë

7

16

15

24

7

16

12

14

0

0

3

10

7

16

11

14

0 5 10 15 20 25 30

2008

2009

2010

2011

Òýìôýýã¿é òýìôðýì

Îðîîã¿é Îððîì

Îðâîë çîõèõ


1.1.23. ¯ð ä¿íä ñóóðèëñàí óðàìøóóëàë, õàðèóöëàãûí òîãòîëöîîã ºðãºæ¿¿ëýõ: ЭМГ-ын дарга ЭМБ-уудын менежер¿¿äòýé ђр дђнгийн гэрээ байгуулан жил бђр ђр дђнг нь

тооцож урамшуулал, хариуцлагын тогтолцоог хэрэгжђђлэн ажиллаж байна. 2009 îíä ãýðýýãýý

õàíãàëòòàé ñàéí áèåë¿¿ëñýí Òàðèàëàí, Ò¿íýë, Ýðäýíýáóëãàí, Öàãààí-óóë, Õàòãàë ñóìûí õ¿í

ýìíýëã¿¿äèéã 4,300,0 ìÿíãàí òºãðºãººð óðàìøóóëàí ãýðýýãýý õàíãàëòã¿é áèåë¿¿ëñýí Ðýí÷èíëõ¿ìáý,

Æàðãàëàíò, Øèíý-Èäýð ñóìäûí åðºíõèé ýì÷ íàðòàé àæëûí õàðèóöëàãûã ñàéæðóóëàõ òàëààð

ñàíóóëãà ºã÷, Öýöýðëýã, Öàãààí-íóóð ñóìäûí õ¿í ýìíýëãèéí íÿ-áî íàðûã àæëààñ ÷ºëººë¿¿ëæ, ñîíãîí

øàëãàðóóëàëòûã çàðëàí 2 íÿ-áîã øèíýýð òîìèëîí àæèлëóóëñàí.

2010 îíä ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýãýý õàíãàëòòàé ñàéí áèåë¿¿ëñýí Ýðäýíýáóëãàí, Èõ óóë ñóìûí ýìíýëã¿¿äèéã

2300.0 ìÿíãàí òºãðºãººð øàãíàí, ÁÃÕªÒ àëáàíû äàðãûí öàëèíã 6 ñàð 20 õóâèàð íýìýãä¿¿ëæ, ãýðýýãýý

õàíãàëòã¿é áèåë¿¿ëñýí Öàãààí íóóð, Õàíõ, Æàðãàëàíò ñóìûí ýìíýëã¿¿äèéí ýðõëýã÷ ýì÷ íàðò àæëûí

õàðèóöëàãà ñàéæðóóëàõ ñàíóóëãà ºãñºí./ХШ-70.0%/Ñóì äóíäûí ýìíýëãèéã 3, ñóìûí ýìíýëãèéí 50

õóâèéã 2 ýì÷òýé áîëãîõ:Ñóìäûí ýìíýëã¿¿ä 100 õóâü èõ ýì÷ýýð õàíãàãäñàí áà ñóì äóíäûí ýìíýëãèéí

74.2% íü 3-6 èõ ýì÷òýé, ñóìûí ýìíýëãèéí 77,2 õóâü íü 2-6 èõ ýì÷òýé áîëñîí. Àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí

2009 îíû 42-ð òîãòîîëîîð ñóìäûí ýìíýëã¿¿äýä øèíýýð àæèëëàñàí èõ ýì÷èä óðàìøóóëàë ºãºõ

øèéäâýð ãàðч 2009-2010 онд 19 èõ ýì÷èéã ñóìдад ãýðýýãýýð àæèëлóóëæ ñàð á¿ð 100.0 ìÿíãàí

òºãðºãèéí óðàìøóóëàë олгосон.

/ХШ-90.0%/

1.1.24. Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãàä øèíý òåõíèê òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëæ, æèë á¿ð 5-ààñ äîîøã¿é

ìýðãýæèëòíèéã ãàäààä äîòîîäîä ñóðãàæ ÷àäàâõèæóóëàõ:

2009-2011 îíä 41 èõ ýì÷, ìýðãýæèëòýí íàðûã Ôèëèïïèí, ßïîí, Åãèïåò, Ôèíëàíä, Ìàëàéç, Ñèíãàïóð, Àðàáûí Èìðàò óëñ, Õÿòàäûí õºõ õîò, Ñîëîíãîñ óëñàä ìýðãýæèë äýýøë¿¿ëýõ áîëîí òóðøëàãà ñóäëàõ àÿëàëä îðîëöóóëàâ. Òºðèéí ñàíãèéí çàðäëààð 80, ÝÌÃ-ûí òºãñºëòèéí äàðààõ ñóðãàëòûí çàðäëààð 102 ýì÷, ìýðãýæèëòýíã

3

4

3

4

5

1

1

2

5

2

1

2

3

3

6

4

2

4

6

2

1

1

1

Õàòãàë

Øèíý-Èäýð

Öàãààí-Óóë

Óëààí-Óóë

Èõ-Óóë

Ýðäýíýáóëãàí

Öàãààííóóð

×àíäìàíü-ªíäºð

Öýöýðëýã

Öàãààí-¯¿ð

Õàíõ

Ò¿íýë

Òºìºðáóëàã

Òîñîíöýíãýë

Òàðèàëàí

Ðåí÷èíëõ¿ìáý

Ðàøààíò

Æàðãàëàíò

Ãàëò

Á¿ðýíòîãòîõ

Áàÿíç¿ðõ

Àðáóëàã

Àëàã-Ýðäýíý

Сум äñìäûì ýíìýëãèéã 3, ðñíûì ýíìýëãèéì 50%-èéã 2 ýí÷òýé áîëãîõ

èõ ýì÷èéí òîî


ººð àéìàã õîòîä ìýðãýæèë îëãîõ, äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëòàíä, áîãèíî õóãàöààíû ñóðãàëòàíä ººð àéìàã õîòîä 350, ººðèéí àéìàãò äàâõàðäñàí òîîãîîð 2715 ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòíèéã õàìðóóëàí ñóðãàæ ìýðãýæëèéã íü äýýøë¿¿ëýýä áàéíà. 2011 îíä Ñîëîíãîñ óëñààñ õýâëèéí äóðàíãèéí õàãàëãààíû èæ á¿ðýí òîíîã òºõººðºìæèéã íèéë¿¿ëýí ãàçàð äýýð íü èðæ ñóóðèëóóëàí õàìòðàí õàãàëãàà õèéæ ýì÷ íàðûã äàäëàãàæóóëàí ñóðãàëàà. Сумдын эмнэлгђђдэд умайн хђзђђний эсийн шинжилгээний сорьц бэлдэх арга, сахарын шинжилгээний арга, сђрьеэгийн ђђсгэгч илрђђлэх, тээвэрлэх арга, Нэгдсэн эмнэлэгт хэвлийн дурангийн хагалгаа, эвэрхийн тор тавьж нєхєх хагалгаа, эсийн шинжилгээ, тархины судасны цахилгаан бичлэг, А вирусийн маркер зэрэг эмчилгээ оношлогооны шинэ арга технологийг нэвтрђђллээ. /Б-100.0%/

1.1.25. Ìºðºí ñóìàíä õ¿¿õäèéí õîîëîîð õàíãàõ òºâ áàéãóóëàõ:

2009 îíä “Æàðãàëàí” çîîãèéí ãàçàð íü æèæèã äóíä ¿éëäâýðèéã äýìæèõ ñàíãààñ 40.0 ñàÿ

òºãðºãèéí äýìæëýã àâ÷, “Çîõèñòîé õîîëëîëòûí òºâ” áàéãóóëàõààð áàðèëãûí ºðãºòãºë õèéãдсэн. 2010 îíä

ÄÇÎÓÁ-ûí äýìæëýãýýð “Ãàë ãîëîìò” õºòºëáºðèéí øóãàìààð 6 ºðõèéí ýìíýëýã, Òºìºðáóëàã, Á¿ðýíòîãòîõ

ñóìäàä “Ýýæ¿¿äèéí êëóá” áàéãóóëæ ýýæ¿¿äèéã õ¿¿õäèéí õîîë áýëòãýõ àðãàä ñóðãàõ ñóðãàëò ÿâóóëæ

äàäëàãà ýçýìø¿¿ëýõ àæèë õèéãäýæ áàéíà. Ìºðºí ñóìын 7-ð öýöýðëýãèéã ò¿øèãëýí Õ¿¿õäèéí õîîëíû

òºâ áàéãóóëàõ бэлтгэл ажлын хђрээнд Äýëõèéí çºí Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí õºòºëáºðєєс20 ñàÿ

òºãðºãèéí ãàë òîãîîíû òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàж, орон нутгийн тєсвєєс барилгын засварт 40 сая

тєгрєгийг шийдвэрлэв. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

Хоол гардан хийх сургалт

1.1.27 Õ¿÷èðõèéëýëèéí òàëûí òóñãàé ñóäàëãààã 5 ñóì, àéìãèéí òºâä ÿâóóëæ õ¿÷èðõèéëýë

íºõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíäýä íºëººëæ áóé øàëòãààíóóäûã òîãòîîæ, ò¿¿íä ÷èãëýñýí

øèéäâýðèéã ãàðãàæ õýðýãæ¿¿ëýõ:

ÝÌÃ, Õóóëü ç¿éí õýëòýñ õàìòðàí õђчирхийллийн àñóóäëààð 5 сумûí 2000 õ¿íýýñ àâñàí асуумж

ñóäàëãààíû дђíã Çàñàã äàðãûí çºâëºëèéí õóðëààð îðóóëàõààð áýëòãýæ áàéíà. Ñóäàëãààíû ä¿íãýýñ

õàðàõàä 58 õóâü íü ãýð á¿ëèéí õ¿ðýýíä ÿìàð íýã õ¿÷èðõèéëýëä ºðòäºã ãýæ õàðèóëñàí áºãººä òýä

õ¿÷èðõèéëëèéí øàëòãààíûã 71 хувь нь архинааñ, 29 хувь нь хардалтаас, 42% нь ѐс суртахууны

доголдлооñ шалтгаалäàã ãýæ õàðèóëæýý. ÝÌÃ-ààñ ãýð á¿ëèéí õ¿÷èðõèéëëýýñ ñýðãèéëýõ ¿íäýñíèé

õºòºëáºðèéã 2010-2012 îíä õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº ãàðãàí ¿íäýñòíèé öººíõèéí äóíä ãàð÷ áàéãàà

õ¿÷èðõèéëýë, ò¿¿íýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýíèé îíöëîã õý:ðýãöýýã ñóäëàõ çîðèëãîîð

Öàãààííóóð, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Óëààí óóë ñóìäûí 225 õ¿íýýñ àñóóìæ ñóäàëãàà àâàõàä 44.4 õóâü íü ñýòãýë

ñàíààíû, 30.6 õóâü íü áèåèéí õ¿÷íèé, 23.1 õóâü íü ýäèéí çàñãèéí, 9.7 õóâü íü áýëãèéí õ¿÷èðõèéëýëä

ºðòäºã ãýæ õàðèóëñàí áàéíà. 2010 îíîîñ Í¯Á-í ÕÀÑ-í ñàíõ¿¿æèëòýýð Öàãäààãèéí ãàçàð äýýð

õîõèðîã÷èéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ òºâ áàéãóóëàãäñàí áà òóñ òºâä 41 õ¿í áàéðëàæ, 153 õ¿íä çºâëºãºº

ºã÷ öàé õîîëîîð ¿éë÷èëñýí áàéíà. /ХШ-90.0%/

1.1.28 Îõèä ýìýãòýé÷¿¿äèéã ýð¿¿ë ìýíäèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýãò ¿å øàòòàé

õàìðóóëæ ýð¿¿ë ìýíäèéí á¿ëãèéã òîãòîîæ, õÿíàëòàíä àâ÷ ýì÷ëýõ ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ öîãö ¿éë àæèëëàãààã òºëºâëºí õýðýãæ¿¿ëýõ:

ÝÌÃ-ûí äàðãûí áàòàëñàí ãðàôèêèéí äàãóó 2009-2011 îíä Ìºðºí ñóìûí 9 ñóðãóóëü, Äàëàé âàí êîëëåæ,

ÌÑ¯Ò, õºäººãèéí 18 ñóìàíä ºñâºð ¿åèéí îõèä ýìýãòýé÷¿¿äèéí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿çëýãèéã çîõèîí

80 102 350

3450

Òºðèéí

ñàíõ¿¿æèëò

ÝÌÃ-ûí Òºãñºëòèéí

äàðààõ ñóðãàëòûí

çàðäëààð

ÓÁ õîò áîëîí ººð

àéìàãò áîãèíî

õóãàöààíû

ñóðãàëòàíä

ªºðèéí àéìàãò

áîãèíî õóãàöààíû

ñóðãàëòàíä

òºãñºëòèéí äàðààõ ìýðãýæèë îëãîõ,

äýýøë¿¿ëýõ áîãèíî õóãàöààíû ñóðãàëòанд хамрагдсан байдал

/2009-2011/

Ôè

ëè

ïïè

ì

ßïî

ì

Åã

èïå

ò

Ôè

ìëë

àìä

Ìàë

àé

ç

Ñè

ìãà

ïñð

Àð

àá

ûì Ý

íèð

àò

ñ

ëð

Õÿ

òà

äû

ì õ

ºõ õ

îò

Ñîë

îìã

îð

Ôð

àìô

2 1 4 3 5 2 1

21

1 1

Æèë á¿ð 5-ààð äîîøã¿é íýðãýæèëòì¿¿äèéã ãàäààä

äîòîîäîä ðñðãàæ ÷àäàâõèæññëàõ ажлын хүрээнд

/2009-2011/


áàéãóóëæ, 7061 охид эмэгтэйчђђдийг ђзлэгт хамрагдсан. 548 ýìýãòýé÷¿¿äèéã ñàéí äóðûí çºâëºãºº

øèíæèëãýýíä, 765 õ¿íèéã ìýäýýëýë ñóðòàë÷èëãààíä õàìðóóëæ, 398 õ¿íä ãàíöààð÷èëñàí çºâëºãºº ºãñºí.

5 îõèäûí æèðýìñëýëò èëð¿¿ëæ, 128 ºñâºð ¿åèéíõýíä æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ ýì, õýðýãñýë õýðýãëýõ

çºâëºãºº ºãч, áýëãèéí çàìûí ¿ðýâñýëò ºâ÷òýé 98 îõèä ýìýãòýé÷¿¿äèéг ¿íý òºëáºðã¿é ýì÷èëсэн байна.

/Б-100.0%/

1.1.29 Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí ýðõ ç¿é, ñàíõ¿¿ãèéí çîõèöóóëàëòûí ìåõàíèçìûã îðîí

íóòãèéí ò¿âøèíä çîõèöóóëæ áîëîâñðîíãóé áîëãîõ:

2008 оноос бђх сумдын эмнэлгђђдийã бие даасан Нягтлàí áîäîã÷òîé болгоí тухайн сумын ýìèéí

ýðãýëòèéí ñàí болон õђн эмнэлгийн санхђђгийн àñóóäëûã òºâëºð¿¿ëýí ђђрэг хариуцлагын

єндєржђђлсэн.

2009 îíоос íÿ-áî íàðûã ñîíãîí øàëãàðóóëàõ æóðìûã áàòàëæ ìºðäºí àæèëëàæ áàéíà. Бђх сумдын

Нягтлан бодогч нарыг иж бђрэн компьютерээр хангаí Acolous программыг ђйл ажиллагаандаа бђрэн

нэвтрђђлæ, НББ-èéí ОУ-ын стандартын дагуу тайлан балансыг гаргаж, нэгтгэх, дђгнэх боломжèéã

á¿ðä¿¿ëñýí.

2009 îíîîñ òàéëàíã ïðîãðàììààð àâäàã áîëñон. ЭМСалбарын хэмжээний тайлан балансад àудитын ђнэлгээ хийлгэж, илэрсэн алдаа дутагдлаа ахин гаргахгђй талаар тодорхой ажлóóäûã зохион байгуулæ байна. /Б-100.0%/

1.1.30 Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðûí òºðèéí áàéãóóëëàãà áîëîí õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ áîäëîãî áîëîâñðóóëæ, õýðýãæ¿¿ëýõ:

Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàðò òºð õóâèéí õýâëèéí ò¿íøëýëèéí òàëààð áàðèìòëàõ áîäëîãî áàòëàõ òóõàé ÝÌÑ-í 2011 îíû 50 äóãààð, Áîäëîãî õýðýãæ¿¿ýõ ¿éë àæèëëàãààíû òºëºâëºãºº áàòëàõ òóõàé ÝÌÑ-í 2011 îíû 100 äóãààð òóøààëóóäûã õýðýãæ¿¿ëýõýýð îðîí íóòàãò òºð, õóâèéí õýâøëèéí ò¿íøëýëèéã õºãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãººã áàòëóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Íýãäñýí ýìíýëãèéí à÷ààëëûã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð ÝÌÃàçàð, Íýãäñýí ýìíýëýã áîëîí ñóì, ºðõ, õóâèéí

îðòîé ýìíýëã¿¿äèéí ¿éë÷èëãýýã çîõèöóóëàõ æóðìûã боловсруулан гаргаж хэрэгжилтийг зохион

байгуулан ажиллаж байна. Íýãäñýí ýìíýëãèéí à÷ààëëûã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð 567 õ¿íèéã õýâò¿¿ëýí

ýì÷èëæ, 20929.0 ìÿíãàí òºãðºã çàðöóóëñàí áàéíà.

/ХШ-90.0%/

1.1.31 Õî¸ðäîã÷ øàòëàëûí ýìíýëã¿¿äèéí à÷ààëëûã áóóðóóëàõ çîðèëãîîð èæèë òºñòýé

õóâèéí ýìíýëã¿¿äèéã ñîíãîí øàëãàðóóëæ,ýð¿¿ë ìýíäèéí äààòãàëààñ èæèë çàðäëààð

ñàíõ¿¿æ¿¿ëýõ:

ÝÌÁ-óóäûí ºðñºëäºõ ÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ, òºðèéí îðîëöîîã áàãàñãàõ, õ¿í àìä ¿ç¿¿ëýõ ýð¿¿ë

ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðòýýìæ ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, õóâèéí õýâøëèéí ýìíýëãèéí îðîëöîîã äýìæèõ

çîðèëãîîð ÝÌÄ-ûí ñàíãààñ ñàíõ¿¿æèëò àâàõ ñîíãîí øàëãàðóóëàëòàíä 7 õóâèéí ýìíýëãèéã îðîëöóóëàí

çîõèîí áàéãóóëæ, 2010-2011 îíä íèéãìèéí äààòãàëûí ñàíãààñ ºðòºã îéðîëöîî îíîøèéí á¿ëãýýð

ñàíõ¿¿æ¿¿ëж áàéíà.

ЭМГ ÍÄÕýëòýñ, õóâèéí õýâøëèéí ýçýäòýé ãóðâàëñàí ãýðýý áàéãóóëàí ã¿éöýòãýëèéí ¿ð ä¿íãýýð

ñàíõ¿¿æèëòèéã ºã÷ áàéíà. /Б-100.0%/

õóâèéí õýâøëèéí áàéãóóëж ã¿éöýòãýëээр ñàíõ¿¿æүүлж байна.

2009 2010 2011

171458,6

332195,2 345696,4

171458,6

332195,2

117536,8

санхүүжилт Гүйцэтгэл


Õóâèéí ýìíýëã¿¿äýýð õýâòýí ýì÷ë¿¿ëñýí áàéäàë

1.1.32 Àõìàä íàñòàí õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäýä çîðèóëñàí ºäðèéí ñòàöèîíàðûã áèé

áîëãîí àæиëлóóëàõ:

2009-2011 îíû 10сарын байдлаар àéìãèéí Íýãäñýí ýìíýëãèéí ºäðèéí ñòàöèîíàðèàð 1544 õ¿íèéã

ýì÷èëæ, 20.4 сая тєгрєг зарцуулсан áàéíà. ¯¿íýýñ 127 àõìàä íàñòàí, 131 õºãæëèéí áýðõøýýëòýé

èðãýäèéã ýì÷èëæ 3375.0 ìÿíãàí òºãðºã çàðöóóëààä áàéíà.

/ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

1.1.33. Àõìàä íàñòàí, õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäýä çîðèóëñàí íºõºí ñýðãýýõ êàáèíåò,

òºâ¿¿ä áàéãóóëæ àæèëëóóëàõ:

Àéìãèéí õýìæýýíä ÷èéðýãæ¿¿ëýõ õýðýãñëýýð òîíîãëîãäñîí 68 êàáèíåò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ

áàéíà. Ñóìäàä áàéãóóëàãäñàí àõìàä íàñòàí, õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäýä ¿éë÷èëýõ

÷èéðýãæ¿¿ëýõ êàáèíåòèéã ýìíýëãèéí ìýðãýæèëòýíä õàðèóöóóëàí, æèëäýý 5000 ãàðóé àõìàä íàñòàí,

õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäýä ¿éë÷èëæ áàéíà.

Àéìãèéí Íýãäñýí ýìíýëýãò 2010 îíîîñ àõìàäûí ýì÷èéã áýëòãýí àæèëëóóëñàí áà àéìãèéí òºâä 20 îðòîé

àõìàäûí ñóâèëàëûí áàðèëãûí àæëûã õèéæ äóóñãààä áàéíà. Нэгдсэн эмнэлгийн нєхєн сэргээх тасгийн

нєхєн сэргээх эмчилгээнд 2008 онд 58709, 2009 онд 59965, 2010 онд 60954, 2011 оны 10 сарын

байдлаар 36763 иргэн хамрагдсан бєгєєд жил тутам 1000 гаруй хђнээр єссєн байна. /ХШ-90.0%/ /Б-

100.0%/

Идэвхитэй хөдөлгөөн эрүүл мэнд

сэдвээр сургалт явуулж байгга нь

557

556

527

426

613

567

551

458

570

617

543

446

601

597

569

522

851

793

671

550

357

556

600

503

499

527

525

406

0 200 400 600 800 1000

2008

2009

2010

2011

Îòîñíàìíàí

Îëîíä òóñëàõ

Ðåí÷èíæóãíàé

Æàðãàëàí

Öýýíý

Ìºíõòóëãóóð

Ýíõ-¿ðñ

àõìàä íàñòàí ÕÁ-òýéèðãýí

çàðöóóëñàíòºãðºã

91 89 2100,0 72 65 1625,0

ªäðèéí ñòàöèàíàð àæèëëóóëñàí áàéäàë

2010 2011


1.1.34. Àéìãèéí 5-6 ñóìûí äóíä ÿâóóëûí àìáóëàòîðèéí ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîæ,

òîíîãëîãäñîí òýýâðèéí õýðýãñëýýð õàíãàõ:

2009-2011 îíä ÝÌÃ-аас “Ñóìäàä í¿¿äëèéí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ” ѕг ажиллуулж 22 сумын 58 багийн

15993 õ¿íийг урьдчилан сэргийлэх ђзлэгт, 6719 хђнийг мэдээлэл сургалт суртачилгаанд хамруулж, 398

хђнд ганцаарчилсан зєвєлгєє єгсєн байна. "Áàã-88” àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëàí, äîòîð, õ¿¿õýä,

ìýäðýë, ø¿ä, í¿äíèé ÷èãëýëèéí ýì÷èéí ¿çëýãò 15 ñóìûí 65 áàãèéí 4493 õ¿í õàìðууллаа. 2010 îíä

àéìãèéí ÇÄÒÃ, ÝÌÃ õàìòðàí çóäòàé 12 ñóìàíä àæèëëàæ, ìýäðýë, äîòðûí ýì÷èéí ¿çëýã õèéæ 384 õ¿íä

¿éë÷èëæ, 24 íýðèéí 782620 òºãðºãèéí ýìèéã ¿íýã¿é òàðààñàí. ÓëààíѕÓóë ñóìàíä ãàð àðãààð àëò

îëáîðëîæ áóé èðãýäýä ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ çîðèëãîîð óäèðäàìæ ãàðãàí 2010

îíû 10 ñàðä ÿâóóëûí ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëæ, ¿çëýãò 236 õ¿í õàìðàãäàæ, ýì÷èëж çºâëºãºº ºãñºí.

/Б-100.0%/

ßâóóëûí ¿éë÷èëãýý

1.1.35. ªðõ, ñóìûí ýìíýëýã á¿ðèéã íýí øààðäëàãàòàé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé áàãöàä çààñàí ýìíýëãèéí òóñëàìæ, ¿éë÷èëãýýã õ¿í àìä á¿ðýí ¿ç¿¿ëýõ ÷àäàâõèòàé áîëãîõ, ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿éë àæèëëàãààã ò¿ëõ¿¿ õºãæ¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ:

Нэн шаардлагатай болон нэмэлт тусламж ђйлчилгээний багцийн талаар эрх зђйн акттай болсон áà ýíý ђзђђлэх чиглэлээр сум єрхийн НЭÌÀ àжилтнууд болон эмч мэргэжилтнђђдийг сургаж чадавхижуулсан Нэн шаардлагатай болон нэмэлт тусламж ђйлчилгээний багцийн ђйл ажиллагааг хэрэгжђђлэх çîðèëãîîð Í¯ÁÕÀÑàí, Àçèéí õºãæëèéí áàíêíû äýìæëýãòýéãýýð Íèéãìèéí õàëàìæ äýìæëýã øààðäëàãàòàé ýìçýã á¿ëãèéí èðãýäýä Í¯ÝÌ áîëîí ýðõèéí áè÷ãèéí õ¿ð÷ ¿éë÷ëýõ ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëæ ýõýëëýý. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

Өðõèéí çîðèëòîò á¿ëãèéí èðãýäèéã ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿çëýã øèíæèëãýýíä õàìðóóëàí àæèëëàж байгаа нь:

1.1.36. Áàãèéí áàãà ýì÷èéã áýëòãýæ, óíààòàé áîëãîõ: Àéìãèéí õýìæýýíä õºäººãèéí 112 áàãò 118 áàãèéí бага ýì÷ àæèëëàæ, /çàðèì áàãò 2 ýì÷ àæèëëàäàã/ эмчийн õàíãàëò 100.0 õóâüòàé áàéíà. 2009-2010 îíä ÓÈÕ-í ãèø¿¿í ª.Ýíõò¿âøèíãèéí áàãö áîëîí Òîãâîðòîé àìüæèðãàà-2 òºñëººð 15 áàãèéí ýì÷èä ìîòîöèêëü îëãîæ, áàãèéí ýì÷èéí óíààíû õàíãàëò 91.0 õóâüòàé áàéíà. 2009-2011 îíä ÿàðàëòàé òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ àðãà ç¿é, îñîë ãýìòëèéí ¿åèéí ÿàðàëòàé òóñëàìæ ñóðãàëòàíä 120, Í¯ÝÌ-í òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ñóðãàëòàíä 70, ñýòãýöèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ñóðãàëòàíä 28, ÝÌØÓÈÑ-í òºãñºëòèéí äàðààõ ìýðãýøèë äýýøë¿¿ëýõ 1 ñàðûí ñóðãàëòàíä 12 áàãèéí ýì÷ õàìðàãäàæ, Àéìãèéí ÝÌÑ-í ºíººãèéí áàéäàë, òóëãàìäñàí àñóóäàë çºâëºãººíä 76 áàãèéí ýì÷èéã îðîëöóóëñàí. /Б-100.0%/

Багийн бага эмч нарыг чадавхижуулах сургалт

1.1.37. Èðýýä¿éí áîñãî òºâ áîëîí ÅÁÑ-óóäààð äàìæóóëàí ºñâºð ¿åèéíõýíä ¿ç¿¿ëýõ ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðòýýìæ ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ:

ªñâºð ¿åèéíõýíä çîðèóëñàí ¿éë÷èëãýýã ºðãºæ¿¿ëæ, ÁÇÄÕ-ûã îíîøëîõ, ýì÷ëýõ, çºâëºãºº ºãºõ íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýýг áèé áîëãîæ ýýëòýé îð÷èí á¿ðä¿¿ëэв. ªñâºð ¿åèéí Èðýýä¿éí áîñãî òºâèéí ñàëáàðóóä, ºñâºð ¿åèéí õ¿¿õäèéí çºâëºëèéã нийт ñóìäын 65,2 %-ä áàéãóóëæ, õ¿¿õäèéí îðîëöîîã буй болгож ìýäýýëýë, çºâëºãºº, ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëæ áàéíà. Ñóðãóóëü, öýöýðëýã¿¿ä îðîí òîîíû ýì÷ýýð õàíãàãäàæ õ¿¿õýä, ºñâºð ¿åèéíõýíä õ¿ð÷ ¿éë÷ëýõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ñàéæèðлаа. /Б-100.0%/

2008 2009 2010 2011 îìû ýõìèéõàãàð æèë

920 1018 1418

211 634

1310 1960

439

1276 2001

5357

1475

Íèéò ¿çëýã Çºâëºãºº ÌÑÑ


“Èðýýä¿éí áîñãî” òºâººð çºâëºãºº, ÌÑÑ, ¯çëýãò õàìðàãäñàí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äèéí ¿ç¿¿ëýëò

Ñóðãóóëèéí ýì÷ íàðûí òîî ªñâºð ¿åèéí “ Èðýýä¿éí áîñãî” òºâèéí ñàëáàð /ºñãºí ä¿íãýýð/

1.1.38. Àéìãèéí ÝÌÁ-óóäûí ÷àíàðûí óäèðäëàãûí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ, ÷àíàðûí óäèðäëàãûí õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ¿ð ä¿íã òîîöîõ:

Эрђђл мэндийн газар чанарын зєвлєл, Нэгдсэн эмнэлэгт ÷àíàðûí àëáà, ñóì ºðõèéí ýìíýëýãò ÷àíàðûí êîìèññ áàéãóóëàí àæèëëóóëæ, ЭМБ-уудад чанарын удирдлагын тогтолцоо бђрдђђллээ. Аймгийн хэмжээнд 37 эрђђл мэндийн байгууллага “Чанар”-ын хєтєлбєр боловсруулан хэрэгжђђлж хэрэгжилт 70,6 хувьтай байна. 2009-2011 îíä 31 ÝÌÁ-уудад ÷àíàðûí äîòîîäûí õÿíàëò 1274, õºíäëºíãèéí õÿíàëò 145 óäàà тус тус õèéãäñýí áàéíà. 2011 оны 10 сарын байдлаар 100 гаруй эмч мэргэжилтэнг чанарын сургалтанд хамруулж мэргэжил арга зђйн удирдлагаар ханган ажиллаа. 2009 онд 7567 иргэдээс тусламж ђйлчилгээний чанар хђртээмжийн талаар судалгаа авахад 68,1 хувь нь сэтгэл ханамжтай байсан бол 2010 онд 10952 иргэдээс сэтгэл ханамжийн судалгаа авахад 81,1 хувь болж 13 хувиар эерэг ђнэлгээ нэмэгдсэн байна. /Б-100.0%/

1.1.39. Ýð¿¿ë ìýíäèéí ýýëòýé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé óäèðäàìæ øàëãóóð ãàðãàæ ÝÌÁ-óóäàä ìºðä¿¿ëýí ¿ð ä¿íã òîîöîæ ñóðòàë÷ëàõ: Ýð¿¿ë ìýíäèéí ýýëòýé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé òàëààð 38 ÝÌÁ-óóäàä ¿íýëãýý õèéõýä 82.7-92.0

õóâüòàé áàéíà. Ýýëòýé òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð ºðºº, òàñàëãààíû ýýëòýé íºõöºë á¿ðä¿¿ëýõ, õàëäâàð õàìãààëëûí äýãëýì, óãòàæ ¿éë÷ëýõ ¿éë÷èëãýý çýðãýýð холбогдох мэргэжилтнђђдэд зєвлєгєє єгсний зэрэгцээ 37 эрђђл мэндийн байгууллага ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýä çîðèóëñàí áóëàí áàéãóóëснаар ýìíýëãèéí äîòîîä æóðàì, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ýðõ, ¿¿ðýã, øèíæèëãýýíä õýðõýí áýëòãýõ, çýðýã èðãýä õýðýãöýýòýé ìýäýýëëèéã авч ђйл ажиллагаанд оролцож áàéíà. 8 ñóìûí ýìíýëýã, Íýãäñýí ýìíýëýãò õºòº÷ ñóâèëàã÷ àæèëëàæ, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí ýðýëò õýðýãöýýíä íèéö¿¿ëýí ìýäýýëýë, ñóðòàë÷èëãààã çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà. Ñóì ºðõèéí ýìíýëã¿¿äýä õ¿¿õäýä ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã ñàéæðóóëàõ àæëûí ÷èãëýë ºã÷, “Ýõ õ¿¿õäýä ýýëòýé ñóì ºðõèéí ýìíýëýã øàëãàðóóëàõ áîëçîë” áàòëàõ òóõàé àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011 îíû À/127 äóãààð çàõèðàìæèéã ÝÌÁ-ä õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà. 2011 îíû ýõíèé õàãàñ æèëèéí áàéäëààð 0-5 íàñíû õ¿¿õäèéí ýíäýãäýë ºìíºõ îíîîñ 5.3 ïóíêòýýð áóóðààä áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.40. Íèéòèéã õàìàðñàí ºâ÷ëºë, ãýíýòèéí àþóë îñëûí óëìààñ ýð¿¿ë ìýíäýä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëººëëºººñ óðüä÷èëàí ñýðãèèëýõ,ýðò ñýðýìæë¿¿ëýõ, ýì÷ëýõ, íºõºí ñýðãýýõ, õºíãºâ÷ëºõ òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýíèé öîãö òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ:

Íèéòèéã õàìàðñàí ºâ÷ëºë, ãýíýòèéí àþóë îñëûí óëìààñ ýð¿¿ë ìýíäýä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëººëëººñ óðüä÷èëàí ñýðãèйëýõ, ãàìøãèéí ¿åä àâàõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãººã æèë á¿ð òîäîòãîí õîëáîãäîõ òîîöîî, ñóäàëãààã ãàðãàí, áýëýí áàéäëûã õàíãàí àæèëëàæ áàéíà. Îíöãîé áàéäëûí åðºíõèé ãàçðààñ çîõèîí áàéãóóëñàí êîìàíä øòàáûí èæ á¿ðýí ¿ç¿¿ëýõ ñóðãàëòàíä îðîëöîæ Ýð¿¿ë ìýíäèéí àëáà íü õàíãàëòòàé ñàéí ¿íýëãýý àâñàí. Томуугийн А/H1N1/ дэгдэлтийн ¿åä зохион байгуулаëтын арга хэмжээã øóóðõàé àâñíààð томуугийн цар тахлыг хохирол багатай даван туулж, дэгдэлтийн ђеийн арга хэмжээнд íèéò 44.9 ñàÿ тєгрєг зарцуулсан байна. Зóäòàé 16 ñóìàíä ÿâóóëыí íàðèéí ìýðãýæëèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëæ 528 èðãýäýä ¿éë÷èëæ, 24 òºðëèéí 956060 òºãðºãèéí ýìèéã ¿íýã¿é òàðààæ, Í¯Á-í ÕÀÑ-ààñ çóäòàé 12 ñóìàíä 21.9

0

5

10

15

20

25

30

2008 2009 2010 2011

16 20

24 27

0

5

10

15

2008 2009 2010 2011

0 3

11 15


ñàÿ òºãðºãèéí ñàíõ¿¿æèëò îëãîæ, ÝÌÃ-ààñ ÿâóóëûí àìáóëàòîðèéí ¿éë÷èëãýýã çîõèîí áàéãóóëæ, 5954 õ¿íèéã ¿çëýãò õàìðóóëàí 7.9 ñàÿ, 704 ø ºðõèéí ýìèéí ñàí áýëòãýí ò¿ãýýæ 7 ñàÿ òºãðºã çàðöóóëñàí. 2009-2011 оны эхний 10 сарын байдлаар хєнгєвчлєх тусламж ђйлчилгээнд 305 эмчлэгдэж 14,1сая, хими эмчилгээнд 279 хђн хамрагдаж 20,5 сая тєгрєг тус тус зарцуулсан байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

Команд штабын үзүүлэх сургалтанд

оролцож байгаа нь

1.1.41. Ãàìøèã, íèéòèéã õàìàðñàí ºâ÷ëºë, ãýíýòèéí îñîë àþóë, õîðäëîãûí ¿åä øààðäàãäàõ

ýì, ýìíýëãèéí õýðýãñýë íººöèéí òîîöîîã ãàðãàí,öóñ öóñàí á¿òýýãäýõ¿¿íèé íººöèéã õýðõýí

á¿ðä¿¿ëýõ òàëààð òóñãàé æóðàì ãàðãàí ýð¿¿ë ìýíäèéí àëáàíû òºëºâëºãººíä òóñãàæ

õýðýãæ¿¿ëýõ:

Ãàìøèã, îëíûã õàìàðñàí îñîë ãýìòëèéí ¿åä öóñíû áàíêèéã äýëãýõ çóðàãëàë ãàðãàæ, àæèëëàõ æóðìûã

áîëîâñðóóëàí îíöãîé áàéäàë çàðëàñàí ¿åä àæèëëàõ ìýðãýæèëòí¿¿äèéí á¿ðòãýëèéã øèíý÷èëñýí. 2010

оны 11 саðä Засаг даргын зєвлєлийн хурлаар МУ-ын тєрєєс донорын цус, цусан бђтээгдэхђђний

хангамжийг сайжруулах аюулгђй байдлыг хангах талаар аймгийн 2009-2010 оны ђйл ажиллагааны

тєлєвлєгєєний хэрэгжилтийг õýëýëöýí цус, цусан á¿òýýãäýõ¿¿íèé õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ, аюулгђй

байдлыг хангаõ бодлогыг 2011-2013 онд хэрэгжђђлэх ђйл ажиллагааны тєлєвлєгєєг áàòëóóëàí

õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Íýãäñýí ýìíýëãèéí ýìèéí òºñºâò ãàìøèã, îñëûí ¿åä öóñ öóñàí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð

õàíãàõàä 8 ñàÿ òºãðºã òºëºâëºñºí. Ìºí òàðâàãàí òàõëûí õ¿íèé ºâ÷ëºëèéí ãîëîìòîíä àæèëëàõ õ¿í õ¿÷,

õýðэãñëèéí òîîöîî, òàõëààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ áîëîí ýì÷ëýõýä çàðöóóëàõ

çàðäëûí òîîöîî, Ýð¿¿ë ìýíäèéí àëáàíû áèå á¿ðýëäõ¿¿íèé 7 õîíîãèéí õîîë, õ¿íñíèé òîîöîî, ãàìøãèéí

¿åä õ¿í õ¿÷, õýðýãñëèéã äàé÷ëàí ãàðãàõ òºëºâëºãºº, ãàçàð õºäëºëò, öàñàí áîëîí øîðîîí øóóðãà, ãàí,

çóä, ãàë ò¿éìðèéí ¿åä øààðäëàãàòàé çàðäëóóäûí òîîöîîã øèíýýð õèéëýý. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.42. ÝÌÁ-óóäûí õîã õàÿãäëûí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëæ õîã õàÿãäëûã àþóëã¿é òýýâýðëýõ

óñòãàõ àðãà õýìæýýã îíîâ÷òîé çîõèîí áàéãóóëàõ:

Ñóì, ºðõèéí 15 ýìíýëãèéí ýìíýëãèéí ãàðàëòàé õîã õàÿãäëûí àþóëã¿é õàäãàëàõ, òýýâýðëýõ, óñòãàõ ¿éë àæèëëàãààíä ¿íýëãýý õèéõýä õîã ÿëãàõ ¿éë àæèëëàãàà 80 хувьтай, äóíäûí õàäãàëàëòûí ¿éë àæèëëàãàà 70 хувьтай, õîã õàÿãäëûí óñòãàë 60 õóâüòàé áàéíà. Á¿õ ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäààñ ýìíýëãèéí ãàðàëòàé õîã õàÿãäëûí ìýäýýã ñàð á¿ð öóãëóóëàí íýãòãýæ, ýìíýëãýýñ øàëòãààëàõ õàëäâàðûí òàíäàëòûã õèéæ, ýðãýí ìýäýýëæ áàéíà. Аéìãèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûí õîã õàÿãäëûí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ ñòðàòåãè òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí õýðýãæèëòèéã çîõèîí áàéгóóëæ áàéíà. 2010 оноос Óëààí-Óóë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Öàãààí-Óóë, Öàãààí íóóð Тариалан ñóìäын ýìíýëãђ¿äèéã ДЭМБ, ММССангийн эрђђл мэндийн òºñëєєр ýìíýëãèéí õîã õàÿãäëûã àþóëã¿é áîëãîõ àâòîêëàâààð õàíãàж 50 сая тєгрєг зарцуулж, ñòàíäàðòûí áîõèðûí öýãòýé áолгосон байна. Ýìíýëã¿¿ä ñàéæðóóëñàí áèå çàñàõ ãàçàð, áîõèðûí öîîíîãийã òºñëèéí õ¿ðýýíä áîëîí ººðñäèéí õºðºíãººð áàðüæ áàéãóóëàí àøèãëàæ áàéíà. Õºäººãèéí íºõöºëä òºðñºí ýõ÷¿¿äýä àÿ òóõòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìûí ýìíýëýãò áèîñóóëòóóðûã àøèãëàæ èðãýäèéí ñýòãýë õàíàìæèä íèéöñýí òóë 2012 îíîîñ áóñàä ñóìäàä íýâòð¿¿ëýõýýð òºëºâëºæ áàéíà. Öàãààí-óóë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìäàä íýãäñýí õîãèéí öýãèéã öýãöëýõ, íèéòèéí ýçýìøëèéí òàëáàéä õîãèéí ñàâ áàéðëóóëàõ, õóð õîã öýâýðëýõ çýðýã ÷èãëýëýýð 5 ñàÿ òºãðºãèéí òºñºë õýðýãæèæ áàéíà.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ Ñàéæðóóëñàí áèå çàñàõ ãàçàð, áèî ñóóëòóóð

àþóëòàé õîã õàÿãäàë õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ àâòîêëàâ

1.1.43. Ñóìûí Çàñàã äàðãà íàð ººðèéí äàâñàí îðëîãûí 10-ààñ äîîøã¿é õóâèéã ýð¿¿ë ìýíäèéí õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä çàðöóóëàõ:

Ñóìûí äàâñàí îðëîãûí 10-ààñ äîîøã¿é õóâèéã íèéãìèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä çàðöóóëàõ òàëààð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí øèéäâýð ãàð÷ ñóìäàä õ¿ðã¿¿ëýí õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýýä áàéíà. ÍÝÌ-í àðãà õýìæýýíä èðãýä áàéãóóëëàãà àæ àõóéí íýãæ, òºñâèéí áàéãóóëëàãà, ÒÁÁ, õàìò îëîí èäýâõèòýé îðîëöîæ ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ áàéíà.

/ХШ-50.0%/ /ХШ-70.0%/

1.1.44. Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí ¿íäýñíèé õºòºëáºð¿¿äèéã óÿëäóóëàí çîõèöóóëæ áàéãóóëëàãà õàìò îëíû îðîëöîîã õàíãàí àæèëëàõ:


ÍÝÌ-èéí õºòºëáºð¿¿äèéí òºëºâëºëò çîõèöóóëàëòûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 117 äóãààð çàõèðàìæ ãàð÷ õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéã õàðèóöàí çîõèîí áàéãóóëàõ, òàéëàãíàõ òîëãîé áàéãóóëëàãà áîëîí õàìòðàí àæèëëàõ áàéãóóëëàãóóäûã òîäîðõîé áîëãîñîí. 2009 îíä àéìãèéí “Íèéãìèéí àæèëòíû àíõäóãààð çºâëºãººí”-èéã çîõèîí áàéãóóëæ, çºâëºãººíèé øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ, íèéãìèéí ñàëáàðò õýðýãæèæ áàéãàà ¿íäýñíèé õºòºëáºð¿¿äèéí óÿëäàà çîõèöóóëàëòûã õàíãàõ çîðèëãîîð ñóìäàä Çàñàã äàðãààð íü àõëóóëàí Íèéãìèéí áîäëîãûí çºâëºëèéã áàéãóóëàí, Ãýð á¿ë õ¿¿õäèéí хºãæëèéí ÷èãëýëýýð õèéõ ажлын жагсаалт гаргаж хђргђђлсэн. 2009 îíîîñ ÕÄÕÂ/ÄÎÕ-îîñ ñýðãèéëýõ ”Манлайлал” аяныг єрнђђлж 12 байгууллагыг îðîëöóóëàí ¿éë àæèëëàãààã íü ¿íýëæ óðàìøóóëñàí. Õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä байгууллага хамт олны оролцоог хангах чиглэлээр 17 аян зохион байгуулахаар тєлєвлєснєєс 7 аяныг зохион байгуулаад байна. “Дэлхийн зєн” ОУ-ын байгууллагатай хамтран 2 сум, 6 єрхийн эмнэлэгт хђђхдийн хоол тэжээлийн чиглэлээр “Гал голомт” хєтєлбєрийг хэрэгжђђлæ, 3 сум, 1 єрхийн эмнэлэгт шђдний урьдчилан сэргийлэх ђзлэг эмчилгээ, БГХѓ, ѓёЭМ, БЗДХ, ХѓЦМ, Эрђђл мэндийн албан бус боловсрол зэрэг 13 удаагийн сургалт зохион байгуулж, Сђрьеэгийн тасагт хєдєлмєр эмчилгээний кабинет тохижуулж оѐдлын машин 2-ийг олгосон. Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí Ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãàä õýðýãæèæ áàéãàà õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõýä á¿õ ñóìä, ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãûã íèéãìèéí àæèëòàíòàé áîëãîí ñóðãàæ ìýðãýø¿¿ëñíýýð ÅÁÑ, çàõèðãàààíû íèéãìèéí àæèëòíû õàìòûí àæèëëàãàà óÿëäàà ñàéæðàí èðãýäýä õ¿ðñýí ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëýõ áîëîìæ íýìýãäñýí. ÌÌÑÑ-èéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí òºñëèéí õ¿ðýýíä ñóìäûí ÇÄÒÃ-í äàðãà, ÀÀÍÁ-í ýçýä, õýëòýñ, àãåíòëàãûí äàðãà íàð, ÅÁÑ-í çàõèðàë, ýì÷ íàð íèéò 162 õ¿í ýð¿¿ë ìýíäèéã äýìæèõ ÷èãëýëýýð ñóðãàëòàíä õàìðàãäàæ, òýòãýëýãò òºñëèéí óðàëäààíä 20 òºñºë õ¿ðã¿¿ëснээс 2 тєсєл шалгаран хэрэгжиж байна. /Б-100.0%/

Ýð¿¿ë ìýíäèéí үйл ажиллагаанд áàéãóóëëàãà õàìò îëíû îðîëöîî

1.1.45. Òºìºðáóëàã, Öýöýðëýã, ×àíäìàíü-ºíäºð ñóìäàä õ¿í ýìíýëãèéí, Ìºðºí ñóìàíä 50 îðòîé òºðºõèéí áàðèëãà øèíýýð áàðüæ, Òàðèàëàí, Öàãààííóóð, Õàòãàë òîñãîíû õ¿í ýìíýëãèéí áàðèëãàä ºðãºòãºë, Ãàëò, Ðàøààíò ñóìäûí õ¿í ýìíýëýã, Íýãäñýí ýìíýëãèéí ñýòãýöèéí òàñãèéí ýìíýëýãò èõ çàñâàð õèéõ:

2009 онд Галт сумын эмнэлгийн их засварт 29.0 сая тєгрєг, Нэгдсэн эмнэлгийн Сэтгэцийн тасгийн их засварт 64.0 сая тєгрєг тус тус зарцуулсан. 2010 онд Òºìºðáóëàã ñóìûí хђн ýìíýëãèéí áàðèëãà 411,6 сая тєгрєг, Чандмань-ѓндєр сумын хђн эмнэлгийн барилгыг 450,0 сая тєгрєгний хєрєнгє оруулалттайгаар шинээр áàðьж ашиглалтанд оруулаад байна.Öàãààííóóð, Их-Уул ñóìдын хђн ýìíýëãèéí ºðãºòãºëд 89,9 сая тєгрєг, Тосонцэнгэл, Рашаант, Шинэ-идэр, Улаан-Уул ñóìдûí хђн ýìíýëãèéí èõ çàñâàðт 135.0 сая тєгрєг тус тус зарцуулагдсан. Нэгдсэн эмнэлгий дээвэр, дотор, мэс заслын тасагт 112.0 сая тєгрєгийн их засвар хийгдсэн. 2011 онд Аймгийн Нэгдсэн эмнэлгийн 50 ортой тєрєхийн барилга 1524.1 сая, тєв байрны их засварт 300 сая, Цэцэрлэг сумын хђн эмнэлгийн барилга 100.0 сая, БГХѓТАлбаны барилга 206.7 сая, Баянзђрх сумын хђн эмнэлгийн барилга 411.2 сая тєгрєгийн хєрєнгє оруулалтаар тус тус барьж эхлээд ђргэлжлэх шатандаа явж байна. Тариалан сумын хђн эмнэлгийн их засвар 75.3 сая тєгрєг, Хатгал сумдын эмнэлгийн єргєтгєл, их засвар 150.0 сая, Далай-Элбэрэл, Дэлгэрмєрєн, Буян єрхийн эмнэлгђђдийн их засвар єртгєтгєлд 151.0 сая тєгрєгєєр тус тус засвар хийгдэж, ашиглалтанд орж эхлээд байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.46. Àëàã ýðäýíý, Á¿ðýíòîãòîõ ñóìäûã ýõ÷¿¿äèéí àìðàõ áàéðòàé áîëãîíî:

2010 îíä Алаг-Эрдэнэ, Бђрэнтогтох сумдад эхийн амрах байрыг шинээр барьж ашиглалтанд оруулж, 40.0 сая тєгрєг зарцуулсан байна. /Б-100.0%/

0

50

100

150

2008 îì 2009 îì 2010 îì 2011 îì

60

118 110 99

Õàìòðàí àæèëëàñàí áàéãóóëëàãûí òîî


1.1.47. Áàãèéí ýì÷èéã ìîòîöèêë 2-îîñ äîîøã¿é ìîðü íýí øààðäàëàãàòàé áàãàæ õýðýãñýë 500.0 òºãðºãíººñ äîîøã¿é ýìèéí ýðãýëòèéí ñàíòàé áîëãîõ:

"Багийн õºãæëèéã äýìæèõ òºñºëä ñàíàëàà îðóóëæ Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçðûí Õºãæëèéí áîäëîãûí õýëòýñòýé õàìòðàí ажиллаж, багийн эмчийн 90% нь мотоциклîор, 88% нь мориор хангагдан тусламж ђйлчилгээг ђзђђлж байна. 2009-2010 онуудад 19 багийн бага эмчийг øèíýýð мотоциклîор ханган бђх багийн эмч нар зайлшгђй шаардлагатай 108 нэр тєрлийн эмийг сумын эргэлтийн эмийн сангаас татан авч иргэдэд ђйлчилж байна. Багийн эмчийн яаралтай тусламжийн эмийг сумын эмнэлгээс авч жилд нэг багийн эмч 60 орчим мянган тєгрєгийг яаралтай тусламжинд зарцуулдаг боллоо. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.48 Т¿ðãýí òóñëàìæèéí àâòîìàøèíààð õàíãàõ: 2009-2010 онуудад Эрђђл мэндийн газар 1, Àéìãèéí íýãäñýí ýìíýëýãò -4, ÑÄÝ-ò 3, Ñóìûí õ¿í

ýìíýëýãò -7, Öýöýðëýã, Ãàëò ñóìûí áàãà ýì÷èéí îðòîé ñàëáàðò - 2, ìºðºí ñóìûí 6 ºðõèéí ýìíýëýãò-6 íèéò 360.7 сая тєгрєгний єртєг бђхий 23 ширхэг тђргэн тусламжийн автомашинаар хангàж яаралтай тђргэн тусламжийн ђйлчилгээ ђзђђлж байна. /Б-100.0%/

Нэгдсэн эмнэлгийн түргэн тусламжийн машин ММССангийн төслийн үйлчилгээний машин

1.1.49 Îëîí óëñ,òèâ äýëõèé,óëñûí àâàðãà øàëãàðóóëàõ óðàëäààí òýìöýýíä àìæèëò ãàðãàñàíòàìèð÷èä,áàãø äàñãàëæóóëàã÷äûã øàãíàæ óðàìøóóëäàã áîëçëûã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ:

Îëîí óëñ ,òèâ äýëõèéí,óëñûí àâðàãà øàëãàðóóëàõ óðàëäààí òýìöýýíä àìæèëò ãàðãàñàí òàìèð÷èä, áàãø, äàñãàëæóóëàã÷äûã øàãíàæ óðàìøóóëàõ áîëçëûã øèíý÷ëýí 2010 îíä 61 òàìèð÷äàä 6.9 ñàÿ, 2011 îíä 92 òàìèð÷äàä 20.6 ñàÿ òºãðºãèéн урамшуулал îëãîâ.

Улсын аварга шалгаруулах тэмцээнээс 2008 îíä нийт 199 медаль àâ÷, спортын мастер 7, ñпортын дэд мастер 9, зэрэгтэй тамирчид 47 шинээр тєрєн гарч нийт дђнгээрээ улсад 5-ð байранд шалгарсан. 2009 онд нийт 254 медаль àâ÷, спортын мастер 3,спортын дэд мастер 7, çýðýãòýé тамирчид 59 шинээр тєрєн гарч жилийн ажлаар улсад 3-р байранд шалгаðсан.

íîòîôèêë íîðü

90

88

Áàãèéí ýì÷èéн унааны хангалтын хувь /2011 оны

10 сарын байдлаар/

71 56 76 67 75 78

61

123 89

2008 2009 2010

Улсын аварга шалгаруулах тэмцээний амжилтаас

алт ìºíãº õ¿ðýë

Ýì õýðýãñýë, óí ààãààð õàí ãàæ áàéí à


2010 онд нийт 242 медаль àâ÷, спортын мастер 3, дэд мастер 3, зэрэгтэй тамирчид 62 тєрєн гарч, ёндэсний спортын наадамд 4-р байр, жилийн ажлын дђнгээр улсад тэргђђлж 30,0 сая тєгрєгний тоног тєхєєрºмжєєр шагнагдàâ. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.1.50 Биеийн тамир спортын сургууль байгуулж,єсвєр ђеийн аймгийн шигшээ багийн хичээллђђлэх:

Õ¿¿õäèéí òºëºº õýëòñèéí áàéðûã àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 319 ä¿ãýýð çàõèðàìæ, ÈÒÕ-ûí 80 äóãààð òîãòîîëîîð Ñïîðò õîðîîíä øèëæ¿¿ëýí сïîðòûí ñóðãóóëü áîëãîõîîð øèéäâýðëýæ, çàñâàðûí àæèëä íèéò 76.8 ñàÿ òºãðºãèéí òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð çàñâàð õèéãäýæ, 9.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð òåõíèê õýðýãñýë áîëîí áóñàä òîíîã òºõººðºìæººð õàíãàñàí. Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 58 äóãààð çàõèðàìæààð “Ãóðâàí àâðàãà” ñïîðòûí äóíä ñóðãóóëь áàéãóóëàí 300 ãàðóé ñóðàã÷ ñïîðòûí 9 òºðëººð õè÷ýýëëýæ áàéíà. /Б-100.0%/

1.1.51 Спортын тєрєл бђрээр єсвєр ђеийн шигшээ баг бђрдђђлэх: Óëñûí áîëîí àéìãèéí ºñâºðèéí àâàðãà øàëãàðóóëàõ òýìöýýíä 16-17 òºðëººð 4000 ãàðóé òàìèð÷èä îðîëöîæ, óëñûí àâàðãà øàëãàðóóëàõ òýìöýýíýýñ 256 ìåäàëü, ÎÓ-ûí 3 òºðëèéí òýìöýýíýýñ /òýø¿¿ð, øèðýýíèé òåííèñ, æóäî/ 20 ìåäàëü àâñàíû çýðýãöýý ñïîðòûí ìàñòåð öîë 5 õ¿í, ñïîðòûí äýä ìàñòåð 11 õ¿í, ñïîðòûí 1,2,3 äóãààð çýðãèéí áîëçîë áèåë¿¿ëñýí òàìèð÷èä 84, ø¿¿ã÷ 12 øèíýýð òºðºí ãàðëàà. ªñâºð ¿åèéí øèãøýý áàã íü Öàíà-òýø¿¿ð, Ñàãñàí áºìáºã, Õºíãºí àòëåòèê, Âîëåéáîë, ¯íäýñíèé áºõ, ×ºëººò áºõ, Ãèìíàñòèê, Æ¿äî, Ñàìáî áºõ ãýñýí 9 òºðëººð õè÷ýýëëýæ ýõëýýä áàéíà. /Б-100.0%/

1.1.52 Рашаант, Тосонцэнгэл, Бђрэнтогтох Их-уул, Рэнчин-лхђмбэ, Цагаан-ђђр, Чандмань-

єндєр, Мєрєн сумын 3-р сургуульд спортын сургууль шинээр барьж, Цагаан-уул сумын

спорт заал засварлах асуудлыг шийдвэрлэх:

Øèíý-èäýð, Ðýí÷èíëõ¿ìáý, Ðàøààíò ,Òîñîíöýííýë, Á¿ðýíòîãòîõ сумдын спортын танхимыг øèíýýð

áàðüæ ашиглалтанд оруулсны гадна Æàðãàëант, Öýöýðëýã, Õàíõ, Òàðèаëàí, Öàãààí-¿¿ð ñóìäûí

ñïîðòын танхимд çàñâàð хийгдсэн.

/ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

1.1.53 Аймгийн спортын цогцолборын барилгыг бђрэн дуусгаж ашиглалтанд оруулж,

стандартын тђвшинд хђрсэн хэрэгсэл матеариалаар хангаõ:

Ìîíãîë óëñûí õºãæ¿¿ëýõ ñàí, îðîí íóòãèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð çàñâàð, òîõèæèëòûí àæëûã õèéæ ñïîðò

öîãöîëáîðûí áàðèëãûã àøèãëàëòàíä îðóóëàâ.

Ñïîðò öîãöîëáîðûí çàñâàð, òîõèæèëòîíä óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òºñºâ, ÌÓ-ûã õºãæ¿¿ëýõ ñàíãààñ

íèéò 901.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäýâ.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

спортын цогцолбор

1.2.БОЛОВСРОЛ, СОЁЛ, ШИНЖЛЭХ УХААНЫ БОДЛОГЫН ХЭРЭГЖИЛТ:

1.2.1. Áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí õºãæëèéí ò¿âøèíãèéí /2008 îíû/ ñóóðü ñóäàëãàà ãàðãàæ, ìýäýýëëèéí ñàí á¿ðä¿¿ëæ, áàÿæóóëàõ: Аймгийн нийт сургууль, цэцэрлэгийн ђйл ажиллагаанд хяналт, шинжилгээ, ђнэлгээ хийж хєгжлийн тђвшингийн суурь судалгааг гарган стандартын хэрэгжилтèéн тђвшинг тогтоож, хђний нєєц, суралцагсадын, хичээлийн байр анги кабинетийн дотуур байр, тоног тєхєєрємжийн, сурлагын


стаíдартын гэх мэт мэдээллийн нэгдсэн санг бђрдђђлэн жил бђр шинэчлэн баяжуулж бодлого тєлєвлєлтєд ашиглаж байна. /Б-100.0%/ ёђнд:

Боловсрол, мэдээллийн нэгдсэн сангаас: Боловсролын салбарын хђний нєєц 2011:

АЗДТГ-ын НХХ, БСГ-ын удирдах ажилтан, мэргэжилтэн-20, ёйлчилгээний ажилтан-7 Цэцэрлэг

o багш, удирдах ажилтан-229

Туслах багш ѕ 161

Цэцэрлэгийн хђђхэд ѕ 5783

Хувилбарт сургалтанд- 3014

Ажилчид ѕ 301 Сургууль

Багш, удирдах ажилтан ѕ 1597

Сурагчид ѕ 25127

Дотуур байрны сурагчид ѕ 3934

Ажилчид ѕ 820

Боловсролын салбарт нийт ажиллагсад ѕ 3135 o Суралцагчид - 33924 o

ЕБС-ын үндсэн багш сүүлийн 4 жилээр:

Мэргэжлийн багш нарын хђрэлцээ нэмэгдэж багшлах эрхтэй багш нараар хангагдав.

ЕБС-ийн багшийн боловсролын тђвшин:

Бага дунд боловсрол:

2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012

1260 1279 1306 1340

2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012

49 65 85 108

779 865 897 937

409 330 318 295

23 1 6 0

магистр бакалавр диплом бусад

26630 26252 25918 25127

2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012

ЕБС-ийн сурагч


1.2.2. Àéìãèéí áîëîâñðîëûí ñàëáàðûã 2009-2012-îíä õºãæ¿¿ëýõ ìàñòåð òºëºâëºãºº áàòëóóëæ ìºðäºõ:

Аймгийн иргэдийн тєлєєлєгчдийн хурлын тэргђђлэгчдийн 2010 оны 123 дугаар тогтоолоор “Оюунлаг Хєвсгєл 2010-2015” боловсролын хєгжлийн хєтєлбєрийг батлуулан хэрэгжђђлж, биелэлт, ђр дђнг тооцон ажиллаж байна. Энэхђђ хєтєлбєр нь Аймгийн боловсролын хєгжлийн нєхцєл байдалд бодитой дђгнэлт єгч, ирээдђйн хєгжлийн гарцыг тодорхойлоход чиглэгдсэн єєр хоорондоо харилцан уялдаа бђхий цєм арга хэмжээнђђдийг багтааж, тогтвортой хєгжлийн ђзэл санаанд тулгуурлан боловсруулсан онцлогтой. Хєтєлбєрийн зорилго нь:

Боловсролын ђйлчилгээг иргэндээ ээлтэй, єгєєжтэй байхаар чанаржуулж, бодит чадвартай бђтээлч хариуцлагатай, Хєвсгєл аймгийн тогтвортой хєгжлийг хангахуйц тасралтгђй суралцагч, оюунлаг иргэнийг тєлєвшђђлэхэд чиглэгдсэн болно.

/Б-100.0.%/ 1.2.3 Áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, ¿ð àøãèéí ò¿âøèíä õÿíàëò øèíæèëãýý õèéæ, á¿òýö õýâ øèíæèéã îíîâ÷òîé áîëãîí, ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ:

2009 îíд õºäººãèéí ñóìäûí åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèóäад, 2010 оны эхний хагас жилд Мєрєн сумын ерєнхий боловсролын сургуулиудын áîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð, ¿ð àøãèéí ò¿âøèíä õÿíàëò- øèíæèëãýý, ђнэлгээ õèéæ, çºâëºí òóñалсны зэрэгцээ бîëîâñðîëûí ¿éë÷èëãýýíä ÷àíàðûí ахиц, ººð÷ëºëò ãàðãàõàä ÷èãë¿¿ëæ àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 оны 195,196,305 , 2010 оны 86,109 тоот захирамж, аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2009 оны 03, 112, 2010 оны 123, 2011 оны 75, 100,101 дугаар тогтоолууд гарч, хэрэгжиж байна. Ìºí Àëàã-Ýðäýíý, Цагааннуур ñóìûí ñóðãóóëèéã аймгийн Çасаг даргын захирамжаар бђрэн бђтэцтэй, ахлах сургууль болгон єргєтгєж, Мєрєн суманд “Гурван аварга” спортын äóíä сургууль, “Бђрэн хаан” бага сургууль, “Авьяас-8” дугаар сургуулийг шинээр байгуулж, хэвийн ђйл ажиллагаа нь явж байна. /Б-100.0%/

1.2.4. Áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí òºñâèéí õóâààðèéã àéìãèéí ÈÒÕ-ûí õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëýí áàòàëæ ìºðä¿¿ëýõ:

Òºñâèéí ¿ð àøèãòàé çàðöóóëàëò áèé áîëãîõîä ÷èãë¿¿ëýí Áîëîâñðîë ñî¸ëûí ãàçàðт тєсєв хєрєнгє оруулалтын , санхђђ бђртгэл хариуцсан мэргэшсэн нягтлан бодогчдыг ажиллуулж , БСГ, ñóìûí Çàñàã äàðãà, ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí ýðõëýã÷äèéí õîîðîíä жил бђр á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýëò, ñàíõ¿¿æèëòèéí 3 òàëò ãýðýýã áàéãóóëàí àæèëëàæ áàéíà. Салбарын санхђђгийн тайлан балансыг нэгтгэх, санхђђгийн ажилтнуудад арга зђйн зєвлємж єгєх, тайланг программчлах, харüяа байгууллагуудын нягтлан бодогчдыг мэргэжил арга зђйн удирдлагаар ханган чадваржуулах, олон улсын нягтлан бодох бђртгэлийн стандартыг хэрэãжђђлэх ажлууд хийгдэж, Аймгийн засаг даргын захирамжаар Áîëîâñðîëûí ñàëáàðûí òºñâèéí õóâààðèéã батлан , хэрэгжилтэд хяналт тавин ажиллаж байна. /Б-100.0%/

1.2.5. Áàã á¿ðò ãýð öýöýðëýã áàéãóóëæ, õóâèëáàðò ñóðãàëòûí õýëáýðèéã îëøðóóëàõ: Зуны сургалтын ђйл ажиллагааны чанар, хђртээмжийг сайжруулах талаар сумын, багийн Засаг дарга нар, цэцэрлэгийн эрхлэгчдийн нэгдсэн уулзалт, семинарыг жил бђр зохион байгуулж, зуны цэцэрлэг ажиллуулах бэлтгэлийг хангуулан ажиллаж байна. 2009-2010 оны хичэýлийн жилд ээлжийн бђлэгт-812, нђђдлийн бђлэгт-1734, явуулын багшийн сургалтаар -740 нийтдээ хувилбарт сургалтаар 24 ñóìûí 109 áàãò 245 õ¿í àæèëëàæ, 3286 õ¿¿õäèéã õàìðóóëæ, õóâèëáàðò ñóðãàëò 12.8 õóâèàð ºññºí. 2010-2011 оны хичэлийн жилд ээлжийн бђлэгт-549, нђђдлийн бђлэгт-2039, явуулын багшийн сургалтаар -602 нийтдээ хувилбарт сургалтаар 23 сумын 109 баг, Мєрєнгийн 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9-р цэцэрлэгийн зуны 127 бђлэгт 3190 хђђхэд хамрагдлаа. “Áîëîâñðîëûí ¿ð ä¿íä ò¿ðãýí õ¿ðýõ ñàíàà÷ëàãûí ò¿íøëýë” õºòºëáºðººñ íýã öýöýðëýãò 6 ñàÿ 668.618 òºãðºã, íèéò 33 ñàÿ 343.090 òºãðºãèéí зуны цэцэрлэгийн гэр болон дотоод тоног тєхєєрємжийг Баянзђрх, Арбулаг, Их-Уул, Галт, Бђрэнтогтох сумдад нийлђђллээ. /Б-100.0%/

СѓБ-ын ђйлчилгээний чанар хђртээмж, хамран сургалт:


ёзђђлэлт Хамран сургалт

Цэвэр жин

Бохир жин

Цэвэр жин

Бохир жин

Цэвэр жин

Бохир жин

Цэвэр жин

Бохир жин

СѓБ 77,5% 87,4% 83.3% 91.5% 82.4% 89.2% 84,3% 91,6%

Цэцэрлэг 49,8% 53,7% 51.5% 54.6% 53.2% 55.8% 55,2% 57%

2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012

1.2.6. Àéìàã, ñóìûí òºâèéí öýöýðëýãèéí íàñíû á¿õ õ¿¿õýä, ìàë÷äûí 5 íàñòàé õ¿¿õäèéã ÑªÁ-ä á¿ðýí õàìðóóëàõ:

Жил бђр цýöýðëýãèéí íàñíû á¿õ õ¿¿õýä áîëîí ìàë÷äûí 5 íàñòàé õ¿¿õäèéí ñóäàëãààã íàðèéâ÷ëàí ãàðãóóëæ ÑªÁ-ä á¿ðýí õàìðóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ áàéíà. 2011-2012 оны хичээлийн жилд малчдын 5 настай сургуульд элсэх хђђхдђђдийг зуны хувилбарт сургалтанд бђрэн хамрууллаа. /Б-100.0%/

1.2.7. Õè÷ýýëèéí áîëîí äîòóóð áàéðíû õ¿÷èí ÷àäëûã íýìýãä¿¿ëæ, ìàë÷èä îëîí õ¿¿õýäòýé

ÿäóó ºðõèéí õ¿¿õäèéã äýìæèõ çàìààð áàãà áîëîí äóíä áîëîâñðîëûí õàìðàí ñóðãàëòûã

óëñûí äóíäàæ ò¿âøèíä õ¿ðãýõ:

2009-2011 онд нийт улсын тєсвєєр 15873,0 сая тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийгдэж ђђний ђр дђнд

хичээлийн байрны суудлын тоо 2000, дотуур байрны орны тоо 300-ààр нэмэгдэж ээлжийн коэффицент

1,5, бђлэг дђђргэлт 29,8 болсон байна. 2008-2011 îíд õºäººãèéí 5 ñóìàíä Ç20 õ¿¿õäèéí, Ìºðºí

ñóìàíä 928 õ¿¿õäèéí õè÷ýýëèéí øèíý áàéð àøèãëàëòàíä îðóóëж, Бђрэнхаан сургууль, цэцэрлэгийн

цогцолбор, Гурван-аварга спортын дунд сургууль, Авьяас 8-р сургууль, 10, 11 дђгээр цэцэрлэгийг

шинээр ашиглалтад оруулснаар нийт 34 ЕБС, 37 цэцэрлэгтэй боллоо. /Б-100.0%/

1.2.8. Ãàëò, Öýöýðëýã, Õàòãàë, Óëààí-Óóë, ×àíäìàíü-ªíäºð, Ýðäýíýáóëãàí, Æàðãàëàíò, Ìºðºí ñóìäàä õè÷ýýëèéí áàéð øèíýýð àøèãëàëòàä îðóóëàõ:

Öýöýðëýã, Жаргалант, Галт, Õàòãàë ñóìäàä 320 õ¿¿õäèéí õ¿÷èí ÷àäàëòàé õè÷ýýëèéí áàéð áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëж, ×àíäìàíü-ªíäºð, Òîñîíöýíãýë ñóìäûí ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðàíä èõ çàñâàð õèéëýý. Ìºðºí ñóìàíä 250 õ¿¿õäèéí áàãà ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí öîãöîëáîð, 928 õ¿¿õäèéí õè÷ýýëèéí áàéðûã øèíýýð áàðüæ ашиглалтанд оруулав. Улаан-уул сумын 320, Эрдэнэбулган суманд 240, Чандмань-єндєр сумдын хичээлийн шинэ байрын зураг тєсєв хийгдэж 2011 онд барилгын àæëûã эхэлсэн, 2012 оны тєсєвт тусган хэрэгжђђлэхээр боллоо.

/Б-100.0%/ 1.2.9. Àðáóëàã, Òîñîíöýíãýë, Òºìºðáóëàã ñóì, Ìºðºí ñóìûí Èðýýä¿é, Äýëãýðìºðºí öîãöîëáîð ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðàíä èõ çàñâàð õèéæ, Ãóðâàí-Ýðäýíý ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðûã áîõèð óñíû ñèñòåìä õîëáîõ:

Àðáóëàã ñóìûí ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðíû ºðãºòãºë øèíýýð áàðüæ, Òîñîíöýíãýë, Тємєрбулаг ñóìûí ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàðèëãàä èõ çàñâàðûí àæëûã ã¿éöýòãýâ. Äýëãýðìºðºí öîãöîëáîð ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðàíä сан техникийн çàñâàðыг 120 сая тєгрєгийн єртєгтэйгээр õèéв. Ирээдђй сургуулü байсан хуучин байр буюу Авъяас-8 сургуулийн хичээлийн байрнû дээврийг 30 сая тєгрєгєєр засварлав. Ãóðâàí-Ýðäýíý ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðûã цэвэр, áîõèð óñíû ñèñòåìä õîëáîõ,

2009 он 2010 он 2011 он 7702,5 5665,4 2505,1

Улсын төсвөөр хийсэн хөрөнгө оруулалт

Хөрөнгө оруулалт /сая төг/

2009 он

2010 он

2011 он

257,5 168,9 31,9

Тогтвортой амьжиргаа-II төсөл боловсролд

Хөрөнгө оруулалт /сая төг/


Äýëãýðìºðºí öîãöîëáîð ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðàíä их засвар хийх хєрєнгийн асууäàл 2012 оны улсын тєсєвт тусгагдаж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.2.10. Ò¿íýë, Öàãààííóóð ñóìäûí ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéð, Ìºðºí ñóìûí 2 äóãààð öýöýðëýãèéí áàðèëãàä ºðãºòãºë õèéõ:

Ò¿íýë ñóìûí ñóðãóóëèéí õè÷ýýëèéí áàéðыг шинээр єргєтгєн барьж, Öàãààííóóð ñóìûí ñóðãóóëèéí äîòóóð áàéð, Ìºðºí ñóìûí 2 äóãààð öýöýðëýãèéí áàðèëãàä ºðãºòãºë õèéж 75 хђђхэд шинээр СѓБ-д хамрагдав. /Б-100.0%/

1.2.11. Àéìãèéí õýìæýýíä ñóðãóóëèéí ýýëæèéí êîýôôèöèåíòèéã 1,5-ààñ, á¿ëýã ä¿¿ðãýëòèéã 30-ààñ õýòð¿¿ëýõã¿é áàéëãàõ:

2009-2010, 2010-2011 оны хичээлийн жилд барилга хєрєнгє оруулалтын томоохон ажилууд хийсний ђр дђнд хичээлийн байрын суудлын тоо 2000ѕаар, дотуур байрын орны тоо 300-аар тус тус нэмэгдэж, аéìãèéí õýìæýýíä ñóðãóóëèéí ýýëæèéí ýýëæèéí êîýôôèöèåíò 1.5, á¿ëýã ä¿¿ðãýëò 29.8 áàéíà. /Б-100.0%/

1.2.12 Ìºðºí ñóìàíä 100, 150, Ðàøààíò ñóìàíä-90 îðòîé öýöýðëýãèéí áàðèëãà áàðüæ, àøèãëàëòàä îðóóëàí Òàðèàëàí, Öàãààí-¯¿ð, Õàíõ ñóì, Õàòãàë òîñãîíä 2011 онд õ¿¿õäèéí öýöýðëýã øèíýýð áàðèõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ:

Òàðèàëàí, Ìºðºí, Ðàøààíò ñóìàíä 4 öýöýðëýãèéí áàðèëãûã øèíýýð áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëàâ. Цàãààí-¯¿ð, Õàíõ, Галт, Эрдэнэбулган ñóì, Õàòãàë òîñãîíä õ¿¿õäèéí öýöýðëýã øèíýýð áàðèõаар зураг тєсєв хийгдэж ажил нь эхэлсэн 2012 оны тєсєвт ђлдэгäэл хєрєнгє нь туссан. /Б-100.0%/

1.2.13. Ìºðºí ñóìûí 1, 3 äóãààð öýöýðëýã, Òîñîíöýíãýë, Ýðäýíýáóëãàí, Òºìºðáóëàã ñóìäûí öýöýðëýãèéí áàðèëãàä èõ çàñâàð õèéõ:

Ýðäýíýáóëãàí ñóìûí õ¿¿õäèéí öýöýðëýãèéí 2-ð áàéð àøèãëàëòàíä îðж, Ìºðºí 1, 3 дугаар öýöýðëýã, Òîñîíöýíãýë сумын öýöýðëýãийн барилгын èõ çàñâàðûí àæèë õèéãäэж, Тємєрбулаг сумын хђђхдийн цэцэрлэгийн барилгыг “Загвар сум” тєсєлд хамруулан шинээр барих бэлтгэл ажлыг хангалаа. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

Хамран сургалтыг улсын дундажтай харьцуулбал:

УЛС АЙМАГ

2010-2011 оны хичээлийн жилийн байдлаар суурь боловсролын хамран сургалт 96,4 хувь, цэцэрлэгийн хамран сургалт 62,0 хувь, сургуулийн ємнєх боловсролын хамран сургалт 79,8 % байна.

2010-2011 оны хичээлийн жилийн байдлаар суурь боловсролын хамран сургалтын цэвэр жин 90.9% цэцэрлэгийн хамран сургалт 55,8%, СѓБ-ын хамран сургалтын цэвэр жин 89,2% байна.

2011-2012 оны хичээлийн жилийн байдлаар суурь боловсролын хамран сургалтын цэвэр жин 93,0% цэцэрлэгийн хамран сургалт 57,0%, СѓБ-ын хамран сургалтын цэвэр жин 91,6% байна

ёйлчилгээний чанар хђртээмж, хамран сургалт:

ёзђђлэлт Хамран сургалт

Цэвэр жин

Бохир жин

Цэвэр жин

Бохир жин

Цэвэр жин

Бохир жин

Цэвэр жин

Бохир жин

СѓБ 77,5% 87,4% 83.3% 91.5% 82.4% 89.2% 84,3% 91,6%

Цэцэрлэг 49,8% 53,7% 51.5% 54.6% 53.2% 55.8% 55,2% 57%

Бага боловсрол

91% 93% 94.3% 97.8% 95.7% 98.4% 96,7% 98,8%


Суурь боловсрол

85% 89% 87.6% 115% 85,6% 90.9% 84.6% 93,0%

2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012

1.2.14. Àðáóëàã, Á¿ðýíòîãòîõ, Öýöýðëýã ñóìäûí äîòóóð áàéðíû áàðèëãàä èõ çàñâàð õèéæ, Õàíõ ñóìûí äîòóóð áàéðûã ºðãºòãºæ, ìàë÷äûí õ¿¿õäèéã äîòóóð áàéðààð á¿ðýí õàíãàõ: Арбулаг, Á¿ðýíòîãòîõ, Öýöýðëýã ñóìäûí äîòóóð áàéðíû áàðèëãàä èõ çàñâàð õèéж, Ханх, Жаргалант, Цагааннуур сумдад шинээр дотуур байр барих тєсєвийг 2012 оны тєсєвт тусгуулан хэргжђђлэхээр боллоо. Баянзђрх, Цагааннуур, Алаг-Эрдэнэ, Арбулаг, Бђрэнтогтох сумын дотуур байрыг хатуу зєєлєн эдлэлээр хангаж, Галт, Цэцэрлэг, Цагаан-ёђр, Тђнэл, Тосонцэнгэл сумын сургуулиуд шинээр халуун устай болов. Сурагчдын 57 дотуур байранд 4338 хђђхэд амьдарч байгаа нь нийт хђсэлт гаргасан сурагчдын 86,5% -ийг эзэлж байна. Дотуур байранд амьдарч буй малчдын хђђхдийн хамрагдалтын хувь 98,1 байгаа хэдий ч байранд амьдрах хђсэлт гаргасан бђх малчдын хђђхэд хамрагдаж байгаа юм. /ХШ-100.0%/

1.2.15. Äîòóóð áàéðàíä àìüäðàõ îð÷èí íºõöëèéã ñàéæðóóëæ, õàëóóí óñíû ¿éë÷èëãýýã íýìýãä¿¿ëýõ:

Баянзђрх, Алаг-Эрдэнэ сумдын сурагчдын дотуур байрыг шинээр барьж ашиглалтанд оруулсны зэрэгцээ Áàÿíç¿ðõ, Öàãààííóóð, Àëàã-Ýðäýíý, Á¿ðýíòîãòîõ ñóìäûí ñóðãагчдын дотуур байрыг îð, õàòóó çººëºí ýäëýëýýð õàíãàæ, Ãàëò, Öýöýðëýã, Тђнэл , Цагаан-ёђр ñóìûí ñóðãóóëèóä øèíýýð хàëóóí уñòàé áîëëîî. Рашаант, Тђнэл, Бђрэнтогтох, Арбулаг зэрэг сумдын дотуур байрны гал тогоог иж бђрэн тоног тєхєєрємжєєр хангаж цагаан идээ бэлтгэх, хђнсний ногоо тариалах, туслах аж, ахуй эрхлэх асуудлыг бодлогоор дэмжин ажиллаж байна. /ХШ-90.0.%/ /Б-100.0%/

1.2.16. Ñóðãóóëü çàâñàðäàëòûí øàëòãààí íºõöëèéã òîãòîîæ, áè÷èã ¿ñãèéí áîëîâñðîë îëãîæ, íºõºí ýçýìø¿¿ëýõ ñóðãàëòàä õàìðàëòûã íýìýãä¿¿ëýõ:

Сургууль завсардсан шалтгааныг судалж тогтоолоо. (2009-2010оны хичээлийн жил, 2010-2011 оны хичээлийн жил сургууль завсардсан шалтгааны

эзлэх хувийн жин)

Судалгаанаас харахад амьдралын гачигдлаар ажил хєдєлмєр эрхлэхээр дийлэнх хђђхдђђд сургуулиас завсардаж байна.

Ñóðãóóëü çàâñàðäàëò

Амьдралын гачигдалаас

Сурах дургүйгээс

Ажил эрхлэхээр

Өвчний улмаас

Тодорхойгүй шалтгаанаас

23,8

9,2

27,6

15,5 23,8 27,5

3

39,2

16,4 13,7 2009-2010 он 2010-2011 он

2008-2009

2009-2010

2010-2011

2011-2012

762 315 334

69


2009 оноос хойш бичиг ђсэг тайлагдаагђй 1048 хђнд бичиг ђсгийн сургалтыг зохион байгуулан явууллаа. Бичиг ђсэгт тайлагдалт 97,9 %-тай байна. /Б-100.0%/

1.2.17. Àëáàí áóñ áîëîâñðîëûã õºãæ¿¿ëýõ, èðãýäèéí òàñðàëòã¿é áîëîâñðîëûã õàíãàõ ñ¿ëæýýã ¿¿ñãýí ãýãýýðëèéí òºâ¿¿äèéã áýõæ¿¿ëýõ:

24 ñóìûí ñóðãóóëèéí ÀÁÁ-ûí Ãýãýýðýë Òºâä ä¿éöñýí õºòºëáºðèéí 25 òºðëèéí 1015 øèðõýã, “Àìüäðàëûí èõ ñóðãóóëü” 52 àíãèò ðàäèî æ¿æèã, “Çàëóó ìàë÷äûí èõ ñóðãóóëü”, “Èðýýä¿é îéðõîí” îëîí àíãèò òåëå æ¿æèã ÑD-¿¿äèéã 2080, ñóðàõ áè÷èã 1030 øèðõýãèéã õóâààðèëàí õ¿ðã¿¿ëýâ. Мєн Эрдэнэбулган сумын Гэгээрэл тєв Тогтвортой амжиргаа-2 тєслєєс 2.8 сая тєгрєгийн “Монголын хєдєєгийн хђн амыг нийгмийн иж бђрэн ђйлчилгээгээр хангах “ тєсєлд хамрагдаж буй Цагааннуур, Ренчинлхђмбэ, Улаан-уул, Цагаан-уул сумдад 17 орчим сая тєгрєгийн Гэр сургуулийн гэр, ширээ сандлаар хангалаа. Чандмань-ѓндєр суманд Алóнгоо эхийн Гэгээрэл тєвийг бие даасан бђтэц орон тоогоор ажиллуулж, бђс тойргийн сумдын танхимын сургалтын гадна байгаа хђђхэд, бага боловсролтой иргэдэд тасралтгђй хэрэгцээт боловсролын ђйлчилгээ ђзђђлэх чиглэлээр ажиллуулж байна. /ХШ-90.0%/

1.2.18. 9, 11 ä¿ãýýð àíãè òºãññºí õ¿¿õä¿¿äèéã ìýðãýæëèéí ÷èã áàðèìæàà îëãîõ ¿å øàòòàé ñóðãàëòàíä õàìðóóëæ, àæëûí áàéðòàé áîëîõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ:

ЕБС-ийн 9,11 ä¿ãýýð анги тєгсєж их дээд сургуульд ороогђй 1100 орчим хђђхдийг мэргэжлийн чиг баримжаа олгох болон МСёТ-д 9-13 мэргэжлээр мэргэжилтэй ажилчин бэлтгэх сургуульд хамруулж “Оюу-толгой”-н мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх сургалтанд 200 хђн хамрагдан суралцаж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.2.19. ßäóó, ýìçýã á¿ëãèéíõýí, àæèëã¿é÷¿¿äýä ìýðãýæèë îëãîõ, õºäºëìºð ýðõëýëòèéí äàäàë îëãîõ, ºðõèéí îðëîãîî íýìýãä¿¿ëýõ ýõ ¿¿ñâýð îëãîõ òºðºë á¿ðèéí ñóðãàëò ÿâóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ:

Давхардсан тоогоор 2234 хђнийг єрхийн санхђђгийн эх ђђсвэрээ єєрєє олох, хєдєлмєр эрхлэх, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, бичил технологи эзэмших, хђнсний ногоо даршилж сурах дадлага эзэмшђђлэх , бэлэг дурсгалын зђйл хийх зэрэг сургалтанд хамрууллаа. ѓрхийн хєгжлийн тєлєвлєгєє боловсруулах чиглэлээр бђх сумдын нийгмийн ажилтíуудад сургалт зохион байгууллаа. /ХШ-90.0%/

1.2.20. Áîëîâñðîëûí óäèðäëàãûí ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýýã ºðãºæ¿¿ëæ, åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèóäàä ñóðãàëòûí àðãà ç¿éã õýðýãëýõýä øààðäëàãàòàé îð÷èí á¿ðä¿¿ëæ, ýõíèé ýýëæèíä 20 ñóðãóóëü, 15 öýöýðëýãèéã èíòåðíýò, ýëåêòðîí øóóäàí, äîòîîä óäèðäëàãûí ñ¿ëæýýíä õîëáîõ:

Тариалан, Их-Уул, Шинэ-Идэр,Тђнэл зэрэг 20 сургууль интернэтэд холбогдож бусад сургуулиудыг интернэтэд холбох бэлтгэл хийгдэж байгаа ба бђх сургуулийн санхђђгийн ђйл ажиллагааг нэгдсэн програмд оруулав. БСГ дахь зайны сургалтын тоног тєхєєрємжийн ашиглалтыг сайжруулж ведио хурал, хэлэлцђђлэг, сургалт явуулах ажлыг єргєжђђлэв. Рашаант, Галт, Эрдэнэбулган, Их-Уул, Цагаан-Уул, Мєрєн-2, ДМЦС,Гурван аварга зэрэг сургуульд мэдээлэл харилцааны технологийн тєвийг байгуулж цахим ђйлчилгээг єргєжђђлэн ажиллаж байна. /Б-100.0%/

1.2.21. Äóíä ñóðãóóëèéí ìýðãýæëèéí áàãø íàðûã çººâðèéí êîìïüþòåðýýð õàíãàæ, íýã êîìïüþòåðò íîãäîõ õ¿¿õäèéí òîîã 2 äàõèí áóóðóóëàõ:

“Ирээдђй”, “Авьяас-8”,”Мєрєн-2”, ЭДЦС, ДМЦС, Эрдэнэбулган зэрэг сургуулиудыг зєєврийн комьпютерээр хангав. Рэнчинлхђмбэ,Ханх, Мєрєн-2,10,11 цэцэрлэгђђд ийг компьютержђђлэв. Нэг компьютерт ноогдох хђђхдийн тоо 2,1 дахин буурав. /Б-100.0%/

1.2.22. Áàãø íàðûí ñóäàëãàà, ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèë õèéõ ñàíàë, ñàíàà÷èëãûã äýìæèæ, îþóíëàã, á¿òýýë÷ áàãø íàðûã øàãíàæ, àëäàðøóóëàõ æóðàì ãàðãàæ ìºðä¿¿ëýõ:

Багш нарын судалгаа шинжилгээний ажил хийх санаачилгыг дэмжин 2009 онд туршилт судалгааны багийг Аймгийн БСГ-ын даргын тушаалаар батлан ажиллуулав.Тус баг нь 84 багшийн бђрэлдэхђђнтэй ажиллаж байгаа бєгєєд хичээлийн судалгаа хийх арга зђйг тђгээн дэлгэрђђлж багшийн ажлын байрны хєгжлийг дэмжин ажиллаж байна. Аймгийн нийт багш нарын 45% нь мэдлэг бђтээх арга технологи, хичээлийн судалгаа хийх арга зђйд суралцсан байна.


Аймаг улсын олимпиадад оролцогчид жилээс жилд єсч байгаа бєгєєд сђђлийн 3 жилд улсын олимпиадаас манай багш сурагчид 12 алт, 10 мєнгє, 11 хђрэл нийт 33 медаль хђртсэн амжилт гаргалаа. Олимпиадад тђрђђлсэн багшид 500.000 тєгрєг, сурагчид 300.000 тєгрєгнєєс доошгђй мєнгєн шагнал олгож байхаар шийдвэрлэж багш, сурагчдын оюуны хєдєлмєрийн ђнэ цэнийг єсгєв. 2009-2011 онд олимпиадад амжилт гаргаж медаль авсан 7 багш 25 сурагчид 6,3 сая тєгрєгний шагнал олгов. /Б-100.0%/

1.2.23. Áîëîâñðîëûí ìåíåæåð¿¿äèéã õàìðóóëñàí ¸ñ ç¿éò ìàíëàéëëûí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ:

2009-2010 онд 14 сургуулийн захирлыг “суралцагч байгууллагыã хєгжђђлэх манлайлал”-ын сургалтанд хамруулж ѐс суртхууны боловсролын хэрэгцээ хэлэлцђђлгийг хийж жил бђрийн багш нарын бага хурлаар багшийн ѐс зђйн дђрмийн хэрэгжилтийн тухай хэлэлцэж байна. 2011 оноос багш сурагчдын харилцаа, багшийн ѐс зђй, сурах, сургах арга барил, хђђхдийн хђмђђжил, зэрэг сэдвээр ЕБС-ын багш нарт сургалт зохион байгуулан ажиллаж байна. “Хургатай Хайрхан” компаний Олон нийтийн ажилтан Б. Оргил сђђлийн 10 жил олон аймаг, сум, сургуулиудад уншсан лекцээ єєрийн докторын зэрэг хамгаалах ажлын сэдэвт тулгуурлан Хєвсгєл аймгийн багш, сурагчид, эцэг эхчђђдэд хђртээл болгохыг зорин єєрийн компанийí санхђђжилтээр 2011 оны 9,10-р сард нийт 8 сум, сургуулиудад ажиллаад байна. /Б-100.0%/

Манлайллын сургалтууд хийгдэж байна.

1.2.24. Áàãøèéí ¸ñ ç¿éí ä¿ðìèéí õýðýãæèëòýíä èðãýä, îëîí íèéòèéí îðîëöîîòîé õºíäëºíãèéí õÿíàëò òàâüæ, òàéëàí òàâüæ áàéõ: 2009-2011 онд ЕБС-ын шилжилтийн сургалтын тєлєвлєгєє 12 жилийн хєтєлбєр, сургалтын тєлєвлєгєє хэрэгжђђлэх ажлын агуулга арга зђйг багш, удирдах ажилтнуудад сурталчлан таниулах хэрэгжилтэнд дэмжлэг ђзђђлэх мэргэжил дээшлђђлэх сургалт, суртàëчилгаа зєвлєн туслах ажил ђйлчилгээг зохион байгуулж 64 сургалтанд давхардсан тоогоор 3140 орчим хђнийг хамруулан суралцууллаа. Эдгээрийн ђр дђнд багш нар сургалтыг хэрэгцээнд тулгуурлан зохион байгуулах арга зђйд суралцаж, багш ажлын байрандаа мэргэжлээ дээшлђђлэх тогтолцоо бђрдэн тєлєвшиж, анги кабèнåт нь мэдлэг бђтээх орчин болж сургалтын чанар дээшилсэн байна. Жил бђр сурган хђмђђжђђлэх илтгэл, ур чадварын уралдааныг зохион байгуулан явуулснаар багш нарын заах арга, мэдлэг ур чадвар дээшилж улсын уралдаанд амжилттай дђн ђзђђлэн оролцож байна /Б-100.0%/

1.2.25. ÅÁÑ-èéã 12 æèëèéí á¿òöýä øèëæ¿¿ëýõòýé õîëáîîòîéãîîð ¿¿ñýõ áàãøèéí õàíãàìæ, àæëûí à÷ààëëûí ººð÷ëºëòèéã çîõèöóóëàí ìýðãýæëèéí áàãøààð õàíãàæ, ìýðãýøèë äýýøë¿¿ëýõ:

2007 оноос хойш ерєнхий боловсролын сургууль, цэцэрлэгийн багшийн талаар баримтлах бодлогыг тодорхойлж тусгасан ёндэсний хєтєлбєр, Засгийн газрын тогтоолууд, салбарын сайдын тушаалаар баталсан журмууд, аймгийн ИТХ, Засаг даргын нийт 30 орчим шийдвэр гарч, багшийн хєгжлийн менежментийн эрх зђйн шинэ орчинг бђрдђђлэхэд чиглэн ђйлчилж байна. Багшлах боловсон хђчний сонголтод тодорхой дэг журам баримтлан ажиллах ђђднээс багшийн нєєц бђрдђђлэх журмыг БСГ-аас гарган, шинээр сургууль тєгссєн болон ажил идэвхитэй хайж байгаа багш нарыг нєєцєд бђртгђђлэх ажлыг зохион байгуулж 2009-2010 онд 330 áàãø бђртгђђлсэний 173 хђн ажилд орж одоо 157 багш нєєцєд бђртгэлтэй байна. 2011-2012 оны хичээлийн жилийн байдлаар бђх сумдын ЕБС-иудыг бђрэн бђтэцтэй 12 жилийн сургууль болгон єргєтгєж, мэргэжлийн багшаар бђрэн хангаад байна. /Б-100.0%/

1.2.26. Õ¿¿õäèéí õ¿ì¿¿æèë, òºëºâøëèéã õàíãàõàä ýöýã, ýõ, îëîí íèéòèéí îðîëöîîã á¿õ òàëààð äýìæèæ õàìòðàí àæèëëàõ:

Àéìãèéí “Õ¿¿õýä õàìãààëàë” õºòºëáºðèéг Аймгийн ÈÒÕТ-ийí 2010 îíû 02 äóãààð ñàðûí 04-íû ºäðèéí 22 òîîò òîãòîîëîîð áàòлуулан хэрэгжђђлж байна. Õ¿¿õäèéí õºãæèõ, íèéãìèéí àìüäðàëä îðîëöîõ ¿éë àæèëëàãààã äýìæèí ºðãºæ¿¿ëæ, ºñâºð ¿åèéíõíèé óíàãàí àâüÿàñ, äàâóó òàë, àìæèëò îëîëò, øèëäýã ¿ëãýð äóóðиаëëûã äýìæèí äýëãýð¿¿ëýõ çîðèëãîîð 9 íîìèíàöèéí õ¿ðýýíä Àéìãèéí îíû øèëäýã õ¿¿õä¿¿äèéã æèë á¿ð øàëãàðóóëан ажиллаж байна. 2010 îíä Õ¿¿õäèéí îðäîí áàðèõ àæëûã ýõë¿¿ëñýí áºãººä óëñûí òºñâººñ íèéò 75 ñàÿ òºãðºãíèé õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäýæ, îäîîãîîð áàðèëãûí ажлын ÿâö 90%-òàé áàéãàа áºãººä 2011 îíû 11 ñàðûí 15-íààñ óëñûí êîìèññ õ¿ëýýæ àâàõàä áýëýí áîëîîä áàéíà. /Б-100.0%/


1.2.27. Õ¿¿õäèéí õ¿ì¿¿æèëä ýåðýã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ¿éö ðàäèî, òåëåâèçèéí ìýäýý, ìýäýýëýë, íýâòð¿¿ëýã ÿâóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ:

Îëîí óëñûí õ¿¿õäèéí íýâòð¿¿ëãèéí ºäðèéã òоõèîëäóóëàí Ìºðºíãèéí òºâèéí 5 òåëåâèçээр “Õ¿¿õäèéí ýðõèéã õ¿¿õýä á¿ðò”- ñýäâýýð òåëå íýâòð¿¿ëýã áýëòãýí èðãýä, îëîí íèéò, õ¿¿õýä áàãà÷óóäàä õ¿ðãýн ажилласан áºãººä амжилттай оролцсон SKY, Ìºðºí òåëåâèç¿¿äэд Àéìãèéí çàñàã äàðãà, õ¿¿õäèéí òºëºº çºâëºëèéí äàðãûí õ¿íäýò ºðãºìæëºë, äóðñãàëûí ç¿éëèéã ãàðäуулав. Ìºí îны шилдэг хђђхдђђдийн оролцсон “Áèäíèé äóó õîîëîé”- ÿðèëöëàãын цагийг явуулж, тэдний мэдсэн сурсан зђйлийг олон нийтэд сурталчлан таниулж ажилëàñàí.

2012 оноос НёБ-ын хђђхдийн сангийн санхђђжилт бђхий нийгмийн цогц суурь ђйлчилгээ хєтєлбєрийг хэрэгжђђлж “Хђђхдэд ээлтэй аймаг” болох зорилт дэвшђђлэн ажиллаж байна. /Б-100.0%/

1.2.28. “¯äèéí öàé” õºòºëáºðèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÷àíàðòàé õýðýãæ¿¿ëýõ: Сђђлийн жилђђдэд цэцэрлэг, ЕБС-н хђђхдђђдийн хоолны зардлыг нэмэгдђђллээ. Цэцэрлэгийн хђђхдэд ноогдох хоолны зардал 658 тєгрєг байсныг 1100 тєгрєг болгож 60%-иар, дотуур байрын сурагчдын 1 хоногын хоолны зардлыг 868 тєгрєг байсныг 1540 болгож 56,3%-иар нэмэгдђђлснээр сургууль цэцэрлэгийн хђђхдийн тэжээллэг хэрэгцээг хангахуйц илчлэг бђхий эрђђл ахуйн шаардлага хангасан хоол хђнсээр ђйлчлэх боломж бђрдлээ.“ёдийн цай” хєтєлбєрт 35 сургуулийн 9158 хђђхэд хамрагдаж байна. Хєтєлбєрийн ђр дђнгийн талаар хамрагдагсдын 93,9% нь ђр дђнтэй байна гэсэн ђнэлэлт єгчээ. “ёдийн цай” хєтєлбєрийг “ёдийн хоол” болгох бэлтгэл ажил хийгдэж байна. /Б-100.0%/ 1.2.29. Ìýðãýæëèéí ñóðãàëò ¿éëäâýðëýëèéí òºâèéí ìàòåðèàëëàã áààçûã íýìýãä¿¿ëæ, ìýðãýæëèéí íýð òºðëèéã îëøðóóëæ, ñóðàëöàãñäûí òîîã íýìýãä¿¿ëýõ: /МСёТ-ийн байр шинээр барих/

Хоол ђйлдвэрлэлийн мэргэжлийн онол дадлагын ангид барилгын тоног тєхєєрємж, багаж хэрэгсэл 172339,3 сая, ширээ сандал, тавилга нийт 2026,9 сая тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийгдэж, сургалт ђйлдвэрлэлийн ђйл ажиллагаандаа хэрэгжђђлж эхлээд байна. Барилгын мэргэжлийн онол дадлагын ангид барилгын тоног тєхєєрємж, багаж хэрэгсэл, ширээ сандал, тавилга нийт 286026,0 мянган тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийгдэж, сургалт ђйлдвэрлэлийн ђйл ажиллагаандаа хэрэгжђђлж эхлээд байна. 2011 îíä ÁÑØÓß-íû ñàéäûí áàãö õºðºíãº îðóóëàëòààñ 50 ñàÿ òºãðºãººð Хичээлийн байрны засварын àæèë õèéãäýæ äóóñààä àøèãëàëòàíä îðëîî. Дотуур байрны сурагчдын амьдрах ая тухòай орчинг сайжруулахад “Боловсролын хєгжлийн хєтєлбєр-3” тєслийн хђрээнд дотуур байрны гал тогооны тоног тєхєєрємж, ор, тавилга, халуун ус угаалгын єрєєний тоног тєхєєрємж, соѐл мэдээллийн тєвийн тоног тєхєєрємж нийт 593,908 сая.тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийгдлээ. МСёТ нь 2011-2012 оны хичээлийн жилд 70 àæèëëàãñàäòàé. 12 ìýðãýæëýýð 389 ñóðàã÷ ýëñ¿¿ëæ, íèéò ñóðàëöàã÷èéí òîî 812 áîëæ ¿¿íýýñ çàõèàëãààð 12, àæèëã¿é÷¿¿äýýñ 75, òóõàéí æèëä ñóóðü áîëîâñðîë ýçýìøèã÷äýýñ 216 ñóðàëöàã÷ ýëñ¿¿ëýâ. /Б-100.0%/

1.2.30. Хєдєлмєрийн зах зээлийн судалгааг сайжруулж, эрэлтэд нийцсэн мэргэжилтэй ажилчин бэлтгэх бодлого хэрэгжђђлэх:

Аймгийн хэмжээний сум, орон нутаг, тђншлэгч байгууллагуудаас шаардлагатай байгаа мэргэжилтэй ажилтны эрэлт хэрэгцээг судалж цаашид ямар ямар мэргэжлийн чиглэлээр хичнээн хђн сургах, улмаар мэргэжилтэй ажилтнаар хангах зорилгоор судалгаа гаргаж ирђђлэхийг уламжлахад дараах нэр бђхий сум, байгууллага хамрагдаж, єєрсдийн хђсэлтээ ирђђллээ.

МСёТ-Д МЭРГЭЖИЛТЭЙ АЖИЛТНЫ ЗАХИАЛГА ИРёёЛСЭН СУМ, БАЙГУУЛЛАГЫН ЖАГСААЛТ

№ Мэргэжилтэй ажилтны захиалга ирђђлсэн

газар Мэргэжлийн нэр

Захиалгын тоо

1. Ханх сумын 12 жилийн ахлах сургууль

Оѐдол 3 Ойжуулагч 3 ёс гоо засал 4 Мужаан 1 Авто засвар 2 Компьютерийн операторч 1 Барилгын єргєн мэргэжил 2

Хоол ђйлдвэрлэл-нарийн боов 2

2 Алаг-Эрдэнэ сумын ЗДТГ Тогооч 2


3 Цагаан-Уул ЗДТГ

Барилгын єргєн мэргэжил 10 Мужаан 8 Автомашины засварчин 6 Малчин-фермер 6

4. Бђрэнтогтох сумын Засаг дарга

Тогооч 1 Оѐдол 4 Цахилгаанчин 1 ёс гоо засал 2 Хђнсний ногооний мэргэжил 1 Сантехник гагнуур 1

5 Тариалан сумын Засаг дарга Трактор комбайнч 30 Барилгын єргєн мэргэжил 25-30 Фермерчин 20-25

6 Зам гђђр барилга угсралтын “Хєвсгєл зам” ХХК

Цахилгаанчин 20-25 Гагнуурчин 10 Кранчин 15 Дохиочин 5 АБЗ-ийн операторчин 2 Арматурчин 10 Бетончин 10 Материалын лаборант 1

7 Хатгал тосгоны захирагч

ёндэсний хувцасны эсгђђр-оѐдол 20 Ойжуулагч 12 Цагаан хоол бэлтгэх 2

8 Байгаль орчин аялал жуулчлалын газар

Мод бэлтгэлийн техникч Мод бэлтгэлийн хєрєєчин Мод боловсруулах хєрєє рамчин Гар урлал,бэлэг дурсгалын зђйл урлаач

9

Баянзђрх сумын ЗДТГ

ВС ангилалтай жолоочоос Е ангилалын жолооч Хђнд механизмын жолооч

8

Барилгын єрлєгчин 4 ѓнгєлгєєний шаварчин 4 Засал чимэглэлчин 4 Халуун усны ђйлчлэгч 3

ёђнээс ђзэхэд цаашид захиалагч сум, байгууллагын мэргэжилтэй ажилтны эрэлт хэрэгцээнд тулгуурлан санал хђсэлт дээр элсэлт авах сонголтоо хийж эхлээд байна. “Оюу толгой” ХХК-ны хєрєнгє оруулалтаар ђндэсний мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх сургалтанд сантехникч, ойн ажилтан, барилгын єрєгч угсрагч , авто замын ажилтан гэсэн 4 ìýðãýæëýýð 2011 онд 139 хђн суралцан тєгсєж, 2012 онд дээрх мэргэжлээр 80 õ¿í ñóðàëöàæ áàéíà. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

1.2.31. Îðîí íóòàãò øààðäëàãàòàé áîëîâñîí õ¿÷íèéã áýëòãýõýä ÷èãëýñýí äýýä áîëîâñðîë îëãîõ ñóðãóóëü áàéãóóëàõ ñàíàà÷ëàãûã á¿õ òàëààð äýìæèíý:

“Далай ван коллеж”-ийг 6 мэргэжлээр 340 гаруй оюутан суралцаж байгаа бєгєєд 2001 оноос хойш 720 гаруй хђнд дээд боловсрол эзэмшђђлж, орон нутагтаа хямд зардлаар мэргэжилтэй ажилтнуудыг бэлтгэж байна. “Далай ван” коллежид орон нутгийн хэрэгцээ шаардлагыг харгалзан соѐлын менежер, экологи байгаль хамгаалах мэргэжлээр эчнээ анги нээгдэж 60 гаруй оюутан суралцаж байна. /Б-100.0%/

1.2.32 Àéìãèéí ÕÄÒ-ûí ìåíåæìåíòèéã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, ìýðãýæëèéí áàãø íàðààð õàíãàæ, óðàí á¿òýýëèéí ÷àíàð àãóóëãûã ñàéæðóóëàõ:

ÕÄÒ-ûí äàðãààð äóó÷èí Í.Ñýðæìÿòàâ, Õºãæìèéí áàãøààð õºãæèì÷èí Ã.Áîëîðöýöýã, Íàéðàë äóóíû áàãøààð äóó÷èí Ä.Îþóí, Íàéðóóëàã÷ æ¿æãèéí áàãøààð Ä.Ãàíõóÿã, Á¿æãèéí áàãøààð Ä.Õóëãàíàà, Òóñëàõ íàéðóóëàã÷ààð Ìºíõòºð íàð øèíýýð òîìèëîãäîí àæèëëàæ áàéíà. ÕÄÒ-ûí äóó÷èí ñî¸ëûí òýðã¿¿íèé àæèëòàí Ï.Àìàðñàéõàí, Ä.Îþóí, Ò.Òºðìºíõ íàðûí áèå äààñàí óðàí á¿òýýëèéí òàéëàí òîãëîëò, ×èíã¿íæàâ õàìòëàã 2 óäààãèéí òàéëàí òîãëîëòîî õèéæ ¿çýã÷ îëîíäîî єðãºí áàðüñàí. 2011 îíû 10 ñàðä Ìýðãýæëèéí óðëàãèéí áàéãóóëëàãûí íàéðóóëàã÷ íàðûí 21 õîíîãèéí

äýýä Òñðãàé Á¿ðýìäñìä

Á¿ðýìáñð äñìä

22

7

23

8

ХДТ-ын боловсон хүчиний хангалт

2009 2010 2011

10000 11320 11990

7950 8200 8850

50 85 120

ХДТ-ын үзэгчдийн тоо

õ¿¿õýä òîí õ¿ì æññë÷èä


ñóðãàëòàíä ÕÄÒ-ûí åðºíõèé íàéðóóëàã÷ Ä.Ãàíõóÿã õàìðàãäàâ. 2010 оны 3-ð сард ХДТ-ын драм ангийн 10 жђжигчин УДБЭТ-т 14 хоногийн туршлага судлаж мэргэжил дээшлђђлэх сургалтанд хамрагдав. Мєн бђжиг ангийн 8 бђжигчин УДЭЧ-т 21 хоногийн сургалтанд , дууны ангийн 6 дуучин УДБЭТ-т 14 хоногийн сургалтад тус тус хамрагдлаа. ÕÄÒ-ò хийгдсэн хєрєнгє оруулалтууд: 2009 îíä ÕÄÒåàòðò Çàñàã äàðãûí íººöººñ 7ñàÿ òºãðºãíèé õºðºíãº îðóóëàëòààð èæ á¿ðýí öàõèëãààí õºãæèì àâ÷ “×èíã¿íæàâ” õàìòëàã áàéãóóëàâ. Ìºí 2010 îíä ×èíã¿íæàâûã ìýíäýëñýíèé 300 æèëèéí îéí õ¿ðýýíä ÕÄÒ-ä 100 ñàÿ òºãðºãíèé õºðºíãº îðóóëàëòààð äîòóóð çàñâàð, òîõèæèëò õèéãäñýí. 2011 îíä Àéìãèéí 80 æèëèéí îéí àæëûí õ¿ðýýíä 2,0 ñàÿ òºãðºãíèé ìýðãýæëèéí ìîðèí õóóðààð õàíãàæ, ãýðëèéí øèíý÷ëýë õèéõýä 10 ñàÿ òºãðºã, òîãëîëòûí õóâöàñ, õýðýãëýëä 8 ñàÿ òºãðºã çàðöóóëñàí áàéíà. Øèíýýð òàâèãäñàí óðàí á¿òýýë¿¿ä: “Áÿìáà ãàðàã” æ¿æèã, “Ýíý Àííàã ÿàÿ äà” æ¿æèã, “Ó÷èðòàé ãóðâàí òîëãîé äóóðèéí” òåëå êèíî çóðàã àâàëò, “Öàñàí ãîî áà äîëîîí îäîéí ¿ëãýðèéí øèíý æèë” õ¿¿õäèéí æ¿æèã, ”Áààâãàé äóóëàõ óó” õ¿¿õäèéí дуулалт æ¿æèã, “Øàäàð âàí ×èíã¿íæàâ” äóóëàëò æ¿æèã, 42 êîíöåðò øèíýýð òàâèãäñàí áàéíà. /Б-100.0%/

1.2.33. Îðîí íóòãèéí ñî¸ëûí áàéãóóëëàãóóäûã ìýðãýæèëòýé áîëîâñîí õ¿÷íýýð õàíãàõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõ:

ÑÓÈÑ-èéí áàãø Àðäûí æ¿æèã÷èí Ìºíõø¿ð, Ãàâüÿàò æ¿æèã÷èí Ãàíõóÿã íàðûã óðüæ àâ÷ðàí íýìýëò ýëñýëòûí øàëãàëò ÿâóóëæ ÑÓÈÑ-ûí äóóëàà÷, êèíî äðàì,á¿æãèéí áàãøèéí àíãèä 4-5 õ¿¿õýä ñóðàëöàõ ýðõ àâñàí. ÕÄÒ-ûí æ¿æèã÷èí Ì.Àççàÿàã ÑÓÈÑ-èéí æ¿æãèéí àíãèä ñóðàëöàõ 1 æèëèéí ñóðãàëòûí òºëáºðò 828.0 ìÿí òºãðºã, ÑÓÈÑ-èéí óðòûí äóóíû àíãèä ñóðàëöàæ áàéãàà Æàðãàë ñóìûí Öýíäñ¿ðýíãèéí ñóðãàëòûí òºëáºðò 1450.0 ìÿí òºãðºãèéã Çàñàã äàðãûí íººö ñàíãààñ ãàðãàí ñóðàëöóóëæ áàéíà. Ñî¸ëûí àæèëòíû àíõäóãààð çºâëºëãººíийг 2010 îíä õèéæ, 100 гаруй ñî¸ëûí ажилтнууд хамрагдав. 2011 îíä ñî¸ëûí àæèëòàíû II çºâëєëãººí õèéæ ñî¸ëûí òºâèéí эрхлэгч, àæèë÷èä оролцож ñóðãàëòад хамрагдав.Эíý ¿åýð ñî¸ëûí мэргэжлийн хђмђђсийн дунд øàëãàëò ÿâóóëæ 70 õ¿íээс 65 õ¿í тэнцñэíä áàòëàìæ îëãîæ íººö á¿ðä¿¿ëñýí. 2011 îíд íîìûí ñàí÷äûí ñóðãàëò áîëæ 23 ñóìûí ñî¸ëûí òºâèéí íîìûí ñàí÷ íàð õàìðàãäàâ. 9-ð ñàðä ÓÁ õîòíîî “Ñî¸ë óðëàãèéí õîðîî”-íîîс зохион байгуулсан мэргэжил арга зђйн 21 õîíîãèéí ñóðãàëò áîëæ Öàãààí-¿¿ð ñóìûí ñî¸ëûí òºâèéí ýðõëýã÷ н.Àëòàíõóÿã õàìðàãäñàí.

Соѐлын тєвђђдийн мэргэжилтэй боловсон хђчний хангàëò:

Îðîí íóòãèéã ñóäëàõ ìóçåéí äîòîîä òîõèæèëò ¿çìýð äýãëýëòèéã 25ñàÿ òºãðºãíèé õºðºíãº îðóóëàëòààð

õèéæ òîõèæóóëàí àæèëëàæ áàéíà.

Орон нутгийг судлах музейí ђзэгчдийн òооны єсєлтèéг харуулбал

Аймгийн соѐл урлагийг хєгжђђлэх дунд хугацааны хєтєлбєрийг боловсруулан ÈÒÕÒ-èéí 2010 îíû 127 дугаар òîãòîîëîîð áàòëуулан хэрэгжђђлж, мэргэжлийн урлагийн байгууллага болон соѐлын тєвђђдийг мэргэжилтэй боловсон хђчнээр хангах бодлого боловсруулан ажиллаж байна. Аймгийн засаг даргын

Соёлын төвийн эрхлэгч

Дуу хөгжмийн

багш

Бүжгийн багш

Номын санч

16

8

3 6

20

10

3

8 2010

2011

2008 2009 2010 2011

75

7

76

1

17

66

51

97


2011 оны А/222 дугаар захирамжаар мэргэжлийн урлагийн байгууллагыг хєгжђђлэх , мэргэжлийн баг бђрдђђлж шинэ уран бђтээл хийж ажиллах зохион байгуулалтанд орлоо. Ñî¸ëûí áàéãóóëëàãûí óäèðäàõ àæèëòíóóäûí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýã õàãàñ á¿òýí æèëýýð òîîöîí õàðèóöëàãà ñàéæðóóëàõ, áîëîâñîí õ¿÷нийг чадавхижуулах, чадварлаг õ¿íèé íººöººð õàíãàõ чиглэлээр зохион байгуулалтын ажил хэрэгжђђлж, Ñî¸ëûí òºâ¿¿äèéí àæèëä 2 æèë òóòàìä õÿíàëò ¿íýëãýý õèéæ áàéíà. “Ñî¸ëûí òºâ-÷àíàðòàé ¿éë÷èëãýý” óëñûí óðàëäààíûã áîëçëûí äàãóó ä¿ãíýæ:

• 1-ð áàéðàíä- Øèíý-èäýð • 2-р áàéðàíä- Ãàëò, • 3-ð áàéðàíä- Æàðãàëант • 4-ð áàéðàíд- Öàãààí-Óóë ñóìдын ñî¸ëûí òºâ¿¿ä òóñ òóñ єргємжлєл мєнгєн шагналаар

шагнагдаж шагналд 1200,0 тєгрєг зарцуулсан. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.2.34. Îëîí ¿íäýñòýí ÿñòíû îíöëîã á¿õèé óðàí á¿òýýë òóóðâèëòûã äýìæèæ, õèë çàëãàà Òóâà, Áóðèàä óëñòàé õàìòàðñàí ñî¸ë óðëàãèéí àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëàõ: Аймгийн урлаг, спортын наадмыг 2011 онд зохион байгуулав. Óðëàã ñïîðòûí íààäàìд 23 ñóìûí 1357 урлаг, спортын авüястан оролцож, ñïîðòûí 7, ÿçãóóð óðëàãèéí 7 òºðëººð ºðñºëäëºº. Áàãèéí ä¿íãýýð Ìºðºí, Òàðèàëàí, Òîñîíöýíãýë ñóìä ýõíèé 3 áàéранд шалгарч 2-3 ñàÿ òºãðºãººð øàãíàãäàâ.Òóñãàé áàéðàíä Øèíý-èäýð ,Æàðãàëàíò, Öýöýðëýã ñóìä øàëãàð÷ òóñ á¿ð 600 ìÿíãàí òºãðºãèéí øàãíàë хђртэв.Íààäмын ђйл ажиллагааг УБ хот дахь нутгийн зєвлєл 6,2 сая тєгрєг, Õºâñãºë ѕÕ¿íñ ÕÕÊ 1.8 ñàÿ òºãðºãººð èâýýí òýòãýâ.

ªâëèéí àÿëàë æóóë÷ëàë,ñïîðòûã õºãæ¿¿ëýõ, Õºâñãºë íóóðàà õàìãààëàõ, ò¿¿íèé àé ñàâ ãàçðûí ýêîëîãèéí òýíöâýðò áàéäëûã õàäãàëàõ, èðãýä îëîí íèéòèéí áàéãàëü õàìãààëàõ îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ, Õààí èõ ñàðüäàã Õàòàí äàëàé ýýæäýý õ¿íäýòãýë ¿ç¿¿ëýõ Ìºñíèé áàÿðûí àðãà õýìæýý 12 äàõü æèëäýý àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàãдëàà.

Áóðèàä Ìîíãîëûí õàìòàðñàí Ýâ ìîäíû íààäàì Жил бђр уламжлал болон зохион байгуулагддаг Буриад, Монголын хамтарсан “Эв модны наадам” жилээс жилд улам єргєн дэлгэр болж хо¸р орны олон зочид тєлєєлєгчид оролцдог болов.2010 онд ОХУ-ын Буриад улсын Тђнхэн аймгийн Кырен хотод зохион байгуулагдсан баярын арга хэмжээнд Буриадын Тђнхэн, Ахан, Закамен аймаг, Эрхђђ мужийн Аларск, Нугутскийн район, хот тосгодоос 1500 гаруй тєлєєлєгчид оролцсон бєгєєд манай аймгаас ИТХ-ын дарга Б.Пђрвээ, аймгийн ЗДТГ-ын дарга Г.Тємєрбаатар тэргђђтэй, тєр захиргаа, урлаг соѐлын байгууллагын тєлєєлєл бђхий 27 хђний бђрэлдэхђђнтэй тєлєєлєгчид оролцов.

Öààòàí ôåñòèâàëü Öààòàí èðãýäèéí євєрмєц ñî¸ë, ¸ñ çàíøèë, ºâ óëàìæëàëòàé òàíèëöàõ, òýäíèéã íóòãèéí àðä èðãýä болон ãàäààä, дотоодûí æóóë÷äàä ñóðòàë÷ëàõ, улмаар ñî¸ëûí àÿëàë æóóë÷ëàëûã õºãæ¿¿ëýõ зорилгоор “Öààòàí ôåñòèâàëü”- ардын урлагийн наад мыг 2011 оны 07-р сарын 03-05-ны єдрђђдэд Хєвсгєл далайн эрэг “Äàëàé òóð” æóóë÷íû áàаç äýýð çîõèîí áàéãóóëëàà. Тус наадмыг Аймгийн ЗДТГ, Аймгийн Хђђхдийн тєлєє хэлтэс, “Хєвсгєл Мон трейвль” ХХК хамтран 7 дахь жилдээ явуулсан бєгєєд 600 гаруй нутгийн иргэд 100 гаруй гадаад, дотоодын зочид, жуулчид хамрагдñàí.

Àëòàðãàíà íààäàì

Àëòàðãàíà íààäàì 2010 îíû 7-ð ñàðûí 21-23 ѕíû õîîðîíд ÓÁ õîòîä çîõèîí áàéãóóëëàãäñàí. Íààäàìä Öàãààí-¿¿ð,Õàíõ,Ýðäýíýáóëãàí,×àíäìàíü-ºíäºð ,Ìºðºí ñóìäûí 32 õ¿íèé á¿ðýëäõ¿¿íòýé òºëººëºã÷èä îðîëöñîí. Íààäìûí õ¿ðýýíä Áóðèàä àðäûí äóó,Îð÷èí ¿åèéí çîõèîëûí áóðèàä äóó,¿ëãýð÷ òóóëü÷, Åðººë÷ ìàãòààë÷, áóðèàä ¿íäýñíèé õóâöàñíû çàãâàðûí òºðºëä îðîëöîæ Áóðèàä õóâöàñíû çàãâàð çîõèîí á¿òýýã÷ýýð н.Öîãçîëìàà òóñãàé áàéð, Åðººë÷ ìàãòààë÷ н.Áàÿðìàãíàé òóñãàé áàéð, Ñóóõ õóóðûí 4 õ¿¿õýä øàãíàëò áàéðóóäàä øàëãàðñàí áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.2.35. Óëààí-Óóë, Àëàã-Ýðäýíý, Òºìºðáóëàã, Øèíý-Èäýð ñóìäàä ñî¸ëûí òºв øèíýýð áàðüæ Áàÿíç¿ðõ, Èõ-Óóë, Ãàëò ñóìäûí ñî¸ëûí òºâèéí áàðèëãàä èõ çàñâàð õèéæ, ñî¸ëûí òºâ¿¿äèéã òåõíèê õýðýãñýëýýð õàíãàõ: Õºðºíãº îðóóëàëò 2009-2011:

¹ Øèíýýð áàðèãäñàí ñî¸ëûí òºâ Òºñºâ õºðºíãº

1 Óëààí-Óóë ñóì /ñî¸ëûí òºâ/ 500 ñàÿ òºãðºã

2 Øèíý-Èäýð ñóì /ñî¸ë, ñïîðòûí öîãöîëáîð/ 50 ñàÿ òºãðºã

3 Öàãààí-¯¿ð ñóì /ñî¸ëûí òºâ/ 350 ñàÿ òºãðºã

4 Á¿ðýí òîãòîõ ñóì/ñî¸ë, ñïîðòûí áàðèëãà/ 700 ñàÿ òºãðºã


Èõ çàñâàð

5 Òàðèàëàí ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí äýýâðèéí çàñâàð/ 10 ñàÿ òºãðºã

6 Öàãààí íóóð ñóì/ñî¸ëûí òºâèéí çàñâàð/ 4.200 ñàÿ òºãðºã

7 Öýöýðëýã ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí õàøàà õàéñ áàðèõ/ 500 ìÿíãàí òºãðºã

8 Ðýí÷èíëõ¿ìáý ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí áàðèëãà çàñâàð/ 20 ñàÿ òºãðºã

Õºãæèì, òåõíèê õýðýãñýë, òîãëîëòûí õóâöàñ

9 Ãàëò ñóì /ñî¸ëûí òºâ/ 5268.200 òºãðºã

10 Æàðãàë ñóì /ñî¸ëûí òºâ òåõíèê, òîãëîëòûí õóâöàñ/ 6.440 òºãðºã

11 Òàðèàëàí ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí óðëàãûí õóâöàñ/ 2.524000 òºãðºã

12 Òàðèàëàí ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê/ 5.432.000 òºãðºã

13 Óëààí-Óóë ñóì/ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê/ 5.268.200 òºãðºã

14 Öàãààí-Óóë ñóì / ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê / 5.268.200 òºãðºã

15 Øèíý-Èäýð ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí àðäûí õºãæèì/ 1.500 òºãðºã

16 Ýðäýíýáóëãàí ñóì/ ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê / 6 ñàÿ òºãðºã

17 Àëàã-Ýðäýíý ñóì / ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê / 2.930 òºãðºã

18 Èõ-Óóë ñóì / ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê / 7935.200 òºãðºã

19 Ðàøààíò ñóì / ñî¸ëûí òºâ àðäûí õºãæèì, òåõíèê / 5.728.200 òºãðºã

20 Òîñîíöýíãýë ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí ñàíäàë øèíý÷ëýõ/ 6.629.900 òºãðºã

21 Òºìºðáóëàã ñóì /ñî¸ëûí òºâèéí ¿íäýñíèé õºãæèì/ 1.560 òºãðºã

22 ×àíäìàíü ªíäºð ñóì / ñî¸ëûí òºâèéí õºãæèì, òåõíèê / 3 ñàÿ òºãðºã

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ 1.2.36. Àéìãèéí Îðîí íóòãèéã ñóäëàõ ìóçåé,íèéòèéí íîìûí ñàíãèéí óäèðäëàãà çîõèîí áàéãóóëàëòûã ººð÷èëæ áèå äààñàí õýëáýðýýð àæèëëóóëàõ:

Àéìãèéí çàñàã äàðãûí 2009.07.30 íû 232 òîîò çàõèðàìæààð Орон нутаг судлах музей, нийтийн номын сангèéí á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòàíä ººð÷ëºëò õèéæ, ННС нь гэрээр ном олгох тасаг, насанд хђрэгчдийн болон хђђхдийн уншлагын танхим, арга зђйн тасаг, ном зђй мэдээллийн тасаг, фондчин гэсэн бђтэцтэйгээр, ОНСМ нь байгалийн танхим, тђђхийн танхим, угсаатны танхимтайгаар àæèëëаæ áàéíà. /Б-100,0%/

1.2.37. Ñóìäûí íîìûí ñàíãèéí ôîíäûã øèíý÷ëýí áàÿæóóëæ,óíøèã÷äûí òîîã íýìýãä¿¿ëýõ:

Àéìãèéí íèéòèéí íîìûí ñàíä ôîíä áàÿæèëòàíä 5,9 сая òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäñýí áàéíà. Íèéòèéí íîìûí ñàíã öàõèì íîìûí ñàí болгох эхлэл тавьж áàãö ïðîãðàìì, тоног тєхєєрємж ñóóрилуулахад çîðèóëæ àéìãèéí çàñàã äàðãûí íººö ñàíãààñ íèéò 21,5 сая òºãðºãíèé õºðºíãº îðóóëàëò õèéãäýæ номын сангийн ђйлчилгээ шинэчлэгдэв. /Б-100.0%/

1.2.38 Аймгийн музей, номын сангийн барилгын засварыг дуусгаж стандарт шаардлагын дагуу тохижуулж иргэдэд музей, номын сангийн чанартай ђйлчилгээ хђргэх таатай орчинг бђрдђђлнэ:

Барилгын засварын ажлыг улсын тєсвийн 424 сая хєрєнгє оруулалтаар “Монтревель ХХК”хийж гђйцэтгэн 2009 онд ашиглалтанд оруулж, ђйл ажиллагаа хэвийн явагдаж байна. Аймгийн Орон нутаг судлах музей, Нийтийн номын сангийн байранд БСШУЯ-ны хєрєнгє оруулалтаар 30,0 сая тєгрєгийн иж бђрэн дохиололын системийг тавилаа. /Б-100.0%/

1.2.39. ¯íäýñíèé ò¿¿õ, í¿¿äëèéí ñî¸ëîî ñóðòàë÷ëàõ, ìîíãîë áè÷ãýý ºâë¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, “Ìîíãîë õººìèé”, “Ìîðèí õóóð”, “Óðòûí äóó”, “Ìîíãîë áèé, áèåëãýý”, “Ò¿¿õ ñî¸ëûí ¿ë õºäëºõ äóðñãàëûí õàìãààëàõ ñýðãýýõ çàñâàðëàõ” õºòºëáºð¿¿äèéã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãæ¿¿ëýõ

Ñî¸ëûí ºâèéí á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí ñàíãèéí òóõàé àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011 îíû À/223 òîîò çàõèðàìæ гарч Ñî¸ëûí ºâèéí á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí ñàíãийн ажилтныг ÁÑÃ-ò ажиллуулсан. Ñî¸ëûí áèåò áóñ ºâ, ò¿¿íèé ºâëºã÷èéã òîãòîîõ àéìãèéí Ñàëáàð çºâëºë áàéãóóëàн ажиллаж байна.

2008 2009 2010

1021

1153

2359

9600 11621

21043

231 579 398

ñìøèã÷èä

èðýãðýä

ìîí îëãîëò

óîìä áàÿæèëò


Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À/203 òîîò çàõèðàìæààð ò¿¿õ ñî¸ëûí ¿ë õºäëºõ äóðñãàëò ç¿éëñèéã õàäãàëæ õàìãààëàõ, ñýðãýýí çàñâàðëàõ, ñóðòал÷ëàõ, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð Àéìãèéí ÇÄÒÃ, ÒÃ, ÌÕÃ, ÖÃ õàìòàðñàí àæëûí õýñýã бàéãóóëñàн хэрэгжђђлэх ђйл ажиллагаанû тусгай хєтєлбєр тєвєвлєгєє гарган ажиллаж байна. 2011 îíû 3-ð ñàðä Àéìãèéí ìîðèí õóóð÷ ,óðòûí äóó÷ õººìèé÷äèéí óóëçàëò çºâëºëãººí áîëæ 38 õ¿í хамрагдаж, 4-ð ñàðä á¿æãèéí áàãø íàðûí 14 õîíîãèéí ñóðãàëò зохион байгуулж 18 ñóìûí ñî¸ëûí òºâèéí á¿æãèéí áàãø íàð îðîëöоæ ñåðòèôèêàò авав.

Ìîðèí õóóð хєтєлбєрийн хђрээнд

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011 îíû À/27 òîîò Çàõèðàìæ гарч “Ìîðèí õóóð óðòûí äóó “¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãººã áàòàëñàí.

Ñоѐлын тєв,сургуулиудад олгох 92 ìýðãýæëèéí ìîðèí õóóð àâàõàä 15170.0 ìÿí/òºã çàðöóóëæ ñóðãàëòóóä ÿâàãäñàí.Ñóðãàëòàíä 16 ñóìûí 150 ãàðóé òîì õ¿í, õ¿¿õýä õàìðàãäàæ ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íä àéìãèéí 80 æèëèéí îéãîîð õ¿¿õäèéí 90 ìîðèí õóóð , òîì õ¿íèé 80 ìîðèí õóóð эгшиглэв.

1.2.40. Øàäàðâàí ×èíã¿íæàâûí 300 æèëèéí îéã òýìäýãëýõ: ÈÒÕ-ûí 2009 .01.12 íû 06 òîîò òîãòîîëîîð Øàäàð âàí ×èíã¿íæàâûí 300 æèëèéí îéã òýìäýãëýí ºíãºð¿¿ëýõ, áýëòãýë àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ õîðîîã 19 õ¿íèé á¿ðýëäõ¿¿íòýé çîõèîí áайгуулж энэ дагуу салбар хороод байгуулагдаж. ×èíã¿íæàâûí нэрэмжит талбайг шинээр байгуулж тђђний хђрэл хєшєєг цогцлоон, Хєвсгєл öýöýðëýãò хђрээлэн, Áààòðóóäûí öîãöîëáîð, Öààòàí öîãöîëáîð, ×èíã¿íæàâ- òóñãààð òîãòíîë ÿðóó íàéðãèéí íààäàì, ×èíã¿íæàâûã õýí ñàéí ìýäýõ вэ? ýññý áè÷ëýãèéí óðàëäààí, ÀÕÀ àñóóëò õàðèóëòûí тэмцээн, Òîéðîí àÿëàë, Чингђнжавын сэдэвт дóóíû ø¿ëãèéí óðàëäààí, îëîí ¿íäýñòýí ÿñòíû óðëàãèéí íààäàì, ×èíã¿íæàâ íàéðàãëàëààð çîõèîìæèò íýâòð¿¿ëýã, Чингђнжав дуулал жђжиг çýðýã уран бђтээлђђдийг єргєн барилаа. Ìºí ÈÒÕ-ûí 2009.05.13-íû 47-ð òîãòîîëîîð Øàäàð âàí ×èíã¿íæàâûí íýðýìæèò øàãíàë áèé áîëãîж æóðàì батлав. ×èíã¿íæàâûí мэндэлсний 300 æèëèéí îéã 2010 îíû 7-ð ñàðûí 27, 28, 29-íû ºäð¿¿äýä ѐслол хђндэтгэлийн єндєр хэмжээнд òýìäýãëýí ºíãºð¿¿ëñýí. /Б-100.0%/

1.2.41. Õºâñãºë àéìãèéí 80 æèëèéí îé òýìäýãëýõ: Àéìãèéí 80 æèëèéí îéí ¿éë àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëàõ õîðîîã Àéìãèéí ÈÒÕÒ 2010 îíû 112 дугаар òîãòîîëîîð áàòàëж, ой угтсан 80 бђтээлч ажлыг хийж, орон нутгийн бђтээн байгуулалтад хувь нэмэр оруулав. Àéìãèéí 80 æèëèéí îéã 2011 îíû 7 дугаар ñàðûí 22-24-íий ºäð¿¿äýä òýìäýãëýí ºíãºð¿¿ëëýý. /Б-100.0%/

1.2.42. Èõ ýðäýìòýí Áàçàðûí Øèðýíäýâèéí 100 æèëèéí îé òýìäýãëýõ:

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2011 îíû 172 тоот тогтоолоор Ìîíãîë Óëñûí õºäºëìºðèéí áààòàð, àêàäåìè÷ Á.Øèðýíäýâèéí 100 íàñíû îéã 2012 оны 5 сард òýìäýãëýõээр øèéäâýðëýñíèé äàãóó Àéìãèéí ÈÒÕÒ-ûí 2011 îíû 11 ñàðûí 03-íû 122-ð òîãòîîë ãàðч, 2012 оны 07 сарын 11-12 ний єдрђђдэд тэмдэглэлээ. /Б-100.0%/

1.3. Хєдєлмєрийн зах зээл, хєдєлмєр эрхлэлтийн бодлого:

1.3.1 Ажил идэвхитэй хайгчдыг зах зээлийн эрэлт, хэрэгцээнд нийцђђлэн тэднийг бэлтгэх ур чадварыг нэмэгдђђлэх, дадлагажуулах тогтолцоо бђрдђђлэх:

Аймгийн хэмжээнд хєдєлмєрийн насны хђн ам 77294 байгаа бєгєєд эдийн засгийн салбаруудад 57127 иргэн ажиллаж байна. ХХёХэлтэст бђртгэлтэй иргэдийг авч ђзвэл: 2008 онд 2043 иргэн, 2009 онд 2327 иргэн, 2010 онд 2381 иргэн, 2011 онд 2229 иргэн тус тус бђртгђђлсэн байна. 2010 онд хєдєлмєр эрхлээгђй 14646 иргэн байсан бол 2011 онд энэ тоо 12415 иргэн болж эдгээр иргэдийн тоо 2231-ээр буюу 15,2 хувиар буурсан нааштай ђзђђлэлт гарсан байна.


Хєдєлмєрийн насны хєдєлмєр эрхлээгђй иргэдийн тоо ємнєх оноос 2231 иргэнээр буюу 15,2%-иар буурсан байгаа нь тєдий хэмжээний иргэн ажлын байртай болсон бєгєєд харин эдгээр иргэдийн ажлын байрны бђртгэл хэлтэст буюу ejob.mn веб сайтын бђртгэлд бђртгэгдээгђй байх магадлалтай байна. Учир нь гадны байгууллагын ђйл ажиллагаагаар буюу албан бус секторт бий болсон ажлын байрууд зарим тохиолдолд бђртгэгдэхгђй байх хандлага байна. Хэлтэст бђртгэлтэй ажилгђй иргэдийг 2008 онтой харьцуулахад 186 иргэнээр буюу 9,1 хувиар єссєн байна. Энэ нь иргэд ХХёХэлтсээр дамжуулан ажлын байртай болох хђсэл сонирхолтой болсны нэг илрэл бєгєєд дийлэнх нь их дээд сургууль тєгсєєд ажлын байргђй байгаа залуучууд байна. Жил бђр сумдаас сургалтын хэрэгцээний судалгааг авч, ђђнд ђндэслэн мэргýжил олгох сургалтуудыг явуулж байна. 2009 оны хэрэгцээний судалгааг 2010 онтой харьцуулахад хєдєє аж ахуй, барилга, уул уурхай, цахилгаан эрчим хђч, зочид буудал зэрэг салбарт хэрэгцээ єсєлттэй байгаа нь нийгмийн хєгжлийн чиг хандлага, иргэдийн эдгээр салбаруудад ажиллах сонирхол ихсэж байгаатай холбоотой.

СУРГАЛТЫН ХЭРЭГЦЭЭ /2009-2010/

0

100

200

300

400

300

230

60

270

10

140

160140

360

220

340

280

100

260

20

120

180

130

370

200

2010

2011

2011 оны байдлаар хєдєлмєрийн зах зээлийн мэдээллийн программд бђртгэлтэй иргэдийг сумдаар авч ђзвэл дараах байдалтай байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

№ Сумдын нэр Ажил хайгчийн тоо

1 Арбулаг 6

2

Алаг-Эрдэнэ 111

3 Бђрэнтогтох 99

4 Баянзђрх 24

5 Галт 6

6 Шинэ-Идэр 26

7 Жаргалант 16

8 Ренчинлхђмбэ 20

9 Тариалан 52

10 Тосонцэнгэл 14

11 Цагаан-Уул 123

12 Цагааннуур 12

13 Цэцэрлэг 90

14 Улаан-Уул 16

15 Тємєрбулаг 20

16 Цагаан-ёђр 1

17 Чандмань-ѓндєр 8

18 Эрдэнэбулган 4

19 Их-Уул 6

20 Рашаант 124

21 Ханх 8

22 Хатгал 95

23 Тђнэл 13

24 Мєрєн 1335

Нийт 2229


1.3.2 Эмзэг бђлгийн иргэдэд мэргэжлийн чиг баримжаа, мэргэжил олгох, давтан сургах: Мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, дадлагажуулах, мэргэжил олгох сургалтуудыг жил бђр

“итгэмжлэгдсэн” сургалтын байгууллагуудтай хамтран зохион байгуулж байна.

Мэргэжил олгох сургалт

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

2008 2009 2010 2011

639 748 640 557

41,433.0

64,269.5

71,392.0

56,502.5

351 486 499 402

хүний тоо

зарцуулсан хөрөнгө

бий болсон ажлын байр

2008-2011 он харьцуулалт

/хувиар/

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

30.0%

35.0%

40.0%

хамрагдсан иргэн зарцуулсан хөрөнгө

12.8%

36%

2011 оны байдлаар нийт 2584 иргэнийг мэргэжил олгох, давтан сургалтанд хамруулан 250951,5 мянган тєгрєг зарцуулсан байна. Мэргэжил олгох сургалтанд 2008 онд 639 иргэн хамрагдаж 41433,0 мянган тєгрєг зарцуулсан бол 2011 онд 763 иргэнийг хамруулан 73857,0 мянган тєгрєг зарцуулсан буюу хамрагдсан иргэдийн тоо 20%-иар буурч зарцуулсан хєрєнгийн хэмжээ 70%-иар єссєн байна. Энэхђђ єсєлт нь нэг суралцагчид ноогдох сургалтын зардал єссєн, мєн суралцагчдад хоол унааны мєнгє олгодог болсонтой холбоотой юм. Сургалтанд хамрагдсан нийт иргэдээс 1738 иргэн ажлын байртай болсон байна. Эдгээр иргэдийн 80-аас доошгђй хувь нь єрхийн ђйлдвэрлэл эрхэлж байна.

Мєн 2010 онд барилга угсралт, их засвар, зам, уул уурхайн салбарт мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх ђйлдвэрлэл дээрх сургалтын туршилтын дэд хєтєлбєр хэрэгжђђлэх НХХЯСайд, Эрдэс баялаг эрчим хђчний сайд, Зам тээвэр барилга хот байгуулалтын сайдын хамтарсан тушаал гарч 2010-2011 онд “Хєвсгєл зам”, “Агар-Эрдэс”, “Хєвсгєл-Урагшлах”, “Хєх тэнгэр”, “Сант-ѓндєр”, “MBS” зэрэг ХХК-уудад нийт 250 иргэнийг дээрх чиглэлийн сургалтад хамруулсан байна. Эдгээр иргэд бђгд байнгын ажлын байраар хангагдсан.

Мєн “Оюу толгой”-н хєрєнгє оруулалтаар мэргэжилтэй ажилтан бэлтгэх хєтєлбєрийн хђрээнд БСШУСайд, НХХСайдын 2010 оны хамтарсан тушаалаар баталсан журмын дагуу Аймгийн Засаг даргын 2010 оны 10 сарын 18 єдрийн А/367 тоот захирамжаар 7 хђний бђрэлдэхђђнтэй ажлын хэсэг орон нутагт байгуулагдан ажилласан. 2010-2011 оны хичээлийн жилд 6 мэргэжлийн чиглэлээр орон нутгийн МСёТ-д 117 иргэн, шилжилт хєдєлгєєнєєр гадны аймгуудад уурхайн цахилгаанчин, барилгын бетон арматур, хєдєє аж ахуй, хђнд машин механизмын оператор мэргэжлийн чиглэлээр 19 иргэн суралцаж тєгслєє.

“ОЮУ ТОЛГОЙ”-Мэргэжилтэй

ажилтан /2010-2011 он/

18

19

2020

20

20

сантехник

токорь

авто засвар

барилгын өрөг

барилгын цахилгаан

авто зам

“ОЮУ ТОЛГОЙ”-мэргэжилтэй

ажилтан /2011-2012 он/

20

2020

20

ойжуулагч

барилгын өрөг угсрагч

авто засвар

барилгын сантехник

Мєн Хєдєлмєр, халамжийн ђйлчилгээний газар, Мэргэжлийн боловсрол сургалтын газрын даргын хамтарсан албан даалгаврын дагуу “Оюу толгой”-н хєрєнгєєр 2011-2012 онд суралцах иргэдийн шалгалтыг МСёТєвтэй хамтран 2011 оны 10 сарын 27-28-ны єдрђђдэд авч ойжуулагч, авто засвар, барилгын єрєг угсрагч, барилгын сантехникийн мэргэжлээр шалгалтанд тэнцсэн нийт 80 иргэнийг аймгийн МСёТєвд сургаж эхлээд байна.

Аймгийн хэмжээнд Мэргэжлийн сургалт ђйлдвэрлэлийн 1 тєв, мэргэжлийн тђр сургалтын 8 тєв байгаа нь бусад аймаг дђђрэгтэй харьцуулахад давуу талтай гэж ђзэж болно. Гэсэн хэдий ч цаашид


єрсєлдєхђйц хэмжээний сургалтын тєвђђдийг бий болгох замаар тђр сургалтын чанарыг сайжруулах зорилт тавин ажиллаж байна. Хєдєлмєрийн зах зээлийн эрэлтэд нийцсэн чадварлаг ажилтан бэлтгэхийн тулд тђр сургалтаас ђйлдвэрлэл дээрх сургалт руу ђйлдвэрлэл дээрх сургалтаас мэргэжлийн коллеж, их дээд сургуульд дэвшђђлэн сургах тогтолцоог бий болгох зайлшгђй шаардлагатай байна. /Б-100.0%/

1.3.3 Хєдєлмєрийн зах зээлийн мэдээлэл хєдєлмєр зуучлалын ђйлчилгээг чанаржуулж хєдєлмєрийн бирж ажиллуулах:

Хєдєлмєр халамж ђйлчилгээний хэлтсийн ђйл ажиллагааны хђрээнд болон гадны аж ахуй нэгж байгууллагын ђйл ажиллагаагаар ажлын байртай болсон иргэдийг бђртгэдэг ХХёГ-н www.ejob.mn веб сайтын орчинд 5298 иргэнийг бђртгэн мэдээлсэн байна. Зєвхєн 2011 оны хђрээнд бий болсон ажлын байрны эдийн засгийн ангилалыг харуулбал дараах байдалтай байна.

Шинэ ажлын байр-Ejob.mn

1600

1056952

1689

2008

2009

2010

2011

E.job.mn-эдийн засгийн ангилал

№ Үйл ажиллагааны чиглэл Ажлын байр бий

болсон тоо

1 Жижиг зээлийн хүрээнд бий болсон

ажлын байр 372

2 Жижиг дунд үйлдвэрлэлээрх ажлын

байр /бүртгэгдсэн/ 91

3 Мэргэжил олгох сургалтаас бий болсон

ажлын байр 362

4 “ХХК”-д ажилд орсон иргэдийн тоо 171

5 ХБИргэдийн төсөл хөтөлбөрх ажлын

байр 76

6 Бусад “Хувиараа хөдөлмөр эрхлэгч” 617

НИЙТ 1689

Хєдєлмєр зуучлалын ђйлчилгээг сайжруулах, иргэдэд хєдєлмєр эрхлэхэд ямар бэрхшээл тулгарч байгааг тодруулах, ямар насны иргэд ажилгђйдэлд илђђ их єртєж байгаа, тэд ямар хђсэл эрмэлзэлтэй байгааг тодруулахаар 2011 оны 05 сард Хєвсгєл аймгийн тєв Мєрєн сумын ажилгђй, хєдєлмєрийн насны хєдєлмєр эрхлэх чадвартай, идэвхтэй ажил хайгч нарыг судалгаанд хамруулав.

2011 оны байдлаар аймгийн хэмжээгээр 7565 хђнд зєвлєгєє мэдээлэл єгєн 5383 иргэнийг ажилд зуучлан нийт 42328,4 мянган тєгрєг зарцуулсан байна.

Зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх үйлчилгээ

2008 2009 2010 2011

2100

12311768

20922,681.4

8,370.2

9,439.4

4,927.0 Хүний тоо

Зарцуулсан хөрөнгө

Ажилд зуучлах үйлчилгээ

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

2008 2009 2010 2011

2050

732 920

1689

2,522.0 2,720.2

3,713.5

7,279.3

Хүний тоо


http://www.ejob.mn/


Зөвлөгөө мэдээлэл харьцуулалт

/2008-2011/

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%


0.3% 83.7%

Ажилд зуучлал харьцуулалт

/2008-2011/

0.0%

20.0%

40.0%

60.0%

80.0%

100.0%

120.0%

140.0%

160.0%

180.0%

200.0%

хамрагдсан иргэд зарцуулсан хөрөнгө

17.6%

188%

Дээрх харьцуулалтаас харахад зєвлєгєє мэдээлэл єгєх ђйлчилгээнд хамрагдсан иргэдийн тоо 17,4%, ажилд зуучлах ђйлчилгээнд хамрагдсан иргэдийн тоо 17,6%-иар буурсан байхад зарцуулсан хєрєнгє хэт их єсєлттэй харагдаж байна. Энэ нь тус ђйлчилгээнђђдийн нэг хђнд ноогдох зардал єссєнтэй холбоотой юм.

Мєн хєдєлмєр зуучлал, хєдєлмєр эрхлэлтийн ђйлчилгээг иргэдэд ойртуулах зорилгоор жил бђр нэгдсэн арга хэмжээнђђдийг зохион байгуулж байна. 2011 оны 5 дугаар сарын 18-21-ны єдрђђдэд болсон “Хєвсгєлд ђйлдвэрлэв” ђзэсгэлэнгийн ђеэр жижиг дунд ђйлдвэрлэл эрхлэгчдийн хийсэн бђтээгдэхђђнийг сурталчилахад 300 гаруй иргэд, хувиараа хєдєлмєр эрхлэгчдийг оролцуулсан.

2010 оны 06 сард зохион байгуулсан “Хєдєлмєрийн бага чуулган”-д сумдын 120 тєлєєлєгчийг оролцуулан аймгийн хєдєлмєр эрхлэлтийн єнєєгийн байдал, хєрєнгє оруулалт болон цаашдын хамтын ђйл ажиллагааны тухай зєвлєлдлєє. 2011 онд “Иргэний оролцоо-тєрийн дэмжлэг” хєдєлмєрийн яармаг худалдааг амжилттай зохион байгуулж, 40 гаруй аж ахуй нэгж байгууллага, 100 гаруй иргэдийг оролцуулав. Жил бђр “Нээлттэй хаалга”-ны єдрийг зохион байгуулж хэвшсэн. 2011 оны “Нээлттэй хаалга”-ны єдрєєр “Хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих жил”-ийн ажлын явцын талаар олон нийтэд сурталчилан, ажил олгогч, болон ажилгђй иргэдийг бђртгэх, ажил мэргэжлийн зєвлєгєє єгєх, мэргэжлийн сургалтанд хамрагдах хђсэлтэй иргэдийг бђртгэж мэдэгдэл єгєх, ажилд зуучлах ажлыг зохион байгууллаа. МСёТ, “ёнсгэлжин гоѐл”, “Энотэ”, “Хєвсгєл-Иргэн”, “Модерн” зэрэг сургалтын байгууллагууд суралцагсдын бђтээлээр ђзэсгэлэн гарган тодорхой хэмжээний борлуулалт хийсэн бєгєєд єєрсдийн ђйл ажиллагааны талаар иргэдэд сурталчилах ажлыг зохион байгууллаа. Мєн хєдєлмєр эрхлэлтийн талаарх мэдээ мэдээллийг орон нутгийн радио телевиз, сониноор тогтмол мэдээлж хэвшлээ.

Аймгийн ажиллах хђчний нєєцийг хєгжђђлэхэд тєрийн болон тєрийн бус байгууллагын хамтын

ажиллагааг сайжруулахын тулд хєдєлмєр зуучлалын ђйл ажиллагааг тєрийн бус байгууллагаар гђйцэтгђђлэх бэлтгэл ажлыг хийв. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.3.4 Нийгмийн эмзэг бђлгийн хєдєлмєр эрхлэлт дэмжих хєтєлбєр баталж хэрэгжђђлэх:

"Нийгмийн эмзэг бђлгийн хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих" дэд хєтєлбєрийг боловсруулан

аймгийн засаг даргын А/10 тоот захирамжаар батлуулан ажиллаж байна. 2011 оны байдлаар ногоо

тариалах, даршлах сургалтанд эмзэг бђлгийн 80 иргэн хамрагдаж эдгээр иргэдээс 50 иргэнд тємс,

хђнсний ногооны ђр олгов. Мэргэжлийн ур чадвар шаардахгђй нийтийг хамарсан ажилд эмзэг бђлгийн

2210 иргэн, мэргэжил олгох болон давтан сургалтанд эмзэг бђлгийн 1503 иргэнийг хамруулсан байна.

ОНОТХё-ний чиглэлээр байгуулагдсан бђлгийн ђйл ажиллагааг дэмжин 2009-2011 онд нийт 47 бђлгийн

ђйл ажиллагааг 44500,0 мянган тєгрєгєєр санхђђжђђлэв. Хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн бизнес

тєслийг дэмжих шалгаруулалтад 146 иргэний тєслийг НХХЯ-нд хђргђђлснээс 53 иргэний тєсєл шалгарч

119000,0 мянган тєгрєгийн санхђђжилт авсан нь эмзэг бђлгийн иргэдийн хєдєлмєр эрхлэлтэд ихээхэн

ђр дђнгээ єгч байна.


ХБИРГЭДИЙН БИЗНЕС ТӨСӨЛ

Хүний тоо

Хөрөнгө

2009 2010 2011

5 12 15

18,500.0 20,500.0

15,500.0

Бүлгүүдийн төслийг дэмжсэн

байдал

0.0

5000.0

10000.0

15000.0

20000.0

25000.0

2009 2010 2011

15000.0

22500.0

5000.016 22 6


бүлгийн тоо

Тђр ажлын байр бий болгох нийтийг хамарсан ажил зохион байгуулахад тєрийн бус байгууллага, аж ахуйн нэгж, иргэдийн тєсєл хєтєлбєрийг дэмжин хэлтэст ирђђлсэн 179 тєслєєс 142 тєслийг шалгаруулж 3021 иргэнийг тђр ажлын байраар ханган 368856,5 мянган тєгрєг зарцуулсан байна.

Нийтийг хамарсан ажил

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

2008 2009 2010 2011

338 1038 846 799

36,587.1

116,150.0

93,642.4

122,477.0

хүн

хөрөнгө

НХАЖИЛ ХАРЬЦУУЛАЛТ

2008-2011 /ХУВИАР/

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

хамрагдсан иргэн


136% 234%

Дээрх харьцуулалтаас харахад нийтийг хамарсан ажилд зарцуулагдах хєрєнгє єсєхийн хэрээр тухайн ажилд хамрагдсан иргэдийн тоо єссєн байна. Энэ нь аймаг, орон нутгийн хєрєнгє оруулалт, хєгжил дэвшилд ихээхэн тђлхэц болоод зогсохгђй нийгмийн эмзэг бђлгийн иргэд тђр хугацаагаар ч болов орлогын эх ђђсвэртэй болоход нь чухал нєлєє ђзђђлж байна.

Мєн “Ажил олоход бэрхшээлтэй иргэдийн хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих туршилтын хєтєлбєр”-т нийгмийн эмзэг бђлэг болох єрх толгойсон эцэг эх, хорихоос суллагдсан иргэн, 45-аас дээш насны эмэгтэйчђђд, асрамжаас гарсан зэрэг нийт 891 иргэнийг хамруулан єрхийн ђйлдвэрлэл, аж ахуй эрхлэхэд нь дэмжлэг ђзђђлж 129944.0 мянган тєгрєг зарцуулсан байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.3.5 Ажлын байр нэмэгдђђлэх тєсєл, санал санаачлагыг дэмжиж, бага хђђтэй зээлийн бодлогоор дэмжих:

Жижиг зээл

0

100000

200000

300000

400000

500000

600000

700000

800000

900000

1000000

2008 2009 2010 2011

693 509 597 309

984,425.0

451,748.0

719,500.0

398,422.0

1467 603 810 372

хүн

хөрөнгө

а/байр

ЖИЖИГ ЗЭЭЛ ХАРЬЦУУЛАЛТ

2008-2011 /ХУВИАР/

53%

54%

55%

56%

57%

58%

59%

60%


55%

60%

Хаан, Хадгаламж, Капитал, Хас банкуудаар дамжуулан 2108 иргэнийг 2554095,0 мянган тєгрєгийн ХЭДСангийн бага хђђтэй зээлд хамруулж 3252 иргэнийг байнгын болон тђр ажлын байраар хангасан байна. 2008 онд олгогдсон зээлийн хэмжээг 2011 онд олгогдсон зээлтэй харьцуулахад


хамрагдсан иргэн, зарцуулсан хєрєнгє 55-60 хувиар буурсан байна. Энэ нь 2011 онд зээлийн эх ђђсвэрийн хэмжээ багасаж ирсэнтэй холбоотой юм. /Б-100.0%/

1.3.6 Ажилгђйдэл, ядуурлын тђвшин тогтоох аргачлалыг боловсронгуй болгож мєрдђђлэх Ядуурлын тђвшинг 11 ђзђђлэлтээр тооцдог байсан хуучин аргыг шинэчлэн ёндэсний

статистикийн хорооны дарга, Нийгмийн хамгаалал, хєдєлмєрийн сайдын 2010 оны 58/36 дугаар хамтарсан тушаалаар єрхийн амьжиргааны тђвшинг тодорхойлох “ѓрхийн амьжиргааны тђвшинг орлогыг орлуулан тооцох” шинэ аргачлалыг баталсан. Уг аргачлалын дагуу єнгєрсєн 2011 оны 06-09 сар хђртлэх хугацаанд амьжиргааны тђвшний мэдээлэл цуглуулах судалгааны ажил хийгдсэн. Хєвсгєл аймгийн хэмжээнд урьдчилан тооцоолсноор ООТА-р нийт 19210 єрхийг хамруулахаар тєлєвлєсєн бєгєєд ђђнээс нилэнхђй хамруулалтын аргаар мэдээлэл цуглуулахад 17013 єрх, харин єргєдєлийн аргаар мэдээлэл цуглуулахад 2197 єрхийг тус тус хамруулсан байна. Судалгаа авагдсан нийт єрхийн мэдээллээс єгєгдєл шивэгдсэн байдлыг ђзвэл нийтдээ 8000 орчим єрх байна. Туршилтын судалгааны ђндсэн дээр Монгол улсын Засгийн Газар, Азийн хєгжлийн банкны хооронд байгуулсан буцалтгђй тусламжийн хэлэлцээрийн дагуу Засгийн Газрын 2008 оны 25 дугаар тогтоолоор баталсан “Нийгмийн эмзэг бђлэгт хоол, тэжээлийн дэмжлэг ђзђђлэх дэд хєтєлбєр”-н хђрээнд манай аймгаас 2011 оны эхний хагас жилийн байдлаар 1502 єрхийн 8870 иргэн хамрагдсан байна. Эдгээр єрхђђдийн 0-16 насны иргэн сар бђр 5,0 мянган тєгрєг, 16-с дээш насны иргэн сар бђр 10,0 мянган тєгрєгийн хђнс авах талоны эрхтэй бєгєєд 625000,0 мянган тєгрєгийн санхђђжилт хийгдсэн бол 2010 онд 9500 иргэний хђнс тэжээлд зориулан 276000,0 тєгрєгийн санхђђжилт хийсэн байна.

ХҮНС ТЭЖЭЭЛ-НИЙГМИЙН

ХАЛАМЖ

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2010 2011

9500 8,870

276,000.0 625,000.0 зарцуулсан хөрөнгө

хамрагдсан иргэн

ХҮНС ТЭЖЭЭЛ-НХ ХАРЬЦУУЛАЛТ

/2010-2011/

0.0%20.0%40.0%60.0%80.0%

100.0%120.0%140.0%

6.6%

126%

Эндээс харахад хамрагдсан иргэний тоо 6,6%-иар буурсан нь шинэ аргачлалтай холбоотой

бєгєєд зарцуулсан хєрєнгийн єсєлт 0-16 насны иргэнд сар бђр 5,0 мянган тєгрєг, 16-ээс дээш насны иргэнд сар бђр 10,0 мянган тєгрєгийн талон олгодог болсонтой холбоотой. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.3.7 Хєдєлмєр эрхлэлтийн нэгдсэн бђртгэл мэдээллийн сан бђрдђђлж баяжуулах: 2011 онд Х\хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн хєдєлмєр эрхлэлтийн мэдээллийн сан, Мєрєн

сумын албан бус хєдєлмєр эрхлэгчдийн мэдээллийн санг дангаар нь бђрдђђлж ажилласан. Энэ мэдээллийн санд 306 албан бус хєдєлмєр эрхлэгч бђртгэгдсэн байна. Бђх сумдын байгууллага, аж ахуй нэгжид хєдєлмєр эрхлэж буй иргэдийн дэлгэрэнгђй мэдээллийн сантай болсон бєгєєд тус санд 54782 иргэн бђртгэгдсэн байна. Аймгийн хэмжээнд нийт 5146 хєгжлйн бэрхшээлтэй иргэн байгаа бєгєєд эдгээр иргэдийн 1582 иргэн нь Мєрєн суманд, ђлдсэн 3557 иргэн нь бусад сумдад ажиллаж амьдарч байна. Нийт хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээс хєдєлмєр эрхлэж буй 498 иргэн байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.3.8 Хувийн хэвшилд ажиллагсдын нийгмийн даатгалд хамруулах асуудлыг судлан шийдвэрлэх:

НХХЯС-н 2009.07.27-ны 109 тоот тушаалыг ђндэслэн Ìєрєн сумын албан бус хєдєлмєр эрхлэгчдийн судалгааг гаргасан. Энэ судалгаагаар 306 хувийн хэвшилд 465 иргэн хєдєлмєр эрхэлж байгаа боловч нийгмийн даатгалд эдгээр иргэдийн 10.0 хувь нь хамрагдаж байна. /ХШ-70.0%/

1.3.9 Ажлын байр нэмэгдђђлэх тєсєл, санал санаачлагыг бага хђђтэй зээлийн бодлогоор дэмжиж хєдєлмєрийн биржид бђртгэлтэй иргэдийг байнгын ажлын байраар хангасан байгууллага, аж ахуйн нэгжийг урамшуулах арга хэмжээ авах:

2011 оны байдлаар Хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих тухай хуулийн 11 дђгээр зђйлд заасан нєхцєлийг ханган ажилласан ажил олгогч 20 гаруй аж ахуй нэгж, байгууллагыг 189063,0 мянган


тєгрєгєєр дэмжин ажилласан байна. Эдгээр ААН, байгууллагууд 336 иргэнийг ажлын байраар хангасан байна.

Ажил олгогчийг дэмжих

үйлчилгээ

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

80000

90000

2008 2009 2010 2011

169 77 51 82

83,512.8

44,920.6

30,273.7

53,136.0

хүн

хөрөнгө

Ажил олгогчийг дэмжих

үйлчилгээ /2009-2011/

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%


51%

36.3%

Дээрх харьцуулалтаас харахад ђйлчилгээнд хамрагдсан иргэн 51%-иар, зарцуулсан хєрєнгє 36,3%-иар тус тус буурсан байна. 2011 онд 12 ажил олгогч 82 иргэнийг ажилд аван, мэдээллийг хэлтэст ирђђлснээс дээрх ђйлчилгээг авах хуулийн шаардлага хангасан ажил олгогч бага байсантай холбоотой байна. /Б-100.0%/

1.3.10. Бизнес инкубаторийн тєвийн ђйл ажиллагааны ђр нєлєєг дээшлђђлэх: Аймгийн “Бизнес инкубатор тєв” нь 2009-2011 онд аж ахуй эрхлэлтийн сургалтанд 1127 иргэн хамруулан 30,7 мянган тєгрєг, тєсєл хєтєлбєр боловсруулах зєвлєгєє мэдээлэл єгєх ђйл ажиллагаанд 742 иргэнийг хамруулж 20,1 мянган тєгрєг, бойжигчдод ђзђђлэх ђйлчилгээнд 201 иргэн хамруулж 25.8 мянган тєгрєг, зээлийн хђђг нєхєн тєлєх ђйлчилгээнд 20 иргэн хамруулж 26,5 мянган тєгрєгийн дэмжлэг ђзђђлэн ажилласан байна. Шинээр 444 ажлын байр бий болгож, 40 бойжигчийг гаргасан байна.

БИЗНЕС ИНКУБАТОР ТӨВ /2009-2011/

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

1127 742 20 201

30710 20095.4 2655.0 25848.0


хамрагдсан хүн

БИЗНЕС ИНКУБАТОР ТӨВ

/2009-2011/

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

2009 2010 2011

764 774 552

33534.4

27744.0

18030.0


хамрагдсан иргэд

2011 онд тєсєл хєтєлбєр боловсруулах, аж ахуй эрхлэлтийн сургалтанд 245 иргэн хамруулан 8466,4 мянган тєгрєг зарцуулсан байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.3.11 Гадаадад ажиллах хђч гаргах асуудлыг тєрийн захиргааны тєв байгууллагатай хамтран орон нутагт зохион байгуулна:

Монгол улсын Нийгмийн хамгаалал хєдєлмєрийн яам, БНСУ-ын Хєдєлмєр эрхлэлт, хєдєлмєрийн яам хоорондын 2011 оны 3 дугаар сарын 21-ний єдєр байгуулсан “Хєдєлмєр эрхлэх зєвшєєрєл олгох тогтолцооны дагуу БНСУ-д ажилчид илгээх тухай ” харилцан ойлголцлын санамж бичигт зааснаар тус улсад ажиллах хусэл сонирхолтой иргэдийн солонгос хэлний тђвшин тогтоох шалгалтын бђртгэлийг 2011оны 8 сард ХХёХэлтсээс ажлын хэсэг байгуулан бђртгэлд нийт 80 иргэнийг хамруулав. ѓнгєрсєн онд аймгийн нийгмийн даатгалын хэлтсээр дамжуулан БНСУ-н хєдєлмєрийн


биржид байршилтай ажлын байранд ажиллах сонирхолтой иргэдийн бђргэлд 107 иргэн бђртгэсэн байна. Эдгээр иргэдээс 9 иргэн хєдєлмєрийн биржид байршсан. Биржид бђртгэлтэй манай аймгийн иргэдээс тус улсад 2009-2011 онд 15 иргэн Солонгос улсад ажиллаж байна. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

1.4 Нийгмийн хамгаалал, хђн амын бодлого

1.4.1. Нийгмийн ажилтнуудыг сургалтанд хамруулж, сургалтын тусгай программ бђхий зєєврийн компютерээр хангах:

2009 оны 03 сард Аймгийн Засаг даргын шийдвэрийг ђндэслэн “Нийгмийн ажилчдын анхдугаар зєвлєгєєн”-ийг зохион байгуулж тус зєвлєгєєнєєс суманд ажиллах “Нийгмийн бодлогын зєвлєл”-ийн ажиллах дђрмийг баталсан. Мєн 2009 оны 05 сард ХХёГ-с зохион байгуулсан халамжийн ђйлчилгээний менежер программын сургалтанд бђх сумдын нийгмийн ажилтныг хамруулан зєєврийн компüютер, хэвлэгчээр хангав. 2009 оны 10 сараас аймгийн хэмжээнд халамжийн ђйлчилгээ хђртэгсдийн тэтгэвэр, тэтгэмжийг банкуудтай хамтран энэ программаар тавьж олгосон бєгєєд энэ ђйл ажиллагаа амжилттай ђргэлжилж байна.

УИХ-н 2009 оны 12 сарын 03-ны єдрийн 85 дугаар тогтоолоор батлагдсан “Хђний хєгжил сангийн тухай” хуулийн дагуу Монгол улсын иргэн бђрт хишиг хувь олгох ажлыг 2011 онд хэрэгжђђлэхтэй холбогдуулан хэлтсийн дарга, халамжийн сангийн мэргэжилтэн, халамжийн программ хариуцсан мэргэжилтнђђд оролцсон сургалтыг НХХЯаманд 2 єдєр зохион байгуулсан бєгєєд дээрх чиглэлээр хэлтсийн зђгээс сумдын нийгмийн ажилтнуудад сургалт семèнар єглєє. Сургалт семинарийн ђеэр бђх сумдын нийгмийн ажилтан нарыг 3-н ђйлдэлтэй принтер болон скайнераар хангалаа.

Халамжийн менежер программыг нэвтрђђлснээр 66500 иргэдийн мэдээллийн санг бђрдђђлж тэтгэвэр, тэтгэмж, хєнгєлєлт ђйлчилгээг ђзђђлж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.4.2 Зорилтот бђлгийн оновчтой тогтоож нийгмийн хамгааллын хђртээмжийг нэмэгдђђлэх: Хєдєлмєр эрхлэлт, нийгмийн халамжийн ђйлчилгээ, хђн ам, гэр бђлийн хєгжил, нийгмийн

халамжийн тусламж, дэмжлэг, шаардлагатай иргэдэд хоол тэжээлийн дэмжлэг ђзђђлэх, Хђний хєгжил сангаас иргэнд олгох хишиг хувь, амьжиргаа дэмжих зєвлєлийн ажил, мэргэжлийн чиг баримжаа олгох сургалт, олон нийтийн оролцоонд тђшиглэсэн халамжийн ђйлчилгээний талаар сумдын нийгмийн ажилтнуудад зєвлємжийг тухай бђрт нь боловсруулан хђргђђлэв. Халамжийн менежер программаар тэтгэвэр, тэтгэмжийг олгож эхэлснээр ђйлчилгээний давхардал, илђђ дутуу олголтгђй болж байгаа нь нийгэм хамгааллын салбарын нэг ололт юм. Улирал бђр сумдын амьжиргаа дэмжих зєвлєлийн шийдвэрийг хэлтэст татан ирђђлж ахлах мэргэжилтэн, хяналт ђнэлгээний мэргэжилтнээр хянуулан заавар зєвлєгєєг єгєн ажиллаж байна. Мєн дотоод хяналтын зђгээс ихэнх сумдад газар дээр нь очин ажиллаж тэтгэвэр, тэтгэмжийн тогтоолт тэр дундаа байнгын асаргаа авч буй иргэдийг оновчтой тодорхойлж байгаа байдалд хяналт тавин ажиллаж байна. 2010 онд бђх сумдын АДЗєвлєлийн дарга, нарийн бичгийн дарга нарын аймгийн зєвєлгєєн зохион байгуулж заавар зєвлєгєє єгєн ажиллаа.

2011 оны байдлаар халамжийн тэтгэвэрт 3365 иргэнд 6402500,0 мянган тєгрєг, нєхцєлт мєнгєн тэтгэмжид 2168 иргэнд 2019787,4 мянган тєгрєг, ОНОТХёйлчилгээнд 5200 иргэнд 251483,4 мянган тєгрєг, нийгмийн халамжийн дэмжлэг туслалцаа шаардлагатай 1720 єрх иргэнд 955534,7 мянган тєгрєг, 6482 ахмадад 1467197,0 мянган тєгрєг, 1373 ХБИргэнд 801992,2 мянган тєгрєг, 9363 эхэд одонгийн тэтгэмж 2830691,1 мянган тєгрєг, 4329 жирэмсэн ýõ, нярайд 3250861,1 мянган тєгрєгийг тус тус олгов. Оноор харуулбал: /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/


Халамжийн тэтгэвэр

Нөхцөлт мөнгөн тэтгэмж

20082009

20102011

13671497

24952168

283,320.2

395,328.0

639,813.2 701,326.0

Хүний тоо

Зарцуулсан хөрөнгийн хэмжээ

ОНОТ Халамжийн үйлчилгээ

2008 2009 2010 2011

4145 2024 1880 5200

76,784.0

64,547.0 68,838.9

41,313.5

Зарцуулсан хөрөнгийн хэмжээ

Хүний тоо

НДТЗШИргэний тусламж, хөнгөлөлт

2008 2009 2010 2011

2065 1576 2631 1720

273,799.0

249,874.0 263,528.4

168,333.3

хүний тоо


Ахмадын хөнгөлөлт, тусламж

20082009

20102011

194243502

69486482

447,142.6

213,643.9

401,902.0 404,508.5

Хүний тоо


ХБИргэний хөнгөлөлт, тусламж

2008 2009 2010 2011

Хүний тоо


1.4.3 Олон нийтийн оролцоонд тђшиглэсэн халамж ђйлчилгээ хђргэх бђлгђђдийн ђйл ажиллагааг дэмжих урамшуулал бий болгож мєрдђђлэх: Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 26 дугаар зђйлд заасан халамжийн ђйлчилгээний ижил

тєрєлд хамрагдах єрх, иргэдийг єєрсдийнх нь санаачлагыг тђшиглэн бђлгийн зохион байгуулалтанд оруулах, хєдєлмєр эрхлђђлэх, орлогын эх ђђсвэртэй болгох зорилгоор /онотхђ-ний чиглэлээр/ бђлгђђдийн ђйл ажиллагаанд 500,0-1000,0 мянган тєгрєгийн дэмжлэг ђзђђлж, гэрээ байгуулан ажиллаа. Нийт 27 иргэн болон ТББ-тай гэрээний ђндсэн дээр хамран ажиллаж 5 тєрлийн ђйлчилгээг ђзђђлж нийт 5200 иргэн ОНОТХёйлчилгээнд хамрагдаж байна. Ахмад 6 сувилагчийн бђрэлдэхђђнтэй “Итгэл сэтгэл” бђлгийн ђйл ажиллагааг дэмжин ажилласны ђр дђнд тус бђлгийн ђйл ажиллагааг дэмжиж “Азийн хєгжлийн банкн”-аас “Улсын жишиг бђлэг”-ээр шалгаруулсан бєгєєд дээрх бђлгђђдийн ђйл ажиллагаанд дотоодын хяналт шалгалтыг 3 удаа хийж, заавар, зєвлєгєє єгч ажилëàлаа. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/


ОНОТХҮйлчилгээний хэлбэр

АМЬДРАЛЫН ИТГЭЛ ҮНЭМШИЛ ХӨДӨЛМӨРИЙН ДАДАЛ ОЛГОХ

ЗОХИОН БАЙГУУЛАЛТАЙГААРХӨДӨЛМӨР ЭРХЛҮҮЛЭХ

ГЭРИЙН АСРАМЖ, ХАЛАМЖИЙН ҮЙЛЧИЛГЭЭ

ЧИЙРЭГЖҮҮЛЭХ , НӨХӨН СЭРГЭЭХ ҮЙЛЧИЛГЭЭ

БУСАД

ОНОТХҮйлчилгээ үзүүлж буй ТББ

байгууллага, холбоод

Сумдын ахмад настан, ХБИ-н

чийрэгжүүлэх төвүүд

“Итгэлийн бяцхан илч” ТББ

“Цээнэ” эмнэлэг

“Улаан загалмай”

ХБХүүхэдтэй эцэг эхчүүдийн

холбоо

“Итгэл сэтгэл” бүлэг

“Гэрэл өөд”ТББ болон бусад

1.4.4 Халамжийн ђйлчилгээнд олон нийтийн оролцогч, иргэний нийгмийн байгууллага, гадаададын хђмђђнлэгийн оролцоог нэмэгдђђлэх:

Аймгийн засаг даргын 2009.08.14-ны 254 тоот тушаалыг ђндэслэн 12 сумын ахмад настан, ХБИргэдийн чийрэгжђђлэлтийн тєвђђдэд хєрєнгийн дэмжлэг ђзђђлэн ажилласан бєгєєд "Итгэлийн бяцхан илч", “ТББ, "Цээнэ", "Олонд туслах", "Улаанзагалмай", "Дэлхийн зєн ОУБ" “Итгэл сэтгэл”, “Тус дэм”, “Гэр бђлд зєвлєгєє мэдээлэл єгєх тєв” зэрэг байгууллагуудтай хамтран ажиллаж ахмад, хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн чийрэгжђђлэлтийн тєвийг ажиллуулах, мєн хђђхдийн оролцоог дэмжих ажлыг зохион байгуулж байна.

“Улаанзагалмай”, “Хавирган сар” нийгэмлэгтэй хамтран хэвтрийн євчтэй иргэдэд гэрийн асаргаа, сувилгаа ђзђђлэх 50 сайн дурын ажилтныг бэлтгэх сургалтыг зохион байгуулав. /Б-100.0%/

1.4.5 ѓрх гэр бђлийн идэвхи санаачлагыг дэмжиж "ѓрхийн хєгжлийг дэмжих ђндэсний хєтєлбєр"-г хэрэгжђђлэн амьжиргааны доод тђвшингээс доогуур орлоготой иргэдийн эзлэх хувийг 2007 оны тђвшинээс 10-аас доошгђй хувиар бууруулна:

ѓрхийн хэрэгцээ, чадавхи, санаачлагад тулгуурласан “ѓрхийн хєгжлийг дэмжих ђндэсний хєтєлбєр” боловсрогдон ирээгђй байна. Гэсэн хэдий ч “ѓрхийн хєгжлийн тєлєвлєгєє боловсруулах арга зђй” бђсийн сургалт Арангай аймагт болж 5 мэргэжилтэн сургагч багшаар бэлтгэгдлээ. 2011 оны 11 сард бђх сумдын боловсрол, эрђђл мэнд, халамжийн нийгмийн ажилчдын дунд дээрх сургалтыг зохион байгуулж, энэ сургалтанд НёБ-ын Хђђхдийн сангийн зєвлєх оролцож, сургалт явууллаа. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.4.6 Нийгмийн халамжийн бодлогыг оновчтой шуурхай ђр дђнтэй байлгах зорилгоор хєдєєгийн сумдад болон Мєрєн сумын баг бђрт нийгмийн ажилтан ажиллуулах:

Халамжийн тухай хуулийн 10-р зђйл, аймгийн засаг даргын 47 дугаар захирамжийг ђндэслэн сумдад болон Мєрєн сумын багуудад сум, баг хариуцсан нийгмийн ажилтан томилон ажиллуулснаар зорилтот бђлэгт хђрэх нийгмийн ажлын ђйлчилгээний хђртээмж сайжирсан. Одоогийн байдлаар хєдєєгийн сумдад 35, Мєрєн суманд 13, нийт 48 нийгмийн ажилтан ажилаж байна. /Б-100.0%/

1.4.7 Ахмадын "Эрчим" амралтыг Эмчилгээ сувилгааны тєв" болгох нєхцєл боломжийг бђрдђђлэх:

Ахмадын “Эрчим” амралтын ђйлчилгээний багтаамж, цар хђрээ, чанар, хђртээмжийг сайжруулах зорилгоор барилга, орчны засвар тохижилтыг тухай бђр нь хийж ахмадуудыг амрааж байна.

Ахмад настны сувиллын тєвийн барилга, худаг гаргах ажилд улсын тєсєв, УИХ-н гишђђний багцаас 313000,0 мянган тєгрєг зарцуулагдсан бєгєєд барилгын ажил ђндсэндээ дуусаад байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.4.8 Ахмад настан, хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн орон нутгийн рашаан, сувилалд хєнгєлттэй ђнээр амруулах:


Аймгийн хэмжээнд нийт 9149 àõìàä íàñòàí байдаг бєгєєд 2011 оны байдлаар “Эрчим” амралтад 2058 ахмадыг амраан 76572,3 мянган тєгрєгийн хєнгєлєлт ђзђђлсэн байна. Мєн “Баянбуурал”, “Таван сан”, “Шадар ван” зэрэг амралтуудад 214 ахмадыг амраан 11887,5 мянган тєгрєгийн хєнгєлєлт ђзђђлжээ. Магадлан итгэмжлэгдсэн “Галт”-н рашаан сувилалд 2010 онд 414 иргэн амраан 27155,2мянган тєгрєгийн хєнгєлєлт ђзђђлсэн бол 2011 онд 478 иргэн амраан 35917,5 мянган тєгрєгийн хєнгєлєлт ђзђђлж ажилласан байна.

Ахмадын Эрчим амралт

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

2008 2009 2010 2011

533 543 582 400

17055.916000.4

25316.0

18200.0

хүн

хөрөнгө

АХМАДЫН АМРАЛТ

ХАРЬЦУУЛАЛТ 2008-2011 /ХУВИАР/

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

25.0%

амарсан иргэд зарцуулсан хөрөнгө

24.9%

6%

Хєдєлмєр халамж ђйлчилгээний хэлтсийн харьяа ахмадын “Эрчим амралт”-нд 2008 онд 533 иргэнийг амрааж 17055,9 мянган тєгрєг зарцуулсан бол 2011 онд 400 ахмадыг амрааж 18200,0 мянган тєгрєг зарцуулсан байна. Амрагчдын тоог 2008 онтой харьцуулахад 24,9 хувиар буурч зарцуулсан хєрєнгє нь 6,7 хувиар єссєн байна. Амрагчдын тоо цєєрсч байгаа нь орон нутгийн магадлан итгэмжлэгдсэн рашаан сувилал, бусад амралтуудад ахмадууд нилээд олноор амарч байгаатай холбоотой юм. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.4.9 Эмзэг бђлгийн орон гэргђй єрхийг хандивлагч байгууллага болон тєсвийн хђрээнд гэр, орон байраар хєнгєлттэй ђнээр хангах арга хэмжээг дэс дараатай хэрэгжђђлнэ:

2010 онд орон гэргђй иргэдийг орон гэрээр хангах талаар Дэлхийн Зєн ОУБ-тай хамтран ажиллахаар судалгааны ажил хийлээ. ѓнгєрсєн онд тус байгууллагатай хамтран эмзэг бђлгийн 55 иргэнд гэр олгосон. Нийгмийн халамжийн тухай хуулийн 25.2.4-д заасны дагуу гэнэтийн аюул ослын улмаас орон гэргђй болсон иргэдэд орон гэртэй болоход нь дэмжлэг ђзђђлдэг нэг удаагийн 500,0 мянган тєгрєгийн тусламжид 2009-2011 онд 106 иргэнд 53000,0 мянган тєгрєг олгосон байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.4.10 Нийгмийн эмзэг бђлэг, ХБИргэдэд чиглэсэн ђр дђнтэй ђйл ажиллагаа явуулж байгаа бђлгђђдийг дэмжих:

ХБИ-н хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих зорилгоор талх нарийн боов, гурилан бђтээгдэхђђн ђйлдвэрлэл эрхлэж буй "Тус дэм" бђлгийн ђйл ажиллагааг халамж, хєдєлмєр эрхлэлтийн чиглэлээр дэмжин ажиллаж байна. Ахмадын болон хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн нєхєн сэргээх ђйлчилгээ явуулж буй “Итгэл сэтгэл”, “ѓвгєд”, "Итгэлийн бяцхан илч" ТББ, "Цээнэ" ,"Олонд туслах", "Улаанзагалмай", зэрэг байгууллагуудын ђйл ажиллагааг дэмжин ажиллаж байна. ёђнд: шаардлагатай тоног тєхєєрємжєєр хангах, эмч, сувилагчийн цалин хєлсний асуудлыг шийдэж байна. Хєгжлийн бэрхшээлтэй 15 хђђхдэд амьдрах ухаан, мэдээлэл зєвлєгєє єгєх сургалтыг ХБХЭЭХ-ны сургалтын тєвтэй хамтран ХБХђђхэд тэдний эцэг эхийн дунд тєрєл бђрийн ђйл ажиллагаа явуулж байна. Мєн “Иргэний оролцоо тєрийн дэмжлэг” хєдєлмєрийн ђзэсгэлэн яармаг худалдаанд нийт 12 бђлэг оролцон ђйл ажиллагаагаа иргэдэд сурталчилав. Ганц бие ахмад настан болон хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд гэрийн асрамж, халамжийн ђйлчилгээ ђзђђлдэг “Итгэл сэтгэл” бђлэгт Улаанбаатар хотын нутгийн зєвлєлєєс 10000,0 мянган тєгрєгийн тоног тєхєєрємжийг хђлээлгэн єглєє. /Б-100.0%/

1.4.11 ѓрхийн хєгжлийн тєлєвлєгєє хийх аргачлал боловсруулж, жилд 600-с доошгђй єрхийн амьжиргааг дээшлђђлэõ:


Ядуурлаас гарах боломжит өрх

2009 2010 2011

620

609607

80%

80%

70%

ядуурлаас гарсан хувь

өрхийн тоо

НХХЯамны тєсвийн ерєнхийлєн захирагчтай байгуулсан гэрээнд жил бђр ядуурлаас гарах боломжит єрхђђдийн амьжиргааг дээшлђђлэхээр тусгагдсан. 2009 онд сонгогдсон 620 єрхийн 80%, 2010 онд сонгогдсон 609 єрхийн 80%, 2011 онд сонгогдсон 607 єрхийн 70% нь амьжиргаагаа дээшлђђлж ядуурлаас гарах шатанд хђрсэн байна. Дээрх єрхђђдэд ђзђђлсэн ђйлчилгээнээс дурьдвал: хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих ђйлчилгээнд нийт 701 иргэн, нийгмийн халамжийн ђйлчилгээнд 464 иргэн, хђнс тэжээл-нийгмийн халамжийн ђйлчилгээнд 385 иргэн хамрагдаж тодорхой хэмжээнд санхђђгийн эх ђђсвэрээ дээшлђђлснээс гадна 22 єрхийн 46 иргэнèéг бичиг баримтжуулан 133 єрхийн 135 иргэнèéг Канад сангийн тєслєєс хђнсний ногооны ђр олгож, 45 єрхийн 76 хђђхдийг боловсрол эзэмшихэд нь санхђђгийн дэмжлэг туслалцаа ђзђђлэн орон нутагт хэрэгжиж буй тєсєл хєтєлбєрђђдэд хамруулан ажилласан байна. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

1.4.12 Малгђй болон цєєн малтай єрхийг малжуулах: 2010 онд Аймгийн онцгой байдлын хэлтсээс зудад нэрвэгдсэн сумдын судалгаа мэдээг

гаргуулан авч гамшгийн байдалтай байгаа 5 сумын /их хэмжээгээр малаа хорогдуулсан малгђй болсон/ иргэдийн ахуй амьдралд тодорхой хэмжээний дэмжлэг туслалцааг хђсэж НХХЯаманд хђсэлтээ уламжèлсны дагуу Австралийн засгийн газраас санхђђжђђлэх “Зудад нэрвэгдсэн єрхийн залуучууд, нєхєн ђржихђйн насны эмэгтэйчђђдийн амьжиргаа эрђђл мэнд тђђний дотор нєхєн ђржихђйн эрђђл мэндийг сайжруулах” тєсєлд Цагаан-Уул, Шинэ-Идэр сумдууд хамрагдсан. Уг тєсєлд 2 сумын 40 єрхийн 18-45 насны залуучууд, эмэгтэйчђђд хамрагдав. Тєсєл 2010 оны 11 сараас хэрэгжиж эхлээд байна. Манай аймагт нийт 40823,1 мянган тєгрєг ирснээс Шинэ-Идэр суманд 20345,1 мянган тєгрєг, Цагаан-Уул суманд 19977,9 мянган тєгрєгийн санхђђжилт єгєв. Энэ санхђђжилтийг малын болон тариан талбай, бэлчээрийн хашаа саравч барих, жижиг аж ахуй эрхлэхэд нь тоног тєхєєрємжийн дэмжлэг ђзђђлэх, ЕБС-н хђђхдийн хичээлийн хэрэгсэл болон сурагчийн хувцасны зардалд зарцуулах зориулалттай ирсэн байна.Аж ахуй эрхлэх сургалт, мал маллах арга ухааны сургалтанд 3309,9 мянган тєгрєг зарцуулж, тєсєл хєтєлбєр боловсруулах, аж ахуй эрхлэх, мал маллагаа, сђђ цагаан идээ боловсруулах, арьс нэхий элдэх, гутал хийх арга, жимс жимсгэнээр чанамал хийх арга зэрэг хичээлђђдийг аймгийн БИТ-н сургагч багшаар заалган тєсєлд хамрагдсан 40 єрхийн гишђђдийг бђрэн хамрууллаа. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

1.4.13 Эмэгтэйчђђдийн єєртєє туслах ђйл ажиллагааг идэвхижђђлж, ђр нєлєєг дээшлђђлэх: Нийт ажилгђй иргэдийн 58,7 хувийг эмэгтэйчђђд эзэлж байна. Эмэгтэйчђђдийн албан бус ба албан ѐсны хєдєлмєр эрхлэлтэд дэмжлэг ђзђђлж тогооч, цэцэрлэгийн туслах багш, оѐдол эсгђђр, ђсчин гоо сайхан, сђђ цагаан идээ боловсруулах зэрэг чиглэлээр мэргýжлийн чиг баримжаа олгох сургалт зохион байгуулж 1800-д иргэнд мэргэжлийн чиг баримжаа, ур чадвар олголоо. “Итгэл сэтгэл” бђлгийн тэтгэвэрт гарсан 6-н эмэгтэйн сувилагчийн бђлгийн ђйл ажиллагааг дэмжин ажиллаж байгаа бєгєєд 2011 оны эхний хагас жилийн байдлаар нийт 180 хэвтрийн євчтэй иргэдэд ђйлчилгээгээ ђзђђлсэн байна. Олон улсын эмэгтэйчђђдийн баяр болон Цэргийн баярыг хамтатган “Ижийтэйгээ ђзсэн тэр жилийн наадам” цэнгђђнийг зохион байгуулж 94 ахмадууд оролцов. Уг цэнгђђний ђеэр манай тєвєєр ђйлчлђђлдэг ахмад настнуудынхаа ар гэр, ђр хђђхдђђдийн дунд “Ижийдээ бичих захидал” зохион бичлэгийн уралдааныг зохион байгуулсны зэрэгцээ ХБИ-ийн эмэгтэйчђђдийн зєвлєлтэй хамтран


тулгуур эрхтний бэрхшээлтэй иргэдийн дунд “Суумгай гар бємбєгийн” аварга шалгаруулах тэмцээнийг зохион байгуулах зэрэг ђйл ажиллагааг явуулав. /Б-100.0%/ Эмэгтэйчүүдийн хийсэн бүтээлүүдээс:

1.4.14 Авьяаслаг хђђхдђђдийг хєгжђђлэхэд чиглэсэн мэргэжлийн чиг баримжаа олгох, сургалтын хэлбэрийг дэмжиж хєгжђђлэх:

Мєрєн суманд ажиллаж буй “Гэр бђлд мэдээлэл, зєвлєгєє єгєх тєв” нь тєрєл бђрийн сургалтыг сургуулийн насны 150 хђђхэд, хорих ангийн 70 хђмђђжигч нарт зохион байгуулж нийт 350 гаруй хђнд сэтгэл зђйн зєвлєгєєг єгч ажиллаа. Хєгжлийн бэрхшээлтэй хђђхдђђд тэдний ээжђђдийн хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжиж, хиймэл цэцэг хийх, хєєрєгний уут оѐх тєслийг 2010 онд 2 удаа хэрэгжђђлж, хєгжлийн бэрхшээлтэй 6 хђђхэд, тэдний 4 ээж хамтран “Бид хамтдаа бђхнийг хийж чадна” бђлгийг байгуулан тєслийн дагуу бђтээлђђдээ амжилттай хийж байна. /ХШ-90.0%/

1.4.15 Хђђхэд хамгааллын хєтєлбєр баталж мєрдєх: “Хђђхэд хамгааллын хєтєлбєр”ийг аймгийн ИТХТэргђђлэгчдийн 2010 оны 22 дугаар тогтоолоор

баталж хэрэгжилтийн явц 81.6 хувьтай байна. Хђнд нєхцєлд амьдарч буй хђђхдђђдэд ђйлчлэх єдєр єнжђђлэх “Хђђхэд-хєгжлийн тєв”-ийг 3-р багт орших “Хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийн тєв” дээр нээж 1-13 багийн 60 хђђхдийг хамруулан ажиллаж байна. Олон нийтэд зєвлєгєє єгєх “Итгэлийн бяцхан элч“, “Гэр бђлд мэдээлэл, зєвлєгєє єгєх тєв”-ђђд ахлах ангийн сурагчдад “Хђђхэд хамгаалал”, “Хђчирхийлэлд єртєхєєс сэргийлэх арга зам”, “Мэргэжлээ зєв сонгох”, “Гэр бђл тєлєвлєлт” сэдэвт сургалтыг зохион байгуулж 450 хђђхэд хамрагдлаа. Бђтэн єнчин хђђхдђђдэд туслах “Гэрэлт ирээдђй” аяныг жил бђр зохион байгуулдаг бєгєєд Хаан банктай хамтран 12 хђђхдэд хадгаламжийн дэвтэр нээж єглєє. “Хђђхэд хамгаалал-хђђхдийн оролцоо” сэдэвт мэдээлэл, зєвлєгєє єгєх сургалтыг Бђрэнхаан цогцолбор сургуулийн хђнд нєхцєлд байгаа хђђхдђђдийн эцэг эхчђђдэд зохион байгуулж явууллаа. /Б-100.0%/

1.4.16 ѓрх, хђн ам, амьжиргааны тђвшний аймаг, сумын мэдээллийн иж бђрэн санг

бђрдђђлнэ:

“ѓрхийн хєгжлийг дэмжих жил”-ийн хђрээнд аймгаас зохион байгуулах арга хэмжээний

тєлєвлєгєє батлагдсаны дагуу аймгийн хэмжээнд 591 єрхийн мэдээллийн иж бђрэн

санг бђрдђђллээ. Мєн амьжиргааны тђвшин тогтоох ООТАргаар хийгдсэн

судалгаагаар аймгийн хэмжээнд ядуурлын шугамаас дооших буюу хамгийн бага

хэрэглээтэй 2274 єрхийн мэдээллийн сан ђђссэн бєгєєд дахин дээрх аргаар

амьжиргааны тђвшинг нь тогтоолгохоор нийгмийн дэмжлэг туслалцаа зайлшгђй

шаардлагатай 5181 єрхийн мэдээллийг Хђнс тэжээл, нийгмийн халамжийн

хєтєлбєрийн нэгжид хђргђђлснээр энэхђђ судалгаа 08 дугаар сарын 06-аас 09 дђгээр

сарын 10-ны хооронд хийгдэж дууслаа. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

1.4.17 Жендерийн тэгш байдлыг гэр бђл, эдийн засаг, нийгэм, улс тєр, соѐл хђний эрхийн

хђрээнд хангах бодлогыг хэрэгжђђлнэ:

Аймгийн иргэдийн тєлєєлєгчдийн хурлын Тэргђђлэгчдийн 2009 оны 09 сарын

16-ны 70 дугаар тогтоолоор жендерийн салбар хороог байгуулж, 2012-2015 онд

хийгдэх ђйл ажиллагааны тєлєвлєгєєг аймгийн Иргэдийн хурлын Тэргђђлэгчдийн 67

дугаар тогтоолоор батлуулан хэрэгжђђлж эхлээд байна. 2012 оны эхний хагас жилийн

байдлаар хєтєлбєрийн биелэлт 85,6 хувьтай байна. Тус хєтєлбєрийн хђрээнд Мєрєн


сумын єрх толгойлсон 65 эмэгтэйчђђдийг єрхєєр нь дэмжих зорилгоор “ѓмнєє

зорилготой єєдрєг амьдарцгаая” гэсэн тусгай хєтєлбєр боловсруулан ажиллаж байна. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

Õî¸ð. ¯éëäâýðæèëòèéí áîäëîãî õýðýãæ¿¿ëñíýýð ýäèéí çàñãèéí ºñºëò, òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëò:

2.1.Ýäèéí çàñàã, ñàíõ¿¿ãèéí áîäëîãûí õ¿ðýýíä: 2.1.1. Õóâèéí õýâøëèéí àéìãèéí çºâëºãººí çîõèîí áàéãóóëæ, õóâèéí õýâøëèéã õºãæ¿¿ëýõ òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîæ, íóòãèéí óóãóóë èðãýä, ººð àéìàã õîòòîé ò¿íøëýí, îðîí íóòãàà õºãæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã õýðýãæ¿¿ëýõ ìåõàíèçìûã á¿ðä¿¿ëýõ: Аéìãèéí õºãæëèéí ãàðöûã òîäîðõîéëîõ, íóòãèéí õºãæèëä òºð íèéãìèéí ç¿òãýëòí¿¿ä, ýðäýìòýä, áèçíåñ ýðõëýã÷èä, èðãýäèéí õ¿÷èéã íýãòãýí Õºâñãºë íóòãàà õºãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð 2009 îíû 10 ñàðûí 5-6-íû ºäºð “Õºâñãºë-Õºãæèë” ôîðóìûã çîõèîí áàéãóóëсан. Ôîðóìä Хєвсгєл аймгаас тєрєн гарсан эрдэмтэн мэргэд, Улаанбаатар, Эрдэнэт, Дархан болон бусад аймагт ажиллаж амьдарч байгаа бизнес эрхлэгчид, хєрш, харилцагч орнуудын тєлєєлєл îðîëöñîí íèéò 300 орчим иргэд îðîëöîí àéìãèéí õºãæëèéí õýòèéí ÷èãëýëèéã тодорхойлж, Àéìãèéí ÈÒÕ-íû ээлжит õóðалдааны 2009 îíû III òîîò òîãòîîëîîð áàòàëñàí. Ìºí ýíý ¿åýð “Õºâñãºë-Áðåíä-2009” ¿çýñãýëýí õóäàëäààã àéìãèéí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëæ íèéò 24 ñóìûí 19 àæ àõóéí íýãæ, 52 õîðøîî, íºõºðëºë, 156 õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõëýã÷, èðãýä, 1294 á¿òýýãäýõ¿¿íýýð îðîëöîæ 10.0 ñàÿ òºãðºãèéí áîðëóóëàëòûã õèéñýí áàéíà. Мєн ђеэр “Õºâñãºë-Áðåíä-2009” ¿çýñãýëýí õóäàëäààã àéìãèéí õýìæýýíä çîõèîí áàéãóóëæ íèéò 24 ñóìûí 19 àæ àõóéí íýãæ, 52 õîðøîî, íºõºðëºë, 156 õóâèàðàà õºäºëìºð ýðõëýã÷, èðãýäèéí äàâõàðäñàí òîîãîîð 1294 á¿òýýãäýõ¿¿í îðîëöîæ, 10.0 ãàðóé ñàÿ òºãðºãèéí áîðëóóëàëò õèéãäýâ. 2005 оны ђзђђлэлтээс 2.7 дахин их бђтээгдэхђђн оролцож, сумдыг 100 хувь хамруулсан нь ємнє байгаагђй ђзђђлэлт юм. ¯çýñãýëýíãèéí ¿åýð “Íàìðûí íîãîîí ºäð¿¿ä”, “Øèëìýë ìàëûí ¿çýñãýëýí õóäàëäàà”, “Ýð¿¿ë õ¿íñ” çýðýã àðãà õýìæýýí¿¿ä çîõèîí áàéãóóëàãäàæ, àéìãèéí áðýíä áîëñîí øèëäýã¿¿äýý òîäðóóëñàí.

/Б- 100.0%/ 2.1.2. ÆÄ¯-èéã õºãæ¿¿ëæ, ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýíèé õýìæýýã íýìýãä¿¿ëæ, øèíý íýð òºðëèéí íýìýãä¿¿ëýõ: Аймгийн ИТХ-ын хуралдааны 2009 оны III òîîò тогтоолоор “Хєвсгєл аймгийн хєгжлийн хэтийн

чиглэл”-ийг баталсан. ёђнд орон нутгийн нєєц бололцоо, давуу тал дээр суурилсан, байгальд хоргђй ђйлдвэрлэлийг хєгжђђлэх тэргђђлэх чиглэлийг тусгаж єгсєн.

Аймгийн “ёйлдвэржђђлэлтийг дэмжих дэд хєтєлбєр”, Орон нутагт ђйлдвэрлэл хєгжђђлэх ђндсэн чиглэлийг ИТХ-ын ээлжит 7 дугаар хуралдааны I òîîò тогтоолоор батàëñàí. Дэд хєтєлбєр хэрэгжђђлэх тєлєвлєгєє боловсруулах ажлын хэсгийг аймгийн Засаг даргын 2010 оны А/340 дугаар Захирамжаар байгуулагдан 2011 онд хэрэгжђђлэх тєлєвлєгєєг çààëò тус бђрээр нь боловсруулан аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2011 оны 32 дугаар тогтоолоор батàëñàí.

Орон нуттагтаа ђйлдвэрлэгдсэн бђтээгдэхђђн, ђйлчилгээг хэрэглэж хэвших, ђйлдвэр эрхлэгчид бђтээгдэхђђн, ђйлчилгээнийхээ чанарыг сайжруулахыг ард иргэддээ уриàлсан уриалгыг аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2010 оны 45 дугаар тогтоолоор дэмжђђлж, холбогдох байгууллагуудад хђргђђлэн, орон нутгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр реклам, суртчилгааг явуулан, хамтран ажиллаж байна. Ахуйн ђйлчилгээний хђртээмж соѐлыг дээшлђђлэх, орон нутгийн хєгжилд гђйцэтгэж буй ђђргийг нь нэмэгдђђлэх зорилгоор ахуйн ђйлчилгээний салбарыг дэмжих дэд хєтєлбєрийг аймийн ИТХТ-ийн 2011 оны 66 дугаар тогтоолоор батлуулсан. -ёйлдвэр эрхлэгчдийн тоног тєхєєрємж лизингээр худалдан авах боломжийг бђрдђђлэх ђђднээс нэг цонхны ђйлчилгээний цэг дээр тараах материал, єргєдлийн маягт танилцуулгыг бэлтгэж тавиад байна.

-ÌÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðààñ 2009 îíûã “¯éëäâýðæ¿¿ëýëòèéã äýìæèõ æèë” áîëãîí çàðëàснаар ђйлдвэр эрхлэгчдэд зориулсан хєнгєлттэй зээлийн санг бђрдђђлэн олгож эхэлсэн. 2009-2011 оны хугацаанд манай аймаг єрхийн болон жижиг дунд ђйлдвэрлэлийг дэмжих зорилготой нийт 4.7 тэр бум тєгрєгийн хєрєнгє оруулалттай 5 сангийн хєнгєлттэй зээлийг ХАС, ХААН, Хадгаламж, Тєрийн банкуудаар дамжуулан сонгон шалгаруулах журмын дагуу ђйлдвэр эрхлэгчдэд олгож байна. Энэхђђ хєнгєлттэй зээлд одоогийн байдлаар нийт 427 иргэн, аж ахуйн нэгж хамрагдаж 3.9 тэрбум тєгрєгийн хєрєнгє оруулалтыг авч ђйлдвэрлэлийн ђйл ажиллагаагаа єргєтгєж, шинэчлэх, бђтээгдэхђђнийхээ нэр тєрлийг нэмэгдђђлэх, шинэ техник, технологи нэвтрђђлэхэд зарцуулж, эдгээрийн ђр дђнд нийт 1500 гаруй ажлын байр хадгалагдаж, мєн шинээр бий болсон байна.

-Жижиг, дунд ђйлдвэрийн салбарт олгогдож буй хєнгєлттэй зээлийн ђр дђнг иргэд, олон нийтэд ил тод байлгах ђђднээс зээлд хамрагдсан иргэн, аж ахуйн нэгжийн хийсэн ажил, бђтээлээр нь “Хєвсгєлд ђйлдвэрлэв” ђзэсгэлэн худалдааг жил бђр зохион байгуулж байхаар шийдвэрлэсэн. -Бизнесийн хєгжлийг дэмжигч байгууллагуудын ђйл ажиллагааг нэгтгэж зєвлєгєє єгєх багийг байгуулах тухай 2011 оны “Хєвсгєлд ђйлдвэрлэв” нээлттэй форумаас гарсан “Зєвлємж”-д тусгаж єгсєний гадна


тусгай удирдамжийн дагуу “ёйлдвэрлэлээ эхлэхэд бид туслана” аянг зохион байгуулж байхаар тусгасан.

-Аðüñ øèð, ноос áîëîâñðóóëàõ эсгийний ¿éëäâýð, жимс боловсруулах ђйлвэр байгуулахад 285.0 сая тєгрєг, 2.6 тэр бум тєгрєгийн хєрєнгє оруулалтаар єдєрт 5 тонн ноос, ноолуур угаах хђчин чадал бђхий ђйлдвэр байгуулагдсан.

-2009 îíä Õàíãàéí á¿ñèéí ¿çýñãýëýí õóäàëäààíä Ýêîëîãèéí öýâýð á¿òýýãäýõ¿¿íýýð “Õºâñãºë õ¿íñ”

ÕÕÊ-íèé “×àöàðãàíû ºòãºð¿¿ëñýí æ¿¿ñ”, Îðîí íóòãèéí áðýíä á¿òýýãäýõ¿¿íýýð “Ä¿¿ðýí ìèøýýë” ÕÕÊ-íèé Гî¸ëûí öààíû ãîäîí ãóòàë, Èìïîðòûã îðëîõ á¿òýýãäýõ¿¿íýýð èðãýí Ýíõöýöýãèéí ëààçàëñàí çàãàñ òóñ òóñ øàëãàð÷ Õàíãàéí á¿ñèéí áðýíä áîëсон.

Àéìãèéí ÕÝÀÕÍ-ýýñ Ìºðºí ñóìàíä çîõèîí áàéãóóëñàí “Õýðýãëýã÷èéí ºäºðëºã”-èéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿åýð Õîéìîð íóòãèéí õýðýãëýã÷äèéí òààøààëä íèéöñýí á¿òýýãäýõ¿¿í, àæèë ¿é÷èëãýý øàëãàðóóëàõ ¿çýñãýëýí õóäàëäààã çîõèîí áайãóóëсан. ёђнд õ¿íñíèé ¿éëäâýðëýë ýðõëýã÷ 9 àæ àõóéí íýãæèéí äàâõàðäñàí òîîãîîð 28 íýð òºðëèéí 119 á¿òýýãäýõ¿¿í тавигдсаны зэрэгцээ аймгийн ХАёТ-аас санаачлан явуулдаг “Хєвсгєл тђншлэл” ђзэсгэлэн худалдааг жил бђр зохион байгуулж, уг арга хэмжээнд аймагт ђйл ажиллагаагаа явуулж буй бизнес эрхлэгч, ђйлдвэр эрхлэгчдийн ђйл ажиллагааг орон нутгийн иргэдэд танилцуулан сурталчиллаа. Энэхђђ арга хэмжээнд манай аймгийн тєдийгђй Дархан, Эрдэнэт болон хєрш зэргэлдээх аймгуудын тєлєєлєл оролцдог онцлогтой юм. -“Хангайн бђсийн тђншлэл 2011” ђзэсгэлэн худалдаа Архангай аймгийн тєв Эрдэнэбулган суманд зохион байгуулагдаж, 15 иргэн аж ахуйн нэгж оролцсон. Бђсийн хамгийн эрэлттэй бђтээгдэхђђнээр Хатгал тосгоны иргэдийн утсан загас, орон нутгийн шилдэг бђтээгдэхђђнээр “Жинст Мєрєн” ХХК-ий сђлжмэл бђтээгдэхђђн тус тус шалгарсны гадна Ìîíãîëûí Õ¿íñ÷äèéí õîëáîîíîîñ ªâºðõàíãàé àéìàãò çîõèîí áàéãóóëæ áàéãàà “Îðîí íóòãèéí õ¿íñíèé æèæèã äóíä ¿éëäâýðèéí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëüå” îíîë ïðàêòèêèéí áàãà õóðàëä àéìãèéí õ¿íñ÷äèéí õîëáîîíû ñàëáàð çºâëºëººñ çîõèîí áàéãóóëàí õ¿íñíèé ¿éëäâýðëýë ýðõëýã÷ 7 ¿éëäâýðèéí 10 ãàðóé òºëººëºгч îðîëöсон байна.

-Монголын хђнсчдийн холбоо, ХХААХёЯ, аймгийн ХХААЖДё-ийн газар хамтран тус аймгийн тєвд 2011 оны 4 дђгээр сард хђнсний аюулгђй байдалд дотоод хяналтыг сайжруулах чиглэлээр баруун бђсийн 5 аймгийн хђнсний ђйлдвэрђђдийн 115 тєлєєлєгч оролцсон, туршлага солилцох ђзђђлэх сургалт зохион байгуулагдсан.

-ЖДё-ийг дэмжих аймгийн бодлого, чиглэлийн идэвхжђђлэлтийн ђр дђнд єнгєт тоосгоны ђйлдвэрлэл, ОО-ын цаасны ђйлдвэрлэл, нэхмэл оймсны цех, хэрээсэн оѐдлоор цаг, дурсгалын зђйлс хийх, нарийн ногоо даршилах цех, ђйлдвэр, вакумжуулсан савалгаатай нарийн ногооны цех, европ гутал оѐх тоног тєхєєрємж, гутлын нарийн засварын ђйлчилгээ, шир боловсруулж булгар хийх цех, ноос ноолуур боловсруулах анхан шатны ђйлдвэр, хђнсний ђйлдвэрђђдэд зохицуулах ђйлчилгээтэй хђнсний бђтээгдэхђђний технологи сайжирч, нэр тєрєл эрчимтэй нэмэгдсэн. Мєн ресторан, зоогийн газрын хђчин чадал нэмэгдэж, нэг дор 300 хђртэл хђн хђлээн авах боломжтой болсон бєгєєд босоо хђлээн авалт хийх шинэ ђйлчилгээг нэвтрђђлсэн. Хєдєєгийн сумдад талх, нарийн боовны цех байгуулагдаж аймгийн тєвєєс хугацаа хэтэрсэн, хатсан гэх зэрэг хђнсний бђтээгдэхђђнийг зєєвєрлєх асуудал багасаж, сумдад ахуйн ђйлчилгээний тєв байгуулж ганц нэгээрээ гэрээр ђйл ажиллагаа явуулдаг оѐдол, засварын ђйлчилгээ, ђсчдийг нэгтгэн ажиллуулах ажлыг зохион байгуулж байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ Хєвсгєл брэнд ђзэсгэлэн худалдаанд оролцогчдын ђзђђлэлт 2005-2011 он

2.1.3. Äàëä ýäèéí çàñãèéã èëð¿¿ëýõ:

15 19 16 10 24 11 13 53 72 99 73 188

52 64

473 512 712

437

1294

367

647

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

сум

аж ахуйн нэгж

Үзэсгэлэн худалдаанд тавигдсан бүтээгдэхүүн


Àæ àõóéí íýãæ, èðãýäèéí òàòâàð òºëºëòèéí áàéäàëä ñóäàëãàà õèéæ, õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé òºâ, áàðèëãûí ìàòåðèàëûí öýã¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààã õÿíàëòàíäàà àâ÷, 78 èæèë òºñòýé ñóïåðìàðêåò, ¿éë÷èëãýýíèé òºâ¿¿äèéí òàòâàðûí òàéëàí íîãäóóëàëòûã 4 àæëûí ãðóïï áîëîí øàëãàæ, ÍªÀÒ òºëºã÷ººð øèíýýð 33 áàéãóóëëàãà á¿ðòãýæ, 326.0 ñàÿ òºãðºãººð îðëîãî íýìýãä¿¿ëëýý. Ñàíõ¿¿, òàòâàðûí áàéãóëëàãóóä õàìòðàí ÀÀÍ-èéí òîîëëîãûã 2 æèëä íýã óäàà ÿâóóëàõ òºëºâëºãºº ãàðãàí àæèëëàæ, íèéãìèéí äààòãàëä õàìðàãäààã¿é àæ àõóéí íýãæèéã íèéãìèéí äààòãàëä õàìðóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷, îäîîãèéí áàéäëààð 79 àæ àõóéí íýãæ, 224 äààòãóóëàã÷ òóñ òóñ íýìýãäýýä áàéíà. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.1.4. Ñòðàòåãèéí áîëîí òîìîîõîí îðä ãàçðóóäààñ îëñîí îðëîãîîñ èðãýäýä õóâü õ¿ðòýýõ àðãà õýìæýý àâàõ:

2010 îíû 02 äóãààð ñàðûí 01-ýýñ ýõëýí ýõíèé ýýëæèíä õ¿¿õýä, àõìàä íàñòàí, õºãæëèéí áýðõøýýëòýé èðãýäýä, 04 ä¿ãýýð ñàðûí 15-ààñ 18-ààñ äýýø íàñíû õºäºëìºðèéí íàñíû èðãýä ãýñýí 2 ¿å øàòòàéãààð õèøèã, õóâèéã îëãîæ, îäîîãèéí áàéäëààð 116000 èðãýíä 8170.0 ñàÿ òºãðºã îëãîîä áàéíà. Á¿õ ñóìäûí íèéãìèéí àæèëòàí íàðààð 1.5 ñàÿ òºãðºèéã áýëýí áóñààð îëãîõ òàëààð èðãýäýýñ óðüä÷èëñàí ñóäàëãàà àâ÷ ÕÕ¯Ã-ò õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà. Ñóäàëãààíààñ õàðàõàä íèéò èðãýäèéí äèéëýíõ õóâü íü 1.5 ñàÿ òºãðºãèéã áýëíýýð àâàõ òàëààð ñàíàë õ¿ñýëòýý ºãñºí áàéíà. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

2.1.5. Èíæåíåð, òåõíèêèéí àæèëòíû àéìãèéí çºâëºãººí çîõèîí áàéãóóëàõ: Аймгийн инженер техникийн ажилтнуудын зєвлєгєєнийг 2011 оны 12 дугаар сарын 08-09-ний

єдрђђдэд хийж, нийт 180 инженер техникийн ажилтнуудыг оролцуулж, уг зєвлєгєєнд БХБЯ-ны газрын дарга н.Ганхђђ, Ё.Бадраа нар оролцсоны гадна зєвлєгєєний ђеэр аймгийн засаг даргын дэргэд “Инженерђђдийн нийгэмлэг”-ийг байгуулж, “Уриалга” гаргалаа. /Б-100.0%/

2.1.6. Õºòºëáºðò ñóóðèëñàí äóíä õóãàöààíû òºñâèéí òºëºâëºëòèéã á¿õ øàòàíä íýâòð¿¿ëýõ:

-Аймгийн орон нутгийн байгууллагуудын 2013-2015 оны дунд хугацааны тєсвийн тєслийн зарлагын

маягтыг шинэчлэн нийт 76 байгууллагуудад, орон нутгийн орлогын маягтыг шинэчлэн боловсруулж

нийт 24 байгууллагуудад хђргђђлж, тєслийг хђлээн авлаа. Одоогийн байдлаар 2013 оны цалингийн

зардлын тєсвийг нийт орон нутгийн 71 байгууллага, зарлагын тєсвийг 48 байгууллага, орлогын тєсвийг

11 байгууллага ирђђллээ. Мєн орон нутгийн орлогын тєлєвлєлтийг хийхэд шаардлагатай суурь

судалгаа, байгууллагуудын саналыг бђрэн гђйцэд бодитой гаргуулж орон нутгийн орлогын нєєц

боломжийг нэмэгдђђлэхийн тулд тєлєвлєлтийг хийхэд шаардлагатай нийт 12 байгууллагаас саналыг

авахаар тоотыг хђргђђлээд байна. Тєсвийн тєсєл хђргђђлэх хуулийн хугацаа 08 дугаар сарын 10 болно.

Çàñãèéí ãàçðûí 2008 îíû 256 äóãààð òîãòîîëûã ¿íäýñëýí òºñâèéí åðºíõèéëºí çàõèðàã÷èéí äóíä õóãàöààíû õºòºëáºðò ñóóðèëñàí òºñâèéí òºñºë áýëòãýõ óäèðäàìæèéí äàãóó нийт тєсєвт байгууллагын дарга нягтлан бодогч нарт сургалт явуулж àéìãèéí ÍÅ¯-íèé ñàëáàðûí õºòºëáºðò ñóóðèëñàí òºñâèéí òºñëèéã боловсруулж хэвшлээ.

2012-2014 îíû õºòºëáºðò ñóóðèëñàí òºñâèéí òºñëèéã ìàÿãòûí äàãóó áîëîâñðóóëàí òîîöîõ òîîöîîëëûã õèéæ Àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí 2011-08-12 ºäðèéí 13 äóãààð õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëýí õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäûí ñàíàëûã òóñãàí Ñàíãèéí ÿàìàíä áèå÷ëýí õàìãààëæ 2012 îíû òºñâèéã 8523.0 ñàÿ òºãðºãººð áàòëóóëñàí íü 2011 îíû áàòëàãäñàí òºñâººñ 875.2 ñàÿ òºãðºãººð íýìýãä¿¿ëñýí. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.7.Òºñâèéí òºëºâëºëò , ã¿éöýòãýëèéí èë òîä, íýýëòòýé áàéäëûã õàíãàõ:

Жил бђр аймгийн орон íóòãèéí тєсвийг Àéìãèéí ÈÒÕ-аар хэлэлцђђлж тєсвийн мэдээллээр тєлєєлєгчид болон урилгааð оролцож байгаа хђмђђсийг хангаж Òºðèéí ñàíãèéí Spark ñ¿ëæýýã àøèãëàí á¿õ ñóìäûí òºñâèéí õóâààðèéã ñóìäàä íýýëòýé áàéäëààð õ¿ðãђђлж хэвшлээ .

Èë òîä áàéäëûã èëòãýõ øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëòèéã õàíãàí àæèëëàõ òóõàé “ ÌÓ-ûí ÇÃ-ûí 2009 îíû 143 äóãààð òîãòîîëûí õýðýãæèëòèéã õàíãàí àæèëëàæ áàéíà.

www.huvsgul.mn, www.khuvsgul.gov.mn ñàéòàä òºñâèéí òºëºâëºëò, ã¿éöýòãýëòýé õîëáîãäîëòîé äàðààõ ìàòåðèàëóóäûã áàéðëóóлж тєсвийн талаар дэлгэрэнгђй мэдээлэл авах боломжоор хангаж байна.

Æèë á¿ðèéí àéìãèéí òºñâèéí îðëîãî, çàðëàãûí òºñâèéí òºëºâëºãººã áàéãóóëëàãààð, çàðäëûí ç¿éëýýð

2009, 2010 îíû Àéìãèéí ÒÅÇ-èéí ñàíõ¿¿ãèéí íýãäñýí òàéëàí

2009, 2010 îíû Àéìãèéí ÒÅÇ-èéí ñàíõ¿¿ãèéí íýãäñýí òàéëàíä õèéñýí àóäèòûí ä¿ãíýëò, òàéëáàð


2009, 2010 îíû äàâñàí îðëîãîä òîäîòãîë õèéñýí Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí 2010 îíû 36,

2011 îíû 106, 118, 140 дђгээр òîãòîîë

Ñàð á¿ðèéí òºñâèéí ã¿éöýòãýëèéí ìýäýý Мєн жил бђр санхђђгийн байгууллагуудын нээлттэй хаалганы єдрийг зохион байгуулж ђйл

ажиллагаагаа суртачилж байгаа ба аймгийн санхђђгийн ђзђђлэлтийн сђђлийн 3 жилийн ђзђђлэлтээр танилцуулга бэлтгэн 1000 ширхэгийг хэвлэж иргэд нийтэд хђргэлээ. Тус àéìàãò Ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí àëáà ¿¿ñ÷ õºãæñºíèé 80 æèëèéí ò¿¿õèéг òóñãàñàí “Õºâñãºë àéìãèéí ñàíõ¿¿ãèéí àëáàíû ò¿¿õ” íîìûã ýìõòãýí ãàðãàæ íèéòèéí õ¿ðòýýë áîëãîëîî.

Мєн тєсєв санхђђгийн талаар улиралд 1-ээс доошгђй удаа хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэл болон байгууллагын дарга эрхлэгч нарт мэдээлэл хийж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.8.Òºñâèéí ñàõèëãà õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëæ, òºñâèéí çàðöóóëàëòûí ¿ð ä¿íã ñàéæðóóëæ,

çîðèóëàëòûí áóñ çàðöóóëàëòûã òàñëàí çîãñîîõ: Ýíý ажлын хђрээнд сумдын тєрийн сангийн тєлєєлєгч, тєсєвт байгууллагын нягтлан бодогч нарт

2009 оны 6 сард, 2010 оны 3 сар, 2011 оны 3р сард НББ-ийн Acolous 3.0 программын болон НББ-ын ОУ ын стандарт,Байгууллагын дотоод аудитын сургалтуудыг зохион байгуулж нийт сумдын тєрийн сангийн тєлєєлєгч, тєсєвт байгууллагын нягтлан бодогчид бђрэн хамрагдлаа.

Сангийн яамтай хамтлан тєсєвт байгууллагуудын нягтлан бодогчдын мэдлэгийн тђвшин тогтоох шалгалтанд 141 нягтлан бодогч нар хамрагдаж 74,2 хувийн дундаж дђнтэй дђгнэгдсэн.

Сургалтанд Сангийн яам болон “Cи Ти Эс” ХХК-ны мэргэжилтнђђд ирж тєрийн сангийн дотоод бђртгэлийн MNSAN программ суурилуулан сургалт хийж одоо бђх тєрийн санд дотоод бђртгэл бђрэн хєтлєгдєж байна.

Òєрийн сангийн тєлєєлєгч нартай òºñâèéí ñàõèëãà õàðèóöëàãûã äýýøë¿¿ëýõ òºðèéí ñàíãèéí òºëáєð òîîöîîíû æóðìûã ¿ð ä¿íòýé õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð тусгай гэрээ áàéãóóëàí àæèëëàñàí. Òºðèéí ñàíãèéí мэргэжилтнђђдýä сумдыг хуваарилан сар бђрийн санхђђжилтийн эрхийг нээх болон єдєр тутмын удирдлагаар ханган хяналтыг тавьж ажиллаж байна Æèë á¿ð íèéò ñóìäàä î÷èæ àæëûã íü ãàçàð äýýð íü ¿çýæ çºâëºí òóñëàæ àæèëëàæ áàéíà. Òºðèéí ñàíãèéí áîëîí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëæ ìºðäºæ áàéíà

2010 оны 04 дђгээр сард òºñºâò áîëîí аж ахуйн нэгж, байгууллага дарга, менежер, нягтлан бодогч нарт дотоод хяналтын сургалтыг зохион байгуулсан Аймгийн Засаг даргын 2010 оны 116 дугаар захирамжаар аймгийн тєрийн сангаас хийгдэж буй

гђйлгээнд 1,2-р гарын ђсэг зурах эрх бђхий албан тушаалтанг шинэчлэн батлуулж мєрдєж байна. Уг

ажлын ¿ð ä¿íä 2009, 2010 оны жилийн эцсийн санхђђгийн нэгтгэсэн тайлан, 2011 оны жилийн

эцсийн тєрийн сангийн мэдээгээр тєсвийн гђйцэтгэл 97,2-99,6 хувь болж òєсвийн ангилал

хооронд гђйлгэн зарцуулалт, тєсєв хэтрђђлэн зарцуулалт ýðñ багаслаа. /Б-100.0%/

Аймгийн орон нутгийн байгууллагууд нь авлагыг ємнєх жилийнхээс 4,7 хувиар, єглєгийг сђђлийн 3 жил дараалан

тýãëýñýí .

2007 2008 2009 2010 2011

3942,8 5711,6 4789,8

6842,8 8906,8

4199,3 5714,5

4656,9 6654,8

8879,7

АЙМГИЙН ОРОН НУТГИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН ТӨСВИЙН ЗАРЛАГЫН ТӨЛӨВЛӨГӨӨ, ГҮЙЦЭТГЭЛ /мян.төг/

Тºëºâëºãºº Г¿éöýòãýë


2.1.9. Áàéíãûí ¿éë àæèëëàãààòàé áðîêåð, äèлëåðèéí êîìïàíèé ñàëáàðûã áèé áîëãîõ ñàíàà÷èëãûã äýìæèõ.

-Ñàíõ¿¿ãèéí çîõèöóóëàõ õîðîîíä àéìãààñ ñàíàë òàâüñíààð 2009 îíä Ñанхђђгийн зохицуулах хîðîîíîîñ çàðëàñàí òåíäåðò “Ã¿¿ä ñåê” áðîêåð äèëåðèéí êîìïàíè øàëãàð÷ ñàëáàðàà áàéãóóëñàí. Ìºíãºí ¿ñýã ÕÕÊ-èéí áàéðàíä áàéðøèæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ 23 ñóìанд àíõàí øàòíû çóó÷èëàõ òºëººëºã÷ àæèëëóóëàí эхэлж мýðãýæëèéí áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí ñóìäûí èðãýäýä æóó÷èëàõ òºëººëºã÷äèéã ñóðãàëòàíä õàìðóóëæ мэргэжлийн удирдлагаар ханган ажиллаж, ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëñýí. /ХШ- 70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.1.10.Ñàíõ¿¿ãèéí çàõ çýýëä îðîëöîã÷äûí ìýäëýã, áîëîâñðîëûã äýýøë¿¿ëýõ ìýäýýëýë ºãºõ ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ.

-Ñàíõ¿¿ãèéí çîõèöóóëàõ õîðîî, ¯ÖÒÒÒÕÒºâòýé õàìòàð÷ èðãýäèéí ñàíõ¿¿ãèéí áîëîâñðîëûã äýýøë¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Õºðºíãèéí çàõ çýýëèéí ìýäýýëýë, àíõàí øàòíû ìýäëýã îëãîõ ñóðãàëò, ºäºðëºãèéã Ìºðºí ñóìàíä 2009 îíä õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëæ 300 ãàðóé èðãýäèéã ñóðãàëòàíä õàìðóóëñàí. Ã¿¿ä ñåê áðîêåð äèëåðèéí êîìïàíè ¿éë àæèëëàãààгаа эхлђђлж ìàíàé àéìãèéí 15000 èðãýíä äàíñ íýýæ, õóâüöààíû íîîãäîë àøèã,íîãäîë õóâèéí 14,0 сая òºãðºãèéã 451 èðãýíä çóó÷ëàõ ¿éë÷èëãýýãýýð îëãîñîí áàéíà. 45 èðãýíä 1,5 сая. òºãðºãèéí õóâüöàà õóäàëäàí àâàõàä çóóë÷èëæ, ºâ çàëãàìæëàëûí ¿éë÷èëãýýãýýð 4,5 сая. òºãðºãèéã èðãýäýä îëãîñîí. 2012 оны 1 дђгээр улиралд Практикал даатгал ХХК-ний Хєвсгєл салбар байгуулагдаж, ард иргэдэд ђйлчилгээ хђргээд байна. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

2.1.9. Çàñãèéí ãàçðûí áàéãóóëëàãóóäûí õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíä óäèðäëàãà, õÿíàëò-øèíæèëãýý ¿íýëãýýíèé òóñãàé ïðîãðàìì õàíãàìæ íýâòð¿¿ëýí çàõèàëàã÷ áàéãóóëëàãûí õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã òºëºâëºõ, óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõ, á¿ðòãýõ, òàéëàãíàõ ¿éë ÿâöàä öàõèì ñ¿ëæýý àøèãëàõ áîëîìæ íýìýãä¿¿ëýõ.

2011 îíîîñ Äýëõèéí áàíêíû òóñëàìæààð ñàíãèéí ÿàìàíä Õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààíû õÿíàëò øèíýæèëãýý ¿íýëãýýíèé pmmis.e-procurement.mn ïðîãðàììûã àøèãëàæ ýõýëñýí. Õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã èë òîä íýýëòòýé ÿâóóëàõûí òóëä Íýýëòòýé òåíäåð øàëãàðóóëàëòûí òåíäåðèéí óðèëãûã Çóóíы ìýäýý ñîíèí, ¯íýí ñîíèíä áîëîí www.e-prucurment.mn, www.huvsgul.gov.mn öàõèì õóóäàñò òåíäåðèéí óðèëãûí áàéðëóóëæ áàéíà. ¯íýëãýýíèé õîðîîíä àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èëã¿é áîëîõûã ìýäýãäñýí Õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ íèéãýìëýã, ÕÀ¯Òàíõèì, Àæèë îëãîã÷ ýçäèéí õîëáîî çýðýã òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãûí òºëººëëèéã îðîëöóóëæ áàéíà. /Б-100.0%/

2.1.10. “Àéìãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºð” áîëîâñðóóëæ õýðýãæ¿¿ëýõ. Àéìãèéí Õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéã 2009-2012 îí õ¿ðòýë Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí

2009 îíû 12 äóãààð ñàðûí 07-нèé ºäðèéí 109 äóãààð òîîò òîãòîîëîîð áàòëóóëñàí. 2010-2012 îíä õèéãäýõ õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéã /óëñ, îðîí íóòãèéí òºñºâ áîëîí áóñàä

õºðºíãººð õýðýãæ¿¿ëýõ òºñºë, áàðèëãà áàðèëãà áàéãóóëàìæ, èõ çàñâàðûí àæèë, òîíîã òºõººðºìæ, áýëòãýõ àðãà õýìæýýã õýðýãæ¿¿ëýõýä øààðäëàãòàé õºðºíãèéí õýðýãöýý, òºñººëºëèéí õàìò/ áîëîâñðóóëàí õîëáîãäîõ ÿàì, àãåíòëàãóóäàä õ¿ðã¿¿ëñýí.

28125,0

41600,3 49647,3

28463,8 27139,8 23625,0

64142,3

0,0

10000,0

20000,0

30000,0

40000,0

50000,0

60000,0

70000,0

2007 2008 2009 2010 2011

ОРОН НУТГИЙН БАЙГУУЛЛАГУУДЫН ӨГЛӨГ, АВЛАГЫН СУДАЛГАА /мян.төг/

Авлага Өглөг

http://www.e-prucurment.mn/

http://www.huvsgul.gov.mn/


Ýíýõ¿¿ õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò íèéòäýý 255119.6 ñàÿ òºãðºãèéí эх ђђсвэрийн ñàíàë тусгаж, бђх яамдын сàéäóóäàä àéìãèéí çàñàã äàðãûí òîîòûí õàìòààð õ¿ðã¿¿ëñýí. Äýýðõ õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéí òºñâèéã îíîîð íü àíãèëàí õàðóóëáàë:

¹ Îí Òºñºâ /ñàÿ òºãðºãººð/

1 2009 ÕÁÃ 4925.5

2 2010 100793.9

3 2011 83434.0

4 2012 70891.0

Íèéò ä¿í 260044.0

Ìºí Õºâñãºë àéìãèéí äóíä õóãàöààíû õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéã 2012-2016 оноор áîëîâñðóóëàí Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí õóðàëäààíààð 2011-03-21 ºäºð õýëýëö¿¿ëýí 34 ä¿ãýýð òîîò òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí.

Õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñâèéã îíîîð õàðóóëâàë:

Õºâñãºë àéìãèéí 2012 îíä õèéãäýõ õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàí 2011-06-27-нèé ºäºð àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí õóðàëäààíààð îðóóëàí 89-äóãààð òîîò òîãòîîëîîð áàòëóóëàí õîëáîãäîõ ÿàì, àãåíòëàã, îðîí íóòãààñ ñîíãîãäñîí ÓÈÕ-èéí ãèø¿¿äýä àéìãèéí çàñàã äàðãûí òîîò, õóðëûí òîãòîîëûí õàìòààð õ¿ðã¿¿ëýí àæèëëàæ áàéíà. Àéìãèéí 2012 îíû õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºðò íèéòäýý 195 хєрєнгє оруулалт бђтээн байгуулалтын ажлыг òóñãàí ò¿¿íä øààðäàãäàõ 135951.4 ñàÿ òºãðºãèéã òºñºâëєсєн.

2005-2008 îíóóäàä àéìãèéí õýìæýýíä íèéò 58289.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûí àæëóóä õèéãäýæ áàéñàí áîë 2009-2011 îíû áàéäëààð íèéòäýý 115235.5 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò á¿òýýí áàéãóóëàëò àæèë õèéãäýýä áàéíà. Ýäãýýðèéã õºðºíãèéí ýõ ¿¿ñâýðýýð àíãèëàí õàðóóëâàë: /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

Он

Хєрєнгийн эх ђђсвэрђђд /сая тєгрєг/ Хєрєнгє оруулалтын дђн

Óëñ, àéìàã, îðîí íóòãèéí òºñâèéí

Ãàäààäûí çýýë òóñëàìæ

Хàíäèâ, õóâèéí õºðºíãº

2009 18743.8 3058.6 3003.5 24805.9

2010 39793.0 2718.4 7313.3 52824.7

2011 /ББТооцоо/

36613.7 990.8 37604.5

25916,0

119374,9 134450,6

44508,5 53050,2

42199,3

0,0

20000,0

40000,0

60000,0

80000,0

100000,0

120000,0

140000,0

160000,0

2011 2012 2013 2014 2015 2016


ДёН 95150.5 6767.8 10316.8 115235.1

Äýýðõ îíóóäûí õèéãäñýí õºðºíãº îðóóëàëò á¿òýýí áàéãóóëàëòûí àæëóóäûã ñàëáàð, ñàëáàðààð àíãèëàí õàðóóëáàë:

¹ Ñàëáàð òºñºâ

¯¿íýýñ /îíîîð/

2009 2010 2011 Á¿ãä

1 Áîëîâñðîëûí ñàëáàð Ñàÿ òºã 7702.5 5665.4 2505.1 15873

2 Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàëáàð Ñàÿ òºã 597.1 1784.5 2696.2 5077.8

3 Äýä á¿òöèéí ñàëáàð Ñàÿ òºã 9051.1 31516.5 22598.3 63165.9

4 Áóñàä ñàëáàðò Ñàÿ òºã 7455.2 13858.3 9804.9 31118.4

Íèéò ä¿í

24805.9 52824.7 37604.5 115235

2.1.11. Õºðºíãº îðóóëàëòûí àæëûã îðîí íóòãèéí ã¿éöýòãýã÷ýýð ã¿éöýòã¿¿ëýõ áîäëîãî áàðèìòëàõ: Àéìãèéí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí òýðã¿¿ëýã÷äèéí хурлын 2009 îíû 109ѕð òîãòîîëоор батлагдсан

“Õºðºíãº îðóóëàëòûí õºòºëáºð”-т аймагт хийгдэж байгаа хєрєнгє оруулалт, бђтээн байгуулалтын ажлыг орон нутгийн мэргэжлийн байгууллагаар гђйцэтгђђлэх бодлого барих тухай тусгаж єгсєн. 2009 îíä 63 õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëñíаас 53 àæèë ¿éë÷èëãýýã, 2010 îíä 98 õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëñíаас 80 àæèë ¿éë÷èëãýýã, 2011 îíä 82 õóäàëäàí àâàõ àæèëëàãààã çîõèîí áàéãóóëàñíаас 78 àæèë ¿éë÷èëãýýã орон нутагт бђртгэлтэй àæ àõóéí íýãæ¿¿ä гђйцэтгэсэн áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.14.Á¿õ ñóìäûã òºðèéí ñàíãèéí íýãäñýí ñ¿ëæýýíä õîëáîæ äóóñãàõ:

-Цахилгааны эх ђђсвэр шийдэгдээгђй байсан Улаан-Уул, Ренчинлхђмбэ, Цагааннуур

зэрэг сумд 2009 оны 10 дугаар сард гэрэл цахилгаантай болж аймгийн 24 сум Тєрийн сангийн

онлайн сђлжээнд бђрэн холбогдож дууслаа.

2012 îíû áàéäëààð çàñãèéí ãàçðûí óäèðäëàãà ìýäýýëëèéí ñèñòåìä íýâòðýõ ýðõòýé àéìãèéí

òºðèéí ñàíãèéí 4 ìýðãýæèëòýí, тєсвийн мэргэжилтэн 1, тєрийн сангийн тєлєєлєгч 24, нягтлан

бодогч 24 нийт 53 хэрэглэгч системд хандан ђйл ажиллагаа явуулж байна

/Б-100.0%/

2.1.15. Çàñãèéí ãàçðûí á¿ðòãýë ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñèñòåìèéã á¿ðýí óòãààð íü õýðýãæ¿¿ëæ òºñâèéí çàðöóóëàëòûí ã¿éëãýý á¿ðò îíëàéí ñ¿ëæýýãýýð õÿíàëò òàâèõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ.

Нийт сумд тєрийн сангийн нэгдсэн сђлжээнд холбогдсоноор Засгийн газрын бђртгэл мэдээллийн систем орон нутагт бђрэн хэрэгжиж гђйлгээ бђрт онлайнаар хяналт тавих боломж бђрдсэн. Тºñºâò áàéãóóëëàãóóäûí òºñâèéí çàðöóóëàëòûí ã¿éëãýýíä îíëàéí ñ¿ëæýýãýýð õÿíàëò òàâèõ áîëîí ñóìäûí òºðèéí ñàíãèéí ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâèõ àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðü ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.

Д.Гэрэлчулуун-Ренчинлхђмбэ, Ханх, Цагаан-Уул, Цагаан-ёђр, Цэцэрлэг, Чандмань-ѓндєр Г.Эрдэнэчимэг-Тђнэл, Улаан-Уул, Шинэ-Идэр, Хатгал, Мєрєн, Эрдэнэбулган Ц.Чагнаадорж-Алаг-Эрдэнэ, Арбулаг, Рашаант, Тариалан, Тосонцэнгэл, Тємєрбулаг Б.ГантулгаѕБаянзђрх, Бђрэнтогтох, Галт, Жаргалант, Их-Уул, Цагааннуур сумдыг хариуцан ажиллаж байна. /Б-100.0%/

2.1.16. Òàòâàðûí áààç ñóóðèéã ºðãºòãºí òàòâàð òºëºã÷äèéí òîîã 5 õóâèàð íýìýãä¿¿ëíý.

-Иргэний татвар, цахим ђйлчилгээний жилийн хђрээнд татвар хураалтын ажлыг

эрчимжђђлж иргэдтэй ажиллах ажиллагааг сайжруулах, татвар тєлєгчдийн бђртгэлийг

боловсронгуй болгох,татварын баазыг бэхжђђлэх олон арга хэмжээ авч хэрэгжђђллээ.


Татварын ерєнхий газраас 2012 оныг “Татвар хураалт, ногдуулалт, тєлєлтийг боловсронгуй

болгох“ жил болгон зарласантай холбогдуулан татвар хураалтын ажлыг эрчимжђђлж,

иргэдтэй ажиллах ажиллагааг сайжруулах, татвар тєлєгчийн бђртгэлийг боловсронгуй болгох

чиглэлээр олон ажил хийсний ђр дђнд 2012 оны эхний хагас жилийн байдлаар татвар

тєлєгчийн тоо 6 хувь буюу 2611 татвар тєлєгчєєр нэмэгдсэн байна.

ёђнийг дараах хђснэгтээр харуулбал:

ёзђђлэлт 2012-01-01 2012-06-30 ѓссєн НѓАТ тєлєгч 123 135 12 ААНОАТ тєлєгч 672 792 120 Суутган татвар тєлєгч 826 1006 180 Иргэн 39268 41567 2299 Нийт 40889 43500 2611

-Татварын бааз суурийг 2012 оны эхний хагас жилийн байдлаар 6 хувиар

нэмэгдђђлсний ђр дђнд єнгєрсєн оны мєн ђетэй харьцуулахад тєвлєрсєн тєсєвт 179,4 сая

тєгрєгийн орлого, орон нутгийн тєсєвт 314,5 сая тєгрєгийн орлого тус тус нэмэгдэж тєвлєрсєн

байна.

Улсын хэмжээнд зохион байгуулагдсан аж ахуйн нэгжийн улсын тооллого, нягтлан бодох

бђртгэлийн улсын ђзлэг явагдаж тооллогод хамрагдвал зохих 890 хуулийн этгээдээс 862

хамрагдаж 96,8 хувийн биелэлттэй ба тооллогод хамрагдсан хуулийн этгээдийн мэдээллийг

баазад орууллаа. Татвар тєлєгчийн бааз суурийг 2011 онд давхардман тоогоор 3099-ээр

буюу 0,8хувиар єргєтгєв .

/Б-100.0%/

2.1.17. Тàòâàð íîãäóóëàëò, òºëºëòºíä ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéí òàòâàðûí îðëîãûí òºëºâëºãººíèé ¿íäýñëýëèéã ñàéæðóóëàí òºëºâëºãººã æèë á¿ð áèåë¿¿ëæ òàòâàðûí îðëîãûã 2008 îíû ò¿âøèíãýýñ 16 õóâèàð íýìýãä¿¿ëíý:

Òàòâàð íîãäóóëàëò òºëºëòºíä ñóäàëãàà øèíæèëãýý õèéí 420 ãàðóé õóóëèéí ýòãýýäýä òàòâàðûí ºð áàðàãäууëàõ ãðàôèê ãàðãàæ òàòâàð íýí äàðóé òºëºõ òóõàé áîëîí òºëººã¿éãýýñ ¿¿äýõ õàðèóöëàãà, òàòâàðûí áóñàä ìýäýýëëèéí òàëààð àëáàí òîîòûã õàðèóöñàí ÒÓÁ á¿ðýýð õ¿ðã¿¿ëæ òàòâàð òºëºã÷ººð òàòâàðûí õóóëèéí õàðèóöëàãûí òàëààð òàíèëöñàí òóõàé áàòàëãààæóóëàëò õèéëãýæ ìºí òàéëàíò ºð áîëîí óðüä îíû ºðèéã òºëºõ àëáàí ¸ñíû áàòàëãàà ãàðãóóëæ àæèëëàà. Äýýðõè àæëóóäûã çîõèîí áàéãóóëñаíû ¿ð ä¿íä: ѓмнєх оны тђвшинээс татварын орлогыг 494.8 сая тєгрєгєєр буюу 17.0 хувиар нэмэгдђђллээ. 2012 оны эхний хагас жилд тєвлєрсєн тєсвийн орлогын тєлєвлєгєєг 117,0 хувь, орон нутгийн

орлогын тєлєвлєгєєг 118,7 хувиар, нийт орлогын тєлєвлєгєєг 478,2 сая тєгрєгєєр давуулан

биелђђллээ.

/Б-100.0%/ 2.1.18. Òàòâàðûí íýã öýãèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð õ¿ðòýýìæèéã íýìýãä¿¿ëæ òàòâàðûí ìýäýýëëèéã áààçûã online õýëáýðò øèëæ¿¿ëæ ñóìäûã òàòâàðûí áààçûí ñ¿ëæýýíä õîëáîí òàòâàð òºëºã÷äèéí òàëààðõè õºíäëºíãèéí ìýäýýëëèéí ñàíã ºðãºæ¿¿ëíý.

-Татвар тєлєгчдєд нэг цэгээс ђйлчлэх ђйлчилгээг улам боловсронгуй болгон цахим тайланг

нийт аж ахуйн нэгжээс хђлээн авч байна. Энэ нь татвар тєлєгчийн бђртгэл, татварын ногдол

тєлєлт,єрийн талаархи мэдээллийг тђргэн шуурхай авах боломжтой болсон. Мєн хэлтсээс цахим

тайлангийн сургалтыг НѓАТ-ын тайлан,ААН-ийн тайлан, Суутганы тайланг цахимаар єгєх талаар

сургалтыг зохион байгуулж сайн шивж сурсан нягтлан бодогч нарт сертификат олгох ажлыг зохион

байгуулсан. ХХААёЯ-наас урамшуулал авч байгаа аймгийн хэмжээний 231 ђр тарианы компани

иргэдэд лавлагаа тодорхойлолтыг гаргаж єгч ђйлчилгээ ђзђђлсэн. Хєндлєнгийн мэдээллийн албан

татварын тайлангуудаас мэдээлэл авч ХМ-01 маягтаар байнга гаргаж єгєх , мєн гаалийн мэдээ, сдирт

хувиарлалтын мэдээ, барилга хєрєнгє оруулалтын мэдээ, тєслийн орогын мэдээ, ХХААЯ-ны болон

Засгийн газрын урамшуулал зэргээс мэдээллийг авч ажиллаж байна .Мєн аймгийн хєгжлийн бодлогын


хэлтэс, ХХААЖДёГ-аас тендер авсан болон зээл авсан газруудын судалгааг авч хєндлєнгийн

мэдээлэлд бђрэн ашиглаж байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.19. Òàòâàðûí õóóëü ñóðòàë÷èëàõ àæëûã ýð÷èìæ¿¿ëæ õ¿í àìûí îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí ýðãýí òºëºëòèéí ñàí áàéãóóëæ àæèëëàíà.

Àéìãèéí 5 TV, îðîí íóòãèéí ðàäèîãîîð 7 óäàà òàòâàðûí øèíý õóóëü, òàòâàðûí õºíãºëºëò, ÷ºëººëºëò, ºð áàðàãäóóëàõ ò¿¿íèé õàðèóöëàãûí òàëààð ìýäýýëýë õèéëýý. 250 òàòâàð òºëºã÷ аж ахуйн нэгжийн íÿãòëàí áîäîã÷ áîëîí èðãýäýä таны тєлсєн татвар юунд зарцуулагдав мэдээлэл хийсэн ба æèë á¿ðèéí 5-ð ñàðä íýýëòòýé ºäºðëºã çîõèîí áàéãóóëæ á¿õ ñóì áîëîí àéìãèéí òºâèéí èðãýä ,òºñâèéí áàéãóóëëàãûí íÿãòëàí áîäîã÷ íàð, òºðèéí ñàíãèéí òºëººëºã÷ íàðò òàòâàðûí øèíý õóóëü, õºíãºëºëò ÷ºëººëòèéã õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó хєнгєлєлт чєлєєлєлтийг õýðõýí ýäëýõ, òàòâàðûí á¿ðòãýë, òºðèéí òàòâàðûí ¿éë÷èëãýý, òàòâàð íîãäóóëàëò, ºð áàðàãäóóëàõ òàëààð ñóðãàëò, òàíèëöóóëãà õèéñýí áà õóóëü ñóðòàë÷èëàõ ÷èãëýëýýð áàéãóóëëàãà èðãýäèéã õàìðóóëñàí Õèøèã ºäºð, ÀÕÀ, Çàìä ãàðüÿ çýðýã òåëå íýâòð¿¿ëýã òýìöýýí çîõèîí áàéãóóëñàí íü òàòâàð òºëºã÷äèéí ç¿ãýýñ èõýýõýí òàëàðõàë õ¿ëýýñýí àæèë áîëëîî. -2010.12.04-íä Òàòâàðûí åðºíõèé ãàçàð, Ìîíãîëûí íÿãòëàí áîäîã÷äûí õ¿ðýýëýí, àéìãèéí Òàòâàðûí õýëòýñòýé õàìòàð÷ àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, íÿãòëàí áîäîã÷, ñóìäûí òºðèéí ñàíãèéí òºëººëºã÷, òàòâàðûí áàéöààã÷ íàðò “Òàòâàðûí áîëîâñðîë,ñàíõ¿¿ òàòâàðûí òàéëàíãèéí çºð¿¿ãèéí òàéëàí ãàðãàõ” 8 öàãèéí õºòºëáºðò ñóðãàëòûã ÿâóóëæ 250 ãàðóé õ¿ì¿¿ñèéã õàìðóóëëàà. -Õóâü õ¿íèé îðëîãûí àëáàí òàòâàðûí õóóëèàð õºíãºëºëò ýäëýõ òàòâàð òºëºã÷èéí ìàòåðèàëûã ¿íäýñëýí 2009 онд 147,9 сая тєгрєгийн òàòâàðûí ýðãýí òºëºëòèéí ñàí áàéãóóëàí 3219 хђнд, 2010 оны байдлаар 289.4 сая тєгрєгийн сан байгуулж 4195 хђнд, 2011 онд 1287 õ¿íä 210.0 ñàÿ òºãðºã, 2012 оны эхний хагас жилд 1626 иргэнд 361144.9 мянган тєгрєгийн буцаан олголтыг цаг хугацаанд нь олгож, хуулийн дагуу хєнгєлєлтийг эдлђђлж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.20. Àðèëæààíû äààòãàëûí êîìïàíèóäûí çàõ çýýëèéí ýðýëò õýðýãöýý,

õ¿ì¿¿ñèéí ýðõ àøèãò íèéöñýí øèíý ¿éë÷èëãýý, á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýðýãëýã÷äýä íèéë¿¿ëýõèéã äýìæèõ çàìààð äààòãàëûí íèéãìèéí õàìãààëëûí à÷ õîëáîãäëûã íýìýãä¿¿ëæ, ¿éë÷èëãýýã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ:

Арилжааны äààòãàëûí áàéãóóëëàãóóä íü 10 ãàðóé äààòãàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã èðãýä áàéãóóëëàãàä õ¿ðãýí àæèëëàæ áàéíà. Æèëäýý äààòãàëûí ¿éë àæèëëàãààíä 29-30.0 ìÿíãàí õ¿íèéã õàìðóóëæ, õóðààìæèéí îðëîãî 157342.0 ìÿíãàí òºãðºã ,íºõºí îëãîâîðò 100-200 ãàðóé õ¿íä 50-60.0 ãàðóé ñàÿ òºãðºãèéã îëãîæ áàéãàà íü õóðààìæèéí îðëîãûí 30 ãàðóé õóâèéã ýçýëæ áàéíà. Ìàíàé àéìàãò “Ìîíãîë äààòãàë”, “Ò¿øèã äààòãàë”, “Ìèã “ äààòãàë, “Áîäü” äààòãàë, “Íîìèí” äààòãàë, “Òýíãýð” äààòãàë, “Ïðàêòèêàë “ äààòãàëûí êîìïàíèóäûí 7 ñàëáàð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà.Ìàëûí èíäåêñæ¿¿ëñýí äààòãàë,Áè÷èë äààòãàëûí çàõ çýýëèéí ÷àäàâõèéã õºãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð ýð¿¿ë ìýíäèéí áè÷èë äààòãàëûí òºñë¿¿äèéã øèíýýð õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.Ìàëûí èíäåêñæ¿¿ëñýí äààòãàëä 24 ñóìûí 2200 ãàðóé ìàë÷èí ºðõºä ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà õèéæ 417 ìàë÷èí ºðõèéã õàìðóóëæ 16.0 ñàÿ òºãðºãèéí õóðààìæèéí îðëîãî îðóóëñàí. Æèë á¿ð íýýëòòýé õààëãàíû ºäðººð àðèëæààíû äààòãàëûã ñóðòàë÷èëàõ íýýëòòýé ºäºðëºãèéã õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëæ àéìãèéí òºâèéí áàéãóóëëàãóóä áîëîí èðãýäýä, õºäººãèéí 23 ñóìàíä äààòãàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààð ñóðòà÷èëãàà õèéæ èðãýäèéí ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëæ õàìðàëòûí õ¿ðýýã íýìýãä¿¿ëæ áàéíà. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

2.1.21. Ñóì, îðîí íóòàãò àðèëæààíû áàíêíû ¿éë÷èëãýýíèé ºðñºëäººíèéã íýìýãä¿¿ëýõ:

Аймгийн хэмжээнд 6 банкны 5 салбар, 47 тооцооны тєв, 7 нэгжээр ђйл ажиллагаа явуулж аймгийн нийт иргэдэд ђйлчилгээ ђзђђлж байна. Энэ онд Хас, Капитал банкны тооцооны тєв нь салбар болж, єргєтгєл хийн Голомт банкны тооцооны тєв салбар болохоор ажиллаж байна. Аймгийн тєвд 6 банкны 5 салбар, 6 тооцооны тєв ђйл ажиллагаа явуулж байгаагаас “Хаан” банк 1 салбар, 2 тооцооны тєв, “Хадгаламж” банк 1 салбар 2 тооцооны тєв, “Хас” банкны 1 салбар, 1 тооцооны тєв, “Голомт” банкны 1 тооцооны тєв, 1 нэгж, “Капитал”, “Тєрийн банк”-ны 2 салбар нь ђйлчилгээ ђзђђлж байна. Харилцагчийг урамшуулах зорилгоор Хаан банк нь талархлын баярын аян1,2-ыг зохиож 2 азтан тус аймгаас тодорсон, Тєрийн банк нь шинэ байранд орж иргэдэд илђђ ойр тђргэн шуурхай ђйлчилж байна. “ХААН”, “Хадгаламж”, ”Капитал” банк хђний хєгжил сангийн мєнгє буюу иргэн бђрт олгох 21,0 мянган тєгрєг, эх орны хишиг болох єндєр настан, хєгжлийн бэрхшээлтэй иргэдэд 660,0 мянган тєгрєгийг тавьж олгож байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/


2.1.22. Хàäãàëàìæ ýçýìøèã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõàä ÷èãëýãäñýí õàäãàëàìæèéí äààòãàëûí áîëîí áàíêíû õÿíàëò øàëãàëòûí íýãäñýí òîãòîëöîîã á¿ðä¿¿ëýõ:

-Дэлхийн болон Монголын санхђђгийн зах зээлд бий болсон хямралт байдлыг эрсдэл багатай даван туулахын тулд Улсын Их хурлаас 2008 оны 11-р сарын 25-ны єдєр Банкин дахь Мєнгєн хадгаламжинд баталгаа гаргах тухай хууль батлан гаргаж мєрдєж байна. Энэ нь харилцагч, хадгаламж эзэмшигчдийн банкинд итгэх итгэлийг хадгалан ђлдэх, банкны ђйл ажиллагаа тогтвортой, хэвийн явагдах нэг ђндэс суурь болж єгсєн.

-Аймгийн хэмжээнд 2012 оны 06 дугаар сарын 30-ны байдлаар банкууд дахь иргэд, аж ахуйн нэгж байгууллагын харилцах дансны ђлдэгдэл 10,410,664,4 мянган тєгрєг, хадгаламжийн дансны ђлдэгдэл 39,691,761,4 мянган тєгрєг, нийт татан тєвлєрђђлсэн хєрєнгє 50102425,8 мянган тєгрєг байгаа бєгєєд энэ нь 2011 оны жилийн эцсийнхээс1,433,601,0 мянган тєгрєг буюу 2,9 хувиар єссєн байна. 2012 оны 06 сарын 30-ний байдлаар нийт зээлийн єрийн ђлдэгдэл 76,112,485,2 тєгрєгт хђрч, хэвийн зээл 75,626,254,9 мянган тєгрєг, хугацаа хэтэрсэн зээл 300,684,7 мянган тєгрєг , чанаргђй зээл 185,545,6 мянган тєгрєг тус тус эзэлж байна . /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.23. Àéìàã ñóìäàä öàõèì áàíêíû ¿éë÷ë¿¿ëýã÷èéí òîîã íýìýãä¿¿ëæ êàðò ìºíãºæ¿¿ëýã÷ àâòîìàò ìàøèíûã áèé áîëãîíî: Банкны тєрєл бђрийн дэвшилтэд орчин ђеийн ђйл ажиллагаа нэвтрэх тусам иргэд харилцагчдын эрэлт хђсэлд нийцсэн банкын тогтолцоо бђрдсээр байна. Энд банкуудын єєрсдийн нь ђйл ажиллагаа, маркетинг, боловсон хђчний болон зах зээлийн нєхцєл бололцоо аймгийн эдийн засгийн чадавхи ихэд нєлєєлж байгаа болно. Одоогоор манай аймагт ХААН банк 23 сум, Хадгаламж банк 23 суманд ђйл ажиллагаа явуулж байгаагаас эдгээр сумд бђгд online-аар холбогдон иргэдэд банкны ђйлчилгээ ђзђђлж, аймгийн тєвийн 6 банк орчин ђеийн технологид суурилсан АТМ, ПОС, internet banking, SMS banking, money gram, smart pay, mobile banking, АМАР болон бусад ђйлчилгээг нэвтрђђлэн ажиллаж байна. Манай аймагт нийт 9 АТМ, 38 ПОС терминал машин томоохон худалдаа ђйлчилгээний тєв, дэлгђђрђђд дээр ажиллаж байгаа бєгєєд банкууд єєрсдийн онцлог нєхцєлд тохирсон бусад ђйлчилгээнђђдийг зах зээлд нэвтрђђлж байна. Аймгийн хэмжээнд 46.751 хэрэглэгч цахим карт хэрэглэгч болсон байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.24. Áàíêíû òºëáºðèéí ÷àäâàðûã ñàéæðóóëæ, æèæèã äóíä ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ çîðèëãîîð óðò õóãàöààòàé çýýëèéí õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ:

Жижиг дунд ђйлдвэрлэлийг хєгжђђлэх чиглэлээр тєслийн хєнгєлттэй нєхцєлтэй болон энгийн бизнесийн зээлийг арилжааны банкуудаас олгож байна.

Жижиг дунд бизнес эрхлэгчид зориулсан бизнесийн зээл Хэрэглээний зээл ХАА-н зээл ХЭЗС-ын зээл Жижиг дунд ђйлдвэрлэлийг дэмжих зээл Орон сууцны зээл

Одоогийн байдлаар 1058 зээлдэгчийн 6,856,456,8 мянган тєгрєгийн зээлийн ђлдэгдэлтэй байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.25. Àëñëàãäñàí ñóì ñóóðèí ãàçàðò àðä èðãýäèéí ¿¿ñãýë ñàíàà÷èëãààð áàéãóóëàãäñàí áàíê áóñ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà,õàäãàëàìæ çýýëèéí õîðøîîã äýìæèæ áè÷èë ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãûã íýìýãä¿¿ëýí ò¿¿íä òàâèõ õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ.

-Ìàíàé àéìàãò “Гео эрдэнэс”,”Хєгжил бадрах” 2 áàíê áóñ ñàíõ¿¿ãèéí áàéãóóëëàãà,3 ÕÇÕîðøîî ¿éë àæèëëàãàà òîãòìîë ÿâóóëæ áàéíà. ÁÁÑÁàéãóóëëàãóóä ºðõèéí ¿éëäâýðëýëèéã íýìýãä¿¿ëýõ, áàãà îðëîãîòîé èðãýäýä ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ çîðèëãîîð 260 èðãýíä 145.9 ñàÿ òºãðºãèéí çýýë îëãîñîí Òàðèàëàí ñóìûí Õºãæèë áàäðàõ ÁÁÑÁ Àãðî ÎÓ-ûí áàéãóóëëàãàòàé õàìòðàí “ººðòºº òóñëàõ á¿ëýã” òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ 4 á¿ëýãò ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëñýí. Øèíý-Èäýð, Áàÿíç¿ðõ, ñóìäûí õàäãàëàìæ çýýëèéí õîðøîîä íü Õàñ áàíêòàé ôðàí÷àéçèéí ãýðýýãýýð õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà.Àðâèí ìºðºí ÕÇÕîðøîî Ìºðºí ñóìàíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. Хас банкны энэ ђйл ажиллагаа нь сумдад санхђђгийн ђйлчилгээний хђртээмж, чанарыг сайжруулах, сумдад банкны єрсєлдєєнийг бий болгоход чухал ач холбогдолтой. Суманд ийм журмаар Хадгаламж зээлийн хоршоо ажиллах нь иргэд єєрсдєє хєрєнгєє хоршин нийлђђлж, єєрсдийн аж ахуйн ђйл ажиллагаагаа санхђђжђђлэх, шаардлагатай эх ђђсвэр дутсан тохиолдолд Хас банкнаас бєєний зээлийг эх ђђсвэр болгон авах давуу талтай юм.


Хаан банк нь хђний хєгжил сангийн мєнгийг иргэдэд тараахаас татгалзсанаас Хадгаламж банк бђх суманд хђрч ажиллах шаардлагатай болж алслагдсан 6 суманд хадгаламжийн касс нээн хђний хєгжил сангийн мєнгє тараах болон бусад ђйлчилгээг хђргэн ажиллаж байна. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

2.1.27. “Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé” õóóëèéí õýðýãæèëòèéã õàíãóóëæ, á¿õ áàéãóóëëàãûã ÍÁÁ-èéí áîäëîãûí áàðèìò áè÷èã áîëîâñðóóëàí ìºðä¿¿ëæ, á¿ðòãýë õºòëºëòèéã óëñûí äóíäàæ ò¿âøèíä õ¿ðãýõ: “Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéã ñàéæðóóëàõ” àéìãèéí õºòºëáºð ,òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí àéìãèéí

ÈÒÕÒýðã¿¿ëýã÷äèéí õóðàëäààíä îðóóëæ 2009 оны 79 ä¿ãýýð òîãòîîëîîð áàòëóóëàí õýðýãæèëòèéã õàíãàí àæèëëàæ хэрэгжилтийн явц 80,0 õóâüòàé áàéíà. Ìîíãîë óëñûí ”Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí òóõàé” õóóëèéí õýðýãæèëòèéã àéìãèéí íèéò áàéãóóëëàãóóäàä ¿å øàòòàéòàéãààð ãðàôèê ãàðãàí òóñãàé óäèðäàìæèéí äàãóó øàëãàí çààâàð÷èëж, ђђрэг чиглэл єглєє.

Сђђлийн жилђђдэд 24 ñóìûí óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí 171 òºñºâò áàéãóóëëàãàä, õºäººãèéí 21 ñóìûí õóâèéí õýâøëèéí 151 àæ àõóéí íýãæ, Ìºðºí ñóìûí 300-ààä àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûã õàìðóóëæ ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààíä àíõàí øàòíû áîëîí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí õºòëºëò, ñàíõ¿¿, òàòâàðûí òàéëàí ãàðãàëòûã àéìãèéí Òàòâàð, ÍÄÕýëòýñ, õàðààò áóñ àóäèòûí êîìïàíèóä, ÌÌÍÁÈ-èéí Õºâñãºë ñàëáàðûí ãèø¿¿äèéí á¿ðýëäýõ¿¿íòýé øàëãàí çààâàð÷èëæ çºð÷ëèéã àðèëãàõ òàëààð áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà áîëîí íÿãòëàí áîäîã÷ íàðò çààâàð çºâëºìæ ºã÷ áèåëýëòèéã òîîöîí àæèëëàñíààð 2011 îíû Íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýëèéí óëñûí ¿çëýãèéí ä¿íãýýð ìàíàé àéìãèéí àíõàí øàòíû á¿ðòãýë õºòëºëòèéí äóíäàæ 88.6 õóâü, íÿãòëàí áîäîõ áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºëòèéí äóíäàæ 86.7 õóâüòàé ãàð÷ óëñûí äóíäàæ ò¿âøèíä õ¿ðч, òºñºâò, òºðèéí ºì÷èò áàéãóóëëàãóóäûí íÿãòëàí áîäîõ á¿ðòãýë õºòëºëò 94.0-99.3 õóâüä õ¿ðñýí.

Óëñ îðîí íóòãèéí òºñºâò áàéãóóëëàãóóäûí íÿãòëàí áîäîã÷äûí ìýäëýã áîëîâñðîëûã ¿å øàòòàé äýýøë¿¿ëñíýýð ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûí àòòåñòàò÷èëàëààð íÿãòëàí áîäîã÷äûí ò¿âøèí ñàéí ä¿íòýé ãàðñàí . Аймгийн нийт 424 аж ахуйн нэгж, òºñºâò байгууллагûí 63 % нь ÍÁÁ-èéí бодлогын баримт бичигтэй áàéãààãèéí äèéëýíõ õóâèéã óëñûí ñåêòîðûí ÀÀÍÁ ýçýëæ байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.28. Ñàíõ¿¿ãèéí çºð÷èë äóòàãäàëã¿é àæèëëàñàí áàéãóóëëàãûã óðàìøóóëàõ æóðàì áàòëóóëæ ìºðä¿¿ëýõ:

Àéìãèéí ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñãèéí áîëîí õóóëü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí ñàíàëûã àâ÷ òýäíèé

ñàíàëûã íýìæ òóñãàí “Ñàíõ¿¿ãèéí çºð÷èë äóòàãäàëã¿é àæèëëàñàí áàéãóóëëàãûã øàëãàðóóëàõ” æóðìûí

òºñëèéã áîëîâñðóóëàí áàòëóóëæ õýðýãæ¿¿ëòýíä íü õÿíàëò òàâèí àæèëëàæ áàéíà. “Ñóìäûí òºðèéí

ñàíãèéí àæëûí ¿ð ä¿íã ¿íýëæ, ä¿ãíýõ” æóðìûã áîëîâñðóóлж, аймгийн Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 229

äђãээð çàõèðàìæаар баталж, õýðýãæилтийг зохион байгуулан ажиллаж байна.

/Б-100.0%/

2.1.29. Àóäèòûí êîìïàíè áîëîí ñàëáàðóóäûã íýìýãä¿¿ëæ, øóäàðãà ºðñºëäººíèéã áèé áîëãîí àóäèòûí ¿éë àæèëëàãààã îëîí óëñûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëæ, àóäèòûí äîòîîä ÷àíàðûí õÿíàëòûí ¿éë àæèëëàãààã òîãòìîëæóóëàõ: -Тус àéìàãò Õàðààò áóñ 3 àóäèòûí êîìïàíè ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. ÌÌÍÁÈ-òýé õàìòðàí

÷àíàðûí õÿíàëòûí øàëãàëò õèéæ çààâàð çºâëºãºº ºã÷ ÷àíàðûí äîòîîä õÿíàëòûã àóäèòûí ñòàíäàðòûí äàãóó õèéæ òîãòìîëæóóëàõàä àíõààðàí àæèëëàæ áàéíà. 2009 îíîîñ ýõëýí ¯íäýñíèé àóäèòûí ãàçðûí äàðãûí áàòàëñàí æóðìûã ¿íäýñëýí àéìãèéí Àóäèòûí ãàçàðòàé “Ìýäýýëýë àóäèò”, “Óëààíáààòàð àóäèò”-ûí ñàëáàð ãýðýý õèéæ, àéìãèéíõàà óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òºñºâò áàéãóóëëàãà, òºðèéí ºì÷èò àæ àõóéí íýãæèéí æèëèéí ýöñèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíä ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí àóäèò õèéæ õóóëèéí õóãàöààíä ã¿éöýòãýæ öàã õóãàöààíû à÷ààëëûã õºíãºëæ áàéíà. Ñ¿¿ëèéí 2 æèëä ãýðýýãýýð “Ìýäýýëýë àóäèò” ÕÕÊ-ний Õºâñãºë ñàëáàð òºðèéí ºì÷èéí 40 ãàðóé áàéãóóëëàãàä 19.7 ñàÿ òºãðºãèéí, Óëààíáààòàð àóäèò ÕÕÊ-èéí Õºâñãºë ñàëáàð 60 ãàðóé áàéãóóëëàãàä 12.0 ñàÿ òºãðºãèéí ñàíõ¿¿ãèéí òàéëàíãèéí àóäèò õèéæ çºâëºãºº ºãñºí áàéíà. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

2.1.30. Àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãà, ñàéí äóðûí äààòãóóëàã÷ íàðò ¿ç¿¿ëýõ íèéãìèéí äààòãàëûí ¿éë÷èëãýýã õ¿ðòýýìæòýé áîëãîæ òýòãýâýð, òýòãýìæ, ýìíýëýã, ýìèéí ñàíãóóäûí òºëáºðèéã õóóëèéí õóãàöààíä íü ÷àíàðòàé îëãîõ:


-2002 оны эхинй хагас жилийн байдлаар 14.0 мянган тэтгэвэр авагчид 58915.9 сая тєгрєг, 2,9 мянган тэтгэмж авагчдад 2864.7 сая тєгрєг, 33 эмнэлэг эмийн санд /109.6 мянган даатгуулагчид/ 7630.2 сая тєгрєг бђгд /давхардсан тоогоор 125.9 мянган хђнд 69410.8 сая тєгрєгний ђйлчилгээг аж ахуйн нэгж байгууллагын болон сайн дурын даатгуулагч, тэтгэвэр тэтгэмж авагчдад хуулийн хугацаанд олгох ђйлчилгээг хэрэгжђђлэв. /Б-100.0%/

2.1.31. Íèéãìèéí äààòãàëûí àæëûí ñóðòàë÷èëãààíû ¿ð íºëººã äýýøë¿¿ëæ, äààòãóóëàã÷èéí òîîã íýìýãä¿¿ëýõ: Íèéãìèéí õàìãààëëûí ñàëáàðûí íýýëòòýé õààëãàíû áîëîí äààòãóóëàã÷äûí ºäºðëºã, “Òºð áà èðãýí

õàìòûí çђòãýë”, Ñàíãийí ÿàìíû íýýëòòýé õààëãà çýðýã àðãà õýìæýýí¿¿äèéí õ¿ðýýíä íèéãìèéí äààòãàëûí áàãö õóóëü, тогтоомжийг олон тєрєл хэлбэрээр сурталчилах òºëºâëºãºº ãàðãàí ìºí Àéìãèéí ãýìò õýðãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çºâëºëòýé õàìòðàí Öàãààí-¿¿ð, ×àíäìàíü-ºíäºð, Ýðäýíýáóëãàí ñóìäàä íèéãìèéí äààòãàëûí õóóëü, òîãòîîìæèéã ñóðòàë÷ëàõ, èðãýäèéí ñàíàë, õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýí àâàõ çýðýã àæëûí õ¿ðýýíä õóóëü ñóðòàë÷èëñаíû äýýð ”Эрх чєлєє”, ”Äàëàé ýýæ” сонинд 6 óäàà íèéãìèéí äààòãàëûí õîëáîãäîëòîé н¿¿р булан гарган, “Лха” телевизýд нийгмийн даатгалын болон эрђђл мэндийн даатгалын талаар øóóä нэвтрђђлэг ÿâóóëæ áóñàä òåëåâèçýýð, àéìãèéí ñàíõ¿¿ãèéí 80 æèëèéí îéã òîõèîëäóóëàí áè÷ñýí íîìîíä íèéãìèéí äààòãàëûí àæëàà õýëòñèéí õàìò îëíû çóðàãòàé îðóóëан õýâë¿¿ëж, àéìãèéí ñòàòèñòèêèéí 2010 îíû ýìõòãýëä íèéãìèéí äààòãàëûí ¿ç¿¿ëýëòèéã îðóóëñàí çýðýã ñóðòàë÷èëãàà õèéæ 43.9 ìÿíãàí даатгуулагч иргэд энэ арга хэмжээнд хамрагдав.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ 2.1.32. Íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë òºëºã÷ àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí òîîëëîãûã 2 æèë òóòàìä íýã óäàà çîõèîí áàéãóóëàí ÿâóóëæ, íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë òºëºã÷äèéí òîîã íýìýãä¿¿ëýõ:

-Аж ахуйн нэгж байгууллагын тооллого явуулах комисс томилон татварын албанд бђртгэлтэй аж ахуйн нэгж байгууллагын судалгааг Татварын албанаас авч Нийгмийн даатгалын шимтгэл тєлєгч аж ахуйн нэгжийн судалгаатай харьцуулан ђзэж ђйл ажиллагаа явуулдаг боловч нийгмийн даатгалд хамрагддаагђй аж ахуйн нэгжийг нийгмийн даатгалд хамруулах арга хэмжээ авч, одоогийн байдлаар 214 àæ àõóéí íýãæèéí 891 äààòãóóëàã÷èéã мєн сайн дурын 660 даатгуулагчийг шинээр хамруулж, ñ¿¿ëèéí 3 æèëä даатгуулагчийн тоо 1886 даатгуулагчаар нэмэгдэв. /Б-100.0%/

2.1.33. Àëáàí ¸ñíû ñòàòèñòèêèéã 2009-2010 îíä õºãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýõ: Аëáàí ¸ñíû ìýäýý òàéëàíãèéí ìàÿãò çààâðûã 23 ñóì, 125 áàã, 420 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà,

695 õóâèàðàà ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýý ýðõëýã÷ èðãýäýä õ¿ðãýæ, àëáàí ¸ñíû ìýäýý òàéëàíã ãðàôèêò õóãàöààíä íü ¿íýí çºâ àâ÷ ¯íäýñíèé Ñòàòèñòèêèéí Õîðîîíä ìýäýýëæ áàéíà.

Ìàë àæ àõóéí ñàëáàðûí ìýäýý òàéëàíã 23 ñóìûí 125 áàã, äàâõàðäñàí òîîãîîð 156 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàð 23 ñóìûí 125 áàã, 161 àæ àõóéí íýãæ, 1023 ºðõ, àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí 22 íýãæ, 36 èðãýä, ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûí 96 àæ àõóéí íýãæ, 54 èðãýí, áàðèëãûí ñàëáàðûí 412 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãà, àÿëàë æóóë÷èëëûí ñàëáàðûí 51 íýãæ áàéãóóëëàãà, òýýâýð õîëáîîíû ñàëáàðûí 68 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëãà, áèçíåñ ðåãèñòåðèéí ñàëáàðûí 1284 àæ àõóéí íýãæ, îðîí íóòãèéí òºñâèéí áàéãóóëëàãûí îðëîãî çàðëàãûí ìýäýý 2554 òºñºâò áàéãóóëëàãûã õàìðóóëàí àæèëëàæ áàéíà. Сђђлийн 3 жилд шèíýýð 122 àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûã ìýäýýíä õàìðóóëæ, ºìíºõ îíîîñ íèéò àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãûí 31.4 õóâü áóþó 28 àæ àõóéí íýãæýýð íýìýãäñýí áàéíà.

Ìàë àæ àõóéí ñàëáàðûí 47 мэдээ òàéëàí, ãàçàð òàðèàëàíãèéí 9 ìýäýý òàéëàí, àæ ¿éëäâýðèéí ñàëáàðûí 16, áàðèëãûí ñàëáàðûí 42, òýýâýð, õîëáîî, ¿éë÷èëãýýíèé ñàëáàðûí 92, õ¿í àì, àæèë ýðõëýëò, öàëèíãèéí 21, õýðýãëýýíèé áîëîí æèæèãëýíãèéí áàðàà ¿éë÷èëãýýíèé 72, ºðõ íèéãýì ýäèéí çàñãèéí ñóäàëãààíû 12, àðä÷èëñаí çàñàãëàë ñóäàëãààíû 4, àæèëëàõ õ¿÷íèé ñóäàëãààíû 12, áèçíåñèéí òºëºâ õàíäëàãûí ñóäàëãààíû 4, öàã àøèãëàëòûí ñóäàëãààíû 4, ìàëûí àøèã øèìèéí 12, àéìãèéí 2010-2011 îíû äîòîîäûí íèéò á¿òýýãäýõ¿¿íèé òîîöîîã äàìæóóëæ íèéò 453 ìýäýý òàéëàí ãðàôèêò õóãàöààíä íü äàìæóóëñàí. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.34. 2010 îíä õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãûí áýëòãýë àæëûã õàíãàæ, òîîëëîãî çîõèîí áàéãóóëæ, õ¿í àìûí ìýäýýëëèéí ñàíã øèíý÷ëýõ: Аéìãèéí òîîëëîãûí êîìèññ íü àéìãèéí ÈÒÕ-ûí òîãòîîëîîð 2009 îíû 6 ñàðûí 12 ºäðèéí 59 òîîò

òîãòîîëîîð áàéãóóëàãäàæ ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëсны ђр дђнд 24 ñóìûí òîîëëîãûí êîìèññ, òîîëëîãûí


ò¿ð òîâ÷îî, 125 áàãèéí òîîëëîãûí ò¿ð òîâ÷îîг тус тус ажиллуулж, õ¿í àì, îðîí ñóóöíû òîîëëîãûã тус àéìàãò àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëñíààð 32600 ºðõèéí113982 õ¿í áýëíýýð òîîëîãäëîî. /Б-100.0%/

2.1.35. Àæèëëàõ õ¿÷, ºðõèéí íèéãýì ýäèéí çàñãèéí ñóäàëãààã îðîí íóòàãò çîõèîí áàéãóóëæ, ñóäëàí íýãòãýæ áîëîâñðóóëàõ:

Ò¿íýë, Ðàøààíò, Áàÿíç¿ðõ, ×àíäìàíü-ªíäºð сумдын 5 багийн 384 ºðõ, Ìºðºí ñóìûí 13 áàãèéí 120 íèéò 504 ºðõººñ ªðõèéí íèéãýì, ýäèéí çàñãèéí ñóäàëãàà авч боловсруулж ёСХ-нд графикт хугацаанд нь дамжуулсан. ёђнд: Àðä÷èëñàí çàñàãëàë ñóäàëãàà: Óëèðàë á¿ðèéí ñ¿¿ëèéí хагаст явуулдаг єрхийн нийгэм эдийн засгийн судалгаанд сонгогдсон нэгжийн 42 єрх, нийт 168 ºðõººñ маягт зааврын дагуу судалгаа авч ёСХ-нд цаг хугацаанд нь хђргђђлсэн байна. Àæèëëàõ õ¿÷íèé ñóäàëãàà: Àëàã-Ýðäýíý, Àðáóëàã, Áàÿíç¿ðõ, Á¿ðýíòîãòîõ, Ãàëò, Æàðãàëàíò, Èõ-Óóë, Ðàøààíò, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Òàðèàëàí, Ò¿íýë, Øèíý-Èäýð, Õàòãàë, Õàíõ, Òºìºðáóëàã, Òîñîíöýíãýë, Óëààí-Óóë, Öàãààí-Óóë, Öýöýðëýã, ×àíäìàíü-ªíäºð, Ìºðºí ñóìûí 448 ºðõººñ ºðõèéí 5 áà ò¿¿íýýñ äýýø íàñíû ãèø¿¿í òóñ á¿ðýýñ àæèë ýðõëýëò, õ¿¿õäèéí õºäºëìºð ýðõëýëòèéí òàëààð àñóóëãûã ìàÿãòûí äàãóó äýëãýðýíã¿é судалгаа àâ÷, êîäëîí, õÿíàæ, ïðîãðàììä оруулж õóãàöààíä íü ¯ÑÕ-ä äàìæóóëæ áàéíà.

Öàã àøèãëàëòûí ñóäàëãàà: Õ¿í àìûí õºäºëìºð ýðõëýëòèéã íàñíû á¿ëýã, ýäèéí çàñãèéí ¿éë àæèëëàãààíû ñàëáàð, àæèë ìýðãýæèë, àæèëëàñàí õóãàöàà, õºäºëìºð ýðõëýëòéí ñòàòóñààð àíãèëàí òîäîрõîéëîõ, àæèëëàõ õ¿÷, õºäºëìºð ýðõëýëòèéã àæèëã¿éäëèéí ò¿âøèíã óëèðëààð ãàðãàõ, ¿íäñýí áîëîí äàâõàð àæèë ýðõëýëò, á¿ðýí áóñ áîëîí ºìíºõ õºäºëìºð ýðõëýëòèéã çýðýãö¿¿ëýí õàðóóëàõ, õ¿¿õäèéí õºäºëìºð, õ¿¿õýä õºäºëìºð ýðõëýõ áîëñîí øàëòãààí, ò¿¿í äîòðîîñ àþóëòàé àæèë ýðõýëæ áóé õ¿¿õýä, õºäºëìºð ýðõýëæ áóé õ¿¿õäèéí àæëûí íºõöºë, õºäºëìºð ýðõëýëò òýäíèé ýð¿¿ëä ìýíä, áîëîâñðîëд õýðõýí íºëººëæ áóéã õàðàõ çîðèëãîîð óëèðàë á¿ð 10 ñóìûí 120 ºðõººñ ìýäýýëëèéã àâ÷ íàãòãýí ¯ÑÕ-ä äàìæóóëæ áàéíà Àâèëãàëûí òºëºâ áàéäàë, õàíäëàãûí ñóäàëãàà: Õºâñãºë àéìàãò 2011 îíû 3 äóãààð óëèðàëä 1 óäàà íèéò 134 õ¿íýýñ àñóóëãà ñóäàëãààã àâ÷, ìýäýýëëèéã àñóóëãûí õóóäасны äàãóó áîëîâñðóóëæ îíëàéí ñ¿ëæýýãýýð äàìæóóëñàí. Áèçíåñèéí òºëºâ õàíäëàãûí ñóäàëãàà: ¯éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýý ýðõýëäýã õóâèéí 39 àæ àõóéí íýãæýýñ óëèðàë á¿ð ¿éë àæèëëàãààíû òàëààðõ ìýäýýëýë, îäîîãèéí áîëоí áèçíåññèéí õýòèéí òºëºâ õàíäëàãèéí òàëààðõ àñóóëãûã áèçíåñ ýðõëýã÷ýýñ íü àâ÷ íýãòãýí, áîëîâñðóóëàëò õèéæ ¯ÑÕ-ä äàìæóóëæ áàéíà. Ìàëûí àøèã øèìèéí ñóäàëãàà: Ìàëààñ ãàð÷ áàéãàà á¿òýýãäýõ¿¿í á¿ðèéí äóíäàæ ãàðöûã òîäîðõîéëæ öààøäûí ñóäàëãàà, øèíæèëãýý, õýòèéí òºëºâò àøèãëàõ çîðèëãîîð íýã æèëèéí õóãàöààíä ñîíãîãäñîí ºðõ¿¿äýýñ ñóäàëãààã àâ÷ áàéíà. Ñóäàëãààíä Àðáóëàã, Àëàã-Ýðäýíý,Ò¿íýë, Öàãààí-Óóë ñóìûí 62 ºðõ õàìðàãäàæ áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.36. ªðõ, õ¿í àìûí äýâòðèéí õºòëºëò, ìýäýýëëèéí ñàí áàéãóóëàõ: Õ¿í àì, ºðõèéí á¿ðòãýëèéí äýâòýð õºòëºëòèéн зааварчилгааг 23 ñóìûí çàñàã äàðãûí îðëîã÷,

áàãèéí çàñàã äàðãà íàðò ºã÷ àæèëëàñàíààð 2010 îíû áàéäëààð õ¿í àì, ºðõèéí á¿ðòãýëèéí äýâòýð á¿ðýí õºòëºãäñºí.

2011 îíд õ¿í àì, ºðõèéí á¿ðòãýëèéí дэвтэр шинэчлэгдэн хэвлэгдэж байна. Ìºðºí ñóìанд øèíý÷ëýãäñýí бђртгэлийн дэвтэр хєтлєх сургалтыг зохион байгуулж, бэлтгэл ажлыг хангаж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.1.37. Àéìãèéí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéí ¿ç¿¿ëýëòèéí íýãäñýí ñàí á¿ðä¿¿ëæ, íýãäñýí ñèñòåì òîãòîîõ: DevInfo 6.0 ïðîãðàììûã àøèãëàí àéìãèéí íèéãýì ýäèéí çàñãèéí ¿íäñýí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã çàñàã

çàõèðãàà íóòàã äýâñãýð, àéìãèéí õóðàë áà íàìóóä, õ¿í àì, àæèëëàõ õ¿÷, íýìýãäýë ºðòºã, ¿íý, áàíê, îðîí íóèãèéí òºñºâ, õºðºíãº îðóóëàò, õºäºº àæ àõóé, àæ ¿éëäâýð, òýýâýð, õîëáîî, áîëîâñðîë, õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíä, áèçíåñ ðåãèñòåðèéí ñàëáàðûí 257 ¿ç¿¿ëýëòýýð ìýäýýëëèéí ñàí áàéãóóëñàí. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.2. Дэд бђтцийн хєгжлийн бодлого:

2.2.1. Àëàã-Ýðäýíý-Óëààí-Óóë-Ðåí÷èíëõ¿ìáý-Öàãààííóóð ñóìûí 35/15 êâò-ûí öàõèëãààí äàìæóóëàõ àãààðûí øóãàì, äýä ºðòººíèé áàðèëãà óãñðàëòûí àæëûã äóóñãàæ, Óëààí-Óóë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Öàãààííóóð ñóìäûí òºâèéã ýð÷èì õ¿÷ýýð á¿ðýí õàíãàõ: Àëàã-Ýðäýíý, Óëààí-Óóë ñóìäûí 35 êÂò-ûí ÖÄÀØ, äýä ºðòºº, Óëààí-Óóë- Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìûí 15

êÂò-ûí ÖÄÀØ, ñóìûí òºâèéí äîòîðõ äýä ºðòºº, Ðåí÷èíëõ¿ìáý ѕ Öàãààííóóðûí 10 êÂò-ûí ÖÄÀØ-ûí


áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë ã¿éöýòãýæ, 2009 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðûí 29-ººñ 12 äóãààð ñàðûí 4-íèé ºäð¿¿äýä óëñûí êîìèññ àæèëëàæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýí àâñàí. /Б-100.0%/

2.2.2 Õàíõ ñóìûí äîòîîäûí øóãàìûã øèíý÷ëýõ:

Õàíõ ñóìàíä óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð 45,0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð 2.5 êì øèíý 0.4 êÂ-ûí ÖÄÀØ, 3 êì õóó÷èí øóãàìûã çàñâàðëàæ øèíý÷èëñýí. Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí 2010 îíû 95 äóãààð òîãòîîëîîð õºðºíãèéã Õàíõ ñóìûí ÇÄÒÃàçðààñ Õºâñãºë Ýð÷èì õ¿÷ ÕÕÊ-ä øèëæ¿¿лсэн. Õºâñãºë Ýð÷èì õ¿÷ ÕÕÊ á¿õ àéëûã òîîëóóðæóóëæ, 2ÒÏ-ã øèíý÷èëæ, 1 ÒÏ-ã øèíýýð óãñàð÷ àøèãëàëòàíä îðóóëñàí.

/Á-100.0%/

2.2.3. Öàõèëãààí ýð÷èì õ¿÷íèé ýõ ¿¿ñâýðò õîëáîãäîõ áîëîìæòîé áàãèéí òºâèéã ýð÷èì õ¿÷ýýð õàíãàõ:

Àðáóëàã ñóìûí Ñ¿ìáýð áàã, Æàðãàëàíò ñóìûí Äóíä Õàðãàíà áàã, Ãàëò ñóìûí Í¿õò áàã, Õàòãàë òîñãîí Õàé÷èéí àéë ºðõ¿¿ä, Òîñîíöýíãýë ñóìûí Òýýë áàãóóäûã 2009-2010 îíä óëñûí òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð òºâèéí ýð÷èì õ¿÷íèé íýãäñýí ñèñòåìä õîëáîñîí. 2010 îíä Ñ.Áàÿðûí õºðºíãº îðóóëàëòààð Òºìºðáóëàã ñóìûí íàðèéí Áàãèéí òºâ, õ¿¿õäèéí çóñëàíã ýð÷èì õ¿÷íèé ñèñòåìä õîëáóóëñàí áàéíà. Á¿ðýíòîãòîõ ñóìûí Á¿ðýíõààí áàãèéã 50.0 ñàÿ òºãðºãººð ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷ýýð õàíãàâ. Тосонцэнгэл, Эрдэнэбулган, Ханх, Цагааннуур сумдын тєвийн 0,4кВ-ын ЦДАШ-ын шинэчлэл, Хатгал тосгоноос Модот булан хђртэлх 15/0,4кВ-ын ЦДАШ, дэд станцын шинэчлэлийн ажил хийгдсэн байна. 2011 онд Их-Уул, Тђнэл, Ренчинлхђмбэ сумдын 10/0,4 кВ-ын ЦДАШ, дэд станцын шинэчлэл, Баянзђрх сумын 0,4кВ-ын ЦДАШ-ын шинэчлэл, Галт сумын Салбарт багийн 10/0,4 кВ-ын ЦДАШ, дэд станцын шинэчлэлийн ажлууд хийгдэж ашиглалтанд орсон байна. Могойн голын уурхайгаас Цэцэрлэг сум хђртэл 35/0,4 кВ-ын ЦДАШ-ын шинэчлэлийн барилга угсралтын ажил хийгдлээ.

/Á-100.0%/

ЦДАШ-ын угсралтын ажил хийгдэж байна.

2.2.4. Ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷íèé òåõíîëîãèéí äýâøëèéã îðîí íóòàãò ºðãºí íýâòð¿¿ëýõ, ìàë÷èí àéë ºðõèéã á¿ðýí õàìðóóëàõ.

Áàÿíç¿ðõ ñóìàíä 26 øèðõýã, Ãàëò ñóìàíä 17 øèðõýã, Òîñîíöýíãýë ñóìàíä 23 øèðõýã, Øèíý-Èäýð ñóìàíä 12 øèðõýã Íàðíû çàéí ¿¿ñã¿¿ðèéã “Íàðíû çàéí ñåðâèñ” ÕÕÊ Õàñ áàíêòàé õàìòðàí ìàë÷èí àéë ºðõºä çýýëýýð íèéë¿¿ëñýí íü èðãýäèйí òàëàðõëûã õ¿ëýýñýí àæèë áîëæ áàéíà. 2010 îíû 06 дугаар ñàðä ÌÎÍÌÀÐ ÕÕÊ “Õàñ” áàíêòàé õàìòðàí 2010 îíû 05 дугаар ñàðûí áàéäëààð Àëàã-Ýðäýíý ñóìàíä 11øирхэг, Àðáóëàã ñóìàíä 57øирхэг, Ò¿íýë ñóìàíä 8 øирхэг, Èõ-Óóë ñóìàíä 20 øирхэг, Ìºðºí ñóìàíä 4 øèðõýãèéã òóñ òóñ çýýëýýð îëãîñîí áàéíà. 2009 îíä ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿í ѓ.Ýíõò¿âøèíãèéí áàãöààñ Á¿ðýíòîãòîõ ñóìûí Á¿ðýíõààí áàãèéí òºâèéã 3 êÂ-ûí ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷ýýð õàíãàñàí áàéíà. Тус àéìãèéí íèéò ìàë÷èí ºðõèéí 11650 íü íàð ñàëõèíû öàõèëãààí ¿¿ñã¿¿ðòýй болж, íèéò ìàë÷äûí 72,4 õóâü íü ñýðãýýãäýõ ýð÷èì õ¿÷ýýð õàíãàãäñàí áàéíà. /ÕØ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.2.5. Ìºðºí ñóìаíд Äóëààíû ñòàíö áàðèõ зураг тєсєв хийлгэж, хєрєнгийн асуудлыг шийдвэрлэх: Ìºðºí ñóìûí Äóëààíû öàõèëãààí ñòàíö áàðèõ Òåõíèê ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë боловсруулагдаж, гђйцэтгэгчээр Одкон холдинг, АНУ сервис компаниуд ажиллаж, 2011 оны байдлаар шугам сђлжээний ажил 80 хувьтай, барилга угсралтын ажил 20.0 хувьтай байна.

/Á-100.0%/ 2.2.6. Øèíý-Èäýð, Õàòãàë, àéìãèéí Íýãäñýí ýìíýëãèéí ãàäíà äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýã ºðãºòãºí øèíý÷èëæ, Òàðèàëàí ñóìûí äóëààíû øóãàì сђлжээг засварлах:

Óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð 2009 îíä 600.0 ñàÿ òºãðºãººð Ìºðºí ñóìûí Íýãäñýí ýìíýëýã, I, III åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí ãàäíà äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé çàñâàðûí àæëûí çóðàã òºñâèéã Õºâñãºë ÁÁ ÕÕÊ ã¿éöýòãýæ, óãñðàëòûí àæëûí ã¿éöýòãýã÷èéã ÝÁÝÕßàìàíä øàëãàðóóëæ ã¿éöýòãýã÷ýýð “Ýíåðãè ñåðâèñ” ÕÕÊ øàëãàð÷, çàñâàðûí àæëûã ã¿éöýòãýæ 2009 îíä óëñûí êîìèññîîð àøèãëàëòàíä


õ¿ëýýëãýí ºãñºí. 2010 îíä Òàðèàëàí ñóìûí ãàäíà äóëààíû øóãàì ñ¿ëæýýíèé çàñâàðûí àæëûã õèéæ àøèãëàëòàíä îðóóëñàí. Азийн Хєгжлийн банкны хєрєнгє оруулалтаар сумын тєвийг тєвлєрсєн халаалтанд холбоход Их-Уул, Цэцэрлэг, Цагаан-Уул сумууд хамрагдсан. 2011 онд Шинэ-Идэр сум тєвлєрсєн дулааны системтэй болж, Тариалан сумын халаалтын зуухыг шинэчилсэн байна. /ÕØ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.2.7. Àéë ºðõèéã óòàà áàãà ÿëãàðóóëäàã ò¿ëø áîëîí ýð÷èì õ¿÷íèé ýõ ¿¿ñâýðýýð äóëààны ýõ ¿¿ñâýðээр õàíãàõ áîëîìæèéã ñóäàëæ, òóðøèëò õèéõ:

Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðààñ çàðëàñàí ¯éëäâýðæ¿¿ëýëòèéã äýìæèõ æèëèéí õ¿ðýýíä îëãîñîí õºíãºëòòýé çýýëä øàõìàë ò¿ëø ¿éëäâýðëýõ òºñëººð “Õàìààòàí” ÕÕÊ õàìðàãäàæ 10.0 ñàÿ òºãðºãèéí çýýë àâñàí. Øàõìàë ò¿ëøèéã àëáàí áàéãóóëëàãóóäàä ºã÷ òóðøèëò õèéëãýñýí áàéíà. Ìºí 2010 îíä Ìºðºí ñóìûí 1-ð áàãèéí èðãýí Ï¿ðýâñ¿ðýí õºðçºíã ¿ðòýñòýé õîëüæ øàõàæ åðäèéí àðãààð õàòààæ ò¿ëøèíä õýðýãëýõ òºñºë èð¿¿ëæ 10.0 ñàÿ òºãðºãººð äýìæèãäñýí áàéíà. Галт, Баянзђрх, Жаргалант, Тђнэл сумдад жижиг дунд ђйлдвэрлэлийг дэмжих тєслийн хђрээнд шахмал тђлш ђйлдвэрлэх тєсєл дэмжигдэж ђйл ажиллагаагаа эхэлсэн байна. 2011 онд утаа бага ялгаруулдаг тђлш болон эрчим хђчний эх ђђсвэрээр дулааны эх ђђсвэрийг хангах тєслийг дэмжих зарыг телевизђђдээр явуулж, ирсэн тєслийг II улиралд хэлэлцэхээр ажиллаж байна. /ÕØ-90.0%/

2.2.8. Ìºðºí ñóìàíä àæèëëàæ áàéãàà óóðûí çóóõûã îíîâ÷òîé á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëòàä îðóóëæ, äóëààíû ¿íèéã áóóðóóëæ, íàéäâàðòàé àæèëëàãààã õàíãóóëàõ:

Аéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 237 äóãààð çàõèðàìæààð Мєрєн сумын óóðûí çóóõûã îíîâ÷òîé зохион байгуулалтад оруулах òàëààð àæëûí õýñýã áàéãóóëàãäàæ, ¿éë àæèëëàãààíä õÿíàëò òàâüæ, ñóäàëãàà õèéãäñýíèé ¿íäñýí äýýð õàëààëòûí 72, 36, 440 çóóõíóóäûã ÓÑÍÀÀÊ-ààñ “Õºâñãºë äóëààí” ÕÕÊ-íä øèëæ¿¿ëýí, Íýãäñýí ýìíýëýã, I, III ñóðãóóëèéí óóðûí çóóõíû øóãàì ñ¿ëæýýã øèíý÷èëæ, àøèãëàëòàíä îðóóëñíû ãàäíà 7 çóóõíû òîãîîã øèíýчилж, 440-ð çóóõàíä 50.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õèéв. Аæèëлагсдын àæëûí áàéð øèíýýð áàðüñан. Ìºí 2011-2012 îíû ºâºëæèëòûí áýëòãýë õàíãàõ àæëûí õ¿ðýýíä èõ áà óðñãàë çàñâàðò 200.0 ñàÿ òºãðºãèéг зарцуулав. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.2.9 Ñóìäûã øèëýí êàáåëèéí ºðãºòãºëä õîëáîæ äóóñãàí òºðèéí áàéãóóëëàãà, ¿éëäâýð àæ àõóéí íýãæ¿¿äèéã èíòåðíåò ºðãºíººð àøèãëàõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëíэ:

2011 îíä ÁÍÕÀÓ-ûí õºíãºëºëòòýé çýýëýýð "Ìýäýýëýë, õîëáîîíû ¿íäñýí ñ¿ëæýýíèé ºðãºòãºë, øèíý÷ëýë" òºñëèéí õ¿ðýýíä òóñ àéìãèéí çàðèì ñóìä øèëýí êàáåëèéí ºíäºð õóðäíû ºðãºí çóðâàñò õîëáîõ ñóäàëãàà ¿íäýñëýëèéã áîëîâñðóóëñàí. Их-Уул, Тариалан, Тосонцэнгэл, Тђнэл, Тємєрбулаг, Шинэ-Идэр, Жаргалант ñóìä èíòåðíåò àøèãëàæ, á¿õ ñóìäàä òºðèéí ñàíãèéí ñ¿ëæýýíä õîëáîãäñîí áàéíà. 2010 онд МЦХ ХК аймгийн тєвийн 65 аж ахуйн нэгж байгууллагууд, аймгийн тєв ба сумдын 380 хэрэглэгчдэд ADSL-ээр интернетийн ђйлчилгээг хђргэлээ. Аймгийн тєв Чингђнжавын талбай, Мєрєн Нисэх буудал, 50/100 зочид буудалд утасгђй интернет WiFi чєлєєт бђс байгуулагдсан. Мєн Улсын тєсвийн хєрєнгє оруулалтаар Арбулаг, Бђрэнтогтох, Цагаан-Уул, Рашаант гэсэн 4 сум шилэн кабельд холбогдож, эдгээр сумдад АТС суурилуулж тђђгээр дамжуулан єрх бђрт интернетийн ђйлчилгээ хђргэхэд бэлэн болоод байна. Мєн ирэх онд бусад сумдад шилэн кабель татаж єндєр хурдны сђлжээнд холбох техникийн нєхцєлийг хангах боломжийг бђрдђђлэн ажиллаж байна. /ÕØ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.2.10. Сумдад телевиз болон мэдээллийн дэвшилтэт хэлбэрт шилжих ђйл ажиллагааг дэмжих:

Òåëåâèçèéí ñòàíö ºðãºòãºõ, ñàíñàðûí Ñ çóðâàñààñ Ku çóðâàñò øèëæ¿¿ëýõ àæèë äóóñ÷ èíãýñíýýð á¿õ ñóìä 6 ñóâãèéí íýâòð¿¿ëýã õ¿ëýýí àâ÷ áàéíà. Мєрєн суманд 55 сувгийн кабелийн ТВ-ийг суурилуулж хэрэглэгчдийн тоо єсєн нэмэгдсээр байна. /Б-100.0%/

2.2.11. Á¿õ ñóìä, áàãèéí 80-ààñ äîîøã¿é õóâèéã ¿¿ðýí òåëåôîíû ñ¿ëæýýíä õîëáîæ øóóäàí õîëáîîíû ¿éë÷èëãýýã ÷àíàðæóóëæ, èíòåðíåò õóäàëäàà, ýëåêòðîí øóóäàíãèéí øèíý ¿éë÷èëãýýã íýâòð¿¿ëýõ: Ìýäýýëýë õîëáîîíû ñ¿ëæýý êîìïàíèàñ àéìãèéí òºâèéí 5 ñóðãóóëèéí 10 õè÷ýýëèéí áàéð, 7 ñóìûã

øèëýí êàáåëüä õîëáîñíîîð ñóìäûí 20 õè÷ýýëèéí áàéð èíòåðíåòýä õîëáîãäñîí áàéíà. Àéìãèéí õýìæýýíä á¿õ ñóìäàä ¿¿ðýí òåëåôîíû ñ¿ëæýý îðñоíû çýðýãöýý Ìîáèêîì 39, Ñêàéòåëü 12,

Þíèòåëü 27, Æè-ìîáàéë 27, F-çîí 3 áàãóóäûí íóòàã äýâñãýðò òóñ òóñ ñ¿ëæýý áàðüæ áàéíà. 23 суманд давхардсан тоогоор 62 сђлжээ орсоноор íèéò 80,0 ìÿíãà гаруй õýðýãëýã÷òýé áîëîîä áàéãàà íü ђђрэн


телефоны хэрэглэгч àéìãèéí íèéò õ¿í àìûí 60.0 õóâüä õ¿ðñýí бєгєєд малчны хотноос ч гар утсаар ярих боломж бђрдээд байна. Засгийн газрын 2011 оны 126 дугаар тогтоолоор “ѓрх бђрт шуудан” ђндэсний хєтєлбєр батлагдсан ба аймгийн хэмжээнд дэд хєтєлбєр боловсруулахаар ажиллаж байна. /ÕØ-50.0%/ /Б-100.0%/

2.2.12. Óíüò-Ìºðºíãèéí õàòóó õó÷èëòòàé àâòî çàì áàðüæ ýõë¿¿ëнэ: Óíüò-Òàðèàëàíãèéí õàòóó õó÷èëòòàé çàìûã Êóâåéòûí ñàíãèéí õºðºíãººð Ýðãýí òºëºãäºõ íºõöºëòýéãýýð ã¿éöýòãýõýýð батлагдсан. 2012 онд замын ажил эхлэхээр тєлєвлєгдєж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.2.13. Ìºðºí-Õàòãàëûí õàòóó õó÷èëòòàé çàì áàðèíà:

2009 îíä óëñûí òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð Ìºðºí-Õàòãàëûí õîîðîíäîõ 98.8 êì õàòóó õó÷èëòòàé çàìûí àæèëä 1,0 òýðáóì òºãðºã õóâèàðëàãäàæ, àæëûí ã¿éöýòãýã÷ýýð “Àðæ êàïèòàë”, “Ìîíãîëûí õóðäíû çàì”, “Õºâñãºë Çàì”, “ßëãóóñàí”, “Ãàøóóíû ãîë” ÕÕÊ-èóä àæèëëàæ áàéíà. Одоогоор 15 км хатуу хучилттай хэсгийг ашиглалтанд хђлээн авсан. 2012 онд замын ажлыг дуусгаж ашиглалтанд оруулахаар ажиллаж байна. /ÕØ-90.0%/

Замын ажлууд хийгдэж байна 2.2.14. Мєрєн, Шинэ-Идэр, Жаргалант, Тэрхийн Цагааннуур чиглэлийн босоо тэнхлэгийн хатуу хучилттай авто замыг барих зураг тєсвийг хийлгэж, ажлыг эхлђђлэх арга хэмжээ авах:

050

unitelG.Mobail

MobicomSkytel

Axi

s T

itle

unitel G.Mobail Mobicom Skytel

Õàìðàõ õ¿ðýý /ñóìààð/ 15 14 21 7

Õàíðàõ õ¿ðýý /ðñíààð/

Àðáóëàã

Àëàã-

Ýðäýíý

Áàÿíç¿ðõ

Á¿ðýíòîãòîõ

Ãàëò

Æàðãàëàíò

Èõ-Óóë

ÌºðºíÐàøààíò

Ðýí÷èíëõ¿ìáý

Òîñîíöýíãýë

Òàðèàëàí

Òºìºðáóëàã

Ò¿íýë

Óëààí-

Óóë

Õàíõ

Õàòãàë

Öàãààí-Óóë

Öàãààííóóð

Øèíý-

Èäýð

Öàãààí-¯¿ð

Öýöýðëýã

×àíäìàíü-

ªíäºð

Ýðäýíýáóëãàí

Mobicom 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

Skytel 1 1 1 1 1 1 1

Unitel 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

G.Mobail 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1

0

0,2

0,4

0,6

0,8

1

1,2


Ìºðºí-Øèíý-Èäýð-Æàðãàëàíò-Òàðèàòûí áîñîî òýíõëýãèéí 285 êì õàòóó õó÷èëòòàé çàì áàðèõ àæëûã ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñºëä òóñãàæ, ТЭЗё боловсруулах, зам барих хєрєнгийн асуудлыг шийдвэрлђђлэн ажиллаж байна. /ÕØ-90.0%/

2.2.15. Хатгал тосгонд нисэх онгоцны хатуу хучилттай зурвас барина: Õàòãàë òîñãîíû Íèñýõ áóóäëûí çóðâàñ ãàçàðò õàéðãàí õó÷èëòòàé çàì àøèãëàëòàíä îðñîí áà õàòóó

õó÷èëòòàé çàìûí àæèë õèéãäýæ ýõëýýã¿é áàéíà. /ÕØ-30.0%/ /ХШ-70.0%/

2.2.16. Ханх сум, Хатгал тосгонд усан замын тээврийн ђйлчилгээ эрхлэх боломж бђрдђђлэх:

Óñàí çàìûí õÿíàëòûí áàéðàíä 0.4 øóãàì òàòóóëæ, àæèëëàõ íºõöºëèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâñàí. 2011 онд Суман хад, Жанхайн цагаан эрэг, Хђй толгой, Мэргэн гэсэн 4 газарт усан замын зогсоол барьсан. Мєн Хєвсгєл нууранд 38 ширхэг хєвдєг тэмдэг, тэмдэглэгээ тавьсан. /ÕØ-70.0%/ /ХШ-90.0%/ 2.2.17. Óñàí çàìûí òýýâðèéí àþóëã¿é àæèëëàãààã õàíãóóëàõ: Òýýâýð àâòî çàìûí ãàçðûí äàðãûí òóøààëààð Õºâñãºë íóóðûí ýðýãò ¿éë÷èëãýý ¿ç¿¿ëæ, óñàí çàìûí òýýâýðëýëò õèéæ áàéãàà çàâü áîëîí áàãà îâðûí îíãîöîíä õÿíàëò øàëãàëò õèéæ, 50 øèðõýã çàâü, áàãà îâðûí îíãîöîíä òýýâðèéí õýðýãñëèéí ¿éë÷ëýõ çºâøººðëèéí ãýð÷èëãýý îëãîæ ¿éë÷ëýõ õ¿ðýý, çàé, õýìæýýã òîãòîîæ ºãñºí áàéíà. 2010 îíä “Äàëàéí çàõèðãàà” áîëîí ÌÕÃ-òàé õàìòàð÷ óñàí çàìûí òýýâðèéí õýðýãñëýëèéã àþóëã¿é æîëîîäîõ ñóðãàëò ÿâóóëæ, ýðõèéí ¿íýìëýõ îëãîñîí áàéíà. “Íîìèí Õîëäèíã” Õºâñãºë óñàí çàì ÕÕÊ Ñ¿õáààòàð õºëºã îíãîö ÑÒÀ-984/ÎÒÀ-922-ÍÔÄ48Ó õºäºëã¿¿ðò á¿ðýí ýýëæ õèéæ çàñâàðò 58.0 ñàÿ òºãðºã, óñàí îíãîöíû çîãñîîëûí çàñâàðò 42.0 ñàÿ òºãðºãíèé õºðºíãº îðóóëàëò õèéñýí. Хєвсгєл нууранд 38 ш хєвдєг тэмдэг, тэмдэглэгээ тавьсан. Жил бђр мєсєн дээр зохион байгуулагддаг томоохон арга хэмжээний ђед аюулгђй байдлыг хангаж холбогдох байгууллагууд мєсєнд хэмжилт хийж, тэмдэг тэмдэглэгээ тавьж аюулгђй байдлыг хангаж ажиллаж хэвшээд байна. /ÕØ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.2.18. Мєрєн сумын тєвийн доторх замыг сайжруулах, шинээр 10км зам барина:

Мєрєн суманд 2009-2011 онд нийт 5,4 км хатуу хучилттай замын засвар, шинэчлэлтийн ажил хийгдэж ашиглалтанд оруулсан. 2012 онд 5 км хатуу хучилттай зам барих ТЭЗё боловсруулагдаж, хєрєнгийн асуудал шийдэгдсэн. /ÕØ-90.0%/

Мєрєн суманд хийгдэж байгаа замын ажлуудаас

2.2.19. Хотын доторх тээврийн урсгалыг оновчтой болгож, ђйлчилгээний чанарыг сайжруулах:

Ìºðºí ñóìûí äîòîðõ òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýã îíîâ÷òîé áîëãîõ ¿¿äíýýñ íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýíä ÿâæ áàéãàà ìèêðîàâòîáóñíóóäûí ÷èãëýë ìàðøðóòûã íàðèéâ÷ëàí òîãòîîæ, ñóìûí äîòîðõ íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà II òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð 6 ãàçàð ìèêðî àâòîáóñíû çîãñîîë áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëав. 2011 îíû áàéäëààð ìèêðîàâòîáóñ 59 á¿ðòãýãäñýíèé 33 нь øóãàìàíä ÿâæ áàéãààãèéí çýðýãöýý äóíä îâðûí 2 àâòîáóñ ¿éë÷èëãýýíä ÿâæ áàéíà. Ìºðºí-ÓÁ ÷èãëýëä 67 фóðãîí àâòîìàøèí, 10 àâòîáóñ ¿éë÷èëãýýíä ÿâæ áàéíà. Мєрєн сумын нèéòèéí òýýâðèéí óðñãàëûã îíîâ÷òîé áîëãîõ ¿¿äíýýñ 5 ÷èãëýëä óðñãàë äàâõöàõã¿é áàéõààð çîõèîí áàéãóóëàëò õèéñýí. Õºäºëìºð÷äèéí õ¿ñýëòýýð 3,4,7,8-ð õîðîîíä äóíä îâðûí àâòîáóñ ÿâóóëæ ýõýëñýí. Ìºí îðîí íóòàãò çîð÷èã÷ òýýâýðëýõ òóñãàé çºâøººðëèéã Áàÿíöàëóó ÕÕÊ-ä îëãîëîî. Èíãýñíýýð ñóì õîîðîíä òóñãàé çºâøººðºëòýé 76 òýýâðèéí õýðýãñýë çîð÷èã÷ òýýâýðëýæ áàéíà. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.2.20. Ò¿íýë ñóìûí Ýãèéí ãîë, Æàðãàëàíò ñóìûí Èäýðèéí ãîë, Ðàøààíò ñóìûí Öàöûí áóëàíãààð Ñýëýíãý ìºðºíä òºìºð áåòîí ã¿¿ð áàðüæ àøèãëàëòàä îðóóëàõ:

Ò¿íýë ñóìûí Ýãèéí ãîëûí 160 у/м тємєр бетон гђђр, Æàðãàëàíò ñóìûí Èäýðèéí ãîëûí òºìºð áåòîí ã¿¿ðèéí áàðèëãà óãñðàëòûã Õºâñãºë çàì ÕÕÊ ã¿éöýòãýæ ашиглалтанд оруулсан.

Ðàøààíò ñóìûí Öàöûí áóëàíãèéí ã¿¿ðèéí çóðàã òºñºâ õèéëãýõ àñóóäëûã øèéäâýðë¿¿ëýõýýð холбогдох байгууллагуудад асуудал тавиад байна. /ХШ-90.0%/


2.2.21. Их-Уул сумын Сэлэнгэ, Ренчинлхђмбэ сумын Шаргын голд бага оврын тємєр

хийцийн гђђр, Цагаан-ёђр сумын ёђрийн гол, Шишгэдийн голд тємєр гђђр бетон гђђр барих

ТЭЗё боловсруулж хэрэгжђђлэх арга хэмжээ авна:

Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìûí Øàðãûí ãîëд òºìºð õèéöèéí ã¿¿ð òàâèõ àæëûí ã¿éöýòãýã÷ýýð

“Çàëàí Ìºíõ” ÕÕÊ àæèëëàæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí áàéíà. Öàãààí-¯¿ð ñóìûí ¯¿ðèéí

ãîëûí тємєр бетон гђђрийн ажил эхэлсэн байна. Цагааннуур сумын Хогоргын гол,

Ренчинлхђмбэ сумын Шишгэдийн голд хєвдєг гђђр барих хєрєнгийн асуудал шийдэгдсэн байна.

/ÕØ-90.0%/

2.2.22. Хєвсгєл аймгийн авто зам, тээврийн мастер тєлєвлєгєє боловсруулан батлаж, мєрдєх:

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû 229 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð àâòî çàìûí ìàñòåð òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ

àæëûí õýñýã áàéãóóëàãäàí ñóìäààñ ñàíàë àâ÷ áîëîâñðóóëàõ àæèë õèéãäсэн. 2012 оны 03 дугаар сард

багтаан аймгийн ИТХТэргђђлэгчдийн хуралд оруулж батлуулахаар ажиллаж байна.

/ÕØ-90.0%/ /Б-100.0%/ 2.2.23. Авто техникийн ђзлэг явуулж, техник хэрэгсэлийг оношлогоонд бђрэн хамруулж, замын сангийн хєрєнгє бђрдђђлэх:

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 94 ä¿ãýýð çàõèðàìæèéí äàãóó Òýýâðèéí õýðýãñëèéí ¿çëýã òîîëëîãûã 04 ä¿ãýýð ñàðûí 01-ººñ 05 äóãààð ñàðûí 09-íû õîîðîíä ÿâóóëëàà. 2009 îíû àâòî òåõíèêèéí ¿çëýã òîîëëîãîîð àéìãèéí çàìûí ñàíä 12 ñàðûí 01-íèé áàéäëààð 20,5 ñàÿ òºãðºã òºâëºðñíèé çýðýãöýý òýýâðèéí õýðýãñëèéí îíîøëîãîîíä 8831 òýýâðèéí õýðýãñýë, òîî á¿ðòãýëä 10167 òýýâðèéí õýðýãñýë òîîëîãäñîí áàéíà. 2010 îíû À-126 äóãààð çàõèðàìæààð Àéìãèéí õýìæýýíä òýýâðèéí õýðýãñëèéí ¿çëýã òîîëëîãûã 04 ä¿ãýýð ñàðûí 08-ààñ 07 äóãààð ñàðûí 5-íûã õ¿ðòýë çîõèîí áàéãóóëàõààð àæèëëàæ áàéíà. 11 ä¿ãýýð ñàðûí 08-íèé áàéäëààð àéìãèéí çàìûí ñàíä 215063500 òºãðºã, íèéò 9450 òýýâðèéí õýðýãñýë òýýâðèéí õýðýãñëèéí á¿ðòãýë îíîøëîãîîíä îðñîí áàéíà. 2011 оны техникийн ђзлэг тооллогоор 12556 тээврийн хэрэгсэл тоологдож, 311,097,367 тєгрєгийн татвар аймгийн замын санд тєвлєрсєн байна. Аймгийн Засаг даргын 2012 оны А/62 дугаар захирамж гарч, 2012 оны тээврийн хэрэгслийн ђзлэг тооллогыг 3 дугаар сарын 21-ээс эхлђђлэхээр бэлтгэл ханган ажиллаж байна. /ÕØ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.2.24. Ìºðºí ñóìûí äîòîðõ çàì, Áàÿíç¿ðõ ñóìûí Ýìòèéí ãîëûí çàì, Ýðäýíýáóëãàíû ×è÷èíãèéí çàì, Øèíý-Èäýðèéí Áóìáàòûí äàâàà, Ðàøààíòûí Öàðàì, Àðáóëàãèéí Ñ¿ìáýðèéí àðààñ Óëààí-Óóëûí ªëèéí äàâààíû Ìºíõ ìºñò õ¿ðòëýõ çàìûã çàñâàðëàæ, Öàãààí-¯¿ðèéí ¯¿ðèéí ãîëä òºìºð гђђр áàðèõ àñóóäëûã øèéäâýðë¿¿ëýõ:

2009 îíä îрон нутгийн замын сангийн хєрєнгºєр Рашаант сумын Царамын давааны зам засварт 20.0 сая тєгрєг, Ханх сумын Хавцалын давааны засварт 20.0 сая òºãðºã, Бђрэнтогтох сумын Цагаанбургасíû давааны засварт 30.0 сая тєгрєг òóñ òóñ хуваарилагдàæ, óã ажлыг “Хєвсгєл зам” ХХК гђйцэтгýæ àøèãëàëòàíä ºãñºí áàéíà.

2010 Ìºðºí ñóìûí äîòîðõ õàòóó õó÷èëòòàé çàìûí çàñâàð øèíý÷ëýëòèéí àæèëä óëñûí òºñâººñ

300.0 ñàÿ, îðîí íóòãèéí çàìûí ñàíãèéí õºðºíãººñ 300.0 ñàÿ òºãðºã õóâèàðëàãäàí çàñâàðûí àæèë

õèéãäýæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí. Ã¿éöýòãýã÷ýýð Õºâñãºë Çàì ÕÕÊ àæèëëàñàí.

2011 онд Мєрєн суманд 1,5 км хатуу хучилттай зам ашиглалтанд орж, Эрдэнэбулган сумын Чичин, 45 сая тєгрєгєєр 18 км хайрган зам, Хєвсгєл ААЗА, Улаан-Уул сумын Мєнх мєстийн гђђр хоолой, 30 сая Хєвсгєл Суврага ХХК, Баянзђрх сумын Эмтийн голын зам засвар, 12 км хайрган зам, 4ш модон гђђр хоолойн засвар 50,0 сая тєгрєгєєр “Хотын зам” ХХК-иуд гђйцэтгэж ашиглалтанд хђлээлгэн єгсєн байна.

0

20000

2009 2010 2011

10167 11100 12780

òýýâðèéì õýðýãðýë

0500

2009 2010 2011

214,2 227 299,1

îðîì ìñòãûì çàíûì ðàì


/ХШ-90.0%/

2.2.25. 50 äóãààð ºðãºðãººñ ºìíºõ ãàçàð íóòàãò àøèãò ìàëòìàëûí ñóäàëãàà ÿâóóëàõ: Àøèãò ìàëòìàëûí àøèãëàëòûí 15 ëèöåíçýýð 1048.6 ãà, õàéãóóëûí 120 ëèöåíçýýð 1168729.24 ãà ãàçàð

òàëáàé ýçýìøèæ áàéãàà íü àéìãèéí íèéò ãàçàð íóòãèéí 11.7 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.

Àéìãèéí ãàçàð íóòãèéí 58.6 õóâü áóþó 5.9 ñàÿ ãà òàëáàé óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçðûí ñ¿ëæýýíä îðñоíû çýðýãöýý Õºâñãºëèéí áàéãàëèéí öîãöîëáîðò ãàçàðò 112.5 ãà ãàçðûã àÿëàë æóóë÷ëàëûí çîðèóëàëòààð àøèãëàæ áàéíà. Ðàøààíò, Öýöýðëýã ñóìûí íóòàãò àøèãò ìàëòìàëûí õàéãóóë õèéæ áàéíà. /ÕØ-90.0%/

2.2.26. 50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøèõ òàëáàéä àøèãëàëò ÿвóóëàõûã çîãñîîõ àðãà õýìæýý àâàõ:

Äýëõèéí áºìáºðöãèéí 50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøèõ íóòàã äýâñãýðèéã óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä àâàõ îð÷íû á¿ñèéí àñóóäëûã 2010 îíä áàãòààí øèéäâýðë¿¿ëýõ àñóóäëûã àéìãèéí ÈÒÕ-ûí ¯ õóðàëäààíààñ ãàðñàí 03 äóãààð òîãòîîëä òóñãàæ, õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãàä ñàíàëûã õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà.

50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøèõ 4554614 ãà ãàçàð íóòãèéã îðîí íóòãèéí òóñãàé õýðýãöýýíä àâàõ àñóóäëûã àéìãèéí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí I¯ õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëæ, 2009 îíû 01 äóãýýð òîãòîîëä òóñãàëàà.

50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøèõ ãàçàð íóòàãò 53 ëèöåíçýýð 539228 ãà òàëáàé á¿õèé ãàçàð íóòãèéí ýçýìøèж áàéñàí òóñãàé ëèöåíçèéã öóöëààä áàéíà. /Á-100%/

2.2.27. Ôîñôîðèòûí íººöèéã àøèãëàõ áîëîìæèéã ñóäàëæ, ¿ð ä¿íòýé áîäëîãî õýðýãæ¿¿ëýõ: Á¿ðýíõààíû ôîñôîðèòûí нєєцийн судалгааны ажил хийгдэж байна. Одоогоор 183.6 ñàÿ òîíí

ôîñôîðèòûí íººö òîãòîîãäñîí. “Õºâñãºë õºãæèë” ôîðóìä õýëýëö¿¿ëñýí èëòãýë¿¿ä, íýãäñýí áîëîí ñàëáàð õóðàëäààíóóäààñ ãàðñàí ñàíàë, øèéäâýðèéã ¿íäýñëýí àéìãèéí ÈÒÕ-ûí ýýëæèò áóñ ¯ õóðàëäààíààñ ãàðñàí 2009 îíû 03 äóãààð òîãòîîëä àéìãèéí ýäèéí çàñãèéí á¿òöèéã ñàéæðóóëæ, õºãæëèéã ò¿ðãýòãýõ çîðèëãîîð Á¿ðýíõààíû ôîñôîðèòûí îðäûã àøèãëàõ áýëòãýë àæëûã õàíãóóëàõàä Ýðäýíýò-Ìºðºíãèéí òºìºð çàìûã áàðüæ áàéãóóëàõ òåõíèê, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýëèéã øèíýýр áîëîâñðóóëàõ àæëûã ýõë¿¿ëýõ àñóóäëûã õîëáîãäîõ áàéãóóëëàãóóäàä òàâèàä áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.2.28. Í¿¿ðñíèé îðä ãàçðóóäàä îëáîðëîëò õèéõ ñàíàà÷èëãà ãàðãàã÷äûã äýìæèæ ñóìäûã

í¿¿ðñíèé ýõ ¿¿ñâýðýýð õàíãàõ àðãà õýìæýý àâàõ: Àéìãèéí íóòàã äýâñãýðò Á¿ðýíòîãòîõ ñóìûí “Æèë÷èãáóëàã, Öýöýðëýã ñóìûí “Ìîãîéí ãîë” ÕÕÊ-

èóä í¿¿ðñíèé îëáîðëîëò õèéæ áàéíà. Ìîãîéí ãîëûí í¿¿ðñíèé îðäûã ò¿øèãëýí äóëààíû öàõèëãààí ñòàíö

áàðèõ àñóóäëûã Çàñãèéí ãàçðûí ò¿âøèíä òàâèàä áàéíà. Шèíýýð îëáîðëîëò õèéõ ñàíàà÷ëàãà èðãýä, ÀÀÍ

áàéãóóëëàãààñ ãàðààã¿é áàéíà.

/ÕØ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.3. Õîò áàéãóóëàëò, íèéòèéí àæ àõóé ¿éë÷èëãýý 2.3.1. Ìºðºí ñóìàíä Õîò òîõèæèëòûí êîìïàíè áàéãóóëàõ:

Õîò òîõèæèëò ¿éë÷èëãýýíèé êîìïàíèéã àéìãèéí ÈÒÕ-ûí 2008 îíû 55 äóãààð òîãòîîëîîð

áàéãóóëæ, 2009 îíîîñ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà.

/Б-100.0%/

2.3.2. Мєрєн сумын ерєнхий тєлєвлєгєєг шинэчлэн боловсруулж батлуулах:

Ìºðºí ñóìûí åðºíõèé òºëºâëºãºº øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëàõàä 2009 îíû àéìãèéí äàâñàí îðëîãîîñ 50 ñàÿ, орон нутгийн орлогоос 30 сая òºãðºã õóâèàðëàãäñàí áàéíà. Ìºðºí ñóìûí Õºãæëèéí åðºíõèé òºëºâëºãººã øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëàõ ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí 2010 îíû 103 äóãààð òîãòîîë ãàðñàí áà ¿¿íä 2500 ãà-ä åðºíõèé òºëºâëºãººã øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëàõààð áàòëàãäñàí áàéíà. Мєрєн сумын Хєгжлийн ерєнхий тєлєвлєгєє боловсруулах ажлын зургийн даалгавар боловсруулан, тендер зарлан, гђйцэтгэгчээр Инженер Геодези ХХК шалгарч, 2012


оны 1 дђгээр улиралд багтаан ИТХ-ын ээлжит бус хуралдаанаар хэлэлцђђлэн батлуулахаар ажиллаж байна. /ÕØ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.3.3. Мєрєн сумыг тусгай тєлєвлєгєєний дагуу цэцэрлэгжђђлж, тохижуулах:

Ìºðºí ñóìûã çàãâàð õîò áîëãîõ çîðèëòûí õ¿ðýýíä çàì òàëáàé çàñàõ, ãýðýëò¿¿ëýã õèéõ, ç¿ëýãæ¿¿ëýõ, îéæóóëàõ àæëûã 50 ãàðóé ÀÀÍ, áàéãóóëëàãóóä ººðñäèéí íººö áîëîëöîîíä òóëãóóðëàí õèéæ ã¿éöýòãýñíèé ãàäíà Ìºðºí ñóìûí íîãîîí áàéãóóëàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Íîãîîí áàéãóóëàìæ” òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ Õîò òîõèæèëò ¿éë÷èëãýýíèé êîìïàíè íü òºâ çàì äàãóó 2028 ìåòð õàéñ õèéæ, 1000 ãàðóé ìîä áóò òàðüæ, ç¿ëýãæ¿¿ëýëòèéí àæèë õèéñíèé ãàäíà 42 øèðõýã õîãèéí ñàâ øèíýýð õèéæ áàéðëóóëñíû çýðýãöýý 350 ìåòð õàøààã øèíýýð áàðüæ õîòûí ºíãº ¿çýìæèéã ñàéæðóóëñàí áàéíà. /ÕØ-90.0%/

2.3.4. Аймгийн хђђхдийн ордон барих, хєрєнгийн асуудлыг шийдвэрлэж, барилгын ажлыг эхлђђлэх:

Àéìãèéí õ¿¿õäèéí îðäîí ашиглалтанд орж ђйл ажиллагаагаа явуулж байна. /Á-100%/

2.3.5. Мєрєн суманд амралт зугаалгын парк байгуулж, усан бассейн усан оргилуур байгуулна:

Ìºðºí ñóìûí òºâä 10.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãººð “Óñàí îðãèëóóð” áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëëàà. Óã îðãèëóóðûí õºðºíãºíèé 7.5 ñàÿ òºãðºãèéã áàéãóóëëàãà èðãýäèéí õàíäèâààð, ¿ëäñýí 2.5 ñàÿ òºãðºãèéã Ìºðºí ñóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí Áàéãàëü õàìãààëàõ ñàíãààñ ãàðãàñàí áàéíà. Àìðàëò çóãààëãûí ïàðêûã àéìãèéí ãàçàð íóòãèéí õýëáýðýýð ñóìäàä õóâèàðëàí ºã÷, á¿õ ñóìä òîõèæèëòûí àæëûã õèéæ öýöýðëýãò õ¿ðýýëýíã àøèãëàëòàíä îðóóëëàà. 2011 онд Нэг ђе клубын санаачилгаар Нэг ђе цэцэрлэгт хђрээлэнг ашиглалтанд оруулж хђђхэд залуусыг чєлєєт цагаа зєв боловсон єнгєрђђлэх боломжийг бђрдђђллээ. /ÕØ-90.0%/

2.3.6. Мєрєн сумын замын гэрэлтђђлгийг сайжруулж єргєтгєх: Мєрєн сумын босоо тэнхлэгýýñ óðàãø 100.0 ñàÿ òºãðºãèéí ºðòºãòýé íàðíû ¿¿ñã¿¿ðýýð àæèëëàäàã 26 øирхэг, 1 êì гэрэлтђђлгийí ажлын ã¿éöýòãýã÷ýýð “Билђђмингтон” ХХК àæèëëàæ, ãýðýëò¿¿ëãèéã àøèãëàëòàíä ºãººä áàéíà. Ìºí çàìûí ñàíãèéí õºðºíãººñ Ìºðºí ñóìûí õýâòýý òýíõëýãèéí äàãóóõ 6.0 ñàÿ òºãðºãèéí ºðòºãòýé 27ø /1.4êì ãàçàðò/ ãýðýëò¿¿ëãèéí çàñâàðûí àæëûã “Õºâñãºë Äóëààí” ÕÕÊ ã¿éöýòãýæ àøèãëàëòàíä ºãñºí áàéíà. 2010 îíä Ñïîðò öîãöîëáîðûí ãàäíà ãýðýëò¿¿ëýã, ×èíã¿íæàâûí òàëáàé, Õºâñãºë Öýöýðëýãò õ¿ðýýëýíãèéí íèéò 78 ø ãýðýëò¿¿ëãèéí àæëûã Îðõîí àéìãèéí Áîøãîëñîí ÕÕÊ ã¿éöýòãýæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí. Ñóìûí äîòîðõ òºâ çàì äàãóó á¿ãä ãýðýëò¿¿ëýãòýé áîëñîí. /Б-100.0%/

2.3.7. Албан байгууллага ААН-ийн гадна талбайн тохижилтыг сайжруулж цэцэрлэгжђђлнэ:

Ìºðºí ñóìûí òºâèéí àæ àõóéí íýãæ áàéãóóëëàãóóä ãàäíà òîõèæèëòûí àæèëä èäýâõòýé îðîëöîæ

áàéãóóëëàãà á¿ð ãàäíà òàëáàéãàà òîõèæóóëæ õîò òîõèæóóëàõ êîìïàíèòàé õàìòðàí öýöýðëýãæ¿¿ëýëòèéí

àæëûã õèéæ áàéíà. Ìºðºí ñóìûí íîãîîí áàéãóóëàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð “Íîãîîí áàéãóóëàìæ”

òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ òºâ çàì äàãóóõ ñàäûã øèíý÷ëýí òîõèæóóëæ, òºâ ñàä, òºâ çàìûí äàãóó 160 ø óëèàñ,

200 ø øèíýñ, 697 ø ñàâàà ìîä, 300 ø õàéëààñ, 50 ø øàð õóàéñ ìîä òàðиëàà. Ìºí àéë ºðõ á¿ð ìîä

òàðèõ õºäºëãººí ºðí¿¿ëýýä áàéíà.


/Б-100.0%/

2.3.8. Мєрєн сумын инженерийн шугам сђлжээг засварлах шинэчлэх ажлыг дэс дараатай шийдвэрлэнэ: Нэгдсэн эмнэлэг, I, III ñóðãóóëèéí гадна дулааны шинэчлэлийн ажлын зураг тєсвийг “Хєвсгєл ББ” ХХК гђйцэтгэж, ЭБЭХЯаманд тендер зарлагдàæ ã¿éöýòãýã÷ýýð “Ýíåðãè ñåðâèñ” ÕÕÊ àæèëëàæ óëñûí êîìèññîîð àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí. Дулааны станц барилгын ажил эхэлж, дулааны шугам сђлжээний ажлыг Одкон Холдинг ХХК гђйцэтгэж ажлын явц 80 хувьтай байна. Мєрєн сумын доторх 1 км бохир усны шугам сђлжээг шинэчилж, єргєтгєх ажлыг Хєвсгєл Геологи ХХК гђйцэтгэхээр тендерт шалгарсан байна.

/ÕØ-90.0%/ 2.3.9. Сум бђрийн ерєнхий тєлєвлєгєє гаргаж хєгжлийн бодлогыг тодорхойлно:

Ìºðºí ñóìûí åðºíõèé òºëºâëºãººã 2010 îíä õèéõ 80.0 ñàÿ òºãðºã øèéäâýðëýãäýæ ажил дуусах шатанд байна. Ханх, Õàòãàë òîñãîíû åðºíõèé òºëºâëºãººíèé ñóäàëãààíû àæèë õèéãäñýí. Ханх, Хатгал тосгоны ерєнхий тєлєвлєгєє боловсруулахад 60,0 сая тєгрєгний эх ђђсвэр шийдэгдсэн байна. Аймгийн засаг даргын 2011 оны А-317 тоот захирамжаар зарим сумдын тєвийн хэтийн хєгжлийн ерєнхий тєлєвлєгєє боловсруулах ажлын хэсгийг байгуулж эхний ээлжинд Тариалан, Их-Уул, Шинэ-Идэр, Галт, Цагаан- Уул, Улаан-Уул сумдын тєвийн ерєнхий тєлєвлєгєєг хийхээр аймгийн тєсвєєс 30,0 сая тєгрєг гаргахаар баталлаа. ѓнєєдрийн байдлаар Цагаан-уул, Галт, Шинэ-идэр, Тариалан, Их-уул сумдад хээрийн судалгааны ажлыг хийж дуусган суурин боловсруулалтын ажил хийгдэж байна. Аймгийн ИТХТ-ийн 2010 оны 75 тогтоолоор сумдын эдийн засаг нийгмийг хєгжђђлэх хєтєлбєр боловсруулах чиглэл єгч, 16 сум хєтєлбєрєє бђрэн боловсруулж, ђлдсэн сумдууд боловсруулалтын шатанд байна. /ÕØ-90.0%/

2.3.10. Хатгал тосгон, Хєвсгєл нуур орчмын ерєнхий тєлєвлєгєє боловсруулан батлуулж, мєрдђђлэх:

Хєвсгєл нуур орчмын Жишиг жуулчны баазын хэсэгчилсэн ерєнхий тєлєвлєгєєний зураг тєсвийг “Х-Проект” ХХК гђйцэтгэж хђлээлгэн єгсєн. Хатгал тосгоны ерєнхий тєлєвлєгєєг боловсруулах судалгааны ажил хийгдэж, 60,0 сая тєгрєгний эх ђђсвэр шийдэгдсэн. /ÕØ-90.0%/

2.3.11. Гэр хорооллыг орон сууцжуулж 500 айлын орон сууцыг ашиглалтанд єгнє: Óëñûí òºñâèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð Ìºðºí ñóìûí òºâä 20 àéëûí 2 îðîí ñóóöíû áàðèëãûí óãñðàëòûí àæèë õèéãäýæ ã¿éöýòãýã÷ýýð Õºâñãºë Ãåîëîãè ÕÕÊ, Áèçíåñ Ôîêóñ ÕÕÊ-èóä àæèëëàëàà. Îäîîãîîð Õºâñãºë Ãåîëîãè ÕÕÊ áàðèëãûí àæëàà äóóñãàæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí. 30 àéëûí îðîí ñóóöíû áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë õèéãäýæ ìºí ã¿éöýòãýã÷ýýð Áèçíåñ Ôîêóñ ÕÕÊ àæèëëàæ óëñûí êîìèññîîð àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí áà 22 ñóì 1 òîñãîíä èðãýäèéí õ¿÷ýýð 200 ãàðóé îðîí ñóóöûã áàðüæ àøèãëàëòàä îðóóëñны гадна сóìäàä íèéò 56 àéëûí îðîí ñóóö àøèãëàëòàíä õ¿ëýýí àâñàí. Мєн Цагааннуур, Áàÿíç¿ðõ ñóìàíä 2 àéëûí îðîí ñóóö ашиглалтанд орсон. 2012 онд “100000” мянган айлын орон сууц хєтєлбєрийн хђрээнд Хєвсгєл Тайсун ХХК, 360 айлын орон сууц барихаар батлагдсан байна. Мєн “Хот мандал” группийн 144 айлын орон сууц барихаар зураг тєсєв хийлгэж байна.


/ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.3.12. Мєрєн сумын орон сууцыг халуун усаар хангах нєхцєл бђрдђђлнэ: Ìºðºí ñóìàíä Äóëààíû ñòàíö áàðèãäàõ áîëîìæ á¿ðäýñíýýð ò¿¿íèéã äàãààä îðîí ñóóöûã õàëóóí óñààð õàíãàõ áîëîìæòîé áîëîõ þì. Äóëààíû ñòàíöûí òåõíèê ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë боловсруулж дуусч, Станцын барилга угсралт, шугам сђлжээний ажил хийгдэж 2012 онд ашиглалтанд оруулахаар ажиллаж байна. /ÕØ-90.0%/

2.3.13. Жаргалàíò, Тђнэл, Цагаан-Уул сумдыг шаардлага хангасан нийтийн халуун устай болãох:

Æàðãàëàíò, Öàãààí-Óóë ñóìàíä /5/, Ò¿íýë ñóìàíä /5/ õ¿íèé õàëóóí óñíû áàðèëãûí àæëûí ã¿éöýòãýã÷ýýð “Õºâñãºë Æàðãàíò” ÕÕÊ àæèëëàæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýëãýí ºãñºí. Òàðèàëàí ñóìàíä /5/ õ¿íèé õàëóóí óñíû áàðèëãûí àæëûã ”Ýíäóñ Ýðõýò” ÕÕÊ ã¿éöýòãýæ àøèãëàëòàíä ºãñºí áàéíà. Ãàëò ñóìûí “Ç¿ðõ” áàãò 5 õ¿íèé õàëóóí óñíû áàðèëãà áàðèãäàæ áàéíà. Ã¿éöýòãýã÷ýýð “Àãàð Ýðäýíýñ” ÕÕÊ àæèëëàæ áàéíà. Ìºí Ìºðºí ñóìûí 9 дугаар áàãò 5 õ¿íèé õàëóóí óñíû áàðèëãà áàðèãäàæ áàéíà. /Á-100.0%/

2.3.14. Гэр хорооллын дэд бђтцийг сайжруулан оршин суугчдын оролцоотойгоор орон сууцны ахуйн нєхцлийг сайжруулна:

Ãýð õîðîîëëûí äýä á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ àæëûã ¿íäñýí ÷èãëýëèéí òºñºëä òóñãàæ ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿äýä ñàíàë òàâüñíû ¿ð ä¿íä ÓÈÕ ãèø¿¿í Ö.Äàâààñ¿ðýí ãèø¿¿íèé áàãöààñ Ãýð õîðîîëëûã öýâýð óñààð õàíãàõàä 300.0 ñàÿ òºãðºã õóâèàðëàãäàж, Ìºðºí ñóìûí 9 ä¿ãýýð багт 1 хóäàã 5 óñò öýã, 1,3,5-ð áàãèéí ñîíãîñîí ãóäàìæíû àéë ºðõèéã öýâýð óñíû øóãàìä õîëáîõîîð òºëºâëºãäºæ ÒÝÇ¯-èéã áîëîâñðóóëæ äóóññàí. Óãñðàëòûí àæëûí ã¿éöýòãýã÷ýýð Óëààíáààòàð õîòûí “Áîîð÷è” ÕÕÊ àæèëëàж байна. /ÕØ ѕ70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.3.15. Хувьчлагдаагђй орон сууцыг хувьчлах: Аймагт хувьчлагдах ѐстой орон сууцнууд хувьчлагдаж дууссан. “Ýð÷èì õ¿÷” ÕÊ-íий àæèë÷äûí áàéð õóâü÷ëàõàä áýëýí áîëñîí. /Б-100.0%/ 2.3.16. Нийтийн аж ахуйн ђйлчилгээний бђтэц зохион байгуулалтыг шинэчлэх: Àéìãèéí ÈÒÕÒýðã¿¿ëýã÷äèéí 96 äóãààð òîãòîîë, àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À/319 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð ÓÑÍÀÀÊ-èéã ÓÑÍÀÀÊ, Õºâñãºë-Óñ ÎÍª¯Ãàçàð ãýñýí õýëáýðýýð çîõèîí áàéãóóëëàà. /Á-100%/

2.4. ¯éëäâýðæèëò, Îðîí íóòãèéí õºãæëèéí áîäëîãî:

2.4.1. 2009 îíûã “¯éëäâýðæèëòèéí æèë” áîëãîí çîõèîí áàéãóóëàõ: Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 оны 34 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð “¯éëäâýðæèëòèéã äýìæèõ æèë”-èéí àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, õÿíàëò òàâèõ ¿¿ðýã á¿õèé àæëûí õýñãèéã áàéãóóëæ, àæëûí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí àæèëласан. Аéìãèéíõàà õºãæëèéí ãàðöûã òîäîðõîéëæ, íóòãèéí õºãæèëä òºð íèéãìèéí ç¿òãýëòí¿¿ä, ýðäýìòýä, áèçíåñ ýðõëýã÷èä, èðãýäèéí õ¿÷èéã íýãòãýí Õºâñãºë íóòãàà õºãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð 2009 îíд “Õºâñãºë-Õºãæèë” ôîðóìûã çîõèîí áàéãóóлж, 242 òºëººëºã÷ îðîëöîí àéìãèéí õºãæëèéí õýòèéí ÷èãëýëèéã áàòàëæ, àéìãèéí èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí 2009 îíû 03 òîãòîîëîîð áàòàëãààæóóëàâ. 2010 оны ИТХ-ын 7-р хуралдаанаар ЖДё-ийг дэмжих хєнгєлттэй зээл, орон нутгийн бодлогын хэрэгжилтийн талаар нээлттэй авч хэлэлцэж “ёйлдвэржђђлэлтийг дэмжих дэд хєтєлбєр“, хэрэгжђђлэх ђйл ажиллагааны тєлєвлєгєєг баталлаа. ёйлдвэржђђлэлтийг дэмжих жилийн хђрээнд аймаг бђр ђйлдвэр эрхлэгчдэд олгох хєнгєлттэй зээлийн санг бђрдђђлсэн. Тєсєл сонгон шаларуулах дэд комисст нийт 24 ñóìûí 3.9 òýð áóì òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò õ¿ññýí 213 òºñºë õ¿ëýýí ирсэнээс 1.02 òýð áóì òºãðºãèéí 98 òºñëèéã дэмжиж хђргђђлсэн. ¯¿íýýñ 745.6 ñàÿ òºãðºãèéí 70 èðãýí, àæ àõóéí íýãæèéí òºñºëä 2-40 ñàÿ òºãðºãèéí зээлийг олгосон. Òºñºë ñîíãîí øàëãàðóóëàëò ýõýëñýíýýñ õîéø íèéò 400 ãàðóé èðãýäýä õºðºíãº îðóóëàëòûí òºñºë áè÷èõ çààâàð çºâëºãºº ºãºí òàðààõ ìàòåðèàë, ãàðûí àâëàãà тараасан.


Зээлийн ђр дђнд 15 цех шинээр байгуулагдаж 33 ажлын байрыг бий болгосон байна. Тєслийн зээлийн хэрэгжилтийн ђр дђнд нийтдээ 311 ажлын байр хадгалагдан ђлдэж 137 ажлын байр шинээр нэмэгдлээ. ÕÕÀÀÕ¯ßàìíààñ ìàíàé àéìàãò “¯éëäâýðæèëòèéí æèë”-èéí õ¿ðýýíä õèéãäýæ áуé àæèëä õèéñýí øàëãàëòààð õàíãàëòòàé ¿íýëãýý àâ÷ 70.0 ñàÿ òºãðºãèéã íýìæ санд байршуулсан. Øàëãàëòûí ¿éë ÿâöûã орон нутгийн болон ТВ5, Монгол телевизээр îëîí íèéòýä танилцуулаâ. ХХААХё-ийн яам, ЖДё-ийн газартай хамтран Бизнесээ эхэл-Бизнесээ хєгжђђл сургалт зохион байгуулагдаж 120 иргэн хамрагдсан, Аймгийн ЗДТГ, ХХААЖДё-ийн газар, ХААИС-тай хамтран Тєсєл бичих аргачлал сэдэвт сургалт зохион байгуулагдаж 150 иргэн хамрагдсан, Бизнес инкубатор тєвєєс Тєсєл бичих, бизнес тєлєвлєгєє боловсруулах талаар 14 удаагийн сургалт зохион байгуулж 382 иргэнийг хамруулсан. Мєн мэргэжлийн хобоод мэргэжил эзэмшђђлэх, давтан сургах чиглэлээр 4 удаагийн сургалт хийгдэж 122 иргэнийг хамруулсан байна. /Á- 100.0%/

/2009 он, нийт дђнд эзлэх хувь/

2.4.2 ÆÄ¯-èéã äýìæèõ ñàí á¿ðä¿¿ëæ, ¿éëäâýðëýë õºãæ¿¿ëýõ ñàíàà÷ëàãà ãàðãàã÷äàä

õºíãºëºëòòýé íºõöºëººð çýýë îëãîõ:

ÌÓ-ûí Çàñãèéí ãàçðààñ 2009 îíûã “¯éëäâýðæ¿¿ëýëòèéã äýìæèõ æèë” áîëãîí çàðëàсан бєгєєд

жил бђр àéìàãт 3 òàëûí гэрээний дагуу ñàíг á¿ðäђђлж байна. Мєн УИХ-ын гишђђдийн багцаас єрхийн

ђйлдвэрлэлийг дэмжих ажлын байр бий болгох, газар тариалан эрхлэгчдийн ђйл ажиллагааг дэмжихэд

зориулсан хєнгєлттэй зээлийн сан байгуулагдсан.

№ Сангийн нэр

Хугацаа,

Жилийн

хђђ

Сонгон шалгаруулах

комисс

Олгож буй

арилжааны

банк

Нийт

дђн

/сая.тєг/

1 Жижиг, дунд

ђйлдвэрлэлийг дэмжих сан

3 жил

12 хувь

Аймгийн дэд комисс Банк

харгалзахгђй 1.540.0

2

ѓрхийн ђйлдвэрлэлийг

дэмжиж ажлын байр бий

болгох сан

2 жил

12 хувь

Сумын ажлын хэсэг ХААН банк 400.0

õºäºº àæ àõóé 23%

õºíãºí ¿éëäâýðëý

ë 33%

áàðèëãûí ìàòåðèàë

¿éëäâýðëýë

3%

àõóéí ¿éë÷èëãýý

14%

õ¿íñíèé ¿éëäâýðëý

ë 27%


3 Бђс орон нутгийн хєгжлийг

дэмжих сан

2 жил

12 хувь

Аймгийн дэд комисс ХААН банк 155.0

4 Сум хєгжђђлэх сан

3 жил

3 хувь

Сумын ажлын хэсэг Сумын тєрийн

сан 1.620.0

5

6

Бондын эх ђђсвэрийн сан

Хєдєлмєр эрхлэлтийг

дэмжих сан

5 жил

7 хувь

1 жил

15 хувь

Аймгийн дэд комисс

Сумын ажлын хэсэг

Банк

харгалзахгђй

ХААН банк

1.000.0

1386

НИЙТ ДёН

6101

Хєнгєлттэй зээлийн сан бђрдђђлэлт єссєн дђнгээр /сая.тєг/

Энэхђђ ажлыг зохион байгуулах,

тєсєл сонгон шалгаруулах орон нутгийн

дэд комиссыг аéìãèéí Çàñàã äàðãûí

2010 îíû A/64 äђãээð Çàõèðàìæààð 9

хђний бђрэлдэхђђнтэй шинэчлэн

байгуулсан. Энэ хугацаанд аймгийн

хэмжээнд íèéò 24 ñóìûí 13 òýðáóì

òºãðºãèéí 643 òºñºë èð¿¿ëñэн. ёђнээс

ñîíãîí øàëãàðóóëалтаар 2009 онд 83 àæ

àõóé íýãæèä 823.6ñàÿ òºãðºã, 2010 онд

83 аж ахуй нэгжид 854.0 сая тєгрєг, 2011 онд 53 тєсєлд1.310.0 сая тєгрєгийн зээлийг Хадгаламж,

Тєрийн банк, ХААН, Хас банкуудаар дамжуулан олгоод байна. ёђний ђр дђнд шинээр 770 ажлын байр

шинээр бий болж 1575 ажлын байр хадгалагдан ђлдсэн.

Хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих санд 2009-2011 онд 1386,4 сая тєгрєгний эх ђђсвэр бђрдэн 1203 иргэнд зээл олгож 1783 ажлын байр хадгалагдан ђлдсэн.

Мєн дээрх сангийн зээлээс гадна 2009 оноос УИХ-ын гишђђн Ц.Даваасђрэнгийн багцаас 400.0 сая тєгрєгийн “ѓрхийн ђйлдвэрлэлийг дэмжих зээл”-ийн санг ХААН банкинд байршуулан аймгийн Засаг даргын ХААН банктай байгуулсан гэрээний дагуу сумын комисс шийдвэрлэн олгож байна.

2010 оноос УИХ-ын гишђђн Ц.Сэдванчигийн багцаас нийт 155.0 сая тєгрєгийн “Бђс орон нутгийн хєгжлийг дэмжих сан” байгуулсан. Аймгийн Засаг даргын ХААН банктай хийсэн гэрээнд заасан журмын дагуу зээлийг олгож байна.

0,078

1.472

3004

6,1

2008 2009 2010 2011

18%

16%

27% 4%

35%

Жижиг дунд үйлдвэрийг дэмжих хөнгөлттэй зээлийн сан 2009-2011 он /салбар хувиар/

Хүнсний үйлдвэрлэлд

Хөдөө аж ахуй

Хөнгөн үйлдвэрлэл

Барилгын материалын үйлдвэрлэл


УИХ-ын гишђђн ª.Ýíõò¿âøèí àðüñ øèð, ýñãèé áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð áàéãóóëàõ, ЖДё-ийг дэмжих ђђднээс 285.0 сая тєгрєг, Мєн Ц.Ñýäâàí÷èã ãèø¿¿íий íîîëóóðûí ¿éëäâýð байгуулахад 500.0 сая тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийсэн. /Б-100.0%/

2.4.3.Ìºðºí ñóìàíä áàðèëãà áàðèëãà, áàðèëãûí ìàòåðèàë ¿éëäâýð ýðõëýõèéã äýìæèõ.

Мєрєн суманд барилгын материалын ђйлдвэрлэлийг дэмжиж ажиллах тухай аймгийн ИТХ-ын ээлжит 7 дугаар хуралдааны 01 дђгээр тогтоолоор батлагдсан “ёйлвэржђђлэлтийг дэмжих аймгийн дэд хєтєлбєр, орон нутагт ђйлдвэрлэл хєгжђђлэх ђндсэн чиглэл”-д онцгойлон тусгаж єгсєн. Барилгын материалын ђйлдвэрлэлд 2010 оны жилийн эцсээр аймгийн хэмжээнд хєнгєн бетон блок, замын єнгєт хавтан, 110квтын ЦДАШ-ын тємєр бетонон тулгуур, анкерийн суурь, регель хайрган блок, пено блок Вакум цонх, модон хаалга зэрэг нэр тєрлийн 1327,5 сая тєгрєгийн бђтээгдэхђђнийг ђйлдвэрлэж 1236,5 сая тєгрєгийн бђтээгдэхђђний борлуулалт хийсэн байна. Тоосгоны 3 ђйлдвэр ажиллаж 17.3 мянган ширхэг ердийн тоосго ђйлдвэрлэж, 14.4 мянган ширхэг буюу 341,1 сая тєгрєгийн борлуулалт хийж зах зээлд нийлђђлсэн. 2009-2010 онд “Õàìààòàí” ХХК-ны áëîê, øàõìàë ò¿ëш тєсєлд 10.0 сая, “Î÷èð ºðãºº” ХХК ºíãºò òîîñãîны ђйлдвэрлэл тєсєлд 37.0 сая, иргэн Ö.Öýöýãìàà õàâòàíãèéí ¿éëäâýðëýë тєсєлд 3,0 сая Арбулаг Мандал ХХК-д 10,0 сая,Мєрєн сумын “Õ¿ñëýíò á¿òýýìæ” ÕÕÊ-ä 20.0 ñàÿ, Их-Уул сумын иргэн Амраад 15.0 сая, Дарьбаатар блок ђйлдвэрлэл 40.0 сая, зэрэг нийт 11 аж ахуйн нэгж иргэнд 150,0 сая тєгрєг, Сум хєгжђђлэх сангаас 16 иргэнд 197,3 сая тєгрєгний зээлийг олгож ђйлдвэрлэлийг дэмжлээ. /Б-100.0%/

2.4.4. Ìºðºí , Æàðãàëàíò, ×àíäìàíü-ªíäºð, Öàãààí-¯¿ð, ñóìäàä ìîä, ìîäîí ýäëýëèéí ¿éëäâýðëýëèéã òýðã¿¿ëýí õºãæ¿¿ëýõ.

Орон нутгийн нєєц боломж, давуу тал дээрээ тђшиглэсэн ђйлдвэрлэлийг хєгжђђлэх ђђднээс

аймгийн ИТХ-ын ээлжит 7 дугаар хуралдааны 01 дђгээр тогтоол “ёйлвэржђђлэлтийг дэмжих аймгийн

дэд хєтєлбєр, орон нутагт ђйлдвэрлэл хєгжђђлэх ђндсэн чиглэл”-д эдгээр сумдад мод боловсруулах

ђйлдвэрийг тђлхђђ хєгжђђлэхийг тусгаж єгсєн. Энхђђт ХХК нь Мод боловсруулах, хаягдалгђй модны

ђйлдвэрлэл явуулах саналыг манайд ирђђлсэн байгаа бєгєєд нэмэлт гадны эх ђђсвэр шаардлагатай

байгаа юм. ёђний дагуу 2009 оны Гадаадын хєрєнгє оруулагчдын чуулга уулзалтанд тєслийн

танилцуулга орчуулагдан тавигдсан.

Ìºðºí áîëîí Öàãààí-¯¿ð ñóìàíä 2009 онд íèéò 54.3 ñàÿ òºãðºãèéí õºíãºëòòýé çýýë îëãîãäñîí.

Жаргалант суманд хаягдалгђй мод болоьсруулах бага оврын ђйлдвэр ашиглалтанд орсон. Мєн

Жаргалант сумын 21 иргэн “ѓрхийн амьжиргааг дэмжиж ажлын байр бий болгох” сангаас мод, модон

эдлэлийн ђйлдвэрлэл эрхлэх зорилгоор 22.3 сая тєгрєгийн хєнгєлттэй зээлд хамрагдсан. Бђс орон

нутгийн хєгжлйиг дэмжих сангаас Жаргалант сумын иргэн Зууннасан 15.0 сая тєгрєгийн хєнгєлттэй

зээл авсан.

Мєрєн суманд улсын тєсвийн хєрєнгє оруулалтаар 50.0 тєгрєгийн єртєг бђхий хаягдалгђй мод

боловсруулж мод, модон эдлэлийн ђйлдвэрлэл явуулах зориулалттай жишиг ђйлдвэрийг угсарч

ашиглалтанд оруулж байна.

/Б-100.0%/

2.4.5. Ìºðºí ñóìàíä “Öåìåíòèéí ¿éëäâýð” áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëàõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ: Çàñãèéí ãàçðààñ õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà ÆÄ¯-èéã äýмæèõ æèëèéí õ¿ðýýíä “Öåìåíòíèé ¿éëäâýð”

áàéãóóëàõ òºñºë èð¿¿ëñýí áîëîâ÷, ýäèéí çàñãèéí ¿íäýñëýë, òîîöîî õàíãàëòã¿é ó÷ðààñ äýìæëýã àâààã¿é. ёђний дагуу 2009 онд Эрдэнэт хотноо зохиогдсон Гадаадын хєрєнгє оруулагчдын чуулга уулзалтанд тєслийн товч танилцуулгыг орчуулан тавигдсан.

Мîíãîëûí áàðèëãûí ìàòåðèàë ¿éëäâýðëýã÷äèéí õîëáîîíä õîëáîãäîõ òîîöîî ñóäàëãààã õ¿ðã¿¿ëæ, õàìòðàí àæèëëàõ ñàíàëûã õ¿ðã¿¿ëýв. “MBС” ХХК нь Мєрєн суманд хайрга бутлан ангилах ђйлдвэр байгуулах боломжийг судалж байна. Барилгын материал ђйлдвэрлэлийн лабартори байгуулагдах эхлэл тавигдаж улсын тєсвийн хєрєнгє оруулалтаар шаардлагатай тоног тєхєєрємжийг бэлдэж, ажлын байр, боловсон хђчний асуудлыг судалж байна. /ÕØ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.4.6. Á¿ðýíòîãòîõ, Ò¿íýë Òºìºðáóëàã, Öàãààí-Óóë, Òàðèàëàí ñóìäàä ñ¿¿ öàãààí èäýýíèé ¿éëäâýðëýëèéã ò¿ëõ¿¿ õºãæ¿¿ëýõ:


ЖДё-ийг дэмжих хєнгєлттэй зээлийн сангаас эдгээр сумдад сђђ цагаан идээний ђйлдвэðлэлийг

хєгжђђлэхэд анхаарч МАА-н фермерèéí ÷èãëýëýýð 6 ÀÀÍ-ä 86.0 ñàÿ òºãðºã, ñ¿¿ áîëîâñðóóëàõ 3 ААÍ-ä

35.0 ñàÿ òºãðºãèéí äýìæëýãèéã ђзђђлсэн. Бђс орон нутгийн хєгжлийг дэмжих сангаас Тариалан, Ханх,

Улаан-уул, Цагаан-ђђр сумын 4 тєсєлд 45.0 сая тєгрєгийн, єрхийн ђйлдвэрлэлийг дэмжих ажлын байр

бий болгох сангаас Чандмань-ѓндєр, Эрдэнэбулган, Цагаан-ђђр, Ханх, Тємєрбулаг, Жаргалант, Галт

сумын 9 тєсєлд 31.7 сая тєгрєгийн хєнгєлттэй зээлийг олгосон.

/Б-100.0%/

2.4.7. Á¿õ ñóìäàä ñ¿¿ öàãààí èäýý, áàéãàëèéí áàÿëàã àøèãëàæ, “¯äèéí öàé” õºòºëáºðèéí õýðýãöýýã õàíãàõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ:

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðаас õýðýãæ¿¿ëæ áóé “¯äèéí öàé” õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä õ¿¿õýä á¿ðò

“Àÿãà ñ¿¿” õºäºëãººí ºðí¿¿ëæ, ¿äèéí öàéíû õýðýãöýýã îðîí íóòãèéíõàà ¿éëäâýðëýë ýðõëýã÷äèéí

á¿òýýãäýõ¿¿íýýð õàíãàæ áàéõ àéìãèéí ÇÄ-ûí 2008 îíû 18 äóãààð øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëэн àæèëëàæ

áàéíà. “Ñ¿¿” õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä “Ñ¿¿” òºñëººñ õîíîãò 500 ë ñ¿¿ áîëîâñðóóëàõ õ¿÷èí ÷àäàë á¿õèé

ñ¿¿íèé ¿éëäâýðèéн иж бђрэн тоног тєхєєрємжийг “Òèòàíèê” ÕÕÊ-ä, Цагаан-ёђр суманд áàãà îâðûí

ñ¿¿íèé öåõèéí òîíîã òºõººðєìæèéã õºíãºëòòэé íºõöëººð ñóóðèëóóëæ, ¿éëäâýðèéí àðãààð

áîëîâñðóóëñàí ñ¿¿ ñ¿¿í á¿òýýãäýõ¿¿í õýðýãëýõ áîëîìæ á¿ðäýýä áàéíà. ¯¿íèé ¿ð ä¿íä “Òèòàíèê” ÕÕÊ íü

15505 ë àðèóòãàñàí ñ¿¿, 34800 ë òàðàã, 2951.1 êã ààðóóë, 10040 кã ààðöûã ¿äèéí öàé õºòºëáºðò

íèéë¿¿ëñýí. Ìºí çàõ çýýëä 55870 ë òàðàã, 3700 êã ààðóóë, 2040 êã öºöãèé, 5250 êã çººõèé, 422676 ø

çàéðìàã íèéë¿¿ëñýí áàéíà. ЖДё-ийг дэмжих хєнгєлттэй зээлд “Окта-эдр” ХХК нь 25.0 сая тєгрєгийн

тєслєєр хамрагдсан. Галт сумын иргэн Нэргђйд 10.0 сая тєгрєгийн хђђгђй зээлийг ХХААХёЯ-с тус

хєтєлбєрийн хђрээнд олгосон.

Жимс, жимсгэнэ боловсруулах чиглэлээр ЖДё-ийг дэмжих сангаас Ìºðºí ñóìûí “Øèíý-Àìòòàí”

ÕÕÊ 25.0 ñàÿ, Эрдэнбулган сумын “Энхбулган” ХХК 13.0 сая тєгрєгийн хєнгєлттэй зээлийг тус тус

авсан. ёйлдвэрлэлийн хђчин чадлыг нэмэгдђђлэх, бђтээгдэхђђний технологийг сайжруулах зорилгоор

“Шинэ-Амттан” ХХК-ийг Хас лизингийн ђйлчилгээнд хамруулж жимс, жимсгэнэ боловсруулах тоног

тєхєєрємжийг олгосон.

2011 онд “Сђђ хєтєлбєр”-ийн хђрээнд Монгол мал хєтєлбєрийн санхђђжилтээр хоногт 400 литр

сђђ хђлээн авч боловсруулан цєцгийн тос ђйлвэрлэх тєслийн сонгон шалгаруулалтанд аймгаас нийт 9

малчны бђлгийн тєслийг дэмжин ХХААХё-ийн яаманд уламжилснаар Тосонцэнгэл сумын Ар-Хђнх

нєхєрлєл, Эрдэнэбулган сумын Наран малчны бђлгийн тєсєл шалгарч эдгээр тєслђђдэд тус бђр 15 сая

тєгрєгийн нийт 30 сая тєгрєгийн дэмжлэг ђзђђлсэн.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.4.8. Ìºðºí ñóìàíä “Õèéí ò¿ëø” íèéë¿¿ëýõ öýã áàéãóóëàõ: Мєрєн суманд хийн тђлш хэрэглэгчдийн захиалгыг бђрэн хангах боломжтой борлуулах цэг

“Нэмэн” ÕÕÊ-íèé дэргэд байгуулагдàí ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà.

Хийн тђлшний борлуулалтын тогтвортой ђйл ажиллагаа эрхлэх цэг байгуулах хђсэлтэй иргэн, аж ахуйн

нэгжийн тєсєл сонгон шалгаруулах ажил хийгдэж байна. Орон нутгийн телевизђђдээр зарыг хђргэсэн.

/ХШ-50.0%/ /ХШ-70.0%/

2.4.9.Øàõìàë ò¿ëøíèé ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ:

2009 онд “Õàìààòàí”ÕÕÊ 10.0 ñàÿ, 2010 îíä Ìºðºí ñóìûí èðãýí Ï¿ðýâñ¿ðýí 10.0 ñàÿ,Тђнэл

сумын иргэн Д.Лхагвасђрэн 7.0 сая Ш.Нямдэмбэрэл 10.0 сая тєгрєгийн õºíãºëòòºé çýýëä тус тус

хàìðàãäсан.Тђнэл сумын иргэн Ш.Нямдэмбэрэл øàõìàë ò¿ëø хийх тоног тєхєєрємжèéã ашиглан

òóðøèëòûí áàéäëààð ¿éëäâýðëýæ, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãóóäàä íèéë¿¿ëýýä áàéíà.

/ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

2.4.10.“¯éëäâýðëýë õºãæ¿¿ëýõ ñàí” áàéãóóëæ àæèëëàíà: Аймгийн Засаг даргын 2008 оны 47 дугаар захирамжаар тухайн ђеийн Зоос банкинд 30.0 сая

нийт 78.0 тєгрєг байршуулснаар “ЖДё-ийг дэмжих хєнгєлттэй зээлийн сан” байгуулж, зээл олгож эхэлсэн.

2009 онд улсын тєсвєєс 500.0 сая нийт 759.0 сая тєгрєгийн сан бђрдђђлсэн бєгєєд нэмэгдэл 70.0 сая тєгрєг байршуулсан. Мєн улсын тєсвийн хєрєнгєє “ѓрхийн ђйлдвэрлэл болон орон нутгийн


ЖДё-ийг дэмжих сан”-г 400.0 сая тєгрєгтэйгээр байгуулж, ХААН банкаар дамжуулан бђх сумдад олгож байна.

2010 онд Хадгаламж банкинд улсын тєсвєєс 500.0 сая, банкнаас 150.0 нийт 650.0 сая тєгрєгийн “ЖДё-ийг дэмжих сан”, Мєн улсын тєсвийн хєрєнгєєр газар тариалан, ЖДё-ийг дэмжих зорилгоор 155.0 сая тєгрєгийн “Бђс орон нутгийн хєгжлийг дэмжих сан” тус тус байгуулан журмын дагуу зээлийг олгож байна.

2011 онд Монгол улсын Засгийн газрын “Сум хєгжђђлэх сангийн хєрєнгийг бђрдђђлэх, зарцуулах, хяналт тавих журам, гэрээний загвар батлах тухай” 134 дђгээр тогтоолоор сум бђрт хђн амын тооноос хамааруулан хєрєнгє хувиарласан. ёнээс манай аймагт нийт 1.62 тэр бум тєгрєгийн санг бђрдђђлсэн.

-2011 онд Бондын эх ђђсвэрийн хєрєнгєєс зээлийн эрэлт ихтэй байгаа аймгуудад хэрэгтэй байгаа эх ђђсвэрийг шийдвэрлэж, манай аймагт 1.0 тэр бум тєгрєгийг хувиарласан. 2011 оныг 2008 оны сан бђрдђђлэлттэй харьцуулбал 60 дахин нэмэгдсэн байна. /Б-100.0%/

Сан бђрдэлтийн єсєлт /сая тєгрєгєєр/

2.5. Õºäºº àæ àõóé, õ¿íñíèé àþóëã¿é áàéäëûí áîäëîãî: 2.5.1 Íóòãèéí áîëîí ñàéæèðñàí öýâýð, ýðëèéç ìàëûí òîî òîëãîéã íýìýãä¿¿ëýí áèîòåõíîëîãèéí äýâøèëòýò àðãûã íýâòð¿¿ëýõ çàìààð ìàë àæ àõóéí á¿òýýìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ:

Сђђлийн 3 жилд малчид иргэд мал сђргийн чанарыг сайжруулах, нэг малаас авах ашиг шимийг нэмэгдђђлэх ђђднээс єєрийн аймагт єсгєн ђржђђлж байгаа нутгийн шилмэл ђђлдэр, омгийн 1567 хээлтэгч, 2984 хээлтђђлэгч нийт 4551 малыг ђржилд зориулан бойжуулж сайжруулагчаар ашиглаж байна.

Мєн Öàãààí-¯¿ð, Эрдэнэбулган, Тариалан ñóìд ¿õýð ñ¿ðãèéã ºñãºõ öýâýð ýðëèéç ìàëûí òîî òîëãîéã íýìýãä¿¿ëýõ õ¿ðýýíä ìàõ ñ¿¿íèé Àëàòàó, Ñåìèíòàëü ¿¿ëäðèéí эрлийз ºñâºð õýýëòýã÷, õýýëò¿¿ëýã÷ 33ѕийг ìàë÷èä èðãýä, ñóì õºãæ¿¿ëýõ ñàí, òºñºë õºòºëáºðèéí õºðºíãººð àâ÷ирч ñàéæðóóëàã÷ààð àøèãëàæ áàéíà.

2009-2011 îíä òºâ ñóóðèíãèéí áîëîí ãàçàð òàðèàëàíãèéí á¿ñ íóòãóóäàä íóòãèéí ¿¿ëäðèéí ¿õðèéí àøèã øèìèéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð ºíäºð àøèã øèìò Ãåðåôîðä, Ëèìóçèí, Àëàòàó, Ñèììåíòàëü çýðýã ìàõ, ñ¿¿íèé õîñîëìîë àøèã øèìòýé ¿õðèéí ã¿í õºëäººñºí ¿ðýýð Ìºðºí, Òàðèàëàí, Ýðäýíý-áóëãàí, ×àíäìàíü-ªíäºð ñóìäàä 224 ¿íýýíä áèîòåõíîëîãèéí äýâøèëòýò òåõíîëîãèéã íýâòð¿¿ëýí çîõèîìîë õýýëò¿¿ëýã õèéæ 111 òóãàë õ¿ëýýí àâ÷ áîéæèëò 55,0 хувьтай áàéíà. /ХШ-90.0%/

2.5.2. Öàà áóãûí óäìûí ñàí ýð¿¿ë ìýíäèéã

õàìãààëàõ, ¿ðæëèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ: Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2007 îíû 255 äóãààð òîãòîîëîîð “Öàà áóãûí àæ àõóéã ñýðãýýõ, öàà÷äûí àìüäðàëûí ò¿âøèíã ñàéæðóóëàõ” ¿íäýñíèé õºòºëáºð áàòëàãäñàíû äàãóó óã õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ àéìãèéí ñàëáàð çºâëºëèéã áàéãóóëàâ. Õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä 2 айлын євлийн сууц, öàà÷èí ºðõºä

0,078 1,206

2,285

4.7

2008 2009 2010 2011

160

40 24

95

16

2009 2010 2011

õýýëò¿¿ëýã õèéñýí ¿íýý áîéæñîí òºë

96627

85768

2009 2010

Ýðëèéç íàëûì òîî


íèéòäýý 104 àäóó, 560 ÿìàà îëãîñíîîð õ¿íñíèé õýðýãöýýíäýý ìàëûí ìàõ àøèãëàí öààãàà ºñãºõ íºõöºë á¿ðä¿¿ëñýí. Ìºí öààí ñ¿ðãèéí öóñ ñýëáýõ, ñ¿ðãèéí á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð Òóâà óëñààñ 16 öààã ñàéæðóóëàã÷ààð авчирч, öààíä óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òàðèëãа хийхэд 1.0 ñàÿ òºãðºã çàðöóóëæ, ñóìûí 4 ìàëûí ýì÷èéã óëñûí ìàë ýìíýëýãèéí òºâ ëàáîðàòîðèä ñóðãàëòàä õàìðóóëñàí çýðýã àæëóóäûã çîõèîí áàéãóóëëàà. Öàà áóãûí àæ àõóé ýðõëýí àìüäàðäàã èðãýäèéí àæ àìüäðàëûã ñóðòàë÷èëàí òàíèóëàõ àæëûí õ¿ðýýíä 1000 öààíû áàÿðûã Öàãààííóóð ñóìàíä çîõèîí áàéãóóëæ, Õÿòàä, ÎÕÓ-ûí Òóâàä öàà ìàëëàí àìüäàðäàã öààòíóóä îðîëöëîî. 2010 îíä õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä öààòàíû õ¿¿õäèéí îþóòíû ñóðãàëòûí òºëáºð, öàà÷äàä òýæýýë õ¿ðãýõ, 52 ºðõèéã íàðíû ¿¿ñã¿¿ðòýé áîëãîõ çýðýã àæèëä 80.0 ñàÿ òºãðºãèéã çàðöóóëñàí áàéíà.

2011 îíä ç¿¿í òàéãûí öàà÷äàä áîãèíî äîëãèîíû õîëáîî, óðöíû áðåçåíò, îþóòíû ñóðãàëòûí òºëáºðò íèéò 30.0 ñàÿ òºãðºã çàðöóóëàõààð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí øèéäâýð ãàðч, хэрэгжиж байна. /Б-100.0%/

2.5.3. Á¿õ òºðëèéí õýýëò¿¿ëýã÷ ìàë áîëîí öºì ñ¿ðãèéí ìàëä õÿíàí áàòàëãààæóóëàëò, ¿çëýã àíãèëàëò õèéõ:

Æèë á¿ð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð õýýëòýã÷, õýýëò¿¿ëýã÷ ìàëä ¿çëýã àíãèëàëò, õÿíàí áàòëàãààæóóëàëò õèéæ, öºì ñ¿ðýã á¿ðä¿¿ëýõ àæëûã ñóìäûí ìàë ýìíýëýã, ¿ðæëèéí íýãæ¿¿ä ã¿éöýòãýæ, 2009-2011 îíä 125297 òîëãîé õýýëòýã÷, õýýëò¿¿ëýã÷ ìàëä ¿çëýã àíãèëàëò õèéæ, 23 ñóìàíä íèéò 39671 ìàëààð /¿õýð -1456, 30563 õîíü, 7652 ÿìàà / öºì ñ¿ðýã á¿ðä¿¿ëñýí íü íèéò ìàëûí 3.1%-èéã õàìàð÷ áàéíà. Æèëä óëñûí òºñâººñ äóíäàæààð 7.0 ñàÿ òºãðºã çàðöóóëæ áàéíà.

Сђђлийн 2 жилд бђх тєрлийн малд ђзлэг ангилалт, хянан баталгаажуулалт хийх зардал буурч байгаагаас шалтгаалан ангилалтанд хамрагдсан малын тоо буурсан. /ХШ-90.0%/

2.5.4. Áàÿíç¿ðõ, Öàãààí-Óóë ñóìäàä õîíèíû, Òºìºðáóëàã ñóìàíä ÿìààíû, Òàðèàëàí, ×àíäìàíü-ªíäºð, Øèíý-Èäýð, Ðýí÷èíëõ¿ìáý ñóìäàä ¿õðèéí öºì ñ¿ðýã áèé áîëãîæ, ¿ðæëèéí àæèë ¿éë÷èëãýýíèé ÷àíàð õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ:

Òàðèàëàíãèéí á¿ñ íóòãóóäàä ýð÷èìæñýí àæ àõóéã õºãæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð íóòãèéí ¿¿ëäðèéí ìîíãîë ¿õðèéã Ñýëýíãý, Àëàòàó, Óëààí Àíãóñ ¿¿ëäðèéí ¿õðèéí ã¿í õºëäººñºí ¿ðýýð çîõèîìîë õýýëò¿¿ëýã õèéëãýí ìàõíû ¿õýð ¿ðæ¿¿ëýõ íºõöºë áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëæ áàéíà. Ìºí бод малын зохиомол хээлтђђлгийн техникч бэлтгэх сургалтанд газар тариалангийн бђс нутгийн 3 мэргэжилтэнã хамрóóëëàà. 2010 îíä Öàãààí-óóë ñóìàíä 3000 ýì õîíèîð, Òºìºðáóëàã ñóìàíä 302 ýì ÿìààãààð öºì ñ¿ðýã á¿ðä¿¿ëæ Ðýí÷èíëõ¿ìáý, Òàðèàëàí, Èõ-óóë, Ýðäýíýáóëãàí, Ìºðºí ñóìäàä íóòãèéí áîëîí ñ¿¿, ìàõíû õýâøëèéí 1687 ¿õýðò ¿çëýã àíãèëàëò, õÿíàí áàòàëãààæóóëàëò õèéâ.

2011 онд Óëààíáààòàð õîò äàõü íóòãèéí çºâëºëººñ 16 ñóìàíä 1650 áîãèéí ºñâºð õýýëò¿¿ëýã÷, Öàãààííóóð, Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìäàä öºì ñ¿ðýã á¿ðä¿¿ëýõ çîðèëãîîð 300 ºñâºð õýýëòýã÷, ÕÀÀÕºäººãèéí õºãæëèéí òºñëèéí õºðºíãººð áîãèéí 200 ºñâºð õýýëò¿¿ëýã÷èéã Öýöýðëýã, Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìàíä, Øèíý-Èäýð ñóìàíä 100 õýýëòýã÷ àâ÷ ºãñºí íü ¿ðæëèéí àæëûí ÷àíàð õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ, öºì ñ¿ðýã ºñãºí ¿ðæ¿¿ëýõýä ñóóðü áààç òàâèãäàæ áàéíà. /Б-100.0%/

2.5.5. ¯õýð ñ¿ðýã ºñãºõ õºòºëáºð áîëîâñðóóëàí õýðýãæ¿¿ëýõ:

¯õýð ñ¿ðãèéã ¿ðæ¿¿ëýõýä íóòãèéí áîëîí öýâýð ýðëèéç, ñ¿¿ ìàõíû ÷èãëýëèéí ñàðëàã ¿ðæ¿¿ëýã÷èä ãýæ àíãèëàí áàéãàëü öàã óóðûí òýñâýðò ÷àíàðûã õàíãàñàí ºíäºð àøèã øèìò ìàë ºñãºí ¿ðæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð 2010 îíä “ёхэр сђргийн ашиг шимт чанарыг сайжруулах” аймгийн дэд хєтєлбєрийг аймгийн ИТХ-ын тэргђђлэгчдийн õóðàëäààíû 2010 оны 130 дугаар тогтоолоор батлуулж, õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûí òºëºâëºãººãºº áîëîâñðóóëàí ñóìäàä õ¿ðã¿¿ëýí àæèëëàæ áàéíà. Óëààíáàòàð õîò äàõü íóòãèéí çºâëºëººñ Ãàçàð òàðèàëàíãèéí á¿ñ íóòãèéí 6 ñóìàíä ìàõíû ÷èãëýëèéí “Ñýëýíãý” ¿¿ëäðèéí 31 ºñâºð

2009 2010 2011

502339

40876 34188 16265 23406

¿çëýã àíãèëàëò, õÿíàí áàòàëãààæóóëàëò õèéñýí ìàë

õÿíàí áàòàëãààæóóëàëòàä õàìðàãäñàí ìàë

Öºì ñ¿ðýã á¿ðäýëò


áóõûã îëãîñîí çýðýã àðãà õýìæýýí¿¿ä íü îðîí íóòàãò ºíäºð àøèã øèìò ¿õðèéã ºñãºí ¿ðæ¿¿ëæ, àéìàã îðîí íóòãèéí àðä èðãýäèéí ìàõ, ñ¿¿íèé õýðýãöýýã õàíãàõ áîëîìæ á¿ðäýõ þì. /Б-100.0%/

2.5.6 Òºâëºðñºí ñóóðèí ãàçàð àéìàã, ñóìäûí îéðîëöîî ãàõàé, òàõèà ºñãºõ, ìàõ, ñ¿¿íèé ÷èãëýëèéí ýð÷èìæñýí àæ àõóé áàéãóóëàõ èðãýä, àæ àõóéí íýãæèéã äýìæèõ:

Аймгийн тєвийн ойролцоо сђђний ђхрийн фермерийн аж ахуй болон тахианы аж ахуйг бий болгон хђн амын хђнсний хангамжийг нэмэгдђђлэх зорилгоор аймгийн ЖДёХ сангаас 4 сумын 12 иргэн аж ахуйн нэгжид 244,0 сая тєгрєгийн дэмжлэг ђзђђлснээр одоо Бђрэнтогтох сумын Туяа баг, Мєрєн сумын 13 дугаар баг, 9 дђгээр багуудад 70 саалийн ђнээ бђхий 4 фермерийн аж ахуй ђйл ажиллагаа явуулж байна.

Олны єтєг дах Дамдиндоржийн фермерийн аж ахуй

Á¿ðýíòîãòîõ ñóìûí Î.Ýíõáàò ýçýíòýé “Õºâñãºë Áàÿí øóâóóò” øóâóóíû àæ àõóé àíõ 1500 äýãäýýõýé àâ÷ тахианы аж ахуй бий болох суурийг тавьсан бєгєєд одоо 2500 гаруй тахиатай àæ àõóé болон ºðãºжин ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà. ÕÕÀÀÕ¯ßàìíû Ìàë õàìãààëàõ ñàíãààñ Ìºðºí ñóìûí èðãýí Ä¿¿ðýíáàÿð 3000, Óëààí-çàëààò тахианы àæ àõóé 1500 äýãäýýõýé àâ÷ ñ¿ðýã ñýëáýñýí áàéíà. Îäîîãîîð 9500 ãàðóé òàõèàòàé 3 àæ àõóé ђйл ажиллагаа явуулж єдєрт äóíäàæààð 5000 ãàðóé ºíäºã ¿éëäâýðëýí õ¿íñíèé ¿éëäâýð, íèéòèéí õîîëíû öýã ñàëáàð, õóäàëäààíä íèéë¿¿ëæ àéìãèéí òºâèéí èðãýäèéí єндєгний хэрэгцээний 35 õóâèéã õàíãàæ áàéíà.

2011 онд МУЗГ-ын хэрэгжђђлэгч агентлаг МЭёГазраас “Тахианы аж ахуйг єргєжђђлэх” сђрэг сэлбэх зориулалтаар 1 иргэн, 1 ААН-ийн тєслийг дэмжин уламжилснаар хоногèéн настай 2500 толгой дэгдээхэй нийлђђлэгдээд байна. /Б-100.0%/

2.5.7. Óñàëãààòàé òàðèàëàí ýðõýëæ áîëîõ òàëáàéí ñóäàëãàà ãàðãàæ, óñæóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ:

-2009 îíä ¿ð òàðèà 121 ãà, òºìñ 298 ãà, õ¿íñíèé íîãîî 119 ãà, æèìñ, æèìñãýíý 26 ãà íèéò 564 ãà óñàëãààòàé òàëáàéä òàðèàëàëò õèéæ ¿¿íýýñ ¿ð òàðèà 312 òí, òºìñ 907 òí, õ¿íñíèé íîãîî 364 òí-ûã õóðààí àâñàí áàéíà.

-2010 îíä Óëààí-îä ÕÕÊ óñàëãààòàé òàëáàéã íýìýãä¿¿ëýõ çîðèëãîîð 374 ñàÿ òºãðºãíèé òºñºâò ºðòºã á¿õèé 64 ãà òàëáàéã óñæóóëàõ àæëûã гђйцэтгэн, Мєрєн сумын èðãýí Ë.Ä¿¿ðýíæàðãàë 10 ãà óñàëãààòàé òàðèàëàí ýðõëýõ çîðèóëàëòààð 55,9 сая тєгрєгний тєсєвт єртєг бђхий услалтын систем барьж ашиглалтанд оруулаад байна. ёђний ђр дђнд усалгаатай талбайн хэмжээ 74 га-гаар нэмэгдсэн байна.

Улаан-од ХХК-ийн усжуулалтын систем 2011 онд аймгийн дђнгээр 576 га талбайд усалгаатай тариалалт хийснээс 40 га-д улаанбуудай

тарьж 95 тн, 321 га-д тємс тарьж 2747 тн, 155 га-д хђнсний ногоо тарьж 1343 тн, 60 га-д ногоон тэжээл тарьж 120 тн ургац тус тус хураан авлаа. 2011 онд 100 га талбайд усалгаатай ђр тариа тарьсан бол тємс, хђнсний ногоог бђгд усалгаатай нєхцєлд тарьж байна. /ХШ-90.0%/ /ХШ-100.0%/

2009 2010 2011

81,0 118,0

45,0

ÆÄ¯-èéã äýìæèõ ñàíãààñ /ñàÿ.òºã/


2.5.8. Æèìñ, æèìñãýíý òàðèàëàõ òàëáàéã íýìýãä¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ: 2009 îíä æèìñ, æèìñãýíý òàðèàëàõ òàëáàéã íýìýãä¿¿ëæ “×àöàðãàíà” òºñëèéí õ¿ðýýíä 24 ãà

òàëáàéä ÷àöàðãàíû ñóóëãàö òàðèàëààä áàéãàà áºãººä öààøèä ¿éë àæèëëàãààã íü õýâèéí ÿâóóëàõ çîðèëãîîð òåíäåð çàðëàí ýçýìøèã÷ àæ àõóéí íýãæèéã ñîíãîí øàëãàðóóëñàí. Ýçýìøèã÷ýýð Õºâñãºë Õ¿íñ ÕÕÊ, ÓÁ õîòûí Ãàçàð Øèì ÕÕÊ-óóä øàëãàð÷ ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéíà.

2010-2011 îíä ÕÕÀÀÕ¯ß -ààñ çàðëàñàí ÷àöàðãàíû ñóóëãàö íèéë¿¿ëýõ òºñëèéí ñîíãîí øàëãàðóóëàëòàíä ÝÃ-ýõ íóòàã ÒÁÁ, èðãýí -2 øàëãàð÷ 9585 ñóóëãàö, 2011 îíä 8 сумын 12 иргэнд 25850 суулгац нийллђђлэгдэж 30 га, талбайд тариалсан бєгєєд аймгийн дђнгээр 61 га-д жимс жимсгэнèé áóò тариалаад байна. Óðãàëò äóíäæààð 60-70% áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.5.9. ¯ð òàðèà, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîîíû ¿éëäâýðëýëèéí õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, àéìãèéí äîòîîäûí ãóðèëûí õýðýãöýýã á¿ðýí õàíãàõ íºõöëèéã á¿ðä¿¿ëýõ:

Атрын 3 дугаар аян тариалангийн хєгжлийг дэмжих ђндэсний хєтєлбєрийн хђрээнд газар тариалан эрхлэгч аж ахуйн нэгжђђдэд хєнгєлєлттэй ђнээр техник олгох, ђрийн дэмжлэг ђзђђлэх, хаврын тариалалт, намрын ургац хураалтын ђед шатахууны дэмжлэг ђзђђлэх, гурилын ђйлдвэрт тушаасан улаан буудайн тонн тутамд 50-60 мян.тєгрєгийн урамшуулал олгох зэрэг дэмжлэгийн ђр дђнд газар тариалангийн салбарын хєгжил эрчимжиж сђђлийн 3 жилд 13,6 ѕ 14,0 мянган га-д тариалалт хийж, 17,8- 23,1 мян.тн улаанбуудай хураан авснаар хђн амын гурилын хэрэгцээг 100% дотоодын ђйлдвэрлэлээр хангах зорилт амжилттай хэрэгжлээ. /Б-100.0%/

ёр тариа, тємс, хђнсний ногоо тариалсан талбай хураасан ургацыг хђснэгтээр ђзђђлбэл:

463 564 583 626

2008 2009 2010 2011

Óñàëãààòàé òàðèàëñàí òàëáàé /ãà/

Îíîîð Òàðèàëñàí ÀÀÍ,

èðãýí Òàðèàëñàí òàëáàé /ãà/

Ñóóëãàöûí òîî

2009 3 24 30000

2010 5 7 9585

2011 24 30 25850

Ä¿í 32 61 65435

¯ð òàðèà Òºìñ Õ¿íñíèé íîãîî Îíîîð Òàðüñàí

òàëáàé/ãà/ Õóðààñàí óðãàö /òí/

Òàðüñàí òàëáàé/ãà/

Õóðààñàí óðãàö /òí/

Òàðüñàí òàëáàé/ãà/

Õóðààñàí óðãàö /òí/

2008 7978 9478 272 2855 108 1112

2009 13638 25053 298 2969 119 1179

2010 14038 17894 321 2763 155 1358

2011 13706 23137 379 2488 135 935


2.5.10. Ìàë÷äàä ººðèéí õ¿÷ýýð ºâñ òýæýýë áýëòãýõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëæ, õàäëàíãèéí òàëáàéã ñýðãýýõ, õàìãààëàõ, òàðèàëàõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ: МУЗГ-аас хэрэгжђђлж байгаа Агро-парк тєслийн хђрээнд сум бђрт бага оврын трактор

нийлђђлэгдсэн ба Их-уул, Тариалан, Цэцэрлэг, Цагаан-уул сумдад бага оврын 5 трактор нийлђђлэгдэж малчдын хэрэгцээнд хадлан бэлтгэх ажилд дэмжлэг ђзђђлж байна. Мєн малын тэжээл хєтєлбєрийн хђрээнд хєх тариа, овъѐос, царгасны ђр нийлђђлэн Бђрэнтогтох, Тариалан, Арбулаг сумдад 5тн ђр єгч тариалалт хийлгэн 70 тн ногоон тэжээл бэлтгэв. Мєн аймагт хадлангийн нєєц бђрдђђлэх хадлангийн салаа байгуулан ажиллуулах зорилгоор ХЯБХН-ээс хадлангийн иж бђрэн техникийг ХХААЖДёГазарт нийлђђлээд байна. Энэ онд Улаанбаатар дахь нутгийн зєвлєлтэй хамтран 6 бђсийн сумдад хадлангийн иж бђрэн техникийг хєнгєлєлттэй ђнээр нийлђђлэн малчдын хадлан бэлтгэх ажилд техникийн дэмжлэг ђзђђлээд байна. /Б-100.0%/

Сђђлийн 3 жилд бэлтгэсэн хадлан тэжээл бэлтгэлтийн дђн

Áàéãàëèéí õàäëàí Ãàð òýæýýë Ñ¿ðýë Íîãîîí òýæýýë Ìÿí. òí Õóâü Òîíí Õóâü Òîíí Òîíí 2009 113.7 91 244 66.6 430 415 2010 130.0 113 366 88.8 272 1110

2011 173.0 125 249.8 64 580 785

2.5.11. Ìàë ñ¿ðãèéã õàëäâàðò ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýíä õàìðàãäàõ ìàëûí òîîã íýìýãä¿¿ëæ, ãîëîìòûí ñóäàëãààã GPS àøèãëàí òîãòîîæ ãàðàëòûã òîãòìîë áóóðóóëàí ¿éë÷èëãýýíèé õºëñíèé òàðèôûã íýìýãä¿¿ëýõ: Мал сђргийг халдварт паразит євчнєєс урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээнд сђђлийн 3 жилд

1671,5-1590,0 мян.толгой мал хамрагдаж ђйлчилгээний хєлсєнд 160,2-184 сая тєгрєгийг олголоо. Мал сђргийг халдварт паразит євчнєєс урьчилан сэргийлэх ажлыг аймгийн хэмжээнд МЭё-ийн хувийн хэвшлийн 58 аж ахуйн нэгж гђйцэтгэж байна. /Б-100.0%/

0

2000

4000

6000

8000

2009 2010 2011

5811,1 5839,2 6355,3

2970 2762 2488

46 42,5 39,1

Хэрэгцээ

Дотоодын үйлдвэрлэлт

0

2000

4000

6000

8000

10000

2009 2010 2011

8385,9 8341,7 9079

1179,4

2762

935,7 12,8 14,6 10,3

Хэрэгцээ Дотоодын үйлдвэрлэлт Хангамжийн хувь

2008 2009 2010 2011

1900,4 1655,8

2 260,0

1 265,0

2180,2 2442

3202,7

1159,7

Халдварт өвчний шинжилгээнл хамрагдсан малын тоо

Паразит өвчний шинжилгээнд хамрагдсан малын тоо

2008 2009 2010 2011

130,5

160,2 190,0 184,0

Үйлчилгээний хөлс / сая.төг /

Үйлчилгээний хөлс / сая.төг /


2011 онîîñ ÌÕÃ, ÁÃÕªÒÀ-òàé хамтран 9 суманд халдварт боом, ãàëçóó, öóñàí õàëäâàð,

ëèñòåðèîç євчний голомтыг GPS ашиглан бђртгэж, мэдээлэлийн сан бђрдђђлэв.

№ Õàëäâàðò ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ àðãà õýìíýýíä /ìÿí.òîë/ Îëãîãäñîí

¿éë÷èëãýýíèé õºëñ

/ñàÿ.òºã/

Ïàðàçèò ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýæýýíä /ìÿí.òîë/

Òºëºâëºãºº

Ã¿éöýòãýë Õóâü Òºëºâëºãºº Ã¿éöýòãýë Õóâü

2009 1671.5 1655.8 99 160.2 1465 2442 166.7

2010 2216 2260 101.9 190.0 1927.7 3202.7 166.1

2011 1590 1235 77.6 184.0 1942.8 1159.7 59.6

2.5.12. Õèë äàìæèí õàëäâàðëàäàã ìàëûí ãîö õàëäâàðò ø¿ëõèé, àäóóíû õàíèàä, õîíü, ÿìààíû öýöýã, ãàõàéí ìÿëçàí, øóâóóíû òîìóó ºâ÷íèé äýãäýëòýýñ ýðò ñýðýìæë¿¿ëýõ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýý àâàõ:

2010 îíä Øóâóóíû òîìóó ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ âàêöèíûã 1500 òýæýýâýð òàõèàíä òàðüæ äàðõëààæóóëñàí. Äýëõèé ÕÀÀÁ-ûí Øóâóóíû òîìóóòàé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä Õºâñãºë, Ýðõýë, Ñàíãèéí äàëàé íóóðóóäàä àéìàã, ñóìдын мэргэжлийн áàã òàíäàëò õèéлээ. Ìºí Äýëõèéí Çýðëýã àìüòíû íèéãýìëýãèéí мэргэжлийн áàã 5 äаõь æèëäýý òàíäàëò õèéñýí áàéíà. БГХѓСТєвєєс шувууны аж ахуй эрхлэгчдэд зориулан зохион байгуулсан сургалтад энэ чиглэлээр ђйл ажиллагаа явуулж байгаа 8 иргэн хамрагдлаа. “Шувууны ньюкаслийн євчний” талаар “Скай”, “Мєрєн” телевизђђдээр сэрэмжлђђлэг нэвтрђђлэгийг бэлтгэн явууллаа. Манай аймгийн хувьд аäóóíû òîìóó áîëîí áóñàä õèë äàìæèí õàëäâàðëàäàã ãîö õàëäâàðò ºâ÷èí òàéâàí. ÄÝÌÁ ѕын тђвшинд баталгаажуулах àæëын хђрээнд òàíäàëò øèíæèëãýýíèé 1020 äýýæèéã 21 ñóìûí 34 áàãààñ àâ÷ ÓÌÝÀÖÒ ëàáîðàòîðèò явуулж баталгаажуулаõад манай аймаг шђлхий євчний тайван бђсэд хамрагдсан áàéíà. Лабораторийн оношлогоо, шинжилгээнд хамрагдсан мал /мян.тол/, зарцуулсан хєрєнгє оруулалт /сая.тєг/ ãðàôèêààð:

2011 онд халдварт євчний тандалт шинжилгээнд /10 сарын байдлаар/ 17560 мал хамрагдав.

Эдгээр євчнєєс урьдчилан сэргийлэх сургалтад удирдах ажилтан, мэргэжилтэн, малчид нийт 120 хђн хамрагдав.

/Б-100.0%/ 2.5.13. Áýë÷ýýðèéã õóâààðüòàé àøèãëàæ, áýë÷ýýð õàìãààëàõ, ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà ìàë÷èä, èðãýäèéã äýìæèõ: Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, òàëõëàãäàëòûã áóóðóóëàõ, áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ

÷èãëýëýýð “Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà” òºñëèéí õ¿ðýýíä 2 óäààãèéí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàí ñóì á¿ðýýñ ìàë÷èä, ñóìûí ãàçðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòí¿¿ä îðîëöîæ áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ àæèëä ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ áàéíà.

2010 онд єâºë, õàâðûí áýë÷ýýð íóòãèéã àøèãëàëòààñ ÷ºëººëæ ÷àíàð ñàéòàé арвин их õàäëàí áýëòãýсэн ìàë÷äûã óðàìøóóëàõ çîðèëãîîð ÕÕÀÀÕ¯ßàìíààñ çàðëàñàí “Õàäëàí òýæýýë ѕ 2010” óðàëäààíû áîëçîë õàíãàñàí ìàë÷äûã ÕÕÀÀÕ¯ß-ä óëàìæèëñíààð Эрдэнэбулган сумын Дэвшил малчны бђлэг, Цагаан-ђђр сумын малчин Нямсђрэн нар шалгарч шагнагдлаа. 2011оны эхэнд “Мал аж ахуйн ашиг шимт чанарыг нэмэгдђђлж, сђргийн зохистой бђтэц бђрдђђлье” малчдын зєвлєгєєнийг хийж энэ ђеэр бэлчээрийг зохистой, хуваарьтай ашиглах, хадлангийн бэлчээрийг хашиж хамгаалах, даацыг нэмэгдђђлэх талаар аймгийн ГХХБ газраас сургалт хийлээ. Мєн сумдад зохион байгуулагдаж байгаа малчäын зєвлєгєєний ђеэр бэлчээрийн ашиглалт хамгаалалтын талаар сургалтыг зохион байгуулж малчдыг мэдээллээр хангаж байна. Зєвлєгєєнд нийт 23 ñóìûí 5000 гаруй малчид хамрагдëàà.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

0

100000

20092010

37,2 36,8

52648 55054

Хөрөнгө оруулалт, оношлуур

Шинжилгээнд хамрагдсан мал


2.5.14 Èíæåíåðèéí õèéöòýé õóäàã øèíýýð ãàðãàõ, çàñâàðëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëæ, ãàð õóäàã ãàðãàæ áàéãàà ìàë÷äûã óðàìøóóëàí äýìæèõ:

Áýë÷ýýðèéã õàìãààëàõ, òàëõëàãäàëòûã áóóðóóëàõ, áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ ÷èãëýëýýð “Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà” òºñëèéí õ¿ðýýíä 2 óäààãèéí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàí ñóì á¿ðýýñ ìàë÷èä, ñóìûí ãàçðûí àñóóäàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòí¿¿ä îðîëöîæ ñóì á¿ðò áýë÷ýýðèéí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ àæèëä ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõýýð áîëñîí áàéíà. 2010 онд єâºë, õàâðûí áýë÷ýýð íóòãèéã àøèãëàëòààñ ÷ºëººëæ ÷àíàð ñàéòàé арвин их õàäëàí, áýëòãýæ àâñàí. Ìàë÷äûí äóíä ÕÕÀÀÕ¯ß-íààñ çàðëàñàí “Õàäëàí òýæýýë ѕ 2010” óðàëäààíû øàëãàðóóëàëòàíä îðóóëàõààð óëàìæилснаар Эрдэнэбулган сумын Дэвшил малчны бђлэг, Цагаан-ђђр сумын малчин Нямсђрэн нар шалгарч шагнагдлаа.

2011оны эхэнд “Мал аж ахуйн ашиг шимт чанарыг нэмэгдђђлж, сђргийн зохистой бђтэц бђрдђђлье” малчдын зєвлєгєєнийг хийж, энэ ђеэр бэлчээрийг зохистой, хуваарьтай ашиглах, хадлангийн бэлчээрийг хашиж хамгаалах, даацыг нэмэгдђђлэх талаар аймгийн ГХХБ газраас сургалт хийлээ. Мєн сумдад зохион байгуулагдаж байгаа малдчын зєвлєгєєний ђеэр бэлчээрийн ашиглалт хамгаалалтын талаарх сургалтыг зохион байгуулж малчдыг мэдээллээр хангаж байна. Эдгээр зєвлєгєєнд нийт 23 ñóìûí 5000 гаруй малчид хамрагдëàà. /Б-100.0%/

Øèíýýð ãàðãàñàí áà çàñâàðëàñàí õóäàã

Óëñûí òºñºâ ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿íèé

áàãö ÕßÁÕÕÍýãæèéí

õºðºíãººð ÒÎÀ-2 òºñëèéí õ¿ðýýíä

øèíý Çàñâàð øèíý Çàñâàð øèíý Çàñâàð øèíý Çàñâàð

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

òî

î

Çàð

äà

ë

/ñàÿ

.òº

ã/

2008 28 364.0 13 58.5 8 138.0 24 312.0

2009 9 122.0 5 65.0

2010 33 130.5 3 68.0 1 12.0 7 91.0 10 45.0 3 4.5

2011 30 372.0

Ä¿í 100 988.5 13 58.5 11 206.0 1 12.0 36 468.0 10 45.0 2 7918.2 12 21428.2

2.5.15. Õîðòîí ìýðýã÷èäòýé òýìöýõ àðãà õýìæýý àâàõ:

2009 îíä ¿ëèéí öàãààí îãòîíî óñòãàõ àæëûã Öàãààí-óóë, Öýöýðëýã, Øèíý-Èäýð, Æàðãàëàíò, Á¿ðýíòîãòîõ ñóìäóóäàä íèéò 20 ìÿí ãà òàëáàéä õèéõýýð ñóìäûí Çàñàã äàðãà íàðòàé ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëàæ õóãàöààíäàà õèéãäýæ äóóññàí áà ¿¿íä óëñûí òºñâººñ 32.0 ñàÿ.òºã çàðöóóëàãäлàà.

2010 онд Õ¿íñ õºäºº àæ àõóé õºíãºí ¿éëäâýðèéí ñàéäûí 2009 îíû 299-ð òóøààëаар áýë÷ýýðèéí óðãàìàë õàìãààëëûí àæëûí õ¿ðýýíä áàéãàëü îð÷èíä õàëã¿é àðãààð õºíººã÷ ìýðýã÷ àìüòàíòàé òýìöýõ àæëûã íàìðûí àðãà õýìæýýãýýð Öýöýðëýã ñóìàíä 10 ìÿíãàí ãà, Öàãààí-óóë ñóìàíä 9 ìÿíãàí ãà, Á¿ðýíòîãòîõ ñóìàíä 6 ìÿíãàí ãà, Øèíý-èäýðò суманд 5 ìÿíãàí ãà íèéò 30 ìÿíãàí ãà òàëáàéд óñòãàëûí àæèë хийгдэхээр дээрхи сумдын Засаг дарга нартай ажлын гђйцэтгэлийн гэрээ байгуулан ажиллаж уг ажил тєлєвлєгдсєн хэмжээнд хийгдэж 84,4%-ийн техникийн гђйцэтгэлтэйгээр хийж дууслаа.Уг ажлыг гђйцэтгэхэд улсын тєсвєєс 44,2 сая.тєг зарцууллаа.

2008 2009 20102011

73 14 33

30

872,5

187,0 360,0 372,0

õóäàã


2011онд бэлчээрийн хортон мэрэгч амьтантай байгаль орчинд халгђй аргаар тэмцэх ажилыг 40,0 га талбайд хийхээр тєлєвлєгдєєд байна. /Á -100%/

2.5.16. ”Íóòãèéí ¿éëäâýðëýëèéã äýìæüå” õºäºëãººí ºðí¿¿ëæ äîòîîäûí ¿éëäâýð¿¿äèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýëèéã õàìãààëæ, àéìãèéí äîòîîäûí õýðýãöýýã õàíãàõ àðãà õýìæýý àâàõ:

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2008 îíû 18 äóãààð зàõèðàìæààð “¯äèéí öàé” õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä íèéë¿¿ëýãäýæ áàéãàà õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íä îðîí íóòãèéíõàà ¿éëäâýðèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã íèéë¿¿ëæ áàéõûã àéìãèéí ÁÑÃ-ûí äàðãàä ¿¿ðýã áîëãîн, õÿíàëò òàâèí àæèëëàñíû ¿ð ä¿íä бђрэн хэрэгжэв. 2011 îíû áàéäëààð íèéò 13287 õ¿¿õýä (791,1 сая тєгрєг) ¿äèéí öàéíä õàìðàãäàæ áàéíà. Ìºí àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 03 äóãààð àëáàí äààëãàâàðò òºñâèéí õºðºíãººð õóäàëäàí àâ÷ áàéãàà áàðàà ¿éë÷èëãýýã áýëòãýõäýý îðîí íóòãèéíõàà ¿éëäâýðëýë ýðõëýã÷èäòýé õàìòðàí àæèëëàõ òàëààð çààëò òóñãóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ àæèëëàв. Îðîí íóòãèéíõàà á¿òýýãäýõ¿¿íèé çàõ çýýëèéã ºðãºæ¿¿ëýõ, õàìãààëàõ çîðèëãîîð “Оðîí íóòагт ¿éëäâýðëýñýí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã õýðýãëýæ õýâøüå” Óðèàëãûã íèéò èðãýääýý õàíäàí ãàðãàæ, àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí 2010 îíû 45 äóãààð òîãòîîëîîð äýìæ¿¿ëýí, õýðýãæ¿¿ëýõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàí àæèëëàæ áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.5.17. Îðîí íóòãèéí áàéãàëèéí áàÿëàã, ìàëûí ãàðàëòàé ò¿¿õèé ýä áîëîâñðóóëàõ, ìàõ ñ¿¿, æèìñ, æèìñãýíý, õ¿íñíèé íîãîî áîëîâñðóóëàõ öåõ áàéãóóëàõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ:

Áàéãàëèéí áàÿëàã æèìñ, æèìñãýíý, ìàë àæ àõóéí ãàðàëòàé ò¿¿õèé ýä ñ¿¿ áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð áàéãóóëàõ, ¿éëäâýðëýëýý ºðãºæ¿¿ëýõ ÷èãëýëýýð òºñºë áè÷ñýí Ãàëò, Òºìºðáóëàã, Ìºðºí, Øèíý-èäýð, Õàòãàë, ×àíäìàíü-ªíäºð, Ò¿íýë ñóìûí èðãýä àæ àõóéí íýãæèéí òºñë¿¿äèéã äýìæèæ àéìãèéí ÆÄ¯-èéã äýìæèõ ñàíãààñ çýýë îëãîæ ¿éë àæèëëàãàà ÿâàãäàæ áàéíà. 2010 îíä ÕÕÀÀÕ¯ß-ààñ çàðëàñàí Ñ¿¿ áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð¿¿äèéã ýðãýëòèéí õºðºíãèéí çýýëýíä õàìðóóëàõ òºñëèéí ñîíãîí øàëãàðóóëàëòàä Ìºðºí ñóìûí Îêòà-Ýäð ÕÕÊ, Ãàëò ñóìûí èðãýí Íýðã¿é íàð õàìðàãäàæ 35 ñàÿ òºãðºãèéí õºíãºëòòºé çýýëèéã àâñàí áîë 2010 îíä Æèìñ, æèìñãýíý, ñ¿¿ öàãààí èäýý, íîãîî áîëîâñðóóëàõ ÷èãëýëýýð Öàãààí-Óóë, Ðýí÷èíëõ¿ìáý Èх-уул Мєрєн сумын 5 иргэнä 28.0 сая òºãðºãèéí çýýë îëãîí ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã Íèéò 11 ñóìàíä 285.0 ñàÿ òºãðºã îëãîñîí. 6 ñóìàíä /òóñ á¿ð 20.0 ñàÿ/ 120.0 ñàÿ òºãðºãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð ýñãèéíèé ¿éëäâýð áàðüæ áàéãóóëñàí. Ìºðºí ñóìàíä Ëèäýð ÕÕÊ íü ººðèéí áîëîí óëñûí òºñâèéí õºðºíãº / 500.0 ñàÿ/ îðóóëàëòààð íîîñ, íîîëóóð áîëîâñðóóëàõ àíõàí øàòíû ¿éëäâýð áàðüæ áàéãóóëààä ¿ð ä¿íòýé àæèëëàæ áàéíà. 2011 оны 1 дђгээр улиралд “Сђђ” ђндэсний хєтєлбєрєєс хоногт 400 литр сђђ хђлээн авч боловсруулан

цєцгийн тос ђйлдвэрлэх малчны бђлэг, нєхºрлєëийг дэмжих тєслийн сонгон шалгаруулалт зарлагдаж тђђнд манай аймгаас 3 сумын 9 тєсєл оролцсоноос Тосîнцэнгэл сумын Ар-Хђнх нєхєрлєл, Эрдэнэ-Булган сумын Наран малчны бђлгийн тєслђђд шалгарч 15.0 сая тєгрєг, нийт 30,0 сая тєгрєгийн хђђгђй зээлийг 4 жилийн хугацаатай авч ђйл ажиллагаа эхлээд байна. Мєн НёБ-ын ХХААБ, ХХААХёЯ-наас зарласан “Мал нядалж тєхєєрєн ангилж савлах, боловсруулсан махан бђтээгдэхђђн ђйлдвэрлэх жижиг ђйлдвэр байгуулах” тєслийн сонгон шалгаруулалтанд Мєрєн сумын 2 иргэний тєсєл, Тосонцэнгэл сумын 1 иргэний тєслђђдийг дэмжин “Махны чанар, эрђђл ахуйг сайжруулах тєслийн нэгж”-д уламжилснаар 2 тєсєл дэмжигдэн санхђђжилт авахаар шийдвэрлэгдээд байна. / Б-100.0%/

Бђтээгдэхђђний дээжээс

2.5.18. Òºñºâò áàéãóóëëàãûí õýðýãöýýã îðîí íóòãèéí õ¿íñíèé íîãîî, ãóðèë, ãóðèëàí á¿òýýãäýõ¿¿í, ñ¿¿ öàãààí èäýý ¿éëäâýðëýã÷äèéí á¿òýýãäýõ¿¿íýýð õàíãàõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ:

40,0 20,0 30,0 40,0

60,0 32,0 44,2

67,0

2008 2009 2010 2011

Áýë÷ýýðèéí ìýðýã÷ óñòãàë

óñòãàñàí òàëáàé /ìÿí.ãà/ çàðäàë /ñàÿ.òºã/


Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 03 äóãààð àëáàí äààëãàâàðò òºñâèéí õºðºíãººð õóäàëäàí àâ÷ áàéãàà áàðàà ¿éë÷èëãýýã áýëòãýõäýý îðîí íóòãèéí ¿éëäâýðëýë ýðõëýã÷èäòýé õàìòðàí àæèëëàõ òàëààð çààëò òóñãóóëàí õýðýãæ¿¿ëæ àæèëëàñàí. Аймгийн ИТХ-аас “Иргэдийнхээ эх оронч сэтгэлгээг нэмэгдђђлж “Орон нутагтаа ђйлдвэрлэсэн бђтээгдэхђђн ђйлчилгээг хэрэглэж хэвшье” уриалыг ђйлдвэрлэл эрхлэгчид болон тєсєвт байгууллагын удирдлагуудад сурталчилан таниулж тэдгээрийн хэрэгцээнд дотоодын ђйлдвэрђђдийн бђтээгдэхђђнийг нийлђђлэх арга хэмжээ авч ажиллаа. ¯¿íèé ä¿íä äîòîîäûí ãóðèë, ãóðèëàí á¿òýýãäýõ¿¿í, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî, ìàõ, ñ¿¿ öàãààí èäýýíèé òîäîðõîé õóâèéã õàíãàæ áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

2.5.19. ”Àãðî” ïàðêèéí ¿éë àæèëëàãààã òîãòìîëæóóëæ, àâàõ óðãàöûã íýìýãä¿¿ëýí õ¿í àìûí õ¿íñíèé íîãîîíû õàíãàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ: Ñóì á¿ðò áàéãóóëàãäñàí Àãðîïàðêèéí ¿éë àæèëëàãààã òîãòìîëæóóëñíààð òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî

òàðèàëàõ ÷èãëýëýýð 50 óäààãèéí ñóðãàëò ÿâàãäàæ 574 õ¿í õàìðàãäàæ 1123 ãàðûí àâëàãà òàðààãäñàí áàéíà. 16 ñóìûí õ¿ëýìæèíä òºðºë á¿ðèéí õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëæ æèëä äóíäæààð 3922- 6523 êã óðãàö õóðààí àâ÷ 540 òí-ûí áàãòààìæ á¿õèé çîîðü àøèãëàæ áàéíà. Àãðîïàðêèéí õàðúÿàíä áàéãàà òðàêòîðîîð 63 ãà òàëáàéã áîëîâñðóóëàí òàðèàëàëò õèéñýí áàéíà. Агропарк тєслийн хђрээнд 23 сумûí 23 õ¿íä ñóðãàëò õèéæ ãàðûí àâëàãà çàðèì ñóìäàä ¿ðèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëñíýýð хђлэмжíýýñ àâàõ óðãàö íýìýãäýæ áàéíà. 2011онд Агро паркийн ђйл ажиллагааг тогтвортой ажиллуулах зорилгоор сумдад 4 тєрлийн 45 кг нарийн ногооны ђр ,бордоо 2 тн, хор шђршигч 30 ш , 520 м2 хђлэмжний нийлэг хальс зэргийг сумдад хувиарлан нийлђђлæ äýìæëýã ¿ç¿¿ëñíýýð óðãàöûí õýìæýý òîãòâîðòîé íýìýãäýæ áàéíà. /ÕØ-90.0%/

2.5.20. Àéìàã ñóìäûí òºâèéí óíäíû óñíû ÷àíàð áàéäàëä øèíæèëãýý õèéëãýæ ä¿ãíýëò ãàðãàõ:

Аймгийн тєв болон сумдын ундны усны 145 сорьцыг лабораторийн шинжилгээнд хамруулан Монгол улсад мєрдєгдєж буй “Эрђђл ахуйн шаардлага, чанар аюулгђй байдлын ђнэлгээ 900:2005” стандартын шаардлагыг хэрхэн хангаж байгаад дђгнэлт гаргасан байна. Унд, ахуйн хэрэглээний усны эрђђл ахуйн шаардлагын талаар УСНААК дээр 2 удаагийн сургалт хийж ђђнд 90 хђн, ЭМГ-т Орчны эрђђл мэндийн зохицуулагч нарт 2 удаагийн сургалтанд 104 хђн нийт 4 удаагийн сургалтанд 194 иргэн хамрагдсан байна. Сургалтаар “Ундны усны эрђђл ахуй, хадгалалт хамгаалалт”-ын талаар зєвлємж бэлтгэн тараасан байна.

/ХШ-70%/ /ХШ-90.0%/

2.5.21 Öàãààí-Óóë, Ìºðºí, Øèíý-Èäýð ñóìäûí òºâèéí õóäãóóäàä óñ çººëð¿¿ëýõ òºõººðºìæ ñóóðèëóóëàõ:

2008 îíä Àðáóëàã, Öàãààí-Óóë, Öýöýðëýãèéí Ìîãîéí ãîëûí óóðõàéí õóäàãò øèíýýð òàâèãäаж, 2009 îíä

ÕßÁÕÕÍ-èéí øóãàìààð Øèíý-Èäýð ñóìàíä òºâèéí 1 õóäàãò òàâüñàí байна.

2010 онд Цэцэрлэг сумын Могойн голын уурхайн худгийг засварлаõàä 12.0 ñàÿ òºãðºã, ус зєєлрђђлэх тєхєєрємж суурилуулах ажил 28.0 ñàÿ òºãðºãèéí ºðòºã á¿õèé улсын тєсвийн хєрєнгєєр / ÓÈÕ-ûí ãèø¿¿íèé áàãö/ хийгдсэн. Óñ öýâýðø¿¿ëýõ òîíîã òºõººðºìæ 2008, 2009 îíä Öàãààí-Óóë ñóìàíä 2 õóäàã äîòîð “Ìîí Âåêîì” , “Ìîíãîë ãîåòåñò” ÕÕÊ-óóä ñóóðèëóóëñàí áîëîâ÷ одоогоор àæèëëààã¿é байна. 2010 îíä “Ìºíõèéí ¿ðãýëæëýë” ÕÕÊ Ìºðºí ñóìûí 10 дугаар багт 1 õóäàã, Öýöýðëýã, Øèíý-Èäýð,

Á¿ðýíòîãòîõ ñóìäàä 4 õóäàãò Ãåéçåð ìàðêèéí óñ öýâýðø¿¿ëýõ òîíîã òºõººõºìæ ñóóðèëóóëæ õýâèéí

àæèëëàæ áàéíà.

/ХШ ѕ90.0%/

3922 5245 6523

2009 2010 2011

Àãðî ïàðê

Õóðààñàí óðãàö /êã/


2.5.22. ÕÀÀÍÒ-èéí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèí ñóðãàëòûí áààç áîëãîí òåõíèê õýðýãñëýëýýð õàíãàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, àæèëëàæ áàéãàà ýêñòåéøèí¿¿äèéã òîãòâîð ñóóðüøèëòàé àæèëëàõ íºõöºëèéã á¿ðä¿¿ëýõ:

24 ñóìàíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà ÕÀÀÍÒºâ¿¿äèéí ¿éë àæèëëàãààã òîãìîëæóóëàí ìàë÷èä, òºìñ, õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàã÷äàä ñóðãàëò ÿâóóëàõ ñóðãàëòûí áààç áîëãîí àæèëëóóëàõ òàëààð ñóìäûí Çàñàã äàðãà íàðòàé áàéãóóëñàí á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýýíä òóñãàí õýðýãæèëòèéã õàíãàí àæèëëàæ áàéíà. ёђнд:

2010 îíä ØÓÎÍÒ-òýé õàìòðàí тºìñ õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàõ, ýð÷èìæñýí ìàë àæ àõóé, áàãà îâðûí òðàêòîðûí çàñâàð ¿éë÷èëãýý ñýäâýýð 60 ãàðóé õ¿íä 2 ºäðèéí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàí õ¿íñíèé íîãîî òàðèàëàí ýðõëýõ íºõöєëèéã á¿ðä¿¿ëсэн áàéíà.

2011онд ХААНТєв нь Хєдєєгийн хєгжлийг дэмжих тєсєлтэй хамтран мал эмнэлэг ђржлийн нэгжийн чадавхийг дээшђђлэх, тєсєл хєтєлбєрт хамрагдах чиглэлээр 5 удаагийн сургалт зохион байгуулж давхардсан тоогоор 150 гаруй эм,ч мэргэжилтнђђд хамрагдсаны гадна Óëààíáààòàð õîòíîî ýíý ÷èãëэлýýð ¿éë àæèëëàãàà ýðõëýã÷ íàðò çîðèóëñàí 7 õîíîãèéí âàêóìæóóëñàí ñóðãàëòàíä 40 õ¿í õàìðàãäсан байна. /Б-100.0%/

2.5.23 Àøèãëàëòã¿é áàéãàà òàëáàéí ñóäàëãààã íàðèéâ÷ëàí ãàðãàæ ýðãýëòýíä îðóóëàõ çàìààð ýðãýëòèéí òàëáàéã íýìýãä¿¿ëýõ:

2010 îíû áàéäëààð 28000 ìÿíãàí ãà ýðãýëòèéí òàëáàéòàé áîëñîí áîë 2011 онд ХХААХёЯ, ЗТБХБ - ын сайдын тушаалыг ђндэслэн аймгийн засаг даргын захирамжаар томилогдсон ажлын хэсэг тариалангийн талбайн тооллого хийсний дђнд àøèãëàãäàõã¿é áàéñàí 2 ãà òàëáàéã îðóóëñíààð 30,000 га эргэлтийн талбай байгаа судалгаа гарсан байна. /Б -100.0%/

2.5.24. Áýëýí áàéãàà òåõíèêèéí 40-ººñ äîîøã¿é õóâиар ïàðê øèíý÷ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ: 2009 îíä ãàçàð òàðèàëàíãèéí ñàëáàðûí 7 àæ àõóéí íýãæ 8 òðàêòîð, 3 àæ àõóéí íýãæ òóñ á¿ð 1

êîìáàéí ººðñäèéí õºðºíãººð àâ÷ òåõíèêèéí ïàðê øèíý÷ëýëò õèéñýí áàéíà. 2010 онд ¯ð òàðèà öýâýðëýõ çîðèóëàëòûí ÑÀÄ-10 ìàøèí 3 ø ¿ð õîðäóóëàõ ÏÑ-10 ìàðêèéí ìàøèí

1-èéã àæ àõóéí íýãæ¿¿ä àâñàí áєгєєд нийтдээ 10ш ХАА-н чиргђђл дђђжин машин, Джонндер маркийн 1 ш трактор, 3ш комбайн авч техникийн шинэчлэл хийгээд байна.

2011онд Тариалан сумын Хєвсгєл Алтандуулга ХХК “Ньюхоллонд” маркийн єндєр хђчин чадал

бђхий тракторыг ђрлэгчийн хамт, ЭТё ХХК мєн трактор нэг, Их -Эрхђђт ХХК хєдєє аж ахуйн чиргђђл дђђжин машин, Батзол, Улаан-Од ХХК -ууд тус бђр хор шђршигч машин, Òàðèàëàí ñóìûí ºðõèéí òàðèàëàí ýðõýëæ áàéãàà òàðèàëàí÷äàä ÕÕÀÀÕ¯ßàìíààñ õºíãºëºëòýé çýýëýýð Джонндер маркийн êîìáàéí, Ðàøààíò ñóìûí Óëààí-Îä ÕÕÊ Джонндер маркийн êîìáàéí, ¿ð öýâýðëýãýýíèé ìàøèíûã єєрсдийн хєрєнгєєр худалдан авч техникийн шинэчлэл хийлээ.

2008 ѕ 2011 îíä øèíýýð 66 òðàêòîð, êîìáàéí, ÕÀÀ-í ÷èðã¿¿ë ä¿¿æèí áîëîí öýâýðëýãýýíèé ìàøèí àâñíààð òåõíèêèéí øèíý÷ëýë 48.2 %-èàð õèéãäñýí áàéíà. /Б-100.0%/

3.1. Байгаль орчны бодлогын талаар: 3.1.1. Îðîí íóòãèéí õàìãààëàëòàíä àâñàí ãàçðóóäûí õàìãààëàëòûã ñàéæðóóëàõ ìåíåæìåíòèéí òºëºâëºãºº áàòëóóëàí ìºðäºõ:

Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí 2009 оны 01 дђгээр òîãòîîëîîð Àðáóëàã, Àëàã-Ýðäýíý, Áàÿíç¿ðõ, Óëààí-Óóë, Öàãààííóóð, Õàíõ, ×àíäìàíü-ªíäºð, Öàãààí-¯¿ð, Ò¿íýë, Ðýí÷èíëõ¿ìáý, Ýðäýíýáóëãàí ñóìäûí íóòàã äýâñãýðèéã á¿õýëä íü áóþó òîäîðõîé õýñãèéã õàìðóóëàí 50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøõè óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä îðñíîîñ áóñàä 4.5 ñàÿ ãà òàëáàé ãàçàð íóòãèéã Øèøõèä-Ýã-¯¿ðèéí áàéãàëèéí èæ á¿ðäëèéí íººö ãàçàð íýðýýð àéìãèéí õàìãààëàëòàíä àâч àéìãèéí íèéò íóòàã äýâñãýðèéí 45.8 õóâü íü àéìãèéí òóñãàé õàìãààëàëòàíä îðîод байна. Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí 2009 îíû 81 ä¿ãýýð òîãòîîëîîð äýýðõè áàéãàëèéí èæ á¿ðäëèéí íººö ãàçðûí õàìãààëàëòûí òóñãàé ãîðèìûã òîãòîîí ìºðä¿¿ëæ áàéíà. 50 дугаар єргєргєєс хойшхи Хєвсгєл аймгийн 14 сумын нутаг дэвсгэрийг бђрэн болон тодорхой хэмжээгээр хамарсан Соѐны бђсийн биологийн олон янз байдлыг хамгаалах стратеги”-г аймгийн Засаг даргын 2010 оны А-81 дђгээр захирамжаар байгуулагдсан ажлын хэсэг, ШУА-ийн Геоэкологийн болон Биологийн хђрээлэнгийн эрдэмтэдтэй хамтран боловсруулж, аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2011 оны 36 дугаар тогтоолоор батлуулав. Ингэснээр аймгийн нутаг дэвсгэрийн 45.0 хувийг хамарсан “Шишхид- Эг, ёђрийн байгалийн иж бђрдлийн нєєц газар”-н экосистемийг 2020 он хђртэл хамгаалах ажлыг зохион байгуулахад удирдамж болох бодлогын баримт бичигтэй болсон


/Б-100.0%/

3.1.2. Áàéãàëü õàìãààëàõ ÷èãëýëýýð áàéãóóëàãäñàí íºõºðëºë, õîðøîî, õàìòëàãèéí ¿éë àæèëëàãààã äýìæèõ: Манай аймгийн 14 ñóìàíä 1150 ãèø¿¿í á¿õèé 50 íºõºðëºë áàéãóóëàãäàí 162122 ìÿíãàí ãà òàëáàé

á¿õèé îéí ñàíã õàðèóöàí õàìãààëæ, òýäãýýðèéã äýìæèõ, õàìòðàí àæèëëàõ àæëûí õ¿ðýýíä äýýðõè íºõºðëºë¿¿äèéí õàðèóöàí õàìãààëæ áóé îéí ñàíãèéí ãàçàðò óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð îé çîõèîí áàéãóóëàëòûн ажлыг ¿íý òºëáºðã¿é õèéëãýæ õ¿ëýýëãýí ºãñºí. Иíãýñíýýð íºõºðëºëèéí ãèø¿¿ä îé, îéí äàãàëò áàÿëаãèéã äàâóó ýðõýýð çºâ çîõèñòîé àøèãëàõ ýðõ ç¿éí îð÷èí á¿ðäýýä áàéíà. Ìºí ÕÝÎÌÒ-èéí ñàíõ¿¿æèëòýýð ãàðñàí 3 òºðëèéí /ойн тухай хууль болон холбогдох заавар журмууд/-ыг оруулсан øèíý íîìûã àéìãèéí íèéò îéí íºõºðëºë¿¿äýä, 50 байгаль хамгаалагчид ¿íý òºëáºðã¿éãýýð îëãîîд байгаа бєгєєд мєн ÌÑ¯Ò-èéí îþóòíóóäàä байгаль хамгаалах, байгалийн баялагийг хамгаалах, нєхєн сэргээх, зђй зохистой ашиглах талаар ëåêö уншиж ýêîëîãèéí áîëîâñðîëä íü õóâü íýìýð îðóóëñíààð ÌÑ¯Ò-èéí îéí àíãèéí îþóòíóóäûí äóíäààñ “ÍÎÃÎÎÍ ÃÀÐ” ýêî êëóá áàéãóóëàãäàí 3 дахь жилдээ ђйл ажиллагаа явуулж байна. Îéí ñàëáàðûí 85 æèëèéí îéã òîõèîëäóóëàí àéìàãòàà “Эðäýì øèíæèëãýýíèé áàãà õóðàë”-ыг 2009 онд çîõèîí áàéãóóëæ, ýíý ¿åýð òàâèãäñàí èëòãýë¿¿äèéã íýãòãýæ ÕÝÎÌÒ-èéí òóñëàìæòàéãààð ýìõòãýë áîëãîí ãàðãàж бђх сумдад хђргђђлээд байна. Á¿ðýíòîãòîõ ñóìàíä 2010.3.24-íä òóñ ñóìûí ÇÄÒÃ, ÁÎÀÆÃ, ÕÝÎÌÒ, Õºâñãºë äàëàéí ýçýä ÒÁÁ, ÒV-9 òåëâèç ËÕÀ-ÒV õàìòðàí “Áàéãàëü îð÷èí, èðãýäèéí îðîëöîî” ñýäýâò ñóðãàëò, çºâëºãººíä èðãýä, áàãèéí Çàñàã äàðãà, Îéí íºõºðëºëèéí ãèø¿¿ä çýðãýýñ á¿ðäñýí íèéò 54 õ¿í îðîëöëîî. ÕÝÎÌ-èéí òºñëººñ 4 óäàà Íºõºðëºëèéí õîëáîãäîëòîé ñóðãàëòûí á¿õ ñóìäûí áàéãàëü õàìãààëàã÷, ÁÎÕ у/б íàðò ÿâóóëæ, Àëòàé-Ñî¸íû òºñєëòýé õàìòðàí àéìãèéí íºõºðëºë¿¿äèéí òóðøëàãà ñîëèëöîõ àíõäóãààð óóëçàëò ÿðèëöëàãà çîõèîí áàéãóóëëàà.

Улсын тєсвийн хєрєнгєєр хийгдсэн ойжуулалт, хортон устгалтын ажлын гђйцэтгэлийг хђлээж авах ажилд аймгийн тєрийн бус байгуулагуудын салбар зєвлєлийн тєлєєллийг оролцуулж хамтран ажиллаж байна. Байгаль хамгаалах ажлыг эрчимжђђлэх, арга барил, ђзэл бодлоо нэгтгэх, шинэчлэх, хууль эрх зђйн єєрчлєлтийг сурталчлах зорилгоор сумдын байгаль, орчин тогтвортой хєгжлийн бодлогыг тасгийн дарга, сумдын байгаль орчны хяналтын улсын байцаагч, байгаль хамгаалагч, нєхєрлєлийн тєлєєлєл зэрэг хђмђђст хђргэх мэдээ, мэдээллийг “Алтай соѐны биологийн тєрєл зђйлийг ард иргэдийн оролцоотой хамгаалах” тєсєл, Ойн менежментийн чадавхийг бэхжђђлэх тєслийн дэмжлэгтэйгээр БОАЖГазар, МХГ, ХХААГ, УЦУОШТ, ГХБХБ, Тєрийн бус байгууллагуудтай хамтран 2011 оны 3 сарын 29-30-нд “Байгаль орчин аялал жуулчлалын салбарын єєрчлєлт, шинэчлэлт” сэдвээр зохион байгуулсан. Мѓн 2011 îíû 9 ñàðûí 26-íä õóðàëäñàí àéìãèéí ÈÒÕ-ûí ýýëæèò õóðàëäààíààð 2012-2016 îíä õýðýãæèõ “Õºâñãºë àéìãèéí áàéãàëü îð÷íû ìàñòåð òºëºâëºãºº”-ã áàòëóóëж, óã òºëºâëºãººíä áàéãàëü õàìãààëàõ ÷èãëýëèéí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, íºõºðëºëèéã äýìæèõ çîðèëò àðãà õýìæýýí¿¿ä äýëãýðýíã¿é òóñãàãäñàí. 2011 онд Тєрийн бус байгууллагын анхдугаар зєвлєгєєний ђеэр “Байгаль орчны салбарт тєрийн бус байгууллагатай хэрхэн хамтран ажиллах талаар хэлэлцђђлэг зохион байгуулж тухайн хэлэлцђђлгээс гарсан 11 саналыг “Байгаль орчныг хамгаалах мастер тєлєвлєгєє”, “аялал жуулчлалын стратеги тєлєвлєгєє” болон бусад аймгийн дэд хєтєлбєрђђдэд тусган хэрэгжђђлж байна. /Б-100.0%/

3.1.3. Áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã àðä èðãýäèéí îðîëöîîòîé õàìãààëàõ Àëòàé-Ñî¸íû òºñºë, Õàìòûí îðîëöîîòîé îéí ìåíåæìåíòèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ /ÕÎÎÌ×Á/ òºñëèéí ¿ð íºëººã äýýøë¿¿ëýõ:

Àëòàé-Ñî¸íû áîëîí Хамтын оролцоотой ойн менежментийн чадавхийг бэхжђђлэх\ХООМЧБ\ òºñºë íü íóòãèéí èðãýäèéí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõèéã ãîë çîðèëòîî áîëãîí àæèëëàæ áàéíà. ÕÎÎÌ×Á òºñºë àæëûí ¿ð ä¿íãýý òîäîðõîé áîëãîõ ¿¿äíýýñ Öàãààí-¯¿ð, Ò¿íýë ñóìäûí íºõºðëºë¿¿äèéã çàãâàð íºõºðëºë áîëãîõ çîðèëãîîð ñóìäàä ñóóðèí àæèëëàж байна.

10

43

21

6

2008 2009 2010 2011

Нөхөрлөл


Àëòàé-Ñî¸íû òºñлийн орон нутаг дахь нэгж нь àéìàã, îðîí íóòãèéí õóðàë çàõèðãààíû áàéãóóëëàãàòàé àæëàà íÿãò óÿëäóóëæ àæèëëàñíààð Äàðõàäûí õîòãîðûí çàðèì ãàçàð íóòãèéã óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä îðóóëàõ, 50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøõè ãàçàð íóòãèéã àéìãèéí тусгай хэрэгцээнд àâàõ ¿íäýñëýë áîëîâñðóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõ, Õîðüäîë-Ñàðüäàãèéí íóðóóíû àðãàëü õîíèíû ãåíåòèêèéí ñóäàëãààны àæил, Òóë õàìãààëàõ àéìãèéí äýä õºòºëáºðèéã õàìòðàí боловсруулж àéìãèéí ÈÒÕÒ-ийн 2010 оны 45 дугаар тогтоолоор áàòëóóëах, “Õºâñãºë àéìãèéí 2006-2008 îíû áàéãàëü îð÷íû òºëºâ áàéäëûí òàéëàí” бичих зэрэг ажлуудыг тєслийнхєє тєв нэгжийн ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýãòýéãýýð õèéв.

Дээрх 2 тєсєл нь ÁÎÀÆÃ-ò õýðýãöýýò òîíîã òºõººðºìæèéí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëж àéìãèéí õýìæýýíä èäýâõиòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ байгаа “áàéãàëü õàìãààëàõ èðãýäèéí íºõºðëºë”-èéí туршлага солилцох àíõäóãààð óóëçàëò ÿðèëöëàãà”-ûã 2010, 2011 îíóóäàä çîõèîí áàéãóóëав.

Соѐны бђсийн 14 ñóìûí áàéãàëü õàìãààëàã÷, íºõºðëºëèéí ãèø¿¿äýä “Çýðëýã àìüòíû ìîíèòîðèíã ñóäàëãààíû анхан шатны àðãà ç¿é”-н ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëснаар зэрлэг амьтны ажиглалтын мэдээг нэгтгэн мэдээллийн сан бђрдђђлж эхлээд байна. ÕÎÎÌ×Á Òºñëººñ 2009-2011 îíä 6 óäàà ñóðãàëòûã ÿâóóëæ íèéò давхардсан тоогоор 420 õ¿íèéã õàìðóóëààä áàéíà. Аймгийн Засаг даргын зєвлєлийн хурлаар ХООМЧБ тєслийн ђр дђнг, аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн хуралдаанаар Алтай-Соѐны тєслийн нэгжийн ажлын ђр дђнг тус тус хэлэлцэн “Хангалттай” гэсэн ђнэлгээ єгсєн. Алтай-Соѐны тєслийн ажлын шинэ хандлагыг нийт сумдад нэвтрђђлэх ажлыг зохион байгуулах тухай 2010 оны 37 дугаар тогтоол гаргуулж, уг тєсєл хэрэгжиж буй сумдын Байгаль орчин, тогтвортой хєгжлийн бодлогын

тасаг, нєхєрлєлђђдийн туршлага судлах ажлыг сумдын БОТХБТ-ын ажилтнуудыг оролцуулан зохион байгуулав. Õºâñãºë àéìàãò õýðýãæèæ áóé Àëòàé-Ñî¸íû òºñëèéí íýãæèéí àæëûí ¿ð ä¿íä îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí õºíäëºíãèéí øèíæýý÷ 2011 îíû 9 ñàðä ä¿ãíýëò õèéæ тºñºë õýðýãæèæ áóé Óâñ, Õîâä, Áàÿí-ªëãèé àéìãóóäààñ Õºâñãºë àéìàãт òºñëèéí õýðýãæèëò илђђ ђр дђнтэй гэж ђзсэн ó÷ир 2011 оны 10 сард ÁÎÀÆÃ-ûí äàðãà Í¯Á-ûí Õºãæëèéí õºòºëáºðèéí çàõèðàã÷ õàòàãòàé Õåëåí Êëàðêын îðîëöñîí çºâëєãººíä “Õºâñãºë àéìàãò Àëòàé-Ñî¸íû òºñºë õýðýãæñýí òóðøëàãà, ¿ð ä¿í” ñýäýâò èëòãýë òàâüæ õýëýëö¿¿ëñýí. /Б-100.0%/

3.1.4. Ìºðºí ñóìàíä àãààðûí õàðóóëûí àëáà øèíýýð áàéãóóëàõ: Ìºðºí ñóìàíä íýãäã¿ãýýð õàðóóëûã àíõ 1982 îíä óñ öàã óóðûí òºâ áàéðàíä áàéãóóëàãäñàí áà 2-

ð õàðóóë íü 2009 îíû 4-ð ñàðûí 1 áàéãóóëàãäñàí áà óëñûí òºñâººð 3 ñàÿ òºãðºãèéí òîíîã òºõººðºìæ ñóóëãóóëàí íýã õ¿íèé öàëèí øèíýýð òºñºâò ñóóëãóóëñàí. 2-ð õàðóóëûã ìºðºí ñóìûí 2 äóãààð áàãèéí íóòàã äýâñãýðò ÌÒ øàòàõóóí ò¿ãýýõ ñòàíöûí áàéðûã ò¿ðýýñëýí àæèëëàæ áàéíà. Уг харуулыг ººðèéí ãýñýí õýìæèëò õèéõ çîðèóëàëòûí áàéðтай болгохоор газрыг шийдэж, çóðàã òºñâèéã íü ãàðãóóëàí õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà. /Б-100.0%/

3.1.5. Óñíû àé ñàâ ãàçàð, áóëàã øàíäíû ýõèéã õàìãààëàõ àðãà õýìæýý àâàõ: Óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð 2009 îíä áóëãèéí ýõ òîõèæóóëàõ àæëûí ã¿éöýòãýã÷ýýð “Õºâñãºë

óíäàðãà” ÕÕÊ øàëãàð÷ 22.5 ñàÿ òºãðºãººð Èõ-Óóë ñóìûí Óëààí áóëàã,Òàðèàëàí ñóìûí Àöûí áóëàã,Ò¿íýë ñóìûí Õàð óñíû ò¿ð¿¿íèé áóëàã, Ðàøààíò ñóìûí Ò¿ð¿¿íèé áóëàã, Àðáóëàã ñóìûí Õ¿éñèéí ò¿ð¿¿ãèéí áóëàã, Öàãààí-¯¿ð ñóìûí Õýýãòèéí ðàøààí, ×àíäìàíü-ªíäºð ñóìûí Áóëíàéí ðàøààí, Øèíý-Èäýð ñóìûí Õàâöãàéòûí áóëàã, Àëàã-Ýðäýíý ñóìûí Äàëàíáóëàã, Òºìºðáóëàã ñóìûí Òîðöûí ðàøààí, Á¿ðýíòîãòîõ ñóìûí Õÿäàãûí ðàøààí, Ãàëò ñóìûí Èõ áóëãèéí ðàøààí, Öàãààí-Óóë ñóìûí Ìºñºí ò¿ð¿¿íèé áóëàã, Öýöýðëýã ñóìûí ßìààòûí ðàøààí çýðýã 15 áóëãèéí ýõèéã, 2010 îíä мєн “Õºâñãºë-Óíäàðãà” ÕÕÊ øàëãàðàí Арбулаг сумын ёђртийн рашаан, Тємєрбулаг сумын Хулганатайн харз, Тосонцэнгэл сумын Баян голын эх булаг, Тариалан сумын Рашаант булаг, Шинэ-Идэр сумын Хєх чулууны булаг, Рашаант сумын Улаан булаг, Цагаан-Уул сумын Ар булгуудын эх çýðýã нийт 7 булгийн эхийг хашиж хамгаалсны зэрэгцээ ”Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà-2” òºñëººñ ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ ñóìäàä 14 áóëàã øàíäíû ýõèéã õàøèæ õàìãààëñàí áàéíà. 2011 онд Тосонцэнгэл сумын Дэрст тђрђђний булаг, Чандмань-ѓндєр сумын Хирвэстэйн рашаан, Ханх сумын Жилхийн булаг, Шинэ-Идэр сумын Нђхтийн голын эхний булаг, Галт сумын Хоѐр хясааны булаг, Их-Уул сумын Доод тђрђђний булаг, Ринчинлхђмбэ сумын Товгийн тђрђђний булгийг хашиж Дээрхи ажилд 14,0 сая тєгрєг зарцуулагдаад байна. 2004 îíîîñ õóóëü áóñààð àëò îëáîðëîõ ¿éë àæèëëàãàà Ðåí÷èíëõ¿ìáý ñóìûí “Áàãø” óóëàíä èäýâõèæèæ ýõýëñíýýñ õîéø 2009 îíû áàéäëààð Óëààí-Óóë ñóìûí “¯õýðò, “Íîãîîí ãîë”, “Õàòíû ãîë”, “Öàãààí áýë÷èð” çýðýã ãàçðóóäàä õóóëü áóñ àëò îëáîðëîëòûã òàñëàí çîãñîîõîîð Àéìãèéí çàñàã äàðãûí 2009 оны 08, 2010 îíû À-117 çàõèðàìæóóäààð òîäîðõîé àæëûã çîõèîí áàéãóóëñàí.


Ãîë ìºðíèé óðñàö á¿ðýëäýõ ýõ, óñàí ñàí á¿õèé ãàçðûí õàìãààëàëòûí á¿ñ, îéí ñàí á¿õèé ãàçàðò àøèãò ìàëòìàë õàéõ, àøèãëàõûã õîðèãëîõ òóõàé õóóëü”ѕèéí õ¿ðýýíä Óñíû ñàí á¿õèé ãàçðûí õàìãààëàëòûí á¿ñèéí õèë çààãèéã òîãòîîõ àæëûã 2010 îíä ÁÎÀÆÃàçðààñ Óñíû ãàçàðòàé õàìòðàí á¿õ ñóìäàä õèéëýý. Óëààí-Óóë ñóìàíä õóâèàðàà àëò îëáîðëîæ áàéãàà èðãýäèéí àñóóäëûã çîõèöóóëàõ òàëààð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí çºâëºëèéí õóðàëä àñóóäàë áîëîâñðóóëàí îðóóëæ “õóóëü áóñ àëò îëáîðëîëòûí òàëààð àâàõ çàðèì àðãà õýìæýýíèé òóõàé” àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À-117 òîîò çàõèðàìæèéã ãàðãóóëàí, áîäèò áàéäëûí òàëààðõè ìýäýýëëèéã ÁÎÀÆß-íä õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà.

2011 îíä ÌÕÃ, ÁÎÀÆÃ-ûí äàðãûí áàòàëñàí óäèðäàìæèéí äàãóó àæëûí õýñýã àæèëëàí àëò îëáîðëîæ áàéãàà ãàçðóóäàä ìîíèòîðíã ¿íýëãýý õèéæ áàéãàëü îð÷èíä ó÷èðñàí ýêîëîãèéí õîõèðëûã òîîöîõîä 315844 øирхэг áóþó 154391ì3 ìîä îãòëîãäîæ áàéãàëü îð÷èíä 32890030.3 / ãó÷èí õî¸ð òýðáóì íàéìàí çóóí åðýí ñàÿ ãó÷èí ìÿíãà ãóðâàí çóó/ ìÿíãàí òºãðºãèéí õîõèðîë ó÷èð÷, 65.7 ãà òàëáàéí õºðñ ýâäðýí, 60.9 ãà òàëáàéã 25.0 òîíí õîãîîð áîõèðäóóëñàí òîîöîî ãàðëàà. /Б-100.0%/

3.1.6 Мєрєн сумыг “Ногоон хот” болгох тºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ, áàòëóóëàí õýðýãæ¿¿ëýõ: Эíý àæëûн àæëûí õ¿ðýýíä Ìºðºí ñóìûí õîò òîõèæèëò ¿éë÷èëãýýíèé êîìïàíè “Íîãîîí

áàéãóóëàìæ” òºñºë õýðýãæ¿¿ëæ òºâ ñàä, òºâ çàìûí äàãóó 95 øèðõýã óëèàñ, 115 øèðõýã øèíýñ, 1000 øèðõýã ñàâàà ìîä, 295 øèðõýã õàéëààñ, 20 øèðõýã óëààí ñóõàé ìîä òàðüñàí áà ìºí тєв çàì äàãóó 1650 ì õàéñ ñóóðèëóóлж, 628ì êâ-ä ãàçðûã ç¿ëýãæ¿¿ëæ, 179.9ì êâ òàëáàéã öýöýãæ¿¿ëýâ.

Æèë á¿ðèéí 5, 10 äóãààð ñàðûí 2 äàõü 7 õîíîãèéí Áÿìáà ãàðàãийг мîä òàðèõ ¿íäýñíèé ºäºð áîëãîõ ÌÓ-ûí Åðºíõèéëºã÷èéí 63-ð çàðëèã ãàðñàíòàé õîëáîãäóóëàí Засгийн газрын хэрэгжђђлэгч агенлаг Ойн газраас аялуулж буй “Ìîíãîëîî íîãîîðóóëúÿ” òóãèéã олшруулан хувилаж ñóìäàä õ¿ëýýëãýí ºã÷, òóõàéí ñóìäûí ÀÀÍÁ-óóäàä àÿëóóëàõ áîëñîí. Á¿õ íèéòýýð ìîä òàðèõ ¿íäýñíèé ºäðººð àéìãèéí тєвд 30 ÀÀÍÁ, 29 ºðõ àéë 9 òºðëèéí 2582 øèðõýã ìîä ñººã òàðüæýý. Ýíý ºäºð òóñ àéìàã äàõü ÕÀÀÍ áàíêíû ñàëáàðûí õàìò îëîí” Íîãîîí îð÷èí áèäíèé èðýýä¿é” õ¿¿õýä ºñâºð ¿åèéíõýíä çîðèóëñàí ¿íäýñíèé õºòºëáºð íýýëòýý õèéñýíòýé õîëáîãäóóëàí “Íýã èðãýí íýã ìîä” àÿí ºðí¿¿ëæ îð÷íîî òîõèæóóëàõàä áóñàä áàéãóóëëàãóóäàà õîøóó÷ëàâ. Íàìðûí áàéãàëü õàìãààëàõ ñàðûí õ¿ðýýíä Íэгдсэн Ýìíýëýã, Ñïîðòûí îðäîí, ÓÇÍ, ÕÒ¯Ê, Ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçàð, ÁÎÀÆÃ íèéëýýä 500 ãàðóé ìîä òàðüæ, ñóулгасан.

Ìºðºí ñóìûí “Íîãîîí áàéãóóëàìæ”-ûí òîîëëîãî õèéæ 2011, 2012 îíä õèéãäýõ àæëûã áîäüòîé òºëºâëºæ ã¿éöýòãýëèéí ÷àíàðûã ñàéæðóóëахаар тєлєвлєж байна. Аéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 оны À/174 òîîò çàõèðàìæ, 2010 оны 02 òîîò àëáàí äààëãàâàð гарч Мєрєн сумын ногоон байгууламжийн хэмжээг нэмэгдђђлэх, хашилт хамгаалалтын сайжруулах зорилгоор 2,5 сая тєгрєгийн хєрєнгийн асуудал шийдвэрлэн 1750 ì ñàäíû õàøëàãûã ñóóðèëóóëñàí.

2011 оныг àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011 îíû 3 ñàðûí 4-íû “Çîðèëò äýâø¿¿ëýõ òóõàé” À-57 äóãààð çàõèðàìæààð “Ногоон байгууламжийг нэмэгдђђлэх” жил болгон зарласан аймгийн Засаг даргын шийдвэр гарсан бєгєєд энэ ажлын хђрээнд хийх ажлын тєлєвлєгєєг гарган хэрэгжђђлж эхлээд байна. 2011 îíä 3379 øèðõýã ìîä áóò òàðèãäñàí áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

.

3.1.7. Îéã íºõºí ñýðãýýõ àðãà õýìæýý àâ÷, æèë á¿ð 300-ààñ äîîøã¿é ãà òàëáàéã îéæóóëàõ, áàéãàëèéí ñýðãýí óðãàëòàíä òóñëàõ àðãà õýìæýý àâàõ: 2009 îíд Öàãààí-Óóë ñóìûí Áóëíàéí íóðóóíä 327 ãà ãàçàðò îéæóóëàëòûí àæëûã îéí ìýðãýæëèéí

áàéãóóëëàãууд хийж, áàéãàëèéí ñýðãýí óðãàëòàíä òóñëàõ àæëûí õ¿ðýýíä ¿ðèéí ìîäíû áàéíãûí áîëîí ò¿ð õýñã¿¿äèéã ñîíãîí òóñãààðëàõ àæëûã ×àíäìàíü-ªíäºð ñóìàíä 80 ãà-д, Ðàøààíò ñóìàíä 20 ãà-д õèéæ гђйцэтгэлээ.

14 15 7 7 16 12

22

2008 2009 2010 2011

Хашиж хамгаалсан булаг шанд

улсын төсөв төсөл хөтөлбөр

760

2900 4000

140 0

5000

2008 2009 2010 2011

Хууль бус алт олборлосон хүний тооны харьцаа /оноор/


2010 îíä óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð Òàðèàëàí ñóìàíä 140 ãà-д, Ò¿íýë ñóìàíä 60 ãà-ä îéæóóëàëò, Ðàøààíò ñóìàíä 80 ãà-ä áàéãàëèéí ñýðãýí óðãàëòàíä òóñëàõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýëýý.

2011 онд óëñûí òºñâèéí õºðºíãººð õèéãäýõ oйжуулалт, байгалийн сэргэн ургалтанд туслах ажлын хђрээнд нээлттэй тендерт шалгарсан Ойн цэцэрлэг, Ойт хээр нийгэмлэг, Харгана, МСёТ, Дэлгэр мєрєн сум дундын ойн анги зэрэг байгууллагуудтай гэрээ байгуулан 230 га-д ойжуулат, 105 га-д байгалийн сэргэн ургалтанд туслах ажил хийгдлээ

Мєн “Îéí íºõºí ñýðãýýëòèéí çàðäëûã çàðöóóëàõ òóõàé “ àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011 îíû захирамжийн хђрээнд 190 ãà òàëáàéä îéæóóëàëò, 283 ãà òàëáàéä áàéãàëèéí ñýðãýí óðãàëòàíä òóñëàõ àæèë õèéñýí. Ýíý íü òóñ àéìàã àíõ óäàà íºõºí ñýðãýýëòèéí çàðäàë òºâëºð¿¿ëýí îðîí íóòãèéí õºðºíãººð õèéñýí àæèë боллоо. /Á- 100.0%/

Уëñûí òºñâèéí õºðºíãººð 2004-2011 онд àéìãèéí õýìæýýíä õèéãäýõ îéæóóëàëò

Аймгийн хэмжээнд мод орлох бђтээгдэхђђн болох шахмал тђлшний ђйлдвэрлэлийг 3 иргэн эрхэлж, єрхийн болон байгууллагын хэрэгцээнд нийлђђлж байна.

Энэ чиглэлийн жижиг дунд ђйлдвэрийг тђлхђђ дэмжих чиглэлээр иргэдээс ирђђлсэн хђсэлтийг дэмжин аймгийн жижиг дунд ђйлдвэрийг дэмжих сангаас 5.0 сая тєгрєгийн зээлийг 1 иргэнд олгоод байна.

Түнэл сумын иргэн С.Бат-Эрдэнэ нь гар аргаар боловсруулсан тоног төхөөрөмжөөр шахмал түлш үйлдвэрлэж ººðèéí сум Мөрөн сумын иргэдэд худалдан борлуулж байна.

Түлшний үнэ 1ширхэг 80 төгрөг

3.1.8. Îéí õîðòîí øàâæèéã óñòãàõ àðãà õýìæýý àâàõ: 2009 онд уëñûí òºñâèéí õºðºíãººð îéí õîðòîí óñòãàëûã “ÎÕÑÒ”ÕÕÊ Ãàëò ñóìàíä 3000 ãà, Òºìºðáóëàã ñóìàíä 1500 ãà Øèíý-Èäýð ñóìàíä 2700 ãà-ä, 1800 ãà-ä ãàð àðãààð á¿ãä 10800 ãà òàëáàéä á¿õèé îéí ñàíä õèéñýí. 2010 онд уëñûí òºñâèéí õºðºíãººð àéìãèéн õýìæýýíä íèéò 30842 ãà òàëáàéä õîðòîí óñòãàëûí àæиë хийгдсэн.

2011 îíä Ðàøààíò ñóìàíä 4500 ãà òàëáàéä, Öàãààí-¯¿ð ñóìàíä 2250 ãà òàëáàéä, Ýðäýíýáóëãàí ñóìàíä 2250 ãà òàëáàéä Ãðàíä Ôîðñåò, ÎÕÑÒ, Áàÿí îíîí çýðýã ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãóóä îéí õîðòîí øàâüæèéí óñòãàëûã ãàð àðãààð áóþó ¿¿ðýí ø¿ðøèã÷ àøèãëàí õèéñýí байна. /Б-100.0%/

3.1.9. Îéí ò¿éìýð, õºíººëò øàâüæ ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òýìöýõ, òåõíèê òåõíîëîãèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ çàìààð ãîëîìòîò õàëäâàðûã áóóðóóëàõ: 2009 îíä îéí ò¿éìðýýñ õàìãààëàõ, гàðñàí ò¿éìðèéã óíòðààõàä çîðèóëæ àéìãèéí Çàñàã äàðãûí

íººö хºðºíãºíººñ 700.0 ìÿíãàí òºãðºã ãàðãàñàí áà îéí õîðòîí øàâüæ ãîëëîí òàðõñàí Òàðèàëàí, Ò¿íýë, Øèíý-Èäýð, Òºìºðáóëàã, Æàðãàëàíò, Ãàëò, Òîñîíöýíãýë, Èõ-Óóë, Ðàøààíò çýðýã 9 ñóìûí 154228 ìÿíãàí ãà îéí ñàíä òàðõàöûí ñóäàëãàà ÿâóóëñíààð 80659 ãà òàëáàéä õºíººëò øàâüæ òàðõñàí áîëîõûã òîãòîîæ ¿¿íýýñ 37399 ãà òàëáàéä õºíººëèéí ãîëîìò ¿¿ññýí áîëîõûã èëð¿¿ëýí óñòãàëûí àæëûã ýíä òºâëºð¿¿ëñíýýð öààøèä òàðõàõ áîëîìæèéã õÿçãààðëàæ ÷àäñàí áàéíà.

0

200

400

600

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Он

Ойжуулалт га

БСУТА га

Амьдралт

ойжуулалт хувь

Амьдралт хувь

1 2 3 4 5

2008 2009 2010 2011

11800 12300 30842

9000

Он Хортон устгал хийсэн талбай га


2010 îíûã “Оéí ò¿éìýðòýé òýìöýõ æèë” áîëãîí зарлаж, сóì äóíäûí îéí àíãè àæëàà òºëºâëºí àæèëëàсны зэрэгцээ 2010 онд гарсан ой хээрийн 9 удаагийн тђймрийг утраахад 9,1 сая тєгрєгийг аймгийн Засаг даргын нєєцєєс гаргасны зэрэгцээ уëñûí òºñâèéí õºðºíãººð àéìãèéн õýìæýýíä íèéò 30842 ãà òàëáàéä õîðòîí óñòãàëûí àæиë хийгдсэн.

2011онд ой, хээрийн гал тђймрээс урьдчилан сэргийлэх, авч хэрэгжђђлэх арга хэмжээний талаар сумдад чиглэл єгч ажилласны ђр дђнд ойн тђймрийн хор хєнєєлийг багасгалаа. /Б-100.0%/

3.1.10. Öàãààííóóð, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Óëààí-Óóë ñóìäûí áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõ ñòðàòåãè òºëºâëºãºº áàòëóóëàí ìºðäºõ:

Ñî¸íû á¿ñ íóòàãò õàìðàãäàõ Óëààí-óóë, Ðеí÷èíëõ¿ìáý, Öàãààííóóð ñóìûí áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõ ñòðàòåãè áîëîâñðóóëàõ àæëûí õýñãèéã àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À-81 òîîò çàõèðàìæààð 23 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéãóóëñàí áà Àëòàé-Ñî¸íû òºñëººñ ¿íäýñíèé çºâëºõ áàãèéã 3 õ¿íèé á¿ðýëäýõ¿¿íòýé áàéãóóëж 2011 îíä Àëòàé-Ñî¸íû ýêîá¿ñèéí õ¿ðýýíä õàìðàãäàõ Óëààí-Óóë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Öàãààííóóð ñóìäûí áèîëîãèéí òºðºë ç¿éëèéã õàìãààëàõ õºòºëáºðийг áîëîâñðóóëàí аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2011 оны 36 дугаар тогтоолоор батлуулж, мєрдєн ажиллаж байна.

/Б-100.0%/

3.1.11. Óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòòàé ãàçðóóäûí ìåíåæìåíòийí òºëºâëºãºº áàòëóóëæ ìºðäºõ. Хорьдол-Сарьдагийн Дархан цаазат газрын менежментийн тєлєвлєгєєг Шинжлэх ухааны

академийн Гео-Экологийн эрдэм шинжилгээний хђрээлэн, аймгийн БОАЖГазар, Алтай- Соѐны тєслийн нэгж хамтран боловсруулж аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн хурлын 2010 оны 44 дђгээр тогтоолоор дэмжђђлэн БОАЖЯ-д хђргђђлж, батлуулав. /Б-100.0%/

3.1.12. Àéìàã, ñóìûí õîã õàÿãäëûí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ òºëºâëºãºº áàòëóóëàí ìºðäºõ:

Õîã õàÿãäëûí ìåíåæìåíòèéã ñàéæðóóëàõ òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàõ ажлын хэсгийн аймгийн Засаг даргын 2010 оны А-199 тоот захирамжаар байгуулан àæèëлаж сумдаас болон холбогдох байгууллагуудаас ñàíàëуудыг нэгтгэн тєлєвлєгєєг 2011-2015 он хђртлэх хугацаанд хэрэгжђђлэхээр аймгийн Засаг даргын зєвлєлийн хурлаар хэлэлцђђлж, аймгийн ИТХ-ын 2011 оны 70 дугаар тогтоолоор тєлєвлєгєєг баталж, сумдад болон холбогдох байгууллагуудад хђргђђлэн биелэлтийг ханган ажиллаж байна. /Б-100.0%/

3.1.13. Õîã õàÿãäëûã ÿëãàõ, àøèãëàõ òàëààð ãàðñàí îíîâ÷òîé ñàíàà÷ëàãà õýðýãæ¿¿ëýõýä

äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ: “Õºâñãºëèéí ãàçàð øîðîî” ÒÁÁ-ààñ “Õàÿãäàë õóâàíöàð, ãÿëãàð óóò äàõèí áîëîâñðóóëàõ òºñєл

áîëîâñðóóëæ èð¿¿ëñíèéã ÁÎÀÆß áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä óëàìæèëæ äýìæëýã ¿ç¿¿ëýí àæèëëàæ áàéíà. Ìºí ÆÄ¯-ийг дýìæèõ ñàíãààñ õóâàíöàð õàÿãäàë ангилан ялгах санаачлагыг äýìæèí 2.5 ñàÿ òºãðºãèéí çýýë îëãîñîí.

Õàòãàë òîñãîíä õýðýãæèæ áóé ÎÓ-ûí ìàðàôîí ã¿éëòèéí õîëáîîíû ñàíõ¿¿æèëòòýé “Õî¸ð íàðûí õîîðîíä” õîã õàÿãäëûã áóóðóóëàõ òºñëèéí àæèëòàí Æ.Ñàéíáàÿðûí ñàíàë òàâüñíààð õîã õàäãàëàõ àãóóëàõûí áàéð áàðèõàä øààðäàãäàõ õýðýãëýýíèé ìîäûã áýëòãýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëж, 2010 îíû “Áàéãàëüä ýýëòýé õ¿í”-ýýð øàëãàðóóëæ “Õºõ ñóâä” öîìîîð øàãíàæ óðàìøóóëàâ. Ìºðºí ñóìûí ÕÒ¯Ê íü

96

7286

9908

5379

3318

334 634

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

2005-2011 онд гарсан түймрийн үзүүлэлт /га/


ñóìûíõàà ÈÒÕ-ûí 2010 îíû 01 òîîò òîãòîîëîîð “Õîò òîõèæèëò, öýâýðëýãýýíèé òàëààð àëáàí áàéãóóëëàãà, ÀÀÍ, èðãýäýýñ äàãàæ ìºðäºõ æóðàì”-ûã áàòëóóëàí ìºðäºæ ýõëýýä áàéíà.

2011 оны 1 дђгээр улиралд Мєрєн сумын иргэн Б.Намуунцэцэг “Хаягдал хуванцар дахин боловсруулах” ђйлдвэрийн тєсєл ирђђлснийг аймгийн Засаг даргын зєвлєлийн хурлаар дэмжигдэж зээл олгохоор шийдвэрлэгдээд байна. /Б-100.0%/

Мөрөн сумын 4-р багийн иргэн л.ганболдын хоѐрдогч түүхий эд авах цэг

3.1.14. Газрын харилцааны иж бђрэн кадастрийн бђртгэл хийж, газрын мэдээллийн санг улсын болон сумын мэдээллийн сантай холбон ажиллуулж, иргэдэд цогц ђйлчилгээг хђргэх:

Азийн хєгжлийн банкны тєслєєр Хєвсгєл аймгийн хэмжээнд тєв суурин газрын кадастрийн зургийг 2009 онд “Жэл таван богд”, Мон Мет ХХК нар хамтран гђйцэтгэж 2010 оны 3 дугаар сард гђйцэтгэлийг хђлээн авсан. ѓнєєдрийн байдлаар нийт сумдын хэмжээнд газрын зураглалын AUTO CAD программыг ашиглан иргэд аж ахуйн нэгж байгууллагт кадастрийн зураглалаар ђйлчилж байна. Мєн хот суурин газар шинээр баригдсан барилга, хашааг кадастрийн зурагт шинээр нэмж оруулан кадастрийн зураглалын мэдээллийн санг баяжуулан ажиллаж байна. Мєн ђндэсний газрын мэдээллийн сангийн monlis программын туршилтын ажил орон даяар хийгдэж байгаатай холбогдуулан бђх сумдын газрын даамлууд ГХБХБГазрын мэргэжилтнђђд Архангай аймагт бђсчилсэн сургалтанд хамрагдсан. Энэхђђ туршилтын ажил дууссанаар улсын газрын мэдээллийн санг эрхлэх боломж бђрдэх юм. Мєн бђх сумын хэмжээнд байгаа худаг уст цэг, євєлжєє, хаваржааны газрын байршлыг GPS багаж ашиглан тогтоож газрын зураглалын ARC GIS программ дээр тодруулга хийн ажиллаж байна. /Á- 100.0%/

3.1.15. Газрын нэгдмэл сангийн тооллого явуулах: Улсын тєсвийн хєрєнгє оруулалтаар аймгийн газрын нэгдмэл сангийн тооллого хийгдэж “Газар дэлхий” ХХК, “Ланрес” ХХК, “АТТ” ХХК-иуд тендерт шалгаран тооллогын ажлыг хийж дуусгалаа. Газрын нэгдмэл сангийн тооллогын явцад Рашаант, Тосонцэнгэл, Тємєрбулаг, Бђрэнтогтох, Тђнэл, Мєрєн, Галт, Жаргалант, Шинэ-идэр зэрэг сумдад газар дээр очиж хамтран ажилласан. Мєн Тооллогын ажлыг ђр дђнг хянах зорилгоор ГХБГЗЗГазраас хяналт хийлгэхээр манай аймагт мэргэжилтэн ирсэний дагуу аймгийн ГХБХБГазрын мэргэжилтэн нар Их-уул, Тариалан, Тосонцэнгэл, Алаг-эрдэнэ, Хатгал, Улаан-уул, Ренчинлхђмбэ, Баянзђрх, Арбулаг, Бђрэнтогтох, Тєрємбулаг, Тђнэл, Мєрєн, Эрдэнэбулган зэрэг сумдаар явж хяналтын хэмжилтийг гђйцэтгэлээ. ѓнєєдрийн байдлаар хяналтын ђр дђнг тооллогын дђнтэй тулган шалгах ажил хийгдэж байна. /Á-100.0%/

3.1.16. Иргэн бђрт гэр бђлийн хэрэгцээний газрыг ємчлђђлэх болон газар ємчлєлийн ажлыг хэрэгжђђлж мэдээллийн санд холбох:

Монгол улсын иргэнд газар ємчлђђлэх хууль хэрэгжиж эхэлснээс хойш аймгийн хэмжээнд 2011 оны байдлаар аймгийн хэмжээнд 5811 иргэнд 501,6 га газрыг ємчлђђлсэн. Мєн ємчилсэн иргэдийн хашааны газрыг зурагт тэмдэглэн мэдээллийн сан ђђсгэн ажиллаж байна. /Á-100,0%/

Иргэнд газар өмчлүүлсэн байдлыг графикаар харуулбал:

20082009

20102011 оны 3 улирал

3464 3938 5323 5811 299,6 335,7 458,8

501,6

Өмчлөгчдийн тоо Газрын хэмжээ /га/


3.1.17. Газрын тєлєв байдал, чанарын хянан баталгаа хийлгэж, ђр дђнг эдийн засаг, нийгмийн бусад салбарын хєгжилд ашиглах: Бэлчээрийн газрын тєлєв байдал чанарын хянан баталгааг 2008 онд “Гурван тайгас” ХХК, “Глобус”

ХХК нар хамтран гђйцэтгэсэн. Газрын тєлєв байдал чанарын хянан баталгаа нь 5 жилд нэг удаа

хийгддэг бєгєєд бэлчээрийн хянан баталгаа 2013 онд хийгдэнэ.

Тариалангийн газрын тєлєв байдал чанарын хянан баталгаа 2005 онд “Геоценоз” ХХК хийсэн

бєгєєд мєн ээлжит хянан баталгаа 2013 онд хийгдэнэ.

Аймгийн хэмжээнд газрын тєлєв байдал чанарын хянан баталгаа хуваарийн дагуу хийгдэж хянан

баталгааны гђйцэтгэлийг ажилдаа хэрэгжђђлж, иргэд аж ахуйн нэгж байгууллагад дђгнэлт гарган

ажиллаж байна.

/ХШ-90.0%/ 3.1.18. Öºëæèëòòýé òýìöýõ àéìãèéí äýä õºòºëáºð áîëîâñðóóëàí ìºðäºíº:

Öºëæèëòòýé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð øèíý÷ëýãäýæ áàéãààòàé õîëáîãäóóëàí öºëæèëòòýé òýìöýõ ¿íäýñíèé àíõäóãààð ÷óóëãà óóëçàëòàíä аймгийн õîëáîãäîõ óäèðäëàãà, ìýðãýæèëòí¿¿äèéã 2009 îíû 4-ð ñàðä îðîëöóóëñàí áà Öºëæèëòòýé òýìöýõ äóíä õóãàöààíû òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàõ àæëûã àéìãèéí Çàñàã äàðãûí À-327 äóãààð çàõèðàìæààð áàéãóóëñàí àæëûí õýñãýýñ “Öºëæèëòòýé òýìöýõ äýä õºòºëáºð” áîëîâñðóóëæ àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí 2011 оны 72 äóãààð òîãòîîëîîð áàòëóóëàí хэрэгжђђлж эхлээд áàéíà. /Á-100.0%/

3.1.19. Áàéãàëèéí íººö áàÿëãèéã õàìãààëàõ, çîõèñòîé àøèãëàõòàé õîëáîãäóóëàí ñóì, áàãийí Çàñàã äàðãà íàðûí ¿¿ðýã õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëýõ.

Ñóìäûí Çàñàã äàðãà íàðûí áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ òàëààðх õóóëü òîãòîîìæîîð õ¿ëýýñýí ýðõ ¿¿ðãýý õýðýãæ¿¿ëýõ, áàéãàëèéí áàÿëãèéã õàìãààëàõ, çîõèñòîé àøèãëóóëàõ àæëûã çîõèîí áàéãóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ, áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ àæëûã òºâëºðñºí óäèðäëàãààð õàíãàõ àæëûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð ñóìäàä àæèëëàæ áóé áàéãàëü îð÷íû ÷èãëýëèéí àæèëòíóóäûã íýãäìýë óäèðäëàãàíä îðóóëæ, ñóìûí Áàéãàëü îð÷èí òîãòâîðòîé õºãæëèéí áîäëîãûí òàñãèéã àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 323 дугаар çàõèðàìæààð áàéãóóëæ, ä¿ðýì, ¿ëãýð÷èëñýí á¿ðýëäýõ¿¿íèéã õàâñðàëòààð áàòàëж, òàñãèéí äîòîîä æóðàì, àæèëòíóóäûí àæèë ¿¿ðãèéí õóâààðèéã ñóìûí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð áàòàëãààæóóëàõààð ä¿ðìýíä íü îðóóëæ ºãñíий зэрэгцээ òàñãèéí äàðãàä çºâëºõ ýðõ á¿õèé çºâëºëèéí ãèø¿¿äийн á¿ðýëäýõ¿¿íä áàãèéí Çàñàã äàðãà íàðûã îðóóëàõ чиглэлийг єглєє. Сумдын Засаг дарга нараас аймгийн Засаг даргатай байгуулах бђтээгдэхђђн нийлђђлэлт, санхђђжилтийн 2011 оны гэрээнд Байгаль орчин, аялал жуулчлалын чиглэлээр тусгах бђтээгдэхђђний гэрээг нарийвчлан шалгуур ђзђђлэлт, хђрэх ђр дђнг сум бђрээр тодорхой болгов. /Б-100.0%/

3.1.20. Áàéãàëü îð÷èíä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áóé ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýíä òàâèõ áàéãàëü îð÷èí, îëîí íèéòèéí õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ: 2009 îíä ÁÎÀÆÃàçðààñ áàéãàëü îð÷èí, õ¿í àìûí ýð¿¿ë ìýíäýä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëçîøã¿é

øàòàõóóí ò¿ãýýõ ñòàíöûí 2, óñëàëòûí ñèñòåìèéí 2, ¿éëäâýð ¿éë÷èëãýý áàðèëãà áàéãóóëàìæèéí 39, çàì çàñâàðûí 13, õîã õàÿãäëûí 1, ãàçàð òàðèàëàíãèéí 1, õóäàã çàñâàðûí 9, áýë÷ýýð àøèãëàëòûí 19, ìàë ýìíýëãèéí 5 á¿ãä 91 òºñºëä áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí åðºíõèé ¿íýëãýý õèéãäñýí áà ìºí Õºâñãºëèéí ãàçàð øîðîî õºäºëãººí ÒÁÁ-òàé õàìòðàí Öýöýðëýã ñóìàíä òóñãàé çºâøººðëººð èäëýã øîíõîð áàðüæ áàéñàí àí÷äûí îòãèéã íóòãèéí èðãýäèéí ìýäýýëëèéí äàãóó øàëãàæ îð÷íû áîõèðäëûã öýâýðë¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâñàí. Áàéãàëü îð÷íû õóóëü òîãòîîìæèéí õýðýãæèëòýíä îëîí íèéòèéí õÿíàëò òàâèõ ýðõ ¿¿ðýã á¿õèé èäýâõèòýí áàéãàëü õàìãààëàã÷äûí òîîã îäîîãèéí áàéäëààð 205 õ¿ðãýæ íýìýãä¿¿ëýýä áàéíà.

2010 îíä “Òîãòâîðòîé àìüæèðãàà” òºñëèéí çàõèàëãààð áîëîí èðãýí, àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãààñ Áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýý õèéëãýõýýð 95 òºñºë èð¿¿ëñýíýýð 86 ÁÎÍÁÅ¯íýëãýý õèéæ, ä¿ãíýëò ãàðãàí õ¿ðã¿¿ëëýý.

¯¿íä: Áóëàã, ðàøààíû ýõèéã õàøèæ õàìãààëàõ 12, õàäëàí áýë÷ýýð õàìãààëàõ 18, õóäàëäàà ¿éë÷èëãýýíèé 14, áàðèëãà áàéãóóëàìæ, çàì, ã¿¿ðèéí 17, áóñàä 25 áà 3 òºñëèéã òºñºë õýðýãæ¿¿ëýã÷èä íü áóöààæ, 1 òºñëèéã ÁÎÀÆß-íä õ¿ðã¿¿ëýâ. Ò¿¿í÷ëýí áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýýíä õàìðàãäñàí àæ àõóéí íýãæ, áàéãóóëëàãûí Áàéãàëü îð÷íûã õàìãààëàõ òºëºâëºãºº, õÿíàëò øèíæèëãýýíèé õºòºëáºðèéí áèåëýëòýíä õÿíàëò òàâèí àæèëëàæ áàéíà.

ÁÎÀÆ-ûí ÿàìíû ÒÕÑÒÃ-ûí îðëîã÷ äàðãà Í.Áààòàðíÿìààð àõëóóëñàí àæëûí õýñýã ÁÎÀÆÃàçàð äýýð àæèëëàæ, øàëãàí òóñàëæ, òóëãàìäñàí àñóóäëóóäààð õàðèëöàí ìýäýýëýë ñàíàëàà ñîëèëöñîí íü ¿ð ä¿íòýé àæèë áîëëîî. Тус хÿíàëò øèíæèëãýý-¿íýëãýýíèé õýñýã îðîí íóòàãò àæèëëàõ õóãàöààíä Õàòãàë


òîñãîíû èðãýäýýñ èðñýí ìýäýýëëèéí äàãóó äýýðõ àæëûí õýñãèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä òóñ ÁÎÀÆÃ-ûí äàðãà ×.Óðòíàñàí, Îéí àíãèéí äàðãà È.Íàéìàíæèí íàð îðæ àæèëëàæ, çºð÷èë ãàðñàí ãàçàð áîëîõ ×àíäìàíü-ªíäºð ñóìûí õºíäèéí äàâààíû “Äýýä ÷óëóóò òîëãîé” ãýäýã ãàçàðò î÷èæ, ¿¿ññýí íºõöºë áàéäàëòàé òàíèëöàæ, Îéí ãàçðûí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí ä¿íýëòèéã ãàðãóóëàâ.

2011 онд аéìãèéí õýìæýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà õºðºº ðàìóóäàä ÌÕÃ-ààñ øàëãàëò õèéæ, õºðºº ðàìóóäûã áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí åðºíõèé ¿íýëãýýíä õàìðóóëàõ ãýñýí ÷èãëýë ºãñºíèé äàãóó òóõàéí ñóìàíä õóâèàðëàñàí ëèìèòíýýñ òîäîðõîé õóâèéã àâ÷ àøèãëàõ çºâøººðëèéã ñóìûí ÈÒÕ-ûí òîãòîîëîîð áàòàлсны гадна Àðáóëàã ñóìàíä îéí çºð÷ëèéí èëð¿¿ëýëò, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àæëûí ã¿éöýòãýëä øàëãàëò хийж дђгнэлт гаргаж, Ìºðºí ñóìàíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéñàí õºðºº ðàìóóäàд äàõèí øàëãàëò õèéæ, çºð÷èë ãàðãàñàí ðàìóóäûí ¿éë àæèëëàãààã çîãñîîæ, ñàíóóëãà ºãñºí.

Улс орон нутгийн чанартай автозам барих болон уул уурхайн ђйлдвэрлэл явуулж байгаа аж ахуйн нэгж байгууллагуудын ђйл ажиллагаа, нєхєн сэргээлтийн байдалд ђнэлэлт дђгнэлт єгєх байнгын ажлын хэсгийг аймгийн Засаг даргын 2010 îíû À-325 òîîò захирамжаар áàéãóóëж, хяналт тавин ажиллаж байна. /Б-100.0%/

3.1.21 ÓÖÓÎØÒ-èéã øààðäëàãàòàé îð÷èí ¿åèéí äýâøèëòýò òåõíèê õýðýãñëýýð õàíãàõ: Ус цаг уур, орчны шинжилгээний тєв нь Тђнэл, Чандмань-ѓндєр, Их-Уул сумдын Засаг дарга

нарын дэмжлэгтэйгээр тухайн сум дахь хєдєє аж ахуйн цаг уурын харуулыг компьюторээр хангаж, мэдээ мэдээллээ программын тусламжтайгаар боловсруулан ирђђлж байгаагийн гадна тус албаны санхђђг ажлын программ бђхий Notebook-ээр, технологийн хэлтсийн даргын ажлын хэрэгцээнд notebook, Урьдчилан мэдээлэх товчоо, Ус судлалын єртєє, Цаг агаарт зориудаар нєлєєлєх “Мєрєн бороо-1” экспедицийн ажлын хэрэгцээнд шинэ компьютор, Ренчинлхђмбэ, Баянзђрх сумдын цаг уурын єртєєний ажлын хэрэгцээнд шинэ компьютор, принтерээр техникийн шинэчлэл хийсэн.

Тємєрбулаг сумын засаг даргын дэмжлэгтэйгээр цаг уурын явуулын судалгааны ажилд зориулж 1 мотоцикль, Дэлгэрмєрєн-Мєрєн усны харуулыг мєн мотоциклээр хангасан.

Агаарын чанарын II харуулын газрын зєвшєєрєл аймгийн засаг даргын захирамжаар баталгаажсан байна. /Б-100.0%/

3.1.22. Ìýäýýëèéí ÷àíàð, íýð òºðëèéã îëøðóóëàõ: 2010 онд мэдээллийн чанарыг сайжруулах, боловсронгуй болгох, талаар Ус цаг уурын

хђрээлэн, Байгаль орчны мэдээллийн тєв зэрэг газруудад 5 инженер, техникийн ажилтнууд, 2011 онд 7 инженер техникийн ажилтнуудыг сургалтанд хамруулсанбайна.

Долоо хоног, сарын урьдчилсан мэдээ болон сэрэмжлђђлэг мэдээг 10 пунктээр нарийвчлан гаргаж тухай бђрт нь сум, багт хђргэх ажлыг орон нутгийн салбаруудаараа дамжуулан тђгээх аргачлалыг шинэчлэн мєрдєж байгаа нь мэдээлэл ђйлчилгээний ажилд ахиц гарч байна.

Цаг уурын болон цаг агаарт зориудаар нєлєєлєх ђйл ажиллагааны талаар иргэдэд таниулах мэдээлэл сурталчилгааны ажлыг аймгийн Онцгой байдлын хэлтэстэй хамтран “Гамшгийн команд штабын сургалт” хэлбэрээр зохион байгуулах ђеэр 2011 онд 4 суманд оролцлоо.

Аймгийн УЦУОША-ний www.icc.mn/aimag/Khuvsgul/ -веб хуудсанд нийт 30 тєрлийн мэдээ, мэдээллийг тавьж тђђний 21 тєрлийг нь тогтмол давтамжтайгаар шинэчилж байгаа нь интернетийн сђлжээ бђхий хэрэглэгчдэд мэдээг шуурхай хђргэх боломжийг бђрдђђлж, мэдээний нэр тєрєл, хамрах хђрээг эрс нэмэгдђђлсэн. /Á-100.0%/

3.2. Àÿëàë æóóë÷ëàëûí õºãæëèéí áîäëîãî 3.2.1 Àÿëàë æóóë÷ëàëûí äýä á¿òöèéã õºãæ¿¿ëýõýä èë¿¿ àíõààð÷ “Õºâñãºë Áàéãàëü

íóóðûí îð÷èìä àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæ¿¿ëýõ” õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàí

õýðýãæ¿¿ëýõ:

Äýä á¿òöèéí õºãæèëä òîìîîõîí õºðºíãº îðóóëàëò, á¿òýýí áàéãóóëàëòûí àæëóóä õèéãäýæ ýõëýýä áàéíà Òóõàéëáàë: Íóóðûí áàðóóí ýðãèéí äàãóó 30.4 òýðáóì òºãðºãººð 80 êì àâòîçàì, Ìºðºí Õàòãàëûí 98.8 êì õàòóó õó÷èëòòàé çàì òàâèõ àæèë 2009 îíîîñ ýõýëæ 2012 îíä õ¿ëýýëãýí ºãºõººð çàì çàñâàðûí 5 êîìïàíè àæèëëàæ áàéíà. Мєн нóóðûí áàðóóí ýðýã äàãóó áàéðëàäàã “Àøèõàé”, “Õàíãàðüä”, ”Õºâñãºë äàëàé” æóóë÷íû áààçóóä õóâèéí õýâøëèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð ýð÷èì õ¿÷íèé òºâëºðñºí øóãàìä õîëáîãäëîî. “Õºâñãºë-Áàéãàëü íóóðûí õîîðîíä àÿëàë æóóë÷ëàë õºãæ¿¿ëýõ õºòºëáºð”-èéã Ìîíãîë óëñûí çàñãèéí ãàçðûí 2008 îíû 105 äóãààð òîãòîîëîîð áàòëàãäñàí. ёђний хђрээнд “Õºâñãºë àéìãèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñòðàòåãè òºëºâëºãºº”-ã 2011 îíû ÈÒÕ-ûí ýýëæèò 9 дђгээр õóðàëäààí 112 дугаар тогтоол áàòëóóëан хэрэгжђђлэх тєлєвлєгєєг батлуулахад бэлэн болоод байна. /ÕØ- 90.0%/ /Б-100.0%/

http://www.icc.mn/aimag/Khuvsgul/


3.2.2 Õºâñãºë íóóð, Äàðõàäûí õîòãîð, Ýã, ¯¿ðèéí ãîëóóäûí ñàâ ãàçðûã àÿëàë æóóë÷ëàëûí òýðã¿¿ëýõ á¿ñ áîëãîõ àðãà õýìæýý àâàõ:

Àéìãèéí ÈÒÕ-ûí 2009-06-01 ºäðèéí 01 òîîò òîãòîîëîîð Àðáóëàã, Àëàã-Ýðäýíý, Áàÿíç¿ðõ, Óëààí-Óóë, Öàãààííóóð, Õàíõ, ×àíäìàíü-ªíäºð, Öàãààí-¯¿ð, Ò¿íýë, Ðýí÷èíëõ¿ìáý, Ýðäýíýáóëãàí ñóìäûí íóòàã äýâñãýðèéã á¿õýëä íü áóþó òîäîðõîé õýñãèéã õàìðóóëàí 50 äóãààð ºðãºðãººñ õîéøõè óëñûí òóñãàé õàìãààëàëòàíä îðñíîîñ áóñàä 4.5 ñàÿ ãà òàëáàé ãàçàð íóòãèéã Øèøõèä-Ýã-¯¿ðèéí áàéãàëèéí èæ á¿ðäëèéí íººö ãàçàð íýðýýð àéìãèéí õàìãààëàëòàíä àâч àéìãèéí íèéò íóòàã äýâñãýðèéí 45.8 õóâü íü àéìãèéí òóñãàé õàìãààëàëòàíä îðîод байна. Äýýðõ çîðèëòûí õ¿ðýýíä õèéõ àæëûí òàëààð àéìãèéí “Àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñòðàòåãè”-èéã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãººíä òîäîðõîé òóñãàñàí. 2010 îíä Монгол улсын хэмжээнд 9 гайхамшиг шалгаруулах арга хэмжээг зохион байгуулàõàä манай аймгаас 7 газрыí òîäîðõîéëîëòûã хђргђђлснээс “Хєвсгєл нуур” 9 гайхамшгийн нэгээр шалгарч батламж хђлээн авсан. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

3.2.3 Èðãýäèéí ãàð óðëàë, ñèéëáýð çýðýã á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã îëøðóóëæ, áîðëóóëàõ öýã, íýãæ¿¿äèéã áèé áîëãîõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ:

Ãàð óðëàëûí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ áàéãàà õóâü õ¿í áîëîí àæ àõóéí íýãæèéí ñóäàëãààã 23 ñóìààñ àâàõààð õýëòñèéí äàðãûí 2009 îíû 6/584 òîîò àëáàí áè÷ãèéã á¿õ ñóìûí çàñàã äàðãûí îðëîã÷ íàðò õ¿ðã¿¿ëýõýä Øèíý-Èäýð, Öàãààí-¯¿ð Öýöýðëýã çýðýã ñóìä èð¿¿ëýýã¿é áà áóñàä ñóìäûã íýãòãýõýä àéìãèéí õýìæýýíä 77 èðãýí áîëîí àæ àõóéí íýãæèéí ñóäàëãààã íýãòãýí ãàðãàëàà. Ìºí Åâðîïûí õîëáîîíîîñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé àÿëàë æóóë÷ëàëûí äàãàëò áèçíåñèéã äýìæèõ òºñëèéí ñóðãàëòàíä 30 õ¿íèéã õàìðóóëæ 6 õîðøîîíû áèçíåñ òºëºâëºãººã óã õîëáîîíä õ¿ðã¿¿ëæ äýýðõ õîðøîîíû òàíèëöóóëãà Àíãëè õýë äýýð îð÷óóëàãäàí ãàäààäûí “EU-TRANSMONGOLIA PARTNERSHIP FOR SUSTAINABLE TOURISM AND RELATED USINISSES DEVELOPMENT” ñýòã¿¿ëä õýâëýãäýæ á¿òýýãäýõ¿¿í íü ñóðòàë÷ëàãäëàà. Èðãýäèéí ãàð óðëàëûí á¿òýýãäýõ¿¿í õóäàëäààëàõ öýã ñàëáàðûí òîî íýìýãäýæ Ìºðºí íèñýõ áóóäàë, 50.100, Öýöýã çî÷èä áóóäàë ,ªãººæ ñóïåðìàðêåò, Òàìèð òºâ, Õàëóóí èë÷ õîðøîî, Õºâñãºë ѕèðãýí ñóðãàëòûí òºâ çýðýã çýðýã 10 îð÷èì ãàçàð áèé áîëîîä áàéíà. Ìºí õàíãàéí á¿ñèéí çºâºëãººí ªâºðõàíãàé àéìãèéí õàð õîðèí ñóìàíä çîõèîí áàéãóóëàãäàæ ýíý óóëçàëòàíä Õºâñãºëèéí áðåíä áîëîõ Óòñàí çàãàñ, çàãàñíû êîíñåðâ õºâñãºë òàéãà öàé, æèìñíèé ÷àíàìàë çýðýã æóóë÷äûí ñîíèðõîõ á¿òýýãäýõ¿¿íèéã ñóðòàë÷èëàõ çýðãýýð ¿çýñãýëýí õóäàëäààíä îðîëöñîí. /Б- 100.0 õóâü/

3.2.4. Íóòãèéí èðãýäýä ò¿øèãëýñýí àÿëàë æóóë÷ëàë, áàéãàëü õàìãààëàëûí ÷èãëýëýýð ãàðñàí ¿éë àæèëëàãààã ýð÷èìæ¿¿ëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ:

Íóòãèéí èðãýäýä ò¿øèãëýñýí àÿëàë æóóë÷ëàëûí çºâëºëãººíèéã Õºâñãºëèéí òóñãàé õàìãààëàëòûí çàõèðãàà, Õàòãàë òîñãîíû çàõèðàã÷èéí àæëûí àëáà, ÁÎÀÆÃàçàð õàìòðàí 2009 îíîîñ æèë á¿ð òîãòìîë çîõèîí áàéãóóëæ îðîí íóòàãò àÿëàë ýðõëýã÷äèéã òîãòìîë îðîëöóóëæ áàéíà. “Áèîëîãèéí òºðºë ç¿éë áîë áèäíèé àìüäðàëûí ¿íäýñ “ñýäýâò áàéãàëü õàìãààëàõ íºõºðëºë¿¿äèéí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëæ ýíý ñóðãàëòàä Õàòãàë òîñãîí, Öàãààííóóð, Ò¿íýë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Óëààí-óóë ñóìûí 18 íºõºðëºë îðîëöîæ ººñäèéí õèéñýí ãàð óðëàëûí á¿òýýë, áàéãàëèéí äàãàëò áàÿëàã àøèãëàí õèéñýí á¿òýýãäýõ¿¿íýýðýýý ¿çýñãýëýí ãàðãàëàà. Ýíý ¿åýð øèëäýã íºõºðëºë¿¿äèéã 1.2.3-ð áàéð ýçë¿¿ëæ íºõºðëºëèéí ãàðûí àâëàãà á¿õèé èæ á¿ðýí ñóðãàëòûí íîì, ºðãºìæëºë, ìºíãºí øàãíàëààð øàãíàæ óðàìøóóëëàà. 2011 îíû 1 ä¿ãýýð ñàðûí 14-16 íû ºäð¿¿äýä Öàãààííóóð ñóìàíä Àëòàé Ñî¸íû òºñºëòýé õàìòðàí Óëààí-Óóë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý, Õàòãàë ñóìäûí ÁÎÒÕÁÒ-óóäûí òóðøëàãà ñîëèëöîõ, ¿ð ä¿í õýëýëöýõ óóëçàëòûã çîõèîí áàéãóóëæ ýíý ¿åýð Òóë çàãàñ, öàãààí çàãàñ õàìãààëàõ èðãýäèéí íºõºðëºëèéí ¿éë àæèëëàãààòàé òàíèëöàæ òýäíèé àæëûí òóðøëàãà, ñàíàë ñàíàà÷ëàãûã Ìºðºí ÒV ãàçàð äýýðýýñ íü ñóðâàëæëàí îëîí íèéòýä õ¿ðãýëýý. 2011 оны 4 дђгээр сарын 09-13, 10 äóãààð ñàðûí 5-10 íû хооронд БОАЖГ-аас “Байгаль орчин аялал жуулчлалын салбарын шинэчлэл” сургалт зєвлєлгєєнийг Галт Жаргалант Шинэ-идэр, Öàãààííóóð, Óëààí-óóë, Ðåí÷èíëõ¿ìáý сумдад зохион байгуулж “Аялал жуулчлалын хєгжилд ѕорон нутгийн îðîí íóòãèéí îðîëöîî” илтгэлийг хэлэëцђђлæ òóõàéí ñóìûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íèé îíöëîãèéã òîäîðõîéëëîî. /Б- 100.0 õóâü/

3.2.5 Í¿¿äýë÷èí àõóé, äàðõàä, öààòàí, õîòãîéä, áóðèàä çýðýã ÿñòíû àìüäàðëûí ºâºðìºö õýâ ìàÿã, çàí çàíøèë, ñî¸ëûí òàëààð ãàäààä äîòîîäîä ñóðòàë÷ëàõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ:


2010 îíû 12 äóãààð ñàðä çîõèîí áàéãóóëàãäñàí “Mongolia ITF àÿëàë æóóë÷ëàëûí ¿çýñãýëýíä

Öààòàí àðäûí óëàìæëàëò ¸ñ çàíøëûí òàëààð òàíèëöóóëæ òýäíèé àìüäðàë àõóéäàà õýðýãëýäýã ýäëýë

õýðýãëýë, îíöëîã ç¿éë¿¿äèéã íü äýëãýí ¿ç¿¿ëëýý. Í¿¿äýë÷èí àõóé äàðõàä, öààòàí ºâºðìºö õýâ ìàÿã, çàí

çàíøèë ñî¸ëûã ãàäààä, äîòîîäîä ñóðòàë÷èëàõ çîðèëãîîð ÀÍÓ-ûí “Ýã÷ ä¿¿ îðíóóä òºñºë “Õºâñãºë Ëîîæ

ìåíåæìåíò æóóë÷íû áààçòàé õàìòðàí “Äàðõàä äóóíû íààäìûã óëàìæëàë áîëãîí çîõèîí áàéãóóëæ

áàéíà.

Öààòàí àðäûí çàí çàíøèë ñî¸ëûí òàëààð “Öààòàí ôåñòèâàëü”, Öàà÷íû íààäàì, ýíý îíä “Ìÿíãàí öààíû áàÿðûã 2010 îíû 4-ð óëèðàëä Öàãààííóóð ñóìûí ÇÄÒÃàçàðòàé õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëæ ñóðòàë÷ëàí àæèëëàà. Ãàð óðëàëûí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éëäâýðëýæ, õóäàëäàà ýðõëýã÷äèéí ñóäàëãààã íýãòãýí ãàðãàæ Åâðîïûí õîëáîîíîîñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé àÿëàë æóóë÷ëàëûí äàãàëò áèçíåñèéã äýìæèõ òºñëèéí ñóðãàëòàíä 30 õ¿íèéã õàìðóóëæ ýíý ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà 6 õîðøîîíû áèçíåñ òºëºâëºãººã óã õîëáîîíä õ¿ðã¿¿ëýí Èòàëè óëñûí Ìèëàí õîòíîî áîëîõ ¿çýñãýëýíä õ¿ðã¿¿ëýí ýíý õîëáîîòîé õàìòðàí àæèëëàäàã 6 àæ àõóéí íýãæèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèéã àíãëè, Ìîíãîë õýë äýýð ñýòã¿¿ë áîëãîí ãàðãàæ àæ àõóéí íýãæ¿¿äýä õ¿ðã¿¿ëýâ. Ýíý ¿çýñãýëýí õóäàëäààí àéìãèéí îðëîã÷ äàðãà îðîëöîí ýíý ÷èãëýëèéí èëòãýëèéã òàâüæ àéìàã îðîí íóòãàà îëîí óëñàä ñóðòàë÷èëëàà. Ìºí 2010 îíä ÁÍÕÀÓ-ûí NÅÀR-ûí õîëáîîíîîñ çîõèîí áàéãóóëñàí “Õ¿ëýìæèéí õèé áàãàòàé àÿëàë æóóë÷ëàëûã õºãæ¿¿ëýõ” õóðàëä ìàíàé àéìãèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàëáàðûí 10 õ¿í îðîëöîæ àéìãàà ñóðòàë÷èëëàà. /Б- 100.0%/

3.2.6. Ìºðºí ñóìàíä ºíäºð çýðýãëýëòýé çî÷èä áóóäàë, çîîãèéí ãàçàð, ìýäýýëëèéí òºâ, ãàð óðëàë, íèéòèéí õîîë, ò¿ðýýñ, ìóçåé ãýõ ìýò òºðºë á¿ðèéí æóóë÷íû ¿éë÷èëãýýíèé òºâëºðñºí öîãöîëáîð áàéãóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ:

Ìºðºí ñóìûí õýìæýýíä Öýöýã, Ãîâü, 50-100, Ñýëýíãý, White hoise çýðýã çî÷èä áóóäëóóä àæèëëàæ 2010 îíä õóâèéí õýâøëèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð íýã ýýëæèíäýý 50 õ¿í õ¿ëýýí àâàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé Òýíõëýã, Ãðàíä çî÷èä áóóäàë, ÆÄ¯-èéã äýìæèõ çýýëèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð 350 õ¿í õ¿ëýýí àâàõ õ¿÷èí ÷àäàëòàé “Æàðãàëàí ðåñòîðàí øèíýýð àøèãëàëòàíä îðëîî. Àéìãèéí ìóçåé барилгандаа улсын тєсвийн хєрєнгє оруулалтаар 400 сая тєгрєгийн èõ çàñâàð õèéæ ¿çìýðèéíõýý 60 õóâèéã äýãëýæ òàâèàä áàéíà. Ìºí “Æóóë÷äûí ìýäýýëëèéí òºâ” ѕèéí òîãòâîðòîé àæèëëàãààã õàíãàõ ¿¿äíýýñ òåõíèê òîíîã òºõººðºìæ áóñàä øààðäëàãàòàé ç¿éë¿¿äèéí æàãñààëòûã ãàðãàæ Àëòàé Ñî¸íû òºñëèéí çàõèðãààíä ÁÎÀÆÃ-ûí àëáàí òîîòîîð óëàìæèëñíààð ñóðãàëòûí òîíîã òºõººðºìæòýé áîëëîî. Мєрєн сумын тєвд Цаатан цогцолбор, Хєвсгєл цэцэрлэгт хђрээлэн, Цингђђнжавийн талбай, баатруудын цогцолбор зэрэг томоохон ажлууд хийдлээ. /Б-100.0%/

3.2.7. Ìºðºí ñóìàí äàõü æóóë÷èí õ¿ëýýæ àâàõ áàéðíû õ¿÷èí ÷àäëûã íýìýãä¿¿ëæ,

á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã îëøðóóëàõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ: Ìºðºí ñóìàíä õóâèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð Öýöýã, Тэнхлэг, Ãðàíä, çî÷èä áóóäëóóä àøèãëàëòàíä

îðæ 50/100 çî÷èä áóóäàëä ºðãºòãºë õèéãäýí, Òýíõëýã ÕÕÊ-íû Çî÷èä áóóäàë ¿éë÷èëãýýíèé öîãöîëáîð áàðèãäàæ áàéíà. Çî÷èä áóóäàë, çîîãèéí ãàçðûí ñòàíäàðòûã ìºðä¿¿ëýõ, çýðýãëýë îëãîõ, ìºí øààðäëàãà õàíãààã¿é ¿éë÷èëãýýòýé áàéãóóëëàãûã çýðýãëýë áóóðóóëàõ àæëûã ÌÕÃ-ûí ¿éëäâýð ¿éë÷èëãýý, àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéöààã÷, ÁÎÀÆÃ-ûí àÿëàë æóóë÷ëàë õàðèóöñàí ìýðãýæèëòýíòýé õàìòàðñàí øàëãàëòûã 2010 îíû 7 -8 äóãààð ñàðóóäàä õèéæ ä¿ãíýëò øààðäëàãóóäûã õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà. Ìºí àÿëàë æóóë÷ëàëûí íýð òºðëèéã îëøðóóëàõ, îëîí íèéòýä òàíèóëàõ, àéìàã îðîí íóòãàà ñóðòàë÷èëàõ çîðèëãîîð 2010 оны 12 дугаар сард Óëààíáаатарт Ìèøýýë ýêñïî òºâä ”Mongolia ITF-2010, 2011 оны 3 дугаар сард аялал жуулчлалын байгууллагуудын ITM-2011” ¿çýñãýëýíä Ìîíòðåéâýë ÕÕÊ-íû “Äàëàé òóð”,Ìîíãîë íóóð ÕÕÊ-íû “Õºâñãºë äàëàé”,Òýñ ãðóïïûí “Àøèõàé”, Àðäàâõàð, ѓгєємєр тур Байгаль -ёђд çýðýã æóóë÷íû áààçóóä, àéìãèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãóóäûã çîõèîí áàéãóóëæ îðîëöóóëàí á¿òýýãäýõ¿¿í ¿éë÷èëãýýã íü ñóðòàë÷èëëàà. /ÕØ-90 õóâü/ /Б-100.0%/

3.2.8. Õºâñãºë íóóðò ò¿øèãëýí, Õàòãàë, Õàíõ îð÷èìä ºâëèéí áîëîí óñàí ñïîðòûí îð÷èí ¿åèéí áààç, òîãòìîë àæèëëàãààòàé àÿëàë æóóë÷ëàëûí öîãöîëáîð áèé áîëãîõ:

Монгол улсын засгийн газрын 2009 оны 324 дђгээр тогтоолоор “Монгол улсын гадаад харилцааг эдийн засагжуулах хєтєлбєр батлагдан гарсан. ёђнийг хэрэгжђђлэх арга хэмжээний тєлєвлєгєєнд Хєвсгєл, Байгаль нуурын экологийн цогцолбор судалгааг ђргэлжлђђлэхээр тусган хэрэгжђђлэхээр ажиллаж байна

Мєн 2008 îíä Õ-Ïðîåêò ÕÕÊ-íèé áîëîâñðóóëñàí Õºâñãºë íóóðûí ýðýã îð÷ìûí åðºíõèé òºëºâëºãºº íü Хºâñãºë íóóðûí ýðýã îð÷ìûí æóóë÷íû áààçóóäûí îäîîãèéí áàéãàà áîäèò áàéäàë äýýð íèéöýõýýðã¿é áàéñàí òóë ººðñäèéí ñàíàëàà 2009 îíû 9 дђгээр ñàðä õ¿ðã¿¿ëñýí.


/ХШ-50.0%/ /ХШ-90.0%/

3.2.9. Ìºñíèé áàÿð, Öààòàí ôåñòèâàëü çîõèîí áàéãóóëæ á¿òýýãäýõ¿¿íèé íýð òºðëèéã îëøðóóëæ, ñóðòàë÷ëàõ:

ªâëèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûí òîìîîõîí ýâåíò “Ìºñíèé áàÿð 12 äаõь æèëäýý,” Öààòàí ôåñòèâàëü”-èóä 7 äàõü æèëäýý àìæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëàãäàæ àÿëàë æóóë÷ëàëûí àðãà õýìæýý ,õàìðàõ õ¿ðýý ºðãºæèí 2009 îíîîñ Ìîíãîë íóóð ÕÕÊ-íû Õºâñãºë äàëàé æóóë÷íû áààçààñ “Ñàðëàã ôåñòèâàëü”-èéã õèéæ ýõëýýä áàéíà. 2010 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðä 1000 öààíû áàÿð çîõèîí áàéãóóëñàí íü àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿òýýãäýõ¿¿íýý ñóðòàë÷èëñàí òîìîîõîí àðãà õýìæýý áîëëîî.Öààøèä ýíý àðãà õýìæýýã àÿëàë æóóë÷ëàëûí òîìîîõîí òºðºë õýëáýðýýð áàÿæóóëàí ºðãºæ¿¿ëýõ òàë äýýð àíõààðàí ажиллаж байна. /Б-100.0%/

3.2.10. Îð÷èí ¿åèéí òåõíèê, òåõíîëîãèîð òîíîãëîãäñîí, òàâ òóõòàé àÿëàõ îð÷èí á¿õèé óñàí çàìûí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîõîä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ.

Îäîîãèéí áàéäëààð Õºâñãºë íóóðò ÿâæ áàéãàà Ñ¿õáààòàð õºëºã îíãîöûã 1985 îíîîñ àøèãëàæ

ýõýëñýí áºãººä 40 æèë àøèãëàõ íîðìòîé. Ýíý îíãîö íü óñàí àÿëëûí 90 õóâèéã ã¿éöýòãýæ, ¿ëäñэíèéã

õóâèéí æèæèã îíãîö, çàâèàð õèéæ áàéíà. 2010 îíû 7-ð ñàðä ÌÕÃ-ààñ “Óñàí çàìûí òýýâýð õèéæ áàéãàà

ÀÀÍ, èðãýäýä ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëñàí.

2011 онд Хєвгєл нуурын Óñàí çàìûí õÿíàëòûí áàéðàíä 0.4 øóãàìä õîëáîæ ýð÷èì õ¿÷íèé ýõ ¿¿ñвýðèéã øèéäâýðëýñýí. “Ãðèí èíæèí” êîìïàíè 155 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð Жанхайн цагаан эрэг, Хђслийн хад, Пиîнерийн зуслан, Хђй толгой гэсэн 4 ãàçàð зогсоол барьж 2011.09.08-нä улсын комисс ажилласан. “Àðè èíòåðíåéøíë” êîìïàíè 240 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð Õàòãàë-Õàíõ ÷èãëýëä 40 öýãò øºíèéí áîëîí ¿çýãäýõ îð÷èí õÿçãààðëàãäìàë ¿åä ãýðýëò¿¿ëýãòýé тэмдэг дэмдэгжђђлэлт хийñíèéã ìºí ºäºð óëñûí êîìèññ àæèëëàæ àøèãëàëòàíä õ¿ëýýí àâñàí. /Б-100.0%/

3.2.11. Àëàã-Ýðäýíý ñóìûí Ýðõýëèéí õºíäèéä 50.100-èéí ñîëáèöîë äýýð öîãöîëáîð áàéãóóëàõûã äýìæèõ. Àëàã-Ýðäýíý ñóìûí Ýðõýëèéí õºíäèéä 50.100-èéí ñîëáèöîë äýýð öîãöîëáîð áàéãóóëàõûã äýìæèí

äîîðõè èðãýäýä ãàçðûã íü îëãîæ áàéãàëü õàìãààëàõ ñóðòàë÷èëãààíû ñàìáàð áîñãîëîî. Öîãöîëáîðûí îð÷èìä “Õºâñãºë Öåíòð“ ÕÕÊ -4 ãà, Àëàã-ýðäýíý ñóìûí èðãýí í.Ï¿ðýâëîîâ-1 ãà, ÓÁ õîòûí èðãýí í.Òóóë-4 ãà, Ìºðºí ñóìûí èðãýí í.Ãàíçîðèã-0.5 ãà, í.Äàâààñ¿ðýí-0.5 ãà íèéòäýý 10 ãà ãàçðûã àÿëàë æóóë÷ëàëûí çîðèóëàëòààð Алаг-Эрдэнэ сумын Засаг даргын захирамжаар îëãîñîí áàéíà. Ìºí 50.100-èéí öýã äýýð аéìãèéí ÇÄÒÃ, Àëàã-Ýðäýíý ñóìûí ÇÄÒÃ-ààñ õàìòðàí òóõàéí ãàçðûí îíöëîã áàéäëûã èëýðõèéëñýí 3õ4 õýìæýýòýé 2ширхэг ñàìáàðûã англи монгол хэлээр танилцуулга хийж áîñãîëîî. /Á-100.0%/

3.2.12. Òºðèéí òàõèëãàòàé óóë, óñòàé áîëãîõ àñóóäëûã áîëîâñðóóëàí øèéäâýðë¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâàõ:

Öàãààí-¯¿ð ñóìûí Íóòàã äàõü “Äàÿí Äýýðõ”-èéí áàéãàëèéí äóðñãàëò ãàçðûã “Äàÿí äýýðõ õàéðõàí“ íýðýýð òºðèéí òàõèëãàòàé áîëãîõ òàëààð 2004, 2007, 2009 îíóóäàä Åðºíõèéëºã÷èéí òàìãûí ãàçàð, ÓÈÕ-ä 3 óäàà àëáàí áè÷èã õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

7300 9500 9200 8760

14500

8500 9500 9200 8167 8800

2006 2007 2008 2009 2010

Äîòîî

ä

Ãàäà

àä


3.2.13. Õàòãàë òîñãîíä îíîâ÷òîé øèéäëýýð áîõèð öýâýðëýõ íýãäñýí òºõººðºìæ ñóóðèëóóëæ, æóóë÷íû áààçóóäûã õîëáîõ:

Чех улсын бохир цэвэрлэх технологи хамгийн боловсронгуй байсан учраас бид Чех улсын элчин сайдын яаманд асуудал тавьж Хєвсгєл нуур орчмын бђх жуулчны баазуудад цэвэрлэх байгууламж тавиулах талаар зураг, тєслийг нь хийлгђђлж Чех улсын Засгийн газрын тєслєєр хийлгђђлэхээр хєєцєлдсєн боловч хувийн хэвшлийнхний ђйл ажиллагааг тєслєєр саíхђђжђ¿лэх нєхцєл муутай учраас энэ ажил хоéшлогдñîí áàéíà. Харин Хатгал тосгоны хђн эмíýлэгт тєслийн шугàмаар цэвэрлэх байгуулаìж тавьсан. Энэ цэвэрлэх байгуулаìжийг бђх жуулчны баазад тавих нь заéлшгђй бєгєєд жуулчны баазуудаас хєрєнгє гаргуулж, тавиулах ажлыг хийх зорилт тавин ажиллаж байна.

Ìîíãîë óëñûí Уñíû òóõàé õóóëèéí 35,2 äàõü çààëò, áàéãàëü îð÷èí áîëîí ýð¿¿ë ìýíäèéí ñàéäûí 169/171-ð õàìòàðñàí òóøààëààð áàòàëñàí “Àõóéí áîõèð óñ õàÿõ öîîíîãèéã àøèãëàõ æóðàì”-ûí äàãóó àéìãèéí ÌÕÃàçàð, ÒÕÃ-ûí çàõèðãàà õàìòðàí çóðàã ãàðãàí æóóë÷íû áààçóóäàä õ¿ðã¿¿ëæ àæèëëàñíààð 20 æóóë÷íû áààç áîõèðûí öîîíîãîî ñòàíäàðòûí äàãóó õèéæ àøèãëàæ áàéíà. Áààçóóä áîõèð óñ, õîã õàÿãäëûí íýãäñýí öýãèéã ÒÕÃÍ-ààñ ãàäíà òîãòîîæ òóñ öýã ð¿¿ òýýâýðëýõ áààçóóäûí õàòóó, øèíãýí õîã õàÿãäëûí òýýâýðëýëòèéã áààç äýýð íü áîëîí ÒÕÃ-ûí õàìãààëàëòûí çàõèðãààí äýýð òóñ òóñ á¿ðòãýë õºòëºí õÿíàëò òàâüæ àæèëëàæ áàéíà. Мєн 30ì3 áîõèð óñ öýâýðëýõ áàéãóóëàìæ Õàòãàë òîñãîíä áàéãóóëàõààð áîëæ Ãåýêîëîãèéí õ¿ðýýëýíãèéí ìýðãýæëèéí áàã çóðàã òºñëèéã íü áîëîâñðóóëààä áàéíà. /ÕØ- 70.0%/ /ХШ-90.0%/

3.2.14. Õàòãàë òîñãîí, Ìºðºí ñóìàíä õîã õàÿãäàë ÿëãàí áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýð áàéãóóëàõ ñàíàà÷ëàãûã äýìæèõ: Õàòãàë òîñãîíä 1999 îíîîñ “Õºâñãºë íóóð îð÷ìûí õîã õàÿãäëûã õÿíàõ” òºñºë õýðýãæèæ, òºñëèéí

õ¿ðýýíä æèë á¿ð 20000 øèðõýã áàéãàëüä çàäàðäàã çîðèóëàëòûí õîãíû óóòûã Õºâñãºëèéí ÁÖÃ-ûí íýâòðýõ öýã äýýð æóóë÷äàä ¿íý òºëáºðã¿é òàðààäàã. Óã òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð 2009 îíä õîãíû ìàøèí /ñàìîñâîë/ ºãñєний гадна 2010 îíä õîã õàÿãäàë àíãèëàí ÿëãàõ “Õî¸ð íàðíû õîîðîíä òºñëººñ ìàøèí”ыг Õî¸ð íàðíû õîîðîíä òºñëººñ олгосон байна. “Õºâñãºëèéí ãàçàð øîðîî” ÒÁÁ-ààñ Õàÿãäàë õóâàíöàð, ãÿëãàð óóò äàõèí áîëîâñðóóëàõ øèéäâýðèéí òºñëèéã áîëîâñðóóëæ èð¿¿ëñíèéã ÁÎÀÆß áîëîí áóñàä õîëáîãäîõ ãàçðóóäàä óëàìæèëæ, äýìæëýã авч àæèëëàæ áàéíà. Ìºí Çасгийн газрын ÆÄ¯Äýìæèõ ñàíãààñ õóâàíöàð õàÿãäàë áîëîâñðóóëàõ ¿éëäâýðèéã äýìæèí 2.5 ñàÿ òºãðºãèéí çýýë îëãîн хэрэгжилтдэнд хяналт тавьж байна. /Б-100.0%/

3.2.15. Àÿëàë æóóë÷ëàëûí ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëæ áàéãàà áàéãóóëëàãóóäûí áàéðëàæ áóé ãàçàð íóòàãò áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýý õèéëãýæ, õîëáîãäîõ àðãà õýìæýý àâàõ: 2009 îíû áàéäëààð àÿëàë æóóë÷ëàëûí á¿ñ íóòàã áîëîõ Õºâñãºë íóóð îð÷ìûí æóó÷íû áààçóóä

áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí ¿íýëãýýã õèéëãýñýí áà öààøèä ÁÎÍÁ¯-ãýýã îðîí íóòãèéí áàéãóóëëàãààð ¿íýí çºâ õèéëãýõ, õàðèóöàõ ýçýíòýé áîëãîõ çîðèëãîîð îðîí íóòãèéí ìýðãýæëèéí áàéãóóëëàãûã äýìæèí àæèëëàæ áàéíà. 2010 îíû áàéäëààð 53 æóóë÷íû áààç áàéãàëü îð÷èíä íºëººëºõ áàéäëûí íàðèéâ÷èëñàí ¿íýëãýý õèéëãýýä áàéíà. Бусад æóóë÷íû áààç ÁÎÍÁ¯ õèéëãýõ òàëààð гóðâàëñàí ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëàæ áàéíà. Мєн 2005 оноос ємнє ђнэлгээ хийлгэсэн газруудыг дахин ђнэлгээг хийлгэхээр судалгааг явуулж байна. /Á-100.0%/

3.2.16. Àéìãèéí âýá ñàéòûí àãóóëãà, ìýäýýëëèéí áààçûã ºðãºòãºæ, àÿëàë æóóë÷ëàëûí áàéãóóëëàãóóäûí âýá ñàéòóóäòàé õîëáîõ:

Àéìãèéí çàñàã äàðãûí òàìãûí ãàçàðò õýâëýë ìýäýýëëèéí àæèëòàí àæèëëàæ ýõýëñíýýð “huvsgul.mn” âýá ñàéòûã øèíý÷ëýí áàéãàëü îð÷èí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ìýäýýëèéí áóëàí íýìæ æóóë÷íû áààçóóäûí баазын и-мэйл хаяг болон холбоо барих утас, бусад мэдээлэл, аймгийн долоон гайхамшиг, Байгаль орчныг хамгаалах мастер тєлєвлєгєє, Аялал жуулчлалын стратеги тєлєвлєгєє хэлэлцэж баталсан аймгийн ИТХ-ын тэргђђлэгчдийн 2011 оны 9 дђгээр хуралдааны мэдээлэл зэргийг байршуулж, аялагчдын хђртээл болгоод байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

3.2.17. Ãàäààä, äîòîîäûí æóóë÷äàä çîðèóëñàí àéìãèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ãàçðûí çóðãèéã øèíý÷ëýõ ,àíãëè õýë äýýð ãàðãàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ:


Àéìãèéí “Аÿëàë æóóë÷ëàë”-ûí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãààñ аÿëàë æóóë÷ëàëûí ãàçðûí çóðгийг Ìîíãîë, àíãëè õýë äýýð 2008 îíä 3000 ширхэг, 2010 îíä 1000 ширхэгийг тус тус õýâë¿¿ëýõýä àéìãèéí Бàéãàëü îð÷èí, àÿëàë æóóë÷ëàëын газраас ñàíõ¿¿æèëò ¿ç¿¿ëñýí áàéíà. Ìºí “Æóóë÷äûí ìýäýýëëèéí òºâ”ѕèéí òîãòâîðòîé àæèëëàãààã õàíãàõ ¿¿äíýýñ òåõíèê òîíîã òºõººðºìæ áóñàä øààðäëàãàòàé ç¿éë¿¿äèéí æàãñààëòûã ãàðãàæ Àëòàé Ñî¸íû òºñëèéí çàõèðãààíä ÁÎÀÆÃ-ûí àëáàí òîîòîîð óëàìæëààä áàéíà /Á-100.0%/

3.2.18. Ýðõ¿¿-Ìºðºíãèéí àÿëàë æóóë÷ëàë ýðõýëäýã áàéãóóëëàãóóäûí õàìòàðñàí óóëçàëò ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ:

Õèë çàëãàà îðøèõ ОХУ-ын Áóðèàä óëñûí Ò¿íõýí àéìàãòàé àÿëàë æóóë÷ëàëûã õàìòðàí õºãæ¿¿ëýõ, õàìòàðñàí ¿éëäâýðëýë ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîõ òàëààð óäàà äàðàà ÿðèа хэлцэл хийж, 2009 онд “Àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàëáàðò õàìòðàí àæèëëàõ òóõàé” протокол, 2010 онд “Монгол, Оросын хил орчмын бђс нутагт аялал жуулчлал хєгжђђлэх, хєрєнгє оруулалт татахад хамтран ажиллах тухай” протоколыг тус тус байгуулж, 2009 îíû 6-р ñàðä Õàíõ ñóìàíä “Õºâñãºë-Áàéãàëü íóóðûã àÿëàë æóóë÷ëàëûí íýã îðîí çàé áîëãîí õºãæ¿¿ëýõ” òóõàé олон улсын äóãóé øèðýýíèé ÿðèëöëàãыг Эрхђђ мужийн аялал жуулчлалын газрын дарга, Эрхђђ муж дахь ОХУ-ын ГХЯ-ны тєлєєлєгч болон бусад албаны хђмђђсийг оролцуулан зохион байгуулж, уулзалтын тэмдэглэл, гарсан саналыг холбогдох дээд байгууллагуудад хђргђђллээ. 2011 îíû 10 äóãààð ñàðûí 11-12 íû ºäð¿¿äýä Ýðäýíýò õîòîä ñóóãàà ÎÕÓ-ûí êîíñóë Õºâñãºë àéìàãò 2 ºäðèéí àéë÷ëàë õèéæ õî¸ð îðíû õîîðîíä çîð÷èõ âèçíèé àñóóäàë, áóñàä õàìòðàí àæèëëàõ àæëûí òàëààð ñàíàë ñîëèëöëîî. /Б-100.0%/

3.2.19. Õºâñãºë-Áàéãàë íóóð îð÷ìûí õàìòûí àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëæ àÿëàëûí ìàðøðóòûã áàòàëãààæóóëàí æóóë÷íû óðñãàë íýìýãä¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâíà:

Тус àéìãààñ ÎÕÓ-ûí Áóðèàä óëñóóäûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàëáàðò õàìòðàí àæèëëàõ òàëààðõ óóëçàëòûã 2009.04.24-ний єдєр зохион байгуулж, Áàéãàëь- Õºâñãºë íóóðûí á¿ñèéí àÿëàë æóóë÷ëàëûí íýãäñýí ìàðøðóòóóäûã òºðºë á¿ðèéí õóâèëáàðààð ãàðãàõ àñóóäëûã õî¸ð òàëûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí ìýðãýæèëòí¿¿ä, õîëáîãäîõ àëáàí òóøààëòíóóä ñóäàëæ áîëîâñðóóëàí 2009 îíû 7 äóãààð ñàðä Õºâñãºë àéìàãò áîëîõ “Áèçíåñ ôîðóì”-ûí ¿åýð óóëçàæ, ñàíàëàà ñîëèëöîæ íýãòãýж, уг ìàðøðóòóóäûã àëáàæóóëàõ òàëààð ÿðèëöñàí. Ìºí Õºâñãºë àéìãààñ Ò¿íõýí àéìàãò, Ò¿íõýí àéìãààñ Õºâñãºë àéìàãò æóóë÷íû áààç áàéãóóëàõ ýðõ ç¿éí ¿íäýñ áîëîí áóñàä àñóóäëûã ñóäàëæ ¿çýõ хоѐр тал санал солилцоод байна. Ìºí аймгийн ÁÎÀÆÃàçðààñ àéìãèéí õèë îð÷ìûí ñóìäûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí íººöèéí ñóäàëãàà áîëîí àÿëалын тђђхэн çàìíàëûã ãàðãàæ ÁÎÀÆß-ä õ¿ðã¿¿ëээд байна.

Ìºðºí ѕЭðõ¿¿ãèéí ÷èãëýëä ÎÓ-ûí íèñëýã ¿éëäýõ òóõàé ÌÓ-ûí ÇÃ-ûí 69 ä¿ãýýð òîãòîîëûí äàãóó áýëòãýë àæëûã õàíãàíж, àãààðûí øèíý çàìûã íýýæ àãààðûí õààëãûã òîäîðõîéëîх áýëòãýë àæëûã õàíãàñíû äàãóó ÌÓ-ûí Çасгийн газрын 344 ä¿ãýýð òîãòîîë ãàðч, íèñýõ áóóäëûã àëáàí ¸ñîîð îëîí óëñûí íèñëýã ¿éëäýõ ýðõ ç¿éí îð÷èí á¿ðäэж, 2012 îíû 5 äóãààð ñàðààñ íýýí àæèëëóóëàõаар бэлтгэл хангагадаад байна. Ìºðºí íèñýõ áóóäëûí áàðèëãûã ºðãºòãºí ÎÓ-ûí íèñýõ áóóäëûí ñòàíäàðòàä íèéö¿¿ëýí çàñâàðëàõ àæèëä 2010 îíä óëñûí òºñâººñ 300.0 ñàÿ, íèñýõ áóóäëûí õàòóó õó÷èëòòàé çóðâàñûã øèíý÷ëýõýä 4.0 òýðáóì òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòààð õèéãäýõýýð тєлєвлєгдсєнєєс 2010 онд 1,780 сая тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт ажил хийгдэж, мєн 2011 îíû 10 äóãààð ñàðûí 11-12 íû ºäð¿¿äýä Ýðäýíýò õîòîä ñóóãàà ÎÕÓ-ûí êîíñóë Õºâñãºë àéìàãò 2 ºäðèéí àéë÷ëàë õèéæ õî¸ð îðíû õîîðîíä çîð÷èõ âèçíèé àñóóäàë, áîëîí áóñàä õàìòðàí àæèëëàõ àæëûí òàëààð ñàíàë ñîëèëöëîî. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

ÄªÐªÂ: Çàñàãëàëûí ¿éë àæèëëàãààã èë òîä, íýýëòòýé áîëãîõ çîðèëòûí õ¿ðýýíä:

4.1. Èðãýíèé íèéãýì, òºðèéí óäèðäëàãûí áîäëîãî: 4.1.1. Òºðèéí çàõèðãààíû á¿õ øàòíû áàéãóóëëàãûí ÷èã ¿¿ðýã, ¿éë àæèëëàãààíä ¿íýëãýý

õèéõ; -Àéìãèéí ÇÄÒÃ-ûí Òºðèéí çàõèðãàà óäèðäëàãûí õýëòýñò Çàñãèéí ãàçðûí 2008 îíû 67 äóãààð òîãòîîëîîð Õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé òàñàã áèé áîëãîí ýíý ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãààã íü òîäîðõîé áîëãîõ àðãà õýìæýý àâ÷, ñóì, áàã, õýëòýñ, àãåíòëàãèéí ¿éë àæèëëàãààíû Õÿíàëò øèíæèëãýý, ¿íýëãýý õàðèóöñàí îðîí òîî, á¿òöèéã áèé áîëãîí àæèëëàæ áàéна. -“ÕØ¯-íèé ¿ð íºëºº, àæëûí õàðèóöëàãûã ñàéæðóóëàõ çàðèì àðãà õýìæýýíèé òóõàé” àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 328 äóãààð çàõèðàìæ ãàð÷, òºðèéí áîäëîãî, çîðèëòûí õýðýãæèëòèéã õàíãàæ, ã¿éöýòãýë, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã ÷àíàðæóóëàõ, àéìãèéí ÇÄÒÃ, ñóì, àãåíòëàãèéí àæëûí óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëàõ, ÕØ¯, ìýäýý, ìýäýýëëèéí áîäèò áàéäëûã õàíãàõ, òîäîðõîé õºðºíãº çàðöóóëàí ХШё хийх


÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ, àëáàí õààã÷äûí àæëûí õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëýõ òàëààð àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. 2009 îíû 10 äóãààð ñàðûí 23-íä “Ã¿éöýòãýëèéí ÿâö, ¿ð ä¿íä ÕØ¯ õèéõ àðãà÷ëàë, àíõààðàõ àñóóäàë” ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëæ, àéìãèéí ÇÄÒÃ-ûí ìýðãýæèëòí¿¿ä, àãåíòëàãèéí õîëáîãäîõ àæèëòàí íàðûã õàìðóóëж, тэдгээрийн ХШё-ний талаарх ойлголт, хандлагыг єєрчлєх зєвлєгєє, дэмжлэгээр хангаж ажилласан. ÝÌÃ, ÕÕ¯Õ, ÁÑÃ, Õ¿¿õäèéí òºëºº õýëòýñ ãýõ ìýò çàðèì àãåíòëàãóóäàä Õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýý õàðèóöñàí ìýðãýæèëòí¿¿äèéã àæèëëóóëæ áàéãóóëëàãûíõàà ¿éë àæèëëàãàà, ¿ð ä¿íã õÿíàæ, òîîöîж байна. -Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí õýëòýñ, Çàñàã äàðãûí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé õýëòýñ, ãàçàð, àëáàäóóä, á¿õ ñóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íä жил бђр Çàñãèéí ãàçðûí шийдвэрээр баталсан журмын дагуу хÿíàëòѕøèíæèëãýý, ¿íýëãýý õèéж хэвшñýí. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.1.2. Òºðèéí ¿éë÷èëãýýã èðãýäýä õ¿ðãýäýã òºðèéí àëáаí õààã÷äûí õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëæ, òºðèéí á¿õ òºðëèéí ¿éë÷èëãýý õ¿ðòýã÷ èðãýäèéí ñýòãýë õàíàìæèéã 70-ààñ äîîøã¿é õóâüä õ¿ðãýõ:

Òºðèéí ¿éë÷èëãýýã àëü áîëîõ èðãýäýä øóóðõàé õ¿ðãýõ, ÷àíàð õ¿ðòýýìæèéã ñàéæðóóëàõ äýñ äàðààòàé àðãà õýìæýý àâ÷ áàéíà. Иргэдэд тєрийн ђйлчилгээг чирэгдэлгђй, хєнгєн шуурхай хђргэх зорилгоор “Хђний аюулгђй байдлын судалгааны тєв” ТББ-аас хэрэгжђђлж байгаа тєслийн хђрээнд аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын дэргэд “Нэг цонхны ђйлчилгээ”-ний цэгийг нээж, ђйл ажиллагаагаа явуулж эхэлснээс хойш давхардсан тоогоор 61600 гаруй хђнд ђйлчлээд байна. Энэ ђйлчилгээний хђрээнд Иргэний бђртгэл, Хєдєлмєр халамж ђйлчилгээ, Нийгмийн даатгал, Хууль эрх зђйн зєвлєгєє єгєх, нотариат, банкны ђйлчилгээг нэг дороос авах боломж бђрдсэн нь иргэдийн талархлыг хђлээсэн ажил болсон байна. “Òºð áà èðãýí-Õàìòûí ç¿òãýë” àðãà õýìæýýã àéìãèéí Çàñàã äàðãûí áàòàëñàí õóâààðèéí äàãóó 2009 îíû 01 ä¿ãýýð ñàðààñ ýõëýí áàéãóóëëàãà, ñàëáàð á¿ðýýð òîäîðõîé óäèðäàìæèéí äàãóó çîõèîí áàéãóóëæ хэвшээд байна. Энэ ажлын хђрээнд иðãýä, îëîí íèéòýä áàéãóóëëàãà, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä ¿éë àæèëëàãààãàà òàéëàãíàí ìýäýýëæ, òýäíèé ñàíàà áîäëûã ñîíñîí, øèéäâýð ãàðãàõ, áîäëîãî áîëîâñðóóëàõ, ¿éë àæèëëàãààãàà ñàéæðóóëàõàä òóñãàí àíõààð÷ àæèëëàæ áàéãàà íü èðãýäèéí ñýòãýë õàíàìæèéí èëýðõèéëýë áîëсны зэрэгцээ Òºð-èðãýíèé õàìòûí îðîëöîî, óÿëäààã õàíãàõàä ÷èãëýñýí àæèë áîëæ áàéíà. Òºðèéí ¿éë÷èëãýýã èðãýäýä ¿ç¿¿ëæ áàéãàà çàðèì áàéãóóëëàãóóä òóõàéëáàë, àéìãèéí ÝÌÃ, Íýãäñýí ýìíýëýã, Õºäºëìºð õàëàìæ, ¿éë÷èëãýýíèé ãàçàð, Áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãóóä èðãýä, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýýñ ñýòãýë õàíàìæèéí ñóäàëãàà, ñàíàë àñóóëãà àâ÷ ä¿ãíýí ¿éë àæèëëàãààíäàà ä¿ãíýëò õèéн àæèëëàæ áàéíà. Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðààñ Ìîíãîë óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2009 îíû 143 äóãààð òîãòîîëîîð áàòàëñàí “Èë òîä áàéäëûí øàëãóóð ¿ç¿¿ëýëò”-èéã òºðèéí á¿õ øàòíû áàéãóóëëàãàä õ¿ðã¿¿ëýí ñóðòàë÷èëæ, èðãýäýä ìýäýýëýë èë òîä, íýýëòòýé áàéõ çàð÷ìûã õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý àâ÷ àæèëëàëàà. Уг тогтоолын хэрэгжилтийн явц Аймгийн ЗДТГ-т хэрхэн хэрэгжиж байгаа байдалд хяналт, шинжилгээ-ђнэлгээ хийõýä: -ёйл ажиллагааны ил тод байдлын шалгуур ђзђђлэлтийн хэрэгжилтийн явц-92.8% -Хђний нєєцийн ил тод байдлын шалгуур ђзђђлэлтийн хэрэгжилтийн явц-93.3% -Тєсєв санхђђгийн ил тод байдлын шалгуур ђзђђлэлтийн хэрэгжилтийн явц-95.7% -Тєрийн болон орон нутгийн ємчийн хєрєнгєєр бараа, ажил, ђйлчилгээ худалдан авах ажиллагааны ил тод байдлын шалгуур ђзђђлэлтийн хэрэгжилтийн явц- 92.0%, Аймгийн ЗДТГ-ын ђйл ажиллагааны ил тод байдлын шалгуур ђзђђлэлтийн хэрэгжилтийн ерєнхий дђн 4.69 хувьтай байна. Иргэдээс тєрийн ђйлчилгээг хэрхэн ђнэлж байгаа талаар сэтгэл ханамжийн судалгааг 2011 оны 10 дóãààð сард аймгийн Засаг даргын баталсан удирдамжийн дагуу сумдад шалган туслах ажлын хэсгђђд ажиллаж, Иргэдээс тєрийн ђйлчилгээг хэрхэн ђнэлж байгаа талаар сэтгэл ханамжийн судалгааг 2011 оны 10 дóãààð сард аймгийн Засаг даргын баталсан удирдамжийн дагуу сумдад шалган туслах ажлын хэсгђђд ажиллаж, 21 сумын 1113 иргэн, Мєрєн сумын 200, нийт 1313 иргэнээс 12-18 асууìæààð судалгаа авахад: *Хангалттай-39,8% *Дундзэрэг-44,8% *Хангалтгђй-18,4% гэж ђнэлэгдсэн байна. -Цаашид энэхђђ ђнэлгээний зэргђђдийн дунд зэрэг, хангалтгђй ђнэлгээний хувийг бууруулахад анхаарч ажиллах шаардлагатай нь харагдаж байна. Òºðèéí àëáàí õààã÷èéí ¿ð ä¿í, ìýðãýøëèéí ò¿âøèíã ¿íýëæ áàéãàà áàéäëûí òàëààð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà áóþó Òºðèéí àëáàíû ñàëáàð çºâëºëèéí äàðãûí ñîíñãîëûã 2009 оны 04 ä¿ãýýð сард àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí õóðàëäààíä îðóóëàí õýëýëö¿¿ëæ, “Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýíèé áèåëýëò, ìýðãýøèë, óð ÷àäâàр, àæëûí õàðèóöëàãûã äýýøë¿¿ëýõ òóõàé” àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí 35 äóãààð òîãòîîë ãàðñíûã òºðèéí á¿õ øàòíû áàéãóóëëàãóóäàä õýðýãæ¿¿ëýí àæèëàæ áàéíà.


/ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/ 4.1.3. Àéìàã, ñóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí ¿éë àæèëëàãààíû ñòðàòåãè, çîõèîí áàéãóóëàëòûí á¿òýö, îðîí òîîã øèíý÷ëýí áàòàëæ ìºðä¿¿ëýõ çàìààð òºñâèéí çàðäëûã õýìíýõ;

-Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 2008 îíû 67 äóãààð òîãòîîëîîð òîãòîîñîí àéìãèéí ÇÄÒÃ-ûí á¿òöèéí äàãóó îðîí òîîíû òîãòîîñîí õÿçãààðò áàãòààæ, “Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí á¿òýö, îðîí òîîã çºâøèëöºõ òóõàé” àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2008 îíû 345 äóãààð çàõèðàìæ ãàð÷, õýëòñ¿¿äýä áàéõ îðîí òîî, àëáàí òóøààëûã øèíý÷ëýí áàòàëæ ìºðä¿¿ëýí àæèëëàõ àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëñíýýð àéìãèéí ÇÄÒÃ íü 5 õýëòýñ, 1 øòàáòàé, òýäãýýðò íèéò 41 îðîí òîîòîé ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéíà. Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2008 îíû 338 äóãààð çàõèðàìæààð 22 ñóìûí ÇÄÒÃ-ûí á¿òöèéã øèíý÷ëýí òîãòîîí, 2009 îíû 14 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð Ìºðºí ñóìûí ÇÄÒÃ, Õàòãàë Òîñãîíû àæëûí àëáàíû á¿òýö, îðîí òîîã áàòëàí ìºðä¿¿ëæ байгаа боловч “Сóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí îðîí òîîíû õÿçãààðûã áàòëàõ òóõàé” МУ-ын Засгийн газрын 13 äóãààð òîãòîîë гарсантай холбогдуулан сумдын ЗДТГ-ын бђтэц, орон тооны талаарх асуудлыг дахин авч ђзэх шаардлага гарч байна. Аймгийн ЗДТГ-ын ђйл ажиллагааны стратеги тєлєвлєгєєг 5 стратеги, 5 бђтээгдэхђђний багц, 48 бђтээгдэхђђн, хэлтэс, албадаас нийлђђлэх ажил, ђйлчилгээ, тђђнийг хангахад чиглэсэн ажилтан, албан хаагчдын ђйл ажиллагаа, хђрэх ђр дђн, шалгуур ђзђђлэлт, хугацаа зэргээр нарийвчлан тєлєвлєж, аймгийн Засаг даргын дэргэдэх зєвлєлийн 2010.04.26-ны єдрийн хурлаар хэлэлцђђлж, 2010 оны А/160 дугаар захирамжаар батлуулан, хэлтэс, албадуудад хђргђђлэн, ђйл ажиллагааны жил, улирал, сарын тєлєвлєгєєтэй уялдуулан хэрэгжђђлэх талаар чиглэл, зєвлємж єгч ажиллаж байна. /Б-100.0%/

4.1.4. Àéìàã, ñóìûí ÇÄÒÃ-ûí òºðèéí àëáàí õààã÷èéí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëò, õýëòýñ, àëáàäûí ä¿ðìèéã øèíý÷ëýí áàòàëæ ìºðä¿¿ëýõ;

Аймгийн Засаг даргын Тамгын газар єєрийн дотоод ђйл ажиллагааг зохион байгуулах, аппаратын ђйл ажиллагааг хєнгєн шуурхай болгох, дэг журам, зохион байгуулалтыг єндєржђђлэхтэй холбогдсон харилцааг зохицуулахад чиглэгдсэн аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын “Хєдєлмєрийн дотоод журам”-ыг шинэчилж, аймгийн Засаг даргын Тамгын газрын 2009 оны 05 дугаар сарын 09-ний єдрийн аппаратын зєвлєгєєнєєр хэлэлцэж, Засаг даргын Тамгын газрын даргын 2009 оны 45 дугаар тушаалаар баталж, мєрдєн ажиллаж байна. Àéìàã, ñóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí ìýðãýæèëòí¿¿äèéí áîëîí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé ãàçàð, õýëòýñ, àëáàäûí àæèëòíóóäûí àæëûí áàéðíû òîäîðõîéëîëò, ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýã Òºðèéí àëáàíû çºâëºëèéí 2008 îíû 48 äóãààð òîãòîîëûí äàãóó øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëæ, òºðèéí àëáàí õààã÷äàä ìºðä¿¿ëæ áàéãààãèéí çýðýãöýý àéìгийн Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçрын Тєрийн захиргаа, удирдлагын хэлтэс, Хєгжлийн бодлогын õýëòэс, Санхђђ тєрийн сангийн хэлтсђђдийн дђрмийг ђйл ажиллагааны чиг ђђрэгт єєрчлєлт орсонтой холбогдуулан øèíý÷èëæ, аймгийн ЗДТГ-ын даргын 2009 оны 57, 66 дугаар тушаалаар батлуулан ìºðäºí àæèëëàæ áàéíà /Б-100.0%/

4.1.5. Òàðèàëàí, Öàãààí-¯¿ð, Øèíý-Èäýð, Àëàã-Ýðäýíý, Àðáóëàã ñóìäàä ÇÄÒÃ-ûí áàðèëãà øèíýýð áàðüæ, Öàãààííóóð ñóìûí ÇÄÒÃ-ûí õàëààëòûã øèíý÷ëýõ;

-Øèíý-èäýð, Öàãààí-¿¿ð, Тариалан ñóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí áàðèëãа áàðèãäàæ àøèãëàëòàíä îðîîä áàéíà. Àëàã-Эрдэнэ, Àðáóëàã ñóìäûí ÇÄÒÃ-ûí áàðèëãà óãñðàëòûí àæèë 2011 îíä ýõýëñýí.Öàãààííóóð ñóìûí ÇÄÒÃ-ûí õàëààëòûã øèíý÷ëýâ. /Б-90.0%/ /Б-100.0%/

4.1.6. Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ìýðãýæèë, ìýäëýãèéí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõ ¿å øàòòàé àðãà õýìæýý àâàõ;

-Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðààñ Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ìýäëýã áîëîâñðîëûã äýýøë¿¿ëýõ ñóðãàëò, ñåìèíàðûí íýãäñýí òºëºâëºãºº ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëæ áàéна. Сђђлийн жилђђдийн байдлаар òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ìýðãýøëèéí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõýýð Òºðèéí àëáàíû çºâëºë, Óäèðäëàãûí àêàäåìèòàé õàìòðàí 6 òºðèéí àëáàí õààã÷, Çàñãèéí ãàçðûí çàõèàëãàò áîëîí òºëáºðòýé ñóðãàëòàíä 8 òºðèéí àëáàí õààã÷ ìýðãýøëèéí ò¿âøèíã äýýøë¿¿ëýõ çîðèëãîîð òºðèéí, íèéãìèéí, áèçíåñèéí óäèðäëàãûí ñóðãàëòàíä õàìðàãäàæ áàéíà. Аймгийн Тєрийн албан хаагчдын “Ñóðãàëò” äýä õºòºëáºðèéã боловсруулж, аймгийн Засаг даргын À/257 дугаар захирамжаар батлуулан õýðýãæ¿¿ëж, òºðºëæñºí áîãèíî õóãàöààíû ñóðãàëòûã àéìàãòàà 86 óäàà çîõèîí áàéãóóëæ äàâõàðäñàí òîîãîîð 3658 òºðèéí àëáàí õààã÷ õàìðààä áàéíà Тєрийн албаны стандартыг хэрэгжђђлэх зорилгоор 2009, 2010 îíä Улаан-Уул, Цагааннуур, Рэнчинлхђмбэ, Ðàøààíò, Òºìºðáóëàã, Ãàëò, Æàðãàëàíò, Øèíý-èäýð сумдад ажлын байран дàõü сургалтыг зохион байгуулëàà.


/ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/ 4.1.7. ”Òºð áà èðãýí-õàìòûí ç¿òãýë” àðãà õýìæýý õýðýãæ¿¿ëýõ; -Òºðèéí àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò, èë òîä áàéäëûã õàíãàõ, òºðèéí áàéãóóëëàãóóä болон ААН-èéí àæëûí óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëàõ, òºð-èðãýíèé õîëáîîã áýõæ¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí “Òºð áà èðãýí-Õàìòûí ç¿òãýë” нээлттэй єдєрлєгийн ажлыг зохион байгуулах íýãäñýí удирдамж, õóâààðийг гарган 2009 оны 1-р улирлаас эхлэн зохион байгуулж õýâø¿¿ëýí, òºðèéí áàéãóóëëàãóóä, àæ àõóéí íýãæ¿¿ä õèéñýí àæëàà èðãýä, îëîí íèéòýä ìýäýýëýí ñóðòàë÷èëæ, èðãýäèéí ñàíàà áîäëûã ñîíñон, ýðãýõ õîëáîî, óÿëäààòàé àæèëëàæ áàéíà. “Òºð áà èðãýí ѕ Õàìòûí ç¿òãýë” àðãà õýìæýýã 2009 онд 20 óäàà çîõèîí áàéãóóëж, íèéò 23 òºðèéí áàéãóóëëàãà, 20 ãàðóé ÀÀÍ îðîëöñîí áà äàâõàðäñàí òîîãîîð 7300 ãàðóé èðãýäèéã õàìðóóëав. 2010 он гарсаар энэ ажлыг 6 удаа зохион байгуулж иргэдэд ажлаа мэдээлэн сурталчилж, тэдний санаа бодлыг сонссон байна. Энэхђђ ажлын хђрээнд тºðèéí ¿éë÷èëãýýã èðãýäýä ¿ç¿¿ëæ áàéãàà çàðèì áàéãóóëëàãóóä òóõàéëáàë, àéìãèéí ÝÌÃ, íýãäñýí ýìíýëýã, Õºäºëìºð õàëàìæ, ¿éë÷èëãýýíèé ãàçàð, áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãóóä èðãýä, ¿éë÷ë¿¿ëýã÷äýýñ ñýòãýë õàíàìæèéí ñóäàëãàà, ñàíàë àñóóëãà àâ÷ ä¿ãíýí ¿éë àæèëëàãààíäàà ä¿ãíýëò õèéн àæèëëàсан байна. Ìîíãîë Óëñûí Åðºíõèéëºã÷èéí çàðëèã, Çàñãèéí ãàçðûí òîãòîîëîîð ºãñºí ÷èãëýëèéí äàãóó óëñ îðîí äàÿàð жил бђр òýìäýãëýæ áàéãàà “Íýýëòòýé õààëãàíû ºäºð”-èéí íýãäñýí àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëæ, àéìãèéí Çàñàã äàðãûí çàõèðàìæààð òîìèëîãäñîí, àæëûí õýñãýýñ óäèðäàí ÷èãë¿¿ëæ àæèëëàâ. Íýýëòòýé õààëãàíû ºäðèéã çîõèîí áàéãóóëàõ óäèðäàìæèéã ñóì, áàéãóóëëàãà á¿ðò õ¿ðãýæ, Íýãäñýí àðãà õýìæýýã çîõèîí áàéãóóëëàà. Ýíý ºäºð íèéò 177 ñàíàë õ¿ñýëò èðãýäýýñ èðñíèé 62-ûã àéìãèéí ò¿âøèíä, 61-èéã òóõàéí áàéãóóëëàãóóäûí ò¿âøèíä øèéäâýðëàõ àðãà õýìæýý àâ÷ àæèëëàñíû çýðýãöýý Çàñãèéí ãàçàðò àâñàí àðãà õýìæýýíèéõýý талаар тайлан, мэдээ, ìýäýýëëèéã õ¿ðã¿¿ëэв. Àéìãèéí õýìæýýíèé òºðèéí á¿õ øàòíû áàéãóóëëàãàä íèéò 39215 ºðãºäºë, ñàíàë õ¿ñýëò èðñýíýýñ 38237-ã íü áóþó 97.5 %-èéã íü øèéäâýðëýí õàðèó ºã÷, Çàñãèéí ãàçðûí 67 äóãààð òîãòîîëûí äàãóó èðãýäýýñ òºðèéí áàéãóóëëàãà, àëáàí òóøààëòàíä õàíäàæ ãàðãàñàí ºðãºäºë, ãîìäîë øèéäâýðëýëòèéí ìýäýý, òàéëàíã óëèðàë á¿ð Çàñãèéí ãàçðûí Õÿíàëò øèíæèëãýý, ¿íýëãýýíèé õýëòýñò õ¿ðã¿¿ëæ байна. Èðãýäýýñ èðæ áàéãàà ºðãºäºë, ñàíàë õ¿ñýëòèéí äèéëýíõ õóâèéã ìºíãºí áîëîí ýä ìàòåðèàëûí òóñëàìæ, àæëûí áàéð, çýýë òºñºëä õàìðàãäàõûã õ¿ññýí ºðãºäºë, ãîìäëóóä ýçýëæ áàéíà. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.1.8. Òºðèéí àëáàíû õ¿íä ñóðòëûã àðèëãàæ, àðõèäàëòààñ àíãèæðóóëàõ ýðõ ç¿éí ¿íäñèéã á¿ðä¿¿ëæ ìºðä¿¿ëýõ;

-Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí ажилтнуудын õºäºëìºðèéí äîòîîä журамд òîäîðõîé ººð÷ëºëò¿¿ä õèéëýý. Òóõàéëáàë, àæëûí áàéðàíä àðõè óóñàí àæèëòàí àæëààñ ÷ºëººëºãäºõ, ¿¿ðýãò àæëàà óäàà äàðàà õàíãàëòã¿é áèåë¿¿ëáýë ¿ð ä¿íãèéí áîëîí õºäºëìºðèéí ãýðýýã öóöëàõ çýðýã õàðèóöëàãûí àñóóäëóóäûã øèíýýð òóñãàæ ºãñíèé ¿ð ä¿íä àæèëòíóóäûí àæëûí õàðèóöëàãà ñàéæèð÷, òºðèéí àëáàí õààã÷èéí íýð õ¿íä æèãä ñàéæðàõ õàíäëàãàòàé áîëæ áàéíà. 2009 îíä àæëûí õàðèóöëàãà àëäàæ, Òºñâèéí áàéãóóëëàãûí óäèðäëàãà, ñàíõ¿¿æèëòèéí òóõàé õóóëèéí 5 äóãààð ç¿éëä çààñàí “Óäèðäëàãà ñàíõ¿¿æèëòèéí çàð÷èì”-ûí çààëòûã çºð÷ñºí Óëààí-óóë ñóìûí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äàðãà Ñ.Øèøãýäìàà, Òºðèéí ñàíãèéí òºëººëºã÷ Ä. Óóãàíáàÿð íàðò àæëûí õàðèóöëàãûí àðãà õýìæýý àâ÷, àæëààñ íü ÷ºëººëñºí áàéíà. Тєрийн албаны хђнд суртлыг арилгах чиглэлээр Монгол улсын Засгийн газрын 2009 оны 143 дугаар тогтоолоор баталсан “Ил тод байдлыг шалгуур ђзђђлэлтђђд”-ийг сумд болон тєрийн бђх байгууллагуудад хђргђђлэн сурталчилж, “Хяналт шинжилгээ-ђнэлгээний ђр нєлєєг сайжруулах зарим арга хэмжээний тухай” аймгийн Засаг даргын 2009 оны 328 дугаар захирамж, “Мэдээ тайлангийн ђнэн бодит байдлыг хангах арга хэмжээний тухай” аймгийн Засаг даргын 2009 оны 172 дугаар захирамж гаргаж, биелэлтэнд нь хяналт тавин ажиллаж байна. 2010 оны 2 дугаар улиралд зохион байгуулагдах “Авилга, хђнд суртал, чирэгдлийн эсрэг хамтдаа” чуулга уулзалтын бэлтгэл ажлын хђрээнд ард иргэдээс аймгийн тєвийн тєсвийн 14 байгууллагын ажлын хариуцлага, авилга, хђнд суртал ямар байгаа талаар санал асуулга авах ажлыг эхлђђлж, асуулгын хуудсыг боловсруулан аймгийн ТББ-ууд, Мєрєн сумын багийн Засаг дарга нараар судалгааг авахуулж байна. Одоогийн байдлаар 1300 иргэдээс авахаас 800 орчим иргэнээс судалгаа аваад байна. Аймгийн Хууль зђйн хэлтэс, ИТХ-ын дэргэдэх ГХУСАЗЗ, АА цуглаан, Мєрєн телевиз хамтран “Архитай тэмцэх ђђ, архичинтэй тэмцэх ђђ” сэдэвт нээлттэй хэлэлцђђлгийг 2010 оны 3 сард холбогдох байгууллага, иргэдийн тєлєєллийг оролцуулан зохион байгуулсан. “АА” цуглааны ђйл ажиллагааг дэмжиж, Норкологийн тєвд тусгайлан ђйл ажиллагаагаа явуулах єрєєний асуудлыг шийдэж єглєє. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

4.1.9. Òºðèéí çàõèðãàà, óäèðäëàãûí õýëòñèéí ¿¿ðýã õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëæ, ìàíëàéëëûã äýýøë¿¿ëýõ;


Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí Òºðèéí çàõèðãàà óäèðäëàãûí õýëòñèéã ìàíëàéëàõ õýëòýñ áîëãîõ äýñ äàðààòàé àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. Аймгийн ЗДТГ-ын ТЗУХ нь Хяналт-шинжилгээ, ђнэлгээний тасагтайгаар зохион байгуулагдаж, хяналт-шинжилгээ, ђнэлгээг журам, аргачлалын дагуу графикт хугацаанд хийж, аймгийн ЗД-ын эрхлэх асуудлын хђрээний агентлаг, сумын ЗДТГ-ыг хамруулан, тэдгээрийн ђйл ажиллагааны ђр дђн, ололт, дутагдалд дђгнэлт хийн зєвлємж єгч хэвшлээ. Õýëòñèéí дђрмийг ЗДТГ-ын 2009 оны 57-р тушаалаар батлуулан мєрдєж, çîðèëãî, çîðèëòóóäûã òîäîðõîéëæ, àæëàà æèë, ñàðààð òºëºâëºí àæèëëàæ áàéíà. Õýëòñ¿¿äèéí àæèëòàé àæëàà íÿãò óÿëäóóëàí òýäгээрийн ђйл ажиллагаанд õÿíàëò-øèíæèëãýý, ¿íýëãýý õèéæ, àéìãèéí Çàñàã äàðãûí Òàìãûí ãàçðûí äîòîîä àæëûã зохицуулан çîõèîí áàéãóóëæ байна. Бодлогын хэрэгжилт, гђйцэтгэлийн явц, ђр дђнд ХШё хийх, энэ чиглэлээр бусад хэлтэс, байгууллагын мэргэжилтнђђдийг мэргэшил, арга зђйн удирдлага, мэдээллээр хангаж, зєвлєëгєє, дэмжлэг ђзђђлж байна. “Ã¿éöýòãýëèéí ÿâö, ¿ð ä¿íä ÕØ¯ õèéõ àðãà÷ëàë, àíõààðàõ àñóóäàë” ñóðãàëòûã 4 óäàà çîõèîí áàéãóóëæ, àéìãèéí ÇÄÒÃ-ûí ìýðãýæèëòí¿¿ä, àãåíòëàãèéí õîëáîãäîõ àæèëòíóóäûã õàìðóóëав. ТЗУХ-ээс ЗДТГ-ын даргын баталсан удирдамжийн дагуу дотоод хэлтсђђдэд ажиллан зєвлєн тусалж, дэмжлэг ђзђђлэв. “ÕØ¯-íèé ¿ð íºëºº, àæëûí õàðèóöëàãûã ñàéæðóóëàõ çàðèì àðãà õýìæýýíèé òóõàé” àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 328 äóãààð çàõèðàìæ ãàð÷, òºðèéí áîäëîãî, çîðèëòûí õýðýãæèëòèéã õàíãàæ, ã¿éöýòãýë, ¿éë àæèëëàãààíû ¿ð ä¿íã ÷àíàðæóóëàõ, àéìãèéí ÇÄÒÃ, ñóì, àãåíòëàãèéí àæëûí óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëàõ, ÕØ¯, ìýäýý, ìýäýýëëèéí áîäèò áàéäëûã õàíãàõ, ýíý àæèëä òîäîðõîé õºðºíãº çàðöóóëàí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ, àëáàí õààã÷äûí àæëûí õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëýõ òàëààð àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ТЗУХ-т ирђђлж байх мэдээ, мэдээлэл, тайлангийн шинэчилсэн хуваарийг гарган тєрийн байгууллагуудад хђргђђлж, нэгтгэсэн мэдээ, тайланг хугацаанд нь Мîíãîë Уëñын ЗГХЭГ-т хђргэж, Зàñàã äàðãûí çºâëºëийн гишђђдэд танилцуулж байх арга хэмжээ авч ажиллаж байна. Тºðèéí àæëûí çîõèîí áàéãóóëàëò, èë òîä áàéäëûã õàíãàõ, òºðèéí áàéãóóëëàãóóä, àæ àõóéí íýãæ¿¿äèéí àæëûí óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëàõ, òºð-èðãýíèé õîëáîîã áýõæ¿¿ëýõэд анхааран ажиллаж байна. Энэ хђрээнд аймгийн ЗДТГ-аас 10 тєрлийн тогтмол ажлуудыг хэвшђђлэн ажиллаж, ТЗУХ-ээс ерєнхий удирдлага, зохицуулалтаар хангаж байна. Тухайлбал, аймгийн ЗДТГ-ын ажилтнуудыг чадваржуулах, мэдлэгийг нь дээшлђђлэхээр “Мэдээллийн цаг”, “Хуулийн цаг” ажлууд, мєн агентлаг, байгууллага, аж ахуйн нэгжђђдийн дарга, удирдлагын ажил хэргийн уулзалт цугларалт, “Тєр ба иргэнѕХамтын зђтгэл” нээлттэй єдєрлєг зэргийг удирдамж, хуваарийн дагуу зохион байгуулж, ажлын уялдаа холбоогоо сайжруулах удирдлагын мэдээллийн нэгдмэл байдлыг хангах чиглэл барин ажиллаж байна. Аймгийн Засаг даргын Тамгын газраас 2010 оныг “Тєрийн албан хаагчдын хариуцлагыг єндєржђђлж, иргэдтэй ажиллах жил” болгон зарлаж, жилийн ажлыг зохион байгуулах аймгийн хорооны гишђђдийн бђрэлдэхђђнийг аймгийн Засаг даргын захирамжаар баталсны зэрэгцээ тєрийн албан хаагчийн хариуцлагыг дээшлђђлж, тєрийн бодлого, ђйл ажиллагааны хяналт-шинжилгээ, ђнэлгээний ђр нєлєє, чадавхийг сайжруулж, тєрийн удирдлагад иргэний нийгмийн оролцоог хангаж, иргэдэд ђзђђлэх тєрийн ђйлчилгээний чанарыг нэмэгдђђлэхэд чиглэсэн 8 зорилт бђхий ђйл ажиллагааны тєлєвлєгєє баталж, хэрэгжђђлэн ажиллаж байна. Энэõ¿¿ жилийн ажлын хђрээнд 2010 оны 05 дугаар сарын 05-нд аймгийн “Тєрийн албан хаагчдын анхдугаар зєвлєгєєн”-ийг зохион байгуулж, уг зєвлєгєєнд тєрийн албаны нэр хђндийг єргєж, ђйл ажиллагаа, ђр дђнгээрээ шалгарсан 300 тєлєєлєгч оролцож, аймгийн нийт тєрийн байгуóллагууд, тєрийн албан хаагчдад хандан “Уриалга” гаргалаа. Уг зєвлєгєєнд Монгол Улсын Засгийн газрын ахлах референт н.Оргодол, референт н.Ганболд, Тєрийн албан зєвлєлийн дарга н.Зђмбэрэллхам, Ажлын албаны дарга н.Самбалхђндэв, Удирдлагын академийн багш н.Энхмандах нар оролцож ђг хэлэхдээ: Аймгийн “Тєрийн албан хаагчдын анхдугаар зєвлєгєєн” хийж тєрийн албаны ємнє тулгамдаж байгаа асуудал, цаашид хийх ажлынхаа талаар тєрийн бђх шатны байгууллагын тєлєєлєл хуран цуглаж зєвлєлдєн хэлэлцэж байгаа явдал нь цаг ђеэ олсон арга хэмжээ болсон байна гэж ђнэлж, зєвлєëгєєнєєс гаргах шийдвэрээ хэрэгжђђлэх ђђрэг, чиглэлийг тєлєєлєгчдєд єглєє. Мєн зєвлєëгєєний ђеэр аймгийн бђх шатны тєрийн байгууллага, тэдгээрийн албан хаагчдын ђйл ажиллагааны гђйцэтгэл, ђр дђнг сайжруулах, чадавхийг дээшлђђлэхэд чиглэгдсэн 6 цагийн сургалт семинарыг тусгай хєтєлбєрийн дагуу зохион байгууллаа. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.1.10. Àéìàã, ñóìûí íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ ¸ñíû áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàõ àæèëëàãààã øèíý øàòàíä ãàðãàæ, íóòàã äýâñãýðèéí õºãæëèéí àñóóäëûã áèå äààí øèéäâýðëýõ; Аймгийн Засаг даргын 2009-2012 оны ђйл ажиллагааны хєтєлбєрийг Монгол улсын Засгийн газрын ђйл ажиллагааны хєтєлбєрт дэвшђђлсэн зорилтуудыг аймаг, орон нутагт хэрэгжђђлэх, нутгийн захиргааны байгууллагаас аймгийнхаа эдийн засаг нийгмийг хєгжђђлэхэд нэн тэргђђнд шаардлагатай асуудлуудыг тусгасан 142 зорилт бђхий 345 арга хэмжээтэйгээр боловсруулан аймгийн ИТХ-ын 3 дугаар хуралдаанаар батлуулан, хэрэгжђђлэх арга хэмжээний нарийвчилсан


тєлєвлєгєєг гаргаж, хагас, бђтэн жилээр хэрэгжилтийн явц, биелэлтэнд нь хяналт-шинжилгээ, ђнэлгээ хийж, ђр дђн, биелэлтийн явцыг аймгийн ЗДДЗ-ийн гишђђдийн болон ИТХТ-ийн хуралдаанд оруулж, хэлэлцђђлэн ђнэлэлт, дђгнэлт авч байна.

Аймгийнхаа ИТХ-тай хамтран “Хєвсгєл хєгжил” форум зохион байгуулж, Улаанбаатар хот дахь нутгийн зєвлєл, аймгаас тєрєн гарсан тєр, нийгмийн зђтгэлтнђђд, эрдэмтэн мэргэд, бизнесменђђд, нутгаа гэсэн сэтгэлтэй уугуул иргэдээ оролцуулан санал бодлоо солилцож, аймгийн хєгжлийн гарцыг тодорхойлов. Аймгийн тђвшинд шийдэх тулгамдсан асуудал бђрийг аймгийн ИТХ, ИТХТ-ийн хуралдаануудаар оруулан тодорхой шийдвэр гаргуулан хэрэгжђђлж байна. Аймгийн ЗДТГ-аас ИТХ-д 13, ИТХ-ийн Тэргђђлэгчдийн хуралдаанд 68 асуудал оруулан шийдвэрлђђллээ. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

4.1.11. Ñóìäûí Èðãýäèéí òºëººëºã÷äèéí õóðëûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí äàðãà, Çàñàã äàðãà íàðûí õàìòàðñàí ñóðãàëò, ñåìèíàð çîõèîí áàéãóóëàõ;

Сумдын Иргэдийн Тєлєєлєгчдийн Хурлын Тэргђђлэгчдийн дарга, Засаг дарга нарын хамтарсан сургалт, семинарын ђр нєлєє, хандлагыг сайжруулах талаар дэс дараатай арга хэмжээг авч байна. “Удирдлагын нэгдмэл байдлыг хангаж, дэвшђђлсэн зорилтыг хэрэгжђђлье” сэдэвт семинар-сургалтыг 2 удаа 32 цагаар, “Нутгийн єєрийн удирдлага болон нутгийн захиргааны байгууллагын уялдаа холбоог сайжруулж, аймгийн Засаг даргын ђйл ажиллагааны хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэх ажлын ђр нєлєєг дээшлђђлэх” сэдэвт сургалт семинарыг 1 удаа 16 цагаар зохион байгуулж, сумдын ИТХ-ын дарга, Засаг дарга нарыг оролцууллаа. Мєн “Орон нутгийн бие даан шийдвэр гаргах чадамжийг дээшлђђлэх нь” сэдэвт сургалтыг Конрад Аденауэрын сан, Удирдлагын академийн багш нарын оролцоотойгоор 2009 оны 1 дђгээр улиралд 2 хоног, “Тєрийн албаны шинэтгэл ба тєрийн ђйлчилгээг тєгєлдєржђђлэх нь” сургалтыг УИХ-ын Тамгын газар, Конрад Аденауэрын сан, Улс тєрийн боловсролын академитай хамтран 1 удаа зохион байгуулж, сумдын ИТХ-ын дарга, Засаг дарга нар болон аймгийн ИТХ-ын тєлєєлєгчдийг хамрууллаа. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.1.12. Òºðèéí æèíõýíý àëáàíû óäèðäàõ àëáàí òóøààëä òàâèãäàõ òóñãàé øààðäëàãàä íèéö¿¿ëýí òºðèéí çàõèðãààíû áîëîí òºðèéí òóñãàé àëáàíû óäèðäàõ àëáàí òóøààëä òîìèëîãäîõ àæèëòíûã íýýëòòýé ºðñºëäººíèé çàð÷ìààð ñîíãîí øàëãàðóóëàõ;

Ñ¿¿ëèéí 3 æèëèéí áàéäëààð òºðèéí æèíõýíý àëáàíä àíõ îðîõ èðãýíèé òºðèéí àëáàíû ìýðãýøëèéí øàëãàëòûã 9 óäàà çîõèîí áàéãóóëæ, íèéò 284 àæëûí áàéðàíä 1125 èðãýí òýíöýæ, íººöºä á¿ðòãýãäñýíýýñ, 284 èðãýí àæëûí áàéðàíäàà òàâèãäñàíû çýðýãöýý óäèðäàõ àæèëòíû àæëûí áàéðàíä 69 èðãýí, òºðèéí àëáàíä àíõ îðîõ èðãýäèéí íººöºíä áàéíà. -2009 îíä áàãèéí Çàñàã äàðãûí íººö á¿ðä¿¿ëýõ òºðèéí àëáàíû ìýðãýøëèéí øàëãàëòыг зохион байгуулж, 124 ажлын байранд 746 èðãýí á¿ðòãýãäñýíýýñ óã øàëãàëòàíä 508 èðãýí òýíöýí áàãèéí Çàñàã äàðãûí íººöºä á¿ðòãýãäëýý. /Б-100.0%/

4.1.13. Òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ìýäýýëëèéã òºðèéí àëáàíû õ¿íèé íººöèéí ìýäýýëëèéí íýãäñýí ñàíä îðóóëàõ;

2007 îíîîñ аéìãèéí õýìæýýíèé òºðèéí àëáàí õààã÷äûí ìýäýýëëèéг òºðèéí àëáàíû õ¿íèé íººöèéí ìýäýýëëèéí ñàíä îðóóëàõ àæëûã аймгийн ÇÄÒÃ-ûí Òºðèéí çàõèðãàà óäèðäëàãûí õýëòñèéí ìýðãýæèëòí¿¿ä òºðèéí á¿õ øàòíû áàéãóóëëàãóóäûí мэдээллийн санд мэдээлэл оруулж буй õ¿ì¿¿ñèéã ÷èãë¿¿ëæ, óäèðäëàãààð õàíãàн ажилласны дђнд 2009 онд 5544, 2010 îíä 5688, 2011 онд 5875 òºðèéí àëáàí õààã÷èéí çîõèõ øààðäëàãà õàíãàñàí мэдээллийг Ìîíãîë Óëñûí Òºðèéí àëáàíû çºâëºëä õ¿ëýýëãýí ºãñºí áàéíà. Óã ìýäýýëëèéí ñàíä àéìàã, ñóìûí ÇÄÒÃàçàð, ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé ãàçàð, õýëòýñ, àëáàäóóä, ýìíýëýã, ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí áîëîí áóñàä òºðººñ öàëèíæèæ áàéãàà àëáàí õààã÷äûí ìýäýýëë¿¿ä äýëãýðýíã¿éãýýð îðñîí áàéíà. Мєн тєрийн бђх шатны байгууллагуудын албан хаагчдын хувийн хэргийг нэг бђрчлэн цэгцэлж, хадгалалт, хамгаалалтыг сайжруулан ажиллаж байна. /Б-100.0%/

4.1.14. Тєр-иргэний харилцан итгэлцлийг бэхжђђлэхђйц нийтийг хамарсан аливаа асуудлыг шийдвэрлэхэд иргэд, сайн дурын хамтлаг, сонирхлын бђлгђђдийг оролцуулах боломж бђрдђђлэх:

Аймгийн Засаг даргын 2009 оны 02 дугаар захирамжаар аймгийн Засаг даргын дэргэдэх зєвлєлийн бђрэлдэхђђнийг шинэчлэн батлахад иргэний нийгмийн байгууллагын тєлєєллийг /аймгийн ёЭХ-ны даргыг/ оролцуулсан бєгєєд аймаг, орон нутгийн аливаа асуудлыг хэлэлцэж шийдвэрлэхэд уг тєлєєлєл тогтмол оролцож, санал бодлоо илэрхийлж байна.


Монгол улсын Засгийн газрын 2010 оны 143 дугаар тогтоолын дагуу улсын болон орон нутгийн тєсвийн хєрєнгє оруулалтаар аймагт хийгдэж буй ажлын тендерийг шалгаруулах ђнэлгээний хороонд ТББ-уудын тєлєєллийг тогтмол оролцуулж хэвшсэн.

Аймгийн ИТХТ-ын 2011 оны 18 дугаар тогтоолоор нийтийг хамарсан болон орон нутгийн эдийн засаг, хєгжлийн бодлого боловсруулах, тэдгээрийн биелэлт хэрэгжилт, ђр дђнгийг ђнэлж дђгнэх ажилд иргэний нийгмийн оролцоог хангах зорилго бђхий “Иргэний танхим”-ыг байгуулан, 2011 онд нийт 113 иргэдийг оролцуулсан 4 удаагийн нээлттэй хэлэлцђђлэг зохион байгуулж, гарсан санал шђђмжийн дагуу аймгийн ИТХТ-ийн 4 тогтоол гарган, холбогдох байгууллага, албан тушаалтнуудад ђђрэг чиглэл єгч ажиллаж байна.

Аймгийн ТББ-уудын анхдугаар зєвлєгєєнийг иргэний нийгмийн 38 тєлєєлєл болон аймгийн удирдлагууд, тєрийн байгууллагын дарга нарыг оролцуулан “Тєр ба иргэний нийгмийн хамтын ажиллагаа” сэдвийн дор 2011.04.01-нд зохион байгуулж, “Хєвсгєл аймгийн тєрийн болон ТББ-уудын хамтын ажиллагааны чиглэл”-ийг батлав. Энэхђђ чиглэлийг хэрэгжђђлэх тухай аймгийн Засаг даргын 2011 оны А/231 дђгээр захирамжийг гарч, агентлагуудад хђргђђлсэн. “Тєр ба иргэний нийгмийн хамтын ажиллагаа” зєвлєгєєний ђеэр “Байгаль орчин”, “Нийгмийн салбар”, “иргэдэд нээлттэй-тунгалаг засаглал” гэсэн 3 салбар хуралдаан хийж, энэ чиглэлээр цаашид тєр ба ТББ-ууд хамтран ажиллах чиглэлээ тодорхойлов.

Зєвлєгєєний дђнд аймгийн ТББ-уудын єєр хоорондын болон тєрийн байгууллагуудын харилцаа, хамтын ажиллагаанд ахиц дэвшил гарч, аймгийн “ТББ-уудын нэгдсэн холбоо” байгуулагдан, тус холбооноос санаачилсан “Тунгалаг засаглалд-Иргэний оролцоо” хєтєлбєрийг аймгийн Засаг даргын дэргэдэх зєвлєл болон аймгийн ИТХТ-ийн хурлаар хэлэлцэн баталж, ИТХТ-ийн 103-р тогтоолоор батлагдан ТББ-уудын талаар аймагтаа хэрэгжђђлэх бодлогын баримт бичигтэй болов.

2009 оноос Улаанбаатар болон Эрдэнэт хот дахь “Хєвсгєл аймгийн нутгийн зєвлєл”-тэй хамтын ажиллагаа эрс идэвхижиж, нутгаа гэсэн иргэдийн дэмжлэг, санал санаачлага єрнєснєєр хєгжлийн тєлєєх салбар бђрт олон ажлыг хамтын хђчээр хийж гђйцэтгэв.

Мєн аливаа хєтєлбєр, тєлєвлєгєє, ђндсэн чиглэл, стратеги тєлєвлєгєєнђђдийг боловсруулахдаа боловсруулах ажлын хэсэгт нь тухайн салбарын иргэний нийгмийн байгууллагууд болон тухайн салбарын мэргэшсэн хувь хђн, зарим тєслийн байгууллагууд зэргээс тогтмол оролцуулах буюу саналыг нь албан ѐсоор, бичгээр авч байна. /Б-100.0%/ 4.1.15. Òºðèéí çàðèì ÷èã ¿¿ðãèéã õóâèéí õýâøëèéí áîëîí èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãààð ãýðýýíèé ¿íäñýí äýýð ã¿éöýòã¿¿ëýõ;

Àймгийн ЗДТГ нь “Аâëèãà, õ¿íä ñóðòàëòàé òýìöýõ ÒÁÁ-óóäûí ñ¿ëæýý”-òýé гэрээ байгуулан õàìòðàí àæèëëàæ, àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 205, 261, 2010 оны А-183 äугааð çàõèðàìæууд гарч àéìãèéí òºðèéí áàéãóóëëàãóóäûí àæèë ¿éë÷èëãýý, ÷àíàð, õ¿ðòýýìæ, ¿ð ä¿íã õýðýãëýã÷ýýð ¿íýë¿¿ëæ ä¿ãí¿¿ëýõ àæèëä çîðèóëàí нийт 930,000 òºãðºã òóñ òóñ çàðöóóëж, уг ажлын хђрээнд Öàãààííóóð ñóìûн болон àéìãèéí тєвийн 5 òºðèéí áàéãóóëëàãûã ñîíãîí èðãýäýýñ тэдгээрийн ђйл ажиллагааны талаар àñóóëãа àâч, дђнг нэгтгэн ИТХ-ын дэргэдэх ГХУСАЗЗ-ын хуралд оруулж танилцуулан уриалга гарсан.

Аймгийн ЗДТГ, ХХёХ, БСГ зэрэг байгууллагууд 2009-2011 онд ХЭАХН, “Итгэлийн бяцхан элч сан”, “Ахмад багш нарын холбоо”, “Алунгоо эх, ђрсийн сургаалийн тєв”,“Хєгжлийн бэрхшээлтэй хђђхдийн эцэг эхийн холбоо”, “Эг-ёђр, эх нутаг хєдєлгєєн”, “Ойт хээр нийгэмлэг” болон тєрєл бђрийн мэргэжлийн холбоод зэрэг ТББ-уудаар хєдєлмєр эрхлэлтийг дэмжих чиглэлийн сургалтууд, чийрэгжђђлэх болон нєхєн сэргээх эмчилгээ, асрамж, халамжийн ђйлчилгээ, зєвлєгєє єгєх, хєгжлийн бэрхшээлтэй хђђхдийг дэмжих зэрэг тєрєл бђрийн ажил ђйлчилгээг жил бђр гэрээгээр гђйцэтгђђлж ажилласан байна.

0

50

100

2009 он

2010 он

2011 он

28,7 52,3 46,8

ИНБ-уудаар гэрээгээр гүйцэтгүүлсэн ажлын дүн /сая төгрөгөөр/

ТББ-уудаар гэрээгээр гүйцэтгүүлсэн ажлын дүн /сая төгрөгөөр/


Аймгийн БОАЖГ-аас “Хєвсгєл-Аялал, мэдээлэл холбоо” ТББ-тай хамтран ажиллах гэрээ байгуулж, гэрээний хђрээнд тус ТББ-г 2010 онд ажлын байр, гарын авлага, материалаар ханган, хамтран ажиллах тєлєвлєгєє гарган мєрдєж ажиллав.

Àéìãèéí Çàñàã äàðãàас аймгийн “Õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ íèéãýìëýã”-тэй á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëàæ, àæëûí áàéð, техник хэрэгслээр õàíãàí 2009 онд 5.3 сая òºãðºã, 2010 онд 7,0 сая тєгрєг, 2011 онд 2,5 сая тєгрєгийн тєсвийг шийдвэрлэн єгч èðãýäèéí ýðõ àøèã, õ¿íñíèé õàíãàìæ àþóëã¿é áàéäëûã õàìãààëàõад ÷èãëýñýí àæëóóä ã¿éöýòã¿¿ëж байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.1.16. Àéìãèéí ÇÄÒÃàçàð, ¯éëäâýð÷íèé ýâëýëèéí áîëîí àæèë îëãîã÷ ýçäèéí õîëáîîíû õîîðîíä áàéãóóëàõ õºäºëìºð íèéãìèéí çºâøëèéã õàíãàõ 3 òàëò õýëýëöýýðèéí ÷àíàð ¿ð ä¿íã äýýøë¿¿ëæ, õýëýëöýýðò òóñãàãäñàí àñóóäëûã àéìãèéí ýäèéí çàñàã, íèéãìèéã õºãæ¿¿ëýõ ¿íäñýí ÷èãëýëä òóñãàæ õýðýãæ¿¿ëýõ;

Àéìãèéí ЗДТГ, ¯ÝХ áîëîí АОЭХ-ны õîîðîíä Õºäºëìºð íèéãìèéí çºâøëèéí ãóðâàí òàëò õýëýëöýýð,тђђнийг õýðýãæ¿¿ëýх òºëºâëºãººã 44 заалттайгаар áàòалж, ìºðäºí àæèëëàæ áàéíà. 3 тал хорооны бђрэлдэхђђн 2010 оны 2-р сард хуралдаж, тєлєвлєгєєний хэрэгжилтийг хэлэлцэн дђгнэж, хэлэлцээрийг тодотгон 16 арга хэмжээг нэмж оруулсан. Хэлэлцээрийг хэрэгжђђлэх тухай асуудлыг аймгийн 2009, 2010 онуудад ђндсэн чиглэлд заалт болгон тусгаж хагас, бђтэн жилээр хэрэгжилтийг нь тооцож ажилласан. Аймгийн ЗДТГ-ын зђгээс хђлээсэн ђђргийнхээ хђрээнд дараахь ажлуудыг хийж байна.

Õºäºëìºðèéí ìàðãààíûã øóóðõàé çîõèöóóëàõ àéìãèéí ñàëáàð õîðîîã àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû А-273 òîîò çàõèðàìæààð бђрэлдэхђђнийг шинэчлэн áàéãóóлж, ђйл ажиллагааг нь дэмжин 2010 онд аймгаас 2,0 сая тєгрєгийн тєсвийг шийдвэрлэж єгєв. Тус õîðîî íü 2009-2011 онд íèéò 68 èðãýíèé єргєдєл, гомдлыг хуулийн дагуу шийдвэрлэн çºâëºìæ ãàðãàж єгсєн. Мєн тус хорооны гишђђд 2010-2011 онд давхардсан тоогоор 19 удаа суманд ажиллаж, салбар хорооны ђйл ажиллагаа болон хєдєлмєрийн эрх зђйн талаар иргэдэд мэдээлэл, зєвлєгєє єгєв.

2009 оны 8 сарä талууд õàìòðàí “Õºäºëìºðийн харилцаа-íèéãìèéí ò¿íøëýë” 2 єдрийн ñóðãàëò ñåìèíàðûã çîõèîí áàéãóóëæ àéìãèéí òºâ, á¿õ ñóìäûí 3 òàëûí òºëººëºã÷äèéã õàìðóóëж, 2 байгууллага, 225 иргэнд гарын авлага тараасан.

2010 оны 7 сард àéìãèéí ÇÄÒÃ, ¯ÝÕ, ÀÎÝÍÕ-íîîñ õàìòðàí “Õºäºëìºðийн бага чуулган”, сургалт зохион байгуулж, бђх сумын Засаг дарга, ёЭХ, АОЭХ-ны тєлєєллийг оролцууллаа.

2009 онд Аймгийн Засаг даргын 230 дугаар захирамжаар 3 талын оролцоотой “Хєдєлмєрийн аюулгђй ажиллагаа, эрђђл ахуйн салбар хороо”-г байгуулж, энэ хорооноос ААН, байгууллагуудад 36 удаа хяналт шалгалт хийж, илэрсэн зєрчлийн 86%-ийг арилгуулж, шалгалтын дђн болон хорооны тухай орон нутгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгслђђдээр нийт 24 удаа тєрєл бђрийн хэлбэрээр мэдээлсэн байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ 4.1.17. Îðîí íóòãèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãûí ÷ºëººò áàéäëûã õàíãàõ;

-Îðîí íóòãèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí áàéãóóëëàãûí ÷ºëººò áàéäëûã õàíãàõ, òºðèéí á¿õ ¿éë÷èëãýý, ¿éë àæèëëàãààã íýýëòòýé èë òîä áàéëãàõàä îíöãîé àíõààð÷ á¿õèé ë ¿éë àæèëëàãààíä àéìàãò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëæ áàéãàà õýâëýë ìýäýýëлèéí байгууллагын тєлєєллийг урьж îðîëöóóëæ хэвшээд áàéíà. Мєрєн суманд ђйл ажиллагаа явуулж байгаа 5 телевиз, “Далай ээж”, “Эрх чєлєє” сонины ђйл ажиллагааг дэмжиж, 2010 онд тєсвєєс нийтдээ 2,0 сая тєгрєг, “Хєвсгєлийн долгион” радиод 7,0 сая тєгрєгийг аймгийн Засаг даргын нєєц сангаас олгоод байна. Ìºðºí ÒВ-ийг õóâü÷èëæ, Ñêàé ÒВ áàéãóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëсэн бєгєєд одоо ямар нэгэн тєрийн байгууллагын хараат телевиз байхгђй, бђгд бие даасан, хувийн хэвшлийн телевизђђд болсон. Одоогоор аймгийн хэмжээнд 5 хувийн телевиз, 2 сонин, 3 богино долгионы радио ФМ ажиллаж байна. Óëèðàë á¿ð õýâëýëèéí áàãà õóðàë çàðëàæ, àéìãèéí òºð çàõèðãàаíû áîëîí ÀÀÍ, áàéãóóëлàãà õèéñýí àæëàà òàéëàãíàæ, èðãýäèéí ñàíàë, õ¿ñýëòèéã õ¿ëýýí àâ÷, ò¿¿íèé ìºðººð õîëáîãäîõ àðãà õýìæýý àâ÷, ýðãýæ ìýäýýëýõ ¿éë àæèëëàãàà õýâøýýä áàéíà. Зарим тєрийн байгууллагууд хэвлэл, мэдээллийн байгууллагуудтай гэрээ байгуулан ђйл ажиллагааны чиглэлийнхээ дагуу мэдээлэл, танин мэдэхђйн сургалт-сурталчилгааны ажил хийж тогтмолжуулж байна. Аймгийн ЗДТГ-ын даргын 2010 оны А/10 тушаалаар ЗДТГ-аас зохион байгуулах тогтмол ажлуудын хуваарь, удирдамжийг баталсан ба ђђнд аймгийн ЗДТГ-аас 7 хоног бђр хуваарийн дагуу аймгийн телевизђђдэд тодорхой цагуудад мэдээлэл єгч, ажлаа сурталчлан мэдээлэх ажил хийгдэж байхаар зохицуулалт хийгдээд байна.

/Б-100.0%/


4.1.18. Àéìàã, ñóìûí Çàñàã äàðãûí ¿ð ä¿íãèéí ãýðýýãýýð õ¿ëýýõ õàðèóöëàãûã ºíäºðæ¿¿ëýõ;

-Бђх сумдын Засаг дарга нартай аймгийн Засаг дарга жил бђр тєсвийн багцын хђрээнд бђтээгдэхђђн нийлђђлэх гэрээг байгуулан ажиллаж байна. Аймаг, сумын Засаг дарга нарын батламжийн гэрээг хагас, бђтэн жилд, бђтээгдэхђђн нийлђђлэлтийн гэрээний хэрэгжилтийг жилд нэг удаа тооцон дђгнэж байна. 2009 îíû 03 äóãààð ñàð, 2010 оны 1, 10 äóãààð сард тус тус 1 удаа á¿õ ñóìäыг бђсчлэн øàëãàæ, çºâëºí òóñàëж, цаг ђеийн байдал болон єгсєн ђђрэг даалгаврын биелэлт, гарч буй шийдвэрђђд орон нутагт хэрхэн хэрэгжиж байгаад ђнэлэлт дђгнэлт єгч ажиллалаа. Шалгалтын дђн болон цаашид àâàõ àðãà õýìæýýíèé òàëààð àéìãèéí Çàñàã äàðãûí çºâëºëèéí ºðãºòãºñºí õóðëààð, бђх сумдын Засаг дарга нарыг байлцуулан хэлэлцђђлж, сумдын удирдлагуудад хурлын тэмдэглэлээр ђђрэг єгєгдсєн. -Òóõàéí îíû хяналт-шинжилгээ, ђнэлгээ хийсэн дђн болон шалгалтын материалûã íýãòãýæ, зєвлємж бђхий “Товхимол” гарган ñóìûí ÇÄÒÃ áîëîí ýðõëýõ àñóóäëûí õ¿ðýýíèé ãàçàð, õýëòýñ, àëáàäàä õ¿ðã¿¿ëæ õýâøñýí áàéíà. -Ñóìûí Çàñàã äàðãà íàðûí àæëûí õàðèóöëàãûã äýýøë¿¿ëæ, òºð çàñãèéí áîäëîãî øèéäâýðèéã èðãýäýä øóóðõàé õ¿ðãýæ, òºð-èðãýíèéã õîëáîõ ã¿¿ð áîëæ àæèëëàõ òàëààð àéìãèéí óäèðäëàãóóä óäàà äàðàà ¿¿ðýã-÷èãëýë ºã÷, òºðèéí ºìíº õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý óõàìñàðëàõã¿é, õàðèóöñàí àæèëäàà õàðèóöëàãàã¿é õàíäñàí çàðèì ñóìûí óäèðäëàãóóäад àæëàà ñàéæðóóëàõ ¿¿ðýã ÷èãëýëèéã áàéíãà ºã÷ ¿ð ä¿íãèé íü òîäîðõîé õóãàöààíä òîîöîí àæèëëàæ áàéãàà íü ¿ð ä¿íãýý ºã÷ áàéíà. /Б-100.0%/ 4.1.19. ”Áàãèéí õºãæëèéã äýìæèõ” àéìãèéí äýä õºòºëáºð áàòëóóëæ ìºðäºõ; -“Áàãèéí õºãæëèéã äýìæèõ” àéìãèéí äýä õºòºëáºðèéã áîëîâñðóóëàí àéìãèéí Çàñàã äàðãûí äýðãýäýõ çºâëºë, ÈÒÕÒ-èéí õóðàëäààíààð õýëýëö¿¿ëæ, àéìãèéí ÈÒÕÒ-èéí 2009 îíû 107 äóãààð òîãòîîëîîð áàòàëæ, õýðýãæ¿¿ëýí àæèëëàæ áàéíà. Энэ хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэх зорилгоор 2008 онд 600,0 сая тєгрєг, 2009 онд 180,0 сая тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийгдсэн ба 2010 онд 3 тэрбум гаруй тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийхээр тєлєвлєгєє батлуулан ажиллаж байна. /Б-100.0%/

4.1.20. Áàãèéí õºãæëèéã õàíãàõ õºðºíãº îðóóëàëòûí ýõ ¿¿ñâýðèéã øèéäâýðë¿¿ëæ, ñóì á¿ðò íýã çàãâàð áàã áèé áîëãîõ;

-“Багийн хєгжлийг дэмжих аймгийн дэд хєтєлбєр”-ийг хэрэгжђђлэх тєлєвлєгєєний дагуу сум бђрт жишиг баг байгуулахаар 2010 онд 400,0 сая, 2011 онд 320,0 сая, 2012 онд 100,0 сая тєгрєгийг Монгол улсын Шадар сайдын багцаас санхђђжђђлэхээр тєлєвлєгдсєн. -Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À/161 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð “Áàãèéí õºãæëèéã äýìæèõ õºòºëáºð”-èéí õ¿ðýýíä 23 ñóìûí õºäººãèéí 89 áàã, Ìºðºí ñóìûí 2 äóãààð áàãèéí òºâèéã çàñâàðëàæ òîõèæóóëàõàä 28.5 ñàÿ, íèéò 340.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã, àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À/300 äóãààð çàõèðàìæààð Ðàøààíò ñóìûí 1, 2-ð áàãèéí òºâèéã çàñàæ òîõèæóóëàõàä 10.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãº îðóóëàëò òóñ òóñ õèéãäñýí áàéíà. /ХШ-90.0%/

4.2. Хууль эрх зђйн хэрэгжилт, гэмт хэрэгтэй тэмцэх бодлого: Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, нийгмийн дэг журам хангах ажилд аймгийн хууль, хяналтын байгууллагуудын хамтын ажиллагаа, ажлын уялдаа холбоог сайжруулж, нэгдмэл нэг зорилго зорилтыг шийдвэрлэхэд чиглђђлэх зорилгоор 2009 оны 5 дугаар сард аймгийн ГХУСАЗЗ-тэй хамтран хууль хяналтын байгууллагын ажилтны “Нэгдсэн зєвлєгєєн”-ийг зохион байгуулж, хууль хяналтын байгууллагууд хамтарч ажиллах талаар зєвлємж гаргасан. Зєвлємжийг хэрэгжђђлэх ажлын тєлєвлєгєєг батлан, биелэлтийг тооцон ажиллаж байна. Сар бђр аймгийн Засаг дарга хууль хяналтын байгууллагын удирдлагатай уулзалт ярилцлага зохион байгуулж, хийсэн ажлаа товч тайлагнан, тулгамдаж байгаа асуудлаа шийдвэрлэх тал дээр харилцан санал бодлоо солилцон хамтран ажиллаж байна. 2009 онд аймгийн ИТХТ-ийн 63 дугаар тогтоолоор “Хєвсгєл аймгийн хэмжээнд нийгмийн дэг журам хангах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр 2009-2012 онд хийх ажлын тєлєвлєгєєг батлан гаргаж, биелэлтийг тооцон ажиллаж байна. Гэмт хэргийн гаралтын шалтгаан нєхцєлд дђн шинжилгээ хийж, шалтгаан нєхцєлийг арилгуулах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт хэрэгтэй тэмцэхэд иргэд, олон нийтийн оролцоог нэмэгдђђлэх арга хэмжээг авч ирлээ. Гэмт хэргийн гаралт нэмэгдэх хандлагатай байгаа ч нуугдмал гэмт хэргийн илрђђлэлт 86 хувьд хђрч байна .

2008-2011 онд гарсан нийт гэмт хэрэг, тђђний дотроос малын хулгайн гэмт хэрэг, гэмт хэргийн илрђђлэлтийн байдлыг графикаар харуулбал


4.2.1. Ñóìäàä íèéãìèéí õýâ æóðàì õàíãàõ îëîí íèéòèéí áàéöààã÷ àæèëëóóëàõ, ìýðãýæèë àðãà ç¿éí óäèðäëàãààð õàíãàõ:

2011 оны байдлаар 17 суманд 17 олон нийтийн байцаагчийг ажиллууулж, олгож байгаа урамшууллын хэмжээ харилцан адилгђй байна. Сум бђрт гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зардалд 900000 тєгрєг хувиарилсныг зарим сумд олон нийтийн байцаагчийн урамшуулалд зарцуулж байна. 2011 оны байдлаар олон нийтийн байцаагч 213 зєрчил илрђђлж, Цагдаагийн хэв журмын эргђђл, жижђђртэй хамтран ажиллаж байна. Аймгийн Засаг даргын 2011 оны А/189 дђгээр захирамжаар олон нийтийн байцаагчийг бђх сумдад ажиллуулах талаар сумдын Засаг дарга нарт ђђрэг чиглэл єгсєн. 2011 оны 06 дугаар сард гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, нийгмийн дэг журам хамгаалахад олон нийтийн байцаагчийн ђђрэг хариуцлагын талаар 1 єдрийн сургалтыг сумдын 14 олон нийтийн байцаагчийг оролцуулан зохион байгуулсан. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/ Олон нийтийн байцаагч ажиллуулж байгаа байдлыг графикаар харуулбал:

4.2.2. Ãýìò õýðýã, çºð÷èëòýé õîëáîãäñîí òîðãóóëèéí îðëîãûí 40 õóâèéã òºâëºð¿¿ëýí ãýìò õýðãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àðãà õýìæýýíä çàðöóóëàõ:

-2011 онд Хатгал тосгоноос бусад 20 сумдад 9.0 мянган тєгрєг, Бђрэнтогтох, Цагаан-ђђр суманд 1.2 сая тєгрєг, Мєрєн суманд 6.0 сая тєгрєг, нийт 32 сая тєгрєгийг орон нутгийн тєсвєєс хуваарилан гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зардалд зарцуулж байна. Аймгийн ГХУСАЗЗ-д 7.2 сая тєгрєг хуваарилсан байна.

-Аймгийн Засаг дарга согтууруулах хэмжээ тогтоох ђлээх сорилыг 4.1 сая тєгрєгєєр авч, Замын цагдаагийн тасагт хђлээлгэн єгсєн байна.

/Б-100.0%/ 4.2.3. Íèéãìèéí õýâ æóðàì õàíãàõ àæèëä èðãýäèéã òàòàí îðîëöóóëàõ, óðàìøèëòàé ýðã¿¿ë æèæ¿¿ð àæèëëóóëàõ àæèëëàãààã äýìæèõ:

487 510 523 490 2008 2009 2010 2011

1 2 3 4

ГАРСАН ГЭМТ ХЭРЭГ

Series1 Series2

112 74 28 46

2008 2009 2010 2011

0

500

1000

1500

2000

2500

1 2 3 4

МАЛЫН

62,2 72,8 86,8 90

2008 2009 2010 2011

0

500

1000

1500

2000

2500

1 2 3 4

ГЭМТ ХЭРГИЙН ИЛРҮҮЛЭЛТ

12

34

33 15 20

16

2008 2009 2010 2011

ОЛОН НИЙТИЙН БАЙЦААГЧ


Энэ онд 256 байгууллага, аж ахуйн нэгжийн 1260 хђнийг нийтийн эргђђлд тодорхой хуваарийн дагуу гаргаж ажиллуулав. Аймгийн нутаг дэвсгэрт гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, архидан согтуурахтай тэмцэх чиглэлээр тєрийн болон тєрийн бус байгууллага, иргэний нийгмийн байгууллагатай хамтран 2011 онд зохиох ажлын чиглэлийг боловсруулж хэрэгжђђллээ. Аймгийн ИТХТ-ийн 2011 оны 69 дђгээр тогтоолоор Цагдаагийн газрын дэргэд Цагдаа-олон нийтийн тђншлэл холбоог 13 хђний бђрэлдэхђђнтэй байгуулан ажиллуулж байна. Àéìãèéí ÃÕÓÑÀÇÇ-ººñ Èðãýä, õ¿¿õýä, çàëóó÷óóäûí õóóëü ýðõèéí ìýäëýãèéã äýýøë¿¿ëýõ çîðèëãîîð Ìºðºí òåëåâèçýä “Õóóëü òàíû àìüäрàëä”” áóëàí нээн àæèëëóóëæ òºðèéí áîëîí õóóëü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãóóä 7 õîíîã á¿ðèéí “Áààñàí ãàðàãò” èðãýäèéí çàéëøã¿é ìýäñýí áàéõ õóóëèóäààð ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëæ хэвшсэн. Аймагт “АА” цуглаан байгуулагдсаны 10 жилийн ойг аймагт зохион байгуулан архидан согтуурахын хор уршиг сэдвээр нээлттэй ярилцлага явуулж “АА” цуглааны лидэрђђд цуглаан зохион байгуулсан . Энэ арга хэмжээнд аймгийн Засаг дарга 2,4 сая тєгрєгийн дэмжлэг ђзђђлэв. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.2.4. Æàðãàëàíò, Øèíý-Èäýð, Ðàøààíò, Öàãààííóóð, Óëààí-Óóë ñóìäàä öàãäààãèéí êàáîí áàðèõ:

2011 оны байдлаар Цагдаагийн ерєнхий газраас хєрєнгийг шийдвэрлэж єгсєнєєр 1 кабоныг 48-50 сая тєгрєгєєр Ханх, Хатгал, Цагааннуур, Улаан уул, Шинэ идэр, Арбулаг сумдад барьж ашиглалтанд оруулсан. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.2.5. Ýðõ ç¿éí òóñëàëöààíû òºâ”-èéí ¿éë÷èëãýýíèé õ¿ðýýã ºðãºæ¿¿ëýõ Аймгийн ЗДТГ-ын Хууль зђйн хэлтсийн дэргэдэх “Эрх зђйн туслалцааны тєв” нь Í¯Á-èéí

õºãæëèéí õºòºëáºðèéí “Õóóëü ç¿éí ¿éë÷èëãýý, õ¿íèé ýðõ” òºñëèéí õ¿ðýýíä яамнаас ирђђлсэн удирдамж, чиглэл, тєвийн дђрмийг ђйл ажиллагаандаа удирдлага болгон ажлаа зохион байгуулж, Эрх зђйн албан бус сургалтын хєтєлбєр, Тєлбєрийн чадваргђй иргэдэд эрх зђйн туслалцаа ђзђђлэх ђндэсний хєтєлбєр, Гэр бђлийн хђчирхийлэлтэй тэмцэх ђндэсний хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэхэд ђйл ажиллагаагаа чиглђђлэн ажиллаж байна. Òºëáºðèéí ÷àäâàðã¿é èðãýäýä ýðõ ç¿éí òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýõ áîëîí Ãýð á¿ëèéí õ¿÷èðõèéëýëòýé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëæ àæèëëàñíààð òóñ òºâººñ çîõèîí áàéãóóëàõ àæëûí õ¿ðýý æèëýýñ æèëä ºðãºæèæ áàéíà.

2011 онд 269 хђнд эрх зђйн зєвлєгєє, 91 хђнд хууль тогтоомжоор лавлагаа єгч, 120 хђнд нэхэмжлэл, єргєдєл, гомдол бичиж єгєх ђйлчилгээг ђзђђлсэн байна. Эрђђгийн хэрэгт хэрэг бђртгэх мєрдєн байцаах прокурорын хяналт, шђђхийн шатанд 132 хђний ємгєєлєгчєєр оролцож эрхийг нь хамгааллаа. 2011 онд тєвєєс болон орон нутгаас 478 удаагийн сургалтыг хууль хяналтын болон тєрийн бус байгууллагатай хамтран зохион байгууллаа. /Б-100.0%/

Графикаар харуулбал:

1 2 3 4

307 277 276 233

2008 2009 2010 2011

Иргэдэд эрх зүйн асуудлаар зөвлөгөө өгсөн байдал

1 2 3 4

42 21 97 102

2008 2009 2010 2011

Анхан шатны баримт бичиг боловсруулсан байдал


4.2.6. Õºäºëãººíèé àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, ãóäàìæ, çàì, òàëáàéä á¿ðýí õÿíàëò òàâèõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëæ, Ìºðºí ñóìûí 4 çàìûí óóëçâàðûã ãýðëýí äîõèîòîé áîëãîõ

Хєдєлгєєний аюулгђй байдлыг хангах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх зорилгоор Аймгийн нийгэм эдийн засгийг хєгжђђлэх жил жилийн ђндсэн чиглэлд тусгагдснаар 2009 онд 4 замаас геологи хђртэлх гэрэлтђђлгийг тавьсан.2011 онд 9, 1,2,12,13 дугаар багийг замын дагуу гэрэлтђђлэг тавих ажлыг 110 сая тєгрєгєєр гђйцэтгэсэн. 2011 оны 10 дугаар сард Мєрєн сумын 4 замын уулзвар, болон аюулгђйн тойрогт 2 гэрлэн дохиог 33 сая тєгрєгєєр тавилаа. /Б-100.0%/

4.2.7. Óëñûí áîëîí îðîí íóòãèéí çàì, äàâààíä çàìûí òýìäýã, àíõààðóóëãà, ñàíàìæ áàéðóóëàõ :

2009, 2010 онд Мєрєн сумын тєв болон шинээр байгуулагдсан багт замын тэмдэг, тэмдэглэлгээг хийж ирлээ. 2010 онд Мєрєн сумын тєв замд 26 тэмдэг тэмдэглээг шинээр 28 сая тєгрєгєєр хийсэн. Мєрєн сумын доторхи ЕБС, цэцэрлэгђђийн ойролцоох замуудад 16 гарц, 15.36 м2 талбайд хэвтээ тэмдэглэлийг стандартын дагуу хийж гђйцэтгэсэн. Мєрєнгєєс Улаанбаатар, Мєрєнгєєс Хатгал хђртэлх замд замын тэмдэг хийх 4 сая тєгрєгийг УБ хот дахь нутгийн зєвлєлєєс шийдэж єгснєєр аймаг байгуулагдсаны 80 жилийн ойн ємнє зайлшгђй шаардлагатай газарт стандартын тэмдэг хийлгэж тавьсан. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

4.2.8. Íèéòèéí òýýâðýýð çîð÷èã÷äûí àþóëã¿é áàéäàë, òîõü òóõûã õàíãàõ çîõèîí áàéãóóëàëòûí àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ :

Ìºðºí ñóì äîòîðõè íèéòèéí òýýâðýýð çîð÷èã÷äûã áóóëãàæ, ñóóëãàõ ñòàíäàðòûí øààðäëàãà õàíãàñàí íèéòèéí òýýâðèéí õýðýãñëèéí 5 áóóäëûã “Тогтвортой аìüæèðãàà-2” òºñëººð áàéãóóëàâ. Íèéòèéí òýýâðèéí õýðýãñëýýð çîð÷èã÷äûí òîõü òóõûã õàíãàõ, õóóëü òîãòîîìæ õýðýãæ¿¿ëýõ ¿¿äíýýñ àéìàã õîîðîíä, îðîí íóòàãò òóñãàé çºâøººðºëã¿éãýýð íèéòèéí òýýâðèéí ¿éë÷èëãýý ýðõëýõ ÿâäлûã òàñëàí çîãñîîõ õÿíàëò øàëãàëòûã ÷àíãàòãàõ àðãà õýìæýý àâ÷ áàéíà. “Õîò õîîðîíäûí çîð÷èã÷” “Àÿëàë æóóë÷ëàë” ñýäýâò íýãäñýí àðãà õýìæýý çîõèîí áàéãóóëæ ¿ð ä¿íã òîîöîí àæèëëëàâ. Ýíý àðãà õýìæýýíèé õ¿ðýýíä õîò õîîðîíäûí çîð÷èã÷ òýýâðèéí æîëîî÷ íàðò çàì òýýâðèéí îñîë, õýðýã, çºð÷ëººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð 3 òºðëèéí çóðàãò ñýðýìæë¿¿ëýã 300 øèðõýãèéã õýâë¿¿ëýí òàðààæ ñóðòàë÷èëàâ. 2011 оны 1 дђгээр сард Аж ахуйн ђйл ажиллагааны тусгай зєвшєєрлийн тухай хуулинд єєрчлєлт орсноор аймаг хооронд, орон нутаг доторхи нийтийн тээврийн ђйлчилгээг гэрээгээр гђйцэтгђђлж байна. Нийтийн тээврийн ђйлчилгээг мэргэшсэн жолоочоор гђйцэтгђђлэх арга хэмжээг хэрэгжђђлэхийн тулд Цуурай авто сургууль мэргэшсэн жолоочийг бэлтгэх зєвшєєрєл авч ђйл ажиллагаа эхэлж байна. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

4.2.9. Ìºðºí ñóìûí 4 çàìûã ãýðëýí äîõèî, õÿíàëòûí êàìåðòàé áîëãîõ: 2011 оны 10 дугаар сард Мєрєн сумын 4 замын уулзвар, болон аюулгђйн тойрогт 2 гэрлэн

дохиог 33 сая тєгрєгєєр тавьж, 2012 онд хяналтын камер суурилуулах хєрєнгийг тєлєвлєж байна. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

4.2.10. Ìàë õóëãàéëàõ ãýìò õýðãýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ àéìàã, ñóìûí ñàí áàéãóóëàõ

2011 онд аймгийн бђх суманд Малчдын зєвлєгєєн зохион байгуулж, энэ ђеэр малын хулгайн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх малчдын бђлэг, нєхєрлєл байгуулах санаачлагыг єрнђђлэх чиглэлээр сумдад албан захидал хђргђђлж, ярилцлага зохион байгуулах зэргээр ажиллалаа. ёђний ђр дђнд Тариалан сумын 6 дугаар багт малын хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх салбар хэсэг, Цагаан-уул

1 2 3 4

0 36 44 92

2008 2009 2010 2011

Өмгөөлсөн хэргийн тоо

1 2 3 4

11 8 13 9

247 159 765 730

2008 2009 2010 2011

ЭЗТТ-с дангаар Эрх зүйн албан бус сургалт зохион байгуулсан байдал


суманд 10 єрхийн гишђђнтэй “Дэвжих” бђлэг, Ренчинлхђмбэ суманд “Аргаль” малчны бђлэг, “Цацатын ундрал” бђлэг, “Багахангай” нєхєрлєл зэрэг малчдыг бђлэг, нєхєрлєл байгуулагдан ажиллаж байна.

Аймгийн Засаг даргын 2011 оны189 дђгээр захирамжаар сумын баг бђрт мал хамгаалах, бђлэг, нєхєрлєл байгуулах арга хэмжээ авахыг сумдын Засаг дарга нарт ђђрэг єгєгдсєн. Одоогийн байдлаар 16 суманд мал хамгаалах сан байгуулагдан 300000-2000000 тєгрєгийн бђрдђђлэлтэй байна. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

4.2.11. Ìàë õàìãààëàõ ìàë÷äûí á¿ëýã áàéãóóëàõ õºäºëãººí ºðí¿¿ëýõ, ¿éë àæèëëàãààã íü äýìæèæ àæèëëàõ:

Малын хулгайн гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэхэд 3цагдаа ба малчдын хамтын ажиллагаа” илтгэл тавьж хэлэлцђђлэн “Уриалга” гарган сумдад хђргђђлсэн бєгєєд Хєвсгєл аймгийн Улаанбаатар хот дахь нутгийн зєвлєл дэмжиж бђх сумдын хэсгийн тєлєєлєгч нарыг хэвлэгчтэй болгож малын хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх, урьдчилан чиглэлээр з тєсєлд хєрєнгє оруулахаар гэрээ байгуулан ажиллаж байна. Энэ тєсєл хэрэгжсэнээр хэсгийн тєлєєлєгч, цагдаа нарын ажиллах боломж бђрэн нээлттэй болж бод малыг байнгын хариуллагатай болгох, мал хулгайлах гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх нєхєрлєлђђд байгуулагдан бђрэн утгаараа ажиллаж байх, мал алдагдсан ђед шуурхай эрэн сурвалжлах ажиллагааг малчидтай хамтран зохион байгуулах, малын хулгайн гэмт хэрэгтэй тэмцэх сан байгуулан ажиллах зэрэг хуулиар зохицуулагдсан асуудлууд бђрэн хэрэгжих эдийн засгийн ђндэслэл бий болж байна. /ХШ-70.0%/ /ХШ-90.0%/

4.2.12. Õîò õîîðîíäûí çàìä áàéíãûí àæèëëàãààòàé õÿíàëòûí ïîñò àæèëëóóëæ, õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ:

Мєрєнгєєс Улаанбаатар чиглэлт гарах замд Цагдаагийн газрын хђчээр постын байр барьж аймаг байгуулагдсаны 80 жилийн ойн ємнє ашиглалтад оруулсан. МХГ, Цагдаагийн газар, Мєрєн сумын ЗДТГ, БОАЖГ зэрэг байгуулллагуудын хамтарсан хяналт шалгалт графикийн дагуу байнга явагдаж байна. Тосонцэнгэл суманд 2010 оноос эхлэн Замын цагдаагийн хэсгийг байгуулж 2 байцаагч байнга ажиллаж, хот хоорондын тээврийн ђйл ажиллагаанд хяналт тавьж байна. /Б-100.0%/

4.2.13. Áîä ìàëûã èíäåêñæ¿¿ëæ, èì òàìãàòàé áîëãîõ: Õ¿íñ, õºäºº àæ àõóé, æèæèã äóíä ¿éëäâýðèéí ãàçðûí îðîí òîîíä ìàëûí á¿ðòãýë õàðèóöñàí

àæëûí áàéð áèé áîëæ óëñûí õýìæýýíä ìàëûã á¿ðòãýëä õàìðóóëàõ àæèë õèéãäýæ ýõëýõ áýëòãýë àæèë õèéãäýæ áàéíà. Èíäåêñæ¿¿ëñýí èì òàìãàòàé áîëîîã¿é áîëîâ÷ ìàë÷èä ººðñäºº ìàëàà óëàìæëàëò àðãààð èìëýõ, òàìãàëàõ àæèë õèéãäýæ áàéãàà áîëíî.

Ìàëûã èì òàìãàòàé áîëãîõ òàëààð ХХАХё-ийн сайд, ХЗДХ-ийн сайдын хамтарсан тушаал шинэчлэгдэн гарсан бєгєєд тушаалыг хэрэгжђђлэх ажил хийгдэж, зарим сумдад малыг èíäåêñæ¿¿ëýõ ээмэгжђђлэх тєсєл хэрэгжиж эхэлсэн ба 24 ñóìûí 2200 ãàðóé ìàë÷èí ºðõºä ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà õèéæ, аймгийн хэмжээнд 417 ìàë÷èí ºðõ хамрагдаад байна. /ХШ-50.0%/ /ХШ-90.0%/

4.2.14. Àðõèäàí ñîãòóóðàõààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, õÿíàëò òàâèõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí õýðýãæèëòèéã ýð÷èìæ¿¿ëýõ:

Архидан согтуурахаас сэргийлэх, хяналт тавих ђндэсний хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэх зорилгоор 2004 онд аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 52 дугаар тогтоолоор аймгийн дэд хєтєлбєр, хэрэгжђђлэх арга хэмжээний тєлєвлєгєєг батлан гаргасан. Энэхђђ хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэхээр орон нутагт тодорхой ажлуудыг хийж байгаа бєгєєд сђђлийн 3 жил оны эхний хагас жилийн байдлаар архидан согтуурахтай тэмцэх ажлыг эрчимжђђлэх чиглэлээр гаргасан хууль тогтоомж, бодлого шийдвэр, тђђний хэрэгжилтийн байдал, ђр дђнг сурталчилах талаар зохиож буй ажлын дђнгийн талаар Мєрєн, Тємєрбулаг сумдын зохицуулах салбар зєвлєлийн дарга нарын мэдээллийг зохицуулах зєвлєлийн хуралдаанаар хэлэлцђђлж, хуралдаанаас МУ-ын Ерєнхийлєгчийн уриалга, аймгийн Засаг даргын 2011 оны А/120 дугаар захирамжийг дэмжиж “ Уриалга” гарган бђх сумдын ИТХ-ын дарга, Засаг дарга, хэсгийн тєлєєлєгч, байгууллага, аж ахуйн нэгжийн удирдлагуудад хђргђђлж, биелэлтийг хангуулах ажлыг зохион байгуулж байна. Аймгийн Засаг даргын 2011 оны 120 дугаар захирамжаар тєсвийн байгууллага тєсвийн хєрєнгєєр зохион байгуулж байгаа аливаа уулзалт, ярилцлага, хђлээн авалт, баяр ѐслолын арга хэмжээг согтууруулах ундаа хэрэглэхгђй тэмдэглэж байхаар тогтоосон.

Энэ хугацаанд согтууруулах ундаа худалддаг, тђђгээр ђйлчилдэг 427 цэг, салбарыг хамруулан ђзлэг шалгалт хийж, зєрчлийг арилгуулан, зєрчил гаргасан 928 хђнд 4479.0 мянган тєгрєгний торгуулийн шийтгэл ногдуулж, хууль бусаар борлуулсан 6670 литр согтууруулах ундааг хурааж зохих журмын дагуу шийдвэрлэв. /ХШ-90.0%/

2008-2011 оны архидан согтуурсан иргэдэд авсан арга хэмжээг хүснэгтээр харуулбал: Д/д ѓєрийн ђйлдлийн хянах

чадваргђй болж, Шђђхийн шийдвэрээр

баривчлуулсан хђний тоо Шђђхийн шийдвэрээр торгуулийн

шийтгэл ногдуулсан байдал


эрђђлжђђлэгдсэн хђний тоо Хђний тоо Торгуулийн мєнгєн дђн

1

7333

831

37239

187248,7 мянган тєгрєг Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон иргэдэд авсан арга хэмжээг

хүснэгтээр харуулбал:

Д/д Согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон

жолоочийг илрђђлсэн байдал

Тээврийн хэрэгсэл

жолоодох эрх хасагдсан хђний тоо

Баривлах шийтгэл

хђлээсэн хђний тоо

Торгуулийн шийтгэл ногдуулсан байдал

Хђний тоо Торгуулийн мєнгєн дђн

1 1842 хђн 1432 хђн 443 хђн 27435 хђн 139283,0 мянган тєгрєг

Архидан согтуурсны улмаас үйлдэгдсэн гэмт хэргийг графикаар харуулбал:

4.2.15. Ñîãòóóðóóëàõ óíäàà, ¿éëäâýðëýõ, õóäàëäàõ, ¿éë÷ëýõýä òàâèõ õÿíàëòûã ÷àíãàòãàæ, àðõèíä äîíòîõ ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñèéã àëáàäàí ýì÷èëãýýíä õàìðóóëàõ:

Энэ хугацаанд согтууруулах ундаа худалддаг тђђгээр ђйлчилдэг 2640 цэг салбарыг хамруулан 1470 удаа ђзлэг шалгалт хийж 2671 зєрчлийг илрђђлэн арилгуулж , зєрчил гаргасан 3822 хђнд 22553,1 мянган тєгрєгийн торгуулийн шийтгэл ногдуулж, хууль бусаар борлуулсан 22062,8 литр согтууруулах ундааг хурааж зохих журмын дагуу шийдвэрлэв.

2008 онд Архидан согтуурах донтой болон архины хамааралтай 135 хђнд, 2009 онд 102 хђнд, 2010 онд 63 хђнд, 2011 онд 107 хђнд сайн дурын эмчилгээ хийсэн байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

Графикаар харуулбал:

4.2.16. Òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòàð÷ àðõèíû õàìààðàëòàé õ¿ì¿¿ñòýé àæèëëàõ, ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ, “ÀÀ” öóãëààíû ¿éë àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõ, ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ, õàìòàð÷ àæèëëàõ:

Аймаг дахь “АА” цуглааны ђйл ажиллагааг аймгийн Засаг дарга болон ЗДТГ, ИТХ-аас дэмжин ажиллаж байна. 2008-2011 оны байдлаар “АА” цуглаан 380 гаруй удаа цуглаан зохион байгуулсан нь зохих ђр дђнгээ єгч байна. 2009 онд “Охид бђсгђйчђђдээ бие биеэ хайрлая”, 2010 онд “Архитай тэмцэх ђђ?, архичинтай тэмцэх ђђ? “, “Шударга ѐсыг тєвєвшђђлэхэд гэр бђлийн оролцоо” сэдэвт ярилцлага, зєвлєлгєєнийг зохион байгуулж ярилцлага, зєвлєлгєєнд оролцогчдоос уриалга заєвлємжийг гарган хэвлэл мэдээллийн хэрэгслэлээр сурталчилан ажиллав. 2008 оноос эхлэн архинаас гарсан иргэд “АА” цаглаан зохион байгуулж Архигђй шинэ жил тэмдэглэж хэвшсэн нь хђмђђсийн талархлыг хђлээсэн

1 2 3 4

147 116 161 180

2008 2009 2010 2011

СОГТУУГААР ҮЙЛДЭГДСЭН ГЭМТ ХЭРЭГ

135 102 63 107

2008 2009 2010 2011

0

500

1000

1500

2000

2500

1 2 3 4

ЭМЧИЛГЭЭНД ХАМРАГДСАН БАЙДАЛ


ажил болж байна. Энэ арга хэмжээг аймгийн Засаг дарга дэмжин хєрєнгє мєнгєний дэмжлэг ђзђђлж ирсэн. 2011 оны эхний 10 сард “ÀÀ” öóãëààíû ëèäåð Алаг-Эрдэнэ, Ò¿íýë, Цагаан-ёђр, Чандмань-ѓндєр ñóìàíä àæèëëàí 226 хђнд ñóðãàëò ÿâóóëëàà. Òºð, òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóä, “ÀÀ” öóãëààíû ëèäåðòýé õàìòðàí “Гурван аварга” сургуулийн тєгсєх ангийн 83 хђђхэд, Ш 10-н жилийн сургуулийн 61 хђђхэд, П 10-н жилийн сургуулийн 38 хђђхдэд архины хор уршиг, тђђнээс хэрхэн зайсхийх, архичин айлын хђђхэд ямар амьдрал туулдаг, архичин хђн єєрєє яаж зовж явдаг талаар яриа хийсэн.

Аймагт “АА” цуглаан байгуулагдсаны 10 жилийн ойг тэмдэглэн єнгєрђђлэхэд аймгийн Засаг дарга хєрєнгє мєнгєний дэмжлэг ђзђђлж, уг арга хэмжээнд Улаанбаатар, Сэлэнгэ, Тєв, Орхон аймгийн “АА” цуглааны лидер тєлєєлєгчид ирж Мєрєн сумын 80 гаруй архины хамааралтай хђмсђђийг оролцуулсан чєлєєт ярилцлага хийж, 3 удаа цуглаан зохион байгуулсан. Ìºí ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ áàéðíû ýì÷ íàð “ÀÀ” öóãëààíû ëèäåðòýé õàìòðàí ýð¿¿ëæ¿¿ëýãäñýí õ¿ì¿¿ñò 8 óäàà ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëæ ãýð á¿ëèéíõ íü ãèø¿¿äòýé óóëçàí çºâëºãºº ºã÷ àæèëëàâ. “ÀÀ” öóãëààíä õàìðàãäàæ, ñýòãýë çàñëûí ýì÷èëãýýãýýð àðõèíààñ ñàéí äóðààðàà 9 хђн гарч 1-6 сарын хугацаагаар архийг хаяад эдгэрэлтийн байдалтай байгаа ба 7 дугаар сараас эхлэн 11 хђн нэмэгдэж сайн дурын эмчилгээнд хамрагдаж байна. “АА” цуглааны ђр дђнд нийт 180-аад хђн архинаас гарсан байна. Цаашид “АА цуглааны ажиллагааг дэмжин ажиллах чиглэлийг барьж, архинд донтох євчтэй хђмђђсийг сайн дурын болон албадан эмчилгээнд хамруулах ажлыг зохион байгуулж байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.2.17. Í¿¿ðñòýéí àìíû óóðõàéä àæèëëàæ áàéãàà ÿëòíû õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäëûã õàíãàõ, ãàäààä îðíóóäûí äýâøèëòýò òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ, îéí íººöèéã õàìãààëàõ, øàõìàë ò¿ëø ¿éëäâýðëýõ:

ШШГАлба нь ђйлдвэрлэл явуулахдаа хєдєлмєр хамгаалал, аюулгђй ажиллагааны болон эрђђл ахуйн шаардлагыг бђрэн хангаж, ялтнуудын дунд хєдєлмєрийн бђтээмжийг дээшлђђлэх зорилгоор бригадын системээр ажиллаж байна. Уурхайд ажиллаж байгаа ялтнуудын євлийн болон зуны ажлын нормчлолыг шинэчлэн тогтоосон. 2008-2011 оны эхний хагас жилийн байдлаар ялтнуудыг ажлын байраар хангах зорилгоор 36190 м3 хєрс хуулж отволд зєєвєрлєн 7669 тн нђђрс олборлон 178,7 сая тєгрєгийн орлого олсон байна.

/ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/ Нђђрс олборлолтыг ãрафикаар харуулбал:

2009 онд Мєрєн суманд 110 сая тєгрєгєєр явган хђний зам тавьсан. Хээтэй болон хээгђй хавтан, блок ђйлдвэрлэн борлуулж байна. Мєн Улаан-Уул, Арбулаг сумын цагдаагийн кабон барих ажлыг ялтнууд хийж гђйцэтгэсэн.

4.2.18. ßëòíû áàéðíû òîõèæèëòûã ñàéæðóóëàõ: Õîðèãäîãñäûí õàëóóí óñíû ºðººã 2 ø¿ðø¿¿ðòýé áîëãîæ òîõèæóóëàâ. Öàãäàí õîðèõ áàéðàíä

àãààðæóóëàëòûí ñèñòåìèéí õºäºã¿¿ðèéã øèíýýð ñóóðèëóóëñàí. Õîðèãäîãñäûã ñàëõèëóóëàõààð ñòàíäàðòûí äàãóó íàðëàãààíû 3.0õ4.0õ2.2 ìåòðèéí õýìæýýòýé òºìºð ñàðààëæàí òàëáàéã áàéãóóëàí àøèãëàëòàíä îðóóëж, Цагдан хорих байранд 495000 тєгрєгийн засвар ђйлчилгээ хийгдсэн.

Í¿¿ðñòýéí õîðèõ àíãèéí øàëãàí íýâòð¿¿ëýõ áàéð, ýðãýëòèéí ,óóëçàëòûí áàéð, ñàõèëãûí õîðèõ

áàéð, òóñãààðëàõ òàñàëãààíä 4322700 тєгрєгний óðñãàë çàñâàð õèéñýí. 2011 îíä õàìãààëàëòûí áåòîí ñóóðüòàé õýðìýí õàøàà áàðèõààð òºëºâëºãäñºí áàéíà.

Óëñûí åðºíõèé ïðîêóðîð áîëîí àéìãèéí Ïðîêóðîð, Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçðóóä õàìòàðñàí

øàëãàëòóóäûã óäàà äàðàà õèéñýí áºãººä õîðèõ àíãèä ÿë ýäýëæ áóé ÿëòíóóäûí àõóé íºõöºëèéã õóóëü æóðàìä çààñíû äàãóó õàíãàæ áàéãàà ýñýõ, öàãäàí õîðèõ áàéðíû õîðèõ ºðººí¿¿ä õóóëüä çààñàí øààðäëàãàä íèéöýæ áàéãàà ýñýõ, ÿëòíóóäûí õºäºëìºð ýðõëýëòýä õºäºëìºð õàìãààëàë, àþóëã¿é

0

5000

1 2 3 4

1336 1850 2609 1438

2008 2009 2010

2011

НҮҮРС ОЛБОРЛОЛТ


àæèëëàãààíû õîëáîãäîõ æóðàì õýðõýí áèåëýãäýæ áàéãààã òóñ òóñ øàëãàí õîëáîãäîõ àðãà õýìæýýã àâ÷ ýõëýýä áàéíà.

2011 оны эхний хагас жилд ялтнуудын соѐл хђмђђжлийн ажилд зориулан соѐлын танхимыг шинээр байгуулан 3 нийгмийн ажилтан ажилладаг болсон нь ялтнуудыг нийгэмшђђлэх, тэдэнд соѐл хђмђђжлийн тєрєл бђрийн арга хэмжээ зохион байгуулахад зохих нєлєє ђзђђлж эхлээд байна. Тухайлбал Аймгийн Хєдєлмєр, халамж ђйлчилгээний хэлтэстэй хамтран ял эдэлж байгаа хоригдогсдын дунд барилгын болон жижиг дунд ђйлдвэрийн салбарт ажиллах дадлага мэргэжил олгох зорилгоор судалгааны ђндсэн дээр сургалтууд зохион байгуулж байна. 6 дугаар сард оѐдол, эсгђђр, гар урлалын сургалтад хамрагдах хђсэлтэй суллагдах хугацаа дєхсєн ялтнуудыг сургалтад хамруулсан. Суллагдах ялтны ар гэртэй холбоо тогтоож тђђнд ажлын байр олгох зорилгоор ХХёХ-тэй хамтран ажиллаж байна. єєрийн хђсэлтээр сургалтанд хамрагдах хђсэлт гаргасан 1 хђнийг ХХёХ-т барилгын сургалтад хамруулсан бєгєєд 1 хђнийг гар урлалын сургалтад хамруулахаар бђртгђђлсэн. /Б-100.0%/

4.2.19. Èðãýíèé á¿ðòãýëèéí àëáà, Òàòâàðûí õýëòñèéí óëñûí á¿ðòãýë, ¯ë õºäëºõ õºðºíãèéí á¿ðòãýëèéí àëáûã íýãòãýõ:

2009 îíû 6 äóãààð сарын эхээр аймгийн Улсын эрхийн бђртгэлийн албыг нэгтгэн байгуулах шийдвэр ирсэнийг хэрэгжђђлж, албадуудыг нэгтгэн зохион байгууллаа. /Б-100.0%/

4.2.20. Õàíõûí õèëèéí ãàðöèéã Èðãýíèé á¿ðòãýë-ïàñïîðò õÿíàëòûí íýãäñýí ñ¿ëæýýíä õàìðóóëàõ:

Ãààëèéí åðºíõèé ãàçàð, Ìºðºíãèéí ã¿íèé ãààëü áîëîí Õàíõûí õèëèéí ãààëèéí õîîðîíä ìýäýý, ìýäýýëýë äàìæóóëàõ, õèëèéí õºäºëãººíèé áàéäàë, ãààëèéí õèëýýð íýâòýð÷ áóé çîð÷èã÷äûí ñóäàëãàà, çºð÷ëèéí õÿíàëòûã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð èíòåðíåòèéí “Yisat “ нэгдсэн ñèñòåìд õîëáîãäñîí. Мєн хóóëü ,õÿíàëò, õèëèéí ìýðãýæëèéí àëáàäóóäòàé õàìòðàí àæèëëàõ àæëûí óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëàõ , ÷àíãàòãàõ çîðèëãîîð ãààëèéí áàéãóóëëàãûí íýãäñýí ñ¿ëæýý áîëîõ ÃÀÌÀÑ-ð ìºí ÑÀIS-ÑÅÐS ñ¿ëæýýãýýð Ãààëèéí åðºíõèé ãàçàð, Ìºðºíãèéí ã¿íèé ãààëüòàé õîëáîãäñîí. Ханх сумын хилийн гарцыг иргэний бђртгэл, паспорт хяналтын нэгдсэн сђлжээнд холбох ажлыг хийж гђйцэтгэлээ. Сђлжээнд холбогдсоны ђр дђнд паспортын нууцлалыг шалгаж, нууцлал алдсан иргэний ђнэмлэхтэй иргэдийг хилээр нэвтрђђлэхгђй байх, эрэн сурвалжлагдаж байгаа этгээдийг саатуулах, бичиг баримтын зєрчилтэй, бусдын нэрээр зорчих тохиолдлуудыг илрђђлэх боломж бђрдлээ. /Б-100.0%/

4.2.21. Õóóëü õÿíàëòûí áàéãóóëëàãóóäûí àæëûí óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëæ, ãàð÷ áîëîõ ýðñäýëýýñ ñýðãèéëýí, õóóëü áóñ ¿éë àæèëëàãààã òàñëàí çîãñîîõ àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ:

Гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, тэмцэх, нийгмийн дэг журам хангах ажилд аймгийн хууль, хяналтын байгууллагуудын хамтын ажиллагаа, ажлын уялдаа холбоог сайжруулж, нэгдмэл нэг зорилго зорилтыг шийдвэрлэхэд чиглђђлэх зорилгоор 2009 оны 5 дугаар сард аймгийн ГХУСАЗЗ-тэй хамтран хууль хяналтын байгууллагын “Нэгдсэн зєвлєгєєн”-ийг зохион байгуулж, хууль хяналтын байгууллагууд хамтарч ажиллах талаар зєвлємж гаргасан . Зєвлємжийг хэрэгжђђлэх ђђнээс ажлын тєлєвлєгєєг батлан биелэлтийг тооцон ажиллаж байна. Сар бђр аймгийн Засаг дарга хууль хяналтын байгууллагын удирдлагатай уулзалт ярилцлага зохион байгуулж, хийсэн ажлаа товч тайлагнан, тулгамдаж байгаа асуудлаа шийдвэрлэх тал дээр харилцан санал бодлоо солилцон хамтран ажиллаж байна. Тђђнчлэн 2009 онд аймгийн ИТХТ-ийн 63 дугаар тогтоолоор “Хєвсгєл аймгийн хэмжээнд нийгмийн дэг журам хангах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх чиглэлээр 2009-2012 онд хийх ажлын тєлєвлєгєєг батлан гаргаж биелэлтийг тооцон ажиллаж байна. Гэмт хэргийн гаралтын шалтгаан нєхцєлд дђн шинжилгээ хийж, шалтгаан нєхцєлийг арилгуулах, гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт хэрэгтэй тэмцэхэд иргэд, олон нийтийн оролцоог нэмэгдђђлэх арга хэмжээг авч ирлээ. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ 4.2.22. Àéìãèéí Àðõèâûí çîðèóëàëòûí áàéð áàðèõ àñóóäëûã øèéäâýðëýõ:

Архивын байр барих асуудлыг шийдвэрлэхээр 2012 оны тєсєвт 330 сая тєгрєг тєлєвлєєд байна. Байр барих газрын асуудлыг ђндсэнд нь шийдвэрлэсэн. /ХШ-50.0%/ /ХШ-90.0%/ 4.2.23. Àéìàã, ñóìûí àðõèâûí öàõèì ìýäýýëëèéí ñ¿ëæýý áèé áîëãîõ: Архивын баримтын дансыг шинэчлэх шинээр ђйлдэх хємрєгийн танилцуулга, тойм бичих зэрэг эрдэм шинжилгээний лавлах санг боловсронгуй болгох, эрэл хайлтыг хєнгєвчлєхєд анхаарч хємрєгийн баримтыг компьютерийн программд оруулсан байдлыг хђснэгтээр харуулбал :


д/д Он Аривын баримтыг компьютерийн программд оруулсан байдал 1 2008 28 сан хємрєгийн 4362 хадгаламжитйн нэгж 2 2009 28 хємрєгийн 3832 хадгаламжийн нэгжийг 3 2010 16 сан хємрєгийн 4015 хадгаламжийн нэгжийг 4 2011 22 хємрєгийн 3366 хадгаламжийн нэгжийг

Архивын ерєнхий газраас аймагт “Мэдээлийн технологи нэвтрђђлэх” сургалтыг зохион байгуулж, аймгийн архивын тасагт 2 компьютер, скайнер, канон, сервер, 24 сум аймгийн ЗДТГ-ын архив албан хэрэг хєтлєлт хариуцсан ажилтнуудад шинээр тус бђр нэг компьютер олгож 36 байгууллагын архивт “ORG-AMS” программ, тєрийн архивт “ERMS “ программ, аймгийн ЗДТГ-т албан хэрэг хєтлєлтийн программыг суурилуулсан бєгєєд эдгээрт 33 сая тєгрєг зарцуулсан байна. 2011 оны 11 сараас Архивын тасагт 5 опериатарчийг гэрээгээр авч, ажиллуулж эхлээд байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

4.2.24. ÎÕÓ-ûí òàëòàé õàìòðàí õèëèéí òýìäýãò¿¿äèéã çàñâàðëàæ, îé, çóðâàñûã ñýðãýýí õèëèéí øóãàìûí ÿâàëòûã òîäîðõîé áîëãîõ:

2008 îíä õèëèéí 294 ä¿ãýýð áàãàíûã çàñâàðëàõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýñýí. Õèëèéí 1 çàñòàâûí õàðèóöñàí õýñýãò Õàñíàãòûí äàâààã çàñâàðëàí ã¿¿ð áàðüñàí. ОХУ-ын Кызылийн талтай Хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн туслагчийн уулзалтыг 21 удаа, хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн орлогчийн хэмжээний уулзалтыг 3 удаа, хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн хэмжээний уулзалтыг 6 удаа тус бђр хийж, талуудын хамтран ажилласан ажлын дђн гаргах цаашид харилцан ажиллах тєлєвлєгєєг тодотгох, хилийн зєрчлийн ул мєр хђлээлцэх, хилийн зєрчлийг хамтран шалгах, харилцан ажиллагаа тодотгох, малаа алдсан хохирогчоос эрђђгийн хэрэгт шаардлагатай мэдђђлэг авах, эрлээр олдсон мал хђлээлцэх зэрэг асуудлыг хэлэлцэн шийдвэрлэсэн. Ìºí ОХУ-ын Хиагтын талтай Хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн туслагчийн хэмжээний уулзалтыг улирлд 1-ээс доошгђй удаа, хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн орлогчийн хэмжээний уулзалтыг 1 удаа, хилийн тєлєєлєгчийн хэмжээний уулзалтыг 6 удаа тус бђр зохион байгуулсан. 2011 онд хил хамгаалалтанд 159 иргэн туслах хђчний ђђрэг гђйцэтгэж байсан бол 2011 онд 168 болж єссєн байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ 2008-2011 онд гарсан хилийн зєрчлийг графикаар харуулбал:

4.2.25. Çàñòàâ á¿ðò õàðóóëûí áàéð 1-èéã îðîí íóòãèéí õ¿÷ýýð áàðèõ: Шинээр Баянзђрх сумын 4 дђгээр багт “Хонин уул”-ын заставыг 2008 онд, Цэцэрлэг сумын 2

дугаар багийн нутагт “Их ямаат”-ын заставыг 2009 онд ашиглалтад оруулж улсын хил хамгаалалтад шилжђђлснээр хил хамгаалалтын нягтрал 28 хувиар нэмэгдсэн байна. Цагаан-ёђр, суманд 1 харуулын байрыг орон нутгийн хђчээр 2010 онд барьсан. Эрдэнэбулган суманд харуулын байр барихад сумын ЗДТГ-аас 100000 тєгрєгийн тусламж ђзђђлсэн. Ханх суманд харуулын байрны модны гоожинг хєнгєлж єгсєн байр баригдаагђй байна. Баянзђрх сумын Агарын заставын харуулын байр барихад сумаас 1 сая тєгрєгийн туслалцаа ђзђђлсэн байна. Заставын харуулын байр барих хилчдийн орон сууц барих, заставын байрны засварт Цагаануул 600000 тєгрєгийн барилгын материал, Цагаанђђр 3894000 тєгрєгийн барилгын материал авч єгсєн. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

4.2.26. Õèë õàìãààëàõ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà, õèë÷äèéí íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëэх:

0

500

1000

1500

2000

2500

1 2 3 4

5 5 2 5

2008 2009 2010 2011

ХИЛИЙН ЗӨРЧИЛ


2008-2011 онд хилчдэд туслах зорилгоор уналгын морь хандивласан байдлыг хүснэгтээр харуулбал:

Д/д Сумдын нэр Морьдын тоо 1 Цэцэрлэг 1 2 Арбулаг 6 3 Баянзђрх 5 4 Улаан-Уул 1 5 Ханх 3 6 Цагаан-ёђр 1 7 Эрдэнэбулган 3 8 Бђрэнтогтох 2 9 Цагаан-Уул 8

10 Алаг-Эрдэнэ 1 11 Рашаант 5 12 Тосонцэнгэл 3

Бђгд 44 морь

Хилчдэд 10 сумаас мєнгєн дђнгээр уналгын моринд 5,6 сая, барилгын материалд 3,9 сая, тђлшний мод нђђрсний ђнэнд 5,0 сая, тђлшний модны гоожинд 3,3 сая, бэлэн мєнгє 3,3 сая, тђлш шатахуунд 1,2 сая, бусад 0,7 сая бђгд 23,3 сая тєгрєгийн дэмжлэгийг орон нутгаас ђзђђлсэн байна

Öàãààí¿¿ð ñóìûí òºâä õèë÷äèéí íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, àëáà õààõ íºõöºëèéã ñàéæðóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ ºðõèéí ýçýìøëèéí ãàçðûã õèë÷äýä îëãîñîí áºãººä “Õèë÷èí õîòõîí” áàéãóóëàõ òºñºë õýðýãæèæ áàéíà. Õèë÷äèéí òóñëàõ àæ àõóéã äýìæèæ Тосонцэнгэл сумын Тээлийн аманд суманд 60 ãà ãàçàð ýçýìø¿¿ëæ, æèë á¿ð õ¿íñíèé íîãîî òàðüæ áàéíà. Бђрэнтогтох, Тђнэл суманд ногоо тарихад зориулж суманд 60 га газар эзэмшђђлсэн. Õèë÷äèéí ìàëûí õºëèéí òàòâàðààñ Öýöýðëýã, Áàÿíç¿ðõ, Ò¿íýë, Òîñîíöýíãýë ñóìóóä ÷ºëººëñºí. Õèëèéí çàñòàâóóäûí áèå á¿ðýëäýõ¿¿íèéã æèë á¿ð ýìíýëãèéí ¿çëýãò õàìðóóëàõ àæëûã õýâø¿¿ëñýí . Õèðâýñòèéí çàñòàâò òàõèà ¿ðæ¿¿ëýõ òºñëèéí õ¿ðýýíä 500000 òºãðºã, Öàãààí¿¿ðèéí çàñòàâò “Õèë÷èí õîòõîí” áàéãóóëàõàä 800000 òºãðºã, Хилчдийн 12 хђђхдийг дотуур байранд хамруулсан байна. 2010 îíä õèë õàìãààëàõ òóñëàõ õ¿÷íèé á¿ðýëäýõ¿¿íèéã øèíý÷ëýí áàéãóóëæ , õèë÷äèéí ç¿ãýýñ òýäýíä ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºãºº òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýí õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà. Õèëèéí àíãèä ¿ëýýâýð õºãæèì õóäàëäàí àâõàä çîðèóëæ 3.0 ñàÿ òºðãºðºã, õºãæìèéí õ¿¿õäèéí õóâцàñûã õèéëãýõýä 120.0 ìÿíãàí òºãðºã ãàðãàí ºã÷ õºгæìèéí çýìсçãèéã á¿ðýí ñîëèëîî

Аймгийн хил хамгаалах туслах хђчний бђрэлдэхђђнийг аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2011 оны тогтоолоор шинэчлэн баталсан. Хилчдийн нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор “ Хилчин хотхон барих “ газрын асуудлын Мєрєн суманд шийдвэрлэж єгсєн. 2011 оны эхний 6 сарын байдлаар аймгийн болон хилийн сумдын хил хамгаалах туслах хђчний зєвлєл, хил хамгаалалтад 6 сая орчим тєгрєгийн мєнгєн болон эд материалын дэмжлэг ђзђђлсэн байна. Хилийн заставуудын 2011-2012 оны євєлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангах хђрээнд нийт 10 салбар, хилийн харуулуудын 1200-1500 м/ куб тђлээний модны асуудлыг шийдвэрлэж єгсєн. Хилийн застав бђрт 1-2 айлын орон сууцны хэрэглээний модны гоожинг тодорхой хэмжээгээр хєнгєлж єгсєн байна. /Б-100.0%/

5. Гадаад харилцаа, хил хамгаалалт, аюулгђй байдлын бодлого

5.1.1 ОХУ-ын хил залгаа орших Эрхђђ муж болон Буриадын район, хотуудтай сайн хєршийн уламжлалт харилцааг ђргэлжлђђлэн хєгжђђлнэ:

Аймгийн удирдлага болон тєлєєлєгчид 2009-2011 онд хил залгаа ÎÕÓ-ын уламжлалт харилцаатай Ýðõ¿¿ ìóæ, Ñàÿíñê, Øåëåõîâ õîòóóä, Тува улс, Áóðèàä óëñûí Ò¿íõýí, Ахын àéìагтай ажил хэргийн шугамаар тогтмол тєлєєлєгч солилцоæ, туршлага судалж, хамтын ажиллагааны ïðîòîêîë áè÷иг, гэрээ хэлэлцээрђђдийг байгуулж ажиллав.

Аймгийнхаа сумд болон тєрийн байгууллагуудын гадаад харилцааг єргєжђђлж, 2009-2011 онд ОХУ-ын Тува улсын Тэс Хэмскийн аймагтай, аймгийн тєв Мєрєн сум нь ОХУ-ын Эрхђђ мужийн Шелехов хот болон Буриадын Кырен, Хужир зэрэг сууринтай, Ханх сум нь Эрхђђ мужийн Ольхой тосгонтой, Цагаан-Уул, Тосонцэнгэл, Алаг-Эрдэнэ зэрэг сумд Буриадын Тђнхэн аймгийн Жемчуг, Тор, Далахай зэрэг тосгодтой албан ѐсоор шефийн холбоо тогтоон боловсрол, нийгмийн салбарт харилцан арга туршлага судалж, тєлєєлєгч солилцон ажиллаж байна.

2009 онд Буриадын Тђнхэн аймагтай хамтран хђђхэд солилцооны хєтєлбєрийг хэрэгжђђлэн 2 талаас тус бђр 20 хђђхдийг хамруулснаас гадна Тђнхэн болон Ахын районтай хамтран “Эв модны наадам” зохион байгуулж, єсвєрийн гар бємбєг, ђндэсний бєх, сур харваа зэрэг урлаг, спортын арга хэмжээг хамтран зохион байгуулж байна.


Олон улсын залуучуудын жилийн хђрээнд Буриадын Тђнхэн аймагтай хамтран “Хєвсгєл-Байгаль 2011” хамтарсан экспедицийг 2 талаас тус тус 15 залуусыг оролцуулан зохион байгуулж, цаашид жил бђр уламжлал болгон хэрэгжђђлэхээр шийдэв.

/Б-100.0%/

Аймгийн төлөөлөгчид 2009 î í û 7-ð сард Î ÕÓ-û í Òóâà óëñàä àæèëëàí òóñ óëñû í åðº í õèéëº ã Ø .Â.Êàðà-Î î ëòî é óóëçàæ, хамтын ажиллагааны хэлэлцээр байгуулав.

Аймгийн цаан сүргийн удмын

санг сайжруулахаар Тува улсаас

18 цаа бугыг авч Цагааннуур

сумын ЗДТГ-т хүлээлгэн өгөв.

Аймгийн Засаг дарга болон Тува

улсын ЗГ-ын тэргүүн Ш.В.Кара-

Оол нарын 2010 онд байгуулсан

хэлэлцээрийн дагуу Тува улсын

нийслэл Кызыл хотод Хөвсгөл

аймгийн албан ёсны

төлөөлөгчтэй болов.

Хамтын ажиллагааны

хэлэлцээрийн хүрээнд аймгийн

ХДТ-ын ажилтнуудын мэргэжил

дээшлүүлэх, цаатан хүүхдийн

Тувад сургах, хамтарсан

судалгаа шинжилгээ хийх,

аялал жуулчлалыг хөгжүүлэхэд

хамтран ажиллахаар

тохиролцсныг хэрэгжүүлэхээр

судалж байна.

Тува улсаас 18 цаа бугыг авч Цагааннуур суманд хүлээлгэн өгөв.

5.1.2. Аймаг болон улс орон нутгийн тђвшинд аялал жуулчлал болон бусад салбарын гадаад харилцааг дэмжин хамтарсан хєрєнгє оруулалтай ђйлдвэрлэл ђйлчилгээ нэмэгдђђлэхийг дэмжих: Аймгийнхаа орон нутаг болон тєрийн байгууллагуудын гадаад харилцааг єргєжђђлэх чиглэлээр

ажилласны ђр дђнд 2009-2011 онд гадаадын єндєр хєгжилтэй орны ижил тєстэй муж, хотуудтай шинээр хамтын ажиллагаа тогтоов.

Франц улсад суугаа Монгол улсын ЭСЯ-тай холбогдон, хамтарч ажилласны дђнд Франц улсын Дээд савуа мужтай аялал жуулчлал, байгаль орчин, эрђђл мэнд, онцгой байдлын чиглэлээр хамтран ажиллахаар ярилцан, тус салбарын тєрийн байгууллагуудын удирдлагуудыг 2011 оны 9 дђгээр сард Дээд Савуа мужид туршлага судлуулан ижил тєрлийн байгууллагуудтай холбож єгсєн ба цаашид ямар чиглэлээр хэрхэн хамтран ажиллах тухай саналаа Улаанбаатар дахь Франц улсын ЭСЯ-нд хђргђђллээ.

0

5

10

15

2008 он

2009 он

2010 он

2011 он

6 7

12 13

Хамтын ажиллагаатай гадаадын улс орон, муж хотын тооны өсөлт

Хамтын ажиллагаатай муж хотын тоо


Аймгийн төлөөлөгчид Франц улсад туршлага судлав.

2011 оны 7 сард Хєвсгєл аймаг нь БНСУ-ын Тэжон хотын Со дђђрэгтэй найрамдалт хамтын ажиллагаа тогтоож, эрђђл мэнд, эрђђл мэндийн аялал жуулчлал, боловсролын салбарт хамтын ажиллагааг эхлђђлэв.

Аймгийн удирдлагууд БНСУ-ын Тэжон хотын Со дүүргийн төлөөлөгчдийн хамт

Хєвсгєл-Байгаль нуурын орчимд аялал жуулчлал хєгжђђлэх, тђђнтэй холбогдсон хил гааль, дэд бђтцийн асуудлуудыг шийдвэрлэх талаар Монгол улсын ГХЯ, Эрдэнэт хот дахь ОХУ-ын Ерєнхий консул болон хил залгаа Эрхђђ муж, Буриадын холбогдох байгууллага, албаны хђмђђстэй тогтмол яриа хэлцэл, уулзалт ярилцлага хийн, санал хђргђђлж ажилласны дђнд Ханх-Мондын хилийн гарцыг олон улсын статустай боомт болгох, Эрхђђ-Мєрєнгийн чиглэлд олон улсын нислэг ђйлдэх асуудлууд эрх зђйн хувьд бђрэн шийдэгдлээ.

Õèë çàëãàà îðøèõ ОХУ-ын Áóðèàä óëñûí Ò¿íõýí àéìàãòàé àÿëàë æóóë÷ëàëûã õàìòðàí õºãæ¿¿ëýõ, õàìòàðñàí ¿éëäâýðëýë, ¿éë÷èëãýýã áèé áîëãîõ òàëààð óäàà äàðàà ÿðèа хэлцэл хийж, 2009 онд “Àÿëàë æóóë÷ëàëûí ñàëáàðò õàìòðàí àæèëëàõ òóõàé” протокол, 2010 онд “Монгол, Оросын хил орчмын бђс нутагт аялал жуулчлал хєгжђђлэх, хєрєнгє оруулалт татахад хамтран ажиллах тухай” протоколыг тус тус байгуулж, 2009 îíû 6-р ñàðä Õàíõ ñóìàíä “Õºâñãºë-Áàéãàëü íóóðûã àÿëàë æóóë÷ëàëûí íýã îðîí çàé áîëãîí õºãæ¿¿ëýõ” òóõàé олон улсын äóãóé øèðýýíèé ÿðèëöëàãыг Эрхђђ мужийн аялал жуулчлалын газрын дарга, Эрхђђ муж дахь ОХУ-ын ГХЯ-ны тєлєєлєгч болон бусад албаны хђмђђсийг оролцуулан зохион байгуулж, уулзалтын тэмдэглэл, гарсан саналыг холбогдох дээд байгууллагуудад хђргђђллээ.

оны 6-р сард Буриадын Тђнхэн аймаг, Улаан-ёдийн спорт-аялал жуулчлалын тэнхэмтэй хамтран “Байгаль-Хєвсгєл-2011” залуучуудын хамтарсан аялал-экспедицийг зохион байгуулж, аймгийн “Далай ван” коллеж, Буриадын Их сургуулийн Спорт, аялал жуулчлалын тэнхмийн удирдлагууд уулзаж, цаашид хамтран ажиллах талаар яриа хэлцэл хийв.

Òóâà óëñтай 2009 онд байгуулсан хэлэлцээрээр аялал жуулчлал хамтран хєгжђђлэх, Хєвсгєл аймгийн Цэцэрлэг суманд мах боловсруулах ђйлдвэр байгуулах, Тува улсад ђржлийн мал гаргах асуудлыг тусгаж хэрэгжђђлэх боломжийг судалж байна.

Гадаадын хєрєнгє оруулалтыг нэмэгдђђлэх, хамтарсан ђйлдвэр байгуулах тухай санал, хђсэлтийг 6 улсын ЭСЯ албан бичгээр хђргђђлж, 2010 оны 6-р сард Эрдэнэт хотноо болсон “Гадаадын хєрєнгє оруулагчдын чуулга уулзалт”-анд гадаадын хєрєнгє оруулалт эрэлхийлсэн 5 томоохон бизнесийн тєслийг орчуулан эмхэтгэл болгон танилцуулсан. Хєвсгєл аймгийн Галт суманд ХБНГУ-ын “Сыр Як” компанийн хєрєнгє оруулалтаар 200,0 сая тєгрєгийн єртєг бђхий бяслагны ђйлдвэр байгуулахаар ажил нь 2010 онд эхлээд гђйцэтгэлийн шатанд байна. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

5.1.3 Аймгийн вэб хуудсыг шинэчлэн сайжруулж, тогтмол ажиллагаатай болгон мэдээллийг монгол, англи хэлээр тогтмол баяжуулан шинэчлэх:

Аймгийн вýá ñàéòûг á¿ðýí äèíàìèê áîëãîí çàãâàð äèçàéíûã øèíý÷èëæ www.khuvsgul.gov.mn болгон єєрчилж, загвар дизайныг бђрэн шинэчлэн, ЗГ-ын вэб сайттай линкээр холбож, тєрєл бђрийн танилцуулга, мэдээллийг оруулсан бєгєєд öàã ¿åèéí ìýäýý мэдээллээр тогтмол баяжуулан øèíý÷èëæ áàéíà. Вэб сайтыг англи хэл рђђ хєрвђђлэх бэлтгэл ажлын хђрээнд аймгийн тухай ерєнхий мэдээлэл, аймгийн тєв Мєрєн сум болон бусад зарим сумдын тухай мэдээллийг англи руу хєрвђђлж, мэдээллийн фондыг бђрдђђлэх ажил хийгдэж байна. /ХШ-70.0%//Б-100.0%/

Аймгийн www.khuvsgul.gov.mn вэб сайт 5.1.4. Мєрєн-Эрхђђгийн олон улсын агаарын нислэг ђйлдэх эрх зђйн орчинг бђрдђђлэх:

Ìºðºí-Ýðõ¿¿ãèéí ÷èãëýëä îëîí óëñûí íèñëýã ¿éëäýõ тухай МУ-ын ЗГ-ын 69 дђгээр тогтоолын дагуу àãààðûí шинэ çàìыг íýýж, àãààðûí õààëãûã òîäîðõîéëон, бэлтгэл ажлыг хангасны дагуу Монгол улсын Засгийн газрын 2010.12.29-ны 344 дђгээр тогтоол гарч тус нисэх буудлыг албан ѐсоор олон улсын боомт болгон тогтоож, олон улсын нислэг ђйлдэх эрх зђйн орчин бђрдсэн бєгєєд холбогдох бэлтгэлийг хангаж, 2012 оны 5 дугаар сараас нээн ажиллуулахаар уг тогтоолоор шийдсэн.

http://www.khuvsgul.gov.mn/

http://www.khuvsgul.gov.mn/


Олон улсын нислэг ђйлдэх бэлтгэл ажлын хђрээнд нèñýõ áóóäëûí дотоод зохион байгуулалттай холбоотой òîíîã òºõººðºìæ, тавилга хэрэгсэл, єрєє тасалгаа зэргийг бэлтгэх ажлууд хийгдэж байна. улсын тєсвєєс 410,0 сая тєгрєгєєр Мєрєн нисэх буудлын барилгыг єргєтгєн олон улсын нисэх буудлын стандартад нийцђђлэн засварлаж, нисэх буудлын хатуу хучилттай зурвасыг шинэчлэхэд улсын тєсвєєс нийт 4,0 тэрбум тєгрєгийн хєрєнгє оруулалт хийгдэхээр тєлєвлєгдєн, ажил дуусах шатанд байгаа. Мєн тус буудлыг ГИХА, Хил, Гаалийн байгууллагуудын нэгдсэн сђлжээнд холбох ажил хийгдэж байгаа ба 2012.05. сараас эхлэн олон улсын нислэг ђйлдэж эхлэхээр Авиампаниудтай гэрээ хэлцэл хийгдэж байна. /ХШ-70.0%/ /Б-100.0%/

5.1.5. Áàéãàëь-Õºâñãºë íóóðûí àÿëàë æóóë÷ëàëûí îëîí óëñûí ñ¿ëæýý áèé áîëãîõîä ÷èãëýñýí îðîí íóòãèéí äýä á¿òöèéã ñàéæðóóëàõ àðãà õýìæýý àâàõ:

2009 îíû 06 äóãààð ñàðä Õàíõ ñóìàíä áîëñîí “Áàéãàëü-Õºâñãºë íóóðûí àÿëàë æóóë÷ëàëûã íýã öîãöîëáîð áîëãîí õºãæ¿¿ëýõ” ђндэс суурь òóõàé îðîñ, ìîíãîëûí õàìòàðñàí äóãóé øèðýýíèé ÿðèëöëàãààð Õàíõ-Ìîíäûí õèëèéí ãàðöûí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëæ ò¿ðãýí øóóðõàé áîëãîõ òàëààð òîäîðõîé àðãà õýìæýý àâàõ òàëààð ÎÕÓ-ûí òàëä болон õ¿ñýëò тавьсан бєгєєд 2011.05.30-наас эхлэн Ханх-Мондын хилийн гарцыг олон улсын боомтын зэрэглэлд албан ѐсоор шилжђђлж байгаагаа ОХУ-ын ГХЯ-наас мэдэгдсэн бєгєєд хоѐр талаас шаардлагатай дэд бђтэц, тохижилтын ажлыг хийсний дараа ђйл ажиллагааг нь эхлђђлэхээр бэлтгэж, 2012 оны хєрєнгє оруулалтын хєтєлбєрт энэ чиглэлээр 500,0 сая тєгрєгийг тусгуулахаар СЯ-нд санал хђргђђлсэн. Ханх-Мондын боомтын дэд бђтцийг сайжруулахаар Ханхаас улсын хил хђртэлх 23 км автозамын ажлыг эхлђђлэх ажилд 2012 онд улсын тєсєвт 1907,7 сая тєгрєг тусгуулахаар СЯ-нд санал хђргђђлсэн. Ìºðºí-Õàòãàëûí хооронд 98.8 êì õàòóó õó÷èëòòàé çàì áàðèõ àæèëä 2009 îíä 1 òýðáóì òºãðºã, 2010 онд 2,1 тэрбум тєгрєг, 2011 онд тус тус õóâààðèëàãäàæ, ã¿éöýòãýã÷ýýð шалгарсан 5 êîìïàíè àæëыг гђйцэтгэж байгаа ба 2011 онд ашиглалтанд орно. Хєвсгєл нуурын баруун эргээр 80 км зам тавих ажлын 30,4 тэрбум тєгрєг 2011 оны улсын тєсєв тєлєвлєгєєнд тусгагдан тендерийн шатанд явж байна. Хєвсгєл нуурын баруун эргээрх жуулчны баазуудад 10 кВт-ын цахилгаан дамжуулах агаарын шугам татах ажилд 140,0 сая тєгрєгийн хєрєнгє улсын тєсєвт тусгагдсан. “Мєрєн” нисэх буудлын барилгын єргєтгєлд 2010 онд 410 сая тєгрєг, онгоц хєєрч, буух хатуу хучилттай зурвасыг шинэчлэх ажилд улсын тєсвєєс 4,0 тэрбум тєгрєгийн хєрєнгє тус тус улсын тєсєвт тусгагдаж ажил нь гђйцэтгэх шатанд явж байна. Мєн Монгол улсын Засгийн газрын 2010.12.29-ны 344 дђгээр тогтоол гарч тус нисэх буудлыг албан ѐсоор олон улсын боомт болгон тогтоож, олон улсын нислэг ђйлдэх эрх зђйн орчин бђрдсэн бєгєєд холбогдох бэлтгэлийг хангаж, 2012 оны 5 дугаар сараас нээн ажиллуулахаар шийдсэн. Хатгал-Ханх чиглэлд усан замын тээврийг хєгжђђлэх зорилгоор, Хєвсгєл нууранд усан замын 4 зогсоол барих, нуурын усан замыг тэмдэгжђђлэх зэрэг ажлууд хийгдэхээр 2011 оны тєсєвт 144,0 сая тєгрєг тусгагдан ажил гђйцэтгэлийн шатанд явж байна. /Б-100.0%/

5.1.6. ÎÕÓ-ûí Áóðèàä óëñûí Ò¿íõýí àéìàãòàé “Ýâ ìîäíû íààäàì” çîõèîí áàéãóóëàõ: Буриад, Монголын уламжлалт “Ýâ ìîäíû íààäàì”-ûã ОХУ-ын талтай хамтран жил бђр тогтмол

зохион байгуулж байна. 2009 îíы 07 äóãààð сард Õàíõ ñóìàíä àмæèëòòàé çîõèîí áàéãóóëж, нààäàìä ÎÕÓ-ûí Áóðèàä óëñûí Ò¿íõýí, Àõàí àéìãóóäààñ 40 øàõàì àëáàí ¸ñíû çî÷èä òºëººëºã÷èä, Õºâñãºë àéìгийн тєв, Õàíõ сум, Õàòãàë тосгоноос нийт 20 гаруй хђний бђрэлдэхђђнтэй албан òºëººëºã÷èä, болон ойр орчмын сумдын àðä èðãýä îðîëöсон бол 2010 оны 6 дугаар сард ОХУ-ын Буриад улсын Тђнхэн аймагт зохион байгуулагдаж, наадамд аймгийн ИТХ-ын даргаар ахлуулсан 27 хђний бђрэлдэхђђнтэй тєлєєлєгчид, хил орчмын сумдын ард иргэд оролцов. /Б-100.0%/

5.1.7. Õàíõ-Ìîíäûí õèëèéí ãàðöûã îëîí óëñûí çýðýãëýëòýé áîîìò áîëãîõ: Ханх-Мондын хилийн гарцыг олон улсын зэрэглэлтэй боомт болгох тухайд ГЕГ-аас ирђђлсэн албан бичгийн дагуу 2010 оны 3 сард Ханхын хилийн боомтод ажиллаж байгаа хил хяналтын байгууллагууд энэ асуудлаар уулзаж ярилцан, холбогдох санал хђсэлтийг харъяа дээд байгууллагууддаа хђргђђлсэн бєгєєд туршилтын журмаар гуравдагч орны зорчигчдыг 2011 оны 11 сараас эхлэн нэвтрђђлж эхэлсэн. ОХУ-ын ГХЯ-наас Ханх-Мондын хилийн гарцыг 2011.05.30-наас эхлэн олон улсын боомтын зэрэглэлд албан ѐсоор шилжђђлж байгаагаа 5418н/1да тоот ноот бичгээр мэдэгдсэн бєгєєд хоѐр талаас шаардлагатай дэд бђтэц, тохижилтын ажлыг хийсний дараа ђйл ажиллагааг эхлђђлнэ. Шаардлагатай бэлтгэл ажлын тооцоо, судалгаа хийх, бэлтгэх ажлын хэсгийг аймгийн Засаг даргын 2011.06.22-ны єдрийн А/217 дугаар захирамжаар байгуулсан. Уг ажлын хэсэг 2011 онд газар дээр нь


ажиллан Ханх сумын гаалийн орчмын газрын кадастрын зураглалыг хийж, Ханх сумын хєгжлийн ерєнхий тєлєвлєгєєг хийлгэх хєрєнгийн тооцоог хийж, шийдђђлэхээр дээд байгууллагад хђргђђлэв. ОХУ-ын талаас энэ чиглэлээрх бэлтгэл ажил, хєрєнгє оруулалт удаашралтай байгаа бєгєєд одоогоор хєрєнгийн асуудал шийдэгдэх шатанд байгаа гэж мэдэгдсэн бєгєєд ОХУ-ын талын ажлыг хурдавчлуулах тухай санал, хђсэлтийг ГХЯ-нд 2009, 2010, 2011 онуудад удаа дараа хђргђђлж байна. Мєн 2011.10.11-нд аймгийн хил, гаалийн байгууллагуудын удирдлагууд болон Эрдэнэт хот дахь ОХУ-ын ерєнхий консулыг оролцуулсан уулзалт-ярилцлагыг зохион байгуулж,энэ асуудлыг хурдавчлах талаар ярилцаж, санал хђсэлтийг хђргђђлэв. /ÕØ-100.0%/

5.1.8. Õèë, ãààëèéí öîãöîëáîðûã ñòàíäàðòûí ò¿âøèíä àæèëëàõàä øààðäàãäàõ õºðºíãèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ:

Монголын талаас Ханх дахь боомтын гаалийн хяналтын бђсэд байрлах Авто замыг шалган нэвтрђђлэх цогцолборын барилгыг 2007 онд барьж ашиглалтанд оруулан, жил болгон батлагдсан тєсвийн дагуу урсгал засваруудын ажил хийгдэж байгаагийн зэрэгцээ уг барилгыг стандартад нийцђђлэн єргєжђђлэх тухай болон бусад хийгдэх шаардлагатай засвар, нэмэлт ажлуудын саналаа Гаалийн ерєнхий газарт МХГ-ын байцаагчийн дђгнэлтийн хамт хђргђђлсэн. Аймгийн Гаалийн хороо нь 2010 онд гаалийн байгууллагуудын нэгдсэн сђлжээ болох CAIS-CEPS сђлжээгээр ГЕГ, Мєрєнгийн гђний гаальтай холбогдож, Ханх дахь хилийн боомтын ачаалал, зєрчлийн талаар мэдээ мэдээлэл дамжуулах, хилийн хєдєлгєєний байдал, гаалийн хилээр нэвтэрч буй зорчигчдын хєдєлгєєнийг “Visat теле камер”-ын системээр хянаж байна. ОХУ-ын ГХЯ-наас Ханх-Мондын хилийн гарцыг 2011.05.30-наас эхлэн олон улсын боомтын зэрэглэлд албан ѐсоор шилжђђлж байгаагаа 5418н/1да тоот ноот бичгээр мэдэгдсэн бєгєєд хоѐр талаас шаардлагатай дэд бђтэц, тохижилтын ажлыг хийсний дараа ђйл ажиллагааг эхлђђлэх бєгєєд шаардлагатай бэлтгэл ажлын тооцоо, судалгаа хийх, бэлтгэх ажлын хэсгийг аймгийн Засаг даргын 2011.06.22-ны єдрийн А/217 дугаар захирамжаар байгуулсан. /ÕØ-70.0%/ /Б-100.0%/

5.1.9. Òºð, èðãýíèé íèéãìèéí áàéãóóëëàãóóä, õóâèéí õýâøèë, áèçíåñèéí òºëººëºã÷äèéã ñîëèëöîõ, òóðøëàãà ñóäëàõ, òåõíèê òåõíîëîãèéí äýâøèлòòýé òàíèëöàõ, èæèë òºñòýé áàéãóóëëàãà õîîðîíäûí õàìòûí àæèëëàãààã äýìæèõ:

2009, 2010, 2011 онуудад àéìãèéí óäèðäëàãóóä, тєрийн байгууллагын тєлєєлєгчид хил залгаа ÎÕÓ-ûí Ýðõ¿¿ ìóæ, Тува улс, Буриадын улсын муж хотуудтай ажил хэргийн шугамаар тогтмол тєлєєлєгч солилцож, туршлага солилцож, хамтын ажиллагааны гэрээ хэлэлцээрђђд байгуулсан. Аймгийн удирдлагууд болон бусад тєрийн байгууллагуудын тєлєєлєл ажлын шугамаар ОХУ, БНХАУ, Япон, БНСУ, ХБНГУ, Итали, Малайз, Дани, Вьетнам зэрэг єндєр хєгжилтэй орнуудад туршлага судалж ажилласан. NEAR õîëáîîíû ¿éë àæèëëàãààíä îðîëöîîãîî èäýâõèæ¿¿ëæ, ÁÍÕÀÓ, БНСУ-д болсон арга хэмжээнђђдэд аймгийн тєрийн байгууллагын тєлєєлєл 5 удаа îðîëöîв. ёђний ђр дђнд БНХАУ-ын Шандунь мужийн Далай загасны аж ахуйн газраас манай аймагтай загас ђржђђлэг, загасны аж ахуйн чиглэлээр хамтын ажиллагаа эхлђђлэх санал ирж, 2010.10.21-24-ны єдрђђдэд тус мужийн 6 хђний бђрэлдэхђђнтэй тєлєєлєгчид манай аймагт ирж танилцсан. Аймгийн гадаад харилцааг єргєжђђлж, єндєр хєгжилтэй орны ижил тєстэй муж хотуудтай шууд хамтын ажиллагаа тогтоох, тусламж дэмжлэг авах зорилгоор энэ 2010 онд БНСУ, БНХАУ, БНФУ дахь Монгол улсын ЭСЯ, МУ-д суугаа Франц улсын ЭСЯ, Тайвань улсын тєлєєлєгчийн газруудад тус тус албан захидал, санал, хђсэлтийг холбогдох мэдээллийн хамт бэлтгэж хђргђђлсний дђнд Францын Дээд савуа мужийн Тонон хоттой холбоо тогтоож, 2011 оны 4-р сард тус хотын тєлєєлєгчид Хєвсгєл аймагт, 2011 оны 9-р сард аймгийн Засаг дарга тэргђђтэй байгаль орчин, аялал жуулчлал, эрђђл мэнд, онцгой байдлын салбарын тєлєєлєгчид Тонон хотын даргын урилгаар айлчилж, дээрх чиглэлээр туршлага судлан, цаашид ижил тєрлийн байгууллагуудтай хамтран ажиллахаар яриа хэлцэл хийгээд ирсэн ба энэ талаар санал хђсэлтээ УБ дахь Францын ЭСЯ-д хђргђђлсэн. Мєн Швед улстай харилцаа хамтын ажиллагаагаа єргєжђђлэх, тус улс дахь цаатан иргэдтэй харилцаа холбоо тогтоох зорилгоор аймгийн Засаг даргын 2011 оны А/305 дугаар захирамж гарган тус улсад суух Хєвсгєл аймгийн албан ѐсны тєлєєлєгчєєр Н.Номун-Эрдэнийг томилж, тус тєлєєлєгч болон Швед-Монголын нийгэмлэгтэй хамтран ажиллаж байна.

Мєн 2011 оны 3 дугаар сард Солонгосын Тэжон хоттой “Эрђђл мэндийн салбарт хамтран ажиллах тухай” хэлэлцээрийг ђзэглэж, тус хотын Со дђђргийн удирдлагууд 7-р сард Хєвсгєл аймагт айлчилж, айлчлалын ђеэр 2 талын удирдлагууд “Хєвсгєл аймаг, Со дђђргийн хооронд найрамдалт харилцаа тогтоох тухай хэлэлцээрийг байгуулав. Энэхђђ хамтын ажиллагааны хђрээнд Хєвсгєл аймгийн тєлєєлєгчид 2012 оны 3-р сард албан ѐсны айлчлал хийхээр бэлтгэл ажлыг хангаж байна.


Тђђнчлэн БНСУ-ын Канан хотын зђгээс Хєвсгєл аймагтай хамтын ажиллагаа тогтоох санал ирсний дагуу аймгийн удирдлага, тєлєєлєгчид 2012 оны 1-р сард тус хотод айлчлан яриа хэлцэл хийсэн ба тус мужийн удирдлагуудын хариу айлчлалыг энэ оны 4-р сард зохион байгуулахаар бэлтгэж байна. /Б-100.0%/

5.1.10. Áèçíåñ ò¿íøëýëèéí õ¿ðýýíä îëîí óëñûí ¿çýñãýëýí õóäàëäàà, ÿàðìàãò îðîëöîõ, áèçíåñ òºëººëºã÷äèéã ñîëèëöîõ:

2009 îíä àéìãèéí òºëººëºã÷èä Òóâà óëñàä àæèëëàæ, õîëáîæ ºãñºíèé ¿ð ä¿íä “Àðö ñóóðü-2009” Òóâà-Ìîíãîëûí õàìòàðñàí ¿çýñãýëýí ÿàðìàãò Õºâñãºë àéìãèéí õóâèéí õýâøëèéí 2 êîìïàíè áîëîí áóñàä õóâü õ¿ì¿¿ñ îðîëöîæ “Ò¿âøèí óíäðàà” ÕÕÊ òóñãàé øàãíàë àâñàí. Тус ђзэсгэлэнд Цэцэрлэг, Цагаан-Уул зэрэг баруун бђсийн сумдын иргэд жил бђр тогтмол оролцож байна. Улаанбаатар хотод жил бђр зохиогддог “ITF” олон улсын аялал жуулчлалын ђзэсгэлэн яармагт аймгийн аялал жуулчлалын салбарын тєрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагын тєлєєлєгчид жил бђр оролцож байна. NEAR холбооны шугамаар 2009 онд БНХАУ-ын Шандунь мужид болсон Далай, загасны аж ахуйн ђзэсгэлэн яармагт аймгийн тєрийн байгууллагын 2 тєлєєлєгч, 2010 онд БНХАУ-ын Хэнан мужид болсон аялал жуулчлалын олон улсын хурал, ђзэсгэлэн яармагт аймгийн аялал жуулчлалын салбарын тєрийн болон хувийн хэвшлийн байгууллагын тєлєєлєл 10 хђн, 2012 онд тус холбооны шугамаар 1 тєрийн албан хаагч Япон улсад болсон сургалтанд тус тус оролцож, туршлага судаллаа. /ÕØ-90.0%/ /Б-100.0%/

5.1.11. Õºòºëáºð, òºñºë, çýýë, òóñëàìæèéí íýð òºðºë, òîîã íýìýãä¿¿ëýõ òîäîðõîé àðãà õýìæýý àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ:

2009-2011 онд ýõíèé õàãàñ æèëèéí áàéäëààð ãàäààäûí áîëîí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãóóäòàé õàìòðàí àæèëëàõ, òºñºë õºòºëáºðò õàìðàãäàõ òóõàé ñàíàë, õ¿ñýëò 9 óäàà ÿâóóëñàí. Ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëòòàé 9 òºñºë õºòºëáºð õýðýãæèæ ýõýëñýí. ¯¿íä: 1. 2009 îíû 5 äóãààð ñàðààñ Åâðîïûí õîëáîîíû Àçèéí õºðºíãº îðóóëàëò òóñëàìæèéí íèéãýìëýã, Ìîíãîëûí “Õºäººãèéí õºðºíãº îðóóëàëòûã äýìæèõ òºâ” ÒÁÁ-òàé õàìòðàí “Òîãòâîðòîé àÿëàë æóóë÷ëàë, äàãàëò áèçíåñèéã äýìæèõ” òºñºë 2. 2010 оноос аймгийн нэгдсэн эмнэлэг дээр Люксембургийн вант улсын санхђђжилтээр “Алсын зайн оношилгооны тєсєл” 3. 2010 оноос Цагааннуур, Цагаан-Уул, Рэнчинлхђмбэ зэрэг сумдад НёБ-ийн Хђн амын хєгжлийн хєтєлбєрийн санхђђжилтээр “ёндэсний цєєнхийн эрх ашгийг хамгаалах тєсєл” хэрэгжиж эхэлсэн 4. 2009 îíû 7 äóãààð ñàðààñ “Ìåðñè Êîð” ÎÓ-ûí áàéãóóëëàãà, ÀÍÓ-ûí Òåõàñûí ÕÀÀ, ìåõàíèêèéí Èõ ñóðãóóëü, ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí ÕÀ-íû õàìòàðñàí “Ãîâèéí áýë÷ýýð” òºñºë. 5. 2010 оны 9 сараас “Мерси кор” ОУБ-ын бизнесийн ђйл ажиллагааг дэмжих тєсєл “Эго” сургалтын тєв болон ХАёТ-ийн аймаг дахь салбараар дамжуулан хэрэгжиж эхэлсэн. 6. 2010 оны 6 сараас Европын банкны санхђђжилтээрTAM/BAS хєтєлбєрийн “Бизнесийн зєвлєгєє єгєх тєсєл” 7. Малын Индекжђђлсэн даатгал тєсєл 8. 2011 оноос Хєдєє аж ахуй, хєдєєгийн хєгжил тєсєл хэрэгжиж эхэллээ. 9. 2012 онд НёБ-ийн Хђђхдийн сангийн хєрєнгє оруулалтаар Хђђхдэд ээлтэй орон нутаг тєслийн суурь судалгаа хийгдэн сонгогдсон. 3 дугаар сараас хэрэгжиж эхлэхээр бэлтгэл ажил хийгдэж байна. -2010 оны 6 дугаар сард Эрдэнэт хотноо зохиогдсон Гадаадын хєрєнгє оруулагчдын чуулга уулзалтанд гадны хєрєнгє оруулалт эрэлхийлсэн 5 томоохон бизнесийн тєслийг орчуулан эмхэтгэл болгон танилцуулсан. -“Òºð áà èðãýí-õàìòûí ç¿òãýë” ìýäýýëëèéí íýýëòòýé ºäºðëºãèéã ÎÓÁ áîëîí ãàäààäûí õºðºíãº îðóóëàëòààð àéìàãò ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã òºñëèéí íýãæèéíõýíèé äóíä çîõèîí áàéãóóëсан. Óã ºäºðëºãт 9 òºñëèéí íýãæээс орон нутгийн èðãýä áîëîí îëîí íèéòèéí òåëåâèçýä ìýäýýëýë õèéëýý. Ìàíàé àéìãèéí õýìæýýíä íèéò 18 òºñëèéí íýãæ á¿ðòãýëòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàãààñ òîãòâîðòîé ººðèéí íýãæèéí ñàëáàðòàé 13 áóñàä íü Óëààíáààòàð õîòîä íýãæèéí òºâòýé òîäîðõîé õóãàöààíä ¿éë àæèëëàãàà íü èäýâõòýé õèéãääýã áàéíà. МУ-ын Засгийн газрын 2009 оны 285 дугаар тогтоолын дагуу ђйл ажиллагааны тайланг хагас бђтэн жилээр ЗГ-ын ХЭГ-т хђргђђлж байна. -Аймгийн Засаг даргын зєвлєлийн хуралд жилийн болгонд 2 тєслийн нэгжийн ђйл ажиллагааг танилцуулан оруулж байхаар тогтсон. Энэ аулын хђрээнд 2010 онд Дэлхийн зєн Монгол ОУБ-ын ХОНХХ болон Õàìòûí îðîëöîîíû îéí ìåíåæìåíòûí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ тєслђђдийн ђйл ажиллагааны талаарх мэдээллийг оруулж, цаашдын хамтын ажиллагааны талаар ярилцсан юм. /ÕØ-90.0%/ /Б-100.0%/


5.1.12. ÎÕÓ-ûí òàëòàé õàìòðàí õèëèéí òýìäýãò¿¿äèéã çàñâàðëàæ, îé, çóðâàñûã ñýðãýýí õèëèéí øóãàìûí ÿâàëòûã òîäîðõîé áîëãîõ: 2008 îíä õèëèéí 294 ä¿ãýýð áàãàíûã çàñâàðëàõ àæëûã õèéæ ã¿éöýòãýñýí. Õèëèéí 1 çàñòàâûí

õàðèóöñàí õýñýãò Õàñíàãòûí äàâààã çàñâàðëàí ã¿¿ð áàðüñàí. 2009 îíä Õàíõûí ÷èãëýëýýð õàìòàðñàí øàëãàëòûã 2 óäàà, Òûâàãèéí òàëä 1 óäàà õèéñýí 2010 оны .Хилийн 1 заставын хариуцсан хэсгээр 6 дугаар сарын 24-нд ОХУ-аас 2 хђн хил зєрчин Цэцэрлэг сумын 2 дугаар багаас 31 тооны адуу хулгайлан хєєж явсныг хилийн манаа илрђђлж, тогтоон авч эзэнд нь єгсєн байна. Ханх сумын 2 иргэн хил зєрчин ОХУ-ын хил рђђ ороод гарч ирснийг гђйцэтгэх ажлын шугамаар илрђђлэн барьсан байна. 2010 оны 4 дђгээр сард Дарханд болсон “Монгол ѕОросын хил дагуух бђс нутгийн тђймрээс хамгаалах асуудал” сэдэвт ОХУ Монголын хамтарсан уулзалт ярилцлагад манай аймгаас холбогдох хђмђђс оролцож хамтарч ажиллах мэдээлэл солилцож байх талаар ярилцан, харилцан ойлголцлын санамж бичиг батлагдан гарсан байна. ОХУ-ын Кызылийн талтай Хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн туслагчийн уулзалтыг 1 удаа, хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн хэмжээнд “Эх орны дайны ялалтын баярыг тэмдэглэн єнгєрђђлэх” баярын арга хэмжээнд оролцсон ба ОХУ-ын Хиагтын талтай Хилийн бђрэн эрхт тєлєєлєгчийн орлогчийн хэижээний уулзалтыг 1 удаа, хилийн тєлєєлєгчийн туслагчийн хэмжээний уулзалтыг 4 удаа, тус тус зохион байгуулж, хил зєрчигчийн ул мєрийг хђлээлцэх, хилийн зєрчилтэй холбогдсон эрђђгийн хэрэгт хохирогчийн талаар мэдђђлэг гаргуулах, шалган нэвтрђђлэх боомтын цагийн хуваарийг тодотгон хуурайшилтын ђед ой хээрийн тђймрээс урьдчилан сэргийлэх, тђймэр гарсан тохиолдолд тђђнийг улсын хил давуулахгђй байх, хилийн тэмдэг, хилийн шугамын явалтыг хамтран шалгах, хилийн цагийн байдлын мэдээлэл солилцох асуудлыг хэрэлцэж шийдвэрлэсэн. Хилийн 47 дугаар отрядын хилийн хэсгээр 2011 оны эхний 7 сарын байдлаар гадаадаас 3 удаа, дтоодоос 1 удаагийн хилийн зєрчил гарсныг илрђђлэн хууль зђйн дагуу шийдвэрлэсэн. 2010 онд хил хамгаалалтад 159 иргэн туслах хђчний ђђрэг гђйцэтгэж байсан бол 2011 оны эхний хагас жилийн байдлаар 168 болж, 3,7 хувиар єссєн байна. Цэцэрлэг сумын Их амны замын засварыг орон нутгийн иргэдтэй хамтран засварлах ажлын бэлтгэл хангагдсан. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

5.1.13. Çàñòàâ á¿ðò õàðóóëûí áàéð 1-èéã îðîí íóòãèéí õ¿÷ýýð áàðèõ: Шинээр Баянзђрх сумын 4 дђгээр багт “Хонин уул”-ын заставыг 2008 онд, Цэцэрлэг сумын 2

дугаар багийн нутагт “Их ямаат”-ын заставыг 2009 онд ашиглалтад оруулж улсын хил хамгаалалтад шилжђђлснээр хил хамгаалалтын нягтрал 28 хувиар нэмэгдсэн байна. Цагаанђђр, суманд 1 харуулын байрыг орорн нутгийн хђчээр 2010 онд барьсан. Эрдэнэбулган суманд харуулын байр барихад сумын ЗДТГ-аас 100000 тєгрєгийн тусламж ђзђђлсэн. Ханх суманд харуулын байрны модны гоожинг хєнгєлж єгсєн байр баригдаагђй байна. Баянзђрх сумын Агарын заставын харуулын байр барихад сумаас 1 сая тєгрєгийн туслалцаа ђзђђлсэн байна.

/ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/ 5.1.14. Õèë õàìãààëàõ áàéãóóëëàãûí ¿éë àæèëëàãàà õèë÷äèéí íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõýä äýìæëýã ¿ç¿¿ëíý:

Öàãààí-¯¿ð ñóìûí òºâä õèë÷äèéí íèéãìèéí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ, àëáà õààõ íºõöºëèéã ñàéæðóóëàõàä äýìæëýã ¿ç¿¿ëæ ºðõèéí ýçýìøëèéí ãàçðûã õèë÷äýä îëãîëñîí áºãººä “Õèë÷èí õîòõîí” áàéãóóëàõ òºñºë õýðýãæèæ áàéíà. Õèë÷äèéí òóñëàõ àæ àõóéã äýìæèæ Тосонцэнгэл сумын Тээлийн аманд суманд 60 ãà ãàçàð ýçýìø¿¿ëæ, æèë á¿ð õ¿íñíèé íîãîî òàðüæ áàéíà. Бђрэнтогтох, Тђнэл ногоо тарихад зориулж суманд мєн газар эзэмшђђлсэн Õèë÷äèéí ìàëûí õºëèéí òàòâàðààñ Öýöýðëýã, Áàÿíç¿ðõ, Ò¿íýë, Òîñîíöýíãýë ñóìóóä ÷ºëººëñºí. Õèëèéí çàñòàâóóäûí áèå á¿ðýëäýõ¿¿íèéã æèë á¿ð ýìíýëãèéí ¿çëýãò õàìðóóëàõ àæëûã õýâø¿¿ëñýí . Õèðâýñòèéí çàñòàâò òàõèà ¿ðæ¿¿ëýõ òºñëèéí õ¿ðýýíä 500000 òºãðºã, Öàãààí-¯¿ðèéí çàñòàâò “Õèë÷èí õîòõîí” áàéãóóëàõàä 800000 òºãðºã, Õèë÷äûí óíàëãàíä 36 ìîðü áîëîí 4.4. ñàÿ òºãðºãèéã îðîí íóòãààñ äýìæëýã áîëãîí ºãººä áàéíà. Хилчдийн 12 хђђхдийг дотуур баранд хамруулсан байна. 2010 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðä àéìãèéí ÈÒÕ-ûí äàðãà áºãººä àéìãèéí ÃÕÓÑÀÇÇ-èéí äàðãà Á.Ï¿ðâýý, Õèëèéí öýðãèéí àíãèéí óäèðäëàãóóä Öàãààí¿¿ð, Ýðäýíýáóëãàí ñóìûí õèëèéí çàñòàâóóäààð ÿâæ õèë÷äèéí àìüäðàë àõóéòàé òàíèëöàí õóóëü òîãòîîìæ ñóðòàë÷èëàí óðëàãèéí òîãëîëò ¿ç¿¿ëëýý. 2010 îíä õèë õàìãààëàõ òóñëàõ õ¿÷íèé á¿ðýëäýõ¿¿íèéã øèíý÷ëýí áàéãóóëæ, õèë÷äèéí ç¿ãýýñ òýäýíä ìýðãýæèë àðãà ç¿éí çºâëºãºº òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëýí õàìòðàí àæèëëàæ áàéíà. Õèëèéí àíãèä ¿ëýýâýð õºãæèì õóäàëäàí àâàðõàä çîðèóëæ 3.0 ñàÿ òºðãºðºã, õºãæìèéí õ¿¿õäèéí õóâцàñûã õèéëãýõýä 120.0 ìÿíãàí òºãðºã ãàðãàí ºã÷ õºæìèéí çýìсэгийг á¿ðýí ñîëèëîî.

2011 оны байдлаар Хилийн сумдын Засаг дарга /Цэцэрлэг, Цагаан-Уул, Баянзђрх, Улаан-Уул, Цагааннуур, Ханх, Цагаан-ёђр, Эрдэнэбулган/ нар улсын хил хамгаалалтад туслах хђчний салбар зєвлєлийн даргын хувьд хилчидтэй нягт хамтран ажиллаж, тавьсан асуудлыг шуурхай шийдвэрлэж, хил хамгаалалтад дэмжлэг туслалцаа ђзђђлэн ажиллаж байна. Аймгийн хил хамгаалах туслах хђчний бђрэлдэхђђнийг аймгийн ИТХ-ын Тэргђђлэгчдийн 2011 оны тогтоолоор шинэчлэн баталсан. Хилчдийн нийгмийн асуудлыг шийдвэрлэх зорилгоор “Хилчин хотхон барих“ газрын асуудлыг Мєрєн суманд шийдвэрлэж єгсєн. 2011 оны эхний 6 сарын байдлаар аймгийн болон хилийн сумдын хил хамгаалах


туслах хђчний зєвлєл, хил хамгаалалтад 6 сая орчим тєгрєгийн мєнгєн болон эд материалын дэмжлэг ђзђђлсэн байна. Хилийн заставуудын 2011-2012 оны євєлжилтийн бэлтгэл ажлыг хангах хђрээнд нийт 10 салбар, хилийн харуулуудын 1200-1500 м/ куб тђлээний модны асуудлыг шийдвэрлэж єгсєн. Хилийн застав бђрт 1-2 айлын орон сууцны хэрэглээний модны гоожинг тодорхой хэмжээгээр хєнгєлж єгсєн байна Хилийн заставын салбаруудад хил хамгаалах туслах хђчний дадлага сургуулиудыг 6 удаа зохион байгуулсан2011 оны эхний хагас жилд Цэцэрлэг, Цагаан-Уул, Баянзђрх, Улаан-Уул, Цагааннуур, Ханх, Цагаан-ёђр, Эрдэнэбулган сумд хил хамгаалах туслах хђчний салбар зєвлєлђђдийг шинэчлэн байгуулсан. ХХТХ-ний салбар зєвлєлийн цугларалтыг 12 удаа зохион байгуулж, 248 хђн хамрагдсан. /ХШ-90.0%/ /Б-100.0%/

5.1.15. Àéìàã ñóìûí õýìæýýíä áàéãàëèéí ãàìøèã, áîëçîøã¿é àþóë, îñîë, õàëäâàðò ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóñãàé òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëàí ìºðäºæ àæèëëàõ:

Àéìãèéí Ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºëºâëºãººã 2005 îíä áîëîâñðóóëàí áàòëóóëæ, æèë á¿ð òîäîòãîë õèéñýí áà 2010 îíä óã òºëºâëºãººã øèíý÷ëýí áîëîâñðóóëæ, áàòëàí ãàðãàëàà. Ìºí ñóì á¿ðèéã ãàìøãààñ õàìãààëàõ òºëºâëºãººòýé áîëãîæ, ãàìøãèéí ¿åä çýðãýëäýý îðøèõ Çàâõàí, Àðõàíãàé, Áóëãàí àéìãóóäòàé õàðèëöàí àæèëëàõ ãýðýýã áîëîâñðóóëàí áàòàëæ, òîäîòãîë õèéí àæèëëàæ áàéíà.

Àéìàã, ñóìûí õýìæýýíä õ¿í, ìàë, àìüòíû ãîö õàëäâàðò ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëîí “Øóâóóíû òîìóóãèéí öàð òàõëààñ ñýðãèéëýõ ¿íäñýí ÷èãëýë”-èéã õýðýãæ¿¿ëýõ òºëºâëºãºº ãàðãàæ, àéìãèéí Çàñàã äàðãààð áàòëóóëæ, ìºðäºí àæèëëàæ áàéíà.

Òóñ àéìãèéí Ýðäýíýáóëãàí ñóìàíä Ëþêñåìáóðãèéí Çàñãèéí ãàçðààñ Ìîíãîë óëñàä õýðýãæ¿¿ëæ áóé “Ìîíãîë óëñàä ãàìøãèéí àþóëûã áóóðóóëàõ, ìåíåæìåíòèéí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ íü” ÌÎÍ 08/305 òºñºë õýðýãæèæ áàéíà. Тєсєлд хамрагдсан 7 бђлэг нийт 52 єрх, хђн 358 сумын нийт хђн амын 1,2 % эзýëж байна. Õєдєлмєрийн чадвартай 121 хђн, єрх толгойлсон 15 єрх , эмзэг бђлгийн 18 єрх áóþó ñóìûí íèéò õ¿í àìûí 1.2 õóâèéã ýçýëæ áàéíà.

Ãàçàð õºäëºëòèéí ãàìøãèéí àþóëûã áóóðóóëàõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí äàãóó àéìãèéí õýìæýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýýíèé òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëæ àéìãèéí çàñàã äàðãààð áàòëóóëàí õýðýãæèëòèéã õàíãàí àæèëëàæ áàéíà.

Цаг агаарын аюултай ђзэгдэл, гамшгаас урьдчилан сэргийлэх ажлыг эрчимжђђлэх арга хэмжээг зохион байгуулж харъяалагдах албадын дарга нарт удирдамжийг хувилан хђргђђлж, гамшгаас хамгаалах тєлєвлєгєєнд тодотгол хийæ, бђх сумдад сэрэмжлђђлэх мэдээллийг òîãòìîë хђргђђлæ áàéíà.

Эрдэнэбулган, Галт, Тємєрбулаг сумдад гамшгаас хамгаалах команд штабын сургуулийг зохион байгуулàí явууллаа.

Ìîíãîë Óëñàä Áàéãàëèéí ãàìøãèéí àþóëûã áóóðóóëàõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð, Ãàçàð õºäëºëòèéí ãàìøãèéí àþóëûã áóóðóóëàõ ¿íäýñíèé õºòºëáºð, Øóâóóíû òîìóó ò¿¿íòýé òýìöýõ òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí ãàðãàæ, ãàìøãààñ õàìãààëàõ óëñûí àëáàä, ìýðãýæëèéí àíãè, àðä èðãýä, îþóòàí ñóðàã÷èäòàé ÿâóóëàõ àíãèëëûí ñóðãàëòûí õºòºëáºð òºëºâëºãºº ãàðãàí õýðýãæ¿¿ëæ àæèëëàà. Äýýðõ õºòºëáºð¿¿äèéã õýðýãæ¿¿ëýõ çîðèëãîîð àéìãèéí õýìæýýíä õèéãäýõ àæëûí òºëºâëºãººã áîëîâñðóóëàí àéìãèéí çàñàã äàðãààð áàòëóóëàí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèí àæèëëàæ áàéíà.

Ýðäýíýáóëãàí ñóìàíä Ëþêñåìáóðãèéí Çàñãèéí ãàçðààñ Ìîíãîë óëñàä õýðýãæ¿¿ëæ áóé “Ìîíãîë óëñàä ãàìøãèéí àþóëûã áóóðóóëàõ, ìåíåæìåíòèéí òîãòîëöîîã áîëîâñðîíãóé áîëãîõ íü” ÌÎÍ 08/305 òºñºë æижиг тєслийн санхђђжилтээр 2009-2011 онуудад нийт 11,4 сая тєгрєгний санхђђжилт авч гамшгийн áýëýí áàéäëàà õàíãàж ђер, îé õýýðèéí ò¿éìðýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ áîëîí тђймэр унтраах багаж хýðýãñëèéã бэлтгэсэн байна. Сумын гамшгаас хамгаалах орон тооны бус штаб, малчдын бђлгийн гишђђдийг чадавхжууëсан нь ђр дђнгээ єгсєн.

Люксембургийн ЗГ-ын санхүүжилтээр хэрэгжиж буй төслийн хүрээнд шинээр авсан багаж, хэрэгсэл

Òºëºâëºãººíèé äàãóó 2009-2011 îíä ãàìøãààñ õàìãààëàõ èæ á¿ðýí áîëîí êîìàíä øòàáûí ñóðãóóëèéã 12 ñóìàíä àéìãèéí çàñàã äàðãààð òºëºâëºãºº, óäèðäàìæ, õýëòñèéí äàðãààð òóõàé á¿ð òóøààëóóäûã ãàðãàí áàòëóóëæ õóâààðèéí äàãóó õèéæ ã¿éöýòãýñýí. Ñóðãóóëèéã ¿ð ä¿íòýé ÿâóóëñàíààð óäèðäàõ á¿ðýëäýõ¿¿í, àæèëòàí àëáàí õààã÷èä, îþóòàí ñóðàã÷èä, àðä èðãýäèéí ãàìøãààñ õàìãààëàõ


ìýäëýã, ÷àäâàð äýýøèëñýí íü ãàìøèã, àþóëò ¿çýãäýë, îñëûí òîîí ¿ç¿¿ëýëò 25 õóâèàð áóóðñàí íü õàðóóëæ áàéíà.

Àéìãèéí îíöãîé êîìèññ öàã ¿åèéí íºõöºë áàéäàëòàé õîëáîãäóóëàí 4 óäàà õóðàëäàæ, àéìãèéí çàñàã äàðãûí àëáàí äààëãàâàð 4, çàõèðàìæ 4 óäàà ãàðãàæ õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèí àæèëëàæ áàéíà.

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011.04.21-íèé 01 ä¿ãýýð “Õ¿í, ìàë, àìüòíû ãîö õàëäâàðò ºâ÷èí, øóâóóíû òîìóó ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ âàêöèíæóóëàëòûí àæëûã ýð÷èìæ¿¿ëýõ òóõàé” àëáàí äààëãàâðûã 24 ñóìàíä õ¿ðã¿¿ëæ óäèðäëàãà çîõèöóóëàëòààð õàíãàí àæèëëàñàí

Àéìãèéí Õóóëü ç¿éí õýëòñýýñ çîõèîí áàéãóóëñàí “Õºâñãºë-Àþóëã¿é àìàð òàéâàí îð÷èí” óäèðäàìæèò àæëûí õ¿ðýýíä õèéõ àæëûí òºëºâëºãºº ãàðãàí áàòëóóëæ, áèåëýëòèéã àéìãèéí Õóóëü ç¿éí õýëòýñò õ¿ðã¿¿ëýí àéìãèéí õýìæýýíä ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëäàã ãàçàð, õýëòýñ, àãåíòëàãóóäààñ øàëãàð÷ ìàòåðèàëûã Õóóëü ç¿éí ÿàìàíä õ¿ðã¿¿ëñýí.

Òºëºâëºãººíèé äàãóó óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ¿злэг шалгалтанд 55 объектыг хамруулж давхардсан тоогоор 485 зєрчил дутагдал илрђђлэн, шалгалтын явцад 335 зєрчлийг засуулж, бусад 150 зєрчлийг засуулахаар эрх зђйн бичиг ђйлдэн хђргђђлж, Онцгой байдлын хэлтсийн даргын баталсан удирдамжийн дагуу Гал унтраах 27 дугаар анги, Аврах отрядын бие бђрэлдхђђнийг оролцуулан Мєрєн сумын 1-11 дугаар багийн айл єрх, орон сууцанд гал тђймэр, гамшиг ослын аюулаас урьдчилан сэргийлэх ђзлэг шалгалт явуулж 6124 айл єрхийг хамруулан 2805 зєрчлийг илрђђлж, шалгалтын явцад 2437 зєрчлийг засуулж, бусад зєрчлийг засуулахаар заавал биелђђлэх албан шаардлага 73, мэдэгдэл 44, танилцуулга 6, ажиллагаа зогсоох тогтоол 3, дђгнэлт 3 бичиж ажиллав.

Гал тђймрийн 66 удаагийн хэрэг зєрчлийг шалгаж шийдвэрлэн 198697185 тєгрєгний хохиролтой 37 гал тђймрийн хэргийг аймгийн Цагдаагийн газрын Мєрдєн байцаах тасаг болон Хэрэг бђртгэх тасгуудад харьяаллын дагуу хђргђђлэв.

Онцгой байдлын хэлтсийн даргын баталсан “Пийшин зуух”, “Яндан”, “Гэр орон сууц” нэгдсэн арга хэмжээнä 6290 айл єрхийг хамруулж, 3505 зєрчлийг илрђђлэн шалгалтын явцад 2736 зєрчлийг засуулж, бусад зєрчлийг засуулахаар заавал биелђђлэх албан шаардлага 42, мэдэгдэл 27, танилцуулга 2-ийг бичиж 8317 хђнд гал тђймэр, аюулт ђзэгдлээс урьдчилан сэргийлэх талаар ухуулга сурталчилгаа хийж, заавар зєвлєгєє єгч ажиллаа.

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2011 îíû 5 äóãààð ñàðûí À/185 äóãààð çàõèðàìæààð “Ãàìøãèéí ¿åèéí çàðëàí ìýäýýëëèéã çîõèîí áàéãóóëàõ æóðàì” øèíý÷ëýí ãàðãàæ áàòëóóëñàí.

2009-2011 онд бие бђрэлдэхђђний албаны сургалтыг 99 удаа 222 цаг, нийт 5400 албан хаагчид,

мэргэжлийн сургалтыг 750 удаа 1250 цаг, нийт 11200 албан хаагчийг хамруулан зохион байгуулав. Гамшгаас хамгаалах иж бђрэн болон команд штабын сургуулийг аймгийн 12 суманд аймгийн гамшгаас хамгаалах албад, мэргэжлийн ангийн бие бђрэлдэхђђнээс татан оролцуулж явуулав.

Хєвсгєл аймагт ОБЕГ-аас гамшгаас хамгаалах команд штабын сургуулийг 2011 оны 7 дугаар сард албад, мэргэжлийн ангийн томилгоот 398 хђнийг хамруулан зохион байгуулж явуулсан. Сургуулийг ОБЕГ-ын дэд дарга, комиссар Д.Намсрай “Дђђрэн хангалттай” гэж ђнэлсэн.

ОБЕГ-аас Хөвсгөл аймагт зохион байгуулсан гамшгаас хамгаалах команд штабын сургуулилт

Ñóðãóóëèàð ñóìûí àðä èðãýäýä ñóðãàëòûã 8 óäàà ÿâóóëëàà. Àëèâàà ãàìøãèéí ¿åä àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ àðãà õýìæýý, îñîë ãýìòëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëüå ãýñýí 2

òºðëèéí ñóðòàë÷èëãààíû ãàðûí àâëàãûã 7800 øèðõýãèéã õýâë¿¿ëýí àøèãëàæ, мýðãýæëèéí àíãèéí áèå á¿ðýëäýõ¿¿íèé äàäëàãà ñóðãóóëèéã 14 óäàà, áàéãóóëëàãà àæ àõóéí íýãæèä 56 óäàà, èðãýäýä 13 óäàà, îþóòàí ñóðàã÷äàä 29 óäàà çîõèîí áàéãóóëñàí. Õºâñãºë àéìàã äàõü Äýëõèé çºí îëîí óëñûí ÎÍÕÕ-òýé


õàìòðàí õàìòðàí àæèëëàõ ãýðýýíèé äàãóó ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëòûã 4 óäàà óäèðäàõ àæèëòíóóäàä ÿâóóëëàà.

Õîò õîîðîíäûí áîëîí îðîí íóòãèéí ÷àíàðòàé Õóæèðòûí äàâàà, Áóãàòàé äºðºëæ äýýð

ñóðòàë÷èëãààíû ñàìáàð 2 øèðõýãèéã õèéæ áàéðëóóëñàí. Гал тђймрийн 5 удаагийн хэрэг, зєрчлийг шалган шийдвэрлэн 785000 тєгрєгний хохиролтой гал

тђймрийн 1 хэргийг Аймгийн цагдаагийн газрын хэрэг бђртгэх тасагт шилжђђлж, 2010 оны эхний хагас жилийн мєн ђетэй гал тђймрийн дуудлагыг харьцуулахад 2,9 хувиар, Гал тђймрээс учирсан хохирол 52,3 хувиар тус тус буурсан байна.

Åðºíõèé áîëîâñðîëûí ñóðãóóëèéí ñóðàã÷äûí õè÷ýýë ýõýëæ áàéãààòàé õîëáîãäóóëàí àéìàã, ñóìäûí ñóðãóóëü, öýöýðëýãèéí äàðãà, ýðõëýã÷ á¿õèé 78 õ¿íä 1 öàãèéí ñóðãàëòûã ÿâóóëæ, 1-3 äóãààð àíãèéí ñóðàã÷äàä “Àþóëã¿é àìüäðàõ óõààí” ñóðãàëòûí öóâðàë íîìûã 24 ñóìûí íèéò 68 ñóðãóóëüä õ¿ðã¿¿ëñýí. Ìºí àõëàõ, äóíä àíãèéí ñóðàã÷äàä çààãäàõ àþóëã¿é àìüäðàõ àðãà óõààíû ¿íäýñ ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéã Îíöãîé áàéäëûí õýëòñèéí äàðãûí 2011 îíû 9 ä¿ãýýð ñàðûí 12-íû 35/167 äóãààð àëáàí áè÷ãýýð õ¿ðã¿¿ëñýí.

Îíöãîé áàéäëûí åðºíõèé ãàçðûí äàðãûí èð¿¿ëñýí ªâºëæèëòèéí áýëòãýëèéã õàíãóóëàõ òóõàé àëáàí áè÷ãèéí äàãóó Îíöãîé áàéäëûí õýëòñýýñ 24 ñóì, áàéãóóëëàãà àæ àõóéí íýãæèä ªâºëæèëòèéí áýëòãýë àæëûã õàíãàõ òóõàé àëáàí áè÷ãèéã õ¿ðã¿¿ëýí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâüæ, öàã óëèðëûí áàéäàëòàé õîëáîãäîëòîé ñýðýìæë¿¿ëýã ìýäýýëëèéã ñóìäàä 5 óäàà àëáàí áè÷ãýýð õ¿ðã¿¿ëñýí.

2011.11.11.-íä ªñâºðèéí àâðàã÷ òýìöýýíèéã çîõèîí áàéãóóëàõààð áýëòãýë àæèë õàíãàãäñàí.¯¿íä 7 ñóðãóóëèéí 70 õ¿í îðîëöîíî. Òýìöýýíèéã çîõèîí áàéãóóëàõàä 450.0 ìÿíãàí òºãðºã çàðöóóëàãäàæ áàéíà.

/Б-100.0%/

1.16. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààã õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñýë àøèãëàí ÿâóóëàõ àðãà õýìæýý àâ÷ ºãººæèéã íýìýãä¿¿ëýõ: Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãààíû ¿ð ºãººæèéã äýýøë¿¿ëýõ ãàìøãààñ õàìãààëàõ èæ á¿ðýí ñóðãóóëèéã 2009-2010 îíä 2 óäàà, êîìàíä øòàáûí ñóðãóóëèéã 6 ñóìàíä, ãàäààä, äîòîîäûí óðò áîëîí áîãèíî õóãàöààíû ñóðãàëòàíä áèå á¿ðýëäýõ¿¿íèé 13 àëáàí õààã÷èéã õàìðóóëëàà. 2010 îíû áàéäëààð îðîí íóòãèéí õýâëýë ìýäýýëëèéí õýðýãñëýëýýð ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò

ñóðòàë÷èëãàà, ñýðýìæë¿¿ëãèéã Ò¯ 32 , ðàäèî, õýâëýëýýð 10 óäàà òóñ òóñ çîõèîí áàйãóóëàí ÿâóóëñàí áàéíà. Ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëò ñóðòàë÷èëãààíû àæëûí ÷àíàð, ¿ð íºëººã ñàéæðóóëñíààð 2009 îíûã 2010 îíòîé õàðüöóóëàõàä óñíû îñîë 25.0 õóâèàð, ìàëûí õàëäâàðò ºâ÷íèé ãàðàëò 90.0 õóâèàð, îé õýýðèéí ò¿éìðèéí ãàðàëò 10.0 õóâèàð, õîõèðîë íü 93.6 õóâèàð òóñ òóñ áóóðñàí áàéíà.

2011-2012 îíä àéìãèéí ñêàé òåëåâèç, Äýëõèéí çºí îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí Õºâñãºë àéìàã äàõü ñàëáàðûí îëîí íèéòòýé õàðèëöàõ õýëòýñòýé õàìòðàí àæèëëàæ 1 æèëèéí õóãàöààíä äîëîî õîíîã á¿ð ãàìøãààñ õàìãààëàõ ñóðãàëòûã Ìîíãîë îðîíä òîõèîëääîã ãàìøèã, àþóëò ¿çýãäýë, îñëîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ãàðñàí òîõèîëäîëä õýðõýí àæèëëàõ òàëààðõ ñóðãàëòûã ÿâóóëàõààð òºëºâëºí áàòëóóëæ õýðýãæ¿¿ëæ ýõëýýä áàéíà. Ýíý ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõàä 1.0 ñàÿ òºãðºãèéã çàðöóóëñàí áîëíî.

Болзошгђй аюул ослоос урьдчилан сэргийлэхэд хэвлэл мэдээллийн байгууллагатай хамтран ажиллах талаар мэргэжлийн байгууллагад тодорхой ђђрэг чиглэл єгч, хђн, мал, амьтны гоц халдварт євчин, техникийн холбогдолтой осол, ђер усны аюулаас урьдчилан сэргийлэх талаар 8 тєрлийн шторкыг телевизээр нэвтрђђлэн цаг ђеийн байдалтай холбогдолтой мэдээ мэдээллийг 72 удаа нэвтрђђлсэн.

Оðîí íóòãèéí 4 òåëåâèç, 2 FM ðàäèîãîîð ñóðòàë÷èëñàí íü ¿ð ä¿íãýý ºã÷ ãàìøèã, àþóëò ¿çýãäýë îñëûí òîî, õîõèðîë á¿õ ¿ç¿¿ëýëòýýðýý 25 õóâèàð áóóðñàí.

Аймгийн хэвлэл мэдээллийн хэрэгсýл áîëîí óóëçàëòààð иргэдэд гал тђймэр, аюулт ђзэгдлээñ урьдчилан сэргийлэх ухуулга яриаг давхардсан тоогоор 20248 хђнд хийж, заавар, зєвлєгєєг єгч ажиллав.

Орон нутгийн Далай ээж сонины тэргђђн нђђрэнд Онцгой байдлын хэлтсийн ђйл ажиллагааны тухай “Òулаанд зєвхєн øîíõîðóóä оролцдог” ãýñýí íèéòëýëèéã 2010 оны 11 сарын 18 дугаарт хэвлэн нийтлђђлñýí. /Б-100.0%/

5.1.17. Àéìãèéí îðîí íóòãèéí íººöèéã íàéäâàðòàé áàðàà ìàòåðèàëààð á¿ðä¿¿ëæ, ñòàíäàðòûí äàãóó õàäãàëàõ àãóóëàõ áàéðòàé áîëîõ àðãà õýìæýý àâàõ:

Ìîíãîë Óëñûí Çàñãèéí ãàçðûí 166 äóãààð òîãòîîëûí äàãóó àéìãèéí íººöèéã áýëòãýæ áàéíà.


2010 îíû áàéäëààð 23 ñóì, 1 òîñãîíä íîãîîí òýæýýë 1110 òí, ñ¿ðýë 272 òí, ¿éëäâýðèéí òýæýýë 1075 òí, ºâñ 147.0 ìÿíãàí òí, ãàð òýæýýë 325 òí-ûã áýëòãýñýí áàéíà. Àймгийн íººöºä 370 тонн тэжээл, 550 òí ºâñ áýëòãýí íººöëººä áàéíà. Àéìãèéí ºâñ òýæýýëèéí íººöèéí õàøààã /100õ120/ ÕßÁÕÕÍ-ýýñ 10.0 ñàÿ òºãðºãèéí õºðºíãººð áàðüæ àøèãëàëòàíä îðóóëëàà.

2011 îíä îðîí íóòãèéí íººöèéí áàðàà ìàòåðèàëûã ñòàíäàðòûí äàãóó õàäãàëàõ áàéðòàé áîëãîõ àðãà õýìæýýã ÎÁÅÃ-ààñ 13.0 ñàÿ òºãðºãíèé õºðºíãèéã ãàðãàæ áóíêåðèéã áåòîíäîæ øèíý÷èëñýí. 1 ãà òàëáàéã çºâøººðºë àâ÷ 60 òí ºâñíèé áàãòààìæòàé ôîíäûã øèíýýð õèéñýí.

/ХШ-90.0%/

5.1.18. Áàðàà ìàòåðèàë, õ¿íñíèé áîëîí ýìèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãóóëàõ àðãà õýìæýýíèé ¿ð íºëººã äýýøë¿¿ëýõ:

Áàðàà ìàòåðèàë, õ¿íñíèé áîëîí ýìèéí á¿òýýãäýõ¿¿íèé ÷àíàð, àþóëã¿é áàéäëûã õàíãóóëàõ àðãà õýìæýýíèé ¿ð íºëººã äýýøë¿¿ëýõ àðãà õýìæýýã àâàõ áýëòãýëèéã õèéæ ýõëýýä áàéíà. Õèìèéí õîðò áîäèñ àøèãëàäàã áàéãóóëëàãóóäûí ñóäàëãàà ãàðãàæ óñòãàëûí öýãèéã òîäîðõîéëæ áàéãóóëàõààð àéìãèéí Áàéãàëü îð÷íû ãàçàð, Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçàðò àëáàí áè÷èã õ¿ðã¿¿ëýí õýðýãæèëòýíä õÿíàëò òàâèí àæèëëàæ áàéíà.

/ХШ-90.0%/ 5.1.19. Òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ:

Аймгийн ТББ-уудын бђртгэл судалгааг гарган аймгийн удирдлагуудтай уулзуулж, 2009, 2010 онуудад тэднийг чадавхижуулах сургалтуудыг тєсєл, ТББ-уудтай хамтран зохион байгуулав.

Аймгийн ТББ-уудын анхдугаар зєвлєгєєнийг иргэний нийгмийн 38 тєлєєлєл болон аймгийн удирдлагууд, тєрийн байгууллагын дарга нарыг оролцуулан “Тєр ба иргэний нийгмийн хамтын ажиллагаа” сэдвийн дор 2011.04.01 зохион байгуулж, “Хєвсгєл аймгийн тєрийн болон ТББ-уудын хамтын ажиллагааны чиглэл”-ийг батлав. Энэхђђ чиглэлийг хэрэгжђђлэх тухай аймгийн Засаг даргын 2011 оны А/231 дђгээр захирамжийг гарч, агентлагуудад хђргђђлсэн.

Àéìãèéí Çàñàã äàðãàас “Õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéã õàìãààëàõ íèéãýìëýã” ÒÁÁ-òàé á¿òýýãäýõ¿¿í íèéë¿¿ëýõ ãýðýý áàéãóóëàí àæèëëàæ, 2009 онд 5,3 сая, 2010 онд 7,0 сая, 2011 онд 2,5 сая òºãðºãèéã тус тус òºñºâëºí ºã÷, àæëûí áàéðààð õàíãàí èðãýäèéí ýðõ àøèã, õ¿íñíèé õàíãàìæ àþóëã¿é áàéäëûã õàìãààëàõ, ºðãºí õýðýãëýýíèé áàðààíû ¿íèéã òîãòìîë áàðèõàä ÷èãëýñýí òîäîðõîé àæëóóä ã¿éöýòã¿¿ëëýý. Тóñ áàéãóóëëàãà íü 2 îðîí òîîòîéãîîð àæèëëàæ, èðãýäèéí ºðãºäºë, ãîìäëûã øèéäâýðëýæ áàðàãäóóëàõ, õýðýãëýã÷äèéí ýðõ àøãèéí õàìãààëàõ, ñóðãàëò, ñóðòàë÷èëãàà ÿâóóëàõ, õîðèîòîé õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿íèé æàãñààëòûã ãàðãàí á¿õ õóäàëäààíû ñàëáàðóóäàä õ¿ðã¿¿ëýõ, õÿíàëò, øàëãàëò õèéõ ãàðñàí çºð÷èë, äóòàãäëûã àðèëãóóëàõ, àþóëã¿é áàéäëûí øààðäëàãà õàíãààã¿é á¿òýýãäýõ¿¿íèé òàëààð õýðýãëýã÷äýä ñýðýìæë¿¿ëýã ºãºõ, ÌÕÃ-òàé õàìòðàí óñòãàë õèéõ àæëûã òóõàé á¿ðò íü çîõèîí áàéãóóëæ àæèëëàâ. Мєн “Õýðýãëýã÷äèéí ýðõèéã õàìãààëàõ õºòºëáºð”-èéã àéìãèéí ÈÒÕ-ûí Òýðã¿¿ëýã÷äèéí 105 äóãààð òîãòîîëîîð áàòàëæ, ìºðäºí àæèëëàæ áàéíà. “Тєр ба иргэний нийгмийн хамтын ажиллагаа” зєвлєгєєний ђеэр “Байгаль орчин”, “Нийгмийн салбар”, “иргэдэд нээлттэй-тунгалаг засаглал” гэсэн 3 салбар хуралдаан хийж, энэ чиглэлээр цаашид тєр ба ТББ-ууд хамтран ажиллах чиглэлээ тодорхойлов.

Зєвлєгєєний дђнд аймгийн ТББ-уудын єєр хоорондын болон тєрийн байгууллагуудын харилцаа, хамтын ажиллагаанд ахиц дэвшил гарч, аймгийн “ТББ-уудын нэгдсэн холбоо” байгуулагдан, тус холбооноос санаачилсан “Тунгалаг засаглалд-Иргэний оролцоо” хєтєлбєрийг аймгийн Засаг даргын дэргэдэх зєвлєл болон аймгийн ИТХТ-ийн хурлаар хэлэлцэн баталж, ИТХТ-ийн 103-р тогтоолоор батлагдан ТББ-уудын талаар аймагтаа хэрэгжђђлэх бодлогын баримт бичигтэй болов.

Òºðèéí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëëàãóóäûí õàìòûí àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõàä áàéãóóëëàãà, õàìò îëíû ¿éë àæèëëàãààã ñóðòàë÷ëàõ àæëûã 2 óäàà çîõèîí áàéãóóëæ, èðãýäèéã ãàìøãààñ õàìãààëàõ ¿éë àæèëëàãààíä ñóðãàæ äàäëàãàæóóëàõ, ìýäëýã, ÷àäâàðòàé áîëãîõîä ÷èãëýãäñýí ¿éë àæèëëàãààã ºðãºæ¿¿ëýõýä ¿éë àæèëëàãààãàà ÷èãë¿¿ëýí 10.0 ìÿíãà ãàðóé àëáàí òóøààëòàí, èðãýäýä ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëæ, ìàë÷äûí íºõºðëºë á¿ëãèéã áàéãóóëàõ àæëûã ºðãºæ¿¿ëýõýä àíõààð÷ áàéíà. Òóõàéëáàë Í¯Á-ûí Ëþêñåìáóðãèéí Çàñãèéí ãàçðààñ Ýðäýíýáóëãàí ñóìàíä õýðýãæ¿¿ëæ áàéãàà ÌÎÍ 08/305 òºñëèéí õ¿ðýýíä ìàë÷äûí 6 á¿ëãèéã áàéãóóëàí ¿éë àæèëëàãààãàà àìæèëòòàé õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.

Алаг-Эрдэнэ сумын иргэдэд явуулсан гамшгаас хамгаалах сургалт

Àéìàã, îðîí íóòãààñ áîëîí òºñºë õºòºëáºð¿¿äýýñ çîõèîí áàéãóóëñàí íýãäñýí ñóðãàëò ñåìèíàðò 8

óäàà õýëòñèéí àëáàí õààã÷äààñ õàìðàãäñàí. àæ ñàíàë áîäëîî ñîëèëöîõ, õàìòðàí àæèëëàõàä àíõààðàí àæèëëàæ èðñýí.


Ìÿíãàíû ñîðèëòûí ñàíãèéí õ¿ðýýíä àéìãèéí Ýð¿¿ë ìýíäèéí ãàçðààñ çîõèîí áàéãóóëñàí “Òàìõèã¿é îð÷èí-Ýð¿¿ë àìüäðàë” ºäºðëºãò õàìò îëíîîðîî îðîëöîæ òàìõèã¿é áàéãóóëëàãààð øàëãàð÷ ºðãºìæëºë õ¿ðòñýí. ªäºðëºãèéí ¿åýð àëáàà ñóðòàë÷ëàí 300 ãàðóé èðãýí îðîëöîõîä àþóëò ¿çýãäýë, îñëîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé çºâëºìæèéã 180 øèðõýãèéã èðãýäýä òàðààñàí.

/Б-100.0%/

5.1.20. Õ¿ì¿¿íëýãèéí õºòºëáºð” áîëîâñðóóëæ, õàìòðàí àæèëëàõ: Äýëõèéí îëîí óëñûí õ¿ì¿¿íëýãèéí õóóëü, Æåíåâèéí êîíüâåíöèéí 60 æèë, Ìîíãîë óëñàä Óëààí çàãàëìàéí áàéãóóëëàãà ¿¿ñ÷ õºãæñºíèé 70 æèëèéí îéí õ¿ðýýíä 2009 îíûã “Õ¿ì¿¿íëýãèéí àÿíû æèë” áîëãîí çàðëàñàíòàé õîëáîãäóóëæ, àéìãèéí Óëààí çàãàëìàéí õîðîî íü øèíýýð 2 äàâõàð áàéð áàðüæ, óã áàéðíû çàðäàë 42.0 ñàÿ òºãðºãèéã ÌÓÇÍ, àéìãèéí òºð çàõèðãàíû áàéãóóëëàãà, èðãýäèéí õàíäèâ òóñëàìæààð á¿ðä¿¿ëýýä áàéíà. Îäîîãîîð “Õ¿ì¿¿íëýãèéí õºòºëáºð” áîëîâñðóóëàõ ñóäàëãààíû àæèë õèéãäýæ ýõëýýä áàéíà. /ХШ-30.0%/ /ХШ-50.0%/ 5.1.21. Äàé÷èëãààíû I, II çýðãèéí áýëòãýë ¿¿ðýãòíèé ñóðãàëòûí ÷àíàð, îðîëöîõ á¿ðýëäýõ¿¿íèéã ¿å øàòòàéãààð íýìýãä¿¿ëýõ:

Äàé÷èëãààíû áýëòãýë íººöèéí 1 ä¿ãýýð çýðãèéí ¿¿ðýãòíèéã ñóðãàõ ñóðãàëòûí òºëºâëºãºº áîëîâñðóóëæ, 58 öàãèéí îíîëûí, 44 öàãèéí äàäëàãûí ñóðãàëòàíä 4 ìýðãýæëýýð 40 èðãýíèéã õàìðóóëàâ.

Àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2010 îíû À/211 ä¿ãýýð çàõèðàìæààð ñóðãàëòàíä îðîëöîõ õ¿ì¿¿ñèéí íýðñèéã áàòàëæ, 2010 îíû 09 ä¿ãýýð ñàðûí 20-îîñ 10 äóãààð ñàðûí 04-íèé õîîðîíä çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëëàà.

/Б-100.0%/

5.1.22. Äàé÷èëãààíû áýëòãýë íººöèéã íýìýãä¿¿ëýõ, ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ õºòºëáºð áîëîâñðóóëæ ìºðä¿¿ëýõ:

Äàé÷èëãààíû áýëòãýë íººöèéí á¿ðýëäýõ¿¿íèé 1 ä¿ãýýð çýðãèéí ¿¿ðýãòíèé ñóðãàëò ÿâóóëàõ òóõàé àéìãèéí Çàñàã äàðãûí 2009 îíû 177 çàõèðàìæààð áàòàëæ, óã ñóðãàëòûã 09 ä¿ãýýð ñàðûí 14-28-íû õîîðîíä çîõèîí áàéãóóëæ ÿâóóëëàà. Ìºí Çàñãèéí ãàçðûí ìºðèéí õºòºëáºðò òóñãàãäñàíû äàãóó îðîí íóòãèéí á¿òýýí áàéãóóëàëòûí àæèëä öýðãèéí ¿¿ðýãòíèéã îðîëöóóëàõ çîðèëãîîð Òºìºðáóëàã ñóìûí 2 äàâààíû õîîðîíäîõ “×óëóóòûí” ýâäýðñýí ã¿¿ð, Òàëáóëàãèéí ã¿¿ðèéã çàñâàðëàõ àæëûã çàìûí ñàíãèéí õºðºíãººð õèéæ ã¿éöýòãýëýý. /Б-100.0%/

АЙМГИЙН ЗАСАГ ДАРГЫН ТАМГЫН ГАЗРЫН ДАРГА Г.ТѓМѓРБААТАР

khovsgol.gov.mnkhovsgol.gov.mn/beta/upload/files/2009-2012-uil-ajillagaa.pdf · ХѓВСГѓЛ...

Documents

Transcript of khovsgol.gov.mnkhovsgol.gov.mn/beta/upload/files/2009-2012-uil-ajillagaa.pdf · ХѓВСГѓЛ...