1

ယြနဆြနး

အေမရကန ၿငမးခမးေရး အငစတက အထးအစရငခစာ

2301 Constitution Ave., N.W.| Washington, DC 20037 | 202.457.1700 | fax:202.429.6063

အကဥးခပ

• ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ တရတ၏ စတပါ၀ငစားမႈက ကခငလြတေျမာကေရး တပမေတာ၊ ၀ျပညေသြးစညးညညြတေရး တပမေတာႏင ကးကန႕တပမေတာ စသညကခငျပညနယႏင ရမး ျပညနယ နယစပတေလာကရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားေပၚတြင ပျပးအေလးသာပါ သည။ အဆပါ အဖြ႕အစညးမားသည တရတနယစပ တေလာကရ တငးရငးသား အဖြ႕မားႏင သမငးေၾကာငးႏင ယဥေကးမႈပငး စညးေႏာငထားမႈမားသာမက ႏငငေရးႏင စးပြားေရး ပတသက ဆကႏြယမႈမားလညး ရၾကပါသည။

• တရတ၏ တရား၀င ရပတညမႈ အေနအထားသည ၎၏ၾကား၀င မစြကဖကေရး အေျခခမႏင “ျငမးခမးေရးအတြက ဆြေဆာငစညးရးျခငးႏင ေဆြးေႏြးမႈမားက ျဖစေျမာကေစျခငး” ဟသည တရား၀င မ၀ါဒအတငးျဖစသည။ လကေတြ႕တြငမ ၎၏သေဘာထားမာ ျပတသားမႈ မရပါ။

• မေ၀းေသာ အနာဂတ ကာလအတြငး ျပးျပညစသည ျငမးခမးေရးက ရရႏငလမမညဟ ေဘဂငး အစးရက မယၾကညပါ။ ထ႕ေၾကာင၎၏ ဥးစားေပး အခကမာ မေရရာ မေသခာမႈ အမးမးအတြက ၾကတငျပငဆငရနႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအတြငး အတတႏငဆး ျပလြယျပငလြယျဖစေအာင လပျခငးပငျဖစသည။

• ျမနမာႏငငရ တငရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအတြက တကရကေငြေၾကး အေထာကအပ ရရ ေစသည တရတဘကမ အထးအကးအျမတခ စားေနရသည အဖြ႕အစညးမားႏင လအခ႕၏ လပရပတ႕ေၾကာင တရတ၏ အခနးက႑က ရႈပေထြးေစပါသည။

• ျမနမာႏငင၏ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႕ခပ အစးရသစ လကထကတြင တရတႏင ရငးႏး ကၽြမး၀ငမႈ သသသာသာ တးတကလာပါသည။ ၂၀၁၆ ျပညေထာငစ ျငမးခမးေရး ညလာခတြင ပါ၀ငလာရန လကနကကင အဖြ႕မားအား ဆြေဆာငစညးရးျခငးျဖင တရတက မမ၏ အခနးက႑ အား အေပါငးလကၡဏာေဆာငေအာင လပေဆာငခပါသည။ သ႕ေသာလညး ၎၏အနာဂတ မ၀ါဒ ႏင အခနးက႑သည ႏစႏငင ဆကဆေရး တးတကမႈႏင တရတအမးသား အကးစးပြားအေပၚ အဓပၸါယ ပမဖြငဆလာမႈတ႕အေပၚ မတညေနပါသည။

တရတႏင ျမနမာျငမးခမးေရးျဖစစဥ

စာတမးအေၾကာငး ဤသေတသန စာတမးသည ျမနမာျငမးခမး

ေရး ျဖစစဥႏင ပတသကသည တရတ၏ အခနးက႑ႏင အကးစးပြားတ႕အေပၚ

စးစမးေလလာထားပါသည။ အေမရကန ျငမးခမးေရး အငစတက (USIP) က အကန

အက ခေပးထားျပး USIP ၏ အာရစငတာ အစအစဥအတြက အေရးပါသညအေလာက ဤသေတသန စာတမးသည တရတအစးရ

တာ၀နရသမားႏင ျမနမာႏငငရ တငးရငး သား လကနကကင အဖြ႕မားမ စစေပါငး လ

အေယာက (၈၀) ေကာအား ေတြ႕ဆ ေမးျမနး ထားမႈအေပၚ အေျခခထားပါသည။

စာတမးျပစသအေၾကာငး ယြနဆြနးသည Henry L. Stimson ဗဟဌာန

ရ အေရ႕အာရ အစအစဥ၏ အၾကးတနး သေတသ တစဥးျဖစျပး Brookings

Institution ၏ ဌာေနမဟတေသာ သေတသ အဖြ႕၀င တစဥးလညးျဖစသည။

အတတမ အေၾကာငးရငးမား … 2 တရတ၏ သခငးတမနခငးႏင ျမနမာ

ျငမးခမးေရးျဖစစဥ … 3 တရတမ၀ါဒက ပေဖၚေပးေနသည

အခကမား … 6 ဗဟ-ျပညနယ အဆကျပတျခငး … 8

တရတ၏ စးပြားေရး အကးျမတမား … 10 အဓက တငးရငးသား လကနကကင

အဖြ႕မား … 12 နဂး … 16

အထးအစရငခစာ 401 မတ ၂၀၁၇

မာတကာ

2

နဒါနး

၂၀၁၅ အေထြေထြ ေရြးေကာကပြအား ေအာငျမငစြာ ကငးပျပးစးကာ အမးသား ဒမကေရစ အဖြ႕ ခပ အစးရထ အာဏာက ေခာေမြ႕စြာ လႊေျပာငးေပးျပးေနာက ျမနမာႏငငသည ၾကာရညမည ျဖစေသာ လညး အေပါငးလကၡဏာေဆာငေသာ ႏငငေရးႏင စးပြားေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ လမးေၾကာငးေပၚသ႕ ေရာကရလာချပျဖစသည။ ျမနမာလကနကကင တပဖြ႕ႏင တကခကဆ အဖြ႕မား အပါအ၀င ျမနမာႏငင တြင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားဟ သရထားၾကသည ေျမာကပငးရ လကနကကင အဖြ႕ အစညးမားအၾကား ျပနလညေပါငးစညးေရးက မေျဖရငးရေသးပါ။ ဤျပနာက ေျဖရငးရာတြင လမားစႏင လနညးစ ဆကဆေရး၊ ဗဟႏင ေဒသဆငရာ အာဏာခြေ၀ေရး၊ ျမနမာစစတပ၏ အခနး က႑ စသညတ႕ႏင ပတသကသည အေရးပါသည အခကမား ပါ၀ငသည။ ယခငဥးသနးစန အစးရ လကထကတြင စတငချပး အငနအယလဒ အစးရက ဆကလကျပလပေနေသာ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥ သည ႏငငတြငး တငးရငးသားမားအၾကား မသငျမတမႈက အဆးသတရန အေကာငးဆး ၾကးစား အားထတေနမႈမားႏင ဆယစႏစမားစြာအတြငး စစမနေသာ ျပနလညေပါငးစညးမႈက ပထမဥးဆး အၾကမ ရရႏငမႈတ႕အား ေဖၚညႊနးေနပါသည။

ျမနမာ၏ အၾကးဆး အမနးခငး ႏငငျဖစသညႏငအည တရတသည ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင အေရးပါ အရာေရာကသ တစဥးအျဖစ ပါ၀ငေနချပး ဆကလက၍လညး ပါ၀ငေနဥးမညသာျဖစသည။ ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားသည တရတနယစပ တေလာကရ တငးရငးသား အဖြ႕မားႏင သမငးေၾကာငးႏင ယဥေကးမႈပငး စညးေႏာငထားမႈမားသာမက ႏငငေရးႏင စးပြားေရး ပတသကဆကႏြယမႈမားလညး ရၾကပါသည။ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ တရတ၏ တရား၀င ရပတညခက အေနအထားမာ အခပအျခာ အာဏာပင ႏငငတစႏငင၏ ျပညတြငးေရးက မစြကဖကေရး ဟေသာ မအတငးပငျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ဤရပတညခက အေနအထားမာ ဘကမလကျခငးႏင ကယကးမဖကသည ပရဟတ ၀ါဒတ႕ အေပၚတြင အေျချပ၍ မေနေၾကာငး တရတ၏ မ၀ါဒ ေရးဆြသ မား အ၀နးအ၀ငးအတြငး လကရျငငးခန ေဆြးေႏြးမႈမားအားျဖင ရငးလငးစြာ သရသည။ ျမနမာသည အေနာကယမးသည ႏငငျခားေရး မ၀ါဒက ထနးညသည သေဘာမး လပေဆာငလကရျပး တရတ အတြက တျဖညးျဖညးႏင အေရးၾကးသည အေျခအေန ျဖစေပၚလာသညအေလာက တရတအေပၚႏင တရတစးပြားေရး အကးအျမတမားအေပၚ ျမနမာအစးရ၏ ကငတြယမႈအား အေထာကအက ျဖစေစရန ဟေသာ အခကအားျဖင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား တရတက တကၾကြစြာ ေထာကပ ေပးရန တရတဘကမ ၾသဇာရသမားက လလားၾကသည။

ျမနမာႏငငရ တငရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားျဖစသည ကခငလြတေျမာကေရး တပမေတာ (KIA)၊ ၀ျပညေသြးစညး ညညြတေရး တပမေတာ(UWSA)၊ ကးကန႕တပမေတာ (MNDAA) စသညတ႕ အတြက တကရကေငြေၾကး အေထာကအပ ရရေစသည တရတဘကမ အထးအကးအျမတ ခစားေနရ သည အဖြ႕မားႏင လအခ႕ လပရပတ႕ေၾကာင တရတ၏ အခနးက႑က ပမရႈပေထြး ေစပါသည။ အဆပါ ဆကဆေရး အေျခအေနတ႕သည တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕တ႕အတြက လြတလပစြာ ရပတညေနႏငမႈက ဆကလကထနးသမးႏငစြမးႏင အခ႕အေျခအေနတြင ျမနမာတပမေတာႏင လကနကကင တကခကႏငစြမးတ႕အေပၚ ရပ၀တပငးအရ အကးရေစသည။ ေဘဂငးအစးရက ခြငျပ ထားျခငး မဟတေသာလညး အဆပါ ပဂၢလက စးပြားေရး ဆကဆမႈမားေၾကာင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင တရတ၏ အခနးက႑သည လညစားသညသေဘာ သကေရာကသညဆေသာ အျမငမားက ပမတးပြား ေစပါသည။

ျမနမာတငးရငးသား ျပနာမားက မေ၀းေသာ အနာဂတ ကာလအတြငး ေျဖရငးႏငမည မဟတ ဟ ရႈျမငသညအေလာက ေဘဂငးအစးရ၏ လတတေလာ စးရမပပနမႈမာ မမ၏ နယစပတေလာက မတညမျငမ ျဖစေနမႈမ ၾကတငတားဆးရနျဖစသည။ မညသ႕ပငျဖစေစ ေနျပညေတာတြင အငနအယလဒ ဥးေဆာငေသာ အစးရက အသအမတျပလက ေကာငးမြနသည ႏစႏငင ဆကဆေရးက တညေဆာကရန တရတက သသသာသာ ၾကးစားလက ရပါသည။ အဆးတေန႕တြင ျမနမာျငမးခမး ေရး ျဖစစဥအတြက တရတ၏ အေထာကအပ ပမာဏသည ႏစႏငင ဆကဆေရး သ႕မဟတ ျမနမာမ၀ါဒ မား၏ တရတစးပြားေရးႏင မဟာဗဟာ အကးေကးဇးမားႏင ကကညမႈ သ႕မဟတ အနညးဆး အေန ႏင ဆန႕ကငဘက ျဖစမေနျခငး စသညတ႕ အေပၚတြင မတညေနပါလမမည။

အငစတကအေၾကာငး အေမရကန ျငမးခမးေရး အငစတကသည

ပါတစြမရ လြတလပသည အဖြ႕အစညးျဖစကာ လြတေတာက တညေထာငေပးျပး ေငြေၾကး

ေထာကပေပးထားပါသည။ ၎၏ေမာမနးခက ပနးတငမာ ကမၻာတ၀မးရ အၾကမးဖက ပဋပကၡ

မားအား ကာကြယျခငးႏင ေျဖရငးျခငးတ႕ အတြက အေထာကအကေပးရန၊ ပဋပကၡလြန အေျခအေနတြင ျငမးခမးေရး တညေဆာကမႈ

က ျမငတငရန၊ ပဋပကၡ စမခန႕ခြမႈဆငရာ ကရယာ တနဆာပလာ နညးလမးမား၊

စြမးေဆာငရညမားႏင အသပညာ အရငးအႏး မားက တးျမငရနတ႕ျဖစသည။ USIP က အသ

ပညာ၊ ကၽြမးကငမႈႏင အရငးအျမစမားအား အားျဖညေပးျခငးျဖငသာမက ကမၻာတ၀မးရ ပဋ

ပကၡ ျဖစပြားရာ ေဒသမားသ႕ ကယတင ကယက သြားေရာကျပး ပါ၀ငလပေဆာငသည

နညးမားအားျဖင ရညမနးခက ျပညမေအာင လပေဆာငပါသည။

BOARD OF DIRECTORS Stephen J. Hadley (Chair), Principal,

RiceHadleyGates, LLC, Washington, DC • George E. Moose (Vice Chair), Adjunct

Professor of Practice, The George Washington University, Washington, DC

• Judy Ansley, Former Assistant to the President and Deputy National Security Advisor under George W. Bush, Wash-

ington, DC • Eric Edelman, Hertog Distinguished Practitioner in Residence,

Johns Hopkins School of Advanced International Studies, Washington, DC •

Joseph Eldridge, University Chaplain and Senior Adjunct Professorial Lecturer,

School of International Service, American University, Washington, DC •

Kerry Kennedy, President, Robert F. Kennedy Center for Justice and Human

Rights, Washington, DC • Ikram U. Khan, President, Quality Care

Consultants, LLC., Las Vegas, NV • Stephen D. Krasner, Graham H. Stuart Professor of International Relations at

Stanford University, Palo Alto, CA • John A. Lancaster, Former Executive Director,

International Council on Independent Living, Potsdam, NY • Jeremy A. Rabkin,

Professor of Law, George Mason University, Fairfax, VA • J. Robinson

West, Chairman, PFC Energy, Washington, DC • Nancy Zirkin,

Executive Vice President, Leadership Conference on Civil and Human Rights,

Washington, DC

3

တငးမာမႈျဖစေပၚေစသညအတတမအေၾကာငးရငးမား

ျမနမာႏငငေျမာကပငး အထးသျဖင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမား ထနးခပထား သည ေဒသမားတြင တရတ၏ ပါ၀ငပတသကမႈသည ႏစႏငင ဆကဆေရးတြင ဆးေညာငတစခအျဖစ အျမတေစ ရေနခပါသည။ သမငးတြင ၁၉၆၀ ခႏစ တရတျပညသ႕ သမၼတႏငငႏင ျပညေထာငစ သမၼတ ျမနမာႏငငတ႕အၾကား ခပဆခသည နယစပစာခပသည ျဗတနက ၁၉၄၁ခႏစတြင သတမတခသည နယစပမဥးႏင ႏစႏငငအၾကား နယနမတ အျငငးပြားမႈမားဆငရာ ေျဖရငးခကတ႕အေပၚ တရတက တဖကသတ လကခရမႈျဖင အဆးသတခရသည။1 မညသ႕ပငျဖစေစ ေဒသခ တရတမားႏင တငးရငး သားမား အၾကားတြင မေကနပခကမား သသာစြာ ရခၾကသည။ ယနနနယမ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသမား က ေဘဂငးရ ကြနျမနစ အစးရက အစဥအလာ တညရခေသာ တရတ၏ နယနမတမားအား ႏငငေရး အရ အသအမတျပ ခရမႈ၊ ရငးႏးခစခငမႈတ႕ျဖင အလအလယ ျပလပခသညဟ ဆပါသည။ အထးသျဖင ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ ေျမာကပငးမ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသမားက ၁၉၆၀ ခႏစ နယနမတ သတမတခကသည ဒတယ ကမာၻစစကာလ တရတ၏ ေစစပေဆြးေႏြးႏငစြမး အားနညးေနမႈအေပၚ အခြငေကာငး ယထားသည ၁၉၄၁ ခႏစ နယနမတမဥးအား အသအမတ ျပထားသည မမတမႈ တစရပ အျဖစ ေဒသခ အေျမာကအမားက ရႈျမငၾကသညဟ ဆပါသည။ တရတ၏ စြန႕ပယမႈက ခခရသည ဆသညခစားခကမာ ျပငးထနပါသည။ အလားတ တငးရငးသားခငး ႏးႏြယမႈ (အခ႕ကစၥရပမားတြင ပတသကဆကစပမႈ)ဆငရာ ခစားခကမာလညး ျပငးထနပါသည။ ၎တ႕ေဒသမားသည ေနျပညေတာ ရ ျမနမာႏငင ဗဟအစးရ၏ အပခပခ မဟတေသာေၾကာင ေဒသခ အေျမာကအမားအတြက ျမနမာ ႏငငသားလကမတ ကငေဆာငထားႏငျခငး မရသည အခကက ဤခစားခကက ပမျပငးထနေစပါ သည။ အမနတကယတြငလညး ဗမာလမး၏ သေဘာထား အျမငမားတြင တငးရငးသား လနညးစမား အား ျမနမာႏင ပတသကဆကႏြယေနေၾကာငး ရႈျမငေလ မရၾကပါ။

နယနမတမဥးက တငးရငးသားအပစ အေျမာကအမားက တစႏငင သ႕မဟတ အျခားတစႏငင၏ ႏငငသားမားအျဖစ ရာသကပန ပငးျခားေပးခသည။ ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ တငးရငးသား အမားစ သည တရတနယစပ တေလာကရ တငးရငးသားမားႏင တညပါသည။ ဥပမာ ျမနမာ/ကခင၊ တရတ/ဂနးေဖာႏင ႏစႏငငစလးတြင ရေနေသာ “၀”လမးတ႕ ျဖစၾကသည။ ၎တ႕သည တညေသာ ဘာသာစကားက ေျပာဆၾကျပး ယဥေကးမႈႏင ဓေလထးတမးမား တညၾကကာ နးကပေသာ ဆကဆ ေရးႏင ကးလးဆကဆမႈမားက ဆကလကျပလပေနၾကဆျဖစသည။ တရား၀င တညရေသာ နယနမတ သည ၎တ႕အၾကားတြင အခကအခ တစရပအျဖစ ၾကးၾကးမားမား ရမေနပါ။

သမငးတေလာက ပတသကဆကႏြယမႈမားသည တရတက မမေတာလနေရးက ျပငပသ႕ ျပန႕ႏ႕ ေစရန ရညရြယေသာ ႏငငျခားေရး မ၀ါဒ တစရပက ေဖၚေဆာငရန ၾကးပမးသည ကာလျဖစသည တရတယဥေကးမႈ ေတာလနေရးအတြငး ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ ဗမာျပည ကြနျမနစပါတ (ဗကပ) ကာလရညၾကာ တညရေနခမႈေၾကာင ပမရႈပေထြး ေစခပါသည။2 ၁၉၈၀ ခႏစမားအတြငး တရတက ဗကပအေပၚ ေထာကပေနမႈမားအား ရပတန႕ခရာ ဗကပ ျပကြမႈက ျဖစေပၚေစျပး UWSA ႏင MNDAA တ႕ကသ႕ေသာ သးျခားတငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕အစညးမား ျဖစေပၚလာခေၾကာငး ေဒသခ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသမားက ေထာကခေျပာဆၾကသည။3 အဆပါ အဖြ႕မားသည တရတႏငငရ ၎တ႕၏ အဆကအသြယမား၊ အေထာကအက ေပးသမားႏင တရားမ၀င ဆကသြယမႈမားအား ဆကလက လပေဆာငလက ရၾကသည။

တရတ၏ သခငးတမနခငးႏင ျမနမာျငမးခမးေရးျဖစစဥ

ျမနမာႏငငေရး ျပျပငေျပာငးလမႈ မတငမကပင ရေနခသည ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥႏင ပတသကေသာ တရတ၏ တရား၀င မ၀ါဒမာ “ျငမးခမးေရးအတြက ဆြေဆာငစညးရးျခငးႏင ေဆြးေႏြးမႈ မားက ျဖစေျမာကေစျခငး” ပငျဖစသည။4 ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြ မတငမ ၂၀၀၈ ႏင ၂၀၀၉ ႏစမားအတြငး ျမနမာတပမေတာ အစးရက အပစရပ တငးရငးသား အဖြ႕မားအား နယျခားေစာင တပဖြ႕မားအျဖစ ေျပာငးလေရးအတြက အဆျပစဥကပင တရတက အဆပါ မ၀ါဒက ကငသးခသည။5 ၂၀၁၃တြင တရတက ၀မယဖန (Wang Yingfan) အား ပထမဥးဆး အာရေရးရာ အထးကယစားလယအျဖစ ခန႕အပချပး ျမနမာဗဟအစးရႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအၾကား ျဖစေပၚေနသည လကနကကင ပဋပကၡတြင ၾကား၀ငေစစပေပးရသည တာ၀နက ျပဌာနးအပႏငးခသည။6 ဤခန႕အပမႈ အျပး မားမၾကာမ တရတက ေကအငေအႏင ျမနမာအစးရအၾကား ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးပြက တရတျပည နယစပျမ႕ ေရႊလတြင ႏစၾကမကငးပေပးခသည။7 ထအခနမစ၍ တရတအထး ကယစားလယသည ျမနမာႏငငဆငရာ ကလသမဂၢ အထးကယစားလယႏင အထးအၾကေပးျဖစသ ဗေဂးနမဘးယား (Vijay

MEMBERS EX OFFICIO Rex Tillerson, Secretary of State •

James Mattis, Secretary of Defense • Frederick M. Padilla, Major General,

Marine Corps; President, National Defense University • Nancy Lindborg,

President, United States Institute of Peace (nonvoting)

ဤသေတသန စာတမးပါ အခကအလကႏင သေဘာထား အျမငမားသည စာေရးသ

သေတသ၏ ကယပငအျမငသာျဖစျပး အေမရကန ျငမးခမးေရး အငစတက (USIP)

က ကယစားမျပပါ။

ဤသေတသန စာတမးအား မတပြားရန သ႕မဟတ ထပမပႏပ ထတေ၀လပါက permissions@usip.org ထ ခြငျပခက

ေတာငးခႏငပါသည။

4

Nambiar) ႏငအတ တႏငငလး အပစအခတ ရပစေရး ေဆြးေႏြးပြမားတြင အျမတမး ပါ၀ငျပး ေလလာ တကေရာကခပါသည။ ၂၀၁၅ တြင သအမတ၀မ (Wang) အား စြမဂကနး (Sun Guoxiang) ႏင အစား ထး ခန႕အပခပါသည။8 ၂၀၁၆ ဇလငလတြင နမဘးယားႏင ၀မတ႕ႏစဥးစလး ကခငျပညနယ မငဂာယနတြင ျပလပသည တငးရငးသား ထပသးညလာခသ႕ တကေရာကခၾကသည။9

တရတ၏ ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈ အတငးအတာသည ပဋပကၡ၏ ျပငးထနမႈ၊ တရတအေပၚ ထခကမႈ တ႕ႏင တကရကပတသကေနပါသည။ ဥပမာ ၁၉၄၀ ခႏစမားအတြငး ျဗတသ ကလန အပခပေရး ေခတ ကတညးက ျဖစေပၚေနေသာ လြတလပေရး လႈပရားမႈ တစရပျဖစသည ေကအငေအႏင ျမနမာ တပမေတာအၾကား ေနာကဆးအၾကမ တေၾကာျပန ျဖစပြားေသာ ကခငပဋပကၡသည ၂၀၁၁ ခႏစ ကတညးက ျပနျဖစပြားေနျခငးပငျဖစသည။ ပဋပကၡအရန ျမငတကလာသည ၂၀၁၂ ေႏာငးပငး တရတ ပငနက နယေျမအတြငး ျမနမာတပမေတာ၏ ဗးၾကတကခကမႈ၊ တရတႏငငအတြငး စစေဘးဒကၡသည မား ေျပး၀ငလာမႈတ႕အျပး ၂၀၁၃ ႏစဥးပငးတြင တရတက အထးကယစားလယ၀မက ခန႕အပခပါ သည။10 ထနညးတ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသ ယနနမ ကခငမားက MNDAA ကလညး ျမနမာ လကနကကင တပဖြ႕မားအေပၚ စစဆငေရးမား ျပလပခသညဟ ဆပါသည။ သ႕ေသာလညး ကးကန႕၏ ျပငးထန ေသာ တကခကမႈေၾကာင တရတႏငငအတြငး ဒကၡသည အေျမာကအမား ေရာကရခလမႈအျပး ေဖေဖၚ၀ါရ ၂၀၁၅တြငမ တရတႏငငျခားေရး ၀နၾကးဌာန၏ ေျပာေရးဆခြင ရသက စးရမပပနေၾကာငး ေၾကျငာခကတစေစာင ထတျပနခပါသည။ မတ၂၀၁၅တြင ျမနမာတပမေတာ၏ ဗးၾကတကခကမႈ ေၾကာင တရတအရပသားငါးဥး ေသဆးခရျပး တရတ၏ တန႕ျပနမႈ ပမအရန ျမငတကလာခပါသည။ မတ(၁၄)တြင တရတဒတယ ႏငငျခားေရး၀နၾကး လဇနမငး (Liu Zhenmin) က တရတျပညဆငရာ ျမနမာသအမတၾကးအား ခကျခငးေခၚယျပး “အေလးအနကထား တာ၀နယရန”ႏင “ဗးၾကတကခကမႈ က ရႈ႕ခေၾကာငး” သတေပး ေျပာၾကားခသည။11 ေမလတြင ဆကလကျပး ဗးၾကတကခက ေနမႈေၾကာင ေနာကဆးတရတက ဇြနလအေစာပငးတြင စစေရးေလကငမႈမား ျပလပျခငးျဖင တန႕ျပနခသည။

ကးကန႕အား ဆကလကေထာကက ေပးေစလေသာ တရတျပညတြငးမ ဖအားမားႏင ဥးသနးစန အစးရႏင ေကာငးမြနသည ဆကဆေရးက ထနးသမးလသည စတဆႏၵ ႏစခအၾကား ၾကားညပေနေသာ တရတအစးရ၏ နဂမလ ေမာလငခကမာ ျပနာႏင သးျခားေနလျပး နယစပက ေစာငေရာကရနပင ျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ယနနရ ေဒသဆငရာ အာဏာပငမားႏင ေလလာသမား၏ အဆအရ တရတ နယစပႏင တရတ၏ လျခေရးက ျမနမာလကနကကင တပဖြ႕မားက အေလးမထားေၾကာငး ပမေသခာ လာသညအတြက ေဘဂငး၏ MNDAA ဆငရာ အေနအထားမာ ပ၍မျပတမသား ျဖစလာျပး ေထာကထားညာတာသညသေဘာ ေဆာငလာသည။ MNDAA၏ တဖကသတ အပစအခတ ရပစမႈ ေၾကျငာအျပးတြင ကးကန႕ပဋပကၡအေပၚ လသရငၾကား လပေဆာငေနမႈမားအား တရတက ရပတန႕ခ သည။

မတ ၂၀၁၆ တြင အာဏာလႊေျပာငး ရယျပးေနာကပငး ယခငအစးရႏငစာလင တရတႏင ဆကဆ ေရး တးတကေကာငးမြနေၾကာငး အငနအယလဒ အစးရအား ကယကယျပန႕ျပန႕ အသအမတ ျပၾက သည။ မတ ၂၀၁၆ အစးရအာဏာ စတငအသက၀ငစဥ အခနတြင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင အငနအလယဒတ႕သည တရတႏင ပတသက၍ ၾကးမားသည စနေခၚမႈက ၾကေတြ႕ခၾကရသည။ တရတ-ျမနမာ ဆကဆေရးသည သမၼတ ဥးသနးစနက ျမစဆဆည တညေဆာကေရးက ဆငးငလက သည ၂၀၁၁ မစ၍ တျဖညးျဖညး ယယြငးလာခသည။ အဆပါ ဆညရပဆငးမႈအား တကၾကြလႈပရားသ မားႏင ပတ၀နးကင ထနးသမးေရး သမားမားက ေအာငပြတစရပအျဖစ ရႈျမငခၾကသည။ ထစမကနး သည ျမနမာႏငငတြင မညသညအခါတြငမ လၾကကမမားခပါ။ မညသ႕ပငျဖစေစ တရတအေနႏင မမ တ႕သည အရပသားတပငး အစးရ၏ ျမနမာျပညတြငးႏင အေနာကႏငငတ႕မ တရား၀င ျဖစတညမႈ ရရ ေရး၊ လၾကကမားေရး စသည ၾကးပမးမႈမား၏ ဓားစာခသာျဖစေၾကာငး ရႈျမငခၾကသည။ လကပေတာငး ေၾကးနစမကနးအား ဆငးငျခငး၊ တရတ-ျမနမာ ရထားလမး စမကနးအား ရပဆငးျခငး၊ ေကာကျဖ အထးစးပြားေရးဇန ေစးျပငစနစတြင အခကအခမား ၾကေတြ႕ရျခငး စသညျမနမာျပညတြငး ထငရား သည တရတ၏ စးပြားေရး အစအမမားအေပၚ ဥးသနးစန အစးရ၏ ေႏြးေထြးမႈ မရေသာ သေဘာထား ေၾကာင တရတ၏ မေကနပခကမား ပမတးပြားလာခသည။ အဆပါ မေကနပခကမားသည ၂၀၁၅ တြင အထြဋအထပသ႕ ေရာကရသြားသည။ ေအာကတဘာလအတြငး ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ အဓက လကနကကင အဖြ႕မားျဖစသည UWSA၊ ေကအငေအႏင ရမးျပညေျမာကပငး တပမေတာတ႕သည အျခားအဖြ႕ ရစဖြ႕က လကမတေရးထးေနခနတြငပင တႏငငလးဆငရာ အပစအခတ ရပစေရး သေဘာ တညခကအား လကမတေရးထးရန ျငငးဆခသည။ အဆပါ အဖြ႕မား အငနစေအတြင ပါ၀ငလကမတ ေရးထးျခငးက တားဆးျခငးျဖင တရတက ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥက အေလးမထားေၾကာငး ျမနမာ တာ၀နရသမားက လသရငၾကား စြပစြခသည။12 အဆပါ စြပစြခကအား တရတအစးရက ျပငးျပငး

တရတ၏ ၾကား၀ငေဆာငရြကမႈ အတငး အတာသည ပဋပကၡ၏ ျပငးထနမႈ၊ တရတ

အေပၚ ထခကမႈတ႕ႏင တကရကပတသက ေနပါသည။

5

ထနထန ျငငးဆချပး ေနျပညေတာရ ျမနမာတာ၀နရသမားအား တရား၀င ကန႕ကြကစာတစေစာင ေပးပ႕ခသည။

အငနအယလဒ အစးရသစ အေနႏင ျမနမာျပညတြငး တရတဆန႕ကငေရး စတဓါတမား ဆကလကတးပြားလာေနမႈက ဂရျပ လပေဆာငျပး ျငမးခမးေရး ျဖစစဥႏင ျမနမာျပညတြငး စးပြားေရး အစအစဥက အေထာကအက ေပးေနေသာ တရတ၏ အကအညက အထခကခ စြန႕လႊတမညလား သ႕ မဟတ တငးရငးသား စညးလးညညြတေရး အပါအ၀င ျမနမာအမးသားေရး ဥးစားေပး အခကမား အတြက ေဘဂငး၏ အကအည ရယႏငရန တရတႏင ဆကဆေရး တးတကေအာင ၾကးပမးမညလားဆ သည ေရြးခယစရာ ႏစရပႏင ရငဆငၾကေတြ႕ခရပါသည။ ယခအခနထ အငနအယလဒ အစးရ၏ လပေဆာငခကမားကၾကညလင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညသည ဒတယ အမးအစားက ေရြးခယခပရျပး ထ႕အတြကေၾကာင ႏငင၏ တရတျပညဆငရာ မ၀ါဒက ျပနလညခနညခသည။ ပထမဥးဆးအခက အေနႏင ၂၀၁၆ ဇလငတြင ျမနမာသည ေတာငတရတပငလယ အျငငးပြားမႈတြင ပါ၀ငပတသကျခငး မရ ပ ၾကားေနပစက ကငသးခသည။13 ဒတယအခက အေနႏင ဆငးငထားသည ျမစဆေရအားလပစစ စမကနးဆငရာ ေနာကဆးေျဖရငးခက တစရပႏင ပတသက၍ တရတႏင ေတြ႕ဆညႏႈငးလသည စတဆႏၵက ျပသျခငးျဖစသည။14 ႏစႏငငအၾကား အဓက အစးရ အရာရၾကးမား၏ အဆငျမင လပငနး အဆင လညပတမႈမားလညး တးတကလာခသည။ အငနအယလဒ အစးရ အာဏာလႊေျပာငး ရယျပး ေနာကပငး ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ႏငငျခား ဧညသညမား ဖတၾကားမႈတြင ပထမဥးဆးအျဖစ တရတ ႏငငျခားေရး၀နၾကး ၀မရ (Wang Yi) အား ဖတၾကားခသျဖင ၂၀၁၆ ဧျပလတြင လာေရာကခရာ လကခ ေတြ႕ဆခသည။ ဇလငလတြင ႏငငေတာ လျခေရး၀နၾကး ဂနဟြခမး (Geng Huichang) သည ျမနမာ ႏငငသ႕ အစဥအလာ မရပ လာေရာကလညပတချပ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင ေတြ႕ဆခသည။ ႏငင ေတာ လျခေရး ၀နၾကး၏ ထးျခားသည အေနအထားႏင တရတ၏ အမးသား လျခေရးအတြက အထး တာ၀န ရယထားမႈတ႕က ၾကညျခငးျဖင အဆပါ အစညးအေ၀းသည ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင တရတ-ျမနမာ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အပါအ၀င ျမနမာျပညေျမာကပငး အေရးကစၥမားက အဓကထားေၾကာငး တရတႏင ျမနမာဆငရာ ေလလာသမားက ကယကယျပန႕ျပန႕ အဓပၸါယ ဖြငဆထားၾကသည။ ၾသဂတ လအတြငး ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ ေဘဂငးခရးစဥ မတငမ တပတအလတြင တရတကြနျမနစပါတ ဗဟေကာမတ ႏငငတကာ ဌာနမးစြနေတာင (SongTao) ျမနမာျပညသ႕ လာေရာကျပး ျမနမာႏငငေရး ပါတမ ေခါငးေဆာငမား၊ တပမေတာမ ေခါငးေဆာငမားႏင ေတြ႕ဆခသည။

ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ တရတခရးစဥအတြငး တငးရငးသား ျပနလညသငျမတေရးက အဓက အခက ျဖစခသည။ တရတျပညသ႕သမၼတ ႏငငႏင ျပညေထာငစ ျမနမာႏငငတ႕၏ ၂၀၁၆ ၾသဂတ(၂၀) တြင ပးတြသတငး ထတျပနခကအရ နယစပရ တငးရငးသား အဖြ႕မားဆငရာ ျပနာက သးၾကမ တငတင ညႊနးဆခေသာေၾကာင ႏစဖကစလးက အဆပါ ျပနာအေပၚ ယခငက မရခဖးသည အေလး ထားမႈမးက ေဖၚျပလကရပါသည။ ျမနမာ၏ ျပညတြငးျငမးခမးေရးအတြက အသအမတျပ ၾကးပမးေနမႈ မား၊ ႏငငေရး ေဆြးေႏြးပြမားမတဆင အမးသား ျပနလညသငျမတေရးက ေသခာေအာင ေဆာငရြက ေနမႈမားအေပၚ အကအညေပးရန တရတက ကတက၀တ ျပထားျပး ျမနမာအမးသား ျပနလည သငျမတေရးႏင ျငမးခမးေရး လပငနးစဥမားဆငရာ တရတ၏ အခနးက႑ႏင ၾကးပမးအားထတမႈမား သည အကးမားျပး အျပသေဘာေဆာငေၾကာငး ျမနမာကလညး ျပနလညအသအမတ ျပပါသည။ ႏစ ႏငင စလးက ျငမးခမးေရးႏင တညျငမေရးအတြက ပးေပါငးေဆာငရြကေရးက တြနးအားေပးရနႏင နယစပေဒသမားတြင ဥပေဒ အေျချပ စမခန႕ခြေရးက အားေကာငးခငမာေအာင ေဆာငရြကရန သေဘာ တၾကပါသည။15 ေဒၚေအာငဆနးစၾကည၏ တရတခရးစဥအျပး ႏစရကအၾကာတြင အထးကယစားလယ စြမဂကနး (Sun Guoxiang) က UWSA ႏင အမးသား ဒမကရကတစ မဟာမတ တပမေတာ-ရမးျပညနယ အေရ႕ပငး (NDAA-ESS) တ႕ထ သြားေရာကချပး အဆပါ အဖြ႕ႏစဖြ႕ အေနႏင ျပညေထာငစ ျငမးခမးေရး ညလာခတြင ပါ၀ငေရး ေသခာေအာင ေဆာငရြကခသည။16

အငနအယလဒက တရတႏင ဆကဆေရး တးတကေကာငးမြနသညဘက တမးညြတျပး အဆပါ အခကသည အငနအယလဒ၏ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈႏင ေကာငးမြနသည စတဆႏၵက ျဖစေပၚေစမည ဟေသာ ေမာလငခကတ႕အေပၚ မတည၍ တရတက ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ သေဘာထား ေျပာငး သြားရျခငး ျဖစပါသည။ အေစာပငးကာလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင အငနအယလဒ အစးရတ႕အေပၚ မမ၏ ေကာငးမြနသည စတဆႏၵက ျပသရနအတြက တႏငငလးဆငရာ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥႏင ၂၀၁၆ ၾသဂတလတြင ျပလပသည ျပညေထာငစ ျငမးခမးေရး ညလာခတ႕အတြက တရတက ယခငက မရခဖး သည အကအညႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈတ႕က ျပလပခပါသည။ ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥအတြက တရတ၏ ေငြေၾကးပါ၀င ေထာကပမႈႏင ႏငငအေရး အေထာကအက ေပးမႈတ႕သည မတလ ကတညးက သသသာသာ တးတကလာခပါသည။ ရနကနျမ႕ရ လေတြ႕ေမးျမနးခသမား၏ အဆအရ ယခႏစ အေစာ ပငးတြင ပးတြေစာငၾကည ေလလာေရး ေကာမတအတြက တရတက ေဒၚလာသးသနး ေပးလခသညဟ

6

ဆပါသည။ ဥးသနးစန အစးရ လကထကက ျဖစႏငေခ မရဟ ထငခရသညအခက ျဖစပါသည။ တရတ ၏ အာရေရးရာ အထးကယစားလယ စြမဂကနး (Sun Guoxiang) သည ဇလငလ ေႏာငးပငးတြင ကခင လြတေျမာကေရး အဖြ႕က ဥးေဆာငကငးပသည တငးရငးသား အဖြ႕မား၏ မငဂာယန ထပသးအစညး အေ၀းသ႕ တကေရာကချပး အငနအယလဒ အစးရက ဥးစးသည ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ ဆကလက အေထာကအကေပးမည တရတ၏ ကတက၀တအား လသရငၾကား ထတေဖၚေျပာဆခသည။ ၎ႏင တရတတာ၀နရသမားသည စတအားထကသနလြနးျပး ဇြေကာငးလြနးလေသာေၾကာင အခ႕တငးရငး သား ေခါငးေဆာငမားက တရတသည ၎၏ပမၾကးမားသည အေၾကာငးအရာအတြက မမတ႕အား လကနကခရန တကတြနးေနပါေၾကာငး မေကမနပ ေျပာဆခၾကသည။

တရတမ၀ါဒက ပေဖၚေပးေနသည အခကမား

တရတရ ကၽြမးကငသမား၏ အဆအရ တရတမ၀ါဒ အဘဓာနတြင ျမနမာျပည ျငမးခမးေရး ဆသညမာ လလားအပသည အရာျဖစျပး နယစပေဒသတြင ျငမးခမးျပး ဖြ႕ျဖးတးတကမႈအားျဖင တရတ အမးသား အကးစးပြားက ေထာကကေပးမည အရာျဖစသည။ သ႕ေသာလညး ျငမးခမးေရး အစစအမန က ရရႏငေရး ဆသညမာမ သးျခားအေၾကာငးအရာျဖစသည။ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ ေဘဂငး၏ အဓက လလားခကမာ နယစပေဒသတြင အပစအခတ ရပစေရးျဖစသည။ တရတ၏ နယစပလျခေရး ထခကမႈ အပါအ၀င ပဋပကၡမားမတဆင ျဖစေပၚသည အေႏာငအယက ျပနာမားေၾကာင ေဘဂငး က မမ၏ နယစပတေလာက လကရျဖစေပၚေနသည လကနကကင ပဋပကၡမားအား ဆငးငျခငး သ႕ မဟတ ပေပာကသြားေစျခငး သ႕မဟတ အနညးဆး ကန႕သတထနးခပျခငးႏင စမခန႕ခြျခငးတ႕ ျပလပရန ဥးစားေပးထားပါသည။ အဆပါ အခကသည ေနျပညေတာႏင ျမနမာတငးရငးသား လကနက ကငမားအေပၚ တရတ၏ အေျခခ အကဆး ေတာငးဆမႈပငျဖစသည။

တရတ၏ အျမငတြင စစမနသည ျငမးခမးေရးအား မေ၀းေသာ အနာဂတတြင ရရႏငမည အလား အလာက တားဆးေနသည အခကအခ အနညးဆး သးခရသည။ ပထမ အခကမာ ယနနတြင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသည တရတကၽြမးကငသ တစဥးက “ျမနမာတငးရငးသား ပဋပကၡ၏ အရငးခ အေၾကာငး တရားမာ ဗမာလမးၾကး ၀ါဒျဖစသည”ဟ ရငးျပခပါသည။ ျငမးခမးေရး ဆသညမာ အႏစသာရ မပါေသာ ေဆာငပဒတစခ မဟတပါ။ ႏငငေရး အာဏာႏင စးပြားေရး အကးအျမတမားအား ျပညေထာငစႏင ျပညနယမားသ႕ ျဖန႕ေ၀ေပးရန ဗဟအစးရႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအၾကား ႏစဥး ႏစဖက လကခႏငေလာကသည မေဘာငတစရပအေပၚ အေျခခရမညျဖစသည။ သ႕ေသာလညး အခနတအတြငး ေတြ႕ဆညႏႈငးမႈမား ေအာငျမငစြာ ျပးဆးႏငမည အလားအလာမာ အလြနရားပါသည။ ဒတယအခက အေနႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥသည သမေမြ႕နကနသည အရပဖက-စစဖက ဆကဆေရး ျဖစသည အငနအယလဒ အစးရႏင ျမနမာတပမေတာအၾကား ဆကဆေရးအေပၚ မတညပါသည။ ျမနမာတပမေတာ အေနႏင ခြထြကလသည တငးရငးသား အဖြ႕မားသည ႏငငအတြက အႏရာယ တစရပျဖစျပး ထအဖြ႕မားအား တကခကေနျခငးသည စစတပ၏ သမငးေပး တာ၀နတစရပျဖစေၾကာငး ရႈျမငပါသည။ တနညးဆရလင အကယ၍ စစတပက အငနအယလဒ အစးရအေပၚ ႏငင၏ အခပအျခာ အာဏာႏင စညးလးညညြတမႈက ထပါးသညဟ ယဆပါက အထကတြင ေဖၚျပခသည သေဘာတည ခကမးအား ဆန႕ကငျခငး သ႕မဟတ ဂရမစကျခငးမး ျပလပလာႏငသည။ ဤအခကသည စစတပ၏ အခနးက႑ႏင ျမနမာျပညတြငး ႏငငေရး၏ အရပဖကစစဖက ဆကဆေရးစသည အကဆတသည အေၾကာငးအရာမားႏင သြားဆကစပေနပါသည။ ရနကနရ ျမနမာတာ၀နရသမားက ျမနမာႏငငတြင လ အမား၏ ထငျမငယဆခကမာ စစတပသည မမ၏ ႏငငေရး အာဏာႏင အခြငထးခ အေျခအေနအား ကာကြယရနအတြက တငးရငးသား ျပနာက အေၾကာငးျပေနျခငးျဖစျပး ထအခကႏင ဆန႕ကငမည အငနအယလဒက လကခလကသည မညသညညႏႈငး ေဆြးေႏြးမႈ ရလာဒမးကမ စစတပက သေဘာတ ရန အလားအလာ မရဟ ေျပာဆၾကသည။ ေနာကဆးအခက အေနႏင တဖကတြင ဗမာလမားစႏင တငးရငးသား လနညးစမားအၾကား ရႈပေထြးနကနသည ဆကဆေရး ရေနျပး အျခားတဖကတြင အရပ သား အစးရႏင ျမနမာတပမေတာအၾကား ရႈပေထြးနကနသည ဆကဆေရး ရေနသညအတြက ျငမးခမး ေရး ေဖၚေဆာငမႈႏင ႏငငတညေဆာကေရးတ႕သည ဆကတကျဖစေပၚေနသည တန႕ဆငးမႈမား ေၾကာင အခနရညၾကာမည လပငနးစဥမားျဖစသည။ ထ႕ေၾကာငေဘဂငးႏင ယနနရ ေတြ႕ဆေမးျမနးခ သမားက တရတ၏ အျမငမာ ရရလာမည မညသညသေဘာတညခကကမဆ လအပသည ယၾကညမႈ လး၀မရၾကသညအတြက ႏစဖကစလးက သလကႏငျဖစေစ မသပႏငျဖစေစ ခးေဖါကၾကမညသာ ျဖစသညဟ ဆၾကသည။

7

ဤအေျခအေနအရ ေရတကာလအတြက တရတက ျမနမာအေပၚ ေမာလငခက မထားပါ။ တရတ တာ၀နရသမား၏ သးသပခကအရ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥသည မေ၀းေသာ အနာဂတ ကာလအတြငးတြင အခကအခမား၊ ေနာကျပနဆြမႈမားႏင ျပညႏကေနပါလမမည။ ထ႕ေၾကာငဤအေျခအေနအရ တငးရငး သား လကနကကင အဖြ႕မား အားလးႏင ျပးျပညစသည ျငမးခမးေရး သေဘာတညခက တစရပထက အပစအခတ ရပစေရး သေဘာတညခက တစရပက ပျပးျဖစႏငပါသည။ ထအခကေၾကာင တရတ-ျမနမာ နယစပတြင ပဋပကၡမားေၾကာင ကာလရညၾကာမည ၀ရနးသနးကား ျဖစစဥတစရပႏင လြတလပ သည တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား ဆကလကတညရေနမႈတ႕အတြက တရတက ျပငဆငထား ရန လအပသည။ ဤမ၀ါဒအတြက အကးဆကႏစခ ျဖစႏငသည။ ပထမ အခကမာ ေနျပညေတာ ကသာ လလားပါက ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအတြက အေထာကအက ေပးအပမႈအားျဖင ေဘဂငးက ေနျပညေတာႏင ဆကဆေရးအား ပမေကာငးမြနေအာင လပႏငသည။ ဒတယ အခကမာ တငးရငးသား လနညးစမားအား စြန႕ပစမထားျခငးျဖစသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ ၎တ႕အား ပေပာကေအာင မေဆာငရြကႏငမညအျပင အကယ၍ အလြနအကၽြ ဖအားေပးလကပါက ၎တ႕က တရတဖက ျပန လညလာႏငပါသည။ အေရးအၾကးဆး အခကမာ ေဘဂငးက မမ၏ ထငျမငယဆခက သကသကျဖင ေနျပညေတာရ ဗဟအစးရႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအၾကား တစဖကဖကသ႕ ေရြးခယ ျပး မရပတညျခငးျဖစသည။ ထသ႕ျပလပမညအစား တရတက ႏစဖကစလးႏင ဆကဆေရး ေကာငးမြန ေအာင ထနးထားျပး တစဖြ႕စကလညး သသာထငရားသည ရညရြယခက တစခစႏင ျပနလညဆကဆ ၾကပါသည။

ပထ၀ မဟာဗဟာအရဆလင ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ တငးရငးသား ပဋပကၡသည “ရပ၀နးတစခ လမးေၾကာငးတစသြယ” (One Belt One Road) ႏင အႏၵယ သမဒၵရာဆငရာ မဟာဗဟာစသည တရတ၏ ၾကးမားသည မဟာဗဟာ ရညမနးခကအတြက အဟန႕အတားမား ျဖစႏငပါသည။17 တရတ ၏ အဆးအစြန ရညမနးခကမာ ျမနမာမတဆင ေတာငအာရ၊ အေရ႕ေတာင အာရတ႕ႏင ခတဆကမႈ ရသည စမကနးမားႏင သယယပ႕ေဆာငေရး ကြနယကမား တညေဆာကရနျဖစသည။ ေကာကျဖ အထးစးပြားေရးဇနႏင ေရနကဆပကမးတ႕ကသ႕ေသာ စမကနးမားမာ တရတ၏ အႏၵယ သမဒၵရာျဖတ ေရေၾကာငးပးလမးမၾကးအတြက အဓကကသည ဆပကမးတစချဖစသည။18 ထ႕ေၾကာငတငးရငးသား ပဋပကၡသည တရတ၏ မဟာဗဟာ ရညမနးခကမားက အေႏာငအယက ျဖစေစေသာ မလလားအပ သည ထခကမႈ အပငးႏစပငးရသည။ တကရကထခကေစသည အခကမာ တငးရငးသား ပဋပကၡမား သည တရတ၏ စမကနးမား ျမနမာအေနာကဖကကမးသ႕ မေရာကရႏငမ နယစပတေလာက တရတ၏ မဟာဗဟာ ရညမနးခကအား ကနးတြငးပငးတြင လး၀ပတဆ႕ ေနေစပါသည။ သြယ၀ကထခကေစ သည အခကမာ ပဋပကၡ ရညၾကာလာသညႏငအမ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားႏင တရတ၏ ဆကဆေရးသည ဆးတေခာငးကသ႕ ျမနမာ၏ တရတအေပၚ ယၾကညမႈက ပကစးေစျပး နးကပသည ဆကဆေရး ရရႏငမည အလားအလာမားအား ထခကေစပါသည။19

ျမနမာျပည ေျမာကပငးႏင ပတသက၍ တရတ၏ လျခေရး စးရမပပနမႈက ပေဖၚေပးသည အခက မာ တရတ၏ အမနးခငး ႏငငအား အေနာကႏငငမားမ အထးသျဖင အေမရကနက ၀ငေရာကစြကဖက မညက စးရမျခငးျဖစသည။ ရညလားသည နယစပတေလာက လြယကစြာ စမ၀ငျပး ထးေဖါက ၀ငေရာကႏငေသာေၾကာငျဖစသည။ တရတဖကကၾကညလင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ပါ၀ငေသာ အေမရကန၏ ပြငလငးျပး တကၾကြသည အခနးက႑ေၾကာင ျမနမာႏငငေရးတြင အေမရကနက လြမးမ းႏငရန တြနးအားေပးသကသ႕ ျဖစေစျပး တရတနယစပတြင အေမရကန တညရေနမႈက ဖတေခၚသလ ျဖစေစပါသည။ ျမနမာျပည ေျမာကပငးအတြက ပဋပကၡ ေျဖရငးရာတြင အေမရကန၏ အခနးက႑ တစရပ ပါ၀ငလာမည အလားအလာအေပၚ ေဘဂငးက ျပငးျပငးထနထန တန႕ျပနခပါသည။ အေမရကန ျပညေထာငစ၊ ယေက၊ ကလသမဂၢႏင တရတတ႕အား ေလလာသ အေနႏင သာမက ကခင ႏင ဗဟအစးရတ႕အၾကား ေတြ႕ဆညႏႈငးမႈက သကေသအျဖစ ေဆာငရြကေပးရန ဖတေခၚသည ေကအငေအ၏ “ကခငျပနာအား ႏငငတကာအေရး”ျဖစေအာင ၾကးပမးမႈက တားဆးပတပငရနမာ ၂၀၁၃ တြင တရတ၏ ထပတနးဥးစားေပး ျဖစခသည။20 ၂၀၁၅ ႏ၀ငဘာတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည ရနကနရ ျမနမာတာ၀နရသမား၏ အဆအရ တရတက တကၾကြစြာ ဆန႕ကငခမႈေၾကာင အေမရကန၏ အငနစေအတြင အသသကေသအျဖစ လကမတေရးထးမည အေရးက တားဆးကာကြယ ႏငခသည။

ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥဆငရာ တရတ၏ မဟာဗဟာအား အေမရကန၏ ပါ၀ငပတသကမႈ အေပၚ စးရမပပနသည အခကက လႊမးမးပေဖၚထားျပး တစခႏငတစခ ဆန႕ကငေနသည နညးလမး ႏစမး ျဖစပါသည။ တဖကတြင ရပတန႕ေနေသာ သ႕မဟတ အခနဆြေနေသာ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥသည ေကအငေအ ျဖစစဥတြင ထငရားစြာ ေတြ႕ျမငခရသည အတငးပင တငးရငးသား လနညးစ သ႕မဟတ ဗဟအစးရ ႏစဖကစလးက ျပငပအကအည အထးသျဖင အေမရကန ျပညေထာငစထမ အကအညက မျဖစမေန ရာေဖြခငးသလ ျဖစလာႏငသည။ ဤအေျခအေနအရ အေမရကန ျပညေထာငစအား မပါ၀င

8

ေစလသည စတဆႏၵက တရတအား ျငမးခမးေရး ေတြ႕ဆညႏႈငးမႈတြင ဆကလကပါ၀ငရနႏင တးတက ေအာင လပေဆာငရန တြနးအားေပးေနပါသည။ အျခားတဖကတြငမ အကယ၍ တရတက အေမရကန ျပညေထာငစႏင လျခေရးပငး ပမနးကပစြာ ဆကဆရန ဆးျဖတခပါက မမနယစပတြင ျပနာက ဆကလကတညရေနေစျပး တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား ျမနမာတပမေတာ၏ တကခက ဖကစးမညရနမ အကာအကြယ ေပးသညနညးျဖင တရတက မမ၏ ၾသဇာအရနအ၀ါက ထနးထားရန ေမာလငသည။

ျမနမာတငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား မဟာဗဟာေျမာက ၾကားခတစရပ အျဖစႏင ေနျပညေတာရ ဗဟအစးရအေပၚ ၾသဇာအာဏာ ရေနေစရန အသးခစရာအျဖစ သေဘာထားျပး ဆကဆရန သင/မသင တရတတြင အေျခအတင ဆကလကျငငးခေနၾကသည။21 ႏငငျခားေရး မ၀ါဒ ပငးဆငရာ အသငးအ၀ငးက တရတ၏ ၾကား၀ငမစြကဖကေရး အေျခခမက အေ၀းေရာက တဆငခ စစပြ မားအား တားျမစပတပငထားသည။ သ႕ေသာလညး ဤအေနအထားသည ဥးသနးစန အစးရ သကတမးတေလာက စနေခၚမႈမားႏင ေတြ႕ၾကခရေၾကာငး ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ တစရပတြင ေဘဂငးရ တရတကၽြမးကငသမားက ေထာကျပၾကသည။ တရတကၽြမးကငသ အသငးအ၀ငးက စစေရးလျခေရး အတြက စးရမပပနၾကသည။ ျမနမာတငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားသည သဘာ၀က ေပးထား သည အဖးတန အရာမားျဖစျပး အေနာကေတာငဘကမ ၀ငေရာကလာႏငသည တရတအေပၚ စစေရး တကခကမႈမား အဟန႕အတား ျဖစေရးအတြက ၾကားခအျဖစ ထားရေစလၾကသည။ မဟာဗဟာေျမာက စဥးစားေတြးေခၚမႈ နညးလမးက အဆပါ ျပနာအား မဟာဗဟာ အာဏာမေခအေပၚ မတည၍ အခကႏစခက ေထာကျပသည။ ပထမ အခကမာ ၂၀၁၁ ကတညးက ေလလာေတြ႕ရ ခရသည ျမနမာ၏ အေနာကဖကယမးသည အေလအထေၾကာင ျမနမာႏငငအတြငး တရတဆကလက တညရေနမႈက တးျမငရန လအပသညဟ ဆပါသည။22 ဒတယ အခကမာ တရတအကးစးပြားမားအား ထခကေစႏင သည ျမနမာမ၀ါဒ မနသမက တားဆးႏငေရးအတြက တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား အပါအ၀င အေ၀းေရာက အငအားစမားမတဆင မမ၏ လႊမးမးႏငမႈ အေနအထားက ပမအားေကာငးေအာင လပေဆာငသငသညဟ ဆပါသည။

ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ႏငငတစႏငင အျဖစႏင တရတ၏ အကးစးပြားမာ ေဒသခႏင ပဂၢလက တရတကနသညမား၏ အကးစးပြားႏင အျမတမး လကေလာညေထြ ျဖစမေနပါ။ ႏငင တစႏငင အျဖစႏင တရတက ျမနမာျပညတြငးေရးရာ ကစၥရပ အေတာမားမားတြင ၾကား၀ငမစြကဖက ေရး အေျခခမက လကနာရန ဆႏၵရေသာလညး ေဒသခႏင ပဂၢလက တရတကနသညမားက ပဂၢလေရး အကးအျမတအတြက ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ မမတ႕၏ တငးရငးသား ညအစကမား သ႕မဟတ စးပြား ဖကမားအား အကအည ေပးေစလၾကသည။ ျမနမာတငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားႏင တရတ၏ ဆကဆေရးက ခငခနၾကညသညအခါ ၎တ႕၏ အမအကငအေပၚ တရတ၏ ထေရာကစြာ ပကင ထနးေကာငးႏငမႈအား ထခကေစသည အခကႏစခကရေၾကာငး အမားအားျဖင အျငငးပြားေလရသည။ နယစပတေလာက စမ၀ငထးေဖါက ၀ငေရာကလာႏငသည အေျခအေနတြင ေနျပညေတာရ ဗဟအစးရ ကလညး ၎တ႕အေပၚ ထနးခပႏငစြမး အျပညအ၀ မရသည အခကႏင ၎တ႕သည အခ႕ေသာ တရတ၏ အကးစးပြားတ႕ႏင ကကညလက ရျခငးေၾကာင တရတက အကအညမား ျဖတေတာကရန စတဆႏၵ မရသည အခကျဖစသည။

နားလညရ ခကခသည တရတ၏ မ၀ါဒ ခမတပႏင နယစပတေလာက မႈန၀ါး၀ါး တးတကမႈ အေျခ အေနတ႕ေၾကာင အထကပါ အယအဆ ႏစရပစလးအား စမးသပၾကညရန ခကခပါသည။ မညသ႕ပင ျဖစေစ တရတကနသညမား၏ အကးစးပြားမားအား ေဘဂငး၏ အကးစးပြားမားႏင ကကညေအာင သ႕မဟတ ေသြဖေအာင လပေဆာငႏငရနအတြက အေျခခ နားလညမႈ တစရပက ေဖၚေဆာငႏငေခ ရပါသည။ ထသ႕ျပလပရာတြင ပထမ ျပနာမာ တရတ၏ ဗဟႏင ျပညနယအစးရမားအၾကား အဆကျပတေနမႈေၾကာင အမားစက ရညညႊနးၾကသညအတငး ျမနမာ၏ တငးရငးသား ျပနလည သငျမတေရးဆငရာ ေဘဂငး၏ မ၀ါဒက အလြနအမငး ယတေလာေစျခငးျဖစသည။ ဒတယ ျပနာမာ ျမနမာတငးရငးသား အဖြ႕မားအေပၚ တရတကနသညမားက ေပးအပေသာ အေထာကအပျဖစသည။

ဗဟ-ျပညနယ အဆကျပတျခငး

ျမနမာႏင နယနမတခငး ထစပေနသည ယနနျပညနယ အစးရ၏ မ၀ါဒမား၊ သ႕မဟတ ခရင၊ ျမ႕နယႏင ျမ႕ၾကးမား၏ လပေဆာငခကမားသည ျမနမာႏငငဆငရာ ေဘဂငး၏ မ၀ါဒက ယတေလာ ေစသည မတညျငမသည အဓက အေၾကာငးအရာ တစရပျဖစေၾကာငး မၾကာခဏ ညႊနးဆခရသည။ ယနနေဒသခ ကမၼဏမားက ျမနမာႏငင ေျမာကပငးတြင သတတးေဖၚေရး၊ သစထတလပေရး၊

9

ေကာကပသးႏ အစားထး လပငနးမားႏင အျခားအကးတ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား အပါအ၀င ရႈပေထြး ေသာ စးပြားေရး လပငနးမားက ဆကစပလပကင ေနခၾကပါသည။ အထကပါ ေဒသအမားစမာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား၏ ထနးခပမႈေအာကတြင ရေနျပး အဆပါ စးပြားေရး လပငနးမား သည အမားအားျဖင ေနျပညေတာ၏ ခြငျပခက မရၾကပါ။

ဤျပနာသည ႏစႏငငအၾကား စတအေႏာငအယကေပးသည အခကတစခ ျဖစပါသည။ ၁၉၉၀ ခႏစမား အတြငးက ယနနရ ကမၼဏမားက တငးရငးသား အဖြ႕မားႏင ပးေပါငး၍ ျမနမာျပည ေျမာကပငး တြင တရားမ၀င လပငနးမား အထးသျဖင သစထတလပေရးႏင သတတးေဖၚေရး လပငနးမား လပေဆာငေနေၾကာငး ျမနမာစစအစးရက တရတႏငငျခားေရး ၀နၾကးဌာနအား မေကမနပ ေျပာဆခ သည။23 ျမနမာအတြက စတပကစရာ ျဖစေစသည လတတေလာ ဥပမာမာ ၂၀၁၅ အတြငး ကခင ျပညနယတြင ယနနမ တရတသစထတလပသ အေယာက(၁၅၀)အား ဖမးဆးျပး အေရးယသည အမႈျဖစ သည။24 အဆပါကစၥႏင ပတသက၍ တရတႏငငျခားေရး ၀နၾကးဌာနကလညး အလားတ စတပကခရ သည။ ေဘဂငး၏ အစးရ ဖြ႕စညးပတြင ၀နၾကးဌာနႏင ယနနျပညနယ အစးရတ႕မာ အဆငတ ျဖစေသာ ေၾကာင တဥးအေပၚတဥး ၾသဇာမေညာငးႏငၾကပါ။

အထကေဖၚျပပါ အတတက အေျပာငးအလမား ရခေသာလညး စစအစးရက MNDAA ေခါငးေဆာင ပငးအား ဖယရားကာ ကးကန႕ေဒသအား ထနးခပႏငခသည ၂၀၀၉ ကးကန႕ပဋပကၡ ကာလမ စတငျပး ေဘဂငး၏ နယစပေရးရာအေပၚ ထနးခပမႈ အဆမတန ၾကးထြားအားေကာငးလာခသည။ ပဋပကၡသည ေဘဂငးက အအားသငေစချပး မ၀ါဒက ျပနလညသးသပခရသည။ တရတတာ၀နရသမားက ၀ါရငတန ဒစအား ရငးလငးတငျပခကအရ ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားႏင သကဆငသည သတငးအခကအလကမားအေပၚ ယနန၏ လက၀ါးၾကး အပစးထားမႈသည နယစပစမ ခန႕ခြမႈတြင အကငပက ခစားမႈက အၾကးအကယ ျဖစေပၚေစျပး တရတအမးသား လျခေရးအတြက လညး အႏရာယတစရပ ျဖစေပၚလာေစသညဟ သးသပျပခပါသည။ ရလာဒအေနႏင ေဘဂငးက ျမနမာ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားႏင တကရကဆကသြယႏငမည လမးေၾကာငးက ခငမာေအာင စတငတြနးအားေပး လပေဆာငလာသည။ သးသန႕ဆကသြယေရး လမးေၾကာငးမား၊ သတငးအရငး အျမစမားႏင တစဥးခငး အဆကအသြယမားက စတငရာေဖြသည။ လျခေရး တာ၀နရသမားႏင လကနကကင ရမားအား အခါအားေလာစြာ ေရႊ႕ေျပာငးမႈမား စတငျပလပသည။ ျပညသ႕လြတေျမာက ေရး တပမေတာအား အဓကကေသာ နယျခားေစာင စခနးမားတြင စတငတာ၀နခထားသည။

သမၼတရ၏ အကငပက ျခစားမႈ တကဖကေရး အစအစဥေၾကာင ယနနအစးရ အရာရမားအေပၚ ဖအားမား ပမသကေရာကေစခသည။ ၂၀၁၃ မ ၂၀၁၆ အထ သးႏစတာ ကာလအတြငး ယနန၏ အၾကး တနး အစးရ တာ၀နရသ ရစဥးသည စစေမးျမနး သ႕မဟတ ဖမးဆးခခရသည။ ၎တ႕မာ ကြနျမနစ ပါတ ျပညနယအတြငးေရးမးမား ျဖစၾကေသာ ကြငဂြမေရာင (Qin Guangrong) ႏင ဘငအငနေပ (Bai Enpei)၊ ယခငကြနျမနစပါတ လကေထာကအတြငးေရးမးကဟ (Qiu He)၊ ယခငယနန လကေထာက အပခပေရးမး ရနေပပငး (Shen Peiping)၊ ယခငကမငးျမ႕ေတာ ကြနျမနစပါတ အတြငးေရးမးမား ျဖစၾကေသာ ေဂါငဂငစြနး (Gao Jinsong) ႏင ဇနတနဇင (Zhang Tianxin)၊ ကမငးအမႈေဆာင လကေထာကျမ႕ေတာ၀န လဇ(Li Xi)ႏင ကမငးလကေထာက ျမ႕ေတာ၀န ဇဇငစြနး (Xie Xinsong) တ႕ ျဖစၾကသည။25 ၂၀၁၄ မ ၂၀၁၆ မတလအတြငး တရတ၏ ျပညနယမားအၾကား အကငပက ျခစားမႈ ေၾကာင ထတပယခရသည အစးရ တာ၀နရသ အေရအတြကမာ ယနနက (၉၀၄) ဥးရျပး အမားဆးျဖစ သည။26 သန႕စငေရးအတြက ယနနတြင လအေျမာကအမား ထတပယခရမႈသည ျပညနယ၏ ျမနမာ ေျမာကပငးရ တငးရငးသား လကနကကငမားႏင ဆကဆေရးအေပၚ တကရကအကးသကေရာကမႈ မရပါ။ မညသ႕ပငျဖစေစ ေဒသအာဏာပငမားအတြက ဗဟအစးရႏင ဆန႕ကငေဆာငရြကမႈေၾကာင ျဖစေပၚလာသည အကးဆကမားအား သတေပးမႈတစရပ ျဖစခသည။ ယနနတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခသ အစးရ တာ၀နရသ တစဥးက “သမၼတရ လကထကမာ ဗဟအစးရက ဆန႕ကငလပေဆာငတာဟာ ႏငင ေရးအရ ကယကယက သတေသတာတင မကဘး အျပငမာ တကယက သတေသၾကတာပ”ဟ မတခကခသည။

တရတျပညတြငး ႏငငေရးအေပၚ ရ၏အၾကြငးမ အာဏာႏင ေဒသဆငရာ အစးရအဖြ႕အေပၚ တငးၾကပစြာ လမးညႊနမႈတ႕ေၾကာင ယနနသည ေဘဂငးႏင ျမနမာအၾကား ဆကဆေရးဆငရာ ၎၏ အခနးက႑ႏင ပတသက၍ ပမသတထားျပး ပမနာခလာသည။ ယနနရ အခ႕က တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ စာနာလကရျပး ၎တ႕အား အေထာကအက ေပးလကပင ရေနေသး ေသာလညး ေဒသဆငရာ အစးရ တာ၀နရသမားကမ ႏငငေရးအရ အလြနအႏရယ ၾကးေသာေၾကာင ေဘဂငး၏ ညႊနၾကားခကမားအား သလကႏငျဖစေစ တမငသကသကျဖစေစ လစလရႈျခငးမး သသ သာသာ ေလာနညးသြားသည။ ယနန၏ လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ အေထာကအက ေပးျခငးႏင

10

သကဆင၍ မေရရာ မေသခာမႈမား ရလာပါက ေလလာဆနးစစသမား အေနႏင ပမသတျပသငပါ သည။ ၎တ႕အေနႏင ယနနသည ေဘဂငးအား ဆန႕ကငလပေဆာငျခငး သ႕မဟတ ၾကားမအေခာင ခရျခငး ဟတမဟတ အနညးဆး ေမးခြနးထတသငသည။ လြယကစြာ ျငငးခကထတရန လမးဖြငေပး သညအတြက ဤနားလညမႈ အလြသည ေဘဂငးအတြက အဆငေျပေစပါသည။

တရတ၏ စးပြားေရး အကးျမတမား

စးပြားေရးအရ ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ တရတ၏ အကးအျမတမားသည ကခငႏင ရမးျပညနယ တ႕ရ ရငးႏးျမပႏမႈမားႏင အမားဆး ဆကစပေနပါသည။ အဆပါ ျပညနယတစခစတြင တရတက အေရးပါသည ေရအားလပစစဆငရာ ရငးႏးျမပႏမႈမား ျပလပထားျပး အျငငးပြားဖြယရာ ေဒၚလာ (၃.၆) ဘလယ တနဖးရ ျမစဆေရကာတာႏင ေဆာကလပရနရသည ေဒၚလာ(၆)ဘလယ တနဖးရ မငးတ ေရအားလပစစ အေဆာကအအတ႕ ပါ၀ငသည။ တရတအမးသား ေရနကမၼဏ (China National Petroleum Company)က တညေဆာကသည တရတ၏ မဟာဗဟာေျမာက ေရနႏင သဘာ၀ဓါတေငြ႕ ပကလငးစမကနးသည ရမးျပညနယက ျဖတသနးသြားျပး ပဋပကၡ ျဖစပြားရာ ကခငျပညနယ အေရ႕ ေတာငပငး၊ ရမးျပညနယ အေနာကေျမာကပငး ေဒသမားႏင နးကပစြာ တညရပါသည။27 ကခငပဋပကၡ ေၾကာင ၂၀၁၁ ခႏစတြင ဒါးပနေရကာတာအား ႏစႏစေကာၾကာေအာင အတငးအၾကပ ရပနားခငးခ သည။28 သဘာ၀ သယဇာတ လပငနးမားအတြက တရတ၏ ရငးႏးျမပႏမႈေၾကာင တငးရငးသား ျပညနယမားအတြငး တငးရငးသား အဖြ႕မားႏင ဗဟအစးရအၾကား စးပြားေရးဆငရာ အကးအျမတမား ခြေ၀မႈအပငးတြင ထခကေစခသည။ အဆပါ စမကနး အမားစအား ေနျပညေတာႏင ညႏႈငးေဆြးေႏြး ခရျခငး ျဖစေသာေၾကာင တငးရငးသားမား၏ မေကနပခကမားအား ပမၾကးထြားေစျပး လကရျဖစပြား ေနေသာ ပဋပကၡက မးထးေပးသလ ျဖစေစပါသည။ တငးရငးသား လကနကကငအဖြ႕ အမားစက မမ တ႕ ပငနကေဒသမားအတြငး ဆယစႏစေပါငးမားစြာ အၾကြငးမ အပခပသမား ျဖစၾကျပး မမတ႕ နယေျမအတြငး ဗဟအစးရ၏ တရား၀င ျဖစတညမႈက စနေခၚခသညမာ ႏစေျခာကဆယေကာ ၾကာျမင ချပျဖစသည။

တရား၀င ရငးႏးျမပႏမႈမားသာမက ျမနမာႏငင ေျမာကပငးတြင လကနကကင အဖြ႕မားႏင တရတပဂၢလက ကမၼဏမားအၾကား တရားမ၀ငႏင တခါတရ ဥပေဒႏင ဆန႕ကငသည စးပြားေရးႏင လမႈေရး ပတသကဆကႏြယမႈ အေျမာကအမားရသည။ သတတးေဖၚေရးႏင သစထတလပေရး လပငနးမားမာ အမားဆး ေတြ႕ရသည ႏစဖကအကးတ လပငနးမား ျဖစၾကသည။ တခါတရတြင အခ႕ တရတကမၼဏမားအား ႏစဖကတငးရငးသားမားက ပးတြပငဆငၾကသည။ ဥပမာ ယနနဂငးခမးအပစ (Yunnan Jingcheng Group)။29

ျမစဆကရႈးမႈ အျပးတြင တရတႏငငပင လပငနးမားသည တရတ-ျမနမာ ဆကဆေရး ပကစး ရျခငးအတြက မမတ႕အေပၚ အျပစတငခရမႈအတြက ပမစးရမလာၾကျပး ျမနမာႏငငဆငရာ တရတဗဟ အစးရ၏ မ၀ါဒမားအား ပမလကနာ လာၾကသည။ ႏငငပင လပငနးမား၏ သတျပ ဆငျခငေနရသည အေျခအေနသည ပဂၢလက ကမၼဏႏင ကနသညမားက ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ အေထာကအပမား ထထေရာကေရာက ပပးေနမႈမားအား မေလာပါး ေစႏငသလ တားဆးရာလညး မေရာကပါ။ ေကာလဟလ အေျမာကအမား ပ႕ႏ႕ထြကေပၚေန ေသာလညး ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ တရတတငးရငးသား လနညးစႏင ေဒသခမား၏ ပစၥညးကရယာ အေထာကအပ ပမာဏက ဆနးစစရန ခကခပါသည။ ယနန ရ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသမားက ကခငႏင ကးကန႕ပဋပကၡ ကာလအတြငး တရတႏငငသားမားက တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား တရတပငနက နယေျမမားအတြငး ျဖတသနးသြားလာခြင ျပခၾကျပး စစေရးအရ ဆတခြာလာခနတြငလညး တရတႏငငအတြငး လကခထားခၾကသညဟ ဆပါ သည။ ထသ႕လပေဆာငမႈမားအား သပနမားအေပၚ “တရတ၏ အေထာကအပ”အျဖစ အဓပၸါယ ေကာကယႏငေသာလညး တရတပငနက နယေျမမားအတြငး သြားလာခြင ျပမႈမားသည အမားအားျဖင ေဘဂငး၏ ခြငျပခက သ႕မဟတ နားလညမႈျဖင လပေဆာငျခငး မျဖစႏငပါ။ ထသ႕လပေဆာငမႈမား အား ျဂဟတသ႕မဟတ ေဒသခ မကျမငသကေသမားအားျဖင မတတမးယထားရန အလြနလြယကျပး ျငငးဆရန ခကခေစမညျဖစသည။ မညသ႕ပငျဖစေစ ပဂၢလကပငးမ စးပြားေရး အေထာကအကမား သည အျပစတငခရမႈ နညးပါးျပး အလြနေရးပါ အရာေရာကပါသည။ ၂၀၁၅ ခႏစ ယခမးအပစႏင တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ ၎၏မားျပားသည ဘ႑ာေငြ အေထာကအပသည စျပ ဥပမာတစချဖစသည။

11

လကရအခနတြင ရာဇ၀တမႈအတြက စစေဆးေမးျမနး ခေနရေသာ ယခမးအပစသည ပဂၢလကပင တရတေငြေၾကး ကမၼဏတစချဖစျပး အသက(၃၄)ႏစအရြယ အမးဟြျပညနယမ တရတႏငငသား ဒငနငး (Ding Ning) က ထေထာငခပါသည။ နညးပညာ ကမၼဏတစခအျဖစ ထေထာငခသည ယခမးသည ၂၀၁၂ တြင ၎၏ပဂၢလက အစရယယာ လပငနးက စတငချပး ၂၀၁၃ တြင ၎၏လကခြလပငနးမား အားလးက စစညးကာ ယခမးအပစ ျဖစလာသည။ ၎၏အၾကးဆး ေငြေၾကးဆငရာ လပငနးတစခ ျဖစေသာ အြနလငးေငြေၾကး အေရာငးအ၀ယ ျပလပရာ ေနရာျဖစေသာ အးဇေဘာင (EZuBao) အား ၂၀၁၄ တြင စတငချပး တရတႏငငတြငး ပငဆငမႈ အခငးခငး အြနလငးတြင အေရာငးအ၀ယ ျပလပရာ အၾကးဆး ေနရာျဖစလာသည။30 အးဇေဘာင (EZuBao) သည ပြနဇ (Ponzi)စနစတစချဖစျပး ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏသမားထမ ေငြမားအား အတးၾကးၾကးႏင ေခးယပါသည။ ၎စတငခသည ၂၀၁၄ ဇလငလမ ရာဇ၀တမႈအတြက စစေဆးေမးျမနးခရခန ၂၀၁၅ ဒဇငဘာလအထ အးဇေဘာင (EZuBao) သည ပဂၢလက ရငးႏးျမပႏသ ကးသနးထမ ယြမ(၅၀) ဘလယေကာ သ႕မဟတ ေဒၚလာ (၇.၅) ဘလယခန႕ ရရခသည။31

ျမနမာအစးရ၏ ႏပစကညငးပနးမႈက ခေနရသည ျမနမာျပညတြင အေျခခ ေနထငျပး လကနက ကင တကပြ၀ငေနသ ဟနလမးမားအား အကအည ေပးပါရန MNDAA က ကမၻာတ၀မးရ တရတမားထ စတငအသနားခသည ၂၀၁၅ အေစာပငးတြင ယခမးအပစသည ျမနမာျပညေျမာကပငး ပဋပကၡတြင ပါ၀ငလာခသည။ ၂၀၁၄ ခႏစ အးဇေဘာင (EZuBao) စတငကတညးက ေငြေၾကးပငဆငမႈ အေျမာက အမား စေဆာငးႏငခသ ဒငနငး (Ding Ning) သည ကးကန႕ကစၥတြင ပဂၢလေရးအရ စတ၀ငစားချပး ရမးျပညနယရ ကယစားလယမား၏ ေျပာဆခကျဖင ယြမဆယသနးက MNDAA သ႕ တၾကမတညးျဖင ေပးလချပး ျပနလညေပးဆပရန မေတာငးဆခပါ။ ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ တရတအေရး ေလလာသ မားႏင ေဒသခ တငးရငးသားမား၏ အဆအရ ဒငနငး (Ding Ning) သည MNDAA မတဆင လကနက ကင တငးရငးသားအဖြ႕ ေျခာကဖြ႕စလးႏင ဆကဆေရးက လငျမနစြာ ထေထာငႏငချပး အားလးက ေငြေၾကးေထာကပခသည။

ယခမးအပစ၏ ျမနမာျပညေျမာကပငးတြင သသာထင ရားသည ဆကဆေရးရသည အဖြ႕မာ UWSA ျဖစသည။ UWSA ေခါငးေဆာငမားက ယခမးအပစထမ ၂၀၁၅တြင ရရခသည ရငးႏးျမပႏမႈႏင ေထာကပမႈမးမာ အဖြ႕၏ သမငးတြင ယခငတၾကမတခါကမ မရခဖးပါဟ ဆပါသည။ ေငြေၾကးအရ ေျပာ ရမညဆလင ယခမးအပစ၏ ၂၀၁၅ ခႏစ ထတျပနခကအရ အဖြ႕၏ ႏငငရပျခား လကခြကမၼဏသည UWSA ႏင သေဘာတညခကတစရပ ရရချပး “၀”ေဒသတြင စစေပါငး ရငးႏးျမပႏမႈ ယြမ (၄၀) ဘလယ အထ ရရရန ရညမနးထားသည အေရ႕ေတာငအာရ လြတလပသည ကနသြယေရးဇနတစခ ထေထာင ရနႏင အထးကနသြယေရး ဘဏတစချဖစသည အေရ႕ေတာငအာရ ယနယဘဏ အပါအ၀င ျဖစသည။32 ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအတြငး UWSA ေခါငးေဆာငမားက အဆပါ လပငနးႏစခအား အတညျပ ေျပာဆခေသာလညး ယခမးအပစအား ရာဇ၀တမႈအတြက စစေဆးေမးျမနး ခရခန ၂၀၁၅ ဒဇငဘာလတြင အဆပါ လပငနးမားအား စတငရပနားထားခရသညဟ ဆပါသည။ တရတႏငငရ ယခမးအပစ၏ ဘဏစာရငးမ တရားမ၀င ရရေငြ ယြမ(၅၀)ဘလယအနက အမားစမာ ေပာကဆးေနခ ျပး တရတသတငးဌာနမားအနက အမားေလးစားသည ကငဇငး (Caixin) မဂၢဇငးက “တရတျပညရ ခငမာသည သတငးအရငးအျမစမား”အား ကးကားျပး ေျပာဆသညမာ ယခမးအပစ၏ ရနပေငြ အမားစ မာ ျမနမာထ စး၀ငသြားခေသာလညး ပမာဏ အတအကကမႈ မသရရဟ ဆပါသည။33 ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈ အေျမာကအမား ျပလပခရာတြင ယခမးသည UWSA အတြက လကနကေရာငး၀ယေရးႏင ေၾကးစား တပသားမားအတြက အစအစဥမား ျပလပေပးခေၾကာငး သရရသည။

ယခမးအပစက UWSA ရ မမတ႕၏ ေငြေၾကးရငးႏးျမပႏမႈမာ တရတအစးရ၏ “ရပ၀နးတစခ လမးေၾကာငးတစသြယ” (One Belt One Road) စဥးလပေဆာငမႈအတြက အေထာကအက ျဖစေစ ေၾကာငး ေျပာၾကားၾကသည။ အပစ၏ ရညရြယခက အျပညအစမာ အေရ႕ေတာင အာရအေပၚ တရတ၏ ၾသဇာလႊမးမးရာ ဗဟခက ျဖစလာေအာင “၀”ေဒသအား ေျပာငးလရနျဖစသည။34 လအမားစ၏ သေဘာထားလညးျဖစျပး ယၾကညရေလာကသည မဂၢဇငးျဖစေသာ ကငဇငး (Caixin) ကလညး ယခမး အပစသည အမနတကယတြင ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားက အသးျပျပး တရတျပညတြငးမ တရားမ၀င စေဆာငးရရထားေသာ ရနပေငြမားအား ခ၀ါခေနျခငးျဖစ ေၾကာငး ေထာကျပပါသည။35 UWSA၏ ေငြမညးခ၀ါခမႈမားက ထငးႏငစကၤာပ လမးေၾကာငးတ႕မ တဆင အမားဆး လပေဆာငခပါသည။ ယခမးအပစ၏ တရားမ၀င ရနပေငြ အမားစက ယခတင ရာေဖြ မေတြ႕ရရေသးျခငးႏင ျပနလညရပသမးႏငျခငး မရေသးေသာေၾကာင ေငြမားအား UWSA ႏင တငးရငး သား လကနကကင အဖြ႕မား အပါအ၀င ႏငငရပျခား ေနရာမားထ လႊေျပာငးေပးအပခသညဆေသာ အယအဆက ေထာကခသလ ျဖစေစပါသည။ ထအခကေၾကာင မမတ႕၏ ပငဆငမႈမားအား အကာ အကြယေပးရန လအပသညအေလာက ယခမးသည ေငြေၾကးသာမက လကနကႏင ေၾကးစားတပသား

12

မားကလညး ေထာကပေပးရန စတ၀ငစားေၾကာငး ညႊနျပေနသည။ ကနဥး ခန႕မနးခကမားအရ ယခမး ၏ ေငြေၾကးအေထာကအပသည ေဒၚလာသနး ဆယဂဏနးေပါငး ေျမာကမားစြာ ျဖစႏငပါသည။

၂၀၁၅ ခႏစအတြငး ယခမးအပစ၏ ျမနမာျပည ေျမာကပငးတြင လပေဆာငခကမားက တရတ၏ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ ေထာကပေနေၾကာငး အယအဆက မးေမာငးထးျပရန အေကာငးဆး ရငးလငးခက ျဖစပါသည။ ယခမးအပစသည တရတအစးရ၏ ခြငျပခက သ႕မဟတ အနမဆး အေနႏင နားလညမႈျဖင လပေဆာငချခငး ဟတမဟတ ရငးလငးစြာ မသရရေပ။ ရာဇ၀တမႈ အတြက စစေဆးေမးျမနး ခရခန မတငမက ယခမးအား တရတျပည၏ ဘ႑ာေရးဆငရာ တထြငမႈ အပငးတြင ျပငဘကမရ ထးခၽြနသျဖစေၾကာငး ခးကးခရျပး ၎၏ေၾကာျငာမားကလညး တရတဗဟ ရပျမငသၾကားကြနယက (CCTV) တြင အေျမာကအမား ကယကယျပန႕ျပန႕ ထတလႊငခပါသည။ ယခမးက လြတလပစြာ ကနသြယေရးဇနႏင အေရ႕ေတာငအာရ ယနယဘဏတ႕ ပါ၀ငသည UWSA ႏင မမတ႕အၾကား ရရခသည သေဘာတညခကအား တရတ၏ “သကဆငရာ အစးရဌာနမား”က ခြငျပေပး ခသညဟ ဆပါသည။ အလားတ ယခမးအပစက မမတ႕ကယပင ျပညသ႕လကနကကင ဌာနအား ၂၀၁၅ တြင ထေထာငချပး ဖြငပြအခမးအနားအား ဘငဂႏင အနးဟြျပညနယတ႕မ ေဒသခ ျပညသ႕ လြတေျမာကေရး တပမေတာ အရာရမား တကေရာကခၾကပါသည။36 အဆပါ အစးရဌာနမားႏင တာ၀န ရသမားသည တရတအစးရ တစရပလးအား ကယစားျပျခငး မရပ တျဖညးျဖညးႏင ကယတငကရႈးမႈ က ဥးတညေစခသည ယခမးအပစ၏ လပငနးမားႏင ပတသကျပး ၎တ႕အၾကား လပထးလပနညး ဆငရာ အျပနအလန တကခကမႈမားက ျဖစေပၚေစခသည။

အဓက တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား

ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ တရတ၏ စတပါ၀ငစားမႈသည ကခငျပညနယႏင ရမးျပညနယ အပါ အ၀င တရတ-ျမနမာ နယစပတေလာကရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားေပၚတြင ပျပးအေလး သာပါသည။ ကရင၊ ခငး၊ မြနစသည ျမနမာျပည ေအာကပငးရ တငးရငးသား အဖြ႕မား အေပၚတြငမ ဂရ ျပမႈ အလြနနညးပါသည။ ျမနမာျပည ေျမာကပငးရ အဖြ႕မား အနကမ ေအအငေအႏင UWSA တ႕သည ၎တ႕၏ လကနကကငအငအား အရြယအစား၊ တရတႏင နယေျမနးစပမႈ၊ တငးရငးသားခငး ႏးႏႊယမႈ တ႕ေၾကာင တရတ၏ ဥးစားေပး အဖြ႕မား ျဖစၾကသည။ အရးရငးဆး ေျပာရလင ၎တ႕တြင နယစပ တေလာက မျငမသကမႈက ဖနတးႏငသည စြမးရညမား ရၾကသည။ အျခားအဖြ႕မားအနက မငးလား တပမေတာ သ႕မဟတ အမးသား ဒမကရကတစ မဟာမတ တပမေတာ-ရမးျပညနယ အေရ႕ပငး (NDAA-ESS) သည အစဥအလာအရ အငအားသာလြန ၾကးမားသည UWSA ၏ ကယပြားအဖြ႕ တစဖြ႕ အျဖစ ရႈျမငႏငျပး ၎၏ႏငငေရးႏင စစေရးမဟာဗဟာမားသညလညး “၀”တ႕ႏင လကေလာညေထြ ျဖစျပး တညသည။ တရတႏင ကးကန႕တ႕၏ တငးရငးသားခငး ပတသကဆကႏြယမႈ၊ သးဖြ႕စလးႏင ေကအငေအ၊ UWSA တ႕၏ ဆကဆေရး၊ ျငမးခမးေရးျဖစစဥ၊ ျငမးခမးေရးႏင တညျငမမႈ ေယဘယ အေျခအေနတ႕အေပၚ ၎တ႕၏ ေႏာငယကႏငသညစြမးရည စသညတ႕ေၾကာင ယခငအငနစေအတြင ခနလပခခရသည MNDAA၊ ရခငတပမေတာႏင တေအာငးလြတေျမာကေရး တပမေတာ စသညအဖြ႕ သးဖြ႕အား တရတက အနးကပ ေစာငၾကညေနပါသည။ အထကေဖၚျပခသည အဖြ႕ေျခာကဖြ႕အျပင ရမးျပညတပမေတာ ေျမာကပငးႏင ရမးျပညတပမေတာေတာငပငး (ရမးျပညျပနလညထေထာငေရး ေကာငစဟလညးေခၚသည) တ႕သည ရမးျပညနယအတြငး နယစပ၏ ေတာငဖကပငး ပကသည ေဒသ မားတြင ရေနၾကေသာလညး ၎တ႕သညလညး တရတျပညအတြက ျပနာ ရႏငပါသည။ ၎တ႕၏ ႏငငေရး ရပတညခကမား၊ အထးသျဖင အငနစေအက လကချပး အစးရ၊ စစတပႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကရန ရ/မရ စသညတ႕သည မညသညနညးႏငျဖစေစ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မား အၾကား ႏငငေရးအရ စညးလးညညြတမႈအေပၚ အကးသကေရာကႏငေသာေၾကာင တရတအတြက ထညသြငးစဥးစားစရာျဖစသည။37

ေကအငေအ

ညညြတေသာ တငးရငးသားမား ဖကဒရယေကာငစ (UNFC) ၏ ေခါငးေဆာငျဖစသညအေလာက ျမနမာျပည ေျမာကပငးတြင ေကအငေအသည အဓက အဖြ႕ျဖစသည။ ေကအငေအ နယေျမသည အဓကအားျဖင တရတယနနနယ၏ ေရႊလႏင ေဘာငရမခရငမားႏင ထစပေနျပး ၎၏လငဇာ ဌာနခပ သည တရတ-ျမနမာနယစပ တရတဖကမ ယငဂငးျမ႕နယ အနးတြင တညရသည။ ျမနမာဖကျခမးမ ကခငမားသည တရတကခင (ဂမးေဖါ)တ႕ႏင တငးရငးသားခငး နးကပစြာ ဆကစပပတသကေနၾက သည။ တရတကခင ညရငးကမားထမ ေကအငေအ ရရေနေသာ ႏငငေရးႏင ေငြေၾကးဆငရာ

ယခမးအပစသည တရတအစးရ၏ ခြငျပခက သ႕မဟတ အနမဆး အေနႏင

နားလညမႈျဖင လပေဆာငချခငး ဟတမဟတ ရငးလငးစြာ မသရရေပ။

13

အေထာကအပမားသည အျခားတငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားႏင ႏႈငးယဥလင အမားဆး ျဖစႏငသည။ လမႈဘ၀ တညျငမမႈ ရရေရးအတြက ေဒသဆငရာ အစးရမားက တငးရငးသား လနညးစ အဖြ႕မားအား ႏစသမရန အားသနၾကေသာေၾကာင အထကေဖၚပါ မားျပားသည အေထာကအပသည တရတတြင အေရးပါေသာ ႏငငေရး တမးညြတမႈက ျဖစေပၚေစပါသည။ ကခငျပညနယသည ေကာက စမး၊ သစ၊ ေရအားလပစစႏင ဓါတသတစသည သဘာ၀ သယဇာတမား ဂဏယဖြယ ေကာငးေလာက ေအာင ၾကြယ၀ေသာေၾကာင တရတအဖြ႕အစညးမားႏင သယဇာတ ဖြ႕ျဖးေရးဆငရာ အကးတလပငနး အေျမာကအမားက ေပၚထြကလာေစသည။ ထအခကေၾကာင တရတေဒ သခႏင စတပါ၀ငစားသ ပဂၢလက အဖြ႕မားအတြက ေကအငေအအား အေထာကအကႏင အကာအကြယ ေပးျခငးျဖင အကး အျမတ ရရေစသည။ ထအခကေၾကာင လကရျဖစေပၚေနေသာ ပဋပကၡအတြက ၾကား၀ငေဆာငရြက ေပးရနႏင ညႏႈငးေဆြးေႏြးမႈမား ျဖစေပၚေအာင ေပါငးစပေဆာငရြကေပးရန တရတက ေကအငေအႏင နးကပသည ဆကဆေရးက ဆကလကထနးထားျခငးျဖစသည။

မညသ႕ပငျဖစေစ အဖြ႕ေျခာကဖြ႕အနက တရတ၏ သသယမားမာ ေကအငေအအေပၚ အျမငဆး ျဖစသည။ UNFC ရ ေကအငေအ၏ ေခါငးေဆာငမႈ အေနအထားႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင မရမျဖစ ေသာ ၎၏အခနးက႑တ႕က တရတက အသအမတ ျပေသာလညး ၎၏ေကအငေအအေပၚ သေဘာထားမာ အခကအလက မားစြာအေပၚ မတညျပး အေရာငေျပာငးေနပါသည။ ေကအငေအသည ကခငျပညနယအတြငး တရတ၏ ရငးႏးျမပႏမႈမားအေပၚ အစဥတစက ေထာကခေနျခငးမး မရပါ။ “ကခငလမးမား၏ အေရးေၾကာင”ဟ ကးကားျပး ေကအငေအသည တရတ၏ ျမစဆဆည စမကနး အား ဆန႕ကငခပါသည။38 မမတ႕၏ ခရစယာန ဘာသာ၀ငျဖစမႈ၊ ကခငလမးမား အေနာကႏငငမား တြင ပ႕ႏ႕ေနထငမႈ၊ ဒတယ ကမၻာစစအတြငး ဂပနကးေကာမႈက တကထတရာတြင အေမရကန ျပညေထာငစ၊ ယေကတ႕ႏင အတတက ပးေပါငးေဆာငရြကခမႈ စသညတ႕က အေျခခ၍ ကခငလထႏင ေကအငေအတ႕သည အေနာကႏငငမား၊ အဖြ႕အစညးမားႏင နးကပသည ဆကဆေရးက ဆကလက ထနးသမး ထားပါသည။39

ကခငကယစားလယမား ၀ါရငတနသ႕ သြားေရာကျပး မမတ႕ အေရးအတြက အေမရကန၏ အေထာကအပက ရာေဖြခၾကျခငးေၾကာင ယခငႏစမားစြာ ကတညးက တရတ၏ စးရမပပနမႈ ျမငတက လာျပး ကခင၏ အေမရကန ျပညေထာငစႏင ဆကႏြယေနမႈမားအေပၚ တရတက စးရမလာခသည။ အထငရားဆး သြားေရာကလညပတမႈ တစခမာ ေကအငေအ ဒတယ စစဥးစးခပ ဗလခပဆြမလြတ ဂြမေမာ၏ ၂၀၁၄ ဧျပ ခရးစဥျဖစျပး အေမရကန ျပညေထာငစ အစးရ တာ၀နရသမားႏင ေတြ႕ဆခ သည။40 ၂၀၁၃ တြင ကလသမဂၢ၊ ယေက၊ တရတတ႕ႏငအတ အေမရကန ျပညေထာငစအား ေလလာ သအျဖစ ေကအငေအက အဆျပခပါသည။ ထေနရာအား မမႏင ကလသမဂၢတ႕အတြက သးသန႕ လာထားသည အခြငထးခ ေနရာတစခအျဖစ တရတက ရႈျမငပါသည။41 ထအဆျပခကအေပၚ တရတ၏ အျမငသေဘာထားမာ “ကခငျပနာအား ႏငငတကာ ျပနာျဖစေအာင” ျပလပရန တကရက ၾကးပမးမႈ တစရပျဖစျပး တရတ၏ နယစပေဒသတြင အေမရကန လာေရာကရန အစပး လပေဆာငမႈ တစခအျဖစသာ ရႈျမငသည။ အေမရကန ျပညေထာငစ ပါ၀ငလာမႈအေပၚ တရတ၏ စးရမပပနမႈက သေဘာေပါက နားလညလာသည ေနာကပငးတြင တရတႏင ျမနမာစစတပ ဆကဆေရးတြင တရတ အား ခြထတရနႏင တရတ၏ ေထာကခမႈက ပမရရရနအတြက ေကအငေအသည အေမရကန ျပညေထာငစအား ျမနမာစစတပႏင လကတြလပေဆာငေနပေပါကေအာင ၾကးစားပေဖၚလာခသည။42 ထသ႕တသမတတညး ရပတညမႈ မရျခငးႏင အမးမး ကစားေနျခငးတ႕အား ေကအငေအအေပၚ ယၾကညအားကး၍ မရသည အေထာကအထားအျဖစ တရတက ရႈျမငပါသည။

ေကအငေအအတြငး ျငမးခမးေရး ျဖစစဥႏင ပတသက၍ သေဘာထား ကြလြမႈကလညး တရတ အတြက အေႏာငအယက ျဖစေစသည။ အစးရႏင ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးျပး လအပသည သေဘာတညခက မား ရယလသည သေဘာထား အလယအလတရသည အဖြ႕ႏင “လြတလပေရး” သ႕မဟတ ကယ ၾကမၼာကယ ဖနတးေရးသည အဆးစြနေသာ ရညမနးခကသာ ျဖစသညဟေသာ သေဘာထား တငးမာ ေသာ အဖြ႕ႏစဖြ႕စလး ေကအငေအထတြင ရေနပါသည။ အဆပါ အေနအထားသည ေကအငေအ၏ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး မဟာဗဟာ၏ အစတအပငး တစရပသာျဖစျပး ေတြ႕ဆေမးျမနးခမႈမားအရ ေဘဂငးၾကေတြ႕ေနရသည တဗကႏင အဂဟာခြထြကေရး အၾကပအတညးမားက ၾကညျခငးျဖင အဆ ပါ မဟာဗဟာက တရတက အယအၾကည မရပါ။ ရနကနရ ျမနမာတာ၀နရသမား၏ အဆအရ ေကအငေအ အဖြ႕တြငး သေဘာထား ကြလြမႈသည ၂၀၁၄ ႏင ၂၀၁၅ အငနစေအအတြက ေတြ႕ဆညႏႈငး မႈမားအတြငး ေကအငေအ၏ မတညျငမသည ရပတညခက သေဘာထားက ျဖစေပၚေစျပး ေကအငေအ ၏ အစးရႏင ညႏႈငးေရးေခါငးေဆာင ဗလခပဂြမေမာ၏ ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရး အခြငအာဏာက ထခက ေစပါသည။ တရတအတြကမာမ ေကအငေအသည ျငမးခမးေရး ျဖစစဥႏင သေဘာတညခကမား အတြက ခယခက သေဘာထား တသမတတညး မရေၾကာငး ထငရားေစသည။

14

ေဘဂငးႏင ယနနရ ေလလာသမား၏ အဆအရ ေကအငေအ၏ ဥးေဆာငမႈေအာကတြင UNFC သည ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ အခနဆြသည အေလအထ ရရလာေၾကာငး ထငရားေစခသည။ ထသ႕ ျဖစရျခငးမာ လကရျဖစေပၚေနေသာ ျမနမာစစတပ၏ အဓက တကခကမႈမားေၾကာင ျဖစေပၚလာသည မေကနပခကမားႏင အေထြေထြ မယၾကညမႈ အေျခအေနမားေၾကာင ျဖစသညဟ ယဆရသည။ သ႕ေသာလညး ျငမးခမးေရးျဖစစဥ ဆသညမာ ႏငငေရးႏင စးပြားေရး အေပးအယမား မလြသာ မေရာင သာ လအပလာမည ျဖစသညအေလာက ေကအငေအ အပါအ၀င အဖြ႕မား အေနႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအေပၚ စတ၀ငစားမႈ အတငးအတာ မညမရေၾကာငး တရတအစးရ တာ၀နရသမားအတြက ေမးခြနးထတစရာျဖစသည။ တရတအတြက ဒြဟျဖစေနေသာ ေကအငေအ၏ သေဘာထား ရပတည ခကသည ယခငေဆြးေႏြးခဖးသညအတငး မၾကာမ ကာလအတြငး ျပးျပညစသည ျငမးခမးေရးက မရရ ႏငဟေသာ ခန႕မနးခကက ပမခငမာေစပါသည။ ထ႕ေၾကာငေကအငေအႏင UNFC အား အေပးအယ လပရန တကတြနးျခငးသည တရတအတြက မညသညအကးေကးဇးမ မရေသာလညး အေျပာငးအလ ျမနဆနမႈအေပၚ သသယႏင အဆးအစြန ရညမနးခကတ႕မာ တရတတြင အရးစြေနျပျဖစသည။

UWSA

UWSA သည လြတလပေရးက မေတာငးဆေသာလညး လကဆပလကကင ျပႏငသည ႏငငေရး ႏင နယေျမဆငရာ ရညမနးခက သးရပက ရယလပါသည။ ၎တ႕မာ အဆငျမင ကယပငအပခပေရး၊ လကရထနးခပထားရာ ေျမာကပငးႏင ေတာငပငးရ နယေျမမား၊ ကယပငအပေရး ေဒသမ တငးရငးသားျပညနယ တစခအျဖစ အဆငျမငတငေရးတ႕ျဖစသည။43 “၀”ေဒသတြငး ေတြ႕ဆေမးျမနးခ သမား၏ အဆအရ ၁၉၈၉ ခႏစမစ၍ အစးရႏင ပဋပကၡ ျဖစပြားေနျခငး မရေသာေၾကာင အပစအခတ ရပစျခငး ဆေသာ စကားရပသည မမတ႕ႏင မသကဆငဟ သေဘာထားျပး UWSAသည အငနစေအက လကမတမထးပါ။ အငနစေအအား အဆမျပခင ၂၀၁၁ ကတညးက UWSA က အဆငသးဆငပါ ႏစဖက ျငမးခမးေရး သေဘာတညခကအား ပမလလားေၾကာငး ဥးသနးစန အစးရႏင ေတြ႕ဆညႏႈငးစဥ ေျပာၾကားခသည။ ကနဥး ျငမးခမးေရး သေဘာတညမႈ အဆငႏစဆငျဖစေသာ ျပညနယအဆငႏင ျပညေထာငစအဆင လကမတေရးထးျပး ျဖစေသာေၾကာင အပစအခတ ရပစေရး ေဆြးေႏြးမႈသည မမ အတြက ေနာကျပနသြားျခငး တစရပသာ ျဖစသညဟ UWSA က ယၾကညပါသည။ UWSA ရ သေဘာ ထား တငးမာသမားက လကရေတြ႕ဆ ညႏႈငးလကရေသာ အနာဂတဆငရာ သေဘာတညခကမား အား ေနျပညေတာရ ဗဟအစးရက ထပမလစလရႈမည မဟတဆသည အခကက သသယ ရၾကသည။

ျမနမာႏငငရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအနက UWSA သည တရတႏင အနးကပဆး ပတသကဆကႏြယေနျပး တရတထမ ညာတာေထာကထားမႈက အရရဆး အဖြ႕ျဖစသညႏငအည တရတျပညရ အခ႕ေသာ အစးရ တာ၀နရသမားကပင UWS အား တရတ၏ “တရားမ၀င ကေလး”ဟ သေဘာထားၾကသည။ လကရ UWSA တပမးျဖစသ ေဘာငယရင (Bao Youxiang) တညေထာငခ သည “၀” ကယပငအပခပခြငရျပညနယ ေပၚထြကလာပအေၾကာငး ေလလာရာတြင ၁၉၆၀ ခႏစ မား အတြငးက စတငချခငးျဖစသည။ တရတယဥေကးမႈ ေတာလနေရး ကာလအတြငး ၎၏ေပာကၾကား တပဖြ႕မားက ဗမာျပည ကြနျမနစပါတႏင ပးေပါငး၍ UWSA က ထေထာငချခငးျဖစသည။44 UWSA ေခါငးေဆာငမားသည ေဘဂငး၏ ၾကတငခြငျပခက မလပ ေဆးကသရနအတြက ယနနျပညနယ ျမ႕ေတာအထ လြတလပစြာ သြားေရာကႏငသည အျခားမညသည အဖြ႕ကမ မရရႏငေသာ အထးအခြင အေရး တစရပက ယခတင ရရထားပါသည။

ျမနမာျပညတြငးရ ရရနကနရေနသည နယေျမဆငရာ UWSA ၏ သေဘာထားအား တရတက ေထာကခပါသည။ တရတ၏ နယေျမအျဖစ ေရာကရရနႏင မမအတြက တငးၾကပသညဟ ယဆရသည တရတ၏ ဥပေဒ စညးကမးမားေအာကသ႕ မမ၏ လြတလပမႈက ေပးအပရန UWSA တြင လး၀ဆႏၵ မရ ပါ။ ဆးဆး၀ါး၀ါး ဒကၡေရာကေစမည အေနအထားက ေရာငရားလသညအတြက တခါတရ ၾကၾကား ပစခတမႈမား ရတတေသာလညး တရတက UWSA ႏင အစးရအၾကား ပဋပကၡ ျဖစမညက မလလားပါ။ တရတက ျငမးခမးေရး ျဖစစဥမ ႏႈတထြကရန UWSA က ဖအားေပးမည မဟတသလ UWSA က ဆႏၵ မရသည မညသညေျဖရငးခကမးကမ လကခယၾကညလာေအာင တကတြနးမည မဟတပါ။ ထကသ႕ တဖကသတ ေျဖရငးမႈမးသည တညျငမမႈမရ၊ ၾကာရညမခပ အနာဂတတြင မတညျငမမႈမးကသာ ပျဖစ ေစသညဟ တရတႏင UWSA ႏစဖကစလးက ရႈျမငပါသည။

တရတက ျမနမာႏငငရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအၾကား UWSA ၏ မဟာဗဟာ က သည ဥးေဆာငမႈ အခနးက႑က ေထာကခပါသည။ နယေျမနးကပမႈႏင သမငးအစဥအဆက ႏးႏႊယမႈ တ႕ေၾကာင UWSA သည ရမးျပညနယ အေရ႕ပငးရ ကးကန႕တပမေတာႏင တရား၀င မဟတေသာ လညး အစဥအလာအရ မဟာမတ ျဖစေနရျခငးက သေဘာကပါသည။ ႏစဖြ႕စလးက ျငမးခမးေရး

15

ျဖစစဥ အပါအ၀င ကစၥရပ အေတာမားမားတြင မမတ႕၏ သေဘာထား ရပတညခကမားအတြက နးကပ စြာ ပးေပါငးလပေဆာငၾကသည။ ႏစဖြ႕စလးက ယခငအငနစေအတြင ခနလပခခရသည လကနကကင အဖြ႕သးဖြ႕ျဖစေသာ MNDAA၊ တေအာငးလြတေျမာကေရး တပမေတာႏင ရခငတပမေတာတ႕အား ေထာကခခၾကပါသည။ UWSA သည ထပသးအစညးအေ၀း သးၾကမအား ပနဆနးတြင အမရငအျဖစ ေမ ၂၀၁၅ ကတညးက လကခကငးပချပး လကနကကင တငးရငးသား အဖြ႕မားအၾကား မမ၏ ဥးေဆာငမႈ အခြငအာဏာအတြက လႈ႕ေဆာစညးရးခပါသည။ ရလာဒအျဖစ ေကအငေအ ဥးေဆာင ေသာ UNFC ႏင ယဥျပငမည အဖြ႕တစဖြ႕ ေပၚထြကလာသညဟ ရႈျမငသးသပရပါသည။ ေကအငေအ သည UWSA က မမႏင တနးတျဖစေၾကာငး ရႈျမငသည တစခတညးေသာအဖြ႕ ျဖစႏငသည။ ႏစဖြ႕ စလးက လသရငၾကား ထတေဖၚေျပာဆျခငး မရေသာလညး ေကအငေအႏင UWSA တ႕သည တဖြ႕ႏင တဖြ႕ မတဖကမား အျဖစႏငေသာလညးေကာငး ျပငဖကမား အျဖစႏငေသာလညးေကာငး ရႈျမငၾက သည။ ေကအငေအ၏ အခ႕အစတအပငးမားသည အလြနသသယျဖစဖြယရာေကာငးေၾကာငး UWSA က တခါတရ ေ၀ဖနေျပာၾကားေလ ရသလ ေကအငေအ အခ႕ကလညး UWSA သည မမ၏ လကရ အေျခအေနက အလြနအမငး ေရာငရေကနပေနေၾကာငး သတမတေလရသည။ ကခငအမားစက မမ တ႕၏ လြတလပေရးအတြက ရညၾကာသည တကခကေနမႈမားႏင ႏႈငးယဥ၍ UWSA ၏ ေတာလနေရး သည သေဘာတရားေရးရာပငး မရသေလာကပငျဖစေၾကာငး ရႈျမငၾကျပး UWSA ၏ ျမနမာႏငငအတြငး သးသန႕တငးရငးသား ျပညနယတစခ ျဖစလသည ဆႏၵအေပၚ စတအေႏာငအယက ျဖစၾကရသည။

တရတအစးရက UWSA အေပၚ စစေရးေထာကပမႈမား ေပးချခငး ရ/မရ ဆသညမာ ေလလာသမား အတြက အဓက ေမးခြနးတစချဖစသည။ UWSA ထတြင တရတေၾကးစားစစသား အေျမာကအမားရ သည။ သ႕ေသာလညး ထသ႕ပါ၀ငမႈသည တရတအာဏာပငတ႕ ျပလပသည အစအစဥတစရပ မဟတ ေၾကာငး၊ လကေတြ႕အေျခအေနမာ ယနနရ ပမးမ၀ငေငြထက ျမငမားသည လပခလစာက UWSA က ေပးႏငသည အတြကသာျဖစေၾကာငး “၀” ေဒသရ တရတေၾကးစား စစသားမားက ရငးျပသည။ UWSA ၏ အေသးစား လကနကမား ဥပမာ ေျပာငးေခာေသနတမားသည တရတတြင တပဆငသည လကနက မားျဖစသည။ သ႕ေသာလညး UWSA တြင တရတပစက အေျခခသည အေသးစား လကနကမား ထတလပသည လကနကစကရ အနညးဆး ႏစရရသည။ တရတက UWSA က လကနကမား ေထာကပ သညမာသေဘာ တရားအရ ျဖစႏငေသာလညး ထအဆက ေထာကခမည သကေသအေထာကအထား မရပါ။

ကခငျပညနယကသ႕ မဟတပ UWSA ၏ နယေျမမားသည သဘာ၀ သယဇာတ မေပါမားပါ။ ဖြ႕ျဖးစ သျဖတးေဖၚေရး လပငနးသညလညး သျဖေစး ကေသာေၾကာင မတးတကႏငခေၾကာငး “၀” ေဒသခမားက ရငးျပၾကသည။ UWSA သည ၀ငေငြအတြက အစဥအလာအားျဖင မးယစေဆး ေရာငး ၀ယမႈ၊ ေလာငးကစား အပါအ၀င တရားမ၀င စးပြားေရး လပငနးမားက မခေနရသည။ အဆပါ လပငနး မားသည တရတျပည ေစးကြကႏင တရတေဖါကသညမားက ဆြေဆာငလကရျပး ေဘဂငးအတြက နယစပျဖတေကာ ရာဇ၀တမႈ အေျမာကအမားက ျဖစေပၚေစသည။ မညသ႕ပငျဖစေစ တရတအာဏာ ပငမားက “၀”၏လပရပမားက သညးခပရျပး ရာဇ၀တမႈမား တကဖကေရးအတြက တရတျပညတြငး တြငသာ တရားဥပေဒ စးမးေရးက တငးၾကပစြာ လပေဆာငပါသည။

UWSA အေပၚ တရတ၏ ႏငငေရးအရ ေထာကခမႈမာ အားေကာငးပါသည။ သ႕ေသာသေဘာ သဘာ၀ အတအကႏင အတငးအတာ ပမာဏကမ သတမတရန ခကခပါသည။ ျမနမာလကနကကင တပဖြ႕မားႏင UWSA အၾကား ပဋပကၡတစရပ မျဖစႏငဟ မဆႏငေသာလညး တရတ၏ ဆန႕ကငမႈႏင UWSA ၏ ေတာငတငးသည အငအားေၾကာင မေ၀းေသာ အနာဂတ ကာလအတြငး ပဋပကၡ ျဖစေပၚႏင ေခ အလားအလာ အလြနနညးပါသည။ UWSA ၏ လြတလပမႈ အဆငအတနး ရရေရး ၾကးပမးမႈအေပၚ တရတအေနႏင လစလရႈရန အေၾကာငးတစတရာ မရသညသာမက ျမနမာႏငငရ တရတ၏ အမးသား အကးစးပြားမားက အေထာကအက ေပးရာတြင တငးရငးသား လကနကကငမားအၾကား UWSA က သစၥာအရဆးအျဖစ တရတက သတမတထားသည။

ကးကန႕တပမေတာ

အထကပါ အဖြ႕မားအၾကား ကးကန႕သည တရတအတြက အျငငးပြားဖြယရာ အေကာငးဆး အေျခ အေနက ဖနတးသျဖစသည။ ကးကန႕လမးမားသည ၁၆၅၉ ခႏစ ကြငမငးဆကက ကမငးက သမးပက ခနတြင ကးကန႕ေဒသသ႕ ထြကေျပးေရာကရလာၾကသည မငမငးဆက၏ ဟနဒကၡသညမားမ ဆငးသကလာၾကသမားျဖစသည။45 ကခင၊ “၀”တ႕ကသ႕ မဟတပ ကးကန႕တ႕၏ တရတႏင လမး အရ ဆကႏြယမႈသည လမားစျဖစေသာ ဟနလမးတ႕ႏင ဆကႏြယေနျခငးျဖစသည။ ျမနမာအမးသား ဒမကရကတစ မဟာမတ တပမေတာသည ဖနၾကားရင (Peng Jiasheng) ၏ ဥးေဆာငမႈ ေအာကတြင

ႏစဖြ႕စလးက လသရငၾကား ထတေဖၚ ေျပာဆျခငး မရေသာလညး ေကအငေအႏင UWSA တ႕သည တဖြ႕ႏငတဖြ႕ မတဖကမား

အျဖစႏငေသာလညးေကာငး ျပငဖကမား အျဖစႏင ေသာလညးေကာငး ရႈျမငၾကသည။

16

ရျပး ၎သညကးကန႕ေဒသတြင ၁၉၃၁ ခႏစအတြငး ေမြးဖြားခသည။ တရတယဥေကးမႈ ေတာလနေရး ကာလအတြငး ဗမာျပည ကြနျမနစပါတ၏ တကၾကြေသာ အဖြ႕၀ငတစဥး ျဖစခသည။ ၁၉၈၉ ခႏစ ဗကပ ျပကြျပးေနာက ဖနသညျမနမာ အစးရႏင အပစအခတ ရပစေရး သေဘာတညခကက လကမတေရးထး ချပး ရမးျပညေျမာကပငးရ အထးေဒသ (၁) ၏ ဥကဌ ျဖစလာသည။ ၂၀၀၉ ခႏစ ကးကန႕အေရးအခငး ေၾကာင ဖန၏ေဒသေပၚ ထနးခပႏငစြမး ေပာကကြယသြားျပး ထငး၊ တရတႏင NDAA-ESS ထနးခပရာ မငးလားေဒသမားတြင ျပညေျပးဘ၀ျဖင ျဖတသနးခသည။ ၂၀၁၄ ေႏာငးပငးႏင ၂၀၁၅ အေစာပငး ကာလတြင ဖနသညေကအငေအ၊ UWSA တ႕၏ အကအညျဖင ကးကန႕ေဒသတြင ျမနမာလကနကကင တပမားအား တကခကခသည။ တရတနယစပတေလာက မျငမမသကမႈမား ျဖစပြားျပး ၂၀၁၅ ဇြန(၁၁) တြင MNDAA က တဖကသတ အပစအခတ ရပစေၾကာငး ေၾကျငာခသည။46

၂၀၁၅ ေဖေဖၚ၀ါရလတြင တရတအစးရ တာ၀နရသမားအား ေတြ႕ဆေမးျမနးရာ ကးကန႕ တကခကမႈ၏ အေစာပငး ကာလမားတြင ဖန၏လပရပမားက ေဘဂငးက ေဒါသထြကေစခသညဟ ဆပါသည။ တရတ၏ အမးသား အကးစးပြား မနသမက ထညသြငးစဥးစားရမညအစား ဖနသညႏငင ေရး အျမတအစြနး ရရေရးဟေသာ ကဥးေျမာငးသည ပဂၢလေရး အကးအတြက တကခကျခငး ျဖစသညဟ ေဘဂငးက ယဆပါသည။ တရတႏစကး မတငမေလးတြင စစပြက စတငတကခကျခငးႏင တရတျပညအတြငး ဒကၡသည ေျခာကေသာငးေကာ ျဖစေပၚေစျခငးသည ဖန၏မဟာဗဟာ ေရြးခယမႈ တစရပျဖစျပး တငးမာမႈမား ေလာကေအာင ျမနမာအစးရအေပၚ တြနးအားေပးရန ေဘဂငးက ဖအား ေပးသည အေသအခာ တြကခကထားသည စမခက တစရပျဖစသည။47 ဤစမခကအရ ျမနမာစစတပ ဆတခြာျခငးသည ဖနအတြက ကးကန႕ေဒသတြင မမ၏ အပခပမႈက ျပနလညအသကသြငးရန၊ ကးကန႕လနညးစအတြက ေခါငးေဆာငႏင တရား၀င ကယစားျပမႈ အေနအထား တစရပက ေဖၚေဆာင ရန၊ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥထတြင ကယတငပါ၀ငႏငရန စသညအခြငအလမးမားက ရေစပါမည။ ဖန၏ သတငးစာနယဇငးႏင အြနလငးတ႕မတဆင “ကးကန႕တရတလမးမား”ထ အကအည ေတာငးခရာ တြင တရတျပညသမားအၾကား စာနာေထာကထားမႈ အၾကးအကယ ရရေစခသည။

သ႕ေသာလညး ကးကန႕ပဋပကၡအတြငး ျမနမာစစတပ၏ တရတပငနယ နယေျမအေပၚ ဗးၾကခမႈ ႏင ဥးသနးစန အစးရ၏ တရတႏင ဆကဆေရးက ေလာခရန စတအားထကသနမႈ စသညအေျခအေန တ႕ေၾကာင ၂၀၁၅ မတလ ေနာကပငးတြင ဖနအေပၚ တရတ၏ သေဘာထားသည မျပတသားသည အေျခအေန ျပနျဖစသြားခသည။ ေတြ႕ဆေမးျမနးမႈမားအတြငး တရတအစးရ တာ၀နရသမားကလညး အသအမတ ျပထားသည ယၾကညရေသာ အစရငခစာမားက ညႊနျပသညမာ ျမနမာစစတပက တဖကမ ပနးျပးတကႏငရန တရတက ဖန၏တပမားအား တရတပငနက နယေျမက အသးျပခြင ေပးခသညဟ ဆပါသည။ ထ႕ထကၾကးမား ထငရားသည လကၡဏာ တစရပမာ တရတျပညသလထထမ ေကာကခရရ ေသာ ရနပေငြမားအတြက ေဘဂငးတြင ဘဏစာရငးတစခ ဖြငလစႏငရန တရတအစးရ အာဏာပင မားက MNDAA က ခြငျပေပးချခငးျဖစသည။48 ယနနႏင ေဘဂငးတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခသညတရတ ကၽြမးကငသမားက ဖနႏင၎၏ လကေထာကမားသည တရတအစးရ အရာရမား၊ အစးရႏင သကဆင သည အဖြ႕အစညးမားႏင ေတြ႕ဆႏငရန တရတျပညတြငးသ႕ ၂၀၁၅ အတြငး အၾကမၾကမ ၀ငထြက သြားလာခြင ရရခသညဟ ဆပါသည။ ျငမးခမးေရး ေဆြးေႏြးမႈတြင MNDAA ပါ၀ငေရးအေပၚ တရတ၏ တရား၀င သေဘာထား ရပတညခကမာ မယတမလြန အေျခအေနမ မဟာဗဟာအရ ေထာကခသည အျဖစသ႕ တးတကသြားသည။

နဂး

အတတသမငး၊ တးရငးသား မးႏြယစ၊ ေျမမကႏာ ပထ၀ အေနအထား၊ ႏငငေရးႏင စးပြားေရး စသည ေျမာကမားလသည အေၾကာငးအရာမားေၾကာင အထးသျဖင ျမနမာႏငင ေျမာကပငးရ တငးရငး သား လကနကကင အဖြ႕မားႏင ပတသကလင တရတသည ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင အေရးပါ အရာေရာကသ တစဥးအျဖစ ပါ၀ငေနချပး ဆကလက၍လညး ပါ၀ငေနဥးမညသာျဖစသည။ ၎၏ အမားသ ေၾကြးေၾကာထားသည ၾကား၀ငမစြကဖကေရး မ၀ါဒ ရေသာလညး ျမနမာထမ ပးေပါငး ေဆာငရြကမႈ ပမရရႏငေရးအတြက ဆြေဆာငရန ေရမႈတတဖကသးလက၊ ျမနမာအေနႏင တရတက ျဖစေစလသည မ၀ါဒ လမးေၾကာငးမ ေသြဖမညပေပၚလင မးစတဖက သးလကႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥ အတြငး တရတသည မမ၏ ပါ၀ငမႈအား ႏစမးႏစစား အသးခ ေနပါသည။

လြနခသည ငါးႏစအတြငး တရတက မမ၏ ၾကား၀ငမစြကဖကေရး မ၀ါဒက တရား၀င ထနးသမး ထားေသာလညး လကေတြ႕တြငမ ၎၏သေဘာထား ရပတညခကမာ မျပတသားခပါ။ ေဘဂငးတြင ေတြ႕ဆေမးျမနးခသ တစဥး၏ အဆအရ တရတအစးရ အရာရ တစဥးက “မမအမးသား လျခေရးအေပၚ

17

ျပငးထနသည တကရကအကးဆကမား သကေရာကႏငသည ကစၥရပ တစခတြင တရတအေနႏင တသးတျခား မေနႏင၊ ေနလညးမေနသငပါ” ဟ ခခေျပာဆသြားေၾကာငး သရပါသည။ သ႕ေသာလညး အထကပါ အခကအား တရား၀င မ၀ါဒအျဖစ အသြငေျပာငးလရန ရ/မရ ဆသညမာ သမၼတ ရကငးဖင အေပၚတြင မတညပါလမမည။ ကမငးရ တရတ-ျမနမာအေရး ကၽြမးကငသမား၏ အဆအရ တရတ၏ ရပတညခက ယခအခနအထ ေ၀၀ါးေနရျခငးမာ ထပပငးေခါငးေဆာငမားက ေသခာစြာ သႏၷဌာန ခမတ ထားျခငး မရေသာေၾကာငျဖစသည။ ဆလသညမာ ၂၀၁၅ ကးကန႕ပဋပကၡအတြငး ျမနမာမားက တရတ ပငနက နယေျမအား တကခကလာမသာ ျမနမာအေပၚ မမ၏ ၾသဇာအာဏာက တငးရငးသား လကနက ကင အဖြ႕မားမတဆင ကငသးျခငးျဖင တရတထပတနး ေခါငးေဆာငမားက တကၾကြသည တရတ၏ အခနးက႑က ေဖၚေဆာငမညဖကသ႕ စတင၍ ပမတမးညြတလာချခငးျဖစသည။

တရတက ျမနမာျငမးခမးေရးက ေထာကခေသာလညး မေ၀းေသာ အနာဂတတြင ျပးျပညစသည ျငမးခမးေရး ရရလမမညဟ ၎အေနႏင မယၾကညပါ။ ထ႕ေၾကာငတရတအတြက ဥးစားေပး အခကမာ မေရရာ မေသခာမႈ အမးမးအတြက ၾကတငျပငဆငရနႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥအတြငး အတတႏငဆး ျပလြယျပငလြယျဖစေအာင လပျခငးပငျဖစသည။ ကယကယျပန႕ျပန႕ လကခထားၾကေသာလညး ေသခာေရရာမႈ မရသည ဗဟႏင ျပညနယကြာဟခက၊ ယခမးအပစ၏ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအေပၚ ေထာကပမႈကသ႕ေသာ တရတကနသညမား၏ လပရပမားေၾကာင တရတ၏ အခနး က႑အား ပမေ၀၀ါးေစပါသည။ ထအေျခအေနမးတ႕ေၾကာင ေဘဂငးအတြက လြယကစြာ ျငငးဆခြင ရေနျပး အဆပါ ကနသညမားႏင ပတသက၍ တရတအေပၚ အျပစတင စြပစြႏငေခ မနသမကလညး လြယကစြာ ေျပာငးလပစ လကႏငပါသည။

တရတက ျမနမာျငမးခမးေရး ျဖစစဥက ေထာကခေသာလညး တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕ မားႏင ဆကလကျပလပေနသည ၎၏ဆကဆေရးအေပၚ အမား၏ အျမငမာ ထအဖြ႕မား ဆကလက ရငသန ရပတညေရးႏင လကနကကင ေတာလနေရး အသကဆကေရးအတြက ပပးေပးေနသညဟ၍ ျဖစသည။ အေရးအၾကးဆး အခကမာ သတတးေဖၚေရး၊ သစထတလပေရးႏင အျခားတရားမ၀င စးပြား ေရး လပငနးမားမ ရရေသာ ၀ငေငြသည စစကအမျပသည စးပြားေရးက အားေပးေနျပး ပဋပကၡက ပမ ရညၾကာေစပါသည။ တရတပဂၢလက အဖြ႕အစညးမား ပါ၀ငမႈအေပၚ မမႏင ဆကစပမႈ သ႕မဟတ မမ သရ နားလညမႈအေပၚ ျငငးဆျခငးျဖင တရတက မမတြင အျပစမရေၾကာငး ေျပာဆေနေသာလညး ရနကနရျမနမာ အစးရ တာ၀နရသမားက မညသ႕ပငျဖစေစ ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင အၾကးမားဆး အခကအခမာ တရတသာ ျဖစသညဟ ျမနမာအမားစက ရႈျမငၾကေၾကာငး ရငးျပသည။

အထကပါ အခကမားေၾကာင ေမးစရာ ရလာသညမာ ျငမးခမးေရးအတြက ဆြေဆာငစညးရးျခငး ႏင ေဆြးေႏြးမႈမားက ျဖစေျမာကေစျခငးအျပင တရတအေနႏင ျငမးခမးေရး ျဖစစဥတြင ပမအျပ သေဘာေဆာငမည မညသ႕ေသာ အခနးက႑မးက လပေဆာငႏငသနညး ဟ၍ျဖစသည။ အခ႕ေသာ လကနကကင အဖြ႕မားႏင တရတေလလာသမားကပင ျဖစေပၚလာႏငသည မညသညျငမးခမးေရး သေဘာတညခကမး အတြကမဆ ျပငပမ အာမခ ေပးႏငမညသ၏ အခနးက႑ တစရပအတြက အၾက ျပ တငျပလာၾကသည။ သ႕ေသာလညး ၾကား၀ငမစြကဖကေရး မေဘာငအတြငးမေန၍ ေဘးဂငးသည ထကသ႕ ရႈပေထြးနကနသည အလပႏင တာ၀နမားက ရယမညသေဘာ မရပါ။ ယနနတြင ေတြ႕ဆ ေမးျမနးခသည တရတအစးရ ေလလာဆနးစစသ တစဥးက “ပညာအရဆး တာ၀နရသ တစဥးက ေတာငမ ရႈပေထြးလတ မသားစ တစစရ႕ အတြငးေရးက မသတမတေပးႏငပါဘး။ ျမနမာအစးရန႕ တငးရငးသား အဖြ႕ေတြအၾကား ဘယသက ဘယအခန ဘယေနရာမာ ဘာကလပဆျပး အငမတနမ ရာၾကအျပစတငလ႕ရတ အရႈပထပ ၾကားထမာ ကၽြနေတာတ႕ ပါ၀ငပတသကျခငးအားျဖင ဘာမျဖစလာ မာ မဟတပါဘး။ ကၽြနေတာတ႕ အဒအခနး က႑က မယႏငပါဘး”ဟ ဆပါသည။

အငနအယလဒ အစးရ လကထကတြင တရတ-ျမနမာ ဆကဆေရး သသသာသာ တးတကလာပါ သည။ ထအခကက ျမနမာႏငငရ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား ေတြ႕ဆေဆြးေႏြးေရးႏင ညႏႈငးေရး ျဖစစဥသ႕ ဥးေဆာငေခၚယမည တရတ၏ ၾကးပမးမႈမားက အေထာကအက ေပးမညျဖစ သည။ ေရ႕ကေမာၾကညပါက ျပညေထာငစ ျငမးခမးေရး ညလာခသည ျငမးခမးေရးႏင တငးရငးသား ျပနလညသငျမတေရးက ေဖၚေဆာငႏငလမမညဟ တရတက မယၾကညေသာလညး ညလာခတြင အဓက အဖြ႕မားအားလး ပါ၀ငတကေရာကျခငးကပငလင ထးေဖါကေအာငျမငမႈ တစရပျဖစသည။ တငးရငးသား လကနကကင အဖြ႕မားအား ညလာခက တကေရာကရန ဆြေဆာငစညးရးရာတြင တရတ က အျပသေဘာေဆာငသည အခနးက႑မ ပါ၀ငခပါသည။ သ႕ေသာလညး ဤအေျခအေနမာ ရညလားသည ခရးစဥ၏ ပထမဆး ေျခလမးပင ရပါေသးသည။ တရတ၏ မ၀ါဒႏင အခနးက႑မာ ႏစႏငင ဆကဆေရး တးတကမႈႏင တရတအမးသား အကးစးပြားအေပၚ အဓပၸါယ ပမဖြငဆလာမႈတ႕ အေပၚတြင မတညပါလမမည။

၎၏အမားသ ေၾကြးေၾကာထားသည ၾကား၀ငမစြကဖကေရး မ၀ါဒ ရေသာလညး

ျမနမာထမ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ ပမ ရရႏငေရးအတြက ဆြေဆာငရန

ေရမႈတတဖကသးလက၊ ျမနမာအေနႏင တရတက ျဖစေစလသည မ၀ါဒလမးေၾကာငးမ ေသြဖမညပေပၚလင မးစတဖက သးလကႏင

ျငမးခမးေရး ျဖစစဥ အတြငး တရတသည မမ၏ ပါ၀ငမႈအား ႏစမးႏစစား အသးခ

ေနပါသည။

18

မတစမား 1. “International Boundary Studies: Burma-China Boundary,” U.S. Department of State, Office of

the Geographer, Bureau of Intelligence and Research, November 30, 1964.

2. Xu Yan, “The Rise and Fall of the Burmese Communist Party and Its Lessons” [in Chinese], WenShiCanKao, September 13, 2010, www.people.com.cn/GB/198221/198819/198859/12706724.html

3. ၎

4. “Li Keqiang Met with Myanmar State Counsellor Aung San Suu Kyi” [in Chinese], Ministry of Foreign Affairs, August 18, 2016, www.fmprc.gov.cn/ce/cedk/chn/zgwj/t1390098.htm

5. “China’s Myanmar Strategy: Elections, Ethnic Politics and Economics,” International Crisis Group, September 20, 2010, www.crisisgroup.org/asia/south-east-asia/myanmar/china-s-myanmar-strategy-elections-ethnic-politics -and-economics

6. “Beijing’s First Special Envoy for Asia to Focus on Myanmar,” South China Morning Post, March 12, 2013, www.scmp.com/news/china/article/1188814/beijings-first-special-envoy-asia-focus-myanmar

7. Yun Sun, “China’s Intervention in the Kachin Conflict,” Asia Pacific Bulletin, February 20, 2013, www.eastwestcenter.org/sites/default/files/private/apb200_0.pdf

8. “Special Envoy H.E. Sun Guoxiang Arrived at Myanmar to Observe General Election,” Ministry of Foreign Affairs, November 3, 2015, http://mm.china-embassy.org/eng/sgxw/t1311805.htm

9. Lun Min Mang, “Ethnic Unity Urged as Summit Kicks off in KIA-held Mai Ja Yang,” Myanmar Times, July 27, 2016, www.mmtimes.com/index.php/national-news/21583-ethnic-unity-urged-as-summit-kicks-off-in-kia-held -mai-ja-yang.html

10. Thomas Fuller and Edward Wong, “Myanmar Announces a Ceasefire in Assault Against Kachin Rebels,” New York Times, January 18, 2013, www.nytimes.com/2013/01/19/world/asia/kachin-refugees-reported-to-flee-myanmar -to-china.html

11. “Vice Foreign Minister Liu Zhenmin Urgently Summons Ambassador of Myanmar to China to Lodge Solemn Representations over the Casualties of Chinese Civilians Caused by Bombs from Myanmar’s Airforce Jet,” Ministry of Foreign Affairs, March 14, 2016, www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/wjbxw/t1246178.shtml

12. Sui-Lee Wee, “Myanmar Official accuses China of Meddling in Rebel Peace Talks,” Reuters, October 15, 2015, www.reuters.com/article/us-myanmar-china-idUSKCN0S22VT20151008

13. “Myanmar’s Statement on the Award of the Arbitral Tribunal on the South China Sea under Annexure VII of UNCLOS,” Myanmar Ministry of Foreign Affairs, July 13, 2016, www.mofa.gov.mm/wp-content/uploads/2016/07 /Press-Releases.pdf

14. Yun Sun, “A Fourth Option for Myitsone: China’s View,” Frontier Myanmar, August 16, 2016, http://frontiermyanmar.net/en/a-fourth-option-for-myitsone-chinas-view

15. “Joint Press Release Between the People’s Republic of China and the Republic of the Union of Myanmar,” Chinese Ministry of Foreign Affairs, August 20, 2016, www.fmprc.gov.cn/mfa_eng/zxxx_662805/t1390889.shtml

16. Sean Gleeson, “Beijing Reps Meet with Border Armed Groups as Peace Conference Nears,” Frontier Myanmar, August 29, 2016, http://frontiermyanmar.net/en/news/beijing-reps-meet-with-border-armed-groups-as-peace-conference-nears

17. “ရပ၀နးတစခ လမးေၾကာငးတစသြယ” (One Belt and One Road) သ႕မဟတ the Belt and Road စတကး သည တရတသမၼတ ရကငးဖငက ၂၀၁၃ တြင အဆျပခသည ဖြ႕ျဖးတးတကမႈ မဟာဗဟာႏင မေဘာင တစရပျဖစျပး တရတႏင ကနဥေရာပ-အာရ ေဒသတစခလး ခတဆကမႏငရနႏင ပးေပါငးေဆာငရြကႏငရန အဓက ထားပါသည။ See “Action Plan on the Belt and Road Initiative,” State Council of China, March 30, 2015, http://english.gov.cn/archive/publications/2015/03/30/content_281475080249035.htm

18. Atul Aneja, “All Is Not Smooth on the Silk Road,” The Hindu, August 22, 2015, www.thehindu.com/opinion /columns/all-is-not-smooth-on-the-silk-road/article7562232.ece

19. Sun, “China’s Intervention in the Kachin Conflict.”

20. Yun Sun, “China, the United States and the Kachin Conflict,” Stimson Center Issue Brief No. 2, January 2014, www.stimson.org/sites/default/files/file-attachments/Myanmar_Issue_Brief_No_2_Jan_2014_WEB_3_1.pdf

21. Yun Sun, “Has China Lost Myanmar?” Foreign Policy, January 15, 2013, http://foreignpolicy.com/2013/01/15 /has-china-lost-myanmar/

19

22. ၎

23. “China’s Myanmar Dilemma,” International Crisis Group report, September 20, 2009, www.crisisgroup.org/asia/north-east-asia/china/china-s-myanmar-dilemma

24. “Myanmar Sentences 153 Chinese Nationals to Life in Prison for Illegal Logging,” Australian Broadcasting Company, July 23, 2015, www.abc.net.au/news/2015-07-23/myanmar-sentences-chinese-nationals-to-life-for-illegal-logging/6643646

25. “Senior Officials Dismissed in Large Numbers, Yunnan Party Secretary Uses Tang Poems to Express His Commitment” [in Chinese], Tengxun News, March 8, 2016, http://news.qq.com/a/20160308/040657.htm

26. “Yunnan Province Sacks 904 Corrupted Officials” [in Chinese], Sohu News, March 18, 2016, http://mt.sohu.com/20160318/n441022362.shtml

27. “Myanmar Section of the Myanmar-China Oil Pipelines Starts Trial Operation,” CNPC, February 4, 2015, www.cnpc.com.cn/en/nr2015/201502/2cea6be48e4e43e7a4bcfa77080d8314.shtml

28. Jonathan Watts, “Dozens Killed in Burma amid Clashes over Chinese Dams,” The Guardian, June 16, 2011, www.theguardian.com/world/2011/jun/16/china-burma-hydropower-clashes Wang Hongping, “Dapein Hydropower Project: Protected in the War” [in Chinese], China Datang Group, March 19, 2014, www.china-cdt.com/dtwz/indexAction.ndo?action=showDoc&d=85EA6B46-A3C9-BE60-25C9-0BF7B803D9C9&t=index_news

29. ဂမးေဖါစးပြားေရး လပငနးရင ဒြနလခမးက ၁၉၉၀ တြင တညေထာငခသည ယနနဂငခမး အပစသည ယနနရ ပဂၢလက ကမၼဏမားတြင အၾကးဆးျဖစသည။ ၎၏ဟတယသည ၂၀၁၃ ခႏစအတြငး ေကအငေအႏင ျမနမာ အစးရတ႕အၾကား ညႏႈငးေဆြးေႏြးပြ ျပလပရာ ေနရာျဖစခသည။

30. “Discovering Yucheng Group’s Ponzi Scheme and Its Capital Chain” [in Chinese], 21st Century Jingji Baodao, January 31, 2016, http://money.163.com/16/0131/22/BEMKGA0S00251LKI.html

31. “Truth about EZuBao’s Illegal Fundraising Case” [in Chinese], Xinhua News, January 31, 2016, http://news.xinhuanet.com/legal/2016-01/31/c_1117948306.htm

32. “EZuBao Under Investigation, Yucheng Group’s Business Map Discovered” [in Chinese], Caixin, December 17, 2015, http://fnance.caixin.com/2015-12-17/100889447.html

33. ၎

34. “Yucheng Model Assists Belt and Road Strategy” [in Chinese], Xinhua News, September 22, 2015, http://news.xinhuanet.com/city/2015-09/22/c_128255651.htm As a strategic partner of the China-ASEAN Exposition in 2015, Yucheng Group held a special session to promote its work in northern Myanmar.

35. “EZuBao Under Investigation.”

36. ၎

37. ဥပမာ အငနစေအတြင လကမတထးျပး ေနာကပငးတြငလညး RCSS သည TNLA ႏင ၂၀၁၅ ကတညးက တကခကေနခသည။ ကခငႏင ရမးျပညနယမားရ ေတြ႕ဆေမးျမနးခသည ေဒသခ ေခါငးေဆာငမားက လ အမား ေျပာေနၾကသညမာ မမ၏ ႏငငေရး အကးအျမတအတြက RCSS သည အစးရ စစတပႏင ပးေပါငးျပး ေကအငေအႏင UWSA တ႕၏ ကယပြားအဖြ႕ျဖစသည တေအာငးလြတေျမာကေရး တပမေတာက တကခက ေနျခငး ျဖစသညဟ ဆပါသည။

38. Fan Shiyun, “Myitsone Hydropower Project Suspended for Four Years: Who Are Against It?” [in Chinese], The Paper, November 8, 2011, www.thepaper.cn/newsDetail_forward_1394261

39. C. H. Briscoe, “Kachin Rangers: Allied Guerrillas in World War II Burma,” Kachin Net, May 11, 2015, http://kachinnet.net/archives/951

40. “General Gun Mao Visits the Lincoln Memorial, Meets Local Communities,” Kachin Land News, April 21, 2014, http://kachinlandnews.com/?p=24338

41. Sun, “China, the United States and the Kachin Conflict.”

42. Yun Sun, “The Conflict in Northern Myanmar: Another American Anti-China Conspiracy?” Asia Pacific Bulletin, February 20, 2015, www.eastwestcenter.org/sites/default/files/private/apb302_0.pdf

43. UWSA သည လကရအခနတြင နယေျမႏစခက ထနးခပထားပါသည။ အစဥအလာျဖင တညရခသည တရတ ျပည တဖကကမး ပနဆနးအနး တ၀ကအား ဗဟျပထားသည ေျမာကပငးအေျခစက စခနးႏင ျမနမာ တပမေတာႏင ပးေပါငး၍ ရမးမးယစရာဇာ ခြနဆာအား တကထတခအျပး ၁၉၉၀ ႏစလညမားတြငမ UWSA က သမးထားခသည ထငးနယစပ အနးရ (၁၇၁) စစေဒသ ေတာငပငးအေျခစက စခနးတ႕ျဖစသည။ ၂၀၀၈

20

ဖြ႕စညးပအရ “၀” ကယပင အပခပခြငရ ေဒသတြင ေျမာကပငးရ ေျခာကျမ႕နယသာ ပါ၀ငျပး (၁၇၁) စစေဒသ ၏ အဆငအား အျငငးပြားဖြယရာ ခနထားခသည။ ေတာငပငးအေျခစက စခနးသည ခြနဆာအား အျပငးအထန ဆန႕ကငတကခကေပးမႈမားအတြက စစအစးရက ျပနေပးသည ဆလာဒတစခအျဖစ UWSA က ယဆထား သည။ အစးရက ေျမာကပငးတြင UWSA အတြက နယေျမအသစမားက လလလားလား မေပးသမ ကာလ ပတလး UWSA က မမ၏ ေတာငဖကပငး နယေျမမားက အလြယတက လကလႊတေပးမည မဟတပါ။

44. Shi Lei, Protecting the Golden Triangle (Yunnan: Tianma Publishing House, 2012), 53. Lei currently serves as the vice minister of UWSA’s Department of External Relations.

45. “Han Descendants from Ming Dynasty in Myanmar: The Kokang People” [in Chinese], People’s Daily, January 27, 2015, http://history.people.com.cn/n/2015/0127/c372326-26458099.html

46. “Ethnic Kokang Rebels Declare Unilateral Ceasefire in Myanmar,” Voice of America, June 11, 2015, www.voanews.com/a/ap-ethnic-kokang-rebels-declare-unilateral-ceasefire-in-myanmar/2816941.html

47. Yun Sun, “The Kokang Conflict: How Will China Respond?” The Irrawaddy, February 18, 2015, www.irrawaddy.com/contributor/kokang-conflict-will-china-respond.html

48. According to the Chinese blog of the Kokang, the official account was opened in April 2015 at the Bank of Beijing, http://blog.sina.com.cn/s/blog_9ce88e820102vey2.html

ဆကစပေနသည အျခားစတ၀ငစားဖြယရာမား

• China’s Kashmir Policies and Crisis Management in South Asia by I-wei Jennifer Chang (Peace Brief, February 2017)

• China’s Troop Contributions to UN Peacekeeping by Courtney J. Fung (Peace Brief, July 2016)

• China and the Responsibility to Protect: From Opposition to Advocacy by Courtney J. Fung (Peace Brief, June 2016)

• Overcoming Barriers to U.S.-China Cooperation by Maral Noori, Daniel Jasper, and Jason Tower (Peace Brief, August 2015)

• Myanmar: Anatomy of a Political Transition by Priscilla A. Clapp (Special Report, April 2015)

အငတာနက အြနလငးရ ဤသေတသန စာတမး၏ႏင အျခားဆကစပ စာတမးမားအား အငတာနက စာမကႏာ (www.usip.org)တြင

ဤဘာသာရပႏင သကဆငရာ အခကအလကမားႏငအတ ရရႏငပါသည။